WELCOME TO ZGORZELEC

str. 2-10

str. 11-40

str. 41-54

str. 55-72

str. 73-80

str. 81-88

str. 89-93

str. 94-95

Warto wiedzieć

Good to know / Gut zu wissen

Warto zobaczyć

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Warto uczestniczyć

WORTH to participate / veranstaltungen

Sportowo i rekreacyjnie

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Gdzie spać

where to sleep / übernachTEN

Gdzie zjeść

Where to eat / essen

Przydatne informacje

Useful information / Nützliche Informationen

komunikacja

communication / verkehr

ARTO wiedzieĆ Good to know Gut zu wissen

ARTO wiedzieĆ Nazwa miasta Zgorzelec związana jest prawdopodobnie ze słowiańskim czasownikiem „goreti”, co znaczyło palić lub gorzeć i odnosi się do historii tego miejsca, którego pierwotni osadnicy zajmowali się wypalaniem lasów.

Początki miasta sięgają XI w. Położone w historycznej krainie Górnych Łużyc, na przecinającym Europę szlaku handlowym VIA REGIA, stanowiło ważny etap każdej kupieckiej podróży. Dzięki handlarzom i pielgrzymom oraz pracowitości mieszkańców i mądrości włodarzy, miasto rosło w siłę i już w XIV wieku cieszyło się licznymi przywilejami – prawem warzenia piwa, bicia monet, czy przywilejem solnym.

Dla ochrony interesów kupców, w 1346 roku, wspólnie z sąsiadami utworzyło Związek Sześciu Miast, który przez stulecia umacniał gospodarczą i polityczną rolę Górnych Łużyc. 21 lipca 1991 roku związek reaktywowano, za cel stawiając sobie turystyczną promocję regionu.

Geograficzne położenie miasta to atut wykorzystywany przez wieki. Już w 1848 roku dotarła tu kolej żelazna przyczyniając się do dalszego rozkwitu. Niestety, nie bez wpływu na miasto były też wojenne zawieruchy związane tak z pierwszą, jak i drugą wojną światową. Po tej ostatniej, miasto zostało podzielone wzdłuż linii Nysy Łużyckiej na niemieckie Görlitz i polski Zgorzelec. Ale i tym razem wojenny dramat udało się przekuć w walor, we wspólne miasto Polaków i Niemców.

W Zgorzelcu warto się zatrzymać, usiąść wieczorem przy kawiarnianym stoliku wśród urokliwych kamienic na zrewitalizowanym Przedmieściu Nyskim i podziwiać refleksy Panorama Zgorzelca i Görlitz / Skyline view of Zgorzelc and Görlitz / Rundblick über Zgorzelc und Görlitz

TRAKTAT POCZDAMSKI 1945 r.

Na mocy postanowień traktatu poczdamskiego z 1945 r. ustalono granicę na Nysie Łużyckiej i Odrze. Prawobrzeżna część miasta została włączona do Polski. 6 lipca 1950 r. w Zgorzelcu podpisano układ pomiędzy PRL a NRD o wytyczeniu „Granicy Pokoju i Przyjaźni na Odrze i Nysie Łużyckiej”, zwany Układem Zgorzeleckim.

2

Widok na most kolejowy / Railway bridge view / Ausblick auf die Eisenbahnbrücke

świateł odbijające się w leniwych wodach Nysy Łużyckiej. Warto odwiedzić dom znakomitego filozofa i mistyka Jakuba Böhme (1575 – 1624), sąsiadujące z nim Muzeum Łużyckie, wznoszący się na nadnyskiej skarpie Kruczy Folwark, gdzie urodził się słynny łużycki kartograf, astronom i matematyk Bartłomiej Scultetus (1540 – 1614), czy górujący nad miastem swoją zieloną kopułą gmach domu kultury, wybudowany ze składek mieszkańców w latach 1898 – 1902 jako Górnołużycka Hala Chwały.

Wart zobaczenia jest także młyn trójkołowy przy ul. Wrocławskiej, o którego istnieniu kroniki wzmiankowały już w 1237 r. Na ścianie stojącego obok elewatora znajduje się płaskorzeźba WAZE (Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy) autorstwa Ormianina Vahana Bego i Michała Bulaka, odsłonięta 5 maja 1998 roku z okazji proklamowania Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz.

Atrakcją miasta są także mosty, w tym ten największy – liczący 475 m długości i 35 m wysokości, murowany most kolejowy wybudowany w 1847 r. Jest jednym z czterech najdłuższych mostów kamiennych w Polsce. Goszcząc w Zgorzelcu warto także odwiedzić jedną z największych w Polsce wojennych nekropolii – Cmentarz Żołnierzy II Armii Wojska Polskiego, którzy zginęli wiosną 1945 r. w czasie forsowania Nysy Łużyckiej oraz walk na Łużycach. Ważne miejsce pamięci stanowi również teren po byłym obozie jeńców wojennych – Stalag VIII A, utworzonym przez hitlerowców we wrześniu 1939 roku.

Każdy wytrawny turysta powinien koniecznie odwiedzić lewobrzeżną część miasta.

W Görlitz, nazywanym architektoniczną perłą Saksonii, czeka na niego blisko 4 tys. zabytków, w tym m.in.: pięć zabytkowych kościołów, replika Grobu Chrystusa z 1504 roku, zabytkowy Ratusz, czy wybudowany w 1526 roku Schönhof – najstarsza renesansowa kamienica, obecnie siedziba Muzeum Śląskiego.

Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku tysiące Greków zmuszonych do emigracji w związku z wojną domową i prześladowaniami politycznymi, znalazło w Zgorzelcu bezpieczną przystań. W końcu lat 70. XX wieku większość Greków wyjechała. W Zgorzelcu upamiętnia ich tablica, a także organizowany rokrocznie Festiwal Piosenki Greckiej.

3

ood to know The name of the city of Zgorzelec is probably rooted in the Slavic verb “goreti” meaning “to burn” and is connected with the history of this place, where the first settlers were involved in burning forests.

Widok na most kolejowy i kładkę nad Nysą Łużycką / Railway bridge and the footbridge on Lusatian Neisse river view / Ausblick auf die Eisenbahnbrücke und auf den Steg an Neiße

The foundation of the city is dating back to the 11th century. Situated in the historical area of the Upper Lusatia, on the cross-European trade route VIA REGIA, it used to be a vital point on every merchant’s path. Thanks to the tradesmen and pilgrims, as well as the inhabitants’ industriousness and the wisdom of the local authorities, the city was on the rise and by the XIV century it has earned numerous privileges, such as brewing beer, minting coins and salt processing. To protect the merchants, in the year 1346 the city, along with its neighbours, founded the Lusatian League, which was strengthening the economic and political role of the Upper Lusatia for centuries. On July 21st 1991 the union was re-established in order to promote the area to the tourists.

The geographical setting of the city is the advantage that has been used throughout the centuries. The railway appeared here already in the year 1848, causing the further development. Unfortunately, the war events had influenced the city, including the First and the Second World War. After the latter, the city was divided along the Lusatian Neisse river into German Görlitz and Polish Zgorzelec. Once again, the war drama was turned into a value of the mutual city of Poles and Germans.

Potsdam Conference in 1945.

According to the Potsdam Conference in 1945, the border on the Oder-Neisse line was established. The right-bank part of the city was incorporated into Poland. On July 6th 1950 in Zgorzelec there was a pact signed between the Polish People’s Republic and GDR (East Germany) which declared the “Peace and Friendship Border on Oder and Lusatian Neisse” known as the Treaty of Zgorzelec.

4

Through the 1940s and 1950s thousands of Greeks forced to emigrate due to the civil war and political repressions, found a safe haven in Zgorzelec.

In the end of 1970s, the majority of the Greeks left. What is left of them is a commemorating plaque and the annual Greek Song Festival.

It is worth to stay in Zgorzelec, relax at the café among the charming townhouses on the revitalized Neisse Suburbs area and admire the light reflections in the calm waters of the Lusatian Neisse. It is worth to visit the house of the distinguished philosopher and mystic Jakob Böhme (1575 - 1624), the neighbouring Lusatian Museum, the Raven Farm, raised on the Neisse declivity, where the famous Lusatian cartographer, astronomer and mathematician Bartholomäus Scultetus (1540 – 1614) was born, or the community centre, founded by the citizens in the years 1898-1902 as the UpperLusatian Hall of Glory, currently towering over the city with its green dome.

What is worth seeing is also the three-wheel mill on the Wrocławska street, which was first mentioned in the chronicle from the year 1237. On the side of the nearby hoister there is a WAZE relief (polish for: Artistic Image of the United Europe), created by Michał Bulak and Armenian Vahan Bego, unveiled on May 5th 1998 proclaiming the euro-city Zgorzelec /Görlitz.

The cities attractions are also the bridges, among which the biggest one is 475 metres long and 35 meters high stone railway bridge built in 1847. It is one of the four longest stone bridges in Poland. Visiting Zgorzelec one may want to visit one of the biggest Polish War Memorial park – the Cemetery of Soldiers of the Polish Second Army, who died in spring of 1945, during pushing forward on the Lusatian Neisse. An important memorial place is also the area left of the former prisoners of war camp, Stalag VIII A, created by Nazis in September 1939.

Tourism enthusiasts should visit the left-bank side of the city. In Görlitz, called the architectural jewel of Saxony, they may find nearly 4 thousands monuments, including five historic churches, the 1504 Christ’s Tomb replica, historic town hall, or the Schönhof – the oldest renaissance townhouse, built in 1526, currently being the residence of the Silesian Museum.

Przedwojenny widok z Mostu Staromiejskiego / The Old Town Bridge pre-war view / Vorkriegsausblick von der Altstadtbrücke

5

ut zu wissen Der Stadtname Görlitz hängt wahrscheinlich mit dem slawischen Verb „goreti” zusammen, was „brennen“ oder „glühen“ bedeutete und er bezieht sich auf die Geschichte dieses Ortes, dessen erste Siedler sich mit der Waldbrennung beschäftigten.

Die Stadt hat ihren Ursprung im 11. Jahrhundert. Gelegen in dem historischen Gebiet der Oberlausitz, auf dem Europa querenden Handelsweg VIA REGIA, war die Stadt eine wichtige Teilstrecke der Reise von jedem Kaufmann. Dank den Händlern und Pilgern, dem Fleiß der Einwohner und der Weisheit der Herrscher ist die Stadt gewachsen und schon in dem 16. Jh. erfreute sie sich vieler Sonderrechte – Recht auf Bierbrauen, Münzprägung oder Salzprivileg. Um die Interessen der Händler zu schützen, gründete die Stadt 1346 mit den Nachbarstädten den Sechsstädtebund, der über Jahrhunderte die wirtschaftliche und politische Rolle der Oberlausitz stärkte. Am 21. Juli 1991 wurde der Bund reaktiviert und zwar mit dem Ziel, den Tourismus der Region zu fördern. Die geographische Lage der Stadt war ihr großer Vorzug, der über Jahrhunderte genutzt wurde. Schon 1848 wurde die Stadt ans Eisenbahnnetz angeschlossen, was zum weiteren Aufschwung beigetragen hat. Leider blieb der Kriegssturm in den Zeiten des Ersten sowie des Zweiten Weltkrieges nicht ohne Auswirkung auf die Stadt. Nach dem Zweiten Weltkrieg wurde die Stadt der Lausitzer Neiße entlang in das deutsche Görlitz und das nun polnische Zgorzelec geteilt. Jedoch diesmal hat man geschafft, das Kriegsdrama in einen Vorteil, eine gemeinsame Stadt der Polen und der Deutschen zu verwandeln.

Es lohnt sich mal in Zgorzelec aufzuhalten, sich am Abend an den Tisch in einem Café inmitten von zauberhaften Miethäusern in der revitalisierten Neißer-Vorstadt zu setzen und die Lichtreflexe im Gewässer der Lausitzer Neiße zu bewundern. Es ist empfehlenswert, das Haus von dem großartigen Philosophen und Mystiker Jakub Böhme (1575 – 1624), daran angrenzendes Lausitzer Museum, sich auf der Böschung an der Neiße erhebende Rabenvorwerk, wo der berühmte Lausitzer Kartograf, Astronom Most kolejowy / Railway bridge / Eisenbahnbrücke

POTSDAMER ABKOMMEN 1945 Aufgrund der Bestimmungen des Potsdamer Abkommens von 1945 wurde die Grenze an der Lausitzer Neiße und der Oder bestimmt. Der Stadtteil am rechten Ufer wurde Polen angeschlossen. Am 6. Juli 1950 wurde in Zgorzelec ein Abkommen zwischen der Volksrepublik Polen und der Deutschen Demokratischen Republik über Bestimmung der „Friedens- und Freundschaftsgrenze auf der Oder-Neiße-Linie“, sog.

Görlitzer Abkommen unterschrieben.

6

Centrum Zgorzelca, ul. Daszyńskiego / City Centre of Zgorzelec, Daszyńskiego Street / Zentrum von Zgorzelec, Daszyńskiego Straße

und Mathematiker Bartholomäus Scultetus (1540 – 1614) geboren war oder das Kulturhaus zu besuchen, dessen Gebäude die Stadt mit der grünen Kuppel überragt und das von den Spenden der Einwohner in den Jahren 1898-1902 als Oberlausitzer Gedenkhalle gebaut wurde.

Besonders sehenswert ist auch die Dreiradenmühle an der ul. Wrocławska (Wrocławska Straße), die schon 1237 in den Chroniken erwähnt wurde. An der Wand des daneben stehenden Silos befindet sich ein Flachrelief WAZE (Artistisches Bild Vereinigten Europas) von dem Armenier Vahan Bego und Michał Bulak, enthüllt am 5. Mai 1998 anlässlich der Proklamation der Europastadt - Zgorzelec/Görlitz. Eine weitere Sehenswürdigkeit der Stadt sind auch die Brücken, darunter auch die größte – 475 m lang und 35 m hoch, gemauerte Bahnbrücke, gebaut im Jahre 1847. Sie ist eine der längsten Steinbrücken in Polen. In Zgorzelec ist auch eine der größten Kriegsnekropolen sehenswert – Soldatenfriedhof der 2. Polnischen Armee der Polnischen Volksarmee, die im Frühling 1945 beim Überqueren von Lausitzer Neiße ums Leben gekommen sind. Eine wichtige Gedenkstätte ist auch auf dem Gebiet des im September 1939 durch Nationalsozialisten gegründeten ehemaligen Kriegsgefangenenlagers - Stalag VIII A. Jeder beschlagener Tourist sollte auch unbedingt den am linken Ufer gelegenen Stadtteil besuchen. In Görlitz, auch architektonische Schatzkiste Sachsens genannt, kann man fast 4,000 Sehenswürdigkeiten entdecken, unter anderem 5 historische Kirchen, Replik des Grabes von Christus von 1504, historisches Rathaus oder 1526 gebauten Schönhof – das älteste Renaissance-Miethaus, zur Zeit Sitz des Schlesischen Museums.

Ende 40. und Anfang 50. des 20. Jahrhunderts haben Tausende Griechen, die gezwungen waren, wegen dem Bürgerkrieg und den politischen Verfolgungen auszuwandern, den Zufluchtsort in Zgorzelec gefunden.

Ende 70. des 20. Jahrhunderts sind die meisten Griechen weggefahren.

In Zgorzelec wurden sie auf einer Tafel unvergesslich gemacht und es wird jedes Jahr ein Festival des Griechischen Liedes organisiert.

7

iekawostki Hejnał Miasta Zgorzelec to melodia skomponowana przez Tadeusza Grudzińskiego – założyciela i dyrygenta Zgorzeleckiej Orkiestry Mandolinistów. Hejnał rozbrzmiewa codziennie w południe z wieży kościoła pw. św. Bonifacego.

Jakub Böhme i jego twórczość stały się także powodem, dla którego Zgorzelec znalazł się na trasie niezwykłej podróży znanego polskiego gnostyka, antropozofa i pisarza Jerzego Prokopiuka. „Śladami Graala”, filmowy zapis wędrówki do miejsc-źródeł europejskiej duchowości, autorstwa znakomitego polskiego dokumentalisty – Irka Dobrowolskiego, miał swoją filmową premierę w 2013 roku. Jeden z odcinków powstał właśnie w Zgorzelcu, a jednym z gości, którzy w ostatnich latach odwiedzili Dom Jakuba Böhme – małą kamieniczkę na Przedmieściu Nyskim – był amerykański aktor Nicolas Cage. Niezwykły urok i architektoniczne bogactwo sąsiedniego Görlitz od lat doceniają europejscy i hollywoodzcy filmowcy. „Bękarty wojny” Quentina Tarantino, „Lektor” Stephena Daldry’ego, „Złodziejka książek” Briana Percivala oraz nagrodzony aż czterema Oscarami „The Grand Budapest Hotel” Wesa Andersona powstały właśnie nad Nysą. Małe, filmowe epizody ma na swoim koncie także nasze miasto. Nasze Przedmieście Nyskie w 2014 roku „zagrało” stary, przedwojenny Kraków w polsko-niemieckim filmie dokumentalnym telewizji TVP i ZDF o wybuchu II wojny światowej, a monumentalna budowla Miejskiego Domu Kultury stała się planem biograficznego filmu o Käthe Kruse (Katarzynie Szymon), autorce bestsellerowych lalek z początku ubiegłego wieku.

Przez miasto przebiega 15 południk ziemski, dzięki czemu w Zgorzelcu słońce zachodzi najpóźniej w Polsce.

W Zgorzelcu krzyżują się znane szlaki pielgrzymkowe: Via Regia czyli „Droga Królewska”, polski odcinek oznakowany na trasie Brzeg – Zgorzelec (236 km) i Droga św. Jakuba, szlak Gniezno – Praga – Santiago de Compostella (polski odcinek 394 km).

8

INTERESTING FACTS The bugle call of Zgorzelec is a melody composed by Tadeusz Grudziński – founder and conductor of the Mandolin Zgorzelec Orchestra. The bugle call can be heard every day at noon from the tower of the Saint Boniface’s Church.

