Proefversie©VANIN

Hoofdstuk 2: Het Congres van Wenen, liberalisme en nationalisme (1815 - 1914)

Bron 2:

De viering, die haar apotheose moet beleven op de nationale feestdag van 21 juli, zal veel fraais te zien geven. Maar ze blijft hoe dan ook altijd een vorm van officieel staatstheater. Dat is nu eenmaal de aard van het beestje. De geest ervan verschilt niet van die van de Vlaamse 11-julivieringen, of van hoe de Verenigde Staten in 1976 hun tweehonderdste verjaardag herdachten, of van het circus dat de Franse president François Mitterrand in 1989 aanrichtte ter gelegenheid van tweehonderd jaar Franse revolutie. Daarbij worden beeldvorming, rationalisering en symboliek pas achteraf geconstrueerd, in functie van de behoeften van het moment. En zo herdenkt '175-25' een revolutie die om te beginnen meestal haar naam niet eens krijgt. Meestal wordt ze een 'omwenteling' genoemd, omdat 'revolutie' zo revolutionair klinkt. Dat past niet meteen bij de bedaagdheid die Belgen zichzelf graag toedichten.

Bovendien begon '1830' al evenmin als een revolutionaire onafhankelijkheidsstrijd. Het was aanvankelijk niet eens de bedoeling om een onafhankelijke Belgische staat te stichten. Alleen is het daar als gevolg van de feiten wel op uitgedraaid. Dat maakt België overigens nog niet tot een 'kunstmatige' staat. Of liever, het is niet kunstmatiger dan om het even welke andere staat. Dat geldt niet minder voor de onafhankelijke staat Vlaanderen waar sommigen van dromen. 'Natuurlijke' staten zijn ondenkbaar omdat elke staat niets anders kan zijn dan het product van zijn geschiedenis, en dus van de omstandigheden, van het toeval of van beslissingen en machtsverhoudingen waar het zelf geen greep op heeft.

De revolutie van 1830 was het gevolg van uit de hand gelopen voedselrellen in Brussel. Daar maakte de morrende lokale elite de grootgrondbezitters, de burgerij en de katholieke kerk gebruik van om ten eigen bate concessies af te dwingen van de Nederlandse koning. En voor iedereen er erg in had, was de onafhankelijke Belgische staat een feit. Zo kreeg die lokale elite onverhoopt de kans om het landsbestuur geheel naar haar hand te zetten.

En dat deed ze ook, zodat helemaal niks veranderde voor de paupers, werklozen en hongerlijders die de revolutie echt hadden 'gemaakt', overigens zonder dat ze daar politieke eisen aan hadden gekoppeld. Zij bleven, net als tevoren, volledig van de macht uitgesloten en gingen er sociaal al evenmin op vooruit. Meer nog, achteraf werden niet weinigen van hen wegens woelmakerij tot zware gevangenisstraffen veroordeeld. Dat laatste is een van de dirty little secrets van België, net als het bloedbad van Jeruzalem of de terreur van Leopold II in Congo. Iedereen weet ervan, maar het krijgt allemaal weinig officiële aandacht. Zelfs historici brengen al decennialang geen belangstelling meer op voor 1830. Zo verdwijnt de geschiedenis vanzelf en blijft er alleen het feest van over.

Uit: Reynebeau, M. (3 januari 2005). België viert 175 jaar onafhankelijkheid en 25 jaar federalisme. De Standaard.

Marc Reynebeau is een Belgische journalist, columnist en historicus. Hij schreef dit opiniestuk naar aanleiding van de festiviteiten die op het programma stonden ter ere van de 175e verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid.