MIGRATIE: WAAR KOMEN DE WITTE Na de laatste ijstijd, vanaf ongeveer 12.000 voor Christus, trekken kleine groepen moderne Na fascinerende reizen naar in de Zij leven van jacht en visserij, aangevuld met mensen, Homo Sapiens, doorRusland onze streken. afgelopen maanden, heeft de HEVO-reisknollen, fruit, zaden en eetbare bladeren. Wij noemen deze voorouders, naar hun leefwijze commissie, op verzoek van Ze eenslaan aantal wijze, ‘jager-verzamelaars’. hun tijdelijke kampjes op aan de oevers van rivieren. Zij leden, besloten in het voorjaar van 2020 hebben hun donkere huid geërfd van hun Afrikaanse voorouders en hebben ook wat naar Israël te gaan. van een uitgestorven mensensoort die aan ons verwant is. Neanderthaler-genen, In diezelfde tijd voltrekt zich in het vruchtbare zuidoosten van Anatolië (het huidige Turkije) een verandering in de manier van leven. Jagerverzamelaars vinden daar genoeg wild en ander voedsel. Wie zou dan niet denken: “Weg met die tent van takken en huiden, we bouwen een huis en zoeken van daaruit ons dagelijks voedsel.” De volgende stap is, dat mensen graan en peulvruchten zelf gaan verbouwen. Deze vroege boeren hakken met stenen bijlen bomen om, verbranden de overgebleven stobben en bewerken de vrijgekomen akkertjes met een graafstok. Een poosje later houden ze een paar koeien, schapen of geiten, voornamelijk voor het vlees. Agrarische revolutie Deze overstap van jagen en verzamelen naar akkerbouw en veeteelt wordt de ‘agrarische revolutie’ genoemd. Het woord revolutie is terecht. Er verandert veel. Vanaf nu worden maalstenen, aardewerk kookpotten en ander huisraad gebruikt. Die zijn voor een rondtrekkende groep te zwaar of te breekbaar om mee te nemen. Eigendom en bezit worden belangrijk. De onderlinge verhoudingen veranderen, de één wordt boer, de ander knecht. Er kleven ook nadelen aan deze overstap. Het boerenbestaan vraagt veel lichamelijke arbeid.
24
HEVO-Magazine • juli 2021
Er is kans op misoogst en honger. En er ontwikkelen zich, door de intensieve omgang met het vee, nieuwe infectieziekten als longpest en tuberculose.
Lichte huid Overstap naar de akkerbouw is ook de overstap naar een ander voedselpatroon. Was voor jagerverzamelaars vlees het belangrijkste voedsel, boeren eten vooral graan en peulvruchten. Dat heeft tot gevolg dat zij minder vitamine D binnenkrijgen, belangrijk voor sterke botten. Mensen krijgen ook vitamine D doordat de huid onder invloed van zonlicht deze vitamine aanmaakt. Dus als vlees niet meer het hoofdbestanddeel van de maaltijd is, dan moet de huid aan het werk. Een donkere huid maakt minder vitamine. Daarbij komt dat in ons gematigde klimaat kleding nodig
