VRIENDENMAGAZINE JUL- SEPT 2020 # 03
Redactioneel
Inhoudsopgave
Het was afgelopen periode heel stil in het Museon en Omniversum. Achter de schermen hebben de medewerkers echter hard door gewerkt. Het Museon is 1 juni opengegaan, uiteraard met inachtneming van de protocollen van het RIVM. Omniversum heropent op 1 juli met een zaal waarin nu plaats is voor minder mensen. Vanaf september pakken we voorzichtig de lezingen weer op, met veel minder toe hoorders in de zaal maar wel met twee sessies achter elkaar. In de tussentijd kun je ook online veel moois bekijken, zoals op de website van het Museon bij MuseOnline de tentoonstelling Getekend, persoonlijke verhalen uit de Japanse bezetting. Omniversum biedt de mogelijkheid om via het platform Pathé thuis zijn films in de eigen omgeving te bekijken. Zeker in deze periode is het steunen van het Museon en Omniversum van belang, dus zegt het voort! Ik wens jullie allen een goede en gezonde zomer toe.
03
Roos van Dijk Beoogd voorzitter Vrienden
Travel the World!
05 Music! 08
Vuur in ons waterland
10
Neem een vriend mee
11
Veilig naar het Museon
12
Plastic teenslippers
14
Musea in gebaren
16
Commissie brengt advies uit
17
Filmoverzicht Omniversum
18
Museon en ESA
20
Agenda Museon
22
Berichten van het Bestuur
Travel the World!
Vanaf woensdag 1 juli is Omniversum weer open voor het publiek. Natuurlijk geheel aangepast aan de huidige eisen voor een gezond en veilig uitje. Om goed van start te gaan, pakken we gelijk uit met het veel zijdige programma Travel the World! Zes spectaculaire grootbeeldfilms voor jong en oud die je meenemen op een onvergetelijke vakantiereis over de wereld. Onderdompeling in de Cubaanse cultuur Splinternieuw is de speciaal voor het groot beeldscherm van Omniversum gemaakte film Cuba, die je onderdompelt in de opwindende cultuur van het grootste eiland in het Caribisch
gebied. De elf miljoen Cubanen dragen met trots hun cultuur uit, die een combinatie is van Taino-Arawak, Afrikaanse, Chinese en Europese invloeden. Deze diversiteit komt goed tot uiting in het eten, de muziek, dans en architectuur van het land. Cuba neemt ons mee op een ontdekkingstocht van Cubaanse dans, cultuur en natuur. Patricia Torres, ballerina in de film, is een voor beeld van de niet-aflatende energie en het talent van jonge Cubanen die een carrière in de kunsten nastreven. Ze treedt op in het Teatro Nacional de Cuba bij het Ballet Nacional de Cuba, een van de succesvolste klassieke balletgezelschappen ter wereld.
04 05
Grootste levende structuren Hoewel het Teatro Nacional de Cuba zeker een prachtig architectonisch wonder is, zijn niet alle architectonische schatten van Cuba op het droge te vinden. Cuba heeft grote stukken kustlijn, een tropisch klimaat en kristalhelder ondiep water waar ‘koraalsteden’ goed gedijen. Koraalriffen behoren tot de grootste levende structuren ter wereld en herbergen een breed scala aan leven en voorzien velen van voedsel, recreatie en bescherming tegen stormen. De Cubaanse riffen behoren tot de gezondste ter wereld. Reis rond de wereld Deze heerlijk zomerse film laat zien hoe al deze verschillende culturele, historische, ecologische en artistieke aspecten van een uniek land zich bundelen tot een prachtig verhaal over Cuba, het hart van de Caraïben.
De Cubaanse riffen behoren tot de gezondste ter wereld Behalve naar swingend Cuba kun je bij Travel the World! een bezoek brengen aan de ver bluffende Nationale Parken van de Verenigde Staten, het eeuwenoude Canadese natuur park Great Bear Rainforest, het mysterieuze Egypte van de farao’s en de door BBC Earth uniek in beeld gebrachte onderwaterwereld. En de jongste bezoekers kunnen met het zeeschildpadje Bunji spannende avonturen beleven op een reis door de azuurblauwe zeeën rond Australië. Jennifer de Haas
Music! Neem je eigen muziek op [foto: LVR-Landsmuseum]
Begin oktober wordt Music! Van Beethoven tot Beyoncé geopend. We vragen project leider Willemien Meinders naar de ideeën achter deze tentoonstelling en de ontwik keling ervan. Allereerst natuurlijk de titel Music! Van Beethoven tot Beyoncé. Het muzikale erf goed bevat zoveel meer in tijd, plaats en cultureel gezien. Is de titel alleen gekozen vanwege de leuke alliteratie? Natuurlijk is een titel belangrijk om de aan dacht te trekken van het publiek, dus de alliteratie werkt zeker mee. De ondertitel Van Beethoven tot Beyoncé staat ook voor: van spelen tot leren, van pop tot traditioneel en van hoge tot lage cultuur. De tentoonstelling laat zeker ook de verscheidenheid van muziek zien over de hele wereld. Zo kun je via een grote wereldbol luisteren naar muziek uit allerlei landen, een trommelgevecht houden zoals de Inuit in Groenland en je verwonderen
over de prachtige collectie muziekinstrumenten uit allerlei windstreken. Het Museon is voor de ontwikkeling van de tentoonstelling een samenwerkingsverband aangegaan met het LVR-LandesMuseum Bonn, Braunschweigisches Landesmuseum, Limburgs museum Venlo en tentoonstellingsbouwer Bruns. Is zo’n samenwerking echt nodig? Voor het maken van zo’n grote tentoonstelling is deze samenwerking wat ons betreft echt nodig, niet alleen vanwege elkaars expertise en collectie, maar vooral met het oog op het benodigde budget. Het realiseren van zo’n soort tentoonstelling kost meer dan het Museon alleen kan opbrengen. Op deze manier krijgt ons publiek de kans om een grote, inter actieve tentoonstelling te bezoeken. Ook heb ben we zelf veel invloed op de ontwikkeling ervan. Als we een tentoonstelling inhuren, is dat niet het geval.
06 07
Memory met lp-hoezen [foto: LVR-Landsmuseum]
Wat zijn de onderliggende thema’s en hoe is de selectie daarvan gedaan? De tentoonstelling is verdeeld in vijf thema’s, die laten zien hoe groot de invloed van muziek op allerlei aspecten van ons leven is. Muziek brengt ons samen, kan de wereld veranderen, laat je zijn wie je wilt zijn, heeft invloed op ons lichaam en geest. En natuurlijk geeft muziek ons ook gewoon enorm veel plezier! Voor wie is de tentoonstelling bedoeld en hoe worden de thema’s onder hun aandacht gebracht. Gaat het alleen om luisteren of kun je ook actief met muziek bezig zijn? De tentoonstelling is voor een breed publiek toegankelijk, maar we richten ons met deze tentoonstelling specifiek op een gezinspubliek. Iedereen heeft wel iets met muziek en daar hoef je echt geen instrument voor te kunnen spelen of noten te lezen. In de tentoonstelling
kun je op allerlei manieren aan de slag met muziek. Luister bijvoorbeeld naar een 3D-opname van Beethovens Negende Symfonie door het Beethoven Orkest uit Bonn, componeer je eigen pophit, drum erop los op onze speciale drumtafels, dans de benen uit je lijf in onze silent disco, neem je eigen muziekvideo op of ontdek de techno logische geschiedenis van de muziek van de prehistorie tot nu. Nu staat deze tentoonstelling straks naast een prachtige fototentoonstelling van National Geographic. Is het niet storend voor de beleving in de fototentoonstelling, wanneer er straks allerlei activiteiten plaatsvinden in de muziektentoonstelling? Het Museon is enorm breed in het aanbod van tentoonstellingen en activiteiten, er is altijd wat leuks te beleven en het is zeker geen saai,
Silent disco [foto: LVR-Landsmuseum]
stil museum. Natuurlijk zorgt dit soms voor wat frictie. Maar bijna alle interactieve stations in Music! zijn uitgerust met koptelefoons, want anders wordt het een grote kakafonie van geluid. Je kunt dus nog steeds rustig naar de fantastische foto’s van National Geographic kijken. Het Museon is sterk gericht op educatie. Wat kunnen leerlingen en gezinnen met kinderen verwachten op dat vlak? Is er voor volwassenen ook wat te beleven en kennis te vergaren? De tentoonstelling is enorm breed opgezet, er is voor iedereen wat leuks te doen en te leren. Dus zeker ook de volwassenen komen aan bod in deze tentoonstelling. Ontdek de prachtige collectie van het Museon die in de tentoon stelling te zien is. Ga terug in de tijd en speel een memoryspel met lp-hoezen. Ontdek wat muziek doet in ons lichaam en met onze
hersenen. En wie zegt dat als je wat ouder bent, je niet ook gewoon even lekker wilt dansen door de tijd heen?! Zijn er ook muziekuitvoeringen gepland en ahum… Komt Beyoncé ook optreden? We zijn op dit moment druk bezig met het bedenken van allerlei activiteiten bij deze tentoonstelling. Muziekuitvoeringen zijn daarin zeker een groot onderdeel. Wie weet kun je bij ons wel alles leren over doedelzak spelen of kun je je een echte dj voelen in een dj-workshop, leer je je eigen rap schrijven of buikdansen. En of Beyoncé komt optreden? Je weet maar nooit… Frits van Rhijn
Vuur in ons waterland
08 09
Na de brand in de Deurnese Peel, april 2020 (Foto: Pieter Nuij)
Natuurbranden zoals in de Deurnese Peel en De Meinweg in Brabant en Limburg afgelopen voorjaar zijn niet uniek voor Nederland, maar hun frequentie kan door klimaatverandering toenemen. We moeten ons daarop instellen en voorbereidingen treffen. Hierover gaat het nieuwe actualiteitenpodium dat wij, een groep Wageningse studenten, hebben ontwikkeld als onderdeel van de tentoonstelling One Planet. We zijn vijf bachelorstudenten uit Wageningen met verschillende achtergronden. We studeren Milieuwetenschappen, Moleculaire levens wetenschappen, Internationale ontwikkelings studies en Bodem, water, atmosfeer. Best ver schillend, maar we hebben één ding gemeen: we doen allemaal het Honoursprogramma voor studenten die naast hun studie iets extra’s willen doen. Samen vormen we een groep die zich verdiept in natuurbranden, onder begeleiding van de Nederlandse expert op dit gebied, dr. Cathelijne Stoof.
Op speelse wijze leren over natuurbranden We mochten zelf kiezen wat het doel en eind product van ons project zou zijn. Wij wilden graag informatie over natuurbranden verspreiden onder de Nederlandse bevolking. Het liefst onder kinderen, aangezien zij de toekomst zijn en dus verandering teweeg kunnen brengen! Een tentoonstelling in een museum leek ons hiervoor de perfecte manier. We hebben het Museon benaderd en de kans gekregen om daar een podium te ontwikkelen. Het afgelopen jaar zijn we daarom druk bezig geweest met informatie verzamelen, over leggen, interviewen van mensen, teksten schrijven en een video maken. Ook hebben we samen met het Museon een game ontwikkeld. Duizend natuurbranden in één jaar Ons podium wordt onderdeel van One Planet. In deze tentoonstelling worden aan de hand van de zeventien Duurzame Ontwikkelings doelen onderwerpen aangesneden die ons allemaal bezighouden. Op basis van deze doelen worden voorbeelden gegeven, waarbij
Na de brand in De Meinweg, mei 2020 (Foto: Ruud Snijders)
het accent ligt op hoe jij kunt helpen deze doelen te bereiken. Ons podium over natuur branden past hier perfect tussen. Als gevolg van klimaatverandering neemt de kans op natuurbranden in Nederland toe. Het weer zal extremer worden, waardoor lange periodes van droogte vaker kunnen voorkomen en dus het risico van brand in de natuur ook toe neemt. Maar ook in het huidige Nederland komen natuurbranden al vaker voor dan we denken. Zo waren er in 2018 maar liefst bijna duizend natuurbranden. Waar de gemiddelde Nederlander veel weet over water en de over stromingsrisico’s, lijken natuurbranden iets van ver weg. En dat terwijl er zo veel interessants over valt te weten! Wist je bijvoorbeeld dat natuurbranden vooral in de lente voorkomen en niet in de zomer, omdat de sapstroom in de planten dan nog niet zo op gang is gekomen? Wist je dat de vonken die vrijkomen bij het remmen van de trein en de hete deeltjes die de uitlaat van auto’s uitstoot een natuurbrand kunnen starten? Dat het altijd en overal stop pen van natuurbranden soms juist averechts
werkt en ervoor zorgt dat een eventuele volgende brand feller wordt omdat er meer brandbaar materiaal is? Dat er pas sinds drie jaar goede statistieken over natuurbranden worden bijgehouden in Nederland? Wist je dat jij je tuin en huis gemakkelijk brandveiliger kunt inrichten? Vooral dit laatste komt uitgebreid aan bod op ons podium. Daarnaast bekijken we hoe natuurbranden zich ontwikkelen en welke verschillende soorten er zijn. Ook de brand bij de Deurnese Peel wordt onder de loep genomen en vergeleken met de grote brand in het Saddleworth Moor in Engeland in 2018. Ben je nieuwsgierig geworden en vraag je je af hoe jij kunt helpen om Nederland een stukje veiliger te maken? Dan nodigen we je van harte uit om vanaf medio juli een keer een kijkje te komen nemen bij ons actualiteitenpodium! Carlijn Jalink, Carmen van de Waterbeemd, Gijs Boevink, Madzy Korte en Sandra Schill
Neem een vriend mee Als je dit leest, is het Museon al een paar weken, weliswaar voor een beperkt aantal bezoekers, weer open. Op 13 maart gingen we dicht. Een bizarre, soms zinsbegooche lende ervaring. Geen publiek in huis: geen scholen, geen gezinnen met kinderen die door het museum dwalen, geen bsogroepen met hun hesjes, geen bezoekers voor de dinsdagmiddaglezing. De tentoon stelling Getekend, net geopend, bleef leeg. En ook geen direct contact met mijn mede werkers, wat ik erg miste. Natuurlijk ben ik inmiddels ‘expert’ in Skype, Zoom, MS Teams en GoToMeeting, en lukte het bijna altijd om iedereen met geluid en beeld in een sessie te krijgen. Maar beeldbellen kan voor mij direct contact niet vervangen, of het praatje op de gang of even binnen lopen. We vonden gelukkig ook andere manieren om contact te onderhouden en vooral: we hadden geen ernstige zieken onder het personeel en de directe naasten. Enorm tekort Daarnaast is de coronacrisis voor ons natuur lijk een financiële ramp, net zoals voor veel andere instellingen en bedrijven. Alle entreeinkomsten vielen in een klap weg. Een bezet ting van voorlopig maximaal dertig procent vanaf 1 juni gaat dat niet goedmaken. Dat betekent dat we aan het eind van dit jaar een enorm tekort zullen hebben. Onze risico reserve was goed op orde, dus het Museon gaat deze crisis overleven. We hebben wel de noodzaak om ons verdienmodel de komende jaren aan te passen om die reserve weer op te bouwen. We moeten voorzichtig en onder nemend tegelijk zijn, we zullen het Museon als het ware ‘opnieuw moeten uitvinden’ om succesvol te kunnen opereren in de nieuwe situatie waarin wij allemaal verkeren. In de kern blijft ons beleidsplan ’21-’24 geldig en
10 11
