Samen naar beter
2023 nr. 2
Bij Avansa vinden we levenslang leren belangrijk. Want leren maakt mensen sterker. En sterke mensen maken de samenleving beter.
HET KUNSTUUR. SAMEN NAAR KUNST
TOOLS OM NEDERLANDS TE OEFENEN
HET VOEDSELBOS VAN ZWARTBERG
Deelneemster Manci neemt ons mee.
Nieuwkomers zo veel mogelijk kansen geven om Nederlands te oefenen.
Waar ontmoeting, natuur, en gemeenschapsvorming hand in hand gaan.
5
14
22
Avansa Limburg vzw, Cellebroedersstraat 13-15, 3500 Hasselt. Editie december 2023
Colofon Dit magazine is een uitgave van Avansa Limburg vzw Cellebroedersstraat 13-15, 3500 Hasselt 011 560 100 / info@avansa-limburg.be www.avansa-limburg.be Ondernemingsnummer: 0860.323.286 RPR: ondernemingsrechtbank Antwerpen, afdeling Hasselt Redactie Eddy Beuten, Alejandro Chávez Sáenz, Hakan Eyimen, Ellen Frissaer, Evelyne Gijsen, Mario Knippenberg, Greet Poelmans, Peter van Meer, Jennifer Bruinendaal Foto’s Avansa Limburg, Sofie Goossens, Agentschap Integratie en Inburgering, Plukraak vzw Illustratie Nick Timmermans Verantwoordelijke uitgever Greet Poelmans Cellebroedersstraat 13-15 | 3500 Hasselt Vormgeving This Way Up Druk Drukkerij Symons, Bree Oplage 3.500 ex. Indien je geen nieuws meer wilt ontvangen van Avansa Limburg, laat dan iets weten via info@avansa-limburg.be of 011 560 100
INHOUD
5
Het Kunstuur
10
Racisme bovenhuids brengen
14
Tools om Nederlands te oefenen
17
Je bent niet alleen
22
Het voedselbos van Zwartberg
30
Oosterse invloed in onze taal
Tientallen witte duiven vluchten in de lichtblauwe wolken naar de vrije lucht. De duiven dansen op de wolkenstroom.
Ik wil een vogel worden vrij van gevangen zijn. Ik denk aan de moeders en de meisjes achter tralies. Zelfs de slechtste vrede is beter dan de beste oorlog.
Vecht niet tegen de regen. Dans tussen de druppels
Orhan
4
Uit de expo ‘Gemis’. Dit project startte met armoede als centraal thema. Al snel bleek de rode draad ‘gemis’. Iets waar we allemaal mee geconfronteerd worden. Het omgaan met gemis is een kracht, zichtbaar gemaakt in woord en beeld. Mensen met een armoede-ervaring en vrijwilligers van Sint-Vincentius Beringen maakten gedichten en foto’s die jou meenemen in hun gevoelswereld. Ook het Armoedeforum Beringen was betrokken in dit project.
Het Kunstuur Samen naar kunst
Het Kunstuur in Hasselt bracht mensen op een mooie manier samen. Tien deelnemers gingen samen ontdekken, leren, ontmoeten en zelf kunst maken. Onderweg leerden ze elkaar steeds beter kennen en ontstonden er vriendschappen en talloze kleine, hartverwarmende verhalen. Deelneemster Manci neemt ons mee doorheen het project.
Zo brak het moment aan dat we
“Over Het Kunstuur had ik al
Naar musea in Brussel, naar de
verschillende geruchten gehoord
andere tentoonstellingen van
en gelezen. Het was allemaal
Het Kunstuur. Dat was zo plezant!
wat vaag: “Je moest het zelf
Samen met de trein op weg naar
gaan ervaren,” en “Speciaal,
De Grote Meesters van de kunst in
anders…” Dat prikkelde mijn
Brussel.
als groep voor de eerste keer samen kwamen. Er waren mensen met verschillende leeftijden, achtergronden en interesses. Maar er was wel iets gemeenschappelijk. We wilden allemaal graag iets met kunst doen. Leren schilderen, iets moois maken. En dat allemaal heel open, onbevangen. We wilden ons laten verrassen. Kortom, we waren allemaal enthousiast, nieuwsgierig en wilden erin vliegen! Onder begeleiding van Ina, Hamide, Ann en Eefje voelden we ons heel erg op ons gemak. We gingen als groep eerst uitstappen doen.
nieuwsgierigheid. En op een bepaald moment kreeg ik dan de vraag of ik eventueel wilde meewerken aan een project in verband met Het Kunstuur. Je kan je voorstellen dat ik daar niet lang over heb moeten nadenken. Ook omdat ze mensen zochten zonder ervaring met schilderen. Die kans wilde ik niet laten liggen.
5
“Het Kunstuurproject heeft voor mij deuren geopend. Naar een wereld die voor mij – naar ik dacht – voor altijd gesloten zou zijn. ” Manci, deelnemer
MAGAZINE AVANSA #6
het kunstuur .com Het Kunstuur stelt topwerken van
begeleiding van Avansa en
Belgische schilders tentoon uit de
Horizont leerden over kunst,
periode 1850-1950. Interessante
kunst ontdekten, en tot slot zelf
personen vertellen verhalen bij
aan de slag gingen. Geïnspireerd
de schilderijen, en samen met de
door de werken uit Het Kunstuur
unieke belichting en aangepaste
en bijgestaan door knst., de
muziek zorgt dat voor een uur
Hasseltse kunstacademie,
betoverende kunst. Op elke plek
maakten de deelnemers
waar Het Kunstuur tentoonstelt,
verschillende schilderijen. Het
werken ze samen met lokaal
resultaat kan je bewonderen op
sociaal project. In Hasselt zijn dat
de eerste verdieping van Het
Horizont en Avansa. Horizont zet
Kunstuur, in het oude stadhuis
in op vrijetijdsparticipatie van
van Hasselt. In het voorjaar van
mensen met een beperkt budget
2024 worden de werken van de
en ken je misschien van de Rap op
deelnemers geveild. De opbrengst
Stap-kantoren.
gaat naar Horizont en naar de
We brachten een groep van 10
deelnemers.
deelnemers samen, die onder
MAGAZINE AVANSA #6
Iemand die schildert, is nooit tevreden over het resultaat. Je denkt altijd dat het beter kan.
