di bescht Medizin
Illustriert von Werner
Meier
Appenzeller Verlag
©2025 by Appenzeller Verlag
Alle Rechte der Verbreitung, auch durch Film, Radio und Fernsehen, fotomechanische Wiedergabe, Tonträger, elektronische Datenträger und auszugsweisen Nachdruck sind vorbehalten.
Verlagshaus Schwellbrunn, Appenzeller Verlag AG Im Rank 83, 9103 Schwellbrunn verlag@toggenburgerverlag.ch
Verlagsauslieferung in die EU HEROLD Ful llment GmbH, Daimlerstrasse 14, 85748 Garching service@herold-ful llment.de
ISBN: 978-3-85882-902-3
www.appenzellerverlag.ch
Inhalt
Polizischt ond Briefbott
Der 1987 pensionierte Polizeibeamte Hans Künzler gehörte zu den legendären Persönlichkeiten von Walzenhausen. Sein Büro befand sich im Bahnhofgebäude. Im gleichen Haus war auch die Post untergebracht, und als beliebter Briefträger wirkte nebst anderen der 1995 in Pension gegangene Max Lutz. Fast täglich begegneten sich die beiden Uniformierten, und eines der Treffen ist legendär…
De Hans Küenzler ischt en läbeserfahrne Polizischt gsi, wo i de Gmaand für gueti Orni gsorget häd. Menge Zwüschefall häd er uf sini Art glöst, uubürokratisch ond de gschwindeweg. Töffli- ond Velobuebe ond öppe-n-en rüü schige Autofahrer wisstid do allerhand z vezel lid.
Im Uftrag vom Hoteltirekter Turi Brunner ischt er öppedie o im Kurhus zom Iisatz gko. Wenn en ältere Gascht de Geldseckel nomme gfonde ond s Zimmermaatli im Vedocht gkha häd, isch me em Hans gi rüefe. Er häd gwisst, wo-n-er mos sueche, ond meischtens isch s Portmonee zwüschet de Onderwösch oder onder de Matratze zom Vorschi gko. Ond wenn de Fall glöst gsi ischt, häds für de Gsetzeshüeter im Büro vom Tirekter en klinne Krüüterschnaps ggee. Ond mengmol o zwee… Ann vo de Weenter i de 1980er-Johr isch schtreng ond lang gsii. I de Nacht sönd Temperature all no wiit onder de Gfrüürpunkt
gkeit, ond dromm isch es am sebe früene Morge im März rond omm de Bahof ommi wacker iisi ond hääl gsii. Hofeli isch de Polizischt is Büro, ond nöd mender vorsichti ischt o de Bott i d Poscht ini, wo-n-er vom Poschthalter Ernst Walser begrüesst worde-n-ischt.
De Max häd sini Tuur aagfange rüschte, ond wos taget häd, ischt er mitere uunige Biig Päckli, Zittege ond Brief verusi zom Wage, wo-n-er alls häd wele iilade. Kumm veruss, isches passiert: Ufere Iisbrugg ischt er vetschlipft ond de langeweg uf de Buuch gkeit. Ond alls häds i ali Himmelsrichtege veschpickt.
I dem Augeblick kond de Hans, de Polizischt, omm de Egge, sächt de Bott am Bode ligge, bliibt schto, lueget ufen abi ond lachet: «He Mäx, sönd bi de Poscht eigentli ali e so blööd?» Doo schilet de Max ufi ond määnt: «Naa, i bi de Letscht, die aane sönd scho ali bi de Polizei!»
