Mezzadria
Ook het grootgrondbezit is funest geweest voor de ontwikkeling van de Italiaanse landbouw.
Van de bevolking werkte ongeveer een derde deel in de agrarische sector. De beruchte mezzadria, een soort pachtsom die uit de helft (mezzo) van de opbrengst van het land bestond, ontnam de werkers elk initiatief tot kwaliteitsverbetering. De meeste boeren hadden geen
behoefte of mogelijkheid hun dorp te verlaten. Daardoor leerden ze nooit de wijnen uit omliggende dorpen of andere regio’s kennen en ontbrak het hun aan prikkels om andere (lees:
betere) wijnen te maken. In 1945 werd de mezzadria afgeschaft. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw trok de jonge generatie van het platteland naar de steden om daar geld te verdienen en een beter bestaan op te bouwen. Het leven als (wijn)boer was karig en genoot
bovendien een weinig inspirerend imago. Met behulp van regionale, landelijke en vooral Europese subsidies werden grote hoeveelheden wijngaarden aangelegd of herplant, maar helaas vooral met massaproductie als doel.
Rinascimento
In 1963 trad Italië toe tot de EEG (nu EU). In de jaren tachtig van de vorige eeuw heerste er een
ware wijnrevolutie, ook wel als rinascimento (wedergeboorte) aangeduid. De eerste aanzet werd
rond 1975 gegeven en zorgde ervoor dat de Italiaanse wijnbouw in amper twintig jaar op het
hoogste kwaliteitsniveau in de wijnwereld kwam. In eerste instantie was er ook in Italië sprake van
een cabernet- en barrique-trend en werd er lustig op los geëxperimenteerd met nieuwe technische
snufjes. Sinds 2005 is de rust weergekeerd en is de aandacht verlegd naar authentieke druivenrassen en terroir. Italianen spreken in dit verband van tipicità: kenmerkende, typische eigenschappen,
waarmee men zich duidelijk kan onderscheiden. Micro-oxidatie, omgekeerde osmose, barriques en dergelijke worden toegepast als middel en niet langer als doel. Chardonnay, cabernet sauvignon, syrah en merlot zijn geïntegreerd en geaccepteerd, maar nog altijd van ondergeschikt belang in Italië.
De eerste initiatieven om de kwaliteit van wijnen drastisch te verbeteren, kwamen voor rekening
van individuele wijnmakers zoals Piero Antinori, Giacomo Bologna en Angelo Gaja. Een sleutelrol had de Italiaanse oenoloog Giacomo Tachis (1933-2016), die baanbrekend werk verrichtte en als de vader van de moderne Italiaanse wijn wordt beschouwd. Inmiddels zijn in verschillende delen van Italië programma’s tot systematische verbetering opgesteld. In samenwerking met diverse
universiteiten, regionale overheden en consortia van producenten zijn talloze onderzoeken en experimenten gestart. Het bekendste verbeteringsprogramma is in 1987 door het Consorzio Chianti
Classico geïnitieerd onder de naam Chianti Classico 2000. Het resultaat van dit programma is een
substantiële renovatie van veel wijngaarden. De gemiddelde kwaliteit in de wijngaarden is systematisch verbeterd door klonale dan wel massale selectie van de belangrijkste traditionele druivenrassen. Ook is een tendens zichtbaar tot een systematisch dichtere aanplant van druivenstokken en
Hoofdstuk 21 - Italië (2022-2023) TERUG NAAR INHOUD
17