Er zat een heel leuke dynamiek
ik voor levendige kleuren. Door
in de groep. We babbelden
de verschillende emoties die het
honderduit. Er was voldoende
schilderij mij gaf, wilde ik het
gespreksstof, en steeds veel
moment van menselijk lijden
respect en aandacht voor elkaar.
vatten in mijn werk. Het gevoel
Het was ook leuk om gewoon
van: ik ben aan het weggaan. Het
samen rond te kuieren. De
ontzettende van de finaliteit van
uitstappen waren zeer geslaagd.
het menselijke. Maar iemand die
Goed om bij te leren over
schildert, is nooit tevreden over
kunststromingen en ons nog meer
het resultaat. Je denkt altijd dat
te stimuleren, en dat gezellig
het beter kan. Toen ook anderen
samen. Wat wil je nog meer?
mijn creatie geslaagd vonden, had ik er vrede mee. Ondertussen zag
Daarna was het aan ons. We
je iedereen samen vooruitgaan.
kozen allemaal een werk uit
We evolueerden. Elk op eigen
Het Kunstuur Hasselt, om daar
tempo, aanleg en kundigheid.
zelf een vrije interpretatie van
Want bijna niemand had al enige
te schilderen. Dat deden we in
ervaring met schilderen. Die
de kunstacademie. Het werk
vooruitgang was geweldig om te
waar ik voor koos was er een
zien. En dat vond de groep ook.
van Rik Wouters. Een Vlaamse impressionistische schilder die op jonge leeftijd stierf aan een hersentumor. Zijn werk sprak me aan. Een zelfportret van toen zijn ziekte al in een vergevorderd stadium was. Tijdens mijn analyse van het werk, zag ik er vanalles in: gelatenheid, berusting, menselijk lijden, maar ook fierheid. Zijn moed om zichzelf op doek te zetten in dat specifieke moment in zijn leven was bewonderenswaardig. Ik voelde met hem mee. Vanuit gevoel begon ik met schilderen, geholpen door wat de lessen van het project mij hadden bijgebracht. Omdat ik graag met kleuren werk, koos
7
MAGAZINE AVANSA #6
Lukte het eens even niet goed, of was je niet tevreden van je werk? Dan kreeg je altijd een schouderklopje, op een heel fijne
“Dankzij dit project ben ik nu een rijker mens. Mijn grenzen zijn verlegd. Ik heb nieuwe mensen leren kennen waarvan ik hoop dat ik ze nog lang zal kennen. ”
en stimulerende manier. Er werd zo veel gepraat: over schilderen, verf… Maar ook over heel veel andere dingen. Het Kunstuur-project heeft voor mij deuren geopend. Naar een wereld die voor mij – naar ik dacht – voor altijd gesloten zouden zijn. Mijn interesse in kunst was er wel, maar ik had nooit gedacht dat ik ooit één penseelstreek op canvas zou kunnen krijgen. Laat staan dat het ook nog het bekijken waard zou zijn voor anderen. Of dat ik het al zou durven laten zien! Dankzij dit project ben ik nu een rijker mens. Mijn grenzen zijn verlegd. Ik heb nieuwe mensen leren kennen waarvan ik hoop dat ik ze nog lang zal kennen. Als totaal onbekenden voor elkaar hebben we een traject afgelegd waarvan we dachten dat het niet voor ons begaanbaar was. We zijn fier dat we dit samen gedaan hebben. Daarom is er ook een grote dankbaarheid toe naar de mensen die dit mee mogelijk gemaakt hebben. Vandaar mijn oprechte en welgemeend dank aan iedereen die aan het project heeft meegeholpen en
“Wat ben ik superblij dat ik deze kans heb benut! En dat geldt ook voor de anderen. Want als gevolg van Het Kunstuur hebben we ons met zes deelnemers ingeschreven in de kunstacademie van Hasselt. Zo willen we deze positieve ervaring verder zetten.”
meegedaan. - Peter van Meer -
8
MAGAZINE AVANSA #6
Namens alle deelnemers Jenny, Karen, Katia, Liliane, Lutgarde, Manci, Marie-Paule, Nawar, Sabine en Sven. Begeleiding Ann Houbrechts, Eefje Van den Brande, Hamide Sahbaz en Ina Arts. Dank aan alle partners Horizont vzw, Joost Bourlon en Het Kunstuur, knst. en Stad Hasselt.
9
MAGAZINE AVANSA #6
Racisme bovenhuids brengen Kolonialisme is niet iets van het verleden. Het heeft de wereld gevormd: onze fysieke, mentale en persoonlijke wereld. Het leeft door tot de dag van vandaag. Hoe heeft het verleden invloed op ons leven? Waar komt racisme vandaan en welke gedaanten neemt het nu aan?
Deze vragen vormen de essentie van de tentoonstelling ‘Onze koloniale erfenis’ in het Tropenmuseum in Amsterdam. En het zijn ook precies de vragen die ik, als vormingswerker voor Bovenhuids en als mens, blijf
Maak racisme bespreekbaar en breng het bovenhuids. op de website bovenhuids.be gaan we het gesprek over racisme aan en brengen we de verhalen van mensen naar boven.
onderzoeken. We hebben deze indrukwekkende expo onlangs bezocht. Het moedige verzet en de inventiviteit van de tot slaaf gemaakten waren inspirerend om te zien.
Jennifer Bruinendaal
10
MAGAZINE AVANSA #6
“Niemand wordt graag met het label ‘racist’ geconfronteerd, maar het is juist die angst die ons kan belemmeren om de onbewuste vooroordelen in onszelf te onderzoeken.”
Leren in alle openheid Via dit soort activiteiten probeer ik mensen meer inzicht te geven in de oorsprong en werking van racisme. Mijn intentie is om een open en veilige omgeving te scheppen waarin we leren, luisteren en van gedachten kunnen wisselen. Onze activiteiten voelen voor mij als een kritische reis door de ware verhalen van ons collectieve heden en verleden.
Het is een feit dat velen nog steeds, vaak onbewust, vasthouden aan verouderde rassenconcepten en de daaruit voortvloeiende ideeën over superioriteit en inferioriteit. Ik vind het pijnlijk om in die categorieën en hokjes te moeten denken, maar het is nodig voor helderheid en een breder debat. Zolang we ze niet bewust benoemen, blijven ze onbewust toch bestaan. Niemand wordt graag met het label ‘racist’ geconfronteerd, maar het is juist die angst die ons kan belemmeren om de onbewuste vooroordelen in onszelf te onderzoeken. Voor mij gaat het hier niet alleen om een maatschappelijk taboe, maar om een innerlijke strijd met het ongeziene geweld in onze eigen gedachten - een worsteling die ons allen treft.
De impact van verbondenheid Ik vind het hoopgevend om te zien hoeveel mensen zich verbonden voelen met dit thema door er meer over te weten te komen. Het is niet makkelijk om te reageren wanneer je onrecht ziet. Je moet je eigen comfort tijdelijk durven opgeven, maar ik zie dat het werkt en dat mensen dit willen doen.
11
MAGAZINE AVANSA #6
De interactie met deelnemers en de verhalen van persoonlijke impact die ik ontvang, zoals een bericht over de worsteling met een gevoel van machteloosheid, versterkt mijn overtuiging in de kracht van dit werk. Ik herken die gevoelens, maar het is bemoedigend dat veel individuen en organisaties zich inzetten tegen onrecht. Het was een eer om namens Avansa bij te mogen dragen aan die beweging.
De volgende stappen Om zorg te kunnen dragen voor het welzijn en de gelijkwaardigheid van alle burgers, zie ik het als ieders persoonlijke opdracht om hier meer mee te doen. Spreek je uit over onaanvaardbaar gedrag. Steun wie minder heeft en zet je privileges in om datgene wat je kunt beïnvloeden te verbeteren. Een inclusievere samenleving bouwen we samen. - Jennifer Bruinendaal -
“Spreek je uit over onaanvaardbaar gedrag. Steun wie minder heeft. Een inclusievere samenleving bouwen we samen”
12
MAGAZINE AVANSA #6
Avansa Limburg bezocht in het najaar het Tropenmuseum in Amsterdam, waar op dat moment de expo Onze koloniale erfenis liep. Het koloniale verleden van Nederland werd er belicht. Kolonialisme is niet iets van het verleden. Het leeft door tot op de
Waar komt racisme vandaan? Allemaal vragen waar we tijdens het bezoek bij bleven stilstaan. Vanuit Avansa Limburg begeleidden Jennifer en Christelle de expo.
dag van vandaag. Hoe heeft het verleden invloed op ons leven?
Magda Vos was één van onze deelneemsters. Zij vertelt:
“Ik schreef me in voor deze
Wat meespeelde was dat er op
uitstap, omdat ik de laatste
dat moment vrienden van mij
tijd vaker hoor praten over
op vakantie waren in Curacao.
het kolonialisme en het
Ik zag al enkele foto’s van hun
dekoloniseren van onze
reis met hagelwitte stranden,
samenleving. Ik wou er graag
palmbomen en een helderblauwe
wat meer over weten en was ook
zee. Dat was zo’n contrast met de
erg benieuwd naar de verhalen
verschrikkelijke verhalen van de
van de mensen. De expo maakte
bewoners van Curacao op de expo.
veel indruk op mij. Ik probeer
Jennifer en Christelle gingen ook
in mijn leven zo weinig mogelijk
met ons in gesprek en zetten ons
mensen te kwetsen of schade
aan het denken. Ik denk dat we
te berokkenen. Als ik dan zie
moeten blijven erkennen dat het
hoeveel leed er is aangedaan
kolonialisme een heel zwarte
door dat kolonialisme, dan werd
periode is uit onze geschiedenis.
ik hier toch wat stil van. Ik voelde
Vele mensen zouden het gesprek
ook schaamte, om wat wij witte
moeten aangaan, opdat het
mensen andere mensen hebben
zeker nooit meer opnieuw zou
kunnen aandoen. Maar ook bleef ik met de vraag zitten: ‘Moeten wij al dat leed blijven meetorsen en hoe lang nog?’
13
gebeuren.”
MAGAZINE AVANSA #6
Tools om Nederlands te oefenen Een van de uitdagingen van Avansa Limburg is om nieuwkomers zo veel mogelijk kansen te geven om Nederlands te oefenen. Zo werken we onder meer met taaliconen om zo veel mogelijk laagdrempelig taalgebruik te stimuleren. Of zo komen er wekelijks groepen van vriendENtaal hun Nederlands oefenen
in het gebouw van Avansa. Maar er zijn ook intiatieven die hetzelfde doel nastreven en die we dan ook willen ondersteunen. Zo ontwikkelde het Agentschap Integratie en Inburgering de website Ikdoemee.be en de app NedBox. Deze twee tools om Nederlands te oefenen stellen we graag even voor.
Ben je nieuw hier in Vlaanderen? Wil je graag nieuwe mensen leren kennen en je Nederlands verbeteren? Dan is ikdoemee.be iets voor jou!
