ZuivelZicht nummer 8 2012 jaargang 2012

JAA RG A N G 104 - N U MMER 8 - 22 AU G U STU S 2012

Helma Lodders VVD-Kamerlid wil veehouders weer laten ondernemen

Nederlandse kaas in Hong Kong als exclusief lifestyleproduct Zuivelreus India non-stop groeiende melkproductie

426841.indd 1

21-8-2012 12:46:55

zijlijn

R e n é va n b u i t e n e n , h o o f d R e d a c t e u R

Verkiezingsretoriek afgelopen maandag riep de nederlandse Melkveehouders vakbond op tot vervroegde uitkering van de toeslagrechten. Want: de melkprijs daalt en de kosten voor diesel en veevoer stijgen. onmiddellijk kreeg de vakbond -mondelinge- steun uit politieke hoek. “Melkveehouders dreigen binnen nu en enkele weken door de lage melkprijs en de stijgende kosten voor veevoer en diesel dieper in de schulden te raken”, wist esmé Wiegman van de christenunie, zich niet realiserend dat de zuivelmarkt al weer aantrekt met wellicht een spoedig herstel van de melkprijs tot gevolg. Maar de verkiezingen komen er aan. en dus proberen politici ook bij veehouders in het gevlij te komen. alle stemmen tellen per slot van rekening. in hun verkiezingsprogramma’s slaan de politici over het algemeen een andere toon aan als het over de veehouderij gaat. de meeste partijen (ook de cu) zijn huiverig voor groei van de sector. “de vee-industrie wordt geleidelijk afgebouwd” (groenlinks) of gaat terug naar “de menselijke maat” (Pvdd). alleen als voldaan wordt aan strenge eisen voor volksgezondheid, dierwelzijn en milieu kan er sprake zijn van enige uitbreiding, vinden vrijwel alle partijen. invoering van dierrechten wordt achter de hand gehouden voor het geval de schaalvergroting “uit de hand loopt”. nee, dan staat de voedingsmiddelenindustrie er beter op bij de politiek. dat werd vorige week duidelijk bij het verkiezingsdebat dat de fnli, de brancheorganisatie voor de levensmiddelenindustrie, in den haag hield. het debat waaraan alle grote partijen (uitgezonderd de Pvv) deelnamen, ging vooral over de eigen verantwoordelijkheid van de voedingproducenten. nou, die krijgen ze. Politici -van links tot rechts- voelen er weinig voor om de levensmiddelenindustrie aan banden te leggen.

Reductie van vet, zout en suiker vinden ze belangrijk, maar dat willen ze niet afdwingen. We willen het samen met de industrie doen, betoogden de deelnemers aan het fnli-debat. Want als den haag de voedingsindustrie bij het handje neemt, zoals het cda verwoordde, gaat dat ten koste van de innovatie. zelfs de europese eenwording, toch een van de voornaamste issues in deze campagne, is geen enkel punt van de discussie als het om voeding gaat. de politici beseffen dat de europese unie van groot belang is voor de nederlandse voedingssector, die op haar beurt belangrijk is voor ’s land economie. handen af dus van de voedingsindustrie, is het parool in den haag. het is de vraag wat er na 12 september overblijft van die mooie woorden.

colofon ZuivelZicht Magazine is een uitgave van

Ontwerp: giesbers, velp

Abonnementenadministratie:

Koninklijke BDU Uitgevers BV in Barneveld

Druk: Koninklijke bdu grafisch bedrijf bv barneveld

abonnementenadministratie: bdu vak- en

ISSN: 0165-8573.

Publieksmedia, Postbus 67, 3770 ab barneveld.

Postbus 67, 3770 AB Barneveld

Abonnementen: abonnementsprijzen in 2012

www.bduuitgevers.nl

(12 nummers): € 106,15 (studenten € 60); buitenland:

tel 0342-494889, e-mail: abonnementen@bdu.nl

€ 140,35. Proefabonnement (3 edities): € 7,50.

Advertenties: bdu tijdschriften, Robijnlaan 2,

schriftelijke beëindiging (vóór 1 november) per eind

2132 WX hoofddorp. contactpersoon: hielke van

Redactie ZuivelZicht

kalenderjaar.

der Werf, tel 020-5736056 fax 020-6242519

Adres: louis braillelaan 80 | Postbus 165,

Hoofdredactie: René van buitenen, email:

e-mail: h.v.d.werf@bdu.nl

2700 ad zoetermeer

r.v.buitenen@bdu.nl

Tel: 079-3430307

Eindredactie: Yvonne Mors, e-mail: y.mors@bdu.nl

Internet: www.zuivelzicht.nl

Medewerkers aan dit nummer: Ria besseling, tiny

email: redactie.zuivelzicht@bdu.nl

brouwers, Yves de groote, lili hu, Martin de vries.

2

430776.indd 2

zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:51:52

inhoud

Politici debatteren bij Fnli

zes (kandidaat-)Kamerleden van vvD, cDa, Pvda, D66, sP en groenlinks gaven vorige week donderdag tijdens een debat georganiseerd door de FNli hun visie op belangrijke maatschappelijke thema’s van de levensmiddelenindustrie: voeding en gezondheid, verduurzaming en innovatie.

Wat bleek? De partijen doen nauwelijks voor elkaar onder op deze thema’s. alle aanwezigen hechten veel waarde aan een sterke Nederlandse levensmiddelenindustrie. grote verschillen in zienswijze kwamen tijdens het debat nauwelijks aan het licht.

6 12

16

22

En vErdEr...

4

VVD-Kamerlid Helma Lodders (coverfoto) wil ondernemers het ondernemerschap teruggeven

14 Groupe Bel zoekt autonome groei

basiszuivel te goedkoop aan

buiten West-Europa

24 Actuele zuivelmarktcijfers 16 Opkomende zuivelmarkten zorgen

8

Frank Verhoeven: ‘Kringloop gaat capaciteit melkproductie bepalen’

voor 95% groei in zuivel

25 Smaak en traditie bepalend voor succes productinnovaties Azië

19 Certificaat voor toetsing en borging 10 H. Bouter Kaashandel vergroot de opslagcapaciteit als antwoord op groeiende vraag

duurzaamheid zuivel

20 “Consumenten zijn vooral bezig met

26 Productie in India - grootste melkproducent ter wereld - groeit maar door

het voeden van het gezin”

12 Dutch Cheese and More: kaas als exclusief lifestyleproduct Aziaat zuivelzicht / 22 augustus 2012

430804.indd 3

28 Volledig recycleren van drankkarton 22 Duitse discountsupermarkten bieden

verpakkingen rendabel 3

21-8-2012 12:52:16

visie

R e n é va n B u i t e n e n

VVD-KamerliD Helma loDDers

‘ik wil de ondernemer het ondernemerschap teruggeven’ ze is naar eigen zeggen de enige met een agrarische achtergrond binnen tweede Kamerfractie van de vvD. en dus voert helma lodders campagne in de agrarische sector. als boerendochter en als vrouw van een melkveehouder weet ze wat er speelt. toch is ze verrast over de innovatiekracht in de melkveehouderij en de zuivelindustrie. Dit is een sector om trots op te zijn, zegt ze na een werkbezoek in noord-holland.

als boerendochter en als vrouw van een melkveehouder hoef je helma lodders niet uit te leggen hoe het er aan toe gaat in de melkveehouderij. toch is het tweede Kamerlid voor de vvD na een werkbezoek, dat ze vorige week met haar collega-Kamerlid Betty de Boer bracht aan de nederlandse zuivel Organisatie, verrast over de dynamiek in zuivelketen. “Dit is echt een sector op trots op te zijn. Dat zou de sector zelf weleens wat meer mogen uitdragen,“ zegt ze in een gesprek op het erf van melkveehouder Klaas sluis, voorzitter van de cOnO Kaasmakers aan het einde van het werkbezoek. lodders zit sinds 2010 in de tweede Kamer

gen in de Kamer. De vvD vindt het belangrijk dat nederland sterker uit de crisis komt.

Daar kan de agrarische sector een belangrijke bijdrage aan leveren. De sector is goed voor 10 procent van de banen in nederland.” lodders wordt gezien als de nieuwe landbouwwoordvoerder van de partij, als opvolger van Janneke snijder die zich na twaalf jaar Kamerlidmaatschap niet meer verkiesbaar stelde. Die suggestie wil lodders nog niet bevestigen. “eerst de verkiezingen maar eens afwachten”, reageert de nummer 22 van de vvD-kandidatenlijst. “ik wil nu de expertise die ik van huis uit mee neem gebruiken in de campagne. het gaat er eerst om

‘Een ondernemer gaat echt wel goed om met zijn vee. Dat is namelijk zijn inkomstenbron’ voor de vvD. ze heeft zich tot dusver vooral bezig gehouden met het natuurbeleid. tijdens deze verkiezingscampagne richt zij zich met name op de agrarische sector. “ik ben de enige binnen onze fractie met een landbouwachtergrond. ik kom iedere dag thuis op de boerderij. ik heb affiniteit met de sector, weet wat er speelt en ik denk daarom dat ik de belangen van de agrarische sector op een goede manier kan vertegenwoordi4

430039.indd 4

dat we een goede uitslag neerzetten.

Daarna, bij de portefeuilleverdeling, zien we wel verder.” haar ambities laten aan duidelijkheid echter niets te wensen over. Minder regels en meer ruimte voor het (agrarisch) ondernemerschap. Daar staat lodders voor. De tekst op de flyer die ze tijdens haar werkbezoek uitdeelt spreekt boekdelen: “als kandidaat met een agrarische achtergrond weet ik als geen

ander dat agrarische ondernemers in ons land te maken hebben met te veel en overbodige regels van de overheid. Daar moet snel een einde aan komen. Ook de regelzucht vanuit europa slaat veel te ver door. geen bemoeienis vanuit de overheid. ik wil ondernemers het ondernemerschap teruggeven.”

minDer regels “De vvD kiest voor meer ruimte en minder regels. Wij willen dat agrariërs echt de ruimte krijgen om te ondernemen. De vvD wil de rol van de overheid verkleinen. De overheid stelt doelen. De invulling wordt overgelaten aan de sector zelf. Wij zetten in op vertrouwen in plaats van wantrouwen.” en ook het eu-landbouwbeleid mag wel een tandje minder van lodders, blijkt uit haar vlugschrift: “De vvD is tegen de verplichte vergroeningsvoorstellen uit het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De voorgestelde vergroeningseisen zoals het verplicht 7% braakleggen van goede landbouwgronden zijn veel te rigide. De vvD vindt dat europa niet op de stoel van de agrarische ondernemer moet gaan zitten. nederlandse agrariërs dienen op een eerlijke en gezonde manier op de markt te kunnen concurreren.” thuis in zeewolde op het melkveebedrijf van haar man (waar ze geen bemoeienis heeft met de dagelijkse gang van zaken) wordt zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:50:51

visie

Helma Lodders: ‘De regelzucht vanuit Europa slaat veel te ver door.’

van dieren of voor weidegang? “Nee. zo’n discussie over de megastallen, daar blijf ik weg van. als vvD staan we pal voor het ondernemerschap. laten we de inrichting van een bedrijf nou aan de ondernemer zelf overlaten. Die moet dat zelf bepalen, vind ik.

De een kiest voor een bedrijf waar de koeien de buiten lopen, een ander richt zich op een zo laag mogelijke kostprijs en weer een andere ondernemer kiest voor een typisch familiebedrijf, zodat hij er minimaal een gezinsinkomen uit kan halen. Dergelijke keuzes moet je aan de ondernemer overlaten.”

“Natuurlijk hebben we bepaalde regels nodig. Maar het gaat er om dat je er als ondernemer flexibel mee overweg kan. een ondernemer gaat echt wel goed om met zijn vee en met zijn grond. Dat is namelijk zijn inkomstenbron.”

Maar hoe moet dat straks als in 2015 de melkquotering wegvalt en als de melkproductie toeneemt? tijdens het bezoek aan de kaasfabriek van cONO Kaasmakers eerder die dag hoorde lodders toch ook dat de zuivelindustrie komende jaren meer melk denkt te ontvangen van de veehouders als gevolg van de afschaffing van de melkquotering in 2015? tot 2020 zou er weleens 15 tot 20% meer melk kunnen komen, vertelde cONOdirecteur eric hulst. Maakt lodders zich geen zorgen over de gevolgen van die productiegroei?

Zuivelsector proactief

VVD-Kamerleden Betty de Boer (links) en Helma Lodders op bezoek bij CONO Kaasmakers.

lodders regelmatig geconfronteerd met de gevolgen van de haagse en Brusselse regelgeving. ze wijst op de nieuwe ligboxenstal die haar man enige tijd geleden in gebruik nam en waar 110 koeien zijn gehuisvest.

“Om te kunnen voldoen aan de criteria voor de Maatlat Duurzame stallen moet je bij voorbeeld gebruik maken van sensoren die de schermen aan de zijkanten de stal automatisch op en neer laten gaan afhankelijk van de weersomstandigheden. Maar als ondernemer wil je natuurlijk zelf bepalen of je zuivelzicht / 22 augustus 2012

430039.indd 5

die schermen wel of niet laat zakken.” “het uitrijden van mest vind ik ook zo’n voorbeeld. tot 1 september mag je mest uitrijden, maar we zien allemaal dat het klimaat verandert en dat het groeiseizoen langer wordt. Dus moeten we flexibeler omgaan met zo’n regel. Daar wil ik werk van maken.”

Weidegang van haar hoeven we dus geen extra regels te verwachten voor bij voorbeeld de huisvesting

“De zuivelsector is volgens mij heel goed in staat om dat zelf te regelen, met haar proactieve aanpak. ik heb daar vandaag het nodige van gezien. Kijk maar eens wat er gebeurt in de Duurzame zuivelketen.” lodders doelt onder andere op de wijze waarop de zuivelbedrijven binnen de Duurzame zuivelketen (het initiatief van NzO en ltO Nederland om de zuivelproductie verder te verduurzamen) een verantwoord gebruik van diergeneesmiddelen stimuleren, of hoe zuivelbedrijven weidegang stimuleren. “ik constateer dat zuivelbedrijven nu al bezig zijn om de afzet van hun producten te vergroten als er straks na 2015 meer melk op de markt komt. Kijk, daar krijg ik nou de kriebels van.

Dan denk ik: ha, dat is echt ondernemen.” “ik had al een goed beeld van de primaire sector maar ik heb na vandaag ook een beter beeld van de melkverwerkende industrie.

Dit is echt een innovatieve sector om trots op te zijn.”

5

21-8-2012 12:51:01

visie

R e n é va n B u i t e n e n

grote partijen vinden elkaar in verkiezingsdebat

politici hechten veel waarde aan vo ‘Maakt de overheid gehakt van de grootste industrie van nederland? Dat was de prikkelende vraag die de Federatie nederlandse levensmiddelen industrie stelde bij het verkiezingsdebat dat zij vorige week donderdag hield in café Dudok in Den haag. zes (kandidaat-)Kamerleden van vvD, cDa, Pvda, D66, sP en groenlinks gaven vorige week donderdag tijdens een debat -georganiseerd door de Federatie nederlandse levensmiddelen industrie (Fnli)- hun visie op enkele belangrijke maatschappelijke thema’s van de levensmiddelenindustrie: voeding en gezondheid, verduurzaming en innovatie.

Wat bleek? De partijen doen nauwelijks voor elkaar onder op deze thema’s. alle aanwezige politieke partijen (de overigen hadden de uitnodiging van de Fnli genegeerd) hechten veel waarde aan een sterke nederlandse levensmiddelenindustrie. grote verschillen in zienswijze kwamen tijdens het debat nauwelijks aan het licht.

voedingspatroon zo is geen van de partijen er een voorstander van dat de overheid ingrijpt in het voedingspatroon van burgers door zich te bemoeien met de hoeveelheid zout, vet en suiker in producten. hooguit kan de overheid een gezonder voedingspatroon stimuleren. en als dat niet werkt en als voedingsbedrijven evenmin hun verantwoordelijkheid nemen, ja dan is het tijd voor de overheid om maatregelen te nemen. zo denken alle partijen er uiteindelijk over. “natuurlijk zouden we de voedingsindustrie met de wetgeving aan het handje kunnen nemen, maar dat gaat ten koste van de innovatie”, vindt hanke Bruins slot (cDa).

“Pas als blijkt dat de industrie niet die stappen zet die zij zou moeten zetten, dan kunnen wij op wetgeving inzetten.”

“De eerste verantwoordelijkheid ligt bij mensen zelf”, meent Pvda’er lea Bouwmeester.

“Maar die worden verleid tot allerlei lekker6

413388.indd 6

nijen, die niet goed zijn voor mens en samenleving. het gaat er dus om hoe wij met elkaar de consument kunnen verleiden tot gezonder eten. Dat kan overheid stimuleren.” en dat kan inderdaad met hulp van de wetgeving, vindt Bouwmeester. “als de sector het aantoonbaar haar eigen doelstellingen niet haalt, is de overheid aan zet. ik gun iedereen zijn genot, maar als een individueel probleem een nationaal probleem wordt, moeten we daar wat aan doen.” “laten we nou niet doen alsof er nu geen regulering is”, bracht liesbeth van tongeren namens groen links in. “Die regelgeving is er al. We hebben al wetgeving op productsamenstelling. Dus het hele scherpe verschil tussen wel of niet reguleren is er niet. Onze stelling is dat er niets in de supermarkten mag liggen dat gezondheids- en planeetvernietigend is.”

‘Je mag de industrie niet afrekenen op het aantal obesitasgevallen’ D66 is huiverig voor nieuwe regelgeving.

“We moeten niet te snel met allerlei regels komen. een verbetering die uit de samenleving zelf komt heeft veel meer effect dan een verbetering die vanuit de overheid komt”, meent Kees verhoeven. sharon gesthuizen (sP): “Je moet de industrie niet afrekenen op het aantal obesitasge-

Politici van VVD, CDA, PvdA, SP, D66 en Groenlinks in debat over d

vallen, om maar iets te noemen. Maar de industrie moet wel voort maken met het realiseren van haar doelstellingen, anders moeten we inderdaad wel zelf regels gaan stellen.” “ik ben blij te horen dat u onze visie deelt dat de voedingsindustrie hierin een eigen verantwoordelijkheid heeft”, constateerde Fnli-directeur Philip den Ouden. “Wij vinden ook dat we verder moeten gaan op het pad van productverbetering. Dat is niet makkelijk; het probleem is soms ingewikkeld. vandaar dat we graag samenwerken met andere partijen in convenanten.”

europese unie Kees verhoeven (D66) en sharon gesthuizen (sP) gingen in debat over economie, innovatie en het belang van een stevige europese interne markt. gesthuizen (sP) benadrukt dat we de eu niet klakkeloos moeten uitbreiden of versterken, maar dat de interne markt onzuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:07:42

n voedingsindustrie

Melk Makkelijker Mans Maken!

Het potentieel dat in melk aanwezig is, is u wel bekend. Wij helpen u de processen beter ‘mans’ te maken.

ProLeiT – uw partner voor innovatieve industriële automatisering in de zuivel industrie.

• Proces visualisering met video playback functie • Receptuur management • Materiaal management • Rapportage en analyse • Packaging- en energie management

ks in debat over de positie van de Nederlandse voedingsindustrie.

tegenzeggelijk veel voordelen heeft voor bedrijven. verhoeven (D66) vindt de sP te afwachtend en ziet europa vooral als grote kans. “Niet alles wat europa doet is goed, maar we verdienen ons geld in de eu, dus we moeten aan tafel blijven zitten en europese samenwerking blijven verbeteren.”

René leegte (vvD) sluit zich daar bij aan: “als je ziet hoeveel de levensmiddelenindustrie exporteert kan je hier niet tegen zijn.” alle partijen benadrukken het belang van innovatie voor de voedingsmiddelenindustrie.

Dat lokte een vraag uit van het publiek.

Namens de Nederlandse zuivel Organisatie zei Margreet hovenkamp zich zorgen te maken over het afnemende kennisniveau bij de overheid, mede als gevolg van bezuinigingen. hoe houd je kennis vast bij overheidstoestellingen? in elk gevolg niet door erop te bezuinigen, maakte de sP duidelijk. D66 zegt liefst 2 miljard te willen investeren aan in

kennis. “Dat geld gaat in elk geval niet naar het in de benen houden van allerlei toezichthouders die elkaar soms ook nog eens voor de voeten loepen.”, reageerde verhoeven.

DuurzaamheiD René leegte (vvD) en liesbeth van tongeren (groenlinks) sloten af met een discussie over duurzaamheid. consumenten houden in hun aankoopbeslissingen niet altijd zoveel rekening met zaken als dierenwelzijn en milieuvervuiling als politici zouden willen. toch verduurzaamt de levensmiddelenindustrie in rap tempo op eigen kracht. van tongeren vindt dat consumenten, producenten, NgO’s en de overheid samen verantwoordelijk zijn voor verduurzaming. “Milieuproblemen zoals klimaatverandering zijn te groot en te urgent om alleen door bedrijven te laten oplossen.” volgens leegte heeft de industrie zelf alle reden en kennis om te verduurzamen en gebeurt het daarom ook op grote schaal.

Bovenstaande functionaliteiten worden gerealiseerd met het door proces technologen ontwikkelde software pakket Plant iT. Plant iT is het –op de specifieke eisen van de zuivel industrie afgestemde– procesbesturing systeem met geïntegreerde MES functionaliteiten.

Meer informatie over “Melk Makkelijker Mans Maken”?

Ga naar: www.mmmm.nu

ProLeiT BV Enschede Tel: 053 4836 500 info-nl@proleit.nl www.proleit.nl

zuivelzicht / 22 augustus 2012

413388.indd 7

21-8-2012 12:07:47

visie

tekst martin de vries

foto’s alex de haan

adviseur ‘boerenverstand’ Frank verhoeven

‘kringloop gaat capaciteit melkproductie bepalen’ de kringloop van productiemiddelen op een melkveehouderij wordt in de toekomst nog belangrijker. dat stelt frank verhoeven van Boerenverstand die agrariërs adviseert op het gebied van duurzaamheid. hij voorspelt de komende jaren een omslag van denken op de melkveebedrijven. “als het melkquotum straks verdwijnt ligt de focus nog meer op het eigen land.”

duurzaamheid is een factor die binnen de zuivelsector een steeds belangrijkere functie krijgt. “de duurzaamheidsopgaven in de landbouw zijn groot en vergen soms vergaande maatregelen. oplossingen worden niet alleen achter het bureau of in het laboratorium bedacht, maar melkveehouders komen zelf continue met praktische oplossingen”, legt frank verhoeven uit. hij groeide op in een melkveebedrijf in Brabant. in 2005 startte hij zijn bedrijf Boerenverstand consultancy om het bedrijfsleven en de agrariërs een slag te laten maken op het gebied van duurzaamheid. verhoeven werkt intensief samen met etc adviesgroep ofwel het netwerk Platteland in leusden en dirksen management support. de drie bedrijven hebben samen het programma ‘duurzaam Boer Blijven’ op poten gezet. Bovendien is hij mede-eigenaar van Boerenbox Bv en sinds drie jaar adviseur van het caring dairy-programma van cono kaasmakers, natuurhoeve en Ben & Jerry’s.

net’, zeg maar de blije aarde.” het kringloopdenken staat centraal voor een ‘blije aarde’ en koppelt de drie thema’s. “hoe kan ik met minder input zoveel mogelijk melk produceren? in de beantwoording van die vraag is het natuurlijk van belang dat de ondernemer veilig stelt dat hij ook in de toekomst voldoende kan produceren. in mijn optiek ligt de oplossing in het derde thema ‘planet’ en specifiek in de bodemvruchtbaarheid.” agrarisch ondernemers denken nog te wei-

nig in een kringloop. dit is volgens verhoeven wel anders geweest. “op het moment dat het mineralenaangiftesysteem (minas) werd ingevoerd gingen de ondernemers nadenken over in- en output op het bedrijf”.

Focus verandert “toen minas werd vervangen door dierennormen en ureum is het kringloopdenken op de achtergrond terechtgekomen. dus eigenlijk verandert de focus in de bedrijfsvoering

brood op de plank verhoeven is bevlogen als het gaat om duurzaamheid. het onderwerp is volgens hem op te delen in drie hoofdthema’s. ,,allereerst is de economie van belang, de agrariër moet immers wel brood op de plank krijgen. op de tweede plaats staan de koeien centraal en is diergezondheid een belangrijk aandachtspunt. het derde hoofdthema is ‘pla8

430219.indd 8

“Steeds meer melkveehouders zullen in kringlopen gaan denken” zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:51:14

visie

door wijzigingen in het beleid. Dat is ontzettend jammer, ook voor de melkveehouder die beloond wil worden voor het efficiënt omgaan met de productiemiddelen.” er is echter een kentering gaande die in gang wordt gezet door de zuivelfabrieken, hetgeen volgens verhoeven een gevolg is van de vrije marktwerking. “vroeger bepaalde de kwaliteit van het zuivelproduct de keuzes van de consument. Nu staat de uitstoot en het goede verhaal centraal. De consument gaat er bij de a-merken van uit dat daar aan is gedacht, en zo niet, dan laten ze het steeds meer liggen. voor de fabrieken is het dus zaak dat het goede verhaal ook klopt. Daarom gaan die aan de slag met hun toeleveranciers: de boeren. is het verhaal op het boerenerf niet goed genoeg, dan zal deze melk in toenemende mate ‘in de melkpoeder verdwijnen’.”

Frank Verhoeven: “Het goede verhaal bepaalt de keuze van de consument.”

SeSSieS zuivelfabrieken volgens verhoeven is dit een grote verandering. hij staat zelf ook aan de basis van studiegroepen waar agrarisch ondernemers met collega’s over de bedrijfsvoering sparren. een fenomeen dat al sinds vele jaren bestaat.

“Nieuw is dat de zuivelfabrieken dergelijke sessies gaan organiseren. voorheen lag het initiatief bij de overheden. Die trekt zich steeds meer terug en de zuivelfabrieken nemen deze rol over.”

De projecten zijn over het algemeen zeer succesvol. ,,We hebben in het kader van het samenwerkingsverband ‘Duurzaam Boer Blijven’ afgelopen winter workshops georganiseerd om de fosfaatefficiëntie op bedrijven te verbeteren. Deze zomer organiseren we excursies. De ondernemers weten wel wat duurzaamheid is. Door de winterworkshops weten ze nu hoe hun bedrijf er op het gebied van fosfaat voor staat. Bij collega’s zien ze in de praktijk hoe er een verbeterslag kan worden gemaakt. Bijvoorbeeld op het gebied van mestscheiding, arbeidsefficiëntie of bodembenutting.”

beeld brengt, komt hier voor in de plaats. ,,het is eigenlijk niets meer en niets minder dan een overzicht van de producten die op

een bedrijf worden aan- en afgevoerd en een berekening van de verliezen uit die kringloop. Fosfaat raakt wereldwijd langzaam maar zeker op. Dus zal dit een limiterende productiefactor gaan worden, die steeds meer de capaciteit en de kostprijs van de melkproductie gaat bepalen.

Wij focussen ons op het verbeteren van de productie van eigen land. Dat betekent minder krachtvoer voeren, een betere bodemvruchtbaarheid en meer voer van eigen land benutten.”

De omslag van denken zal de komende jaren plaatsvinden in zijn visie. ,,als het quotum verdwijnt dan gaat de melkprijs forser schommelen, de krachtvoerprijzen bewegen dan mee. Om geld te blijven verdienen zal de focus nog meer op voer van eigen bodem komen te liggen.

Momenteel denkt nog maar 15 tot 25 procent van de melkveehouders in kringlopen.

Mijn verwachting is dat dit de komende jaren naar ruim 50 procent zal stijgen”, zegt verhoeven.

kringloopwijzer verhoeven voorspelt dat de Bedrijfsspecifieke excretie (BeX), de regeling waarmee de werkelijke stikstof- en fosfaatexcretie wordt berekend, verdwijnt. De Kringloopwijzer, een standaard die voor een bedrijf eenvoudig en specifiek de gehele mineralenkringlopen in

zuivelzicht / 22 augustus 2012

430219.indd 9

9

21-8-2012 12:51:21

bedrijf

r e n é va n b u i t e n e n

familiebedrijf H. bouter KaasHandel breidt opnieuw uit

‘een goed huisvader voor de kaas van onze klanten’ De kaassector bestaat niet alleen uit producenten en handelaren. in de keten zijn ook dienstverleners actief die de kaas in opslag nemen en zorgdragen voor de verdere rijping. zoals de firma h. bouter Kaashandel uit groot-ammers. het familiebedrijf vergroot op dit moment de opslagcapaciteit om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag.

Op het industrieterrein van groot-ammers werd 18 juni de eerste paal geslagen voor een uitbreiding van het bedrijf h. bouter Kaashandel. als alles volgens plan verloopt zal het familiebedrijf begin volgend jaar 2.000 vierkante meter extra opslagcapaciteit in gebruik kunnen nemen. het gaat bij de onderneming vooral om dienstverlening aan andere bedrijven in de kaassector. anders dan de naam doet vermoeden is h. bouter Kaashandel geen handelsbedrijf. De onderneming, geleid door rens bouter en zijn dochters Marijke en laura, beweegt zich tussen kaasproducenten en kaashandelaren. aan beide partijen verleent h. bouter Kaashandel diensten. het bedrijf neemt voor hen de opslag, veredeling, overige waarde toegevoegde activiteiten en de distributie van goudse fabriekskaas voor zijn rekening.

efficiencyslag De aanstaande nieuwbouw is de vijfde uitbreiding sinds de firma zich in 1978 op het industrieterrein van groot-ammers vestigde.

“Dat is een van de beste beslissingen die we ooit als onderneming hebben genomen”, stelt rens bouter, kleinzoon van lourens bouter die in 1923 ging handelen in boerenkaas die hij opkocht bij veehouders in de alblasserwaard en daarmee de basis legde voor het huidige bedrijf. tot eind jaren zeventig had bouter de kaasopslag namelijk verdeeld over zeven pakhuizen op verschillende plekken in het zuid-hollandse dorp.

10

429208.indd 10

De kaasveredeling is volledig geautomatiseerd bij H. Bouter Kaashandel.

Door de verschillende opleglocaties in het dorp in te ruilen voor een centrale vestiging heeft h. bouter Kaashandel een flinke efficiencyslag kunnen maken. een doelmatige verwerking van de kaas is sindsdien altijd voorop blijven staan in de onderneming, blijkt uit het verhaal dat vader en dochters vertellen. “het is onze visie om de kaas zo min mogelijk in je handen te hebben, alleen al omdat het er zoveel zijn”, legt rens bouter uit. “er zijn weken dat er wel 2 miljoen kilo in en uit gaat’, voegt dochter laura toe. “Daarom hebben we ons bedrijf zo veel mogelijk geautomatiseerd.”

Met de nieuwe uitbreiding krijgt het bedrijf extra opslagcapaciteit. Deze kan worden ingezet voor zowel koel- als natuuropslag.

“We kunnen alle kanten op.”

snelle groei Destijds, bij de ingebruikname van het huidige pand, bedroeg de opslagcapaciteit 1.500 ton. als de huidige verbouwing straks is afgerond zal de opslagcapaciteit 12.000 ton bedragen. vooral de laatste tien jaar is h. bouter Kaashandel snel gegroeid: van 4.000 naar 10.000 ton opslagcapaciteit.

Met de nieuwe uitbreiding anticipeert h. zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:50:36

bedrijf

Bouter Kaashandel op de aanstaande veranderingen in de zuivelmarkt. “als in 2015 de melkquotering verdwijnt en er meer melk wordt geproduceerd, verwachten wij dat wij meer kaas voor de opslag krijgen aangeboden. Daar willen we klaar voor zijn. Nu zitten we eigenlijk krap in ons jasje.”

Daarnaast zijn er volgens Rens Bouter de laatste jaren ontwikkelingen gaande die de kaassector flink in beweging hebben gebracht. hij doelt op de concentratie bij kaasproducenten en de ontwikkelingen bij andere groothandelsbedrijven. “De schaalvergroting zet door, niet alleen bij de producenten van kaas of bij de handelaren maar ook bij dienstverleners zoals ons bedrijf.”

AutomAtiserinG in die dynamische markt probeert het familiebedrijf uit groot-ammers zijn positie te verstevigen. Dat doet h. Bouter Kaashandel door zich te blijven richten op de kernactiviteiten, benadrukken vader en dochters. “De kaas komt hier binnen op een leeftijd van vijftien dagen en rijpt totdat hij de gewenste commerciële leeftijd heeft bereikt, waarop de kaas wordt afgeroepen door de klant”, zegt Rens Bouter.

Behalve opslag en veredeling kan het bedrijf de kaas desgewenst etiketteren, banderoleren, zijdevloeien, paraffineren of verpakken. automatisering en grote volumes staan centraal in de bedrijfsfilosofie. laura Bouter: “Waar de kaas uiteindelijk naar toe gaat, is voor ons niet relevant. soms

De opslagcapaciteit is volledig benut; het pakhuis is tot de nok toe gevuld.

weten we het wel en soms niet. Wat wij doen is goed voor de kaas zorgen tot het moment dat de klant de kaas afroept.

Ondertussen zorgen wij er voor dat de kaas in de juiste condities wordt opgeslagen.”

“Wij willen een goed huisvader zijn voor de kaas van onze klanten”, zegt vader Bouter. is de uitbreiding van de opslagcapaciteit waaraan nu wordt gewerkt, wel voldoende?

“Dat weten we niet. De vraag is hoe groot we nog willen worden?

Flexibel Marijke Bouter: “We willen natuurlijk wel verder groeien met ons bedrijf, maar wel

‘Groot Geworden door simpel te blijven’ h. Bouter kaashandel is een familiebedrijf gespecialiseerd in opslag, rijping, veredeling en distributie van met name goudse Kaas. De geschiedenis van het bedrijf gaat terug naar 1923, als laurens Bouter de boerenkaas die hij bij lokale boeren in de alblasserwaard heeft gekocht verhandelt op de markt. zijn zoon herman Bouter volgde hem op na een carrière bij onder andere albert heijn. Onder herman Bouter vestigt het bedrijf zich op de ambachtsweg in groot-ammers. inmiddels vormt boerenkaas niet langer de hoofdstroom binnen de onderneming en is ook handel niet langer de hoofdactiviteit. Met de komst van nieuwe klanten ontstaan ook nieuwe activiteiten: opleg en veredeling van goudse fabriekskaas.

Met zoons ton en Rens Bouter groeit het bedrijf vervolgens uit tot een bedrijf met een opleglocatie van 18.000 m2 met een capaciteit van 10.000 ton. voor diverse klanten wordt kaas in ontvangst genomen en geconditioneerd voordat deze wordt vervoerd naar een verpakkingslocatie of naar de eindgebruiker. sinds 2009 is de leiding van het bedrijf in handen van Rens Bouter en zijn dochters Marijke en laura, de vierde generatie. Parool van de onderneming is: ‘groot geworden door simpel te blijven’.

zuivelzicht / 22 augustus 2012

429208.indd 11

vanuit de visie dat we de geleverde kwaliteit op een hoog niveau kunnen houden en dat we flexibel kunnen blijven opereren. De lijnen hier zijn kort. het is maar de vraag of dat zo kan blijven als ons bedrijf veel groter wordt. Want we willen namelijk wel een solide en betrouwbare partner voor onze klanten zijn en blijven.” in dat verband vertelt laura Bouter over het grote belang van het borgen van de kwaliteit binnen de onderneming door middel van kwaliteitscertificeringen.

“Momenteel zijn we BRc en iFs gecertificeerd waardoor we voldoen aan de hoge standaard die onze klanten stellen. Kwaliteit is een continue proces, waarbij de procedures op een natuurlijke manier in de bedrijfsprocessen moeten passen. veelal zijn de procedures onbenoemd reeds aanwezig, maar soms moet er meer ‘werk’ verzet worden.

Bijvoorbeeld voor het traject naar Rusland, waar een aantal van onze handelsklanten activiteiten ontplooien. De Russen stellen zeer strenge eisen en hebben een eigen wetgeving waaraan alle bedrijven in de kolom moeten voldoen. Door het protectionisme van hun eigen markt wachten we al bijna twee jaar op een stempel, ondanks de Nederlandse goedkeuring.”

Rens Bouter: “het is onze filosofie om de activiteiten te beperken tot de opslag en veredeling van kaas. Dat doen we nu op grote schaal en dat is juist onze kracht. We willen onze activiteiten daarom niet laten versplinteren.”

11

21-8-2012 12:50:41

markt

tekst ria besseling foto Dutch cheese anD more

ZIJERVELD NA OPENING EERSTE WINKEL IN HONG KONG

“De volgende stap is het broodje kaas introduceren” onlangs opende de eerste vestiging van the Dutch cheese and more in hong kong. initiatiefnemers zijerveld en barnyard hebben het plan om de komende zes jaar tweehonderd vestigingen te openen van deze kaas- en wijnformule. De nieuwe franchiseketen moet de aziatische markten kennis laten maken met nederlandse kwaliteitskaas als exclusief lifestyle product.

“nederland heeft wereldwijd een sterk imago als het gaat om zuivel. in dat verband is nederlandse kwaliteitskaas het exportproduct bij uitstek. toch zijn er nog hele werelden te winnen. nederlandse kaas is nauwelijks verkrijgbaar in azië. en in azië zijn miljoenenmarkten beschikbaar”, zo vertellen Dirk Jasper en nick Pauli van kaasonderneming zijerveld en communicatiebureau barnyard. De samenwerkingspartners openden onlangs in hong kong de eerste vestiging van de nieuwe formule the Dutch cheese and more. “omdat chinese consumenten in toenemende mate lifestylegevoelig zijn zou kaas goed in een nieuwe levensstijl kunnen passen. chinezen eten nog nauwelijks kaas, maar ze zijn er sterk in geïnteresseerd”, aldus Jasper en Pauli. voor zijerveld en barnyard was dat het signaal om plannen voor deze formule te ontwikkelen. hong kong fungeert daarbij als een soort bruggenhoofd. “enerzijds vanwege de strategische ligging, anderzijds omdat hier extra veel koopkrachtige consumenten zijn. in hong kong is het Westerse consumptiepatroon al grotendeels aanwezig en zijn er al gespecialiseerde delicatessenwinkels. Die voeren echter een beperkt assortiment kaas. een rond nederlandse kaas gebouwde formule was er nog niet”.

Wat vindt de aziatische consument van de nederlandse kaas?

12

430606.indd 12

“voor de aziatische consument is kaas hoogstens bekend als ingrediënt van de pizza. er is dus een heel verhaal te vertellen. met the Dutch cheese and more bouwen we voort op het vertrouwen in nederlandse zuivelproducten en het ambachtelijke karakter van exclusieve nederlandse kaas.

De ervaring tot nu toe is dat chinezen kaas vooral als snack gebruiken, maar de stadse lunchcultuur verandert ook in azië. the Dutch cheese and more is als westerse kaas- en wijnwinkel speciaal ontwikkeld voor

de moderne chinese manier van leven en het hippe aziatische stadsleven. moderne aziatische consumenten hechten waarde aan een product met een traditie. nederlandse kaas is een authentiek product met een unieke historie. kaas bij de borrel of een zorgvuldig geselecteerd glas wijn is een aspect van de westerse levensstijl die nu wordt uitgerold in azië met hong kong als startpunt.

De volgende stap is om het broodje kaas te introduceren”.

Nick Pauli: “Onze formule is speciaal ontwikkeld voor het hippe Aziatische stadsleven”. zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:51:36

Welke kaassoorten zijn favoriet? “uit gericht smaakpanelonderzoek en de eerste ervaringen in de pilot store blijkt dat de doelgroep van the Dutch cheese and More houdt van pittige kaas met een verhaal. De belegen en oude varianten van Noord-hollandse en boerenkaas scoren uitstekend. De waardering voor jonge kaas blijft wat achter; deze kaas wordt vooral gekocht door Westerse expats”.

Op welke doelgroep richt de formule zich? “in alle grote chinese steden is inmiddels een koopkrachtige bovenlaag ontstaan die met behoud van een eigen identiteit een sterk merkgericht consumptiegedrag heeft ontwikkeld. er is bovendien een ambitieuze jonge middengroep die snel naar dat welstandsniveau wil doorgroeien. Dat zijn voor the Dutch cheese and More de primaire doelgroepen die we in eerste instantie het goede glas wijn met een bijpassend blokje kaas willen aanreiken”. “chinese consumenten zijn geïnteresseerd in kaas, maar vragen wel nadrukkelijk om kennis over het product. Daarom is het merk the Dutch sterk gericht op het informeren over verschillende smaken en het aanbieden van de beste combinaties. De formule biedt een selectie van karakteristieke, toegankelijke kazen uit Nederland in een gastvrije en luxe maar betaalbare eetgelegenheid. Daarbij is gekozen voor een herkenbaar eigen gezicht dat een moderne interpretatie is van het holland imago met oranje als huisstijlkleur en een knipoog naar het Dutch Design”.

hoe ziet het assortiment eruit? “er zijn drie soorten Noord-hollandse gouda, drie soorten boerenkaas, geitenkaas, kaas met pesto en kaas met chili.

Daarbij zijn vier rode en een witte wijnen geselecteerd die net als de kazen onder eigen merk worden gebracht van zuidafrikaanse herkomst.

Bij elke kaas wordt een wijn geadviseerd”.

Wat zijn de toekomstplannen?

“De winkel die op 15 juni werd geopend aan Queen’s Road central, een van de drukste winkelstraten op hong Kong island, is de allereerste in de keten. in de komende jaren openen er vestigingen in veel grote chinese steden. het plan is om begin 2018 op 200 vestigingen te zitten”.

De eerste vestiging van The Dutch Cheese and More in Hong Kong. zuivelzicht / 22 augustus 2012

430606.indd 13

13

21-8-2012 12:51:41

bedrijf

eM

eerste kwartaalcijfers 2012 bieden perspectief

Groupe bel zoekt autonome groei buiten west-europa Bel is een van de belangrijkste spelers op de West-europese kaasmarkt. het Franse concern zoekt de komende jaren groei elders. De laatste kwartaalcijfers duiden daar al op.

De ambities van groupe Bel zijn torenhoog.

