Proefversie©VANIN

Clark: Het klopt dat de Duitse keizer Wilhelm II al in 1896 met veel bombarie de Duitse ‘wereldpolitiek’ had uitgeroepen. Maar de resultaten waren verwaarloosbaar. Niet te vergelijken met gevestigde wereldmachten als Groot-Brittannië. Hoe de dominantie er moest uitzien die het keizerrijk kennelijk nastreefde, was absoluut niet duidelijk. Het klopt in elk geval niet dat Duitsland een oorlog plande tegen een andere Europese grootmacht.

De aanzet van de catastrofe viel op 28 juni 1914. Een Bosnische Serviër schoot in Sarajevo de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand en diens vrouw dood. De Bosnische Serviërs leefden toen in Oostenrijk-Hongarije, maar velen streefden naar het koninkrijk Servië. Toch toont u in uw boek geen begrip voor de politieke verzuchtingen van de moordenaar.

Clark: Ik wil de mythe doorprikken dat de Bosnische Serviërs onderdrukt en gekweld werden door de Oostenrijkers, en dat dit de enige oorzaak was voor de schoten van Sarajevo. (…) Zonder het nationalisme op de Balkan was het in 1914 niet tot de Eerste Wereldoorlog gekomen. De Serviërs waren niet altijd alleen het slachtoffer van de geschiedenis, ze waren veel meer zelf actoren.

En toch beschouwt u Duitsland niet als hoofdschuldige. Waarom?

Clark: Het keizerrijk draagt een deel van de schuld, meer niet. Je moet ook de verantwoordelijkheid bekijken van de andere grootmachten: Rusland en Frankrijk ondersteunden Servië. Zo werd Belgrado een instrument van de grootmachten.

Uit: Wiegrefe, K., Bohr, F. en Verbeet, M. (27 november 2013). Het klopt niet dat Duitsland een oorlog plande. Interview met historicus Christopher Clark, Knack

De Australische historicus Christopher Clark werd wereldberoemd met zijn werk The Sleepwalkers waarin hij 1914 benoemt als ‘de meest complexe gebeurtenis aller tijden’.

Waarom gebruikt Clark de metafoor van ‘de slaapwandelaars’ wanneer hij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog probeert te verklaren?

Bron 2:

Hoe beoordeelt u de verantwoordelijkheid voor een regionale Balkancrisis die uitmondt in een ‘algemene Europese ramp’?

Max Hastings: ‘Het moet duidelijk zijn dat de oorlog vele oorzaken had. Je kunt het niet aan één zaak wijten. De enige macht in Europa die de catastrofe van 1914 had kunnen afwenden was Duitsland. Als Duitsland op enig moment in juli en begin augustus 1914 tegen de Oostenrijkers had gezegd dat ze moesten stoppen, had de oorlog nooit hoeven plaatsvinden. Ik geloof niet dat de Duitsers de oorlog wilden die ze in 1914 kregen. Maar het bewijs is overweldigend dat de Duitsers een Balkanoorlog wilden.