“Nieuwkomers zo veel mogelijk kansen geven om Nederlands te oefenen ” www.ikdoemee.be
14
MAGAZINE AVANSA #6
Ikdoemee.be is een website waar je leuke dingen kan vinden om te doen. Het is speciaal voor mensen die nieuw zijn en Nederlands aan het leren zijn.
Nieuwe vrienden ontmoeten en Nederlands oefenen met ikdoemee.be
Hoe kun je meedoen?
Ben je nieuw hier in Vlaanderen?
je nodig hebt.
Wil je graag nieuwe mensen leren kennen en je Nederlands verbeteren? Dan is ikdoemee.be iets voor jou!
Wat is ikdoemee.be?
Het enige dat je moet doen, is surfen naar de website ikdoemee. be. Daar vind je alle informatie die
De NedBox-app: Leer Nederlands met Plezier!
Ikdoemee.be is een website waar
Voor wie is het bedoeld?
je leuke dingen kan vinden om te
De NedBox-app is gemaakt voor
doen. Het is speciaal voor mensen
mensen die Nederlands leren
die nieuw zijn en Nederlands aan
en al een basisniveau hebben
het leren zijn.
(niveau A1-A2 van het Europees
Hoe werkt het?
Referentiekader voor Talen).
De mensen in Vlaanderen en
Wat is het?
Brussel willen dat je je welkom
De NedBox-app is een gratis
voelt. Ze hebben deze website
app met allerlei oefeningen om
gemaakt zodat je kan ontdekken
Nederlands te oefenen. Je kan
wat er allemaal te doen is. Via
naar gesprekken luisteren, teksten
een handig overzicht kan je eerst
lezen, woorden oefenen en zelfs
een keuze maken waar je naar
praten met een chatbot. Het fijne
op zoek bent: een buddy vinden,
is dat je meteen feedback krijgt.
Nederlands oefenen, vrijwilliger
Want fouten maken is helemaal
worden, je op werk voorbereiden
niet erg, daar leer je juist van.
of gewoon iets bijleren of je leuke activiteiten kan gaan
Wat kan je ermee doen?
zoals bijvoorbeeld sportlessen,
Met de NedBox-app kan je
toneel of nog veel meer. Als je die
Nederlands leren voor alledaagse
keuze gemaakt hebt, krijg je een
situaties. Bijvoorbeeld,
uitgebreid overzicht van mogelijke
boodschappen doen bij de bakker,
activiteiten en initiatieven. Hier
de huisbaas opbellen, online een
kan je dan ook nog eens filteren
afspraak maken bij de dokter, een
op locatie, tijdstip, interesses, …
brief van de gemeente lezen, … En
mensen leren kennen waarmee
je kan de app overal gebruiken.
15
MAGAZINE AVANSA #6
Dus je kan oefenen in de winkel,
Kortom, de NedBox-app is een
het ziekenhuis, op het station, op
leuke manier om Nederlands
school, de VDAB, … Het is jouw
te leren en te oefenen, waar en
keuze!
wanneer je maar wilt. Veel plezier
Voor IOS
met NedBox! *Bij elke plek zijn er verschillende oefeningen die passen bij die
Ga zitten en luister naar wat er je
plek. Zo kan je bij het ziekenhuis
verteld wordt. Stel vragen, geef
oefenen om de hulpdiensten te
een reactie maar bovenal stel je
bellen of om je bij de receptie
open voor wat er komt. Een half
aan te melden. En als je bij
uur later ben je een stuk rijker
een appartement bent, kan je
en kan je meteen kijken of je nog
vragen stellen over een te huren
meer van dit leuks wil.
appartement en een praatje maken met de buren. Dat zijn
Vaak zijn levende boeken
allemaal dingen die handig zijn in
personen die behoren tot een
je dagelijks leven.
groep mensen die in aanraking komen met vooroordelen,
*De oefeningen zijn kort, zodat je
uitsluiting of clichégedachten.
ze gemakkelijk even tussendoor
Het is een kans om de persoon
kunt doen. Bijvoorbeeld terwijl
hierachter te ontmoeten door
je op de bus wacht of tijdens een
uit je comfortzone te komen.
pauze op het werk.
Ontleen een persoon en je hoort het verhaal in plaats van op je
*Als je van spelletjes en
gemak en met afstand te kunnen
uitdagingen houdt, zal je dat
lezen. Immers een verteld verhaal
ook in de NedBox-app vinden.
raakt meteen en blijft vaak langer
Je kan punten verzamelen en je
nazinderen, oordelen komen naar
recordtijd in het woordenspel
boven maar worden snel in de
verbeteren.
kiem gesmoord als je die persoon recht voor je zit en je ziet wat het verhaal, nog steeds, met hen doet.
De NedBox-app is een gratis app met allerlei oefeningen om Nederlands te oefenen.
- Hakan Eyimen -
16
Voor Android
MAGAZINE AVANSA #6
Je bent niet alleen Gesprekken over troost en eenzaamheid “Eenzaamheid is een uit het oog verloren topic, hoewel het van alle tijden en leeftijden is. Het is een gevoel dat iedereen wel eens ervaart, en tegelijk is het moeilijk uit te leggen.
Twee derde van de Belgen voelt zich wel eens eenzaam. Een derde is zelfs erg eenzaam. Dat blijkt uit het jaarlijkse Nationaal Geluksonderzoek van de Universiteit Gent. Professor Lieven Annemans legt uit: “Nadat de coronaregels over het beperken van sociale contacten wegvielen, daalde het aantal mensen dat zich matig eenzaam voelt opnieuw. Maar dan nog zijn er in ons land nog steeds dubbel zoveel mensen die zich eenzaam voelen dan mensen die zich niet eenzaam voelen. Eén op drie voelt zich zelfs erg eenzaam, dat is veel te veel.