Geen publiek in huis: geen scholen, geen gezinnen met kinderen die door het museum dwalen, geen bso-groepen met hun hesjes, geen bezoekers voor de dinsdagmiddag lezing. gehandhaafd, maar de noodzaak om op een andere wijze te werken en te programmeren, met een scherpere focus, is veel groter geworden. We zullen ons publiek moeten terugwinnen en uitdragen dat wij onze gezinnen, scholen en senioren op een leuke, relevante én veilige manier kunnen ontvangen. Belangrijker dan ooit Draagvlak en draagkracht zijn belangrijker dan ooit voor ons. Daarom was ik heel blij met het initiatief van het bestuur van de Vrienden om op onze website en sociale media de actie Samen voor het Museon te starten. Jullie, als Vrienden van het Museon en Omniversum, wil ik nog vragen: neem een Vriend mee, maak een nieuwe Vriend. Jullie kennen het belang en de voordelen van een lidmaatschap. Als iedereen een of twee nieuwe Vrienden aandraagt, wordt het aantal Vrienden meer dan verdubbeld! En dat is in meerdere opzichten heel waardevol. Peter de Haan, directeur Museon
Veilig naar het Museon Peter de Haan verwelkomt op 1 juni de eerste bezoekers [Foto: René Vinck]
Zomaar even voorstellen ‘Hebben jullie zin om mee naar het Museon te gaan’ is er voor lopig niet meer bij. In een wereld waar de kans bestaat dat mensen elkaar ziek maken, zijn spontane bezoekjes aan een museum, bioscoop, pretpark, café of restaurant niet mogelijk. Overal wordt maar een beperkt aantal bezoekers toegelaten en is vooraf reserveren verplicht. Tien vierkante meter ruimte per bezoeker is het uitgangspunt dat de Nederlandse musea hanteren om het aantal bezoekers te berekenen dat in het gebouw aanwezig mag zijn. In het Museon geven we onze bezoekers nog meer ruimte, omdat we voor de berekening van het maximum aantal bezoekers alleen de begane grond als uitgangspunt nemen. Vooral in de vakantietijd en in het weekend kan het daardoor voorkomen dat het tijdstip van je voorkeur of zelfs een hele dag is vol geboekt. Het voordeel is natuurlijk wel dat je in de tentoonstellingen overal goed bij kunt
en nergens hoeft te wachten. Ook het museumbezoek zelf verloopt anders dan je gewend bent. In- en uitgang zijn van elkaar gescheiden. De garderobe is verplaatst naar de hal; aan de ene kant ervan geef je bij aankomst je jas en tas af, aan de ander kant haal je ze bij vertrek weer op. Bij de kassa is een stilus verkrijgbaar waarmee je de schermen in de tentoonstellingen kunt bedienen zonder ze met je vingers aan te raken. In delen van het museum is eenrichtingsverkeer; zo ga je via de ene trap naar boven en via de andere naar beneden. Sommige opstellingen zijn aan gepast om ervoor te zorgen dat je niets hoeft aan te raken. Je mag nog steeds net zo lang blijven als je zelf wil en ook het museumcafé is gewoon open. Wel biedt ook dit plaats aan veel minder mensen. Hub Kockelkorn
Plastic teenslippers
Teenslippers beheert het Museon in allerlei vormen en maten en gemaakt uit allerlei materialen: houten exemplaren uit Japan en Java, van leer met kunstig gevlochten bandjes uit India en Afrika, van rubber uit Thailand en uiteraard ook van plastic, hét wondermateriaal van de twintigste eeuw. Ook in de collectie van het Museon is zichtbaar dat het industriële plastic vanaf de jaren vijftig de plaats inneemt van meer ambachtelijke materialen zoals hout, leer en metaal. Rel Deze plastic teenslippers veroorzaakten in 2003 een flinke rel in Denemarken. Dat mensen zouden ‘staan’ op de maagd Maria en de jonge Jezus was tegen het zere been van de katholieke gemeenschap in dat land. In reactie op een stroom klachtbrieven en protesten haalde de supermarktketen Coop Danmark de slippers uit de schappen.
12 13
Plastic in de collectie Juist omdat de voordelen van het gebruik van plastic enorm groot zijn, is het overal op de wereld aanwezig. Helaas is plastic afval slecht afbreekbaar. Het komt in grote hoeveelheden in het milieu terecht en vormt een mondiaal probleem. Hierover gaat de fototentoonstel ling National Geographic – Planet or plastic. Bij de tentoonstelling is een selectie objecten gemaakt met voorwerpen van plastic uit de collectie van het Museon. Een deel is te zien in de tentoonstelling, een ander deel staat als serie online. De online selectie bevat voorwerpen uit verschillende periodes en uit allerlei landen. Zo vervoert een houten speelgoedauto uit Kameroen vier oude plastic slaolieflessen en zijn de wielen van een blikken jeep gesneden uit afgedankte plastic teenslippers. Hergebruik van plastic is een van de oplossingen voor de afvalberg. Misschien vormt dit speelgoed uit Afrika wel het vroegste voorbeeld van her gebruik van plastic. Gert-Jan van Rijn
Beeld uit de tentoolstelling Planet or Plastic? [Foto: Jorge Gamboa / National Geographic]
Musea in Gebaren
14 15
Foto: wattelt.org
Het Museon is een van de initiatiefnemers van het project Samen inclusief van de VSC, de organisatie van wetenschapsmusea en science centers. De deelnemers werken samen aan het inclusief maken van hun instellingen, zodat iedereen zich er thuis kan voelen, mensen met uiteenlopende sociale en culturele achtergronden maar ook mensen met een beperking. Een van de groepen die zich nu nog niet altijd welkom voelen in een museum, zijn doven en slecht horenden. Bart Borsje, voormalig secretaris van de Vereniging van Vrienden en specialist op het gebied van toegankelijkheid, gaat in gesprek met Roos Wattel, die samen met fotografiemuseum Foam in Amsterdam het project Musea in Gebaren opzette.
