VOORWOORD

Laat het algemene belang primeren

De Antwerpse haven is in volle transitie. De haven van de twintigste eeuw maakt plaats voor een haven van en voor de eenentwintigste eeuw. Investeringen in nieuwe, duurzame energievoorzieningen gaan hand in hand met aanpassingen van de haveninfrastructuur. Windmolens domineren de skyline van de Antwerpse haven. Zonnepanelen op daken voorzien magazijnen van duurzame energie.

Deze transformatie vereist vaak grote en grootschalige infrastructuurwerken. De verandering is van die aard dat we hard zullen – moeten – ingrijpen in het landschap. En dan botsen we op bepaalde belangen. Want zoals het spreekwoord het ietwat geforceerd zegt: iedereen wil verandering, maar niemand wil veranderd worden. Graag windenergie maar geen windmolen binnen een straal van vijf kilometer van de deur, om het met een boutade te zeggen. Of het nu gaat om de Ventilus-hoogspanningslijn, de bouw van een windmolen, de aanleg van een nieuwe ringweg (een project dat vele malen meer is dan enkel een betonproject) maar ook de bouw van een nieuw futureproof containerdok: allemaal gaan we bouwen, verbouwen, het uitzicht veranderen etc. Om onze maatschappij en ons systeem te transformeren. De ongemakkelijke waarheid is dat we die projecten moeten realiseren met een instrumentarium dat dateert uit een vorige eeuw. Dat maakt grote werven praktisch onmogelijk. Om een project niet te laten kantelen, moet er heel veel aangehangen worden, waardoor de kosten exploderen. De werven waarvoor we staan, zijn enkel te vergelijken met de bouw van de autosnelwegen in de jaren 1960 of andere grote infrastructuurprojecten uit die tijd. De voorbije halve eeuw hebben we geen projecten van die omvang meer gekend, noch naar impact op het landschap noch naar financiële lasten. Ons instrumentarium van afweging én beslissing gaan we dus moeten aanpassen.

Het is niet ok dat een project van breed maatschappelijk belang enkel wordt afgemeten aan lokale weerstand. En dat dan enkel die lokale weerstand luid weerklinkt en airplay krijgt. Het bredere belang én de partijen die voor zijn, maar ook de bijdrage aan een transformatie, moeten eveneens worden erkend. En die aspecten moeten ook formeel meegenomen worden in de afweging. Dat is geen pleidooi voor een stalinistische aanpak waarbij alle lokale gevoeligheden geofferd moeten worden op het altaar van de vooruitgang. Maar er bestaat ook zoiets als een rationele tussenweg.

Stephan Vanfraechem Directeur Alfaport Voka

‘De werven waarvoor we nu staan, zijn enkel te vergelijken met de bouw van autosnelwegen in de jaren 1960.’