Interview Rock voor Specials

We willen zo gewoon mogelijk zijn

Rock voor Specials, ontstaan in 1997, kwam voort uit de erkenning van een bestaande behoefte: mensen met een verstandelijke beperking bleken oprecht geïnteresseerd in hoogwaardige muziek. Met de zomervakantie in aantocht, begint traditioneel het festivalseizoen, waarbij Rock voor Specials een prominente plek inneemt. Dit tweedaagse evenement, specifiek gericht op mensen met een verstandelijke beperking, vindt plaats op De Doornzele Dries. Vrijwilliger Dominique P en medewerker van organisator Voluit vzw, Tim Bruylandt, deelden hun inzichten over de werking van dit toegankelijke festival.

Wat betekent toegankelijkheid voor jullie?

D: Je mag dat heel ruim zien. Dat kan ook gaan over ouders met een buggy die ergens niet in geraken, of ergens met de fiets naartoe gaan. Op sommige rockfestivals gaat toegankelijkheid over de wc’s, hindernissen op het terrein, de barwerking,... : Rock voor Specials kwam tot stand via de vorige directeur die naar Denemarken ging en daar min of meer hetzelfde zag. Bij ons was toen Tien om te Zien populair omdat voor veel mensen met een beperking een rockfestival te duur was en ontoegankelijk. Toen kwam de vraag van instellingen om een rockfestival te organiseren waar men kon blijven slapen in een tent. Zo is dat langzaam uitgegroeid tot wat het nu is. Het is hier gezellig, er komen bekende artiesten en de bezoekers willen niet dat het eindigt.

T: Wel, ik vind dat Dominique het mooi zegt. Rock voor Specials is een uit de hand gelopen bedrijfsfeest dat oorspronkelijk bedoeld was op de parking van onze organisatie. Na een aantal jaren is het succesvol gegroeid, waardoor we wilden uitbreken. Deze zomer organiseren we onze 28ste editie. Duurzaamheid en vooral toegankelijkheid zijn belangrijke thema’s. Net zoals bij Dominique is toegankelijkheid bij Rock voor Specials heel ruim. We merken dat wanneer festivals hun focus leggen op toegankelijkheid, dit vaak gaat over fysieke toegankelijkheid.

Wij zoeken een andere dimensie, namelijk op mentaal vlak. Zijn de prijzen leesbaar voor iemand die niet kan lezen? Is de omgangstaal verstaanbaar? We proberen ervoor te zorgen dat wanneer je ons terrein betreedt en je bent speciaal, we ervoor zorgen dat je zowel mentaal als fysiek veilig bent. Dat varieert van het plaatsen van plattegronden tot het gebruik van pictogrammen voor de wc’s, of de prijs van een hamburger in elk eetkraam,... Of bijvoorbeeld: wat kan ik doen met vijf bonnetjes?

Hoe worden de artiesten daarvan op de hoogte gebracht?

T: Eigenlijk willen we zo gewoon mogelijk zijn. Als de artiesten naar ons festival komen, vragen we hen een inspanning te leveren. We hebben ervoor gekozen om op een bijzondere manier zo normaal mogelijk te zijn. Bijzonder betekent dat geen enkele drempel, letterlijk en figuurlijk, mag bestaan om te komen. We streven naar een complete ervaring. Vroeger was onze focus vaak gericht op het idee dat mensen vooral wilden meezingen met Vlaamse schlagers of Vlaamse populaire muziek. Maar eigenlijk merken we dat mensen van alle soorten muziek willen genieten, van hardrock tot elektronisch. We vinden het een uitdaging om diversiteit te omarmen.

Andere festivals kunnen daar zeker iets van leren, wat resulteert in een goede wisselwerking. We zijn verbonden met een platform waarbij we ervaringen uitwisselen met andere festivals. Waar wij soms tips zoeken voor fysieke toegankelijkheid, zoeken zij tips voor mentale toegankelijkheid. We denken dat daar nog veel ruimte is om meer mensen de kans te geven om te komen genieten. Bij ons gaat het om blijven slapen, een smakelijke hamburger kunnen eten op een haalbare manier. En dat alles zonder dwang of gebrek aan keuze.

D: Vroeger kon je nog op het podium komen om te zeggen: ‘Ik zoek een lief of ik heb hier een lief gevonden’. Clouseau heeft ook bij ons gespeeld. Rock voor Specials is voor artiesten soms ook een livevoorbereiding voor Rock Werchter.