De Franse kaasproducent wil de komende jaren haar omzet flink vergroten. in 2015 moet de omzet op 3 miljard euro liggen. Dat is ongeveer 20 procent meer dan de omzet die het bedrijf over het afgelopen boekjaar presenteerde. Dat is niet alles. aan die doelstelling verbond topman antoine Fiévet enkele voorwaarden die best pittig mogen worden genoemd.

De omzetgroei moet niet alleen tot stand komen zonder dat het bedrijf marge inlevert, het gaat er ook om dat de activiteiten bij groupe Bel autonoom toenemen. De beoogde omzet moet dus zonder acquisities worden gerealiseerd. Dat is een stevige opgave gegeven de lastige economische omstandigheden die ook aan Bel niet voorbij gaan, getuige de winstdaling die het concern over 2011 rapporteerde.

Meer consuMenten Daar komt bij dat het wel de bedoeling is dat meer consumenten regelmatig merkkazen van de Bel gaan eten. het aantal consumenten dat regelmatig een Bel-product aankoopt moet in 2020 op 1 miljard liggen. Nu zijn er dat ongeveer 400 miljoen. het vergaat Bel op dit moment niet slecht. in 14

428629.indd 14

Verpakken van kaas bij een van de vestigingen van Bel Leerdammer.

weerwil van hogere grondstofkosten, afnemend consumentenvertrouwen en de politieke instabiliteit in enkele regio’s, mede als gevolg van de economische malaise, maakte groupe Bel dit boekjaar een goede start. in de eerste drie maanden van 2012 steeg de omzet met 9,1 procent naar 648 miljoen euro. uit de op 9 mei gepubliceerde kwartaalcijfers blijkt zelfs meer omzet te zijn behaald in de onder druk staande West-europese markt.

Daar groeide de omzet met 3,7 procent naar 370 miljoen euro. in andere regio’s nam de omzet procentueel nog sneller toe. vooral in afrika boekte Bel een opvallende groei van de omzet: met 30 procent tot 80 miljoen euro.

“Deze prestatie bevestigt de kracht en de aantrekkingskracht van onze merken, het belang van de innovaties die we beschikbaar stellen aan onze consumenten en de kwaliteit van de strategieën die we in diverse regio’s inzetten’, verklaarde het concern. groupe Bel leunt overigens sterk op de

West-europese markt. vorig jaar kwam 59,1 procent van de omzet uit de thuismarkt. De onderneming streeft er naar de verhouding tussen West-europese omzet en de omzet die elders wordt behaald meer in evenwicht te brengen. in 2015 moet de helft van de omzet van buiten West-europa komen. De cijfers over het eerste kwartaal laten zien dat groupe Bel daarin een eerste stap heeft gezet: in de eerste drie maanden was het aandeel West-europese omzet teruggelopen tot 57,1 procent van de concernomzet.

productiecapaciteit Om de omzet daarbuiten te vergroten wil Bel meer investeren in productiecapaciteit en marketing. Daarbij staan vijf merken centraal: la vache qui rit/the laughing cow, Mini Babybel, leerdammer, Boursin en Kiri. het afgelopen jaar waren deze vijf merken goed voor tweederde van de concernomzet.

De rest van de omzet kwam op naam van een groep van 25 veelal nationale merken. het concern stelt dat het de derde aanbieder zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:50:15

bedrijf

van merkkaas in de wereld is. Kraft Foods en Lactalis (dat een kwart van de aandelen in Bel bezit) worden in dat opzicht hoger ingeschaald.

Regio’s waar vooral veel groei wordt verwacht zijn de Verenigde Staten, Rusland, Afrika en Azië.

Het zwaartepunt van de investeringen legt de onderneming de komende jaren in de Verenigde Staten. Dochterbedrijf Bel Brands steekt bijna 100 miljoen dollar in de bouw van een nieuwe kaasfabriek in Brookings, South Dakota. Het is de grootste investering die Bel ooit deed. De fabriek wordt als alles volgens plan verloopt in 2014 in gebruik genomen en kan dan jaarlijks 10.000 ton kaas produceren onder het merk Mini Babybel.

Hetgeen overigens 200 arbeidsplaatsen oplevert. Afhankelijk van het succes staat voor 2017 een uitbreiding van de productiecapaciteit gepland, hetgeen nog eens 200 arbeidsplaatsen zal opleveren.

PROFIL

17 marques nationales

5 marques 8 marques cœur internationales

Centrale plaats voor Leerdammer in concernstrategie Overzicht van de hoofdmerken, internationale merken en nationale merken van de Groupe Bel.

Du sourire à partager

De laatste drie jaar is de afzet van kaas onder het merk Mini Babybel in de VS succesvol. De afzet verdrievoudigde tot 8.000 ton vorig jaar. Het is daarmee de belangrijkste afzetmarkt geworden voor Mini Babybel. Bij gebrek aan voldoende productiecapaciteit heeft Bel ongeveer de helft van de afzet moeten importeren. Vandaar het besluit om de lokale productiecapaciteit te vergroten.

Mini Babybel was het afgelopen boekjaar goed voor een derde van de Amerikaanse omzet van het Bel-concern.

Azië Eind vorig jaar opende Bel haar eerste kaasfabriek in Azië. In Vietnam, in de provincie Bunh Duong, staat inmiddels een bedrijf waar 4.000 ton kaas per jaar kan worden geproduceerd. Vandaar uit exporteert Bel Vietnam de kaas naar andere Zuid-OostAziatische landen. Als de verkoop voorspoedig verloopt wil Bel de productie verdubbelen.

Verwacht wordt dat het Franse concern de ZuIVELZICHT / 22 AuGuSTuS 2012

428629.indd 15

komende ook fabrieken zal bouwen qui in a faitjaar zette Bel traditionnel, Deutschlandle20.100 ton Bel estjaren un groupe familial international d’un produit fromage, un(in concept innovant.

Ses produits, ludiques, sains,meer adaptés àNederland la diversité des modes de consommation, andere veelbelovende markten.

Onder geproduceerde) Leerdammerséduisent af in millionsendeinconsommateurs dans Lasupermarkten. croissance de Bel repose sur la in de400 Oekraïne Noord-Afrika zou Belplus de 120 de pays.

Duitse puissance de ses marques différenciées et universelles, parmi lesquelles cinq marques cœur : plannen hebben voor nieuwe productiebeVolgens branchekenners is het Nederlandse ® ® ® ® La vache qui rit , Mini Babybel , Kiri®, Leerdammer et Boursin . Le développement du Groupe, drijven. bedrijf Leerdammer de belangrijkste qui s’appuie sur l’enthousiasme et l’implication de ses 11Bel 400 collaborateurs, conjugue vision à long terme, performances durables et croissance à l’international, avec pourhet ambition à horizonHet 2020 kaasproducent binnen Bel-concern. d’apporter du sourire et le meilleur du lait à un milliard de consommateurs le monde.

Groei in DuitslAnD bijna tien jaar geleden vandans Wessanen overEn 2011, malgré un contexte perturbé, le chiffre d’affaires de Bel a progressé de 4,5 % et s’établit Organisatorisch de Groupe Bel sinds vorig genomen bedrijf met vestigingen in à 2,5 milliardsisd’euros.

Schoonrewoerd, Dalfsen en Wageningen, jaar in vijf groepen verdeeld overeenkomstig de voornaamste afzetmarkten: West-Europa, produceert naar schatting 70.000 ton kaas op jaarbasis. Waarmee het na Amerika-Azië-Pacific, het Midden-Oosten, FrieslandCampina en DOC Kaas tot de beGroot-Afrika en Oost-Europa. De bedrijfsonGroupe Bel 2011 • 1 derdelen zijn zelf verantwoordelijk voor prolangrijkste kaasproducenten van Nederland behoort. ductie, verkoop en marketing.

Het hoofdproduct Leerdammer kaas wordt in West-Europa is het voornaamste bedrijfsonderdeel met een omzet van 1,5 miljard euro. heel Europa afgezet. Naast Duitsland is ook Italië met 8.500 ton een belangrijke afnemer.

Meer dan de helft daarvan komt uit Frankrijk en Duitsland. De groep telt twaalf kaasfaVolgens het Franse vaktijdschrift LSA is het brieken, waarvan er zes in Frankrijk staan en Leerdammer-merk goed voor een omzet van twee in Nederland. Na Frankrijk is Duitsland ongeveer 300 miljoen euro. de belangrijkste afzetmarkt van het concern, De afzet is de laatste jaren flink gegroeid met een omzet van 291 miljoen euro. De omdat het merk voet aan de grond heeft geverkoop van Leerdammer kaas in Duitsland is kregen in een aantal andere markten, zoals sinds 2009 met 30 procent gegroeid. Vorig Tsjechië en Slowakije.

15

21-8-2012 12:50:21

markt

yvonne mors

uit analyse wereldzuivelmarkt euromonitor blijkt

opkomende markten zorgen voor 95 procent van de groei Het onderzoeksbureau euromonitor verricht metingen in 80 landen en heeft wereldwijd meer dan 800 analysten in dienst. op de conferentie ‘Innovations in Dairy’ die FI Conferences half juli in Amsterdam organiseerde, presenteerde Ildiko szalai van dit bureau in hoog tempo een prognose voor de wereldzuivelmarkt voor vijf jaar.

Uitgedrukt in retailwaarde wordt de groei van de zuivelmarkt voor de periode 20112016 door euromonitor geprognotiseerd op 16 procent (afbeelding 1). West-europa blijft de grootste regio (afbeelding 2) maar zal nauwelijks groeien. er zal een afnemend aandeel zijn op wereldschaal door de groei die wel in andere werelddelen optreedt. ook het marktaandeel van de verenigde staten zal dalen; daar is een lichte groei geprognotiseerd (+1,2%). De grootste groeiers zijn de regio’s midden-oosten/Afrika met een prognose van 35% groei, Latijns-Amerika (+30%) en Azië (+27%). ook in oost-europa (+16%) en de regio Australasia (+16%) zijn de ver-

wachtingen hoog gespannen. De opkomende markten zullen 95 procent bijdragen aan de totale groei in zuivel. euromonitor presenteerde een grafische weergave van de groei in de top tien van zuivellanden in vergelijking met West-europa (zie afbeelding 3). voor de komende periode wordt een zeer snelle groei verwacht in China (+9%) en Brazilië (+8%); de absolute groei van de marktwaarde zal in deze landen zeer hoog zijn. ook voor Iran is de groeiprognose hoog (+10%). voorts gaf szalai aan in Algerije een verschuiving te zien richting industriële verwerking van de melk en in China een verbetering van de melkkwaliteit.

Uitgesplitst naar producten (afbeelding 4) verwacht euromonitor een groeiende afzet van consumptiemelk(producten) in de top tien van landen. In Brazilië en India voorzien de analysten een groeiende afzet van melk als kindervoeding.

Wereldzuivelmarkt retail value Prognose van de ontwikkeling in miljarden US$ En regionale aandelen in procenten 2011 2016 West-Europa 124,5 (30%) 124,8 (26%) Azië 83,0 (20%) 105,6 (22%) Latijns-Amerika 66,4 (16%) 86,4 (18%) Noord-Amerika 66,4 (16%) 67,2 (14%) Oost-Europa 41,5 (10%) 48,0 (10%) Midden-Oosten/Afrika 24,9 (6%) 33,6 (7%) Australasia 8,3 (2%) 9,6 (2%) Totaal 415,0 480,0 Bron: Euromonitor

Afbeelding 2: De marktaandelen in cijfers

Uitgesplitst naar zuivelonderneming (afbeelding 5) voorziet euromonitor een jaarlijkse groei van 18,3 procent voor het Chinese mengniu. ook Lactalis (+8,6%) en Danone (+8,1%) zitten hoog in groei. voor nestlé en Arla Foods prognotiseert euromonitor een jaarlijkse groei van resp. 5,6 en 5,2 procent; voor Parmalat 3,8 en sodiaal 1,7 procent.

economische groei

Afbeelding 1: Prognose van het verloop van de regionale marktaandelen in de wereldzuivelmarkt 2011-2016 16

427598.indd 16

szalai benadrukte dat 66 procent van de economische groei in de periode 2011-2016 zal plaatsvinden in opkomende markten, en dat 88 procent van de wereldbevolking in zUIveLzICHt / 22 AUgUstUs 2012

21-8-2012 13:44:55

markt

Afbeelding 3: Absolute groei van de marktwaarde uitgedrukt in miljoenen US dollars retailwaarde (retail selling price - rsp) en gemiddelde jaarlijkse groei in procenten (compound annual growth rate - CAGR)

partij die nodig is voor distributie dan wel een eigen verkoopapparaat, en de minder directe contole en inzicht in het koopgedrag.

Dat er kansen zijn, bewijst aldus szalai een onderneming als Promasidor in Nigeria, dat met het merk cowbell in de periode 20062010 ieder jaar met 8 procent groeit. Onder dit merk werden innovaties zoals zoals mengspreads van plantaardig vet en melkvet op de markt gebracht en een zuivelproduct in 25 grams sachet dat zonder water kan worden geconsumeerd. voor wat betreft verbeteringen van de aanbodketen noemde szalai initiatieven van Fonterra in china, dat daar al twee fabrieken bouwde en in 2015 de opening van twee andere fabrieken heeft gepland, van Nestlé, dat in Marokko in partnership werkt met de lokale agrarische autoriteiten, en van Danone, dat in Oekraïne en turkije coöperatieve melkveebedrijven ontwikkelt voor educatieve doeleinden.

deze landen woont. het inkomen in deze landen groeit dan ook snel. euromonitor prognotiseert de jaarlijkse inkomensgroei laag in de West-europese regio (+1% per jaar in de periode 2011-2016) en hoog in de regio azië-Pacific (+5,5% per jaar), en ook in australasia (+3%), de Oosteuropese regio (+3,5%) en latijns-amerika (+3,3%). in Noord-amerika tenslotte wordt een groei ingeschat van 2,5 procent. szalai wees er daarbij op dat in een land als india 10 procent van de bevolking goed is voor 25 procent van de consumentenuitgaven, en dat een groei in de zich ontwikkelende landen aanzienlijke impact heeft op de grootte van de huishoudens. voorzien wordt een snelle afname van het aantal personen per huishouden en een sterke verandering in het uitgavepatroon.