Jakob Böhme and his creations were also the reason of visiting Zgorzelec for polish gnostic, anthroposopher and writer Jerzy Prokopiuk. “On the Trail of the Grail” (“Śladami Graala”), the video documentary of travelling to the places being the sources of the European spirituality, created by the great Polish documentarist, Irek Dobrowolski, had its premiere in 2013. One of the episodes was shot in Zgorzelec and among the visitors that have travelled to the Jakob Böhme’s house in the recent years, was the American actor Nicolas Cage. The unique charm and the architectural richness of the neighbouring Görlitz has been recognized by European and Hollywood filmmakers. “Inglorious Basterds” by Quentin Tarantino, Stephen Daldry’s “The Reader”, Brian Percival’s “The Book Thief” and awarded four Oscars “The Grand Budapest Hotel” by Wes Anderson were all shot by the Neisse river. Our city had also episodic roles in films. The Neisse Suburbs was used in 2014 for depicting the old Cracow from pre-war times, in the Polish-German TV documentary about the II World War uprising, and the monumental Municipal Community Centre was a film set for the biographic film about Käthe Kruse (Katarzyna Szymon), the author of bestselling dolls from the beginning of the past century.

The 15th meridian is crossing the city, which results in Zgorzelec being the Polish city of the latest sunset.

There are numerous pilgrimage paths in Zgorzelec: Via Regia, also known as “Royal Highway” with polish part marked on the route from Brzeg to Zgorzelec (236 km) and the St James’s Path of Gniezno – Praga – Santiago de Compostela (with polish part of 394 km).

9

euigkeiten Das Turmlied der Stadt Zgorzelec ist eine Melodie, die von Tadeusz Grudzinski komponiert wurde, dem Gründer und Dirigenten des Görlitzer Mandolinen-Orchesters. Das Turmlied wird jeden Mittag von dem St. Bonifatius-Kirchturm gespielt.

Jakob Böhme und sein künstlerisches Schaffen war auch der Grund dafür, dass Zgorzelec zu einem Streckenteil der außergewöhnlichen Reise des berühmten polnischen Gnostiker, Antroposophen und Schriftsteller Jerzy Prokopiuk wurde. „Auf den Spuren von dem Graal“, eine Verfilmung der Wanderungen zu den Orten der europäischen Geistigkeit von einem hervorragenden Regisseur Irek Dobrowolski hatte 2013 seine Premiere. Eine der Folgen wurde gerade in Zgorzelec gedreht und einer der Gäste, die in den letzten Jahren das Haus von Jakob Böhme – ein kleines Miethaus in der Neiße-Vorstadt - besuchen, war der amerikanische Schauspieler Nicolas Cage. Der außergewöhnliche Charme und der architektonische Reichtum von dem angrenzenden Görlitz wird schon seit Jahren von den Filmschaffenden aus Europa und Hollywood geschätzt. „Inglourious Basterds“ von Quentin Tarantino, „Der Vorleser“ von Stephen Daldry, „Die Bücherdiebin“ von Brian Percival und mit 4 Oscars ausgezeichneter „The Grand Budapest Hotel” von Wes Anderson sind eben an der Neiße entstanden. Unsere Stadt hat auch kleine Filmepisode auf ihrem Konto.

2014 hat die Neiße-Vorstadt altes Krakau aus den Vorkriegszeiten in einem polnischdeutschen Dokumentarfilm bei TVP und ZDF über den Ausbruch des Zweiten Weltkrieges „gespielt“ und das monumentale Gebäude des Stadtkulturhauses wurde als Filmset des biographischen Films über Käthe Kruse, die Autorin der Bestsellerpuppen vom Anfang des vergangenen Jahrhunderts, genutzt.

Der 15. Meridian verläuft durch die Stadt und hier wird die mitteleuropäische Zeit gemessen. Als westlichste Stadt Polens geht hier die Sonne in Zgorzelec am spätesten in ganz Polen unter.

In Zgorzelec kreuzen sich die berühmten Pilgerwege: Via Regia, d.h. „Königsweg“, der Streckenabschnitt in Polen zwischen Brzeg – Zgorzelec (236 km) und Jakobsweg, Strecke Gniezno – Praga – Santiago de Compostella (Streckenabschnitt in Polen 394 km).

10

ARTO ZobaczyĆ worth seeing sehenswertes

Miejski Dom Kultury Najbardziej znany zabytek architektury zgorzeleckiej. Dawniej określany był jako Górnołużycka Hala Pamięci i Górnołużycki Panteon.

Tę monumentalną pamiątkę zjednoczenia Niemiec i Górnych Łużyc wzniesiono w latach 1898 – 1902 według projektu prof. Hugo Behra. Fasadę budynku zdobią grupy rzeźb Hugo Lederera: „Wojna” i „Zwycięstwo”, reliefy przedstawiające „okrucieństwa wojny” i „błogosławieństwo pokoju” oraz fryzy autorstwa Reinharda Schnaudera z Drezna. Bryłę budynku wieńczy

charakterystyczna, jasnozielona przeszklona kopuła.

Dawniej mieściło się tu Muzeum Cesarza Fryderyka z licznymi zbiorami. W salach muzealnych zgromadzono m.in.: obrazy, rysunki, grafiki (zwłaszcza Zgorzelca), rzeźby, militaria, szkło, porcelanę, zabytkowe meble, stroje ludowe oraz znaleziska archeologiczne z okresu starożytności i wczesnego średniowiecza.

Przechowywano tu m.in. słynną figurkę Jowisza z Zebrzydowej.

Wśród eksponatów znajdował się również but wykonany przez Jakuba Böhme.

Kolekcję uzupełniały płótna wielu artystów pochodzących z Górnych Łużyc oraz dzieła mistrzów włoskich i polskich – Tycjana czy J. Brandta.

Po II wojnie światowej muzeum zlikwidowano, a duża część eksponatów zaginęła. Od 1948 r. obiekt pełni funkcje domu kultury. 6 lipca 1950 r. premier PRL Józef Cyrankiewicz i NRD Otto Grothewohl podpisali tu tzw. Układ Zgorzelecki.

Natomiast 5 maja 1998 r. burmistrzowie Zgorzelca i Görlitz podpisali umowę założycielską Europa-Miasto Zgorzelec/ Görlitz.

W ramach MDK funkcjonuje zmodernizowane Kino PoZa Nova, które oferuje ciekawy repertuar.

Zgorzelec ul. Parkowa 1 +48 75 775 24 15 pn. – pt. 14:00 – 20:00 sob. – nd. 15:00 – 18:00 www.mdk.zgorzelec.eu

12

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

THE MUNICIPAL COMMUNITY CENTRE The best known monument of the Zgorzelec architecture. Formerly known as the Upper Lusatian Memorial Hall and the Upper Lusatian Pantheon.

This monumental reminder of the Germany and Upper Lusatian Union was being raised in the years 1898 – 1902, designed by professor Hugo Behr.

The building’s façade is decorated with groups of Hugo Lederer’s sculptures: “War” and “Victory”, the reliefs depicting the “cruelties of war” and the “blessing of peace”, along with the friezes made

by Reinhard Schnauder from Dresden.

The main body of the building is topped with distinguishing, light-green, glass dome.

Formerly in its place the Museum of the Emperor Frederick with a vast art collection was situated.. In the museum rooms there were: paintings, drawings, graphics (especially of Zgorzelec), sculptures, military showpieces, glassware, porcelain, antique furniture, national costumes and the archaeological foundings of ancient times and The Early Middle Ages.

This was also the place for presenting

the famous Jupiter of Zebrzydowa figurine.

Amongst the showpieces there was also the shoe made by Jakob Böhme.

The collection was filled with canvas of different artists from Upper Lusatian and the masterpieces of Italian and Polish artists – Titian and J. Brandt.

After the II World War the museum was closed and a large number of exhibits disappeared. Since 1948 the building has been playing the community centre role. On July 6th 1950 the Prime Minister of Polish People’s Republic Józef Cyrankiewicz and the Prime Minister of GDR Otto Grothewohl signed there the Treaty of Zgorzelec. On May 5th 1998 the mayors of Zgorzelec and Görlitz signed the agreement establishing the Euro-City of Zgorzelec / Görlitz.

Within the Municipal Community Centre there is a modernised Cinema PoZa Nova, with an interesting programme.

13

STADTKULTURHAUS Grafiken (vor allem von Zgorzelec), Skulpturen, Militaria, Glas, Porzellan, alte Möbel, Volkskleidung und archeologische Funde aus der Antike und dem Frühmittelalter ausgestellt.

Es wird hier u.a. die berühmte Figur von Jupiter aus Zebrzydowa aufbewahrt. Unter den Ausstellungsstücken gab es auch einen von Jakob Böhme ausgeführten Schuh. Die Sammlung wurde auch mit den Gemälden von vielen Künstlern aus der Oberlausitz und Kunstwerken von den italienischen und polnischen Meistern – Tizian und J. Brandt ergänzt. Nach dem Zweiten Weltkrieg wurde das Museum aufgelöst und die meisten Exponate verschwanden. Seit 1948 dient das Objekt als Kulturhaus.

6. Juli 1950 unterschrieben hier die Premierminister: der Polnischen Volksrepublik (PRL) Józef Cyrankiewicz und der DDR Otto Grothewohl das sog. Görlitzer Abkommen. Am 5. Mai 1998 schlossen die Bürgermeister von Zgorzelec und Görlitz einen Vertrag zur Gründung der Europastadt Zgorzelec/Görlitz ab.

Ein berühmtes Denkmal der Görlitzer Architektur. Früher Oberlausitzer Gedenkhalle und Oberlausitzer Pantheon genannt. Das monumentale Symbol der Vereinigung von Deutschland und Oberlausitz wurde 1898 – 1902 nach dem Projekt von Prof. Hugo Behr errichtet. Die Fassade des Gebäudes wird mit den Skulpturengruppen von Hugo Lederer „Krieg“ und „Sieg“, den Reliefen, die die „Grausamkeiten des Krieges“ und „Segen des Friedens“ darstellen und Friesen von Reinhard Schnauder aus Dresden geschmückt.

Der Umriss des Gebäudes wird von einer charakteristischen, hellgrünen, verglasten Kuppel gekrönt. In der Vergangenheit befand sich hier das Kaiser Friedrich Museum mit vielen Sammlungen. In den Museumssälen wurden u.a. Bilder, Zeichnungen, Im Rahmen des Stadtkulturhauses (MDK) funktioniert ein modernisiertes Kino PoZa Nova, das ein interessantes Kino-Programm anbietet.

14

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Dom Jakuba Böhme Niepozorna kamieniczka na Przedmieściu Nyskim to budynek, w którym przez okres 11 lat ( 15991610) mieszkał Jakub Böhme. Dom jest udostępniany zwiedzającym, a piecze nad nim sprawuje Muzeum Łużyckie. Obecny stan zawdzięcza wielu przebudowom i rekonstrukcjom po pożarach miasta w XVIII i XIX wieku.

Od strony ulicy budynek posiada trzy kondygnacje. Na poziomie parteru znajduje się jedno okno i portal koszowy.

Liczba okien w budynku zwiększa się wraz z piętrem. Jest to wynik położenia domu na wzgórzu. Do poł.

Zgorzelec ul. Daszyńskiego 12 +48 75 648 24 24 pn. – pt. 8:00 – 16:00 śr. 10:00 – 18:00 www.muzeumluzyckie.pl

XIX wieku były one oknami krągłołukowymi. Dom Jakuba Böhme, w którym prezentowana jest stała ekspozycja, zwiedzał m.in. Nicolas Cage.

JAKUB BÖHME Szewc, a zarazem filozof, teolog protestancki i mistyk. Jego twórczość wywarła wpływ na myślicieli i filozofów przełomu XVI i XVII w. Pod wpływem wizji i mistycznych przeżyć powstało dzieło „Aurora”, które przysporzyło mu wielu kłopotów. Po napisaniu kolejnej książki „Droga do Chrystusa” został zmuszony przez rajców miejskich do opuszczenia miasta. Jego dziełami zainteresowali się niemieccy romantycy, m.in.: Schlegel i Scheling. Pisma Jakuba Böhme wysoko cenił Aleksander I car Rosji, a Adam Mickiewicz analizował je będąc w Petersburgu. Grób Jakuba Böhme znajduje się na cmentarzu przy kościele św. Mikołaja. w Görlitz.

15

JAKOB Böhme’S HOUSE

An inconspicuous townhouse in the Neisse Suburbs is the building which for 11 years (1599 – 1610) has been inhabited

by Jakob Böhme. The house is open to visitors and is supervised by the Lusatian Museum. The current state of the building was maintained by many reconstructions and rebuildings after the cities fires in 17th and 19th centuries.

From the side of street, the building

has three stories. On the ground level there is one window and the portal.

The number of windows in the building is getting bigger on each level. The reason for that is the fact that the house is situated on the hill. Until the middle of the 19th century there were roundarched windows. The Jakob Böhme’s house, with its permanent exhibition, was visited by Nicolas Cage.

JAKOB BÖHME Shoemaker and a philosopher, protestant theologian and a mystic. His work influenced the thinkers and philosophers of the turn of the 16th and 17th centuries.

Due to his visions and mystical experiences he wrote „Aurora”which put him into troubles. After writing the next book „The way to Christ” he was forced by the town authorities to leave the town. His works became the subject of interest for the German romanticists, including: Schlegel and Scheling. The writings of Jakob Böhme were highly appreciated by the Russian tsar Alexader I, while Adam Mickiewicz used to study them while being in Petersburg. The tomb of Jakob Böhme is located on the cemetery next to the St. Nicolas Church in Görlitz.

16

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

JakOB-Böhme-hAUS

Ein unauffälliges Miethaus in der Neiße-Vorstadt ist ein Gebäude, in dem Jakob Böhme 11 Jahre lang (1599-1610) wohnte. Sein Haus ist für Besucher geöffnet und wird von dem Lausitzer Museum betreut. Sein aktueller Zustand ist vielen Umbauten und Rekonstruktionen nach dem Stadtbrand im 18. und 19. Jahrhundert zu verdanken. Auf der Straßenseite hat das Gebäude 3 Etagen. Auf der

Höhe des Erdgeschosses gibt es ein Fenster und ein Korbportal. Die Anzahl der Fenster im Gebäude wird mit jeder Etage größer. Dies ist die Auswirkung davon, dass das Haus auf einem Hügel liegt. Bis Mitte des 19. Jahrhunderts gab es da Rundbogenfenster. Das Jakob-BöhmeHaus, in dem eine Dauerausstellung präsentiert wird, wurde u.a. von Nicolas Cage besucht.

JAKOB BÖHME Schuhmacher und gleichzeitig Philosoph, protestantischer Theologe und Mystiker. Sein Schaffen hat Denker und Philosophen um die Jahrhundertwende vom 16. zum 17. Jh. geprägt. Unter dem Einfluß von Visionen und mystischen Erlebnissen entstand seine Schrift „Aurora“, die ihm viele Probleme brachte. Nach der Entstehung des weiteren Werkes „Der Weg zu Christi“ wurde er von Stadträten gezwungen die Stadt zu verlassen.

Die deutschen Romantiker, u.a. Schlegel und Schelling interessierten sich für seine Werke.

Die Schriften von Jakob Böhme waren auch vom Kaiser Alexander I. von Russland hoch geschätzt und Adam Mickiewicz hat sie bei seinem Aufenthalt in Petersburg studiert. Der Grab von Jakob Böhme befindet sich auf dem Friedhof am Nikolaikirche in Görlitz.

17

Kruczy Folwark Potwierdza to głaz z napisem: „B. Scultetus 1540 – 1614”.

W źródłach, obok Kruczego Folwarku, pojawia się określenie Dwór Scultetusa (Scultetushof). Na przestrzeni wieków był kilkakrotnie niszczony w wyniku licznych działań wojennych jakich doświadczało miasto. Odbudowany w 1922 roku, przetrwał w swojej formie do dziś.

Folwark kojarzony jest także z osobą pruskiego generała Hansa von Winterfeldta, który kwaterował tu w 1757 r. Generał von Winterfeldt zginął w słynnej bitwie pod Ujazdem (Moys) 7 września 1757 roku.

Zgorzelec ul. Przechodnia 8

Budynki dzisiejszego Domu Pomocy Społecznej stanowiły dawniej kompleks zabudowań nazywany Kruczym Folwarkiem (Rabenvorwerk). W 1440 r. jako właściciela miejscowego folwarku podaje się Seifrida Goswina (Goβwin), wpływowego mieszczanina, który sprawował później urząd burmistrza zgorzeleckiego. Miejsce to jest ściśle związane z Bartłomiejem Scultetusem.

BARTŁOMIEJ SCULTETUS Łużycki uczony, matematyk, astronom, kartograf i dziejopisarz. Urodził się w Kruczym Folwarku w 1540 r. Studiował na Uniwersytecie w Wittenberdze i Lipsku. Nauczał arytmetyki i wymowy w Gymnasium Augustum. Był sędzią miejskim, a później wielokrotnie piastował urząd burmistrza. Opracował i wykonał mapę językową Górnych Łużyc. Pasjonował się astronomią, a swoimi doświadczeniami dzielił się z samym Janem Keplerem. Specjalizował się również w budowie zegarów słonecznych.

Prowadził kronikę Zgorzelca, która jest cennym źródłem wiedzy o mieście.

18

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

THE RAVEN FARM

What is currently The Social Welfare Home was formerly a set of buildings called the Raven Farm (Rabenvorwerk).

In 1440 the local farm’s owner was said to be Seifrida Goswin (Goβwin) influential townsman who then became the mayor of Zgorzelec. This place is connected with Bartholomäus Scultetus.

It is proven by the stone with inscription: “B. Scultetus 1540 – 1614”.

In the references, along with the

Raven Farm, there is also a name of the Scultetus Court (Scultetushof).

Throughout the centuries it has been destroyed several times, due to the war events occurring in the city. Rebuilt in 1922, it has survived in its state to this day. The Farm is associated with the Prussian General Hans von Winterfeldt, who stayed there in 1757. General von Winterfeldt was killed during the famous Battle of Moys on September 7th 1757.

BARTHOLOMÄUS SCULTETUS Lusatian scholar, mathematician, astronomer, cartographer, chronicler. Born in the Raven Farm in 1540. He studied at universities in Wittenberg and Leipzig.

He taught arithmetic and pronunciation in Gymnasium Augustum. He was city’s judge and later a mayor for numerous terms. He developed and created a linguistic map of Upper Lusatia. He was passionate about astronomy and he shared his experience with Jan Kepler. He also specialized in constructing the sundials. He used to write the chronicle of Zgorzelec, which is a valuable source of information about the city.