Maar hoe begin je daar aan? Hoe kan een gemeente dat doen? AnnSofie Vanoverstijns is schepen van Zorg en Welzijn in Beringen. Ze vertelt: “Eenzaamheid is een uit het oog verloren topic, hoewel het van alle tijden en leeftijden is. Het is een gevoel dat iedereen wel eens ervaart, en tegelijk is het moeilijk uit te leggen. Nu de dagen weer korter worden en de avonden langer, weten we dat het gevoel van eenzaamheid sneller de kop opsteekt. Daarom is het belangrijk om eenzaamheid te herkennen en bespreekbaar te maken, en om voor elkaar te zorgen in donkere dagen.”
Gemeentebesturen kunnen daar iets aan doen door meer mensen bij het maatschappelijk leven te betrekken.”
Lees verder
17
MAGAZINE AVANSA #6
Om dat gevoel, dat moeilijk uit te leggen is, bespreekbaar te maken, stak Stad Beringen haar hand uit naar Avansa en de Intergemeentelijke Preventiewerking van WestLimburg. En zo gingen we in gesprek met verschillende Beringenaren, over eenzaamheid. Om gemakkelijker woorden te vinden, zochten ze ook naar sprekende beelden die iets vertellen over eenzaamheid. En verzonnen ze zelf nieuwe woorden die uitdrukken waar nog geen woord voor bestond.
GROEPSGEVANGEN ~zelfstandig naamwoord
Geen klankbord vinden “Ik voel me soms een gevangene als ik in groep ben. Mensen praten zonder te luisteren en mijn vragen krijgen geen antwoorden. De menselijkheid verdwijnt en de oppervlakkigheid verschijnt. De wereld lijkt dan stil te vallen en dat maakt mij boos. Dan blaas ik, voordat ik terug in mijn schulp kruip.” (Charlotte)
18
AAN DE ZIJLIJN ~uitdrukking
De wereld aanschouwen, maar er niet bewust aan deelnemen “Op een drukke speelplaats kan ik mij heel eenzaam voelen. Met mijn ogen zoek ik contact met anderen, maar dat vragen om bevestiging doet mij als mens heel klein voelen. Heel kwetsbaar, alsof ik minderwaardig ben aan hen. In momenten van eenzaamheid is mijn zelfvertrouwen zoek.” (Kristel)
MONAKSIA ~zelfstandig naamwoord
Het opsluiten van je eigen ziel “Ik kom uit een familie van zes kinderen, die allemaal hun eigen weg zijn gegaan. Toen het contact begon te verwateren, voelde het alsof ik op een onbewoond eiland was gestrand. Alsof mijn vrijheid werd ontnomen terwijl ik gewoon mezelf probeerde te zijn. Ik voelde me verdrietig, boos en wanhopig tegelijk. In de Griekse filosofie omschrijft men dit gevoel als het opsluiten van je eigen ziel.” (Manu)
19
MAGAZINE AVANSA #6
EVEN ALLEEN IS OKÉ ~uitdrukking
Jezelf terugvinden in de afzondering “Toen ik mijn thuisland verliet, werd ik voor het eerst geconfronteerd met eenzaamheid. Ik sloot mezelf op en deed niets anders dan huilen. Na enkele dagen besloot ik om de natuur in te trekken. Daar zag ik dezelfde zon als thuis. Dezelfde bloemen, met geuren en kleuren die ik herkende. Mijn donkere wereld werd meteen verlicht en ik besefte dat ik mijn eigen geluk in de weg stond. Die ervaring bracht me uiteindelijk terug tot mezelf.” (Gültem)
20
MAGAZINE AVANSA #6
Met alle woorden en beelden maakten we de tentoonstelling ‘Je bent niet alleen’, die te zien
“Mijn papa is al lang geleden gestorven maar ik mis hem heel erg. Ik ga twee keer in de week
was in twee woonzorgcentra
naar het kerkhof en ik kijk daar
in Beringen. Vormingswerker
echt naar uit. Dan ben ik de avond
Karolien Nouwen bezocht de
ervoor al heel blij dat ik kan gaan
tentoonstelling met een groep
en word heel vroeg wakker. Ik kom
deelnemers van Dienstencentrum
opgeladen thuis van een bezoekje
De Klitsberg. Daarna praatten ze samen over: wat kan jou troost bieden op momenten dat je je eenzaam voelt? Karolien geeft
aan papa.”
“De natuur inspireert mij. Als ik mij niet goed voel en ik ontdek
enkele mooie voorbeelden van
tussen de dorre planten opeens
zo’n bronnen van troost. Misschien
een ontluikende bloem… dat
kan jij er eentje van lenen, mocht
geeft mij kracht. Ik kan ook terug
je het ooit nodig hebben?
openbloeien na een moeilijke
“Als ik me alleen voel, kruip ik met mijn mama op de zetel en dan kijken we naar ‘trash tv’. Heel gezellig.”
periode.”
“Ik zing graag en maak graag muziek. Als ik me niet goed in mijn vel voel dan maak ik muziek
“Ik plan mijn dagen vol met leuke activiteiten. In het inloophuis, cultuurcentrum of dienstencentrum. Dan kom je veel mensen tegen voor een babbel en een tas koffie.”
of doe ik een karaoke. Dan bekijk ik de wereld weer op een andere manier.”
“Als je gemis voelt dan moet je je soms gewoon eens durven
“Ik heb altijd vrijwilligerswerk gedaan. Ik doe dat heel graag. Ik voel mij dan nuttig en van betekenis.”
terugtrekken en eens goed huilen. Even heel veel zelfmedelijden. En dan met een opgelucht gevoel weer de wereld in.”