Kansen voor zuivel aantrekkelijk voor groei in de zuivel dus, maar niet zonder uitdaging, aldus szalai. ze somde een aantal problemen op waar deze landen mee te maken hebben, zoals onderontwikkelde infrastructuur (wegen/stroom), onstabiliteit in de aanbodketen, gefragmenteerd retailnetwerk, toenemende marktconsolidatie en een lastige operationele omgeving voor wat betreft overheidsregulering en de beschikbaarheid van accurate marktinformatie. De belangrijkste kansen die euromonitor onderscheidt zijn de lage penetratiegraad van private labels en de goede onderhandelingspositie in minder geconsolideerde retailmarkten, de belangrijkste uitdagingen liggen op het vlak van de sterkere concurrentie van merkproducten, de derde zuivelzicht / 22 augustus 2012

427598.indd 17

Uitgesplitst naar producten (afbeelding 4 - boven) en naar zuivelonderneming (afbeelding 5 - onder) 17

21-8-2012 13:46:05

markt

Afbeelding 6: Distributiekanalen in zuivel.

Distributie euromonitor constateert dat de traditionele distributiekanalen nog dominant zijn in de opkomende landen (afbeelding 6). zo vindt 40 procent van de zuivel in het MiddenOosten nog zijn weg naar de consument via onafhankelijke kleinschalige kruideniers. Wel groeien de moderne retailketens zeer snel, en is de onderhandelingspositie van deze ketens in het algemeen erg sterk. szalai belichtte ook drie nieuwe distributiekanalen: een drijvende supermarkt van Nestlé in Brazilië, die al varend 800.000 consumenten aan de amazone bereikt, traditionele directe verkoop door Danone in Bangladesh en india, en de onderneming Perfetti die via dabba walas aan 200.000 arbeiders in Bombay de lunch bezorgt.

ConsoliDatie Dat er een sterke consolidatie is in de markten, bewijzen de gecombineerde marktaan-

delen van de top vijf zuivelondernemingen in een aantal landen (afbeelding 7). zowel in china, Brazilië, Rusland als india is er een toenemende consolidatie zichtbaar in de jaren 2006-2010. in china hebben de top vijf ondernemingen in 2010 60 procent marktaandeel. het antwoord op deze consolidatie is aldus euromonitor acquisitie en/of het zoeken van niches met merk- en premiumproducten. als voorbeelden noemde szailai het aanbieden van gezondere producten, kinderproducten of producten die inspelen op een bepaalde lifestyle.

West-europese zuivelmarkt een snelle blik op de prognose van euromonitor voor zuivelmarkten binnen West-europa (afbeelding 8) leert dat het verenigd Koninkrijk snel zal groeien tot een retailomzet van 680 miljoen us dollar in 2016. tweede attractieve markt is Duitsland, met een geprognotiseerde retailomzet van

Afbeelding 7: Gecombineerde marktaandelen top vijf zuivelondernemingen per land 18

427598.indd 18

574 miljoen us dollar, gevolgd door Noorwegen (444 miljoen), turkije (349 miljoen) en Frankrijk (252 miljoen). Qua segmenten springen kaas en yoghurt eruit. als drijvende krachten achter de groei zijn naast de trends gezondheid en gemak ook de trends snacken en value for money (waar voor geld) belangrijk aldus euromonitor. als voorbeelden van succesvolle introducties haalde szalai twee merken griekse yoghurt aan. De eerste is Oykos, dat Danone in mei introduceerde in de vs - groeimotor voor de amerikaanse yoghurtmarkt genoemd –en dat ook naar het vK zal worden geëxporteerd. De tweede is chobani, dat in 2008 werd gelanceerd en in 2012 met een geschatte omzet van 1,9 miljard us dollar een verdubbeling van omzet heeft gerealiseerd.

Ook Philadelphia, dat in het voorjaar van 2011 op de markt kwam, kent met 40 procent een enorme groei. het product, waarmee in het eerste jaar al een retailomzet van 4,1 miljoen us dollar werd behaald, is gepositioneerd als kaasspread en culinair product

Afbeelding 8: West-Europese groei

en creëerde daarmee een nieuwe markt voor smeerbare kaas. andere spelers in deze markt zijn la vache Qui Rit (retailomzet 269 miljoen us$, jaarlijkse groei 5,2%), Kiri (omzet 43,7 miljoen, groei 3,9%) en apérivrais (omzet 21,2 miljoen, groei 13,4%). tot slot wordt verwacht dat de Müller melkdranken het in het vK goed zullen doen.het betreft hersluitbare flesjes van 400 ml, die vorig jaar augustus werden geïntroduceerd. De melkdrankenmarkt in het vK zal naar verwachting groeien van een retailomzet van 378 miljoen us$ nu naar 391 miljoen in 2016. zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 13:47:13

markt

tekst martin de vries foto alex de haan

SMK ontwiKKelt duurzaaMheidScertificaat zuivel

duurzaamheid borgen de stichting milieukeur smk ontwikkelt een certificaat waarmee de duurzaamheid van zuivelproducten aan de hand van verschillende criteria kan worden getoetst en geborgd. verschillende experts en belanghebbenden op het gebied van zuivel worden binnenkort uitgenodigd om de eerste concepten voor de milieukeur zuivel te bespreken. daarin worden de criteria en normen voor het keurmerk besproken waarmee de duurzaamheid van zuivel kan worden gegarandeerd. Praktische toepasbaarheid is daarbij een belangrijk aandachtspunt. zaken als dierenwelzijn, diergezondheid, emissie, energiegebruik, stikstofen fosfaatefficiëntie, landgebruik en biodiversiteit zullen waarschijnlijk als criterium worden opgenomen. “het zijn logische onderwerpen. nu zoeken we naar de goede invulling daar van. sommige criteria kun je bundelen. neem bijvoorbeeld het onderwerp ‘duurzamer voer’, dat zou je goed onder het kopje ‘milieu’ kunnen opnemen. en we gaan het onderwerp klimaat toetsen op energieverbruik of via co2-uitstoot. We zoeken naar een praktische invulling die duidelijk is voor de gebruiker”, legt herman docters van leeuwen van smk uit. uitgangspunt is om aan te sluiten op bestaande initiatieven zoals weidemelk en kringlooplandbouw. smk probeert op die manier een certificatiesysteem in het leven te roepen waarbij de extra administratieve rompslomp zo veel mogelijk wordt beperkt. voor een groot aantal dierlijke en plantaardige producten beheert smk milieukeur certificatieschema’s. van de boer tot de verwerker worden de producten gecontroleerd. het bezuivelzicht / 22 augustus 2012

430572.indd 19

Stichting Milieukeur: “De melkveehouder heeft niets aan Milieukeur als de retail de handschoen niet oppakt.”

treft ook samengestelde producten. “de consument moet er van uit kunnen gaan dat de aankoop voldoet aan de criteria.”

GebaSeerd op borGinG in de voedingsketen zijn bedrijven op zoek naar zekerheden en een concrete invulling van verduurzaming, stelt docters van leeuwen. “milieukeur is gebaseerd op een borgingssysteem en daarom van grote waarde.” het criteriabeheer door smk en de borging door certificerende instellingen wordt daarbij door een onafhankelijke derde partij, de raad voor accreditatie, beoordeeld. in de zuivel bestaat er, naast biologisch, geen vergelijkbaar geaccrediteerd systeem voor verduurzaming van producten. voor de individuele melkveehouder heeft de certificering niet meteen meerwaarde als de afnemers het keurmerk niet gebruiken. uit de retail blijkt er belangstelling te zijn voor de borging van duurzamere producten. “retailers proberen zich bijvoorbeeld via hun huismerken op duurzaamheid te onderscheiden. zoals albert heijn met Puur & eerlijk en Jumbo met Jumbo Bewust. toch is het lastig om het verschil in het schap van de supermarkt te maken. dat betekent namelijk dat

je moet kanaliseren. het duurzamere deel moet gescheiden blijven van het overige product. met Weidemelk is de consument bijvoorbeeld een periode op het verkeerde been gezet. het leek alsof die een fles melk kocht die bij een veehouder vandaan kwam die zijn koeien liet weiden. in werkelijkheid betrof het een mix van melk omdat alles uit dezelfde melkplas vandaan kwam. hier is overigens wel verandering in gekomen.” docters van leeuwen stelt dat bij het initiatief voor milieukeur zuivel het product daadwerkelijk duurzamer geproduceerd èn gekanaliseerd moet zijn. “voor grote bedrijven is dit dus lastig, omdat zij die duurzamere stroom melk apart moet houden. Wij verwachten daarom dat het keurmerk in eerste instantie gebruikt zal worden voor verwerkte zuivelproducten zoals kaas, omdat dit relatief kleinere productstromen zijn.” smk verwacht dat de inhoud en praktische toepasbaarheid van de criteria dit jaar is uitgewerkt. dan volgt een openbare hoorzitting waar alle belanghebbenden commentaar op de eisen voor certificering kunnen geven. dit zal vermoedelijk begin 2013 zijn. daarna verwacht smk een kort traject naar de publicatie van een definitief certificatieschema.

19

21-8-2012 12:34:53

markt

yvonne mors

marketeers op conferentie ‘innovations in dairy’

“aanhaken op wat de consument zoekt” volgens het Britse marketingbureau health marketing team moeten consumenten niet lastig gevallen worden met wetenschappelijke kennis. “consumenten zijn vooral bezig met het voeden van het gezin. De primaire shopper is nog altijd de moeder”.

Consumentenperceptie van claims op voedingsmiddelen sam Waterfall van the health marketing team (hmt) was spreker op de conferentie ‘innovations in Dairy’, die half juli in amsterdam werd georganiseerd. op grond van een wereldwijde survey die het bureau uitvoerde, concludeert hmt voor nederland en enkele ons omringende landen dat de helft van de consumenten de gezondheidsclaims op voeding niet gelooft, en dat drie van de tien de meeste claims ook niet begrijpen. in nederland onderschrijft 58 procent van de shoppers de stelling “ik geloof veel claims op voeding niet”. in 2008 was dat nog 42 procent. Bovendien zei 21 procent in nederland de meeste symbolen en claims op voeding niet te begrijpen. voor Duitsland geldt een soortgelijk percentage voor het geloof, maar is het met het begrijpen van claims aanzienlijk slechter gesteld: 39 procent van de Duitse respondenten zeg de meeste claims en symbolen niet te begrijpen.

single minded De oproep van Waterfall was dan ook: de consument is al verward, maak het haar niet moeilijker. “Be single minded”: houd het bij één idee concept, voeg daar geen andere concepten in, want hoe meer je zegt hoe minder ze hoort. help de consument om je merk te vinden, het te begrijpen, en er van te houden. Bij dit helpen is het aldus Waterfall van belang om te beseffen dat de consument haar boodschappen doet vanuit een bepaalde mindset, vanuit een bepaalde overtuiging. De producent moet de consument niet benaderen met de intentie om deze overtuiging te veranderen, maar moet daarop aanhaken.“relate to what she’s al20

427446.indd 20

Nederland

Duitsland

Verenigd Koninkrijk

Frankrijk

Polen

58 (42)

59 (44)

49 (48)

42 (43)

48 (52)

21 (21)

39 (23)

25 (20)

31 (24)

33 (39)

Aandeel respondenten die het (zeer) eens zijn met de stelling in 2010 en (2008) in %.

Bron: HMT

“Ik geloof veel claims op voeding niet” “Ik begrijp de meeste symbolen en claims op voeding niet”

ready looking for”. Daarvoor is het essentieel te onderzoeken voor welke groep(en) van consumenten het product interessant is. hmt onderscheidt vier verschillende consumentengroepen. De grote massa wordt gevormd door de doorsnee kopers die van traditie houden, geen verandering willen en waar voor hun geld. Dan is er een groep die producten koopt die gemak leveren. Deze groep, met een druk bezet leven, doet geen concessies op smaak en betaalt voor het gemak en de kwaliteit. het zijn wat Waterfall de ‘early mass market stakeholders’ noemt. “voor haar spelen look at me values”.

Dan is er een groep die (ook) in de voedingsaankopen een bepaalde lifestyle nastreeft.

Deze consument wil innovatie, wil de eerste zijn, wil producten waarmee ze kan laten zien welke waarden belangrijk voor haar zijn. tot slot is er een groep met een specifieke voedingsbehoefte: het is de consument die bijvoorbeeld op dieet is, een gezondheidsprobleem heeft, vitaal oud wil worden of een sportieve prestatie levert. ook voor innovatie geldt aldus hmt dat de

producent single minded moet zijn. “Wees om één ding beroemd, en doe dat beter”.

Wat bijvoorbeeld betekent: bied meer gemak, meer premium (waardoor de koper zich beter voelt als zij het merk koopt) en/of voldoe beter aan de waarden die er voor de doelgroep toe doen, zoals een verbetering van sportieve prestatie of traditionele waarden. naast een in kaart brengen van de behoefte van de consumentengroep waar de innovatie op gericht is, is daarbij belangrijk te weten of de groep de ingrediënten accepteert, de voordelen van de innovatie begrijpt en vertrouwen stelt in het merk waaronder de innovatie wordt gelanceerd. als voorbeelden haalde Waterfall de innovaties sunshine (heinz) en oykos (Danone) aan. het falen van heinz met deze innovatie (fruitdrank) schreef Waterfall toe aan het gebrek aan focus op één doelgroep: met het nieuwe concept richtte heinz zich op de groep die lifestyleproducten zoekt, maar qua acceptatie van de ingrediënten en begrip van de voordelen richt de innovatie zich op de groep early mass market stakeholders, terwijl zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:26:31

Foto: Pettersen/Palookaville

het merk heinz daarentegen vooral de doorsnee consument aanspreekt. het succes van de innovatie Oykos (griekse yoghurt) van Danone schrijft Waterfall toe aan consistentie: zowel het merk als de ingrediënten (yoghurt met vruchten), verpakking (4x110 gram) en premiumaspect (luxe product) spreken de groep early mass stakeholders aan: de groep die met de yoghurt wat “me time” koopt en daarvoor wil betalen. Met de griekse naam sluit Danone aan op de mindset van deze consument, die graag een beetje van de griekse vakantiesfeer in huis haalt.

Når du trener er kroppen avhengig av riktig næring for å yte sitt beste.