19

RABENVORWERK taucht in den Quellen auch die Bezeichnung Scultetushof auf. Über Jahrhunderte wurde es wegen vieler Kriegshandlungen, die die Stadt getroffen haben, mehrmals zerstört.

1922 wiederaufgebaut, überdauerte das Objekt in seiner Form bis heute.

Das Vorwerk wird auch mit der Person des preußischen Generals Hans von Winterfeldt verbunden, der hier 1757 untergebracht war. General von Winterfeldt kam ums Leben in der Schlacht bei Moys am 7. September 1757.

Die Gebäude des heutigen Pflegeheim bildeten in der Vergangenheit einen Gebäudekomplex, sog. Rabenvorwerk.

1440 wurde als Eigentümer des städtischen Vorwerks Seifried Goßwin genannt, ein einflussreicher Bürger, der später das Amt des Görlitzer Bürgermeisters ausübte.

Der Ort ist mit Bartholomäus Scultetus stark verbunden. Dies ist durch einen Felsblock mit der Aufschrift „B. Scultetus 1540 – 1614” bestätigt.

Außer dem Namen Rabenvorwerk

BARTHOLOMÄUS SCULTETUS Lausitzer Wissenschaftler, Mathematiker, Astronom, Kartograph, Geschichtsschreiber. Er wurde 1540 im Rabenvorwerk geboren und studierte an der Universität Wittenberg und Leipzig. Er unterrichtete Arithmetik und Aussprache im Gymnasium Augustum, war Stadtrichter und bekleidete später mehrmals das Amt des Bürgermeisters. Er hat die Sprachkarte der Oberlausitz bearbeitet und erstellt, war für Astronomie begeistert und teilte seine Erfahrungen mit keinem Geringeren als Jan Kepler. Er spezialisierte sich auf Bau der Sonnenuhren. Er führte auch die Chronik von Zgorzelec, die eine wertvolle Wissensquelle ist.

20

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Muzeum Łużyckie / THE LUSATIAN MUSEUM / LAUSITZer MUSEUM Muzeum gromadzi zabytki związane z przeszłością wschodnich części Górnych Łużyc ze szczególnym uwzględnieniem Zgorzelca i jego okolic. W zbiorach znalazły się różnorodne muzealia o szerokich ramach chronologicznych. Stała ekspozycja przedstawia rekonstrukcję izby łużyckiej, w której zgromadzono przedmioty codziennego użytku pochodzące z przełomu XVIII/XIX w. Muzeum ma pod swoją opieką Dom Jakuba Böhme.

The museum collects the relics of the past of the eastern parts of Upper Lusatia, particularly Zgorzelec and its neighbouring areas. In its collection there are various showpieces of a broad timespan. The exposition presents the reconstruction of a Lusatian house with objects of everyday use from the turn of 18th and 19th centuries. The Museum takes care of the Jakob Böhme’s House.

Das Museum hat in seiner Sammlungen Denkmäler, die mit der Vergangenheit der östlichen Oberlausitz verbunden sind, vor allem von Zgorzelec und seiner Gegend.

In der Kollektion findet man auch verschiedene Museumsammlungen von breiten Zeitrahmen. Die Dauerausstellung stellt die Rekonstruktion eines Lausitzer Zimmers dar, in dem Gegenstände des täglichen Gebrauchs aus dem 18./19. Jahrhundert gesammelt wurden. Das Jakob-Böhme-Haus wird durch das Lausitzmuseum betreut. pn. – pt. 8:00 – 16:00 śr. 10:00 – 18:00 www.muzeumluzyckie.pl

Zgorzelec ul. Daszyńskiego 15 +48 75 648 24 24

21

Barokowy pałacyk / BAROQUE PALACE / BarOCK-PALAST Pałacyk powstał w 1730 r. Nakryty czterospadowym dachem, zwieńczonym drewnianą wieżyczką z iglicowym hełmem. Na narożniku budynku umieszczono zegar słoneczny. Pierwszym właścicielem pałacyku była rodzina Raschke, która gościła takie osobistości, jak król pruski Fryderyk II czy książę Wilhelm Hohenzollern. W maju 1813 r. częstym gościem w pałacyku był pruski kanclerz Karol August von Hardenberg.

The palace was built in 1730, having a hip roof and a wooden tower topped with a tented, spiked roof. On the corner of the building there is a sundial. The first owner of the palace was the Raschke family that hosted such figures as the Prussian King Frederick II or Prince Wilhelm Hohenzollern. In May 1813 a common guest of the palace was the Prussian Chancellor Karl August von Hardenberg.

Der Palast ist 1730 entstanden. Er ist mit einem Walmdach verdeckt und mit einem Holztürmchen mit einem spitzen Helm gekrönt. In der Ecke des Gebäudes ist eine Sonnenuhr angebaut. Die ersten Eigentümer des Palasts war die Familie Raschke, die solche Prominente wie den König von Preußen Friedrich II oder den Fürst Wilhelm von Hohenzollern aufgenommen haben. Im Mai 1813 war Karl August von Hardenberg ein häufiger Gast in dem Palast.

Zgorzelec ul. Francuska 39

22

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Zespół Młyna / THE MILL COMPLEX / MÜHLENKOMPLEX Młyn istniał od początków miasta. Wzmiankowany w źródłach w 1273 r. i określany jako „młyn szpitalny” lub „młyn trójkołowy”. Pierwotnie stanowił własność szpitala św. Ducha. Na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. W 1938 r. obok młyna wzniesiono wielki spichlerz przypominający wieżę obronną. Na jego ścianach w 1998 r. powstała pokaźna płaskorzeźba, o nazwie WAZE (Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy), którą wykonali Vahan Bego i Michał Bulak.

The Mill has existed since the beginnings of the city. Mentioned in sources from the year 1273 and referred to as “a hospital’s mill” or “a three-wheel mill”. Originally it was under the ownership of the Holy Spirit Hospital. Over the centuries it was redeveloped multiple times. In 1938 an enormous garner, resembling a defence tower, was constructed next to the mill. On its walls in 1998 a WAZE relief (polish for: Artistic Image of the United Europe) was created by Vahan Bego and Michał Bulak.

Die Mühle existiert seit den Stadtanfängen. Sie wurde in den Quellen aus dem Jahr 1273 erwähnt und „Krankenhausmühle“ oder „Dreiradenmühle“ genannt.

Ursprünglich bildete sie das Eigentum des Krankenhauses zum Heiligen Gast. Über Jahrhunderte wurde sie mehrmals umgebaut. 1938 wurde ein großer Speicher neben der Mühle errichtet, der einem Geschützturm ähnelt. An seinen Wänden entstand 1998 das großformatige Flachrelief genannt WAZE (Künstlerisches Bildnis des vereinigten Europas), das von zwei Künstlern Vahan Bego und Michał Bulak geschaffen wurde.

Zgorzelec ul. Wrocławska 1

23

Cmentarz żołnierzy II Armii WP / THE CEMETERY OF SOLDIERS OF THE POLISH SECOND ARMY / soldatenfriedhof 2. ARMEE DER POLNISCHEN ARMEE W 3392 mogiłach, zwieńczonych betonowymi krzyżami grunwaldzkimi, spoczywa około 3420 żołnierzy poległych w krwawych walkach na Łużycach i podczas forsowania Nysy Łużyckiej w 1945 r. Nad cmentarzem góruje Pomnik Orła Piastowskiego, symbolicznie zwróconego w kierunku granicy na Nysie Łużyckiej.

In 3392 graves, with concrete Crosses of Grunwald on them, are buried over 3420 soldiers killed during the battles over Lusatia, that took place in April and May 1945. Above the cemetery, there is an Eagle of Piast Monument, which is symbolically pointing the border on the Lusatian Neisse.

In 3392 Gräbern, mit Grunwalder Betonkreuzen gekrönt, ruhen 3420 Soldaten, die in den im April und Mai 1945 geschlagenen blutigen Kämpfen um die Lausitz ums Leben gekommen sind. Auf dem Friedhof erhebt sich das Denkmal von dem Piastenadler und ist symbolisch in die Richtung der Grenze auf der Lausitzer Neiße gerichtet.

Zgorzelec ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego

24

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Stalag VIII A

Teren po byłym obozie jenieckim dla szeregowców i podoficerów, utworzonym przez Niemców w 1939 r. Pierwszymi jeńcami byli polscy żołnierze września, ostatnimi powstańcy warszawscy. Przez obóz przewinęło się ponad 120 tys. jeńców, a liczba śmiertelnych ofiar przekroczyła 10 tys. osób. Obecnie znajduje się tu Europejskie Centrum Edukacyjno–Kulturalne MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN Zgorzelec-Görlitz, pielęgnujące pamięć o obozie.

The area of former PoW camp for privates and non-commissioned officers, constructed by Germans in 1939. The first prisoners were Polish soldiers of September 1939, the last were the forces of the Warsaw Uprising. The camp held a sum of over 120 000 prisoners and the death toll exceeded 10 000. Currently there is an European Centre of Education and Culture MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN Zgorzelec-Görlitz that commemorates the history of the camp.

Das Gebiet des ehemaligen Kriegsgefangenenlagers für Schützen und Unteroffiziere wurde von den Deutschen im Jahr 1939 gegründet. Die ersten Kriegsgefangenen waren polnische Soldaten vom September, die letzten die Aufständischen des Warschauer Aufstands. Im Lager waren ingesamt mehr als 120,000 Kriegsgefangene und die Todesopferzahl überschritt 10.000. Heute hat hier das Europäische Zentrum für Bildung und Kultur MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN Zgorzelec-Görlitz seinen Sitz und pflegt die Erinnerung an das Lager. pn. – pt. 10:00 – 16:00 www.fundacjacentrum.eu www.meetingpoint-music-messiaen.net

Zgorzelec, Koźlice 1 +48 75 640 86 12

25

Most kolejowy / RAILWAY BRIDGE / EISENBAHNBRÜCKE W południowej części miasta znajduje się most kolejowy przypominający rzymski akwedukt. Zbudowany z granitowych głazów ma 475,5 m długości i 35 m wysokości.

Wzniesiony został w latach 1844 – 1847 pod kierunkiem Gustawa Kiesslera. To jednen z czterech najdłuższych mostów kamiennych w Polsce i najdłuższy most kamienny w Niemczech. Należy do najcenniejszych zabytków architektury i sztuki inżynierskiej. Jego większa część znajduje się po stronie niemieckiej.

In the southern part of the city there is a railway bridge similar to a Roman aqueduct.

Built with granite boulders it is 475.5 metres long and 35 metres tall. Its construction took place in years 1844 – 1847 under the supervision of Gustav Kessler. It is one of the four longest stone bridges in Poland and the longest stone bridge in Germany. It is considered one of the most precious relics of architecture and engineering art. Its majority is situated on the German side of the city.

In dem südlichen Stadtteil gibt es eine Eisenbahnbrücke, die einem römischen Aquädukt ähnelt. Sie wurde aus Granitfelsblöcken gebaut, ist 475,5 m lang und 35 m hoch. Die Brücke wurde in den Jahren 1844 – 1847 unter Leitung von Gustaw Kiessler errichtet. Sie ist eine der längsten Steinbrücken in Polen und die längste Steinbrücke in Deutschland. Die Brücke zählt zu den wertvollsten Denkmälern der Architektur und Ingenieurkunst. Ihr größeres Teil befindet sich auf der deutschen Seite.

Zgorzelec ul. Cienista

26

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Teatr im. Gerharta Hauptmanna / GERHART HAUPTMANN THEATRE / Gerhart-Hauptmann-THEATER Teatr miejski nazywany Małą Operą Sempera został wybudowany w 1851 roku w stylu klasycystycznym. Aktualny wygląd wnętrza teatr zawdzięcza przebudowie z 1927 roku. W repertuarze znajdują się spektakle teatru dramatycznego i muzycznego, teatru tańca oraz koncerty. Wszystkie spektakle muzyczne mają napisy w języku polskim.

The city theatre called the Little Opera Sempera was built in 1851 in a classicistic style. The current interior design is the result of the reconstruction from 1927. In its programme there are numerous performances of dramatic and musical theatre as well as dancing and concerts. Every music performance includes polish subtitles.

Das Stadttheater, auch Kleine Semperoper genannt, wurde 1851 im klassizistischen Stil gebaut. Der aktuelle Innenraum ist dem Umbau von 1927 zu verdanken. In dem Repertoire stehen Drama- und Musikspektakel, Tanztheater und Konzerte. Alle Musikspektakel sind mit polnischen Untertiteln versehen.

Görlitz Demianiplatz 2

pn. – pt. 10:00 – 18:00 śr. / sob. 10:00 – 12:30

+49 3583 770533

www.g-h-t.de

27

Muzeum Śląskie / SILESIAN MUSEUM / SCHLESISCHES MUSEUM zu Görlitz Muzeum Śląskie w Görlitz mieści się w renesansowym budynku Schönhof, wybudowanym w 1526 roku przez Wendla Roβkopfa Starszego. Od maja 2006 roku ekspozycje stałe i czasowe dokumentują kulturę i sztukę Śląska. Prezentowane jest rzemiosło śląskie i rękodzieło artystyczne z okresu od XVII do XIX wieku. Przedmioty codziennego użytku, wyroby rzemiosła i przemysłu, dokumenty życia wielkomiejskiego i dzieła sztuki przedstawiają bogaty w detale obraz Śląska w XIX i XX wieku.

Silesian Museum in Görlitz is situated in a renaissance building Schönhof, raised in 1526 by Wendel Roskopf the Elder. Since May 2006 permanent and temporary exhibitions are portraying the culture and the art of Silesia. Presented Silesian craftsmanship and handmade art is dated from 17th till 19th century. Objects of everyday use, of craft and industry, documents of big city life and the art pieces depicts the rich in details image of Silesia from 19th and 20th centuries.

Das Schlesische Museum zu Görlitz präsentiert seine Sammlungen im RenaissanceGebäude Schönhof, errichtet 1526 von Wendel Roskopf den Älteren. Seit Mai 2006 wird mit den Dauer- und Sonderausstellungen die schlesische Kultur und Kunst dokumentiert.

Es wird hier das schlesische Handwerk und Kunsthandwerk aus dem Zeitraum vom 17. und 19. Jahrhundert dargestellt. Die Gegenstände des täglichen Gebrauchs, Handwerk und Industriewaren, Dokumente zum Großstadtleben und Kunstwerke zeigen ein sehr detailliertes Bild von Schlesien des 19. und 20. Jahrhunderts.

Görlitz Brüderstraße 8 +49 3581 87910

wt. – nd. 10:00 – 17:00 www.schlesisches-museum.de

28

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Muzeum Historyczno-Kulturalne KAISERTRUTZ/ MUSEUM OF HISTORY AND CULTURE KAISERTRUTZ/ KULTURHISTORISCHES MUSEUM Görlitz-KAISERTRUTZ Barbakan nazywany Kaisertrutz wzniesiony został w 1490 roku w celu obrony miasta (od zachodniej strony był częścią umocnień miejskich). Od 1932 r. Kaisertrutz służy jako Muzeum Historyczno-Kulturalne. Prezentowane w nim ekspozycje stałe umożliwiają wgląd w historię społeczeństwa, gospodarki i kultury miasta. Muzeum prezentuje historię kultury od epoki kamienia łupanego, aż po czasy nowożytne.

Nieopodal Kaisertrutz stoi Wieża Reichenbarska (Reichenbacher Turm).

Barbican named Kaisertrutz was raised in 1490 as a city’s defence facility (it was part of the city fortifications on the west side). Since 1932 Kaisertrutz has served as a Museum of History and Culture. Its exhibitions allow the insight into the history of society, economy and the culture of the city. The museum presents the history of culture from the stone age till the modern times. Nearby Kaisertrutz is situated the Tower of Reichenbach.

Die „Kaisertrutz“ genannte Barbakane wurde 1490 zur Verteidigung der Stadt errichtet (vom Westen war sie ein Teil der Stadtbefestigungen). Seit 1932 dient Kaisertrutz als Kulturhistorisches Museum. Die dort dargestellten Dauerausstellungen bieten einen Einblick in die Geschichte der Gesellschaft, Wirtschaft und Kultur der Stadt. Das Museum präsentiert die Kulturgeschichte von der Steinzeit bis zur Neuzeit. In der Nähe vom Kaisertrutz steht der Reichenbacher Turm. +49 3581 67 1420 www.museum-goerlitz.de

Görlitz Platz des 17 Juni 1

29

MUZEUM PRZYRODNICZE / NATURAL HISTORY MUSEUM / SENCKENBERG MUSEUM FÜR NATURKUNDE Muzeum Przyrodnicze w Görlitz znajduje się w centrum miasta, założone zostało w 1860 r. Gromadzi kolekcje i rezultaty badań przyrodniczych z ostatnich 200 lat.

Nowoczesne wystawy umożliwiają wędrówkę po fascynującym świecie przyrody – od Górnych Łużyc po tropiki i od raf koralowych po miejscowe gleby. Dzięki nim można także zapoznać się z tematami aktualnych badań prowadzonych przez zatrudnionych w Muzeum naukowców. Muzeum posiada bogate zbiory – ponad 6,5 mln okazów.

The Natural History Museum in Görlitz, established in 1860, is situated in the city centre.

It gathers the collections and the results of biological studies from the past 200 years.

Modern exhibitions give an opportunity for a walk inside a fascinating world of nature – from Upper Lusatia to tropics and from coral reefs to local soil. Thanks to them it is also possible to get familiar with the subjects of current researches conducted by the scientists working at the museum. The museum has a rich collection of over 6.5 million specimens.

