Proefversie©VANIN

De persoon die die kenmerken als geen ander belichaamde, was de Pruisische staatsman Otto von Bismarck (1815 - 1898). Omdat hij een tegenstander was van liberalisme, democratie en meer rechten voor het volk, wilde hij een Duitse, eengemaakte Bond vormen ‘door bloed en ijzer’. Om dat te bereiken voerde hij drie oorlogen: de Duits-Deense Oorlog om het bezit van het grensgebied tussen beide landen, de Duitse Oorlog om de Oostenrijkse invloed te beperken en de Frans-Duitse oorlog waarmee hij de militaire superioriteit van het Duitse gebied tegenover Frankrijk aantoonde. Het resultaat was dat in 1871 het nieuwe Duitse keizerrijk werd uitgeroepen in de spiegelzaal van het paleis van Versailles, met Bismarck als kanselier of regeringsleider. Voor de Fransen voelde dat als de ultieme vernedering.

6.3 Concurrentiestrijd

Na de oorlogen die Bismarck had gevoerd om de Duitse eenmaking te bereiken, besefte hij dat de rest van Europa Duitsland wel eens als een onbetrouwbaar land zou kunnen bekijken. Het nieuwe, eengemaakte Duitsland lag centraal in Europa, omgeven door de grootmachten Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije, Groot-Brittannië en Rusland. Als politieke nieuwkomer in Europa haalde Duitsland de traditionele Europese machtsverhoudingen overhoop. Om opnieuw tot een meer stabiele situatie te komen besloot Bismarck een alliantiepolitiek te voeren door bondgenoten te zoeken en verdragen met hen te sluiten. Een voorbeeld daarvan is de Driekeizersbond tussen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Rusland.

Maker onbekend. (1888). Duitse poster naar aanleiding van toespraak van Bismarck.

Op 6 februari 1888 hield Bismarck een toespraak in de Duitse Reichstag (parlement). Daarin benadrukte hij dat ze moesten streven naar vrede en stabiliteit in Europa. Maar in diezelfde toespraak kwam ook de uitspraak: 'Wir Deutschen fürchten Gott, sonst Niemand auf der Welt' (Wij Duitsers vrezen God maar daarbuiten niemand in de hele wereld). Die uitspraak werd vervolgens gebruikt als slogan van het Duitse nationalisme en imperialisme, waarbij de tweede helft van de zin bewust werd weggelaten, hoewel die een heel andere boodschap geeft: 'Und diese Gottesfurcht ist es schon, die uns den Frieden lieben und pflegen lässt.' (En het is die godsvrucht die ons doet houden van vrede en ervoor zorgt dat we haar in stand willen houden.)