I samarbeid med Toppidrettssenteret har vi utviklet YT – en serie treningsmat og -drikke tilpasset kroppens behov før, under og etter trening. Med YT Mellommåltider fyller du lagrene og legger til rette for en god treningsøkt. Ved lengre og hardere økter hjelper YT Sportsdrikk deg å opprettholde væskebalansen og gi ny energi til musklene. Etter trening sørger YT Restitusjonsdrikk for å gi musklene næringsstoffer slik at du raskere restituerer deg og blir klar for nye utfordringer.

YT: eenvoudig en succesvol unn gronvold Nikolaisen illustreerde op de conferentie hoe zuivelonderneming tine met het sportproduct Yt via een eenvoudige boodschap succesvol aansloot op een behoefte in Noorwegen. Met Yt, dat in het voorjaar van 2010 op de markt kwam, speelt tine in op de Noorse hype van bewegen.

Nikolaisen vertelde dat er een prelaunch van Yt was voor topsporters. Met het in kaart brengen van de behoefte onder professionele en niet-professionele sporters bleek hoe zeer sporten een hype is in Noorwegen.

“Driekwart van de Noren beweegt wekelijks en eenvijfde van de Noren zelfs meer dan drie keer per week. het aantal dat niet sport is afgenomen van 23 procent in 2000 tot 8 procent nu” aldus Nikolaisen. vervolgend: “Wij hadden niet de bedoeling om mensen van de bank te halen. Wij wilden benadrukken dat een training geoptimaliseerd wordt met Yt, zowel voor gelegenheids- als topsporters”. gestart werd met een product voor tijdens het sporten, later zijn er ook twee groepen Yt-producten gepresenteerd voor vóór en na het sporten. De functies ‘optimaliseren van de training’ (vóór de training) ‘voorkomen van uitdroging’ (tijdens de training) en ‘sneller herstel’ (na de training) laat tine zien door middel van korte films van sporters die het product wel en niet gebruiken. De sporters worden parallel getoond - in gedeeld venster. De films worden afgesloten met een enkele conclusie: ‘Yt geeft je wat je nodig hebt’. “er is een zekere moed voor nodig om bondig te zijn”, aldus Nikolaisen.

Dat dat succesvol is geweest bleek uit de meting na een jaar, toen het merk bij 80 procent van de Noren bekend was en al door 67 procent was uitgeprobeerd. zuivelzicht / 22 augustus 2012

427446.indd 21

F MAKS UT AV FÅ H HVER TRENINGSØKT

Tine over introductie YT: “Er is een zekere moed voor nodig om bondig te zijn”

Trends in zuivel • in de consumentenperceptie heeft zuivel een sterk ‘natuurlijk gezondheidsimago’. Daardoor is zuivel een geloofwaardige categorie producten voor gezondheidsboodschappen; • De voordelen van zuiveleiwitten worden steeds breder wetenschappelijk onderbouwd. zuiveleiwit is in opkomst als essentieel ingrediënt, ter ondersteuning van het gezond ouder worden; • Nieuw wetenschappelijk inzicht verbetert het zuivelimago verder, en verandert het slechte imago van het vet in de melk. Brengt het volgende decennium het besef dat de ontwikkeling van zuivel met een laag vetgehalte een vergissing was?; • De hergeboorte van chocolademelk als herstellende drank na het sporten is een voorbeeld van hoe nieuw wetenschappelijk inzicht nieuwe kansen geeft. De potentie voor zuivel om bij te dragen aan de gezondheid is groot, vooral in markten met een laag verbruik; • het griekse yoghurtfenomeen: in de vs is het een grootschalige succes. De snelle omzetstijging tot naar schatting 519 miljoen us$ per jaar illustreert hoe er nog een wereld van mogelijkheden is voor nieuwe zuivel, zelfs in ontwikkelde landen.

Bron New Nutrition Business

21

21-8-2012 12:26:40

markt

tiny brouwers

melk, slagroom en kwark vaak te laag geprijsd

Basiszuivel lokkertjes in duitse discountsupermarkten De Duitse discountsupermarkten nemen 60% van de verkopen aan consumptiemelk, slagroom en kwark voor hun rekening. ze zien deze melkproducten als lokkers voor de consument. om de aankoopfrequentie te verhogen worden ze vaak te goedkoop aangeboden.

“bij de laatste ronde van prijsonderhandelingen kan de supermarktbranche geen goed gevoel hebben gehad. De prijzen voor melk, slagroom en kwark gingen dit voorjaar zo’n zes cent omlaag. uit de berekeningen blijkt dat dezelfde hoeveelheid product is verkocht als in dezelfde periode vorig jaar, maar dus tegen een lagere prijs. Dat betekent voor de supermarkten minder omzet en lagere winsten. Dat kan toch niet de bedoeling zijn”. volgens hans-Peter bierwirth, manager van bubi Frischdienst in Dortmund, zien discountsupermarkten basiszuivel als lokkertjes en worden de drie genoemde producten vaak te laag geprijsd. zijn coöperatieve onderneming belevert rewe-supermarkten in de deelstaat nordrhein-westfalen(nrw). omdat de lijnen tussen bubi en rewe zeer nauw zijn, kan bubi operationeel worden gezien als dochteronderneming van deze supermarktketen.

vooral uit duitsland bierwirth: “bubi voorziet rewe- en Kaufpark-supermarkten ten oosten van de rijn van consumptiemelk, room, yoghurts, kwark, desserts, melksnacks en probiotische en gemengde melkdranken. ongeveer 96% hiervan wordt geleverd door Duitse zuivelbedrijven. De resterende 4%, meestal producten met meer toegevoegde waarde, worden ingekocht in Denemarken, Frankrijk, zwitserland, oostenrijk, italië, belgië en nederland. uit nederland betrekken we vla en yoghurt in emmers van 800 gram en be22

430786.indd 22

Bij Bubi Frischdienst staan producten van vele binnen- en buitenlandse aanbieders van melkproducten. Zo’n 96% komt hier uit Duitsland zelf.

kers van 200 en 500 gram en wel van De natuurhoeve in benschop en De zuivelhoeve in hengelo overijssel.” hij vertelt dat vla in Duitsland buiten de deelstaat nrw een onbekend product is. Daar is een verklaring voor: veel inwoners van nrw gaan in de grensstreek in nederland boodschappen doen. zo krijgen ze vla met de paplepel ingegoten. bubi is destijds gestart met De zuivelhoeve. Die wilde vruchten onder vla aanbieden in emmers van 800 gram.

Maar rewe vond dat een te moeilijk product voor de klanten. uiteindelijk kwam de vanille-chocolade vla in de schappen en dat is

volgens bierwirth een knaller geworden.

overaanBod melk bubi heeft zich met zijn centrale koelhuis oostelijk van Dortmund gespecialiseerd in verse melk en –producten. samen met rewe Keulen onderhandelt bubi namens rewe Dortmund met zuivelondernemingen over de leveringscondities, hoeveelheden en prijzen. en in Dortmund praat bubi weer verder over de marketing en eventuele afzetacties voor de melkproducten. als bubi het afgelopen voorjaar aanwezig was bij de onderhandelingen over de prijzen zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:15:15

markt

voor basiszuivel, dan moet Bierwirth toch de reden kennen van die forse prijsverlaging. “zeker, er was toen een overaanbod aan boerderijmelk op de markt. en je weet dan vanwege de productiemogelijkheden en – richtingen van zuivelbedrijven dat die melk niet allemaal kan worden verwerkt tot kaas en poeder. veel binnen- en buitenlandse zuivelbedrijven hebben hun producten aangeboden. hierdoor ontstaat er een grote druk op de markt voor consumptiemelk. Daaruit hebben vooral de discountsupermarkten hun conclusies getrokken.”

eigen “Faire milch” Bierwirth wijst op het feit dat bij een negatieve prijsspiraal andere supermarktketens wel gedwongen zijn om de discounters te volgen. hij kan dat bewijzen aan de hand van het eigen Bubi-melk. Dat betreft een verse consumptiemelk die onder het merk “Faire Milch” al drie jaar als regionale specialiteit uit het Münsterland in de ReWesupermarkten wordt aangeboden. Deze “Faire Milch” heeft overigens niets van doen met Faire Milch van de BDM. De Bubi-manager: “als we niet waren meegegaan met de algemene trend, dan hadden we marktaandelen verloren. We brengen Faire Milch op de markt met een extra toeslag, die rechtstreeks ten goede komt aan de deelnemende melkveehouders. Deze veehouders leveren hun melk aan zuivelonderneming Wiesehoff in schöppingen, aan de rand van het Münsterland. toen de prijs voor de consumptiemelk dit voorjaar zo fors daal-

Hans-Peter Bierwirth van Bubi Frischdienst met het eigen, regionale merk Faire Milch.

de, moesten we ook de prijs van Faire Milch met 3 cent verlagen. We verloren op dat moment tussen de 5 en 8% marktaandeel.

Ook onze klanten haalden de goedkopere melk uit de schappen en lieten het regionale merk Faire Milch staan. gelukkig hebben we die negatieve tendens kunnen ombuigen.” het is Bierwirth bekend dat in Nederland weidemelk en in Oostenrijk hooimelk als marketingconcepten aan een opmars bezig zijn. hij ziet voor beide nauwelijks mogelijkheden op de Duitse markt. hier is het vooral de regionaliteit waarop kan worden gescoord. “Daarom zijn we in 2009 gestart met ons regionale project. zo’n 140 melk-

Omzet BuBi Frischdienst 111 miljOen eurO Bubi Frischdienst uit Dortmund realiseerde over 2011 een omzet van 111 miljoen euro. het bedrijf voorziet 330 ReWe-supermarkten (zelfstandige ondernemers) en 110 Kaufpark-supermarkten (filiaalbedrijven) van verse melk en –producten, verse salades en verse gerookte vis. het betreft producten met een hoge omloopsnelheid en een gesloten koelketen, waarbij zuivel 95% van de omzet uitmaakt. Deze supermarkten liggen globaal in een gebied ten oosten van de Rijn, van het Ruhrgebied, sauerland tot het oostelijke deel van Westfalen. het is in 1967 in Dortmund opgericht door hans Bussemas, een handelaar in room (de ‘Bu’ in Bubi Frischdienst) en herbert Bierwirth (de ‘Bi’), die actief was in de biersector hans-Peter Bierwirth heeft vervolgens met een compagnon de onderneming overgenomen. enkele jaren geleden is het geheel juridisch omgezet in een coöperatie met tien leden. Dat zijn enkele supermarkteigenaren en de directie van ReWe Dortmund. “Mijn compagnon en ik leiden het bedrijf met zijn 140 medewerkers. We noemen ons geen directeur, maar procuratiehouder. en volgens de wetgever zijn we een coöperatie, maar we gedragen ons als dochteronderneming van ReWe Dortmund.”

zuivelzicht / 22 augustus 2012

430786.indd 23

veehouders uit het Münsterland leveren hun melk aan Wiesehoff, die afvult onder Faire Milch. We dachten toen dat 20 tot 25% van de klanten enthousiast zouden zijn over dit concept, waarbij een toeslag op de consumptiemelk van eerst 10 en nu 15 cent t.o.v. de goedkoopste melk terugvloeit naar de veehouders. uiteindelijk bleek 50% zeer tevreden. en zo hebben we de afgelopen drie jaar 28 miljoen kg melk verkocht onder het merk Faire Milch. De betrokken veehouders hebben in die periode een extra inkomen genoten van 2,8 miljoen euro. De controle op dit hele systeem wordt nauwgezet uitgevoerd door de koepel van de zuivelketen in NRW, de landesverenigung der Milchwirtschaft NRW.” Belangrijk is volgens Bierwirth ook een adequate informatie aan de consument. Die wordt over het project voortdurend geïnformeerd via handzame ReWe-folders. Die gaan in een oplage van 1,2 miljoen stuks naar de klanten. aanvullende productinformatie vindt die vervolgens ook op de schapkaarten bij het product. hij beaamt dat 28 miljoen kg melk of ruim 7 miljoen kg per jaar geen al te grote melkplas is. Daarom wordt het assortiment deze week vergroot met twee yoghurtsoorten, te weten twee bekers, 500 gram met 1,8% vet en 150 gram met 3,8% vet, evenals room van 33% vet in een 250 grams beker. het is de bedoeling dat 3 cent per beker Faire Milch teruggaat naar de leverende veehouders”, beklemtoont Bierwirth.

23

21-8-2012 12:15:18

MARKTCIJFERS

PRODUCTSCHAP ZUIVEL

Melkaanvoer belangrijke zuivellanden jan. - mei.’12; % wijziging t.o.v. 2011; x mrd kg

Melkprijsontwikkeling internationaal jun.’11 - mei ’12; €/100 kg 39

VS

+ 4,2%

(euro per 100 kg)

Duitsland

37

+ 3,8%

Frankrijk

35

+ 2,2%

Nieuw-Zeeland

+ 11,4%

Nederland

33

FR

31

NL NZ

29

+ 1,3%

Australië

DE

VS

27

+ 5,5%

25

0

15

30

45

60

Marktprijsontwikkeling aug.’11 - jul.’12; €/1.000 kg Vol melkpoeder 26%

Mager melkpoeder ADPI

Note ing per 100 kg 4.000 af fab iek, excl. BTW

4.000 3.000

5.000 16/02

2.000

09/02 EURO

398,00

390,00

▲ 2.000338,00

333,00

▲

280,00

270,00

▲

268,00

260,00

▲

105,00

97,00

4.000

▲

2.000

Vol verstuivingsmelkpoeder, 26% vet,1.000 in 6-wandige exportzakken 1) 1.000 Mager verstuivingsmelkpoeder van gebruikelijke handelskwaliteit food grade 1) Mager verstuivingsmelkpoeder van EG-origine, voor veevoederdoeleinden, in bulk, franco geleverd Weipoeder, verstuivingspoeder, in bulk Exportwaarde belangrijke zuivellanden jan. - apr.’12; % wijziging t.o.v. 2011; x € mln 1) op eiwit gestandaardiseerd ▲ ▼ = stijging/daling NZ 83 (+30%) DE

1.973 (-12%)

FR

1.385 (-9%)

NL

983 (-4%)

VS

14 (-52%)

AU

4 (+26%) 0

430578.indd 24

EURO

3.000

Verse boter, in EEG-doos

24

Boter 82%

3.000

2.511 (+4%) 487 (+13%) 509 (+3%) EU

625 (-2%)

Derde landen

1.365 (+38%) 547 (+2%) 800

1.600

2.400

3.200 ZUIVELZICHT / 22 AUGUSTUS 2012

21-8-2012 12:35:07

markt

tekst yves de groote foto danone

Smaak en traditie bepalend voor SucceS

consumentrends in india Buitenlandse zuivelbedrij-

aziatische markt. op dit moment telt de middenklasse in india 300 miljoen consumenten, ofwel een derde van de bevolking. in 2025 zou dit aantal een half miljard bedragen.

ven die in india en azië met productontwikkeling succes willen boeken, moeten die

“SenSuele” kaaS kaas omvat zowel gerijpte als verse kaas, waaronder ook cottage cheese. Binnen dit segment ziet de indiër steeds meer varianten. “in de marketing van kaas wordt het consumeren ervan steeds vaker geassocieerd met plezier dat je deelt met familie en vrienden, maar ook met sensualiteit. daarnaast verwestert het aziatisch eetpatroon bij jongeren en kinderen, waardoor zij steeds meer kiezen voor westerse producten met kaas zoals pizza’s en hamburgers.” ook wordt kaas gezien als een exotisch product afkomstig uit een bepaalde regio, wat kaas meteen interessant maakt voor de consument.

afstemmen op de smaak en traditie van het land. danone lassi is een goed voorbeeld van een dergelijke ontwikkeling in india. “zuivelbedrijven kunnen voor internationale groei niet om azië heen”, benadrukte atul Mehra, directeur van tasty dairy specialties ltd., spreker op het ‘innovations in dairy’ congres dat half juli in amsterdam plaatsvond. india, Pakistan en china waren in 2011 goed voor respectievelijk bijna 50, 22 en 19 procent van de 72,5 miljard liter melk die wordt geconsumeerd in ontwikkelingslanden. Bron van de cijfers is tetra Pak. de verwachting is dat deze markt in 2014 80 miljard liter bedraagt. azië heeft hiermee de hoogste groeicijfers wereldwijd.