Das Museum für Naturkunde in Görlitz befindet sich im Stadtzentrum und wurde 1860 gegründet. Es vereint die Sammlungen und Ergebnisse der Naturforschung aus den letzten 200 Jahren. Moderne Ausstellungen laden zu einer Erlebnisreise in die faszinierende Welt der Natur ein - von der Lausitz bis in die Tropen und vom Korallenriff bis in die heimischen Böden. Sie vermitteln aktuelle Forschungsinhalte aus der Arbeit der Wissenschaftler des Museums. Die Sammlungen des Museums sind umfangreich und enthalten über 6,5 Mio. Exemplare. wt. – pt. 10:00 - 17:00 sob. – nd. 10:00 – 18:00

Görlitz Am Museum 1 +49 3581 47605100

www.senckenberg.de

30

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

DOLNY RYNEK I RATUSZ / LOWER SQUARE AND CITY HALL / UNTERMARKT UND RATHAUS Dolny Rynek wraz z Ratuszem to najważniejsza część Starego Miasta w Görlitz. Nazwa Dolny Rynek pojawia się w źródłach w 1403 r. Początki budowy Ratusza sięgają 1350 r., który był wielokrotnie przebudowywany. Zachował elementy gotyku, renesansu i baroku. Najsławniejsze są schody ratuszowe zbudowane w latach 1537 – 1538. Ich twórcą był architekt Wendel Roβkopf. Nad nimi, od 1488 r., znajduje się późnogotycki herb Macieja Korwina. Wytworne wnętrze ratusza pochodzi z okresu renesansu.

The Lower Square with its city hall is the most important part of the old town of Görlitz.

The name of Lower Square may be noticed in the sources from 1403. Constructing the city hall, which was rebuilt numerous times, began in 1350. It held the elements characteristic for gothic, renaissance and baroque styles. The most famous element is the city hall stairway created in years 1537 – 1538 by the architect Wendel Roskpof.

Above them, since 1488 there has been a late-gothic coat of arms of Maciej Korwin.

The elegant interior of the city hall was made during the renaissance.

Der Untermarkt mit dem Rathaus ist der wichtigste Teil der Altstadt in Görlitz. Der Untermarkt erschien schon in den Quellen von 1403. Der Bau des Rathauses fing 1350 an und das Gebäude wurde mehrmals umgebaut. Es blieben die Elemente aus Gotik, Renaissance und Barock erhalten. Am berühmtesten ist die 1537 – 1538 gebaute Rathaustreppe von dem Architekten Wendel Roskopf. Seit 1488 befindet sich über der Treppe das spätgotische Wappen von Matthias Corvinus. Der vornehme Innenraum des Rathauses stammt aus der Renaissance.

Görlitz Untermarkt 6-8

31

WAGA MIEJSKA / CITY SCALES / DIE WAAGE

W południowo-wschodniej części Rynku wznosi się budynek wagi miejskiej powstałej najprawdopodobniej w roku 1453, a przebudowywany w latach 1599 – 1600 według projektu Jonasa Roβkopfa. Obiekt ten służył do ważenia i clenia w nim sprowadzanych do miasta towarów. Fasadę zdobią kolumny z jońskimi kapitelami oraz konsole z popiersiami. Wewnątrz domu zachowało się późnogotyckie sklepienie i polichromia na kilku stropach.

In the south-eastern part of the square there is a building of City Scales which was most probably created in 1453 and redeveloped in 1599 – 1600 according to the design of Jonas Roskopf. It was used to weigh and measure the merchandise brought into the city, for customs purposes. The façade is adorned with Ionic style columns and ancon with busts. Inside the building there is a late-gothic coping and a polychromy on several ceilings.

In dem süd-östlichen Teil des Marktplatzes erhebt sich das Gebäude der Stadtwaage, errichtet wahrscheinlich im Jahr 1453 und umgebaut zwischen 1599 – 1600 nach dem Entwurf von Jonas Roskopf, In der Waage wurden einst die in der Stadt eintreffenden Waren gewogen und verzollt. Die Fassade ist mit den Säulen mit ionischen Kapitellen und Konsolen mit Büsten verziert. Im Innenraum des Hauses erhielt sich ein spätgotisches Gewölbe und auf einigen Decken eine Polychromie.

Görlitz Untermarkt 14

32

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

APTEKA RATUSZOWA / CITY HALL PHARMACY / RATSAPOTHEKE W północno-wschodniej pierzei Dolnego Rynku wznosi się renesansowa kamienica z lat 1550 – 1552, w której w 1771 r., August Struve założył aptekę.

Elewację budynku zdobią zegary słoneczne i rysunki astronomiczne (solarium oraz planetarium) wykonane przez Zachariasza Scultetusa, brata Bartłomieja Scultetusa – uczonego i burmistrza Görlitz (Zgorzelca).

In the north-eastern frontage of the lower square there is a renaissance townhouse build in 1550 - 1552 period, where in 1771 a pharmacy was founded by August Struve. The façade is adorned with sundials and astronomical drawings (solar constellation and planetarium) made by Zacharias Scultetus, brother of Bartholomäus Scultetus – the scholar and mayor of Görlitz (Zgorzelec).

In der nord-östlichen Frontfassade des Untermarkts erhebt sich ein RenaissanceMiethaus aus den Jahren 1550 – 1552, in dem 1771 August Struve eine Apotheke gegründet hat. Die Fassade des Gebäudes ist mit den Sonnenuhren und astronomischen Zeichnungen (Solarium und Planetarium) von Zacharias Scultetus, Bruder von Bartholomäus Scultetus - den Gelehrten und Bürgermeister von Görlitz (Zgorzelec) - verziert.

Görlitz Untermarkt 24

33

DOM BAROKOWY I DOM BIBLIJNY / THE BAROQUE HOUSE AND THE BIBLICAL HOUSE / BAROCKHAUS UND BIBLISCHES HAUS Najsłynniejszy dom barokowy w Görlitz z ozdobną elewacją, bogatym portalem i okazałym dziedzińcem. Powstał w latach 1727 – 1729. Architektem był Jan Fryderyk Karcher. Od 1951 r. mieści się tu muzeum miejskie z bogatymi zbiorami oraz biblioteka licząca ponad 120 tys. tomów. Barockhaus sąsiaduje z tzw. Domem Biblijnym – renesansową kamienicą wybudowaną w 1570 r. Nazwa domu pochodzi od umieszczonych na fasadzie płaskorzeźb, przedstawiajacych sceny ze Starego i Nowego Testamentu.

The most famous baroque house in Görlitz with ornate façade, encrusted portal and a sumptuous courtyard. It was built in years 1727 – 1729. Its architect was John Frederick Karcher. Since 1951 it has been a place for a city museum with a wide collection and a library with over 120 000 tomes. Next to the baroque house there is so called Biblical House – a renaissance townhouse built in 1570. Its name comes from the relief on its façade, depicting the scenes from the Old and New Testament.

Das berühmteste Barockhaus in Görlitz mit Schmuckfassade, prächtigem Portal und herrlichem Hof. Es wurde 1727 – 1729 von dem Architekten Johann Friedrich Karcher errichtet. Seit 1951 befindet sich hier das Stadtmuseum mit umfangreichen Sammlungen und die Bibliothek mit mehr als 120,000 Bänden. Das Barockhaus grenzt an das Biblische Haus – ein Renaissance-Miethaus aus dem Jahr 1570. Der Hausname ist auf die an der Fassade befindlichen Flachreliefen zurückzuführen, die die Szenen aus dem Alten und Neuen Testament darstellen.

Görlitz Neißestraße 30 +49 3581 671410

wt. – nd. 10:00 - 17:00 pt. 10:00 – 20:00 www.museum-goerlitz.de

34

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

FORTYFIKACJE MIEJSKIE / CITY FORTIFICATIONS / STÄDTISCHE BEFESTIGUNGSANLAGEN W Görlitz możemy podziwiać pozostałości średniowiecznych fortyfikacji miejskich z XIII/XIV w. Jeszcze w XIII w. miasto posiadało 33 basteje. W XIX w. fortyfikacje rozebrano. Jedyną zachowaną basztą jest Ochsenbastei (Baszta Wołowa). Ocalały również trzy z czterech wież: Frauenturm (Wieża Panny Maryi), Nokolaiturm (Wieża Mikołajska) oraz Reichenbacher Turm (Wieża Reichenbarska) położona przy Górnym Rynku. Wieżę zdobią herby dawnego Związku Sześciu Miast Łużyckich.

In Görlitz we may see the remains of medieval city fortifications from 13th/14th century. As soon as in the 13th century the city had 33 fortified towers. In 19th century the fortifications were disassembled. The only one that is left untouched is Ochsenbastei (Ox Bastille).

Three of four towers also survived: Frauenturm (Virgin Mary Tower), Nokolaiturm (Nicholas Tower) and Reichenbacher Turm (Reichenbach Tower) placed at the Lower Square. The tower is decorated with coat of arms of the former Lusatian League.

In Görlitz kann man die Überreste der mittelalterlichen Stadtbefestigungen aus dem 13./14. Jh. bewundern. Noch im 13. Jahrhundert verfügte die Stadt über 33 Basteien.

Im 19 Jh. wurden die Befestigungen abgerissen. Die einzige erhalten gebliebene Bastei ist die Ochsenbastei. Es sind auch drei von den vier Türmen erhalten geblieben: Frauenturm, Nikolaiturm und Reichenbacher Turm auf dem Obermarkt.

Der Turm ist mit den Wappen des Lausitzer Sechstädtebundes verziert.

Görlitz Uferstraße

35

Kościół parafialny św. Piotra i Pawła / SAINT PETER AND PAUL CHURCH / pFARRKIRCHE ST. PETER UND PAUL Ewangelicko-augsburski kościół, to najbardziej okazała budowla sakralna w Görlitz i największy kościół halowy w Górnych Łużycach. Jego początki sięgają XIII w.

W 1423 roku rozpoczęto rozbudowę kościoła w duchu gotyku. Wizytówką świątyni są Organy Słoneczne. Twórcą prospektu z 1703 r. był Johann Conrad Bauchau, a organy zbudował Eugenio Casparini. O wyjątkowości prospektu stanowią piszczałki, uformowane na kształt promieni słonecznych, stąd nazwa instrumentu. Dzisiejsze organy to majstersztyk rekonstrukcji.

The Evangelical-Augsburg church, one of the most imposing sacral buildings in Görlitz and the biggest hall church in the Upper Lusatia. Its roots are dating back to 13th century. In 1423 the construction began, in a gothic manner. A showcase of the temple are the Sun Organ. The casing was made by Johann Conrad in 1703, while organ were built by Eugenio Casparini. The casing is unique due to the organ pipes formed in a shape of sunrays, which gave the instrument its name. The organ current look is the masterpiece of reconstruction art.

Evangelische Kirche, der prachtvollste Sakralbau in Görlitz und die größte Hallenkirche in der Oberlausitz. Ihren Ursprung hatte sie schon im 13. Jahrhundert.

1423 wurde der Ausbau der Kirche im gotischen Stil angefangen. Ein Markenzeichen der Kirche ist die Sonnen-Orgel. Der Prospekt wurde 1703 von Johann Conrad Büchau erschaffen und die Orgel von Eugenio Casparini erbaut. Die Besonderheit des Prospekts sind die Pfeifen, die in Form von Sonnenstrahlen angeordnet sind, daher der Instrumentenname. Die heutige Orgel ist ein Rekonstruktionsmeisterstück.

Görlitz Bei der Peterskirche 9

36

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Kościół Świętej Trójcy / HOLY TRINITY CHURCH / Dreifaltigkeitskirche Nad Górnym Rynkiem dominuje sylwetka kościoła Świętej Trójcy. Zbudowany w latach 1234 – 1245 stanowił część kompleksu klasztornego zakonu franciszkanów.

W kościele znajduje się barokowy ołtarz główny zawierający symbole Trójcy Świętej, który jest dziełem Caspara Gottloba von Radewitz. W kaplicy św. Barbary prezentowany jest późnogotycki ołtarz szafiasty „Złotej Maryi”. W jego centralnej części znajduje się figura Maryi z Dzieciątkiem wykonana przez Hansa Olmützera w 1488 r.

Above the Upper Square there is a visible silhouette of the Holy Trinity church. Built in years 1234 - 1245 it was a part of a monastery complex of the Franciscan Order. The church has a baroque altar with symbols of Holy Trinity, made by Caspar Gottlob von Radewitz. In the chapel of Saint Barbara there is a late-gothic winged altarpiece of “Golden Mary”. In its central part there is a statue of Mary with the Infant, made by Hans Olmützer in 1488.

Über den Obermarkt herrscht die Figur der Dreifaltigkeitskirche. Gebaut in den Jahren 1234 – 1245 bildete sie einen Klosterkomplex des Franziskanerordens. In der Kirche gibt es einen barocken Hochaltar mit den Dreifaltigkeitssymbolen von Caspar Gottlob von Radewitz. In der St.-Barbara-Kapelle steht ein spätgotischer Flügelaltar „Goldene Maria“. In dem zentralen Teil des Altars befindet sich die Figur von Maria mit dem Kinde, erstellt 1488 von Hans Olmützer.

Görlitz Klosterplatz 21

37

Święty Grób w Görlitz / HOLY SEPULCHRE IN GÖRLITZ / HEILIGes GrAb Görlitz Miejscowa Kalwaria powstała w latach 1481 – 1504. Kompleks jest kopią najważniejszych części Bazyliki Grobu Świętego z Jerozolimy. Składa się z Kaplicy Świętego Krzyża, Kaplicy Grobu Świętego, Kaplicy Namaszczenia, w której można zobaczyć rzeźbę Maryi pochylonej nad ciałem Jezusa oraz Drogi Krzyżowej.

Fundatorem Kalwarii był zgorzelecki burmistrz Georg Emmerich (1422 – 1507), który w latach 60. XV w. pielgrzymował do Grobu Chrystusa w Jerozolimie.

The local Calvary was created in year 1481 – 1504. The complex is a copy of the most important parts of the Church of the Holy Sepulchre in Jerusalem. It consists of the Holy Cross Chapel, the Holy Sepulchre Chapel, the Unction Chapel in which there is a statue of Mary bent over the Body of Christ and the Stations of the Cross. The sponsor of the Calvary was the mayor of Görlitz Georg Emmerich (1422 – 1507) who in the 1460s travelled to the Holy Sepulchre in Jerusalem.

Der lokale Kalvarienberg entstand 1481 – 1504. Der Komplex ist eine Kopie von den wichtigsten Teilen der Basilika des Heiligen Grabes in Jerusalem. Er besteht aus der Kapelle zum Heiligen Kreuz, Kapelle zum Heiligen Grab, Salbungskapelle, in der die Skulptur Marias über dem Leib Jesu zu sehen ist, sowie aus dem Kreuzweg. Der Spender des Kalvarienbergs was der Görlitzer Bürgermeister Georg Emmerich (1422 – 1507), der in den 60. Jahren des 15. Jahrhunderts zum Grab von Jesus Christus in Jerusalem gepilgert hat. pn. – sob. 10:00 – 18:00 nd. 11:00 – 18:00 www. evkulturstiftunggr.de

Görlitz Heilige-Grab-Straße 79/80 +49 3581 315864

38

WORTH SEEING / SEHENSWERTes

Kościół św. Mikołaja i cmentarz / SAINT NICHOLAS CHURCH AND CEMETERY / nikolaikirche und friedhof To świątynia z odległą, średniowieczną metryką. Jej początki sięgają przełomu XI i XII w. Do 1372 r. była głównym kościołem miasta. Przebudowana w 1925 r. przez Martina Elsässera jako pomnik pamięci poległych w I wojnie światowej. Obecnie mieści wystawę poświęconą dorobkowi Jakuba Böhme. Na przyległym, najstarszym cmentarzu miasta, który był miejscem pochówków do poł. XIX w., znajduje się ostatnie miejsce spoczynku Jakuba Böhme.

This is a temple dating back to the medieval times. Built on the turn of 11th and 12th century, it was the city’s primary church until 1372. Rebuilt in 1925 by Martin Elsässer as a memorial to the people killed during the First World War. Currently it is a hosting place for an exhibition of Jakob Böhme works. On the adjoining cemetery, which is the oldest cemetery in the city and was used for burials until the middle of 19th century, there is a grave of Jakob Böhme.

Ein Tempel mit mittelalterlichem Ursprung, der bis in die Jahrhundertwende vom 11. und 12. Jh. zurückreicht. Bis 1372 war sie die Hauptkirche der Stadt. 1925 wurde er von Martin Elsässer zum Denkmal der Gefallenen des Ersten Weltkriegs umgebaut.

Zur Zeit umfasst sie die Ausstellung zum Schaffen von Jakob Böhme. Auf dem angrenzenden, ältesten Friedhof der Stadt, der bis zur Hälfte des 19. Jahrhunderts ein Begräbnisort war, befindet sich die Ruhestätte von Jakob Böhme.

Görlitz Große Wallstraße

39

ARTO

uczestniczyĆ WORTH TO PARTICIPATE Veranstaltungen

Dni Miasta Zgorzelec / DAYS OF ZGORZELEC / Die Tage der Stadt Zgorzelec Cykliczna impreza organizowana pod koniec czerwca, wypełniona wydarzeniami kulturalnymi i rozrywkowymi. Dni Miasta Zgorzelec obfitują w koncerty, pokazy, kabarety, wystawy i rodzinne zabawy. Podczas finału Dni Miasta Zgorzelec, w amfiteatrze przy MDK, wystąpili najwięksi artyści polskiej estrady m.in.: Agnieszka Chylińska, Dawid Podsiadło, Patrycja Markowska, Justyna Steczkowska, Natalia Kukulska, Stachursky, Raz Dwa Trzy, Bajm, Zakopower, Perfect i wielu innych.

It is the annual celebration that takes place at the end of June, filled with cultural and entertainment events. Days of Zgorzelec are full of concerts, exhibitions, comedy shows and family festivals. During the final days of annual celebrations, the amphitheatre next to the Municipal Cultural Centre hosted the greatest polish singers and bands, such as: Agnieszka Chylińska, Dawid Podsiadło, Patrycja Markowska, Justyna Steczkowska, Natalia Kukulska, Stachursky, Raz Dwa Trzy, Bajm, Perfect and many others.