Roos Wattel: ‘We hebben Musea in Gebaren opgezet om kunst en cultuur beter toeganke lijk te maken voor gebarentalige doven en slechthorenden. Uit een behoefteonderzoek in het Van Gogh Museum in 2015 bleek dat doven en slechthorenden bij het bezoeken van musea vaak een hoge drempel ervaren. Ze voelen zich er niet altijd thuis. Musea worden vaak gezien als een plek voor horende mensen.’ Rondleidingen in Nederlandse Gebarentaal ‘Horende mensen zijn zich vaak niet bewust van wat het betekent om doof of slechthorend te zijn en vinden het daarom lastig om te communiceren met deze groep. Bij de kassa zorgt dit vaak al voor problemen in de communicatie, waardoor een dove of slecht
Voor ons is het succesvol wanneer een museum zich ervan bewust wordt wat doven en slechthorenden nodig hebben horende bezoeker een minder prettige eerste indruk heeft. Een audiotour met een kop telefoon of een reguliere rondleiding met een gids kunnen ze ook niet goed volgen. Door een doof persoon op te leiden tot museum gids in Nederlandse Gebarentaal (NGT) vang je meerdere vliegen in één klap: je brengt een doof rolmodel én sleutelfiguur in het museum, waardoor doven zich eerder thuis voelen. Dat is wat we bij Musea in Gebaren aanbieden. Voor de grote groep slechthorenden die geen gebarentaal spreken, raden we aan om mobiele schrijftolken in te zetten, mensen die live het gesproken woord omzetten in geschreven taal.’ Bewustwording ‘Momenteel zijn er vijftien musea door heel Nederland aangesloten bij Musea in Gebaren. Hiervan biedt één museum ook een schrijftolk aan voor niet-gebarentalige slechthorenden. Er kunnen zich nieuwe musea aansluiten. Wij kijken naar het soort collectie en de locatie of dit een aanvulling is voor Musea in Gebaren. We laten dus niet onbeperkt musea toe, omdat we een goede balans willen creëren voor de dove en slechthorende doelgroep. Je kunt als museum ook tijdelijk deelnemen, met een bijzondere tentoonstelling bijvoorbeeld. Daarvoor kun je één van onze museumgidsen inhuren en wij verzorgen de promotie zodat het dove en slechthorende publiek betrokken
wordt bij het betreffende museum. Voor ons is het succesvol wanneer een museum zich ervan bewust wordt wat doven en slecht horenden nodig hebben en hoe ze toeganke lijker en inclusiever kunnen werken. Door de samenwerking met het team van Musea in Gebaren en de dove museumgids leer je gaandeweg hoe je dit aanpakt en welke aan passingen nodig zijn. En natuurlijk worden wij enorm blij van enthousiaste verhalen van doven en slechthorenden, die na jaren eindelijk een positieve en ontspannen ervaring hebben in een museum!’ NGT in alle musea ‘Het ultieme doel is dat alle musea multi mediatours in Nederlandse Gebarentaal en met ondertiteling hebben, zodat doven en slechthorenden zelfstandig deze musea kunnen bezoeken. En dat er daarnaast rond leidingen in NGT of met schrijftolk op aanvraag kunnen worden georganiseerd. En dat er in de grote musea structureel, bijvoorbeeld één keer per maand, een rondleiding in NGT wordt aangeboden. In de verre toekomst zouden we stiekem heel graag een eigen museum willen openen: een museum over gebarentaal, dovencultuur en geschiedenis. Zodat horende mensen zich nog meer kunnen verdiepen in onze prachtige en rijke gemeenschap, taal en cultuur.’ Het spreekt voor zich dat het Museon deze uitdaging aanneemt en er aan werkt om samen met de deelnemers in het project Samen inclusief ook voor doven en slecht horenden een gastvrij en laagdrempelig museum te zijn.
Commissie brengt advies uit
16 17
In de tentoonstelling One Planet
Het Museon is één van de culturele instellingen die subsidie ontvangen van de gemeente Den Haag. Elke vier jaar legt het museum een nieuw beleidsplan bij de gemeente neer, waarin het terugblikt op de afgelopen periode en vooral ook vooruit blikt naar de volgende. En elke vier jaar gaat er een onafhankelijke adviescommissie aan de slag, die de beleidsplannen bestudeert, de culturele instellingen bezoekt en een oordeel uitspreekt over hun functioneren en waarde voor het Haagse culturele leven. In april is het advies van de commissie aan de gemeente Den Haag gepubliceerd. Over het Museon is zij positief. Zij vindt het onder meer lovenswaardig dat het museum zichzelf voort durend vernieuwt en prijst de actuele, maat schappelijk relevante invalshoek. De veelzijdig heid van de collectie ziet de commissie als een kracht en ze looft de wijze waarop we deze inzetten voor het vertellen van actuele en relevante verhalen.