De Hans häd über di schlagfierti Antwort glachet. Er häd em Briefbott uf d Baa gkholfe, ond mitenand hands d Päck, d Brief ond d Zittege zämmeglese ond iiglade. Denn sönds in «Bahof» überi, wos bimme Käfeli nomol über di glimpfli abgloffe Buuchlandi gigeret hand. Joo, doozmol häd me no Zitt gkha füer en Kafi oder en Schwätz mit de Lüüt. Aber o z Walzehuuse hand si d Zitte wacker gänderet. D Poscht samt em Poschthalter ond de Polizeiposchte sönd veschwunde, ond leider ischt o punkto persönlechem Kontakt vill velore ggange. Schad…
Briefbott Briefträger en rüüschige ein betrunker
Turi Arthur öppedie ab und zu iisi ond hääl vereist und glitschig sini Tuur seine Zustellroute kumm veruss kaum draussen uf de Buuch gkeit auf den Bauch gefallen die aane sönd die andern sind wos gigeret hand wo sie gelacht haben
Uugfell bim Goafför
Rasierers Päuli in der Lachen (Walzenhausen) war kleingewachsen und hatte zudem einen winzigen Kopf. Deshalb wurde er despektierlich «Kindligrend» genannt. Trotz geistiger Behinderung wusste er sich immer irgendwie durchzuschlagen. Sein Vater war als nebenamtlicher Rasierer und Haarschneider tätig, und auch Päuli versuchte sich in diesem Gewerbe …
Im grüene Hus am Kiercheblatz z Walzehuuse häd de Goafför Robert Thalma en Salon für Herre gfüert. Wo-n-en de Vater vom Päuli froget, öb nöd de Jung bi emm e kli könt mitschaffe, häd de Thalma abgwunke. De Lächler häd aber all wider gmüedet, er sölls doch wenigschtens emol mitem Bueb probiere, er hälfi emm allpott bim Rasiere. «Also guet, denn schickschte halt», häd etz de Thalma iigwilliget.
Alls im Dorf häd glachet, wos de Päuli imme wiisse Schooss gsäche hand. Enn Schooss, wo de Klii dri vesoffe-n-ischt ond wo-n-er am Bode nozoge häd. Ond d Kurgäscht hand über de kli Goafför gschtuunet, wo im Salon imme Becki Rasierschumm aagrüert häd. Wo doo en tütsche Kurgascht uf amm vo de beide Lederschtüel abhocket, häd de Thalma befole: «Soo Päuli, etz kasch de Maa iisaapfe. Ond denn kaschmer o no s Messer schliiffe. I mos no nootli uf de Abtritt.»
De Päuli häd gfolget, ond no näbe häd de Tütsch de Kifel ond d Bagge bis über d Ohren-uus voll wiisse Schumm gkha. Ond o s Messer isch gschliffe gsi, aber de Scheff häd si nöd blicke lo. «Wo bleibt denn der Frisör? Ich habe keine Lust, hier Zeit zu vertrödeln. Los, kleiner Mann, an die Arbeit!», häd etz de Kurgascht befole.
De Päuli häd s scharf Messer packt ond aagfange schabe. S isch ganz ordli ggange, aber halt schuuli langsam. «Los, beeilen Sie sich! Wie gesagt, ich habe keine Zeit ond Luuuu …!» Etz lot de Kond en luute Schraa ab, ond sofort isch de leengg Bagge volle Bluet. Er griift ani, ond scho häd er s Ohreläppli i de Finger. «Du elender Lümmel, hast mir das halbe Ohr abgeschnitten, na warte!», rüeft etz de Tütsch i aannere Verückti.
De Päuli isch veblaachet ond schtaggelet: «Gue … guete Herr, ne … nemmid sis wädli in Hosesack, süs schnoret de Mei… Meischter wider mitmer.» I dem Augeblick kond de Thalma zrugg, sächt s Bluet, gid em Päuli e saftegi Pflattere ond schupften uf d Site. Denn häd er s Gsicht vom Pazient gwäsche, mit Schnaps desinfiziert, s Ohreläppli imme Lömpli iipackt ond si entschuldiget: «Äxgüsi, min Gkhülfe isch halt nöd ganz bbache, er begleitet Si etz zom Tokter Gröfli is Onderdorf.»
Tuuch ischt etz de Päuli mit em Gascht abzottlet, wo überem Ohr e groosses Pflaschter gkha häd. Dä isch samtem Ohreläppli i de Praxis veschwunde, ond me isch nie inne worde,
öbs de Gröfli hei köne aabüetze. Wamme aber augeblickli inne worde-n-ischt, da isch s End vo Päulis Goafförkariere bim Thalma am Kiercheblatz gsii.