Eine zyklische Veranstaltung voller Kultur- und Unterhaltungsereignisse, die Ende Juni stattfindet. Die Tage der Stadt Zgorzelec sind reich an Konzerten, Shows, Kabaretten, Ausstellungen und Familienspielen. Bei dem Finale der Tage der Stadt Zgorzelec treten in dem Amphitheater bei dem Stadtkulturhaus die größten polnischen Bühnenkünstler auf, u.a. Agnieszka Chylińska, Dawid Podsiadło, Patrycja Markowska Justyna Steczkowska, Natalia Kukulska, Stachursky, Raz Dwa Trzy, Bajm, Perfect und vielen anderen. www.mdk.zgorzelec.eu

42

WORTH to participate / veranstaltungen

święto starego miasta Jakuby & Altstadtfest / THE old town festival Jakuby & Altstadtfest / der Feiertag der Altstadt Jakuby & Altstadtfest Najatrakcyjniejsze wydarzenie kulturalno-rozrywkowe w regionie, organizowane w ostatni weekend sierpnia na Przedmieściu Nyskim. Impreza, to historycznoartystyczno-handlowy jarmark nawiązujący klimatem do początków miasta i czasów Jakuba Böhme. To niezwykłe spotkanie z historią, dawnym tańcem, muzyką, teatrem i rzemiosłem, gromadzi tysiące gości.

The most appealing cultural-entertainment event in the region, taking place during the last weekend of August on the Neisse Suburbs. This is a historical-artisticmerchandise county fair relating with its climate to the beginnings of the city and Jakub Böhme times. This is a unique opportunity to encounter a past, along with historical dances, music, theatre and craftsmanship; each year it attracts thousands of guests.

Die attraktivste Kultur- und Unterhaltungsveranstaltung in der Rgion, die am letzten August-Wochenende in der Neiße-Stadt stattfindet. Die Veranstaltung ist ein Geschichte-Kunst-Handelsjahrmarkt, der die Atmosphäre des Mittelalters vermittelt. Diese außergewöhnliche Begegnung mit Geschichte, altem Tanz, Theater und Handwerk lockt Tausende von Gästen.

www.jakuby.eu

43

Rocznicowy Koncert Orkiestry Mandolinistów / ANNUAL MANDOLIN ORCHESTRA CONCERT / jubiläumskonzert des Orchesters der Mandolinenspieler Zgorzelecka Orkiestra Mandolinistów im. Tadeusza Grudzińskiego, co roku na wiosnę daje wspaniały rocznicowy koncert z udziałem największych gwiazd polskiej piosenki m.in.: Zbigniewem Wodeckim, Grzegorzem Turnauem, Stanisławem Soyką. Orkiestra poprzez swoje nietypowe instrumentarium jest wyjątkowym zjawiskiem muzycznym na skalę kraju. Składa się z muzyków amatorów i gra nieprzerwanie od 1990 r.

Tadeusz Grudziński Mandolin Zgorzelec Orchestra performs every spring during the annual concert starring the biggest artists of Poland, such as: Zbigniew Wodecki, Grzegorz Turnau, Stanisław Soyka. The orchestra, due to its unique set of instruments gives truly exceptional musical experience. It consists of amateur musicians and performs regularly since 1990.

Das Görlitzer Tadeusz-Grudziński-Orchester der Mandolinspieler gibt jeden Frühling ein wunderbares Jubiläumskonzert unter Beteiligung der größten Stars der polnischen Musik, z.B. Zbigniew Wodecki, Grzegorz Turnau, Stanisław Soyka.

Dank der Verwendung von untypischen Instrumenten ist das Orchester ein außergewöhnliches Musikphänomen für das ganze Land. Es besteht aus den Laienmusikern und spielt ununterbrochen seit 1990.

www.mdk.zgorzelec.eu

44

WORTH to participate / veranstaltungen

Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej / INTERNATIONAL GREEK SONG FESTIVAL / DAS INTERNATIONALE FESTIVAL DES GRIECHISCHEN LIEDES Organizowany rokrocznie w lipcu zgorzelecki festiwal, to wydarzenie dedykowane Grekom, których powojenna historia związała z Polską a szczególnie z miastem Zgorzelec. Muzyka, potrawy kulinarne, wystawy, a nawet rozgrywki sportowe – wszystko to ma przypomnieć mieszkańcom Zgorzelca o tym, że miasto ma w swojej historii piękny grecki epizod.

Festival in Zgorzelec, organised annually in July, is an event dedicated to Greeks whom post-war history connected to Poland, especially with Zgorzelec. Music, cuisine, exhibitions and even sport events – each one of these is to remind the citizens of Zgorzelec that their city has a wonderful Greek element in its history.

Das jedes Jahr im Juli durchgeführte Zgorzelecer Festival ist gewidmet Griechen, die die Nachkriegsgeschichte mit Polen und insbesondere mit der Stadt Zgorzelec verbunden hat. Musik, kulinarische Gerichte und sogar Sportwettbewerbe – das alles soll den Bewohnern von Zgorzelec daran erinnern, dass die Stadt in ihrer Geschichte eine wunderschöne griechische Episode hat.

www.zgorzelec.eu

45

Europamarathon Zgorzelec/Görlitz

Prestiżowe wydarzenie biegowe, organizowane cyklicznie w czerwcu, cieszące się dużym zainteresowaniem wśród uczestników i kibiców. Bieg znajduje się w zestawieniu 100. najlepszych maratonów w Europie. Trasa wiedzie przez dwa miasta, a tym samym przez dwa kraje. W programie są również: półmaraton, wyścig na 10 km, „bieg dla każdego”, oraz bieg dla dzieci. W imprezie uczestniczą chodziarze Nordic Walking, rolkarze i zawodnicy na wózkach.

Prestigious running event, taking place in June, with a huge interest from contesters and spectators. It is among the top 100 marathons in Europe. The route goes through both cities, which also means two countries. There are also side-events: half-marathon, 10 kilometres run, “free for all race” and the children’s race. Among the participants there are also people doing the Nordic Walking, skaters and wheelchair competitors.

Renommierte Laufveranstaltung, regelmäßig im Juni organisiert, die eine große Beachtung unter den Teilnehmern sowie den Zuschauern findet. Der Lauf steht in der Liste der 100. besten Marathonläufe in Europa. Die Strecke führt durch zwei Städte und auch durch zwei Länder. Das Programm bietet auch einen Halbmarathon, 10-km-Wettlauf, „Jedermannlauf“ und Kinderlauf an. An der Veranstaltung nehmen Nordic Walkers, Inlineskaters und Wettbewerber auf Rollstühlen teil.

www.europamarathon.de

46

WORTH to participate / veranstaltungen

Streetball Zgorzelec

Festiwal Koszykówki Ulicznej-Streetball Zgorzelec to prawdziwe święto koszykówki, zaliczane do jednej z największych tego typu imprez w Polsce. Organizowany rokrocznie w czerwcu, na terenie PGE Turów Arena. Udział różnych grup wiekowych stanowi wspaniałą integrację pokoleniową. Festiwal dostarcza nie tylko emocji sportowych ale również wiele atrakcji artystycznych.

The festival of street basketball – Streetball Zgorzelec is a great basketball celebration, considered one of the biggest Polish events of that kind. Taking place every June at the PGE Turów Arena. Participation of people from different age groups is an opportunity for generations to integrate. The festival is not only about the sport event but also offers numerous artistic attractions.

Das Streetball Festival - Streetball Zgorzelec ist ein echtes Basketballfest, das zu einer der größten Veranstaltungen von dieser Art in Polen zählt. Es wird jedes Jahr im Juni auf dem Gelände PGE Turów Arena organisiert. An dem Event nehmen unterschiedliche Altersgruppen teil und so verbindet es unterschiedliche Generationen. Das Festival sorgt nicht nur für die Sportemotionen, sondern bietet auch viele Kunstattraktionen.

www.zgorzelec.eu

47

Rowerowy Rajd Gwiaździsty / STAR CYCLING RALLY / STERNRADfahrt Rokrocznie w maju dla miłośników rowerowych wycieczek, organizowana jest podróż po malowniczych okolicach sąsiedniego powiatu Görlitz. Rowerzyści wyznaczonymi trasami o zróżnicowanych dystansach, przybywają z różnych kierunków tworzących kształt gwiazdy. Bogaty program, loteria fantowa i dużo muzyki zapewnia uczestnikom wiele emocji.

Each year in May the tour of the scenic landscapes of the neighbouring county of Görlitz is organised for all of the bicycle tours enthusiasts. Cyclists travel through different routes of various lengths, from multiple directions, that all together create a shape of a star. Extensive programme, including the funfair lottery and a lot of music gives all of the participants a lot of emotions.

Jedes Jahr im Mai wird für die Liebhaber der Fahrradausflüge eine Reise durch die malerische Gegend des angrenzenden Landkreises Görlitz organisiert. Die Radfahrer fahren auf gekennzeichneten Strecken von verschiedenen Distanzen, kommen aus unterschiedlichen Richtungen an und bilden damit eine Sternform. Ein abwechslungsreiches Programm, eine Pfandlotterie und viel Musik garantieren viele Emotionen.

www.sternradfahrt.de

48

WORTH to participate / veranstaltungen

Via Thea - Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych VIA THEA - INTERNATIONAL FESTIVAL OF STREET THEATRES/ Via Thea - internationaleS StraSSentheater Festival To występy artystów i ulicznych zespołów teatralnych z różnych stron świata w miejskiej przestrzeni ulic, placów, parków nad Nysą Łużycką w Görlitz i w Zgorzelcu. Każdego roku w lipcu, miejsca te na trzy dni przemieniają się w jedną wielką scenę pod niebem. Różnorodność i bogactwo form artystycznych prezentacji przyciąga co roku wielu gości i turystów.

This festival consists of performances of artists and street theatre groups from all over the world, taking place in the streets, squares and parks of Lusatian Neisse in Görlitz and Zgorzelec. Each year in July, for three days, these places transform into a giant open air stage. Diversity and variety of artistic forms attracts multiple visitors and tourists each year.

Auftritte der Künstler und Straßentheater-Truppen aus verschiedenen Ländern in der Stadt - auf den Straßen, Plätzen und in den Parken an der Lausitzer Neiße in Görlitz und Zgorzelec. Sie werden jedes Jahr im Juli für diese 3 Tage in eine große Bühne unter dem Himmel verwandelt. Die Vielfalt der künstlerischen Formen zieht jedes Jahr viele Gäste und Touristen an.

www.viathea.de

49

Dni Literatury nad Nysą / LITERATURE DAYS BY THE NEISSE RIVER / DIE LITERATURTage an NeiSSe Forum międzynarodowej wymiany kulturalnej i prezentacja nowych trendów literackich w Niemczech, Polsce oraz innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, a także zainteresowanie czytelników odkrywaniem wspólnej przeszłości.

Prezentowana literatura oraz rozmowy i dyskusje są okazją do przełamania barier i zrozumienia zawiłości środkowoeuropejskiej historii.

International cultural exchange forum and presentation of new literature trends in Germany, Poland and other Middle Europe and Easter Europe countries, as well as engaging readers in discovering the mutual past. Presented literature along with conversations and discussions is a great opportunity for breaking the boundaries and understanding the complexity of history of Middle Europe.

Forum des internationalen Kulturaustausches und Darstellung neuer literarischen Trends in Deutschland, Polen und anderen Ländern in Mittel- und Osteuropa sowie Erweckung der Interesse der Leser/innen an Entdeckung gemeinsamer Vergangenheit. Die präsentierte Literatur, Gespräche und Diskussionen bieten die Gelegenheit an, die Barrieren zu überwinden und die Kompliziertheiten der mitteleuropäischen Geschichte zu verstehen.

www.literaturtage.eu

50

WORTH to participate / veranstaltungen

Narodowe Czytanie / national reading / nationalLesen Ogólnopolska akcja zainicjowana w 2012 r. przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Dzięki tej inicjatywie możliwe jest wspólne czytanie największych dzieł polskiej literatury. Zaproszeni goście, ciekawe dekoracje i barwne stroje uatrakcyjniają imprezę. Mieszkańcy Zgorzelca bardzo ochoczo biorą udział w Narodowym Czytaniu.

Polish national event started in 2012 by the former president of Poland Bronisław Komorowski. Thanks to this initiative, people collectively read the biggest masterpieces of polish literature. Special guests, interesting decorations and colourful outfits make the event even more interesting. The inhabitants of Zgorzelec are always willing to participate in the annual National Reading.

Eine polenweite Aktion, initiiert 2012 von dem Präsidenten der Republik Polen Bronisław Komorowski. Dank dieser Initiative ist das gemeinsame Lesen von den größten Werken der polnischen Literatur möglich. Die Veranstaltung wird von den eingeladenen Gästen, interessanten Kulissen und bunten Kleidungen attraktiver gestaltet. Die Einwohner von Zgorzelec nehmen an dem Nationallesen sehr gerne teil.

www.zgorzelec.eu

51

DZIEŃ OTWARTY DOMÓW PRZYSŁUPOWYCH / HALFTIMBERED HOUSES OPEN DAY / TaG des offenen umgebindehauses Rokroczne wydarzenie organizowane w końcu maja, mające na celu przybliżyć wyjątkowe piękno architektury regionalnej domów przysłupowych. Jest to wspaniała okazja aby zajrzeć do wyjątkowych budynków w Górnych Łużycach, skarbu niespotykanego nigdzie indziej w Europie. Na niemiecko-czesko-polskim pograniczu zachowało się 19 tysięcy domów łużyckich.

Annual event taking place at the end of May, which aim is to present the unique beauty of the regional architecture of half-timbered houses. It is a great opportunity to look inside the exceptional buildings in the Upper Lusatia, the treasure that cannot be found anywhere else in Europe. On the German-Czech-Polish border there are 19 000 Lusatian houses left.

Alljährige Veranstaltung, die Ende Mai zur Näherbringung der außergewöhnlichen Schönheit der Regionalarchitektur der Umgebindehäuser organisiert wird. Dies bietet eine wunderschöne Gelegenheit an, in die ungewöhnlichen Gebäuden in der Oberlausitz reinzugucken – sie sind ein Schatz, der nirgendwo anders in Europa zu finden ist. Auf dem deutsch-tschechisch-polnischen Grenzgebiet blieben 19,000 Lausitzer Häuser erhalten.

www.domkolodzieja.pl

52

WORTH to participate / veranstaltungen

DZIEŃ OTWARTYCH ZABYTKÓW / OPEN MONUMENTS DAY / TAG DES OFFENEN DENKMALS Jest to wydarzenie kulturalne, odbywające się co roku w drugi weekend września na terenie Zgorzelca i Görlitz. Zwiedzającym udostępnione są zabytkowe obiekty, również te, których nie można obejrzeć na co dzień. Oprócz możliwości zobaczenia architektonicznych perełek, na Dolnym Rynku organizowany jest jarmark rzemieślniczy, który podkreśla dziedzictwo kulturowe. Podczas jarmarku rzemieślnicy prezentują artystyczne umiejętności i kunszt dawnego rzemiosła.

Każda edycja wydarzenia opatrzona jest innym mottem przewodnim.

This is a cultural event that takes place each year during the second weekend of September in Zgorzelec and Görlitz. Visitors may explore historical places, including these that are usually restricted. Apart from the ability of seeing the magnificent pieces of architecture, on the Lower Square there is also a traditional crafting fair, which reflects the cultural heritage. During the fair, craftsmen present their skills and the art of historical handicraft. Each year there is a different main theme to the event.

Eine Kulturveranstaltung, die jedes Jahr am zweiten September-Wochenende in Zgorzelec und Görlitz stattfindet. Es werden den Besuchern historische Objekte zugänglich gemacht, auch solche, die sonst nicht zugänglich sind. Neben den Möglichkeiten, die Perlen der Architektur zu sehen, wird auf dem Untermarkt auch ein Handwerk-Jahrmarkt organisiert, der die Kulturerbe hervorhebt. Auf dem Jahrmarkt präsentieren die Handwerker ihre Kunstfähigkeiten und das alte Handwerk. Jede Auflage der Veranstaltung hat ein anderes Leitmotiv. www.zgorzelec.eu

53

Śląski Jarmark Bożonarodzeniowy w Görlitz / SILESIAN CHRISTMAS FAIR IN GÖRLITZ / SCHLESISCHER CHRISTKINDELMARKT ZU GÖRLITZ Na zabytkowym Dolnym Rynku (Untermarkt) w Görlitz rzemieślnicy artystyczni, kupcy i restauratorzy prezentują oraz wystawiają na sprzedaż produkty i wyroby z regionu trzech państw: Polski, Czech i Niemiec. Przez cały czas trwania jarmarku, występy muzyczne i artystyczne na scenie umilają czas odwiedzającym.

In the historical Lower Square (Untermarkt) in Görlitz, artisans, merchants and restaurateurs present and sell their products and goods from the regions of the three countries: Poland, Czech Republic and Germany. During the fair, there are also musical and artistic performances on stage, to make it even more pleasant to the visitors.

Auf dem historischen Untermarkt in Görlitz werden Produkte und Waren aus der Region der drei Länder: Polen, Tschechien und Deutschland von den Kunsthandwerkern, Kaufmännern und Restauratoren präsentiert und zum Verkauf angeboten. Während des ganzen Jahrmarktes wird den Besuchern die Zeit durch Bühnenauftritte mit Musik und Kunst angenehm gestaltet.

www.schlesischer-christkindelmarkt-goerlitz.de

54

portowo

i rekreacyjnie SPORT AND RECREATION Sport und Freizeit

Hala PGE Turów Arena / PGE TURÓW ARENA HALL / PGE Turów Arena halle Halę otwarto 23 listopada 2014 roku. Tu trenują i rozgrywają mecze koszykarze PGE Turów Zgorzelec. Trybuny mogą pomieścić łącznie ponad 4 tys. widzów. W sąsiedztwie hali znajduje się parking na 302 stanowiska. Ten nowoczesny i technologicznie zaawansowany obiekt pozwala również na przeprowadzanie różnego rodzaju eventów nie związanych ze sportem.

The sport centre was opened on November 23rd 2014. This is the place where the basketball players of the PGE Turów Zgorzelec team train and play their games. The arena capacity is over 4000 spectators. Next to it is a parking for 302 cars. This modern and technologically advanced centre can also host various non-sport events.

Die Halle wurde am 23. November 2014 eröffnet. Hier trainieren und spielen die Basketballspieler von PGE Turów Zgorzelec. Auf den Tribünen gibt es Platz für mehr als 4,000 Zuschauer. Neben der Halle steht ein Parkplatz mit 302 Parkplätzen zur Verfügung. Dieses moderne und technologisch hoch entwickelte Objekt eignet sich auch für verschiedene, nicht sportliche Events.