Vanzelfsprekend is er ook kritiek. Zo vindt de commissie dat in onze grote, tijdelijke tentoon stellingen de signatuur van het Museon wel wat zichtbaarder zou mogen zijn. ‘Ook verdient het aandacht’, zo schrijft zij, ’om het belangrijke en kansrijke thema duurzaamheid nog concreter en urgenter een plek te geven in de programmeringsplannen.’ Collectieregistratie op orde brengen De collectie van het Museon is eigendom van de gemeente Den Haag. De commissie vindt het belangrijk dat de collectieregistratie en de voorzieningen voor behoud in het depot op orde zijn en adviseert de gemeente om extra financiering beschikbaar te stellen voor het wegwerken van achterstanden op dit gebied. Op basis van de rapportage van de advies commissie stelt het College van B&W het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur op, waarover de gemeenteraad dit najaar beslist. Dan zullen we ook zien of de coronacrisis gevolgen zal hebben voor de bijdrage van de gemeente aan het culturele leven in Den Haag. Hub Kockelkorn
Filmoverzicht Omniversum Uit de film Cuba
Cuba Struin door de straten van Havana en geniet van de architectuur en van de muziek en dans, die het kloppend hart van Cuba vormen. Turtle adventure Volg de reis van groene zeeschildpad Bunji door de onderwaterwereld van het Great Barrier Reef in AustraliĂŤ Wild Canada Ontdek de wonderschone natuur, unieke beren en andere bewoners van het Canadese natuurpark Great Bear Rainforest. Oceans, our blue planet Kom oog in oog met dolfijnen en zeeotters, ingenieuze lipvissen en intelligente octopussen en yetikrabben die de show stelen in deze prachtige natuurdocumentaire.
Egypt, secrets of the mummies Wees getuige van de grootsheid en het spek takel van het oude Egypte, ontmoet farao Ramses en koningin Nefertari en aanschouw een van de grote oude wonderen van de wereld, Abu Simbel. National Parks adventure National Parks Adventure neemt je mee van de gebaande paden op een avontuur door de indrukwekkende landschappen van Amerika.
Deze programmering is onder voorbehoud van wijzigingen. Kijk voor actuele films en draaitijden altijd even op de website.
Museon en ESA
18 19
Bosbranden in Portugal [Beeld: ESA]
Het Museon is sinds vorig jaar betrokken bij het Climate Change Initiative (CCI) project van de European Space Agency, ESA. ESA verzamelt met haar satellieten al bijna veertig jaar gegevens over klimaat verandering vanuit de ruimte. De ambitie binnen het project is om deze data breed toegankelijk te maken, voor zowel de wetenschappelijke wereld als het algemene publiek. Het Museon vertegenwoordigt deze laatste doelgroep in het project en onderzoekt op welke manier de satelliet data in het museum gepresenteerd kunnen worden om dit publiek te bereiken. Wat houden de satellietdata in? Met instrumenten op satellieten worden allerlei variabelen van het aardoppervlak gemonitord; denk bijvoorbeeld aan bewolking, bodem vochtigheid, ijsbedekking of zeewater temperatuur. In totaal worden gegevens over 25 verschillende klimaatvariabelen ingewonnen
en bewaard. Deze enorme hoeveelheid data is bijzonder waardevol om inzicht te krijgen in klimaatverandering en om klimaatmodellen mee aan te sturen en te toetsen. Belangrijk hierbij is dat de gegevens een aantal decennia teruggaan in de tijd en het hele aardoppervlak bestrijken. Satellietgegevens zijn daarmee superieur aan metingen op land, die slechts lokale informatie geven en vaak bovendien op een kortere periode betrekking hebben Het CCI-project Het CCI project streeft naar het optimaal benutten van de enorme berg waardevolle satellietgegevens. Onderdeel van het project is de ontwikkeling van een website die het mogelijk maakt de data op te vragen en te analyseren door (klimaat)wetenschappers. Zo kunnen de data worden gebruikt voor klimaatonderzoek, het opstellen van klimaat beleid en monitoring van internationale klimaatafspraken. Om ook het algemene
Beoogde testlocatie in het Museon
publiek en studenten te bereiken is er daar naast een app in de maak; Climate from Space. Hierin worden de satellietgegevens op begrijpelijke wijze gepresenteerd in een Google Earth-achtige omgeving. De gebruiker kan in de app op een intuïtieve manier de verschillende variabelen bekijken en door de data navigeren. Om de ‘kille’ gegevens beter te kunnen interpreteren, worden er ook achtergrondverhalen over de betekenis van de klimaatdata en de impact op de mens gepresenteerd. Wat gaat het museon doen? Het Museon heeft als taak om te onderzoeken hoe het algemene publiek in aanraking kan komen met de klimaatdata en wat een begrijpelijke manier van presenteren is. Een aantal locaties in het Museon sluit aan bij het onderwerp; natuurlijk de Klimaatstudio, maar ook de Poolzaal of de Satellietenzaal zijn logische plekken om te beginnen. Er wordt
dus nagedacht hoe we de data in één van die zalen, of in toekomstige tentoonstellingen, kunnen integreren. Maar als proef willen we eenvoudiger starten: eerst wordt een informatiezuil met touch screen ontwikkeld, waarop een deel van de Climate for Space-app wordt getoond. Deze zuil kan vervolgens op verschillende plekken in het Museon geplaatst worden. Te beginnen in de foyer, waar de app meer informatie kan geven bij één van de verwondervragen op de ramen. Het plan is om de zuil hier een tijd te testen en bezoekers te vragen wat ze ervan vinden. Deze feedback wordt doorgegeven aan de ontwikkelaars van de app, zodat deze verder verbeterd kan worden. De planning is om de zuil in het najaar 2020 klaar te hebben voor de test met bezoekers. We houden je op de hoogte! Cilia Swinkels
Agenda Museon
20 21
Foto uit de tentoonstelling Planet or Plastic?
Tentoonstellingen Ötzi the Iceman Maak kennis met de archeologische vondst van Ötzi, de ijsmummie uit de Alpen, en het forensisch onderzoek dat volgde. t/m 6 september National Geographic – Planet or Plastic? Deze National Geographic fototentoon stelling toont een verzameling van journalistieke en artistieke foto’s over plastic – van de productie en het gebruik tot zwerfafval. De foto’s zullen een onvergetelijke indruk maken, inspireren en aanzetten tot bewustere omgang met plastic. t/m januari 2021
Getekend tijdens de Japanse bezetting, 1942-1945 Het leven onder Japanse bezetting aan de hand van bijzondere tekeningen, voorwerpen en verhalen. t/m 1 november Verwacht: Music! Van Beethoven tot Beyoncé Oorverdovende herrie of prachtig geluid? Wat je van muziek vindt, is heel persoonlijk. Maar één ding is zeker: muziek is al zo oud als de mens. De tentoonstelling ‘Music!’ gaat over de gemeenschappelijke beleving van muziek: van Beethoven tot Beyoncé en van Europa tot over de hele wereld. Vanaf oktober 2020
Activiteiten voor kinderen Survival Training Beren, giftige bessen, smalle bergpaden, sneeuwlawines! Ötzi moest voor van alles op z’n hoede zijn. Een beetje geluk en handigheid had hij dus wel nodig. Heb jij de skills om te overleven in de prehistorie? Test het tijdens de Survival Training! vanaf 4 jaar extra kosten: € 2,50 Escape Room: Geheim agent in de problemen Lukt het jou om binnen 45 min de kluis te kraken? vanaf 9 jaar extra kosten € 2,Maak je eigen UV-lampje Schrijf je in voor de Make Shop en leer spelen derwijs hoe een stroomkring werkt. Zet je eigen UV-lampje in elkaar en doe mee met de proef jes. Wat heb jij allemaal met UV-licht ontdekt? Vanaf 8 jaar extra kosten: € 5,Replay: Refurbish en pimp je oude, kapotte speelgoed! (Pilot) Is je favoriete of dierbare speelgoed beschadigd? Mist er iets: een puzzelstukje of een handvat dat is afgebroken of heeft het gewoon een nieuw likje verf nodig? Gooi het dan niet weg maar neem het mee naar het Museon en kijk of je je speelgoed nieuw leven in kan blazen door het te recyclen. Zo heb je nog jaren plezier van je speelgoed of je maakt er een leuk cadeautje van voor iemand anders! vanaf 8 tot 14 jaar
Maak je eigen skelet Ga creatief aan de slag met papier, kleur potlood en krijt en maak je eigen skelet. Alle leeftijden Dagelijks, doorlopend tot 16.30 uur
Presentaties op dinsdagmiddag In verband met de maatregelen rond het coronavirus is het aantal plekken in de zaal beperkt. Daarom is er in september op dinsdagmiddag tweemaal een presentatie van één uur en vijftien minuten. Reserveren (online of telefonisch) is verplicht. Kijk op museon.nl voor de meest recente informatie. 1 september Yellowstone, een wereld van contrasten door geoloog en natuurfotograaf Fred de Gier 8 september De curieuze zaak Han van Meegeren door oud-diplomaat Alexander Heldring 15 september Geen lezing i.v.m. Prinsjesdag 22 september De wet van de stilte. Reis door Colombia door schrijfster Karin Agema 29 september Haagse sporen door ingenieur Paul Corbey
Check www.museon.nl voor het actuele en complete activiteitenoverzicht.