Uugfell Unglück, Missgeschick wo-n-en de Vater als ihn der Vater Lächler Einwohner von Lachen imme wiisse Schooss in einer weissen Schürze iisaapfe einseifen i mos nootli ich muss dringend
Kifel voll Schumm Kinn voller Schaum schuuli langsam sehr langsam e saftegi Pflattere eine gewaltige Ohrfeige imme Lömpli in einem kleinen Lappen nöd ganz bbache geistig behindert
Tokter Gröfli Arzt Dr. Gräflin nie inne worde nie erfahren
Lache isch di bescht Medizin
Joggeli (Jakob) ist krank. Eine ganze Reihe von Leiden beeinträchtigt seine Lebensfreude. Mit verschiedensten Therapien und Heilmitteln gibt er Gegensteuer und versucht gesund zu werden. Erfolglos, bis der gute Rat eines Freundes endlich zur gewünschten Besserung führt …
Am Joggeli isch s Lache vegange, er mos omm sini Gsondheit bange. Überal isches böös am Lottere, ond s Herz kond allpott is Poppere.
Bim Ufschto tondem ali Knoche weh, tschuld isch s Rheuma, herjeeminee. Dezue kond e bschtäntdis Klocke im Kopf, joo, de Maa isch wohrli en arme Tropf.
Ond e wiiteri böösi Gschicht ischt a jedem Finger d Gicht.
E-n-anderi Bauschtell isch de Mage: O do gids en Huffe z klage.
Reizdarm, Abfüere ond Veschtopfig, s isch denn öppe gär nöd luschtig! Esse töör er gad no vegan, miteme Gütschli Lebertran.
Ond schtatt feine Kalterer See trinkt er faade Kamilletee.
Dezue schtreikt bim Schnuufe d Lunge, bim Schwätze happerets mit de Zunge. D Nase lauft i aannere Tuur, sackeremoscht, isch da e Schuur.
Scho en Huffe häd de Joggli probiert: Häd schröpfe ond massiere kombiniert. Wiiter tod er akupunktiere ond fliissi salbe ond schmiere. Er schlappet bittere Krüütersaft i de Hoffni uf neui Kraft.
Er prööblet mit Homöopathii ond Zilgrei ond mit tibetisch-chinesischem Miamei,
tod laxiere ond entschlacke, schluckt e Gsöff vo grüene Blacke, Schotte vo de Schüüssenalp, ommarmet ticki Bömm, badet im Wald, ischt am Kneippe vo heiss bis iisi-kalt…
Er macht Pilates, Kreistanz ond Qigong, triibt liechte Sport wie öppe Ping ond Pong, tanzet Zumba ond Tango, macht Thalasso ond Fango, vesuechts mit indischem Guguus ond miteme Schwindologe-Schmuus. O mit Reiki häd de Jogg experimentiert, nünt häds gnützt, er isch total deprimiert.
En guete Fründ hädem doo empfole, er mös nootli uf anderi Gedanke ko, denn läsid ali Breschteli wädli no. Er söll doch emol uf de witzig Weg, denn sei er bald wider fit ond zwäg.
De Joggeli tod en tüüfe Schnuuf ond rapplet si no s letscht Mol uuf. Uf em Witzweg fangt er scho bald a lache über die Gschichte rond omm glatti Sache. Noch drei Stond ischt er beschtens binenand, d Wewehli sönd fuert, s ischt allerhand!