+48 75 649 27 06

Zgorzelec ul. Lubańska 9 A

www.pgeturowarena.eu

56

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Stadion Miejski / MUNICIPAL STADIUM / städtischeS Stadion Zmodernizowany, multifunkcjonalny obiekt spełniający współczesne wymagania i standardy do prowadzenia zawodów, również o randze międzynarodowej.

Kompleks tworzą: dwa boiska piłkarskie, trzy boiska wielofunkcyjne, sześciotorowa bieżnia z nawierzchnią tartanową, skocznia do skoku o tyczce i wzwyż, rzutnie do rzutu oszczepem, dyskiem, młotem i pchnięcia kulą oraz skocznia do soku w dal i trójskoku. Na trybunach może zasiąść 1913 widzów.

Modernised, multifunctional facility fulfilling the contemporary requirements and standards necessary for holding competitions of national and international range. The compound consists of: two football pitches, three multifunctional fields, six-lane track with polyurethane surface, fields for pole vaulting, javelin throw, discus throw, hammer throw, shot put, long jump and a triple jump. The stadium can host 1913 spectators.

Modernes Mehrzweckobjekt, das die gegenwärtige Anforderungen und Standards zur Organisierung von (auch internationalen) Wettbewerben erfüllt. Der Komplex besteht aus zwei Fußballplätzen, drei Multifunktionsspielplätzen, einer Laufbahn mit sechs Bahnen mit Tartan-Belag, einer Sprunganlage für Hochsprung und Stabhochsprung, Wurfanlagen für Speerwerfen, Hammerwurf und Kugelstoßen sowie einer Sprunganlage für Weitsprung und Dreisprung. Auf den Tribünen können 1913 Zuschauer Platz nehmen. +48 75 649 27 06

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

57

Hala Sportowa CSR / CSR SPORTS HALL / Sporthalle CSR Wielofunkcyjna hala widowiskowo-sportowa powstała w 1986 roku. Spełnia wymogi do rozgrywania meczów koszykówki, piłki halowej, ręcznej i siatkowej oraz walk bokserskich. Sprawdza się również jako miejsce organizowania wydarzeń kulturalno – artystycznych. Obiekt może pomieścić do 2 tys. widzów w zależności od rodzaju organizowanego wydarzenia. Do 2014 roku była halą treningową i meczową koszykarskiej drużyny PGE Turów Zgorzelec.

Multifunctional sports and entertainment hall was constructed in 1986. It fulfils the requirements for playing the games of basketball, futsal, handball, volleyball and boxing fights. It can also host the cultural-artistic events. The facility can welcome up to 2000 spectators, depending on the type of the event. Until 2014 it was the home for the PGE Turów Zgorzelec basketball team.

Die Multifunktionssporthalle entstand im Jahr 1986. Sie erfüllt die Anforderungen zur Organisierung von Basketball-, Hallenball-, Handball und Volleyballspiele sowie Boxenkämpfen. Es ist auch für die Kultur-Kunstveranstaltungen gut geeignet. Im Objekt gibt es Platz für bis zu 2,000 Zuschauer, je nach der Art der Veranstaltung. Bis 2014 war sie die Trainings- und Spielhalle des Basketballteams PGE Turów Zgorzelec.

+48 75 649 27 06

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

58

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Basen Kryty / INDOOR SWIMMING POOL / Schwimmhalle Pływalnia jest jedynym tego typu obiektem w Zgorzelecu, który skład się z: basenu dużego o wym. 25x15 m ze skocznią i 6 torami pływackimi, basenu małego, brodzika dla dzieci oraz zjeżdżalni rynnowo-rurowej o długości 70 m. Basen udostępniany jest dla klientów indywidualnych, grup zorganizowanych, jak również dla grup AQUA AEROBIKU oraz nauki pływania. Odbywają się tu także dziecięce i młodzieżowe zawody pływackie.

The swimming pool is the only place of that kind in Zgorzelec, with a large pool of dimensions 25 x 15 metres, with a diving board and 6 swimming lanes, a small pool, a children wading pool, and a water slide of 70 metres length. Pool is available for individual customers, organised groups and for the AQUA AEROBICS and swimming school. There are also swimming competition for children and youth.

Es gibt nur ein solches Objekt in Zgorzelec. Die Schwimmhalle besteht aus: einem großen Schwimmbad 25x15 m mit einem Sprungturm und 6 Schwimmbahnen, einem kleinen Schwimmbad, Planschbecken und einer Rinnen-Rohrrutsche mit einer Länge von 70 m. Das Schwimmbad ist für die individuellen Kunden, organisierten Gruppen sowie AQUA AEROBIC-Gruppen und Schwimmkurs-Gruppen zugänglich. Es finden hier auch Schwimmwettbewerbe für Kinder und Jugendliche statt.

+48 75 649 27 03

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

59

Basen Odkryty / OUTDOOR SWIMMING POOL / freiBad

Latem – od 1.07 do 31.08 – uruchamiane jest kąpielisko miejskie, usytuowane blisko centrum miasta, co umożliwia aktywny wypoczynek dzieci, młodzieży oraz dorosłych.

Na obiekt składa się kompleks trzech basenów – duży, średni i brodzik połączony ze zjeżdżalnią, a także boisko do siatkówki plażowej i plac zabaw dla najmłodszych.

Na terenie funcjonuje mała gastronomia oraz wypożyczalnia leżaków.

During each summer, from July 1st till August 31st the city pool is available, situated near the city centre, which enables an active leisure for children and adults. The facility consists of three pools – large, middle and a wading pool connected to the water slide, as well as the beach volleyball field and a playground for young children. There is also a refreshment bar and beach chairs rental.

Im Sommer – vom 1.07 bis zum 31.07 – ist ein Stadtfreibad geöffnet, das in der Nähe des Stadtzentrums liegt und aktive Erholung für Kinder, Jugendliche und Erwachsene bietet. Das Objekt besteht aus einem Komplex von 2 Schwimmbädern – groß, mittelgroß und ein mit einer Rutsche verbundener Planschbecken sowie aus einem Beachvolleyballfeld und einem Kinderspielplatz. Auf dem Objektgelände gibt es eine kleine Gastronomie und einen Liegestuhlverleih.

+48 75 649 27 06

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

60

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Skatepark

Ten nowoczesny i funkcjonalny obiekt, usytuowany na świeżym powietrzu, powstał z myślą o miłośnikach ekstremalnej jazdy na rowerze, deskorolce czy rolkach.

Amatorzy jazdy na desce, rolkach i bmx-ach mogą wypróbować nowe rampy, ławeczki, quarter pipe’y, spiny, funboxy czy grindboxy. Obiekt udostępniany jest bezpłatnie, posiada własne oświetlenie i jest monitorowany.

This modern and functional facility, located in the open air area, was created for those who are passionate about extreme cycling, skateboarding or skating.

Skateboarders, skaters and BMX riders can try out the new ramps, ledges, quarter pipes, spins, funboxes and grindboxes. The entrance is free of charge, there is also a proper lighting and monitoring system.

Diese moderne Freianlage ist für die Liebhaber des extremen Radfahrens, Skateboarding oder Rollschuhlaufens. Die Fans von Skateboarding, Rollschuhlaufen oder BMX-Fahren können hier neue Rampen, Bänkchen, Quarter Pipes, Spins, Funboxen oder Grindboxen ausprobieren. Das Objekt steht kostenfrei zur Verfügung, hat eigene Beleuchtung und wird videoüberwacht.

+48 75 649 27 03

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

61

Ścianka wspinaczkowa / CLIMBING WALL / Kletterwand Ścianka jest obiektem nowym, powstałym w 2013 r. Ma wysokość 8 metrów i 5 dróg do wspinania. Korzystanie ze ścianki możliwe jest po uprzednim przeszkoleniu wstępnym przez uprawnione osoby. Sprzęt wspinaczkowy udostępniany jest w motelu „Dom Sportowca” przy Stadionie Miejskim w Zgorzelcu. Warunkiem jest pozostawienie w depozycie dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz zaakceptowanie regulaminu wypożyczenia sprzętu. Korzystanie ze ścianki jest bezpłatne.

The wall is a new construction made in 2013. It is 8 metres tall and has 5 climbing routes. Using the wall is allowed after proper training with eligible personnel. The climbing equipment is available in the “Sportsmen House” motel next to the Municipal Stadium in Zgorzelec. It is required to deposit an ID and accept the rules of equipment rental. Climbing the wall is free of charge.

Die Kletterwand ist ein neues, 2013 entstandenes Objekt. Sie ist 8 Meter hoch und hat 5 Kletterwege. Die Nutzung der Kletterwand ist nach der Schulung durch die dazu berechtigten Personen möglich. Die Kletterausrüstung wird im Motel „Dom Sportowca“ am Städtischen Stadion in Zgorzelec zur Verfügung gestellt. Die Ausrüstung wird nach Hinterlegung eines Identitätsdokumenten im Depot und nach Akzeptanz der Verleihordnung ausgehändigt. Nutzung der Kletterwand ist kostenfrei.

+48 75 649 27 06

Zgorzelec ul. Maratońska 2

www.csr.zgorzelec.eu

62

Sports and recreation / Sport und Freizeit

BOISKO WIELOFUNKCYJNE / MULTIFUNCTIONAL COURT / MULTIFUNKTIONSSPORTPLATZ Nowoczesne, ogólnodostępne boisko wielofunkcyjne do gry w piłkę nożną, ręczną, siatkówkę i koszykówkę. Teren boiska jest oświetlony, co umożliwia korzystanie z obiektu w porze nocnej. To doskonałe miejsce dla osób ceniących sobie aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu. Nieopodal boiska na polanie parkowej znajduje się Parkour Park, miejsce dla miłośników sportu.

Modern, publicly available field for playing football, handball, volleyball and basketball. The facility is illuminated, which enables using it during the evening. It is a perfect place for people who want to spend time actively in the open air. Next to the court on the park’s meadow a Parkour Park is located available for sports enthusiasts.

Moderner, allgemein zugänglicher Multifunktionssportplatz für Fußball-, Handball-, Volleyball- und Basketballspielen. Der Sportplatz ist beleuchtet, was seine Nutzung auch in der Nacht ermöglicht. Es ist ein perfekter Ort für Menschen, für die aktive Erholung an der frischen Luft wichtig ist. In der Nähe des Sportplatzes im Park befindet sich ein Parkour Park, ein Ort für Sportliebhaber.

Zgorzelec ul. Parkowa

63

FORT BOLKA I LOLKA / FORT OF BOLEK AND LOLEK / FORT BOLEK UND LOLEK Warowny Gród Słowiański to oryginalny i atrakcyjny plac zabaw dla dzieci. Jego centralnym punktem jest Zamek Władcy, w skład którego wchodzą wieże połączone ze sobą murami warownymi. Znajdziemy tu dwupoziomowe piaskownice, przeplotnie, drabinki, huśtawki, bujaki, tunele i inne urządzenia sprawnościowe. Różnorodność atrakcji zachęca do zabawy dzieci w różnym wieku.

Slavic Medieval Fortress is a unique and enjoyable playground for children. Its central point is the Lord’s Castle, which contains towers connected with fortified walls. We may find there two-storey sandboxes, climbing frames, ladders, swings, see-saws, tunnels and other agility equipment. Variety of amusements encourages children of different ages to play.

Diese befestigte slawische Spielburg ist ein origineller und attraktiver Kinderspielplatz.

Sein zentraler Punkt ist der Herrscherschloss, der aus den durch befestigte Mauern miteinander verbundenen Türmen besteht. Man findet hier zweistufige Sandkästen, Gitterleiter, Leiter, Schaukeln, Tunnels und andere Geschicklichkeitseinrichtungen. Die Vielfalt von Attraktionen spornt Kinder in jedem Alter zum Spielen an.

Zgorzelec Park im. Andrzeja Błachańca

64

Sports and recreation / Sport und Freizeit

ŚCIEŻKI ROWEROWE / CYCLING ROUTES / FAHRRADWEGE

Miasto dysponuje ścieżkami rowerowymi, które wyposażone zostały w wiaty drewniane oraz stojaki na rowery. Jedna ze ścieżek biegnie wzdłuż Nysy Łużyckiej i łączy się z Międzynarodowym szlakiem rowerowym „Odra-Nysa”. Zgorzelec, poprzez budowę ścieżek rowerowych, wspiera zasoby turystyki aktywnej.

The city offers cycling routes that were equipped with wooden shelters and bike stands. One of the routes goes along the Lusatian Neisse river and connects with the International Cycling Route “Oder-Neisse”. Zgorzelec, building the cycling routes, supports the active tourism.

Unsere Stadt verfügt über Radwege, die mit Holzüberdachungen und Fahrradständern ausgestattet sind. Einer der Fahrradwege verläuft entlang der Lausitzer Neiße bis zum Internationalen Radweg „Oder-Neiße“. Mit dem Bau der Radwege unfördert Zgorzelec die Ressourcen der aktiven Touristik.

www.roweroweluzyce.eu

65

ŁOŚ - ŁAGOWSKI OBIEKT SPORTOWY / ŁOŚ - ŁAGOWSKI SPORTS FACILITY / ŁOŚ – LAGOWER SPORTANLAGE Wielofunkcyjny obiekt sportowy z płytą pod lodowisko (w okresie zimowym) i łosiowisko jako plac zabaw ze strefą jazdy na rolkach (w okresie letnim). Na miejscu udostępniana jest wypożyczalnia sprzętu. Obiekt jest doskonałym miejscem na organizowanie szerokiej gamy imprez sportowo-rekreacyjnych.

Multifunctional sports facility with surface ready for ice skating (during winter) and special playground with skating zone (during summer). There is an equipment rental possible on the site. The facility is a perfect place for organising a huge variety of sporting or recreational events.

Multifunktions-Sportobjekt mit Eisbahnplatte (im Winter) und Elchwiese als Spielplatz mit Rollschuhbahn (im Sommer). Die Ausrüstung wird vor Ort ausgeleiht. Das Objekt ist ein perfekter Ort für verschiedene Sport- und Unterhaltungsveranstaltungen.

pn. – czw. 8:00 – 21:00 pt. 8:00 – 20:00 sob. – nd. 9:00 – 21:00

Łagów ul. Jeleniogórska 44 +48 75 798 506 520

www.crtradomierzyce.pl

66

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Centrum Rekreacyjno-Turystyczne / RECREATIONAL AND TOURIST CENTRE / DAS ZENTRUM FÜR FREIZEIT UND TOURISMUS Jest to baza wypadowa oraz miejsce spotkań, organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych. Obiekt tworzą: zadaszona scena widowiskowokoncertowa, sala konferencyjna na 50 osób, plac zabaw, wiata grillowa, kiosk informatyczny, punkt pomocy medycznej. CTR współpracując z licznymi organizacjami i stowarzyszeniami służy pomocą przy organizacji imprez takich, jak m.in. rajdy piesze, rowerowe, spływy kajakowe.

It is the place for setting off or to meet with other people, organise the culture, recreational and sporting events. The facility consists of: roofed concert stage, conference room that can hold 50 people, playground, the barbecue shelter, information booth, and a first aid medical point. The centre, in cooperation with other organisations and associations, helps creating events such as walking trips, cycling tours and canoeing.

Ausgangspunkt, Treffpunkt und Ort, in dem Kultur-, Unterhaltung- und Sportveranstaltungen organisiert werden. Das Objekt besteht aus: einer bedachten Show- und Konzertbühne, einem Konferenzraum für 50 Personen, Spielplatz, Grillhaus, IT-Kiosk, medizinischem Punkt. Das Zentrum für Freizeit und Tourismus arbeitet mit vielen Einrichtungen und Vereinen zusammen und hilft bei der Organisation von Veranstaltungen, wie z.B. Fuß-, Fahrradrallys und Paddeltouren.

Radomierzyce 76

pn. – nd. 9:00 – 17:00

+48 75 721 05 06

www.crtradomierzyce.pl

67

NATURSCHUTZ-TIERPARK Görlitz-Zgorzelec Nasze Zoo

To mały ogród zoologiczny z 60-letnim doświadczeniem, oceniany jako jeden z najlepszych w Niemczech, który zamieszkuje 500 zwierząt w wybiegach umożliwiających bliski kontakt z nimi. Do jego największych atrakcji należą: wiejska zagroda łużycka, jedyna w Europie Wioska Tybetańska, wybieg wydr z mostkiem przygód, wybieg pand czerwonych, wybieg dla rezusów z armatką do karmienia, bociania łąka, świat królików. Dla dzieci przygotowano wiele gier i zabaw przyrodniczych nawiązujących do zwyczajów zwierząt.

This is a small zoo with 60-years’ experience, graded as one of the best in Germany, inhabited by 500 animals in paddocks that allow close approach. Its biggest attractions are: Lusatian countryside enclosure, the only European Tibetan Village, the otter paddock with an adventure bridge, the red panda enclosure, the rhesus monkey paddock with feeding cannon, storks’ meadow, the rabbit world. There are many games and nature plays for children, that refer to the animals’ habits.

Ein kleiner zoologischer Garten mit 60 Jahren Erfahrung, bewertet als einer der besten Zoos in Deutschland, mit 500 Tieren auf den Ausläufen, die einen nahen Kontakt mit ihnen ermöglicht. Zu seiner Hauptattraktionen zählen: Lausitzer Dorfgehege, der einzige tibetanischer Dorf in Europa, Auslauf für Fischotter mit Abenteuerbrücke, Auslauf für Roten Pandas, Auslauf für Rhesus mit Futterkanone, Storchswiese, Kaninchenwelt. Es wurden viele Spiele für Kinder zum Thema „Tierbräuche“ vorbereitet.

Görlitz Zittauer Straße 43

pn. – nd. 9:00 – 18:00 www.nasze-zoo.pl

+49 3581 407400

68

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Berzdorfer See

Położone na południe od Görlitz Berzdorfer See o pow. 960 ha i głębokości do 72 m., otoczone pięknymi terenami, to dobre miejsce na relaks, wypoczynek czy aktywne spedzenie wolnego czasu. Teren jeziora umożliwia uprawianie prawie wszystkich sportów wodnych. Na fantastycznie położonej dookoła jeziora drodze i terenach zielonych można jeździć na rowerach lub rolkach, uprawiać nordic walking, spacerować, piknikować lub zażywać wodnych i słonecznych kąpieli.