- Greet Poelmans -
21
MAGAZINE AVANSA #6
“Een project waar ontmoeting, natuur en gemeenschapsvorming hand in hand gaan” 22
MAGAZINE AVANSA #6
Het voedselbos van Zwartberg Het is een kille zaterdagmorgen als ik de auto parkeer aan Nomadland in Zwartberg. Ik wandel langs natte tenten en verlaten zithoekjes naar de achterliggende weide. Want zag ik op dat grasveld niet iemand met een spade in de weer? Daar moet ik zijn. Ik ben op zoek naar Adelina en André, twee bestuursleden van Plukraak vzw én initiatiefnemers van KempenPark, het voedselbos van Zwartberg. Ik struin verder door het natte gras en zie nog meer mensen in de weer. Met plantgoed, met jonge boompjes, en er wordt volop gras gemaaid met de bosmaaier. Het slechte weer heeft duidelijk geen invloed op de motivatie van deze gedreven voedselbossers. “Hé Mario!” Adelina heeft me gezien en wacht me met André op.
23
En als de eerste regendruppels vallen, start ons gesprek. Avansa wil namelijk graag meer weten over dit boeiende nieuwe initiatief, dat hier in Genk letterlijk groeit en bloeit. Avansa:
Hallo Adelina en André, kunnen jullie jezelf even voorstellen voor onze lezers? André: Hallo, ik ben André, vrijwilliger bij het voedselbos en dus ook bestuurslid van Plukraak. Ik ben al 25 jaar tuinier en heb mijn eigen tuin. Doordat ik te weinig grond heb thuis, vond ik het ideaal om mijn schouders mee onder het voedselbos te zetten. Van beroep ben ik magazijnier, dus ik tuinier puur als hobby. Ik ben zelf afkomstig uit de directe omgeving, van Zwartberg meer bepaald, dus ik kende deze plek en de wijk al behoorlijk goed.
MAGAZINE AVANSA #6
Adelina: Ik ben één van de mede-
Het idee dat de meeste stemmen
oprichters van Plukraak, en heb
binnenhaalt wint, en krijgt een
jaren in deze buurt gewoond, op
‘burgerbudget’. Op die manier
een appartement. Hier in de buurt
kregen we een budget van 50.000
zijn heel veel appartementen,
euro van de Stad. Je krijgt twee
vaak zelfs zonder terras. Toen we
jaar de tijd om je project uit
hier woonden, miste ik wel een
te werken, en kan die tijd nog
plekje waar ik eens fijn buiten
verlengen met een jaar, zoals wij
kon komen. Op de plaats waar het
nu deden. Daarbovenop kregen
voedselbos nu ligt, was vroeger
we een erfpacht op de grond, dus
niets. Het was een braakliggend
dat geeft ons zekerheid naar de
grasveld, terwijl het eigenlijk
toekomst toe.
wel een plek was met enorm potentieel. Ik hou enorm van de natuur, dus een project opzetten
André: Het is de bedoeling dat we als project helemaal
waar ontmoeting, natuur en
verzelfstandigd zijn na die eerste
gemeenschapsvorming hand in
3 jaar. Maar uiteraard is dat
hand gaan was een uitdaging die
ook een leerproces. Zo zijn we
me op het lijf is geschreven.
bijvoorbeeld nog aan het bekijken
Avansa:
Als ik het goed begrijp, kwam het voedselbos er mede dankzij de burgerbudgetten die Stad Genk ter beschikking stelt. Hoe werkt dat precies? Adelina: Voor de burgerbudgetten kan je een idee indienen bij de Stad Genk. Het initiatief mag niet commercieel van aard zijn, maar moet ten goede komen aan burgers. Je kan aanvragen indienen binnen verschillende thema’s zoals armoede, talentontwikkeling en duurzaamheid. Wij dienden in onder duurzaamheid, maar
hoe we het onderhoud van de site gaan aanpakken en nog van die praktische dingen. Er komt wel wat kijken bij de opstart van een voedselbos. Avansa:
Met Avansa bezochten we al enkele Limburgse Voedselbossen. Zo gingen we vorig jaar langs in HamontAchel, en onlangs naar de Nieuwe Hof in Sint-Truiden. Het valt me op dat ze in elk voedselbos op een eigen manier werken. Elk initiatief is daardoor uniek. Hoe kijken jullie naar het begrip ‘voedselbos’? Wat houdt dat voor jullie in?
er zijn ook zeker linken met talentontwikkeling en educatie.
24
MAGAZINE AVANSA #6
Adelina: Ik vind het het simpelste
Maar de profit die wij hebben eten
om het uit te leggen als een plek
we samen op.
waar je alles wat je ziet kan eten. Avansa: André: Met ontmoeting als belangrijke functie! Een educatieve plek die je voor iedere gemeenschap kan gebruiken. Voor culturele activiteiten, een speelplek, ontmoetingsplek, een plek om inspiratie op te doen, om tot rust te komen. Met rondom je allemaal eetbare planten, of planten die je kan verwerken in voedsel.
Werken jullie samen met andere organisaties om die doelstellingen te bereiken? Adelina: Ons voedselbos is openbaar, en dat onderscheidt ons van de meeste andere voedselbossen. Dus iedereen mag hier op elk moment binnenstappen en dingen plukken, en natuurlijk ook op elk moment komen helpen (lacht).
Adelina: Een plek waar je een connectie kan maken met jezelf en de natuur en andere mensen. People Planet Profit, dat is het principe waarrond we werken.