T: We hebben ook een backstage waar de artiesten afgeschermd zijn. We vragen niet aan de artiesten om iets specifieks te doen, maar er is wel een verwachting. We zoeken bewust naar artiesten die bekend staan om hun interactie met het publiek. Veel artiesten die voor de eerste keer komen, zijn vaak verrast. Ze zeggen vaak: ‘Wow, dit is een eerlijk publiek hier’. Het is niet nodig om op te warmen, als het goed is, is het goed. Als het niet goed is, gaan de bezoekers gewoon iets eten. Er is geen schaamte om weg te lopen, maar dat gebeurt bijna nooit. We hebben altijd kunnen genieten van zeer sterke optredens. Toen we in de beginjaren groter werden en dichter bij Torhout lagen, zagen bands ons podium als de laatste generale repetitie voordat ze naar Werchter of Torhout gingen.

Zijn er ook vrijwilligers op het festival die een beperking hebben?

D: Dat varieert. Er zijn mensen met een beperking. Ik doe bijvoorbeeld het verzamelen van vuilniszakken, ik help mee met de opbouw van de legertenten,...

T: Iedereen die wil helpen, is welkom, of ze nu een paar uur willen bijdragen of langer willen blijven. Dat is echt fantastisch. Sommigen komen zelfs vooraf kamperen. We hebben ook bedrijven uit de Gentse zeehaven die teambuildingssessies aanbieden voor hun medewerkers. Onze vrijwilligers zijn divers, vanuit verschillende achtergronden en organisaties. In onze laatste nieuwsbrief staat een verhaal van een vrijwilliger die via zijn bedrijf deelneemt. Dat is misschien ook een interessant punt om te benadrukken.

We hebben ook een geweldige groep vrijwilligers. Toen we 25 jaar bestonden, hebben we de vrijwilligers die al 25 jaar meehelpen op het podium gevraagd en dat podium stond vol. Dat was fantastisch om te zien. We hebben altijd mensen die een keer komen helpen of die in een bepaalde fase van hun leven zitten. Anderen blijven dan weer komen. Om te helpen moet je minstens zestien jaar zijn, maar er is geen maximumleeftijd. Het gaat van 16 tot 99+ zoals bij bordspellen.

D: We hebben ook een filmpje over de opbouw en afbraak op de website... De dag na het festival beginnen we bijvoorbeeld met de afbraak. Alleen het hoofdpodium raken we niet aan.

T: Het festivalterrein wordt inderdaad in één dag afgebroken. Het hoofdpodium wordt opgezet en afgebroken door een externe firma, dus dat duurt iets langer. Wanneer de vrijwilligers klaar zijn, gaan we nog iets drinken.

Hoe pakken jullie duurzaamheid aan?

D: Vorig jaar werkten we voor het eerst met herbruikbare bekers. In mijn ervaring met vuilniszakken merk ik op dat er veel minder bekers tussen zitten omdat mensen hun waarborg terugkrijgen.

T: Vorig jaar hebben we geen uitzonderingen gemaakt en zijn we meteen overgestapt op herbruikbare bekers. We hebben ook daar gezocht naar oplossingen in termen van begrijpelijkheid en toegankelijkheid. Hoe begrijpt iemand met een verstandelijke beperking dat er een waarborg zit op een beker als bekers voorheen gewoon in de PMD-zak werden gegooid?

We zagen aan de afvalberg dat het systeem werkte. Tijdens de festivaldagen hebben we ook veel gidsen ingezet om mensen die vertrokken te vragen of ze hun beker wilden weggooien. En dan werden ze eraan herinnerd dat hun beker geld waard is en werden ze direct geholpen. We kunnen ook rekenen op een trouw publiek dat elkaar helpt. Als je hier iets laat liggen, zijn niet alleen de gidsen, maar ook de festivalgangers heel zorgzaam voor elkaar.

Wat zijn jullie mooiste ervaringen met Rock voor Specials?

D: Ik kijk er eigenlijk elk jaar naar uit. Ik hou die week standaard volledig vrij omdat ik wil helpen, want de sfeer is altijd goed.

T: Ik denk dat dat voor iedereen geldt die erbij betrokken is. Veel festivalgangers kijken er het hele jaar naar uit, maar ook onze vrijwilligers en de mensen die de teambuildingsessies doen. Het kan niet snel genoeg opnieuw beginnen. Voor velen is het een jaarlijks hoogtepunt. Met betrekking tot onze toegankelijkheid streven we er ook naar om financieel toegankelijk te blijven. We werken met democratische ticketprijzen die haalbaar zijn dankzij onze sponsors. We hebben sponsoring nodig om zelfvoorzienend te zijn, maar het is een bewuste keuze om de toegangsprijs laag te houden zodat geld geen drempel vormt om te komen.

Jullie hadden vorig jaar 5000 bezoekers. Was dat de limiet?