Situated south from Görlitz, Berzdorfer See with 960 hectares and up to 72 metres depth, surrounded by beautiful areas, is a good place to relax, leisure or active forms of spending free time. The lake enables almost performing every kind of water sports. On the route that amazingly surrounds the lake and on the grassed regions nearby, everyone can cycle, skate, do the Nordic Walking, hike, have a picnic, swim or sunbathe.

Der südlich von Görlitz gelegene Berzdorfer See mit der Fläche 960 ha und Tiefe bis zum 72 m, von wunderschönen Gebieten umgeben ist ein perfekter Ort für Enstpannung, Erholung und aktive Freizeitverbringung. Das Seegelände ist für das Betreiben fast aller Wassersporten geeignet. Auf dem um den See herum befindlichen Weg und auf den Grünflächen kann man Rad fahren, Rollschuh laufen, Nordic Walking treiben, wandern, Picknick machen, baden oder sich sonnen.

Zittau 99 Strandpromenade

www. goerlitz.de/see

69

Park Przygody Kulturinsel / ADVENTURE PARK KULTURINSEL / ABENTEUER-FREIZEITPARK EINSIEDEL Park Przygody Kulturinsel prowadzi projekt badawczy, którego celem jest odtworzenie kultury, sztuki i cywilizacji ludu Turisede: z ich fascynującym światem, domami na drzewie, ścieżkami wśród wierzchołków drzew, zwariowanymi zwierzętami, szalonymi grami wodnymi oraz z Krönum – salą koronacyjną. Kulturinsel jest prawdziwym labiryntem, w którym tajemnice dawnego ludu czają się na każdym rogu.

Jest to świat dla odkrywców, łowców przygód i zabawa dla całych rodzin!

The adventure park Kulturinsel is carrying out a scientific project which aim is to recreate the culture, art and civilization of Turisede people with their fascinating world, tree houses, paths among the tree tops, crazy animals, wild water plays and with Krönum – the coronation hall. Kulturinsel is a true labyrinth where the mysterious of a bygone tribe can be found around every corner. It is a world for discoverers, adventurers and a fun for the entire family.

Der Abenteuerpark Kulturinsel Einsiedel führt ein nicht ganz ernst gemeintes Forschungsprojekt durch, dessen Ziel es ist Kultur, Kunst und Zivilisation des Volkes Turisede wiederherzustellen – mit ihrer faszinierenden Welt, Baumhäusern, Pfaden inmitten von Baumwipfeln, verrückten Tieren, wahnsinnigen Wasserspielen und dem Krönraum. Die Kulturinsel ist ein echter Labyrinth, in dem die Geheimnisse des alten Volkes auf Schritt und Tritt lauern. Es ist die Welt der Entdecker, Jäger der Abenteuer und Spaß für ganze Familien! pn. – nd. 8:00 – 18:00

Neißeaue OT Zentendorf Kulturinsel Einsiedel 1

www.kulturinsel.com

70

Sports and recreation / Sport und Freizeit

Landeskrone

Landeskrone, najpiękniejsza góra w okolicy Görlitz, liczy 419,5 m n.p.m. To popularne miejsce wycieczkowe. Szczyt z wieżą Bismarca jest świetnym punktem widokowym. Przy dobrej przejrzystości powietrza można podziwiać Góry Żytawskie, Izerskie i Karkonosze. Latem to raj dla wędrujących po górach, zimą – dla narciarzy zjazdowych i biegowych. Na miłośników dwóch kółek czeka szlak rowerowy prowadzący od źródeł Nysy Łużyckiej w Czechach przez Görlitz, aż do Bałtyku.

Landeskrone, the most beautiful mountain in the Görlitz area, is 419.5 metres high above the sea level. This is a popular tourist destination. The peak with a Bismarck tower is a wonderful scenic point. With a good air clarity it is possible to admire the view on the Zittau, Jizera and Karkonosze Mountain. During the summer this is the paradise for mountain hikers, in winter – for downhill and cross-country skiers. For the bicycle lovers there is a cycling route from the source of Lusatian Neisse river in Czech Republic, through Görlitz, all the way to the Baltic Sea.

Landeskrone, der schönste Berg in der Gegend von Görlitz mit der Höhe von 419,5 m ü.d.M ist ein populärer Ausflugsort. Der Gipfel mit dem Bismarck-Turm ist ein wunderschöner Aussichtspunkt. Bei guter Sicht kann man Zittauer Gebirge, Isergebirge und Riesengebirge bewundern. Im Sommer ist es ein Paradies für Bergwanderer, im Winter – für Skifahrer und Langläufer. Auf die DrahteselLiebhaber wartet eine Fahrradroute von den Quellen in der Lausitzer Neiße in Tschechien, über Görlitz bis zur Ostsee.

Görlitz Rauschwalde

71

dzie spać where to sleep übernachten

HOTEL PICARO *** Żarska Wieś 9 Południe kier. Wrocław, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 722 83 00, +48 668 119 922 www.picaro.pl recepcja1@picaro.pl

cena / price / preis:

Pokoje / rooms / Zimmer: 48

łóżka / beds / Betten:

149,00 PLN

100

199,00 PLN

259,00 PLN PL, ENG, DE, RUS

25,00 PLN

HOTEL PICARO *** Żarska Wieś 9A Północ kier. Niemcy, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 777 04 00, +48 668 119 933 www.picaro.pl recepcja2@picaro.pl

cena / price / preis:

Pokoje / rooms / Zimmer: 48

łóżka / beds / Betten:

149,00 PLN

100

259,00 PLN PL, ENG, DE

25,00 PLN

74

199,00 PLN

where to sleep / übernachtEN ZAGRODA KOŁODZIEJA*** Aleje Lipowe 1 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 77 70 www.zagrodakolodzieja.pl zagroda@kolodzieja.zgorzelec.pl

cena / price / preis: 119,00 PLN

159,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer:

17

łóżka / beds / Betten:

50

189,00 PLN PL, ENG, DE, RUS, UKR

20,00 PLN

HOTEL PAWŁOWSKI ** ul. Reymonta 37 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 55 74 www.hotel-pawlowski.pl zgorzelec@hotel-pawlowski.pl

cena / price / preis: 145,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer: 48 196,00 PLN

łóżka / beds / Betten:

297,00 PLN PL, ENG, DE

75

100

APARTAMENTY NYSKIE ul. Daszyńskiego 9 59-900 Zgorzelec tel. +48 532 458 117 www.apartamentynyskie.eu apartamentynyskie@gmail.com

Pokoje / rooms / Zimmer:

łóżka / beds / Betten:

cena / price / preis:

5

159,00 PLN

14

215,00 PLN

300,00 PLN PL, ENG, DE

20,00 PLN

PENSJONAT MIEJSKI ul. Nowomiejska 1 59-900 Zgorzelec tel. +48 880 577 465 www.pensjonat-miejski.pl pensjonatmiejski@gmail.com

Pokoje / rooms / Zimmer:

łóżka / beds / Betten:

cena / price / preis:

8

129,00 PLN

19

199,00 PLN PL, ENG, DE

25,00 PLN

76

149,00 PLN

where to sleep / übernachtEN HOTELIK NAD NYSĄ ul. Daszyńskiego 28 59-900 Zgorzelec tel. +48 530 985 090 rezerwacje@hoteliknadnysa.pl

cena / price / preis: 99,00 PLN

120,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer:

9

łóżka / beds / Betten:

17

150,00 PLN PL, DE

23,00 PLN

NOVOTEL STOP & SLEEP ul. Słowiańska 5/1 59-900 Zgorzelec tel. +48 516 034 034 www.novotelstopandsleep.pl sakis_2@wp.pl

cena / price / preis: 119,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer: 24 149,00 PLN

łóżka / beds / Betten:

169,00 PLN PL, ENG, DE

24,00 PLN

77

60

WINNICA HANNA POKOJE GOŚCINNE

Radomierzyce 31 tel. +48 533 887 224 www.winiarniahanna.pl zapraszamy@winiarniahanna.pl

Pokoje / rooms / Zimmer:

łóżka / beds / Betten:

cena / price / preis:

5

50,00 PLN

14

80,00 PLN

90,00 PLN PL, ENG, DE

15,00 PLN

Dom Sportowca Centrum Sportowo-Rekreacyjne

ul. Maratońska 2 A 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 649 27 00, +48 512 971 348 www.csr.zgorzelec.eu motel@csr.zgorzelec.pl

Pokoje / rooms / Zimmer:

10

łóżka / beds / Betten:

31

cena / price / preis: 80,00 PLN 160,00 - 180,00 PLN

PL

78

110,00 PLN

where to sleep / übernachtEN DOM TURYSTY USŁUGI NOCLEGOWE ul. Partyzantów 2 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 26 69 www.dom-turysty.pl recepcja@dom-turysty.pl

cena / price / preis: 59,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer: 35 85,00 PLN

łóżka / beds / Betten:

100

PL

15,00 PLN

tanie noclegi Pokoje gościnne Auto Centrum Z. Rakoczy tel. +48 75 775 21 43 autopark@go2.pl

cena / price / preis: 45,00 PLN

Pokoje / rooms / Zimmer:

15

łóżka / beds / Betten:

25

70,00 PLN PL, ENG

79

dzie zjeść Where to eat essen

AFIRMACJA Club & Restaurant ul. Partyzantów 2 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 648 08 08 www.afirmacja.net zaafirmowani@gmail.com

13.00-23.00 weekend: 13:00-1:00 80

fusion / fusion / fusion

50

18-35 PLN PL, ENG, DE

Bella magGio Restauracja, Pizzeria ul. Daszyńskiego 28 59-900 Zgorzelec tel. +48 501 354 424 bellamaggio@wp.pl

11:30-22:30 60

polska / polish / POLNISCH 45

pierogi z pieczoną kaczką w sosie grzybowym / polish dumplings with roasted duck and mushroom sauce / Piroggen mit gebackener Ente mit Pilzsoße

27-56 PLN PL, ENG, DE

82

Where to eat / essen Miód maliny Restauracja Kawiarnia Przedmieście Nyskie ul. Daszyńskiego 17, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 641 80 90 www.miodmaliny.pl espresso@espresso.zgorzelec.pl

11:30-23:00 last order 130

polska / polish / POLNISCH

33

30-80 PLN PL, ENG, DE

Espresso Ristorante&Pizzeria Przedmieście Nyskie ul. Daszyńskiego 10, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 05 50 www.espresso.zgorzelec.pl espresso@espresso.zgorzelec.pl

11:30-22:30 last order 130

włoska, śródziemnomorska / ITALIAN, MEDITERRANEAN / ITLALIENISCH, MITTELMEERKÜCHE

15

20-60 PLN PL, ENG, DE

83

Piwnica staromiejska ul. Wrocławska 3 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 26 92 www.piwnicastaromiejska.pl piwnica@staromiejska.zgorzelec.pl

polska / polish / POLNISCH

12:00-22:00 65

polędwiczki wieprzowe z grillowanymi warzywami, pierogi ruskie pieczone / pork tenderloin with grilled vegetables, cheese-stuffed roasted dumplings / Schweinelende mit gegrilltem Gemüse, gebackene russische Piroggen

45

15-60 PLN PL, DE

Kaprys Restauracja ul. Lubańska 18 A 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 627 08 65 kaprys.zgorzelec@interia.pl

12:00-20:00 80

polska / polish / POLNISCH sandacz z patelni z purre ziemniaczanym i smażonymi borowikami na sosie cytrynowomaślanym / fried zander with mashed potatoes and fried boletes with lemon-butter sauce / Gebratener Zander mit Kartoffelpüree und gebratenen Steinpilzen mit Zitronenbuttersoße

80

16-45 PL, ENG, DE

84

Where to eat / essen Zagroda kołodzieja Aleje Lipowe 1 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 77 70 www.zagrodakolodzieja.pl zagroda@kołodzieja.zgorzelec.pl

12:00-22:00 220

polska, kresowa / polish, “BORDERLAND” / POLNISCH, OSTPOLNISCH

60

kaczka z pieca na modrej kapuście z kluskami śląskimi / roasted duck with red cabbage and Silesian dumplings / Gebackene Ente mit Rotkohl und schlesischen Klößen

15-60 PLN PL, ENG, DE, RUS

Sphinx Park Handlowy Eden Łagów, ul. Jeleniogórska 40 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 721 01 18 www.sphinx.pl 111.zgorzelec@sphinx.pl

10:00-20:00 weekend 10.00-21.00 85

orientalna i międzynarodowa / ORIENTAL AND INTERNATIONAL / ORIENTALISCH UND INTERNATIONAL

60

steki, shoarma, hummus jamil / steaks, shoarma, hummus jamil / Steaks, shoarma, hummus jamil

16-80 PL, ENG, DE

85

Hotel pawłowski Restauracja ul. Reymonta 37 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 775 55 74 www.hotel-pawlowski.pl zgorzelec@hotel-pawlowski.pl

7:00-22:30 150

polska / polish / POLNISCH 100

kotlet drobiowy zapiekany z warzywami, pierogi / chicken breast roasted with vegetables, polish dumplings / Geflügelschnitzel mit Gemüse überbacken, Piroggen

10-30 PLN PL, ENG, DE

Prima Restauracja ul. Słowackiego 11 59-900 Zgorzelec tel. +48 605 820 497 restauracja.prima@wp.pl

wt- nd: 12:00- 22:00 160

polska / polish / POLNISCH

100

28-32 PLN PL, ENG

86

Where to eat / essen Magnolia Restauracja Radomierzyce 78 tel. +48 505 140 510, +48 514 032 709 +48 661 904 915 www.magnolia-radomierzyce.eu biuro@magnolia-radomierzyce.eu

polska / polish / POLNISCH

12:00-21:00 200

rostbef w sosie z całych borowików z kluskami śląskimi i fasolką szparagową z boczkiem / roast beef with whole boletes sauce, with Silesian dumplings, runner beans and pork belly / Roastbeef mit Soße aus ganzen Steinpilzen mit schlesischen Klößen, grünen Bohnen und Speck

160

19-65 PLN PL, ENG, DE

Winiarnia Hanna Radomierzyce 31 tel. +48 533 887 224 www.winiarniahanna.pl zapraszamy@winiarniahanna.pl

12:00-21:00 50

polska / polish / POLNISCH polędwiczka wieprzowa z kozim serem, kaczka z jabłkami, ciasto czekoladowe z lodami / pork tenderloin with goat cheese, duck with apples, chocolate cake with ice cream / Schweinelende mit Ziegenkäse, Ente mit Äpfel, Schokoladenkuchen mit Eis

50

10-70 PLN PL, ENG, DE

87

Restauracja PICARO Żarska Wieś 9 Południe kier. Wrocław, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 722 83 50 www.picaro.pl restauracjapld@picaro.pl

24 h 56

polska / polish / POLNISCH 100

żurek staropolski, flaki, zupa gulaszowa / traditional polish sour rye soup, tripe soup, goulash soup / altpolnische saure Mehlsuppe, Kutteln, Gulaschsuppe

20-50 PLN PL, ENG, DE, RUS

Restauracja PICARO Żarska Wieś 9A Północ kier. Niemcy, 59-900 Zgorzelec tel. +48 75 777 04 50 www.picaro.pl restauracjapln@picaro.pl

24 h 56

polska / polish / POLNISCH 100

żurek staropolski, flaki, zupa gulaszowa / traditional polish sour rye soup, tripe soup, goulash soup / altpolnische saure Mehlsuppe, Kutteln, Gulaschsuppe

20-50 PLN PL, ENG, DE, RUS

88

rzydatne informacje Useful information NĂźtzliche Informationen

BANKI

banks / BANKEN

Bank PKO BP

• ul. Armii Krajowej 29 • ul. Kościuszki 49 • ul. Bohaterów II Armii WP 8

Bank PKO BP, ul. Piłsudskiego 2 +48 75 721 87 50 / 8:00 – 17:00

Bank Pekao S.A.