Daarom vinden we het ook heel erg belangrijk dat verschillende doelgroepen achter ons idee staan. Wij zelf hebben geen contact met al die verschillende doelgroepen, en dat is de reden waarom we heel actief op zoek gaan naar samenwerkingen. De speeltuigen die hier staan zijn gezet in samenwerking met de jeugddienst, die op hun beurt een participatief project opzetten met kinderen en tieners uit de buurt. We werken samen met Labiomista, we werken met jongeren die duaal leren via Groep Intro, we werken samen met de Kempengalm, met jongerenwerking Gigos…
25
MAGAZINE AVANSA #6
“We We willen meer zijn dan enkel een voedselbos. We willen echt inzetten op het sociale netwerk in de buurt, dat onderscheid ons van andere voedselbossen”
André: We willen bijvoorbeeld ook een ‘zintuigenhoekje’ inrichten, zodat slechtzienden en blinden of mensen met een beperking hier de natuur kunnen komen beleven. Maar dat zijn plannen voor later. Adelina: En op 8 maart, vrouwendag, gaan we samen met verschillende vrouwengroepen een boom planten die de vrouwelijkheid symboliseert, en daar gaan we dan activiteiten rond organiseren. Op die manier betrekken we weer een heel andere groep bij de werking van het voedselbos. We willen meer zijn dan enkel een voedselbos. We willen echt inzetten op het sociale netwerk in de buurt, dat onderscheid ons wat van andere voedselbossen. Avansa:
En wat was jullie persoonlijke motivatie om dit voedselbos uit de grond te stampen?
deelnemers aan de werking leren attitudes aan, leren dingen over de natuur… André: Ik ben een natuurmens, en ik werk heel graag in mijn eigen tuin, waar ik ook experimenteer met groenten en gewassen die je niet snel in de winkels vindt. Gezond eten is belangrijk, en van die boodschap probeer ik ook mensen in mijn omgeving te overtuigen. Dat is ook een vorm van educatie. Ik ben dan via een kameraad in contact gekomen met Avansa Oost-Brabant, waar ze eerder al werkten rond
Adelina: Ik ben van opleiding
voedselbossen. Ik kwam daar
sociaal-cultureel werker, maar ben
regelmatig mensen tegen die ik
erg geboeid door de natuur, het
al kende door mijn jarenlange
individu en de interactie met de
ervaring als ecologische tuinier, en
samenleving.
ben zo een paar keer gaan helpen in voedselbossen.
Daarom vind ik het fascinerend om een plek als deze op te richten. Ik geloof er echt in dat initiatieven zoals dit een verandering kunnen brengen in de samenleving:
26
MAGAZINE AVANSA #6
Over tien jaar willen graag een voedselbos waar we voldoende groenten en fruit uit halen, waarmee we dan activiteiten kunnen opzetten, zoals een appeltaart voor de buurt, of confituur maken.
Daar zag ik de mogelijkheden van
werkt een beetje op zichzelf.
voedselbossen, ook op vlak van
Misschien dat Avansa die
bewustmaking en op educatief
verschillende initiatieven beter
vlak. Toen ik Adelina tegenkwam,
zichtbaar kan maken, kan zorgen
klikte het direct en de andere
voor uitwisseling onder elkaar,
mensen die er hier in Genk hun
netwerking…
schouders onder zetten, dus zo André: Veel kennis die bij de
ben ik er in gerold.
vorige generaties aanwezig was Avansa:
Waar willen jullie over tien jaar staan?
over het gebruik van bepaalde groenten, kruiden en zelfs eetbare bloemen is verloren gegaan.
Adelina: Over tien jaar wil ik graag een voedselbos waar we voldoende groenten en fruit uit halen, waarmee we dan activiteiten kunnen opzetten, zoals een appeltaart voor de buurt, of confituur maken. En dat we een groep hebben, dat er een community is gegroeid rond het voedselbos.
Adelina: Eigenlijk zitten we wat dat betreft in een crisis. Er is zo veel volkskennis die verloren gaat. Er wordt te weinig aandacht aan besteed door scholen. Die kennis bij elkaar brengen, en terug ontsluiten voor een grotere groep mensen is misschien ook iets waar Avansa een rol in kan spelen. En er is volgens mij ook behoefte
André: Dat mensen op basis van hun interesses en kunnen hun steentje bijdragen aan het voedselbos. Dat het iets is wat de mensen samenbrengt en verbindt, zeker ook op intercultureel vlak. Avansa: Hoe zou een organisatie als Avansa jullie daar bij kunnen helpen?
aan een laagdrempelige manier om kennis uit te wisselen, in de vorm van workshops. Bijvoorbeeld gedurende drie weken op een avond in de week een spreker laten komen rond een bepaald thema. Want onze vrijwilligers zijn vaak werkende mensen, en die hebben gewoonweg geen tijd om dagopleidingen te volgen. Dus
Adelina: We merken dat er overal in de provincie initiatieven bestaan of in opstart zijn, of dat nu pluktuinen zijn, of voedselbossen. Maar iedereen
27
daar zou Avansa zeker een rol van betekenis kunnen spelen. En Avansa zou ook een leidende rol kunnen spelen in het delen van kennis tussen de verschillende pluktuinen en voedselbossen,
MAGAZINE AVANSA #6
bijvoorbeeld door een inventaris
waar je dadels, vijgen, kaki’s, wilde
of databank te maken van welke
citroenen, perzik en abrikoos kan
soorten waarvoor kunnen dienen,
vinden.
welk nut en gebruik een bepaalde plant heeft. Nu doet iedereen dat
Adelina: Het plukplezier vinden we
voor zichzelf, maar het zou wel
erg belangrijk. We willen iedereen
makkelijk zijn als iedereen die
de kans geven om zo lang mogelijk
info uit een centrale databank kan
door het jaar vruchten te komen
halen.
plukken in het voedselbos. We hebben bijvoorbeeld winterperen
André: Avansa kan misschien
die je nog kan plukken in januari,
ook een handje helpen met
dus eigenlijk heel laat op het
het rekruteren van vrijwilligers
seizoen, en andere vruchten die al
die kunnen helpen met IT: een
in mei vruchten dragen, wat dan
website maken, en zo verder.
weer erg vroeg op het jaar is. We
Adelina: En ondersteuning in het
kiezen dus erg gericht de bomen
aantrekken van vrijwilligers voor
en struiken die we aanplanten in
voedselbossen!
het voedselbos.