Berichten van het Bestuur Nieuw bestuur Ruim tien jaar was Dick van der Krogt als voorzitter betrokken bij de Vereniging van Vrienden. We hadden hem tijdens de jaar vergadering van 4 april graag hartelijk willen bedanken voor zijn tomeloze inzet. Helaas was dit vanwege de coronacrises niet mogelijk. Het zal nog even duren, maar er komt een moment waarop we hem in levenden lijve in de bloemetjes zullen zetten. Ook nemen we afscheid van Bart Borsje, die zich het afge lopen jaar als secretaris voor de Vrienden heeft ingezet. Melanie Hermus en Roos van Dijk, respectie velijk beoogd secretaris en voorzitter, staan in de startblokken om het stokje over te nemen. Hun voordracht kon niet door de Vrienden goedgekeurd worden, omdat door de corona crisis de jaarvergadering niet kon doorgaan. Zij wachten nu op de reacties op de schrifte lijke voordracht die de Vrienden ontvangen. Hopelijk kan het zo snel mogelijk bevestigd worden, evenals de herbenoeming van Frits Steenbruggen. Je e-mailadres voor de Vereniging van Vrienden Van velen van u hebben we het e-mailadres. Nieuwe leden wordt daar ook altijd om gevraagd. Belangrijke berichten ontvangt u per post. De websites van Museon en Omniversum (www.museon.nl/vrienden en www.omniversum.nl/vrienden) bieden de nodige informatie. Maar het is handig om u als Vrienden ook per e-mail te kunnen bereiken. Daarom vragen wij u om uw e-mailadres aan het secretaraat van de Vrienden door te geven als u meent dat dit nog niet bij ons bekend is. Dat kunt u doen door simpelweg een e-mail te sturen met uw adresgegevens, e-mailadres en het lidmaatschapsnummer van uw Vriendenpas naar het secretariaat: vvv@museon.nl
22 23
Steun het Museon en Omniversum en word Vriend! Het was stil in het Museon en in Omniversum. We zijn erg blij dat deuren weer open kunnen, maar ook dan kunnen we nog niet rekenen op een druk bezocht Museon of Omniversum. Word Vriend en help het Museon en Omniversum door deze moeilijke tijd. De Vrienden stellen zich ten doel om het Museon en Omniversum in woord en daad (o.a. financieel) te ondersteunen bij het realiseren van hun doelstellingen. Met de jaarlijkse bijdragen van Vrienden, donaties en de opbrengsten van de Museonwinkel die door vrijwillige Vrienden gedreven wordt, helpen de Vrienden het Museon en Omniversum zich te kunnen blijven vernieuwen. Vriendenkaarten Er zijn vier verschillende Vriendenkaarten: • Volwassenen: € 25,- per jaar • Jeugdkaart (tot 18 jaar): € 17,50 per jaar • Familiekaart (drie kinderen en twee volwassenen): € 50,- per jaar • Vrienden Cadeaukaart: € 25,- eenmalig voor één jaar Voordelen voor Vrienden Vrienden van Museon en Omniversum hebben een aantal voordelen: zoals • Gratis toegang tot het Museon voor twee personen, Jeugdkaart: twee personen tot achttien jaar; Familiekaart: drie kinderen en twee volwassenen • Uitnodigingen voor diverse openingen in het Museon • Voor jeugdvrienden gratis toegang tot het Museonatelier • 25 procent korting op de toegangsprijs van Omniversum. Bij aanmelding als vriend kunnen twee (bij een Familiekaart zelfs vijf) personen gratis naar de film
• Uitnodiging voor het bijwonen van een gratis filmfestival in Omniversum • Tien procent korting in de winkels van het Museon en Omniversum • Viermaal per jaar het Vriendenmagazine thuis in de brievenbus Aanmelding en betaling • In de winkels en bij de kassa’s van het Museon en Omniversum liggen aan meldingsformulieren voor Jeugdkaarten en Volwassenen. Bij Omniversum kan betaling alleen via een automatische incasso. Betaling bij het Museon kan ook met de pin. • Wil je online lid worden, stuur dan een e-mail naar: vvv@museon.nl met vermelding van naam en volledig adres. Stort de Vriendenbijdrage die bij jouw lidmaatschap hoort (€ 17,50, € 25.- of € 50.-) op rekening NL45INGB0000611959 ten name van ‘Vereniging van Vrienden van Museon en Omniversum’ onder vermelding van ‘nieuwe Vriend’. • Een Vrienden Cadeaukaart voor één kalenderjaar is te krijgen in de winkel van het Museon. Aldaar tevens informatie over de daaraan verbonden voordelen. Je kunt ook contact opnemen met het secretariaat van de Vrienden: vvv@museon.nl Verzoek Ben je Vriend van het Museon en Omniversum en heb je ook een Museumjaarkaart? Dan is het financieel gunstig voor het Museon als je bij de ingang je Museumjaarkaart laat zien. Het Museon ontvangt dan per bezoeker circa € 6,-.
Support Museon and Omniversum and enjoy all extras by becoming a Friend For only € 25 per year, you can become a Friend of Museon and Omniversum, giving you and one guest for instance unlimited free access to this amazing museum of science and culture and a discount for entry to Omniversum. See the websites www.museon.nl/vrienden or www.omniversum.nl/vrienden. Become a Friend by sending an email to vvv@museon. nl, stating your name, address including zipcode and emailadress. Alternatively, you can just sign up at the Shop or Cash Desk of both Museon and Omniversum. For members under 18 years of age the fee is only € 17,50 (don’t forget to state your date of birth).
Colofon Redactie: Carin den Dulk, Marjan Engels, Simone de Graaff, Christine Gündisch, Jennifer de Haas, Hub Kockelkorn en Frits van Rhijn E-mail redactie: cgundisch@museon.nl Ontwerp: Wout de Vringer Druk: Mail Succes ISSN: 2214-1634
Museon Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag 070-3381338 www.museon.nl
Omniversum President Kennedylaan 5, 2517 JK Den Haag 070 3545454 www.omniversum.nl
Beeld uit de film Cuba in Omniversum