Bank Pekao S.A., ul. Staszica 14

• ul. Poniatowskiego 23 • ul. Staszica 14

+48 75 775 28 75 / 8:00 – 17:00

Deutsche Bank, ul. Staszica 6 +48 75 775 69 64 / 9:00 – 17:00

Bank Zachodni WBK

• ul. Emilii Plater 5 • ul. Wolności 11 • ul. Łużycka 28

Getin Bank, ul. Staszica 4

+48 75 777 06 41 / 9:00 – 17:00

Bank Zachodni WBK, ul. Wolności 11

EURONET

+48 75 777 02 60 / 9:00 – 17:00

• ul. Armii Krajowej 52 A, CH Plaza • ul. Jeleniogórska 77, Castorama • ul. Słowiańska 1, Orlen • ul. Słowiańska 2, Citronex • ul. Słowiańska 3, Auchan • ul. Staszica 14

Alior Bank, ul. Piłsudskiego 6/1

+48 75 777 49 68 / 9:00 – 17:00

Credit Agricole, ul. Daszyńskiego 71 +48 75 771 35 11 / 9:00 – 17:00 ING Bank Ślaski, ul. Warszawska 10

Planet Cash

+48 75 771 14 54 / 9:00 – 17:00

• ul. Jeleniogórska 42, CH Carrefour • ul. Iwaszkiewicza 3, Biedronka • ul. Grunwaldzka 1, Biedronka

Bank BGŻ Paribas S.A., ul. Staszica 8 +48 75 721 0231 / 9:15 – 16:45 Bank Millenium S.A., ul. Staszica 4 9:00 – 16:30

Plus Bank, ul. Kościuszki 2

KANTORY

+48 75 775 28 91 / 9:30 – 17:00

Exchange offices / Wechselstuben

Santander Bank, ul. Dabrowskiego 2 9:30 – 16:30

Domino, ul. Partyzantów 1

Bank BPH S.A., ul. Emilii Plater 2

8:00 - 18:00, sob. 9:00 – 14:00

+48 75 721 04 03 / 9:00 – 17:00

Ertus, ul. Piłsudskiego 4

tel. +48 75 771 74 06 / 8:00 – 20:00

EURO, ul. Łużycka 28

BANKOMATY

tel. +48 501 377915 / 24h

CASH MACHINES / geldautomaten

W. Bigda, J. Banaś, ul. Słowiańska tel. +48 75 775 33 23 9:00 – 21:00, nd. 10:00 – 20:00

Deutsche Bank

• ul. Armii Krajowej 52 A (CH Plaza)

Redoz, ul. Piłsudskiego 5

Getin Bank

tel. +48 75 775 22 10 6:00 – 22:00, sob – nd. 7:00 – 22:00

Credit Agricole Bank

Redoz, ul. Wolności 12 tel. +48 75 775 60 21 6:00 – 22:00, sob. – nd. 7:00 – 22:00

• ul. Łużycka 28 • ul. Staszica 3

90

Useful information / Nützliche Informationen Kantory Plus, ul. Daszyńskiego 77 tel. +48 75 771 74 17 8:00 – 18:00, sob. 8:00 – 15:00

Dr. Max, ul. Kościuszki 49 tel. +48 75 775 46 22 pn. – sob. 8:00 – 22:00, nd. 10:00 – 20:00

Grosik, ul. Kościuszki 49 tel. +48 75 775 60 21

Dr. Max, ul. Warszawska 30 tel. +48 75 612 18 06 pn. – pt. 8:00 – 18:30, sob. 9:00 – 14:00 Forte, ul. Chopina 1 A, tel. +48 75 771 75 47 pn. – pt. 9:00 – 19:00, sob. 09:00 – 14:00

APTEKI

PHARMACIES / APOTHEKEN

Inter-Apteka, ul. Jeleniogórska 42 tel. +48 75 643 88 40 pn. – sob. 9:00 – 21:00, nd. 10:00 – 20:00

Aptecus VII, ul. Słowiańska 2

tel. +48 75 612 18 08 pn. – pt. 9:00 – 21:00, sob. 10:00 – 21:00

Luna, ul. Warszawska 27

Apteka 24h, ul. Staszica 2

tel. +48 75 723 25 88 pn. – pt. 8:00 – 21:00, sob. 9:00 – 18:00

Apteka Miejska

Łużycka, ul. Warszawska 5 lok. 2 tel. +48 75 775 29 25 pn. – pt. 8:00 – 18:00, sob. 9:00 – 14:00

tel. +48 75 641 32 34 / 24h ul. Warszawska 30 B tel. +48 75 775 86 96 pn. – pt. 9:00 – 17:00

Malwa, ul. Stefana Batorego 16

tel. +48 75 771 32 31 pn. – pt. 8:30 – 19:30, sob. 9:00 – 14:00

Apteka Społeczna

ul. Tadeusza Kościuszki 49/3 tel. +48 75 640 12 20 pn. – pt. 7:30 – 20:00, sob. 8:00 – 16:00

Na Ujeździe, ul. Łużycka 34 A

tel. +48 75 778 64 24 pn. –pt. 8:00 – 19:00, sob. 9:00 – 14:00

Arnika, ul. Broniewskiego 28

Pod Kasztanami, ul. Łużycka 24

tel. +48 75 649 20 24 pn. – pt. 8:00 – 20:00, sob. 8:00 – 15:00

tel. +48 75 775 82 81 pn. – pt. 7:30 – 19:00, sob. 9:00 – 14:00

Centralna, ul. Tuwima 35 tel. +48 75 771 75 23 pn. – pt. 8:00 – 18:00, sob. 9:00 – 14:00

Super Apteka, ul. Kościuszki 51 tel. +48 75 775 46 22 pn. – pt. 8:00 – 20:00, sob. 9:00 – 15:00

Cito, ul. Daszyńskiego 75 A tel. +48 75 775 24 40 pn. – pt. 9:00 – 18:00, sob. 9:00 – 13:30

U Nelli, ul. Lubańska 3 B tel. +48 75 640 92 13 / 24h Zachodnia, ul. Iwaszkiewicza 10 A

Dbam o Zdrowie, ul. Lubańska 11-12

tel. +48 75 771 65 50 pn. – pt. 9:00 – 18:00, sob. 9:00 – 13:00

tel.+48 75 771 64 81, pn. – pt. 8:00 – 19:00 sob. 8:00 – 15:00, nd. 9:00 - 15:00

Dbam o Zdrowie, Eden

KINA

ul. Jeleniogórska 40, tel. +48 75 721 09 35 pn. – sob. 10:00 – 20:00, nd. 10:00 – 18:00

CINEMAs / kinos

Dr. Max, Auchan, Słowiańska 3 tel. +48 75 612 18 08 pn. – sob. 9:00 – 21:00, nd. 10:00 – 20:00

Kino PoZa NoVa, ul. Parkowa 1 tel. +48 75 77 52 415 www.pozanova.zgorzelec.eu

Dr. Max, Kaufland, ul. Armii Krajowej 29 tel. +48 75 649 23 80, pn. – pt. 8:00 – 21:00, sob. 9:00 – 21:00, nd. 9:00 – 19:00

Multikino, ul. Armii Krajowej 52 A tel. +48 75 671 14 10 www.multikino.pl

91

INSTYTUCJE

PKP

INSTITUTIONS / INSTITUTIONEN

railway stations / Bahnhöfe Dworzec Miasto ul. Tuwima 59-900 Zgorzelec

Urząd Miasta Zgorzelec

Town Hall Zgorzelec / Das Stadtamt Zgorzelec ul. Domańskiego 7 tel. +48 75 77 56 604 - 609

kasa biletowa / ticket office / Kasse: pn. – nd. 7:15 – 19:30 przerwy / break / Pause: 11:15 – 12:45, 15:15 – 15:35

Urząd Gminy Zgorzelec

Commune Office Zgorzelec / Das Gemeindeamt Zgorzelec ul. Kościuszki 70, tel. +48 75 77 214 00

rozkład jazdy / timetable / Fahrplan: www.rozklad-pkp.pl

Starostwo Powiatowe w Zgorzelcu

Dworzec Ujazd

District Office in Zgorzelec / Landratsamt in Zgorzelec ul. Bohaterów II AWP 8 A, tel. +48 75 77 615 55

ul. Francuska 59-900 Zgorzelec

Komenda Powiatowa Policji

District Headquarters of the Police / Kreiszentrale Polizei ul. Boh. II Armii Wojska Polskiego 12 G tel. +48 75 64 94 200

taxi Radio Taxi

Komenda Powiatowa Straży Pożarnej / District Headquarters of the

tel. +48 609 919 919

Radio Inter Taxi

Fire Guard / Kreiszentrale Feuerwehr ul. Chrobrego 1, tel. +48 75 77 511 45

tel. +48 75 771 99 19

Euro Taxi

Wielospecjalistyczny Szpital PZOZ/

tel. +48 75 196 66

Multispeciality Hospital PZOZ / Interdisziplinäres Krankenhaus PZOZ ul. Lubańska 11-12 tel. +48 75 77 22 900

PARKINGI STRZEŻONE

manned car parks / Bewachte Parkplätze Parking Strzeżony 24h

Numery alarmowe

ul. Dąbrowskiego 2 A tel. +48 75 775 63 64

Emergency numbers / Notrufnummern

Jolka. Parking strzeżony

Policja / Police / Polizei

ul. Poniatowskiego 1 tel. +48 75 775 35 90

tel. 997 lub 112

Parking Strzeżony Warsztatów Szkolnych Centrum Kształcenia Ustawicznego

Straż Pożarna / Fire Guard / Feuerwehr tel. 998 lub 112

ul. Armii Krajowej 10 A tel. +48 75 802 11 23

Pogotowie Ratunkowe /

Emergency / Rettungsstelle tel. 999 lub 112

Daxo Wolak Dariusz ul. Lubańska 4 tel. +48 609 490 989

92

Useful information / Nützliche Informationen Bilet EURO-NYSA-TICKET This is a special offer for all-day ZVON tickets, that enable unlimited travels in the Polish-Czech-German border area.

The tickets allow the unlimited service of selected: trains, buses, regional buses and trains operators, trams, narrow-gauge railway and aerial tramway.

To wyjątkowa oferta biletów całodziennych ZVON, uprawniających do nieograniczonej liczby przejazdów na pograniczu polsko-czesko-niemieckim.

Bilety obowiązują w wybranych: pociągach, autobusach przewoźników regionalnych i komunikacji miejskiej, tramwajach, pociągach kolei wąskotorowej i na kolei linowej.

Ein außergewöhnliches Angebot ZVON Tageskarten, die zu einer unbegrenzten Fahrtenanzahl auf dem Grenzgebiet Polen-TschechienDeutschland berechtigen. Die Fahrkarten sind gültig in ausgewählten Zügen, Nahverkehrsbussen, Straßenbahnen, Schmalspurzügen und in der Seilbahn.

ceny biletów / ticket prices / Fahrkartenpreise: 25,00 PLN 75,00 PLN

max

10,00 PLN

Landkreis Spree-Neiße

VBB

Spremberg

Kromlau WEM

Bad Muskau

Iłowa

Weißwasser 220

Hoyerswerda

powiat bolesławiecki

VVO

229

230 235

Węgliniec

SEV

Bischofswerda

Seifhennersdorf

081 Rybniště 081 Jedlová

DÚK Benešov n. Pl.

Ústecký kraj

037

086

036 030

Mimoň

Český Dub

Liberecký kraj Doksy

Jablonec n.Nis.

Liberec

086

087

Jelenia Góra 036 240

Josefův Důl

Jablonné v. Podj.

Česká Lípa

Úštěk

Nové Město 038 p.Smr.

Bílý Potok

236/089

080 Bakov n.Jiz.

Středočeský kraj

www.zvon.de

070

036

240

Szklarska Poręba

042

Semily Jilemnice

Turnov

030

041

Lomnice n.Pop. Libuň

powiat jeleniogórski

Harrachov Rokytnice n.Jiz.

Tanvald

Železný 035 Brod 030

250

255

Frýdlant 037

Hrádek n.Nis.

Nový Bor

086

Verzeichnis der Linien unter: seznam linek na: Spis linii na stronach: www.zvon.de

238 Kurort Oybin

Gryfów Śląski

Jindřichovice p.Smr.

037

Bogatynia

Lwówek Śląski

powiat lwówecki

powiat lubański

Černousy

Raspenava

236/089 Kurort Jonsdorf 080

powiat zgorzelecki

220

Zittau

Varnsdorf

250

Lubań

255

Landkreis Görlitz

Ebersbach 235

Rumburk

Osterzgebirge auf Regional- und

wichtige Busverbindungen (ZVON) 087 důležité autobusové spojeLitoměřice (ZVON) ważne połączenia autobusowe w ZVON

Löbau

Nowogrodziec

Zgorzelec

230

Gültigkeitsbereich EURO-NEISSE-Tickets VVO Oblast platnosti jízdenek EURO-NISA ObszarLandkreis ważności biletów EURO-NYSA Sächsische Schweiz-

081 aufDěčín Eisenbahnlinien na železničních linkách na liniach kolejowych

252

260

Görlitz

235

Bolesławiec

Pieńsk

220 229

Bautzen

230

Großharthau

Stadtverkehrslinien na linkách regionální a městské dopravy na liniach miejskich i regionalnych

260

Niesky

Landkreis Bautzen

Landkreis Bautzen

040

064 Stará Paka

Královéhradecký kraj Vrchlabí

Martinice v Krk. 030 Horka u St. Paky

IREDO

Infolinia ZVON +48 71 792 77 66

93

omunikacja Komunikacja miejska * public transport öPNV

całotygodniowa

Linia nr 1

weekly | ganzwöchig

Linia nr 2 S

przyspieszona accelerated | beschleunigt kursy od poniedziałku do piątku | operating from Monday to Friday | verkehrt vom Montag bis Freitag

Linia nr 3

weekendowa weekend | Wochenende kursy od soboty do niedzieli | operating on Saturday and Sunday | verkehrt samstags und sonntags

ceny biletów / ticket prices / Fahrkartenpreise:

< 5 km

normalny / regular / normal 2,30 PLN ulgowy / reduced / ermäßigt 1,15 PLN

> 5 km

normalny / regular / normal 2,50 PLN ulgowy / reduced / ermäßigt 1,25 PLN

Linia nr 2 S

* Rozkłady jazdy na przystankach oraz na www.zgorzelec.eu / The city buses timetable is available on the bus stops and the internet website www.zgorzelec.eu / Fahrpläne für Nahverkehrsbusse stehen auf den Haltestellen und der Webseite zur Verfügung www. zgorzelec.eu

94

Useful information / Nützliche Informationen Linia nr 1

Linia nr 3

95

Wydano na zlecenie Urzędu Miasta Zgorzelec / Published on order of the Town Hall Zgorzelec / Herausgegeben im Auftrag vom Stadtsamt Zgorzelec TEKST i redakcja / TEXT and editing / Text und Redaktion: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą KOREKTA / PROOFREADING / KORREKTUR: Katarzyna Ochońska ZDJĘCIA/ PHOTOS/ FOTOS: Jakub Purej, Jan Jędrzejczak, Jacek Rydecki, Arkadiusz Kucharski, Tomasz Szeremeta, Paweł Paluszkiewicz, Sabine Wenzel, Achim Keiper, Rainer Weisflog, Norbert Plugge, Moritz Kertzscher, Alexander Roemisch, Ulrich Schwarz, René E. Pech Z archiwum / from the archive / aus dem Archiv: Urzędu Miasta w Zgorzelcu, Europejskiego Centrum Edukacyjno-Kulturalnego MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN, Muzeum Łużyckiego w Zgorzelcu, Domu Kołodzieja w Zgorzelcu, Centrum Rekreacyjno-Turystycznego w Radomierzycach, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zgorzelcu, Urzędu Miasta w Görlitz, Europastadt GörlitzZgorzelec GmbH, Muzeum Historyczno-Kulturalnego KAISERTRUTZ, Muzeum Śląskiego w Görlitz, Naturschutz-Tierpark Görlitz e.V, Muzeum Przyrodniczego w Görlitz, Parku Przygody Kulturinsel nakłAd / circulation / Auflage: 1000 egz. kwiecień, 2017 r.

WYDAWCA / PUBLISHER / PUBLISHER: media vers, 85-010 Bydgoszcz, ul. Dworcowa 76, tel. +48 52 307 63 55 ISBN 978-83-65674-07-4 Wydawca nie ponosi żadnej odpowiedzialności za aktualność informacji zamieszczonych w publikacji. / The publisher is not responsible for the validity of information placed in the publication. / Der Verlegr haftet für die Gültigkeit der in der Publikation angegebenen Informationen nicht.

ZASTRZEŻENIE. Informacje umieszczone w materiale „Welcome to Zgorzelec” zostały zebrane przez Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Zgorzelec. Autorzy dołożyli wszelkich starań aby informacje zawarte w przewodniku były aktualne i rzetelne, jednocześnie nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne błędy i pominięcia. / RESERVATION. Information gathered in the “Welcome to Zgorzelec” guide were collected by the Department of Promotion and International Cooperation of the City of Zgorzelec. The authors made all efforts for the information to be valid and correct, and they are not responsible for possible mistakes and omissions. / HAFTUNGSAUSSCHLUSS. Die im Material „Welcom to Zgorzelec“ angegebenen Informationen wurden durch die Abteilung für Marketing und Zusammenarbeit mit dem Ausland des Stadtamts Zgorzelec gesammelt. Die Autoren haben sich alle Mühe gegeben, damit die in dem Reiseführer gesammelten Daten aktuell und zuverlässig sind, sie haften jedoch für eventuelle Fehler und Außerachtlassungen nicht.

Podane ceny mają charakter informacyjny i nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu Art. 66 § 1. Kodeksu Cywilnego. / Prices are meant to be indicative only and they are not a legal trade offer in understanding of the Art. 66 § 1 of the Polish Civil Code. / Die angegebenen Preise sind rein informativ und bilden kein Handelsangebot im Sinne des Art. 66 § 1. der polnischen Zivilprozessordnung.

@

@

@

1

ośc Wo ln

ski eg o Pu ła

Okrzei

Sta szic a

2 Par 28 tyz ant 29 31 ów 8 Dom 6 1 5 ańs kie go 7 8 33 32 23 Ko na rs 24 ki eg 26 o 25

4

15

j we ajo i Kr

16

i Arm Boha terów II Arm ii W

17 18

P

19 20 21

22

22 23 24 25 26 27

a awsk

Wo ln

Getta 30

14

20

z Wars

ośc

i

10

21

3

TV

winda elevator Fahrstuhl

bar

przewijalnia baby changing room Umwickelnzimmer

przyjazne dla niepełnosprawnych disabled friendly Behindertenfreundlich

ogródek letni summer garden Sommergarten

12 13

Bohaterów 27

11

19

Sienkiewicza 18

ska aw rsz Wa

i

11

sala konferencyjna conference rooms Konferenzraum

9

17

12

DSL-WLAN

8 10

Emilii Plat er

ości Woln

Pił

go

nk 16 iew icz a

Ko ś

ta Cien is

kie

o

ieg sudsk

ciu

szk

i

o ieg

ńs

13

klimatyzacja air-conditioning Klimaanlage

6

Langiewicza

kie

Kil

ińs

a

ńsk szy Da

szy

Sie

Wi-Fi

5

Traugutta

14

Da

4

7 15

restauracja restaurant Restaurant

3

go

na G ór

k Wąs

a ow ewi dr z

Mo

Piękna

2

Moniuszki

Chopina

Brzozowa

parking car park Parkplatz

9

28

Marato

ńska

29 30 31 32 33

płatność kartą credit cards accepted Kreditkartenzahlung język obsługi service language Spracheservice pokój 1-os. single room Einzelzimmer pokój 2-os. double room Doppelzimmer pokój 3-os. shared room Mehrbettzimmer śniadanie breakfast Frühstück łazienka bathroom Bad płatność obcą walutą foreign currency payment Zahlung in Fremdwährung możliwość dostawki extra bed possible Zusatzbett möglich pralnia / serwis laundry / service Wäscherei / Service

ogród garden Gartennutzung aneks kuchenny kitchen unit Kochgelegenheit akceptacja zwierząt pets admitted Haustiere erlaubt pokoje dla palących smoking rooms Raucherzimmer godziny otwarcia opening hours Öffnungszeiten specjalność kuchni specialty of the house Küchenspezialität rodzaj kuchni kind of cuisine Art der Küche cena za posiłek price for the meal Mahlzeitpreis liczba miejsc total places ingesamt Plätze liczba miejsc w największej sali numer of sits in the biggest room Anzahl der Plätze in dem größten Raum