Proefversie©VANIN

↑

Het Jubelpark in Brussel is gebouwd naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van de Belgische staat (1880), maar was pas 25 jaar later klaar. Het werd het paradepaardje van Leopold II. Die wilde in het park grote tentoonstellingsruimten aanleggen waarin hij zijn ‘realisaties’ in Congo in de verf kon zetten. Hij financierde dit grootse project met rubberwinsten uit Congo Vrijstaat. Naar het voorbeeld van Berlijn en Parijs moest er centraal in het park een monumentale triomfboog verrijzen tussen twee tentoonstellingsgebouwen met arcaden.

Bron 4:

← Vinçotte, T. (1931). Beeldengroep ter ere van Leopold II. Oostende. De sculptuur heeft de vorm van twee letters L, die rug aan rug staan, de bekende initialen van Leopold II. Bovenaan troont de vorst te paard. Rechtsonder staan Oostendse vissers. Zij tonen hem hun dankbaarheid voor zijn ‘weldaden’ die Oostende groot hebben gemaakt. Linksonder staat een groep Congolezen met aan hun handen verbroken slavenketens. Ze danken de koning omdat hij hen van de Zanzibari-Swahili heeft bevrijd.

In 2004 zaagde een groep lokale actievoerders de hand af van een van de Congolezen. Ze wilden duidelijk maken dat aan de handen van Leopold II Congolees bloed kleefde. Ze verwezen zo naar de dwangarbeid van de vele Congolezen in de rubberwinning. Men hakte hun handen af als ze niet voldoende rubber leverden. De actievoerders eisten dat er minstens duiding kwam op een bordje bij het beeld, zoals dat bij beelden in het Jubelpark al gebeurde. Veel Congolezen en Belgen wachten nog steeds op de verontschuldigingen van het Belgische koningshuis voor de koloniale wandaden in Congo. Voor de actievoerders was de spijtbetuiging van het koningshuis in 2021 onvoldoende.

Bron 5:

Vanuit een ethisch standpunt lijkt een verbod [op Kuifje in Afrika] meer dan billijk. De strip scheert namelijk ongekende racistische toppen. De Congolezen worden zonder meer als lui, laf, onbetrouwbaar, dom, amoreel en bijgelovig afgeschilderd. De apen spreken in grammaticaal correctere zinnen dan de Congolezen. Kuifje in Afrika is kortom een schoolvoorbeeld van de donkerste koloniale traditie in de Belgische cultuur. Waarom zou zo'n strip ongestoord op de markt aangeboden mogen worden waar hij zijn negatieve invloed op het collectieve Belgische geheugen kan blijven uitoefenen? Ondanks mijn sympathie voor de strijdbaarheid van Mbutu en ondanks het sterke ethische argument vóór een verbod, vind ik niet dat Kuifje in Afrika zonder meer uit de rekken mag worden gehaald. Het probleem lijkt me namelijk niet zozeer in de strip te zitten, maar hoe ermee wordt omgegaan, hoe die wordt gepresenteerd en uit zijn context wordt gerukt. Lezers kunnen met andere woorden nu de indruk krijgen dat ze in een hedendaagse strip aan het lezen zijn. Dat is zonder meer onaanvaardbaar. In de plaats daarvan zou Moulinsart de huidige editie van Kuifje in Afrika op gefundeerde manier kunnen kaderen binnen de koloniale tijdsgeest. Ik stel voor dat het gebeurt in de vorm van een inleidend stripverhaal, waarin een welbespraakte Congolees op toegankelijke wijze zijn/haar mening geeft over de paternalistische, koloniale context en ideologie van het stripverhaal. Op deze manier moet Kuifje in Afrika dus niet per se op de index. Al moet de huidige editie definitief wél uit de rekken verdwijnen.

Uit: Van Hove, J. (9 september 2009). Moet ‘Kuifje in Afrika” op de index?, De Wereld Morgen.

/

↑ Hergé. (1931). Tintin au Congo.

Dit is de Franstalige cover van de strip Kuifje in Congo, uitgegeven door Moulinsart. De ingekleurde versie dateert uit 1946. De titel werd in 1954 gewijzigd naar Kuifje in Afrika.

De Belgische Congolees Bienvenu Mbutu diende in 2009 een klacht in tegen uitgever Moulinsart voor de strip Kuifje in Afrika. Volgens Mbutu schetst de strip van Hergé een racistisch beeld van de Congolezen en moet de strip daarom worden verboden.

Hoofdstuk 4: Kolonialisme en modern imperialisme in de 19e eeuw

© Ed