Ond ali sägid vo Wolfhalde bis uf Berlin: «Lache isch halt all no di beschti Medizin!»
kond allpott kommt häufig o do gids en Huffe auch da gibt es viel miteme Gütschli mit einem sehr kleinen Quantum i aannere Tuur ständig e Schuur eine mühsame, unangenehme Sache er schlappet er schlürft e Gsöff vo Blacke ein Gebräu von Blättern Bömm ommarme Bäume umarmen er mös nootli er müsse dringend denn läsid ali Breschteli wädli no dann heilten alle Gebresten rasch omm glatti Sache über lustige Dinge ond ali sägid und alle sagen isch halt all no ist eben doch noch
Wo de Lüüt s Lache
vegange-n-ischt
«Der berühmte Suggestionskünstler ‹Sabrenno› gastiert im Kursaal Heiden! Ein Spektakel, das nicht verpasst werden darf!», hiess es im Vorsommer 1947 in der damaligen Vorderländer Zeitung «Appenzeller Anzeiger». Die Begeisterung des Publikums war riesig, bis Pfarrer Heinz Huggler dem Gelächter im Saal ein jähes Ende bereitete …
Mitem Hanussen (1889 –1933), em Hermano (1916 –1979) ond em Sabrenno (Johrgang 1897) häds drei in halb Europa bekannti Suggeschtioskünschtler ggee. De Hermano häd z Heide i de früene 1950er glebt, ond de Sabrenno usem Tütsche ischt anno 1947 im Kursaal uftrete.
S Publikum häd luut möge lache, wo bekannti Häädler Persönlechkeite uf Befehl vom Sabren no an Bode knüület sönd ond wie Töggelischüeler gsändlet hand. Oder wo e jungs Pärli miteme Stuel als Kenderwage über d Bühni gschtolziert ischt. Ond sauglatt, wo ali wie de Blitz uf de Buuch glege sönd, wil e Kanonekugle z flüügid kämm. Alls häd gschtuunet, wie de Hypnotisör sini Opfer willelos gmacht ond total vezauberet häd.
Ufzmol aber sönd jungi Kerli uf d Bühni ufigschprunge, hand Faxe gmacht, luuti Brööl ablo ond em Sabrenno s kli Tischli eweggrupft. Onder de Tüer vom Saal isch de Pfar-
rer Huggler gschtande ond häd grüeft, da sei tüüflisch, wa do obe zaaget wöri. Er hei Puerschte vo de junge Kierchi aagwise für krischt lechi Orni z sorgid. D Uffüeri häd möse-n-aproche werde. Em Publikum isch s Lache vegange, ond für de Huggler isch da gnau de seb Tropfe gsi, wo s Fass zom Überlauffe procht häd.
Scho vorem Zwüschefall mit em Sabrenno häd de Huggler z Heide d Lüüt böös hendernand procht. Im Appezellische Johrbuech vo 1947 haassts kurz ond bündi: «Das Auftreten von Pfarrer Hans Huggler gegen den bekannten Suggestionskünstler Sabrenno war Anlass für eine letzte Aussprache. Der kantonale Kirchenrat war der Meinung, dass bei der sturen und schroffen religiösen Haltung des Geistlichen ein gedeihliches Wirken in der Gemeinde nicht mehr möglich sei und dieser von seinem Amt zurücktreten solle.»
Es häd denn zwo Parteie ggee, aber d Befürworter vom Huggler sönd onderlege. Am Bettag 1947 häd er d Abschidspredi gkhalte. Druffai ischt er als Leiter is Töchtereheim Lärcheheim in Lutzeberg abi, wo-n-er zämme mit de Frau bis 1978 gfüert häd. Wies im sebe Hus zue- ond herggange-n-ischt, kamme im Buech «Der blaue Koffer» nolese, wo vonere junge Frau gschribe worde-n-ischt, womme im Lärcheheim zwangsvesorget häd.
Ond de Sabrenno, wo richti Georg Nikolaus Brenneis gkhaasse häd ond z Wacheheim a de Pfälzer Wiischtrooss uf d Welt gko ischt?
19
Sini Spuure velüüred si noch em Uftritt z Heide, ond i waass nöd, wies mit emm wiiterggange-n-ischt.
us em Tütsche aus Deutschland wie Töggelischüeler gsändlet hand wie Kindergärtler mit Sand gespielt haben sauglatt sehr lustig z flüügid kämm zu fliegen komme luuti Brööl laute Schreie eweggrupft weggerissen zaaget wöri gezeigt werde isch da de seb Tropfe war das jener Tropfen womme im Lärcheheim die man im Lärchenheim