Met een omzet van omgerekend 32 miljoen euro is tasty dairy specialties in india een top 50 MkB bedrijf. het zuivelbedrijf verwerkt 400 duizend liter melk tot een breed gamma traditionele en tegelijk meest succesvolle zuivelproducten op de aziatische markt: drinkmelk, kaas, boter, ghee en melkpoeder.

de markt de bulkzuivelmarkt in azië en india telt vooral traditionele producten. vloeibare, vooral verse melk is om die reden ook de grootste groep en deze omvat zowel gefermenteerde zuiveldranken als kefir, kumiss en airag als lassi, een soort zuivelmilkshake. “uit gemaksoogpunt neemt vooral de vraag naar zuivelzicht / 22 augustus 2012

430581.indd 25

Danone ontwikkelde drie smaken melkdrank voor de Indiase markt onder de naam Lassi.

lang houdbare producten toe. Melk gaat ook steeds meer in allerlei andere dranken zoals koffie, thee, maar ook shakes”, schetst atul Mehra de voornaamste ontwikkeling. deze moeten concurreren met koolzuurhoudende frisdranken en gezondheidsdranken op basis van mout. naast de tradionele waarde van zuivel onderstreepte hij ook dat zuivel het imago heeft van een gezond compleet voedingsmiddel. dat geldt ook voor boter en ghee, geklaarde boter met 99% vet voor bereidingen in de keuken.

Melkpoeder is belangrijk als ingrediënt voor met name de bakkerij- en zoetwarenindustrie en voor het maken van drinkmelk bij de consument thuis. dat gebeurt vooral tijdens de zomer en in de afgelegen gebieden. door een toenemend welvaartniveau en meer gezondheidsbewustzijn door toenemende geletterdheid verwacht atul Mehra ook dat probiotische, maar ook de gefermenteerde, al dan niet tradionele, zuivelproducten in de toekomst een belangrijke rol zullen spelen op de verder ontwikkelende

Halt ‘gezond’ (health), ‘betaalbaar’ (affordable), ‘lang houdbaar’ en ‘smaak’ (taste), rekening houdend met de cultuur, zijn dè trefwoorden voor productontwikkelaars die willen scoren op de indiase markt. in het bijzonder kaasen yoghurtproducten bieden volgens atul Mehra goede kansen. hetzelfde geldt voor functionele zuivelproducten met een probiotische of cholesterolverlagende werking. “een aantrekkelijke en gebruiksvriendelijke verpakking zijn vooral belangrijk voor jongeren en kinderen.” danone lassi is volgens atul Mehra een goed voorbeeld van een interessante productontwikkeling, na het succes van het zuivelbedrijf in het yoghurtsegment in dit land. de smaak van het sterk traditioneel indiase product is volledig afgestemd op de consumentenvoorkeur. er zijn drie smaken: gezoet, mango en masala (gemengde kruiden). het zuivelbedrijf speelt met de handige portieverpakking bovendien duidelijk in op het levenspatroon. danone benadrukt in haar marketing het gezondheidsaspect van het zuivelproduct: Blijf fit.

25

21-8-2012 12:35:24

markt

lili hu, productschap zuivel

overheid start nieuw stimuleringsprogramma

indiase zuivelsector groeit maar door melkproductie India (2005-2016)

de groei in india is voornamelijk te danken aan de sterk stijgende binnenlandse vraag naar zuivelproducten. in 2011 steeg het bruto binnenlands product met 6,5 procent. verwacht wordt dat de hogere inkomens in combinatie met een groeiende bevolking ertoe leiden dat zowel de vraag naar zuivel als de indiase melkproductie snel toenemen.

Volume x miljoen ton

het grootste melkproducerende land india, zag in 2011 de melkproductie stijgen met 4,6 procent en kwam uit op 121,8 miljoen ton. dit is bijna 17 procent van de totale wereldmelkproductie. de groei is voornamelijk te danken aan de sterk stijgende binnenlandse vraag naar zuivelproducten. het land liet namelijk in 2011 een sterke toename van het bruto binnenlands product zien (+6,5%). in combinatie met een groeiende bevolking zal de vraag naar zuivel hierdoor snel toenemen. de prognose is dat de melkproductie zal stijgen tot 155 miljoen ton in 2016.

160

120

80

40

0 2005

2010

2011

2012*

2016*

Melkproductie in India (in miljoenen tonnen) *verwachting Bron: National Dairy Development Board

aanzienlijke stijging in de periode vanaf 2005 lag de gemiddelde jaarlijkse groei van de melkproductie in india (+4,7%) aanzienlijk hoger dan in de rest van de wereld (+1,6%). ruim de helft van de indiase melkproductie bestaat uit buffelmelk (51%); deze kwam in 2011 uit op ruim 62 miljoen ton. dit was ongeveer tweederde van de totale buffelmelkproductie in de wereld. de overige melk bestaat uit koemelk (45%) en geitenmelk (4%). het noorden van india is het belangrijkste melkproducerende gebied. hier komt bijna 60 procent van de totale melkproductie vandaan. in het zuiden wordt ruim 20 procent van de melk geproduceerd.

melkveehouderij kleinschalig in india beheersen kleinschalige melkveehouders in voornamelijk landelijke gebieden de 26

430832.indd 26

melkproductie (70%). deze hebben substantieel bijgedragen aan de sterke groei. in de afgelopen drie decennia is de* verwachting binnenlandse melkproductie namelijk verviervoudigd. het land telt ruim 62 miljoen buffels, waarvan de gemiddelde melkproductie ongeveer 1.680 kg per jaar bedraagt. Bijna 70 procent van de buffelmelk wordt geproduceerd in Noord-india. er zijn bijna 42 miljoen melkkoeien in india. in de kleinschalige melkveehouderij worden vaak onbekende inheemse rassen gebruikt, met een gemiddelde melkgift van 820 kg per jaar. deze rassen maken ruim 70 procent uit van de melkveestapel.

Meer modern opererende melkveehouders houden kruisling koeien met een hogere gemiddelde jaarlijkse melkgift van 2.500 kg.

Nieuw programma moet melkgift en de samenwerking met de industrie verbeteren om aan de snel toenemende zuivelvraag trachten te voldoen heeft de overheid ingestemd met een nieuw grootschalig programma om de melkproductie in het land te verhogen. dit in navolging van operation Flood, het project dat sinds 1970 in verschillende fasen is uitgevoerd om de melkproductie te verhogen en de positie van melkveehouders te verbeteren. zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 14:13:38

markt

Productie (x 1.000 ton)

traditionele zuivel Naar schatting maar liefst 50 procent van de indiase melkproductie wordt verwerkt tot traditionele producten genaamd ‘halwais’ of ‘mithaiwalas’, een belangrijk onderdeel van de indiase eetcultuur. er bestaan 150 variaties - verschillend per regio. enkele populaire producten zijn ghee (botervet), paneer (ongerijpte kaas), dahi (yoghurt) en kulfi (bevroren nagerecht). ze vormen een rijke bron van voedingsstoffen in het indiase dieet en de vraag groeit voortdurend. Ook zijn de producten, merendeels geproduceerd op de informele markt, belangrijk in economisch opzicht en als werkvoorziening.

De eerste fase van het nieuwe nationale zuivelplan beslaat een periode van zes jaar en wordt in 14 belangrijke melkproducerende staten gelanceerd. het project omvat meer dan 40.000 dorpen. samen zijn ze verantwoordelijk voor 90 procent van de totale indiase melkproductie. het doel van dit plan is de gemiddelde melkgift per dier te verhogen middels fokkerij en voer, zodat op korte termijn de totale melkproductie stijgt. De gemiddelde melkgift per koe is op dit moment nog ongeveer 3,5 kg per dag, tegenover het wereldwijd gemiddelde van 6,3 kg per dag.

De Wereldbank heeft ingestemd met een krediet van ruim 263 miljoen euro voor het project. De schatting is dat ongeveer 1,7 miljoen huishoudens op het platteland hiervan zullen profiteren. een ander doel is om een betere samenwerking te creëren tussen melkveehouders in landelijke gebieden en georganiseerde zuivelverwerkers. Door middel van betere opslagvoorzieningen en efficiëntere logistiek zal er meer melk afgezet kunnen worden voor industriële verwerking.

Consumptiemelk Boter- en boterolie Kaas Vol melkpoeder Mager melkpoeder

zuivelzicht / 22 augustus 2012

430832.indd 27

% groei (t.o.v. 09/10) +4 -4 -14 +9 -50

Bron: IDF

omdat zij geen voordeel kunnen trekken uit het plan, en willen ook graag betrokken worden in het project.

De grootste coöperatieve zuivelverwerkers zijn Mother Dairy en Banas dairy. eerstgenoemde bedrijf heeft naar schatting een afzet van 3,3 miljoen kg melk per dag in belangrijke steden zoals Delhi en Mumbai. in Delhi heeft het bedrijf zelfs een marktaandeel van ongeveer 66 procent.

De totale productie van mager melkpoeder door coöperaties is in 2011 gehalveerd en kwam uit op 45,4 duizend ton. Deze daling is deels opgevangen door een sterk gestegen import van mager melkpoeder.

Ook de kaasproductie is sterk gedaald ten opzichte van het jaar ervoor en kwam uit op 8,4 duizend ton (-14,3%). De boter- en boterolieproductie bedroeg 188,5 duizend ton.

De productie van vol melkpoeder is echter sterk gestegen met negen procent en kwam uit op 98,1 duizend ton. De consumptiemelkproductie bedroeg 8,3 miljoen kg.

De gemiddelde jaarlijkse groei van de productiewaarde in de zuivelindustrie ligt rond de tien procent. volgens de indiase zuivelorganisatie assOchaM is de verwachting voor 2015 dat de industriële waarde zal uitkomen op 100 miljard us dollar.

De sterke groei biedt ook potentie voor buitenlandse bedrijven. het Nieuw-zeelandse zuivelbedrijf Fonterra is erg geïnteresseerd en stelde eind 2011 een samenwerkingsvoorstel op. Dit wordt echter door de autoriteiten tegengehouden middels belemmeringen in wet- en regelgeving, waardoor zij de binnenlandse markt niet kan betreden.

meer coöperaties Private zuivelverwerkers verwerken ongeveer 60 procent van de totale indiase melkaanvoer en coöperatieve ondernemingen verwerken 36 procent hiervan. Met de uitvoering van het nationale zuivelplan is de verwachting dat het aandeel van de coöperatieve ondernemingen op termijn zal groeien. Private zuivelverwerkers zijn teleurgesteld

2010/2011 8.265 189 8 98 45

exportverbod india is zelfvoorzienend op het gebied van zuivel: het binnenlands product wordt grotendeels in eigen land geconsumeerd. india is als zuivelmarkt dan ook nauwelijks zichtbaar op de wereldzuivelmarkt. De indiase overheid stelde in februari 2011 een verbod in op de export van melkpoeder en caseïne.

hiermee wilde de overheid meer invloed uitoefenen op de prijzen, zodat de inflatie in het land zou dalen. in het voorjaar van 2012 heeft de overheid het exportverbod voor caseïne opgeheven. De indiase zuivelindustrie wilt echter dat het exportverbod op melkpoeder ook opgeheven wordt, omdat de opbrengsten afnemen door de stijgende voorraden en dalende prijzen. Boeren kregen hoge prijzen voor hun melk, waardoor velen de melkproductie hebben uitgebreid. Door het toegenomen aanbod is er druk gekomen op de binnenlandse zuivelprijzen. Om de prijzen stabiel te houden wordt gepleit voor een opheffing van het exportverbod, zodat voorraden verkocht kunnen worden aan het buitenland.

Door het exportverbod is de export van mager melkpoeder vanaf februari 2011 helemaal weggevallen. het overschot in het land werd nog meer in de hand gewerkt door de hoge import van mager melkpoeder. in de periode april - september 2011 kwam deze al uit op 18,4 duizend ton, terwijl deze over heel 2010/2011 20,2 duizend ton bedroeg.

Ook de vol melkpoederexport is haast helemaal weggevallen vanaf februari 2011.

consumptiegroei De indiase zuivelsector heeft een substantiële groei meegemaakt sinds het negende vijfjarenplan (1997-2002). De melkproductie steeg meer dan de bevolkingsgroei. hierdoor is de beschikbaarheid van melk en melkproducten per capita flink toegenomen voor de sterk groeiende indiase bevolking.

De beschikbaarheid van melk is gestegen van 202 gram per dag in 1997 naar 281 gram per dag in 2011. Dit is een stijging van bijna 40 procent. Dit zal in de toekomst nog verder toenemen.

De totale consumptie van consumptiemelk is in 2011 met 3,6 procent toegenomen en kwam uit op 48,3 miljoen ton. De totale boterconsumptie bedroeg 4,4 miljoen ton, en was daarmee ruim zeven procent hoger.

27

21-8-2012 14:13:39

bedrijf

yves de groote

innovaties in recycling in fabriek barcelona

stora enso recycleert drankkartons volledig het volledig recycleren van drankkarton verpakkingen is rendabel. de Belgische organisatie Fost Plus, die zo goed als volledig de huishoudelijke verpakkingsafvalstromen beheert, slaagde hierin dankzij samenwerking met papierfabrikant stora enso. in diens fabriek in Barcelona worden papier en aluminium 100 procent hergebruikt en leveren zij 20 procent van het energieverbruik van de fabriek, kortom ‘zero waste’.

een half uurtje rijden van Barcelona staat de fabriek van het Finse papierconcern stora enso, die sinds 2010 als eerste het unieke procedé voor het volledig recycleren van drankkartons toepast. het verpakkingsmateriaal bestaat voor 73 procent uit papier (cellulosevezel), 22 procent polyethyleen kunststof en 5 procent aluminium. “het aluminium is noodzakelijk voor het behoud van de kwaliteit van in het bijzonder langhoudbare dranken. het dunne metaallaagje vormt een barrière tegen lucht en licht en zorgt zo voor behoud van de smaak van het verpakte product”, verduidelijkt Magda Buelens, directeur van recarton België.

Net als hedra in Nederland, is recarton een samenwerkingsverband van de grote drankkartonfabrikanten elopak, sig en tetra Pak en de Belgische voedingsmiddelen- en de zuivelindustrie, vertegenwoordigd door Fevia en Bcz. “de markt is in België goed voor een volume van 615 miljoen liter, waarvan 66 procent zuivel, 29 procent (vruchten) dranken en 4 procent sojadranken. Niet minder dan 95 procent is in België langhoudbaar.”

uit gegevens van de organisatie blijkt dat de lege drankkartons met 79 procent het best gerecycleerde materiaal zijn binnen de categorie PMd (plastic flessen, metalen verpakkingen en drankkartons). deze verpakkingen worden in België langs de weg opgehaald in blauwe zakken. in tien sorteercentra verspreid over het land vindt er automatische scheiding plaats van de kartonverpakking, maar om ervoor te zorgen dat deze aan de kwaliteitseisen van de recycleerbedrijven voldoen, is er ook een handmatige sortering.

kosten en baten de gemiddelde kosten voor het ophalen van de blauwe zakken en het sorteren bedroegen in 2011 volgens Fost Plus gemiddeld 210,2 euro en 167,6 euro per ton. de verkoopwaarde van drankkartons, na sorteren, is altijd positief geweest. Na aftrek van de transportkosten was deze tot en met 2011 altijd licht negatief, maar ontwikkelde zich in de goede richting, zegt Mik van gaever tevreden. in 2009 was de verkoopwaarde per ton nog -21,7 euro per ton, in 2010 -16,1

Hoogste recyclagecijfer volgens gegevens van Fost Plus bedraagt de Belgische markt voor drankkartons 19.652 ton, waarvan 98 procent wordt aangeven bij deze organisatie, meldt technisch directeur Mik van gaever in Barcelona.

28

430608.indd 28

In het proces wordt niet alleen aluminium teruggewonnen maar wordt ook energie geleverd. zuivelzicht / 22 augustus 2012

21-8-2012 12:12:44

bedrijf

euro, en in 2011 -13,4 euro. in maart sloeg de balans om en was de verkoopwaarde, na aftrek van de transportkosten, +8 euro per ton. “Dit hangt samen met de opkomst van innoverende recyclageprocedés, zoals bij stora enso in Barcelona”, verklaart de technisch directeur. vooruitkijkend verwacht hij een verdere positieve prijsontwikkeling. hij wijst naar de schaarsere primaire grondstoffen, het toenemende gebruik van gerecycleerde materialen voor duurzamere productie en natuurlijk de verdere ontwikkeling van de recyclage-industrie en de papierindustrie, waaronder stora enso in spanje. “Nu zien we al dat de gewogen gemiddelde materiaalwaarde van glas, karton, plastic flessen, metalen verpakkingen en drankkartons over de afgelopen vijf jaar zowat verdubbeld is”.

Unieke fabriek een kwart van de drankkartons (ruim 4000 ton) uit België gaat sinds twee jaar over de weg naar spanje. andere bestemmingen zijn twee recyclagefabrieken in Duitsland (45,5% van de drankkarton verpakkingen) en Frankrijk (30,4%), maar deze fabrieken beschikken niet over de modernste recyclingtechnologie voor de volledige recyclage van aseptische drankkartons. De meerwaarde hiervan zit hem in de verdere valorisatie van het aluminium als grondstof voor de aluminiumindustrie en het polyethyleen als energiebron voor de productieprocessen. volgens de directeur van de fabriek, Juan vila in Barcelona, rijden nu jaarlijks drie tot

vierduizend vrachtwagens met grote samengeperste balen zijn fabrieksterrein op. Naast België komen deze van de thuismarkt Portugal en Frankrijk.

forse investering voor de recycling van de drankkartons beschikt stora enso over een grote trommelvormige installatie voor het scheiden van het papier van de rest van de verpakking. Deze installatie, een investering van tien miljoen euro, heeft een capaciteit van zo’n 70 duizend ton. ernaast ligt op dit omvangrijke terrein de unieke recyclage installatie voor het terugwinnen van aluminium en energie. het bedrijf investeerde 9 miljoen euro in deze eenheid. ze heeft een capaciteit van zo’n 10 duizend ton. volgens directeur vila bevindt een tweede installatie zich nog in de planningsfase. samenhangend met de investeringen, wil stora enso haar papierproductie verder uitbreiden.

Uniek recyclage proces De drankkartons, die op het bedrijfsterrein in grote stapels liggen, lopen via een brede transportband naar een grote 25 meter lange ronddraaiende trommel. Daarin komen de papiervezels volledig los van het aluminium en de polyethyleen kunststoflaag van de verpakking door warm watertoevoer en bewegingen gedurende 20 minuten, schetst Juan vila de eerste processtap meer in detail. een tweede trommel scheidt de fracties. De pa-

Juan Vila: “De kwaliteit van het aluminium zal verder verbeteren en dus stijgt de prijs”. zuivelzicht / 22 augustus 2012

430608.indd 29

pierpulp gaat naar de papierfabriek voor de productie van papier, die het bedrijf in grote rollen of in platen gesneden op pallets de fabriek verlaten. Dit materiaal kan niet gebruikt worden voor drankkartons, maar wel voor het verpakken van uiteenlopende producten, zoals koekjes. “Dit heeft te maken met de kwaliteit van de vezels, waardoor het papier onvoldoende stevig is voor drankkartons”, legt Juan vila in de expeditieruimte van het bedrijf uit. het alumium en polypropyleen gaan naar een grote reactor waarin een zogenoemd pyrolyseproces plaatsvindt. zonder zuurstoftoevoer en bij een temperatuur van ongeveer 500°c verbrandt de kunststof niet, maar breken de lange polypropyleenmoleculen van 20 duizend koolstofatomen af tot gasvormige ketens van een tot een twintigtal koolstofatomen (methaan, ethaan, butaan, …). Na afkoelen tot kamertemperatuur ontstaan een gas- (vergelijkbaar met lPg) en vloeistoffase (vergelijkbaar met ruwe olie), die voor verschillende energieopwekkingsprocessen worden gebruikt. slechts een deel wordt gebruikt als energiebron voor het pyrolyseproces. het grootste deel wordt gebruikt voor de stoomproductie die nodig is voor de papierfabriek. Op deze wijze voorziet de fabriek in 20% van haar energiebehoefte aldus Juan vila. het aluminium blijft hierbij intact en komt als flakes uit de reactor, waarna deze samen worden geperst tot handzame blokken die aan de aluminiumindustrie worden verkocht voor verdere verwerking. gezien nog wat vervuiling bedraagt de prijs op dit moment ongeveer een derde van de gangbare marktprijs. “verdere procesverbeteringen, waarin we nog gaan investeren, zullen de kwaliteit verbeteren, waardoor de prijs verder zal stijgen”, voorspelt Juan vila. afsluitend benadrukt de fabrieksdirecteur het belang van de recyclagetechologie voor een duurzame ontwikkeling. “Papier, kunststof en aluminium worden in onze productie volledig hergebruikt, ofwel ‘zero waste’ is hier de praktijk”. hoewel de fabriek dit jaar in tegenstelling tot in 2011 naar verwachting winstgevend zal zijn, verwacht Juan vila dat de productiekosten op termijn zullen halveren. het ligt dan ook voor de hand dat stora enso het innovatieve recyclageproces ook in andere fabrieken zal gaan uitrollen. Magda Buelens: “Dat is een ontwikkeling die Recarton België alleen maar kan toejuichen.”

29

21-8-2012 12:12:48

430617.indd 30

21-8-2012 11:10:45

BELRUBRIEK IN- EN vERKoop tANKS

KWALItEItSCoNtRoLE

KAASBEWERKINGSMACHINES

Snel

Praktisch

Specialist in kaasbehandeling en rijpen!

Betrouwbaar • Automatische kaasbehandelingslijnen • Robot kaasbehandelingslijnen • Kistenbelading voor foliekaas • Plastificeren • Planken wassen • Etiketteren • Banderolleren • Verpakkingsinstallaties voor foliekaas

Uniek assortiment voor de zuivelindustrie in Nederland en België Kant-en-klare voedingsbodems 3M™ Petrifilm™ Count Plates Testen van oppervlaktehygiëne en water 3M™ Clean-Trace™ ATP meting

KAASpRoMotIE

Verrijking en verdunning van monsters 3M™ Sampling Eindcontrole UHT-zuivelproducten 3M™ MLS

T: 0348 435435 F: 0348 439399 E: info@bma-nl.com I : www.bma-worldwide.com

Pathogenen testen 3M™ Tecra™

Surf naar www.3M.nl/voedselveiligheid Of bel (071) 5 450 342 8130_adv_zuivelzicht_125x180_10.indd 1

14-06-10 10:14

ADvIES

onderdeel van

IA GROEP

Feenstra Adviseurs, al ruim 90 jaar sterk als ontwerpen adviesbureau in de zuivel- en voedingsmiddelenindustrie info@doeschotbv.nl sales@ferdar.nl

www.doeschot.nl www.ferdar.nl

KALIBRAtIE www.feenstra.nl

info@feenstra.nl - tel: +31 (26) 38 444 00

Kalibratie

in de zuivelindustrie Meer dan alleen het controleren van het meetinstrument

Naast de voorwaarde om te voldoen aan de wettelijke eisen ook uw toegang tot het beste product, geproduceerd met een optimaal en storingsvrij productieproces met maximale energiebesparing Stork Technical Services Nederland E&I Noordoost vestiging Leeuwarden Poolsterweg 3, 8938 AN Leeuwarden.

Telefoon: 058 – 2844600 E-mail: leeuwarden@stork.com

inlichtingen: tel: 020-5736056 • fax 020-6242519

430618.indd 31

21-8-2012 11:10:12

Uw advertentie in

;VJWFM;JDIU

nummer

ww

Info: 020 - 573 6056

Van ’t Riet.

Een begrip in zuiveltechnologie.

Naamloos-1 1

LIVE & WEBCAST VEILING

5-3-2010 10:26:39

wegens sluiting van

DAIRY FARMERS OF BRITAIN

ST14 - 5EH, Fole nr Uttoxeter (Staffordshire) - Groot-Brittannië

DONDERDAG 7 MEI

vanaf 11.00 uur (GB-tijd) op The Uttoxeter Racecourse Platinum Suite Wood Lane - ST14 8BD Uttoxeter (GB)

Zuivel verwerkings- / verpakkingsfabriek

3 COMPLETE FLESSENAFVULLIJNEN Doorstroompasteurs, kaasmachines, kaaspersen en karns, maar ook koel- en verwarmingsinstallaties.

Van ’t Riet levert een totaalpakket op het gebied van zuivelbereiding.

3x “BWI DAWSON“, type 24/8, flessencap. 500 ml - 1 liter - 1 pint - 2 pints, cap. 170 flessen/min, flessencap. 2 liter - 4 pints - 6 pints - 3 liter, cap. 75-140 flessen/min;

2 ROOM / YOGHURT AFVULLIJNEN 2x “Duckworth” Colunio 9000, cap. 142 en 284 ml, cap. 800 dozen/ uur (6 bekers); 8-VOUDIGE ROTATIE BEKER-AFVULMACHINE “Dawson”, cap. 568 ml, cap. 200 dozen/uur (6 bekers);

2 ROOMPASTEURISATIELIJNEN best. uit pasteuriseermachine “Alfa Laval”; 2 MELK PASTEURISATIELIJNEN best. uit 2 pasteureermachines “Alfa Laval”, 2 rvs separators “Westfalia”; 3 HOMOGENIZERS “Manton Gaulin” K6, MC18 en MC45;

GEÏSOL. MELKSILOS “APV”, vol. 113.000 l; melktanks “Alfa Laval”, cap. 25.000 galls (2007), “APV” vol. 136.000 l, etc.;

C.van van't‘tRiet RietZuiveltechnologie ZuiveltechnologieB.V. B.V. C. Nieuwkoop Aarlanderveen Telefoon:0172 0172571304 571304 Telefoon: www.rietdairy.nl www.rietdairy.nl

BEZICHTIGING: woensdag 6 mei van 9.00 tot 17.00 uur en op de dag van de veiling van 8.00 tot 10.30 uur (GB-tijd).

FOTOBROCHURE / catalogus op onze website

info@rietdairy.nl info@rietdairy.nl

www.TroostwijkAuctions.com

430619.indd 32

pr i j svor m i ng

zui velhoeve

milch union ho

Uitgebreid verslag van de hoorzittingen over prijsvorming in de keten

Toetjesproducent gaat distributie en verpakken concentreren in Twekkelo

MUH wil investeren in vernieuwing van de p Pronsfeld

21-8-2012 12:24:41