De musica
WA 6 N E R I A N A
taktów krócej, z drugiej natomiast charakteryzuje się systematycznie rosnącą efektywną siłą brzmienia. Wagner wprowadza
Andrzei Wolański
W pierwszych taktach faz instrumenty w grupach, które z natury swojej brzmią coraz głośniej: w pierwszym takcie skrzypce w ośmiokrotnym podziale, w dwudziestym takcie - chór dętych
O proporciach i symetrii Wstępu do pierwszego aktu opery Lohengrin Richarda Wagnera
trójnej obsadzie i skrzypce w czterokrotnym podziale, w trzydzie-
stym szóstym takcie - cztery Liczne są dowody na istnienie symetrü w muzyce. O jednym z nich będzie mowa w niniejszym artykule. . Z drugiej jednak strony, czy
symetria decyduje o mu-
waltornie i w całości kwintet smyczkowy, w czterdziestym piątym takcie - trzy puzony z tubą, w pięćdziesiątym takcie - trzy trąbki. Poszczególne grupy instrumentów
zyce? Jeżeli muzyczne uniwer-
są przez Wagnera wprowadzane w ich średnim reje-
sum w metafizycznym cza-
strze idynamice piano, co
sie przed kreacją systemu reguł warunkującego dany historycznie styl potraktuje się jako chaos (potencjał środków), to pojęcie stylu można w tym kontekście zdefiniować jako systemowe uporządkowanie chaosu. Muzykę poszczególnych epok różni styl, system, inny p0-
powoduje kapitalny efekt
-.__›4._.;
instrumentów drewnianych w po-
pięćdziesięciotaktowego crescenda (od pp do jj“) Stwierdzone proporcje i symetria w przypadku muzyki
Wagnera zastanawiają zdwóch
porządek. Ale czy o porządku w muzyce decyduje symetria? O porządku w muzyce decyduje liczba,
następujących powodów: po pierwsze - romantyczna estetyka muzyczna buntowała się przeciwko regułom klasycznie pojętego piękna, po wtóre zaś - Wagner był tego buntu bodaj największym zwolennikiem. Pozostaje tylko zapytać, czy Wstęp do Lohengrina
rządek. O muzyce decyduje zatem
ściślej - wynikające ze stosunków pierw-
powstał w wyniku świadomie zaplano-
szych czterech liczb (1223:4) proporcje doskonałe. Jeżeli 0 symetrii decydowałyby
wanej koncepcji formalnej, czy też jest przejawem intuicyjnego dążenia do pro-
doskonałe proporcje, to czy muzyka byłaby
porcji i symetrii?
tożsama z symetrią? Dawniej wierzono, że muzyką rządzą liczby, a ich stosunek (proporcje) decydują
ojej strukturze. O tym, jak dalece muzykę utożsamiano z liczbą niech świadczy fakt,
2
że np. św. Augustyn łaciński wyraz „numerus" (liczba) uczynił wręcz podstawowym pojęciem swojego traktatu o muzyce (De musica)._ $,
I
$, 4
3
2
1
19
16
95
5
Lohengrin Richarda Wagnera składa się z siedemdziesięciu pięciu taktów. Jego kul-
minacja przypadawpięćdziesiątym takcie,
h
lz_0
LE
'Holz 4 V.
4 Hr. Str.
p mp
p mr
, I“ I”
w 2/3 czasu trwania utworu, w tzw. złotym
środku. Takty od pięćdziesiątego do siedemdziesiątegolpiątego są symetrią (zwierCiadlanym odb1c1em) w proportio dupla taktów od pierwszego do pięćdziesiątego.
i
8 (4+4) V. $‑
-
3 Px._3 1?. mb. Pk.
„Stawanie się” kulminacji opiera się na rozwoju dynamicznymiprzebiegu według doskonałych proporcji - 4:3:2:1. Każda zczterech kolejnych faz (dziewiętnasto-, szesnast0-, dziewięcio- i pięciotaktowa) zjednej strony trwa w zaokrągleniu 0 pięć 30
$G A M a r$2$n$w$1$e$t zmu
ppcp p
$‑
'
p ł
p ł#
Ls"
!Ab
Wstęp (Vorspiel) do pierwszego aktu opery