T: We vinden dat we met 5000 bezoekers op onze limiet zitten qua bezoekersaantallen en niet verder willen groeien. Dat heeft vooral te maken met de mentale toegankelijkheid. Wanneer je in de grootteorde van 10.000 en meer komt, spreek je niet alleen over organisatorisch iets anders, maar ook over het algemene gevoel. Nu is er veel volk, maar er is ruimte om te ontspannen en de sfeer is familiaal. Daardoor is iedereen vertrouwd met het evenement. We hebben vastgesteld dat we niet meer willen groeien.

D: Wat je zegt over groeien, is ook moeilijk vanwege het aantal vrijwilligers, maar ook vanwege de tijd van het jaar. We doen het nu twee dagen omdat we ook op beschermd gebied zitten. Je mag daar bijvoorbeeld ‘s avonds geen barbecue doen.Het kan eind juni enorm warm zijn of juist veel regen...

D: We hebben ook al eens gehad dat de brandweer van achter het podium voor verkoeling zorgde.

T: We hebben zowel hittegolven als plensbuien gehad. We proberen ons daar zo goed mogelijk op voor te bereiden. Op het terrein staat een grote tent en een sponsortent. Indien nodig wordt die sponsortent ook opengesteld voor alle festivalgangers zodat er voldoende schuilplaats is. Net als andere festivals hebben we een hitte- en een regenplan. Plat water wordt via twee drinkfonteinen gratis aangeboden.

Met betrekking tot een rampenplan hebben we ook een unieke positie. We zijn namelijk een festival waar veel hulpverleners aanwezig zijn. Veel organisaties komen met hun speciale groepen en er is veel begeleiding. De mentale ondersteuning gebeurt dus door de festivalgangers zelf. De vrijwilligers dragen ook een T-shirt. Vorig jaar was dat een shirt met de tekst ‘Heb je een vraag, tik dan hier’. We proberen altijd een leuke sfeer te creëren.

Hoe verlopen de huidige voorbereidingen?

D: Volgende week hebben Cathy en ik een vrijwilligersbijeenkomst waar we aan iedereen vragen welke shift ze graag willen doen, waar ze goed in zijn en met wie ze hun shift willen doen...

T: In maart hadden we een bedankmoment met de vrijwilligers van vorig jaar. Dat is dan het startschot voor de vrijwilligers die ook dit jaar helpen. Volgende week is het inderdaad de eerste vergadering en die is gericht op nieuwe vrijwilligers. Mensen die het festival nog niet goed kennen of zich nog geen voorstelling kunnen maken van wat er allemaal bij Rock voor Specials komt kijken. We zijn al bezig sinds september. De programmering is rond. In mei en juni hebben we nog een nieuwsbrief, en dan is het zover. Vanaf nu is het allemaal heel dichtbij.

Hoe moet een nieuwe ‘Special’ naar het festival komen?

T: Ik denk dat een dag te kort is voor een eerste keer, maar twee dagen te lang. We merken dat veel mensen een duoticket kopen, ‘s avonds iets eerder naar huis gaan en dan de volgende dag terugkomen. Anderen blijven op de camping slapen. Op de camping is het zo geregeld dat een fysieke beperking geen belemmering vormt om te blijven slapen. We hebben een verzorgingstent en voor mensen die prikkelvrij willen zijn, is er een stiltetent. Maar ik zou zeggen: kom het gewoon ontdekken. We houden de prijs tussen een eendaags en een tweedaags ticket bewust laag zodat er een goede keuze kan worden gemaakt op basis van individuele limieten. Als je de volledige ervaring wilt, blijf dan gerust slapen. We verhuren tenten, maar je mag ook je eigen spullen meenemen.

D: De douches en toiletten zijn ook toegankelijk. Er is geen aparte ruimte voor mensen met verschillende beperkingen. Voor ons is iedereen gewoon een festivalganger. Je bent geen aparte categorie. Dat is belangrijk. We schermen niemand af en dat staat misschien haaks op wat sommigen denken over inclusie, maar onze doelgroep zijn mensen met een verstandelijke beperking. Dat is een voorwaarde om naar het festival te mogen komen. Je moet een VAPHnummer hebben, omdat het festival minstens voor hen is bedoeld.

T: Mensen uit de directe omgeving zijn ook welkom, maar verder is het goed afgeschermd. Ook het aantal sponsortickets is beperkt omdat we jaarlijks zoveel mogelijk mensen met een beperking de kans willen geven om van ons festival te genieten. We vragen organisaties ook om alleen begeleiders mee te nemen die echt nodig zijn. Elke kaart die naar iemand buiten de doelgroep gaat, betekent een persoon met een beperking minder op het festival. En dat willen we eigenlijk niet, hoewel we merken dat begeleiders het festival net zo fantastisch vinden als de mensen met een beperking. Dat bevestigt onze keuze dat het draait om het genieten van muziek.

Rock voor Specials gaat door van 26 tot 27 juni. Het volledige programma vind je op rockvoorspecials.be.

Cédric Ista, coach communicatie