Avansa:
Avansa:
Welke bomen en planten hebben jullie nu al in het voedselbos staan?
Ik merk dat jullie over een massa kennis en informatie beschikken. Waar hebben jullie die allemaal gehaald?
André: We werken in zones. Zo hebben we een notenzone, met
André: Door zelf veel in mijn tuin
pistache, okkernoten, hazelnoten,
en met de natuur bezig te zijn, en
amandel en kastanje. Langs de
dan uit de literatuur, bijvoorbeeld
beek hebben we fruitbomen
de boeken van Crawford. En door
staan, zoals appels, peren,
mensen die veel kennis hebben
krieken, pruimen en kersen,
op te zoeken, zoals mensen die
en bessen zoals peperbessen,
in kwekerijen werken. Zij hebben
aalbessen en bosbessen. We
vaak enorm veel ervaring en als je
hebben eetbare rozen en seringen,
gewoon met hen babbelt leer je al
met de nodige aandacht voor
ongelofelijk veel bij.
lokale soorten, die streekeigen zijn. We willen ook nog wat meer groenten integreren. En vanachter hebben we een exotisch hoekje,
28
Het plukplezier vinden we erg belangrijk. We willen iedereen de kans geven om zo lang mogelijk door het jaar vruchten te komen plukken in het voedselbos.
MAGAZINE AVANSA #6
Onlangs was ik in Scherpenheuvel
Gedurende het interview is het
bij mensen die al jaar een
gedruppel uitgemond in een
voedselbos hebben. De ervaring
heuse plensbui. Na een laatste
en kennis waarover zij beschikken
fotomoment in de gietende regen
is van onschatbare waarde voor
wandel ik terug naar mijn wagen.
beginnende voedselbossers.
“Zometeen de chauffage op tien
Op Youtube vind je ook massa’s
als ik terug naar huis rij,” denk ik
informatie. Maar je moet zelf
bij mezelf.
kijken wat voor je zelf werkt en Niet zo voor Adelina, André
wat niet.
en de andere vrijwilligers van Avansa:
Welke concrete plannen zijn er nog in de nabije toekomst? André: We zouden hier graag een deel van het terrein inrichten als ontmoetingsplek, met nog wat zitplekken. We willen ook kijken waar we een waterput kunnen aanleggen, bijvoorbeeld door water van een dak te recupereren voor eigen gebruik. We zoeken wat de mogelijkheden zijn. Een schuilplek voor als het regent zou ook geen overbodige luxe zijn (lacht). Maar daarvoor moeten we eens infomeren bij de stad, of we bijvoorbeeld een tuinhuis mogen zetten, en hoe groot dat mag zijn. We zouden daar dan bijvoorbeeld ook groenten of fruit in kunnen gaan verwerken.
KempenPark. Het beetje regen dat mij naar mijn auto doet vluchten houdt hen niet tegen. Met de schop in de ene hand en een jong boompje in de andere werken ze voort. Gesterkt door een warme kop koffie, een speculaasje en een bewonderenswaardige gedrevenheid planten ze boompje na boompje en krijgt het voedselbos bij elke spadesteek meer vorm. Een dikke merci, Adelina en André, om ons te ontvangen in jullie voedselbos en om jullie droom en visie met ons te delen. Ik ben er van overtuigd dat jullie anderen zullen inspireren, en dat jullie project navolging krijgt. Daar willen we als Avansa Limburg zeker ons steentje aan bijdragen.
Adelina: Je hoort dat er nog veel werk is!
We’ll keep in touch! - Mario Knippenberg -
André: Ideeën genoeg! We weten wat te doen de komende tien jaar!
29
MAGAZINE AVANSA #6
Oosterse invloed in onze taal Leer het Oosten beter kennen. Of kennen we het misschien al beter dan we denken? In het Westen heerst vaak een vertekend beeld van het Oosten. Klopt dat imago wel? En hoe is dat beeld ontstaan? Want als we het Oosten (en het Oriëntalisme) van dichterbij bekijken, merken dat we in ons dagelijks leven met heel wat termen, wetenschappen, gebruiksproducten, voeding, … in aanraking komen die hun oorsprong hebben in het Oosten.
Ontdek in deze puzzel wat we allemaal dankzij het Oosten hebben leren kennen en gebruiken.
30
Avansa Limburg organiseert geregeld een lezing over Oriëntalisme. Daarin slaan we een brug tussen de culturen. Zo tackelen we stereotypen en vooroordelen.
MAGAZINE AVANSA #6
Oosterse invloed in onze taal Van oorsprong oosterse woorden in de Nederlandse taal
2
1 3 4
5
6 7
8
9
10
11
13
14
15
Horizontaal
Verticaal
3.
Gebruiken we om te meten en rekenen
1.
Arabische staatsraad
5.
Zoete stof
2.
Brandstof
7.
Sleurhut of aanhangwagen
4.
Bevelvoerder op zee
9.
Gemaakt uit gebranden bonen
6.
Prijs per eenheid of per persoon
11.
Kaas in het Frans
8.
Angstig denken
13.
Haar hoofdstad is Kadhmandoe
10.
Aromatische drank, infusie van
15.
Zit in bier, wijn en champagne
gedroogde bladeren
31
11.
Hindoeïstische god, schepper van het heelal
14.
Esoterische kunst van het voorspellen via kaarten
BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.AVANSA-LIMBURG.BE
VOLG ONS OP FACEBOOK EN BLIJF OP DE HOOGTE
VOLG ONS OP INSTAGRAM @AVANSALIMBURG
SCHRIJF JE IN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF