Proefversie©VANIN

← Castelli. (1881). Gravure van Pierre Savorgnan de Brazza. Op de gravure wordt De Brazza (1852 - 1905) ontvangen door Iloo, de toenmalige makoko of koning van het Tio-koninkrijk (zie bron 1). Frankrijk stuurde De Brazza in de jaren 18701880 uit om de basis te leggen voor een eigen kolonie, namelijk Frans-Congo. De kolonie met hoofdstad Brazzaville zou grenzen aan Congo Vrijstaat. De Brazza en Iloo ondertekende een verdrag in 1880 waardoor Frankrijk een deel van de noordelijke oever van de Congostroom kreeg. Het koninkrijk van de Tio lag rond de Pool Malebo, een enorme verwijding van de Congostroom. De Tio waren heel machtig omdat ze een monopolie hadden op de markten in de regio. Ze regelden de handel tussen de koopvaardijvloten uit het noorden, die langs de Congostroom handelswaren uit het Congo-regenwoud aanvoerden, en de handel aan de Atlantische kust tussen de grote karavanen uit het zuiden en het westen. De Tio speelden ook een belangrijke rol in de slavenhandel. Het is dus niet verwonderlijk dat de Fransen geïnteresseerd waren in een verdrag met het Tio-rijk.

Hoofdstuk 4: Kolonialisme en modern imperialisme in de 19e eeuw

Bron 6:

Hoewel werd beweerd dat de koning [Tio-koning Illoo] heel goed wist wat hij deed [met de ondertekening van het verdrag], was het duidelijk dat hij alleen grond wilde afstaan [aan de Fransen] voor de oprichting van een commerciële handelspost. In ruil daarvoor, beloofde de Brazza aan de koning handelsgoederen en de voordelen die handel zou opleveren door een verdrag te sluiten. Mogelijks wilde de koning vooral een bondgenoot om tegengewicht te bieden tegen de overweldigende macht van een [rivaliserende] factie. Die factie had macht verkregen via zijn handelsactiviteiten en vestiging aan de (Malebo) Pool. De angst om geconfronteerd te worden met twee vijandige Europese partijen, Stanley en Brazza, kan zijn beslissing hebben beïnvloed. Hij wilde minstens één bondgenoot.

Uit: Vansina, J. (1973). The Tio Kingdom of the Middle-Congo 1880-1892. Oxford University Press, 410.

Vansina geeft in zijn boek The Tio Kingdom of the Middle-Congo weer wat de motieven van koning Illoo konden zijn voor de ondertekening van het verdrag met de Fransen.

2 De contacten tussen Europa en Afrika aan de vooravond van de kolonisatie

Van de periode vóór de grote kolonisatiegolf zijn het aantal geschreven bronnen beperkt. Bovendien was er een grote mate van regionale diversiteit in Centraal-Afrika. In die periode hebben de contacten tussen de Europeanen en de Centraal-Afrikaanse koninkrijken en leiders de Afrikaanse samenlevingen ongetwijfeld grondig door elkaar geschud.

2.1 Politieke contacten

Wat we met zekerheid kunnen zeggen over de politieke of bestuurlijke organisatie van CentraalAfrika, is dat het een dunbevolkte smeltkroes van talen, culturen en bevolkingsgroepen was. Er leefden honderden gemeenschappen die op verschillende basis georganiseerd waren en meer dan tweehonderd talen spraken. Er waren grote koninkrijken zoals die van de Kongo en Tio, maar daarnaast waren er ook kleinere politieke entiteiten en allianties. In het Congo-regenwoud leefden verschillende dorpsgemeenschappen zonder centrale leiders. Onder hen ook jagers-verzamelaars. Verder waren er clans, uitgebreide families of groepen van individuen die enkele culturele eigenschappen gemeen hadden zoals taal, geloof en sociaal-economische organisatie.