Spreid je leermomenten (spaced practice

Hoe pak jij het aan?

Stel dat je twee uur de tijd hebt om je voor te bereiden op een test die binnen een week wordt afgenomen. Hoe plan je dan je voorbereidingstijd het best in? Kies je voor een lange studeersessie de avond voor de toets? Of verdeel je de tijd over een aantal kortere studeersessies verspreid door de week, waarbij je in elke sessie tracht om alle leerstof door te nemen?

Vele studenten verkiezen een lange ‘bloksessie’ (massed practice) kort voor de toets boven meerdere kortere studeersessies verspreid over de week (distributed practice). Ze hebben vaak het gevoel dat je na zo’n lange sessie harder gewerkt hebt en dat het vlotter gaat om alles in een keer te studeren. De aanpak leidt volgens hen vaak tot betere resultaten omdat ‘alle leerstof dan nog vers in het geheugen zit op de toets’. Dat laatste argument houdt steek als de toets kort op het studeermoment volgt. Wanneer je echter op een later moment de leerstof opnieuw tracht op te halen, dan merk je meestal dat je veel bent vergeten. Valt de toets dus pas enkele dagen of weken na je lange studeersessie of moet je de leerstof langer onthouden (meestal is dat zo!) omdat erop wordt verder gebouwd, dan is het beter om je leermomenten te spreiden over meerdere kortere sessies. Deze strategie staat bekend als gespreid oefenen (spaced practice). Hoe werkt het precies? Je spreidt de leermomenten over meerdere sessies met telkens een groot genoeg tijdsinterval (spacing gap) tussen elke sessie. Het is daarbij belangrijk dat je in elke sessie alle leerstof doorneemt (ook al betekent het dat je per sessie minder tijd hebt om ze door te nemen)! Het is niet de bedoeling dat je de leer-

stof verspreidt over de verschillende studeersessies. Het is ook niet de bedoeling om in totaal meer tijd te spenderen aan jouw voorbereiding! Je verdeelt de tijd van een lange bloksessie over meerdere herhaalmomenten.

Waarom werkt deze strategie?

De kracht van spaced practice is te verklaren door hoe we informatie opslaan in ons geheugen. Wanneer je jezelf kort na een leermoment toetst (of wordt getoetst) is de retrieval strength van de informatie nog hoog. Daardoor kan een vals gevoel van vertrouwen ontstaan dat je de leerstof al beter beheerst dan in werkelijkheid het geval is. Tegelijkertijd is het normaal dat je vrij veel vergeet kort nadat je iets voor de eerste keer hebt gestudeerd. Je kunt die ‘vergeetcurve’ afvlakken door je totale studeertijd te spreiden over meerdere kortere leermomenten met voldoende tijd ertussen. Doordat er meer tijd is tussen het eerste leermoment en de herhaalsessie wordt de leersituatie net iets moeilijker. Je moet meer moeite doen om de informatie op te halen, maar net daardoor boek je meestal meer leerwinst (op voorwaarde dat je erin slaagt om je de leerstof te herinneren). Dit fenomeen wordt ook wel omschreven als ‘wenselijke moeilijkheden’ (desirable dijficulties, Bjork). Spaced practice versterkt ook de storage strength. Door de leerstof meerdere keren te herhalen, sla je niet alleen de inhoud telkens opnieuw op maar ook kenmerken van de context waarin je die inhoud hebt geleerd. Leer je alles in een lange sessie, dan sla je alleen maar de kenmerken van één context op. Spreid je de leermomenten, dan sla je meerdere contextkenmerken op. Doordat deze kenmerken worden toegevoegd aan het geheugenspoor, heb je later meer kans dat je de informatie vlot kunt ophalen.

Hoe pas je de strategie optimaal toe?

Om spaced practice optimaal toe te passen, hou je het best rekening met de volgende tips.

• Start vroeg genoeg met de voorbereiding op een test. • Een goede planning waarin je verschillende momenten kunt vrijmaken, is cruciaal. • Het effect van spaced practice is groter naarmate het interval tussen de opeenvolgende sessies groter maar niet te groot wordt. • Het ideale tijdsinterval tussen het eerste leermoment en de eerste oefensessie varieert tussen tien en twintig procent van de totale tijd tussen de oefensessie en het moment waarop je wordt getoetst. Is de toets binnen een week, dan plan je het oefenmoment een halve dag tot een volledige dag na het eerste leermoment. Word je pas na tien dagen getoetst, dan bouw je beter een interval van een dag tot twee dagen in. Zorg ook voor voldoende tijd tussen de volgende leermomenten. • Herhaal je leerstof niet meteen na de les. • Las eerst een pauze in. Ben je klaar met het herhalen van je recente les, bekijk dan ook nog even kort de belangrijkste infor matie van de vorige les(sen) om ook die informatie nogmaals op te frissen. • Gebruik tijdens de verschillende herhalingsmomenten een actieve studeerstrategie. • Beperk je niet gewoon tot het herlezen van de leerstof maar stel jezelf vragen, toets jezelf (retrieval practice) of wissel tijdens een studeersessie verschillende oefentypes af (interleaving).

Spaced practice in de klas

Studenten vinden het vaak moeilijk om spontaan hun leermomenten te spreiden. Via de volgende suggesties kun je als docent spaced practice stimuleren. • Denk na over welke lesinhouden zich lenen om gespreid te leren. Wat wil jij dat je leerlingen zich volgend jaar of binnen enkele jaren nog herinneren? Als je dat weet, kun je verschillende strategieën hanteren om dat te bereiken. • Laat belangrijke leerstof verschillende keren aan bod komen (tijdens de les, via huiswerk of via korte herhalingssessies in volgende lessen) voordat je ze summatief toetst. • Laat in je les, eigen lesmateriaal of cursus regelmatig belangrijke concepten uit eerdere hoofdstukken terugkeren tijdens oefeningen.

Verwijs terug naar eerdere leerstof en vraag de leerlingen om na te denken over wat ze zich hierover nog herinneren. • Geef huiswerk pas enkele dagen nadat de leerstof in de les werd behandeld of voorzie ook opdrachten met betrekking tot de leerstof van de voorbije weken. • Organiseer beknopte spaced quizzes waarbij je bij aanvang of aan het eind van de les de studenten regelmatig toetst over leerstof die zowel recent als enige tijd terug aan bod kwam in de les. • Geef studenten op een toets ook een vraag over eerder geziene leerstof. • Stimuleer studenten om hun leermomenten te spreiden. Bespreek in de klas hoe dat loopt. Wat zijn hun uitdagingen? Hoe pakken ze het concreet aan? • Denk als schoolteam na over de opbouw van het curriculum. Is het aangewezen om bepaalde inhouden op relatief korte termijn (bv. enkele lesweken) aan te bieden of is het beter om de lesinhouden gespreid door het schooljaar aan te reiken op een steeds complexer niveau?

Laat belangrijke leerstof verschillende keren aan bod komen.

‘Al meer dan een jaar daagt de pandemie ons uit om anders te denken over onderwijs, om scholen anders te organiseren en om creatief te zijn in het realiseren van maximale leerkansen bij álle leerlingen. Elke dag opnieuw geven leerkrachten het beste van zichzelf om de toenemende kloof tussen kansrijke en kansarme kinderen te beperken. Meertalige nieuwkomers vormen een extra kwetsbare groep in dit verhaal. Zij hebben, na een eventueel onthaaljaar, doorgaans nog heel wat bij te benen. Door flexibel in te spelen op hun leermogelijkheden kunnen we hen optimale kansen en succeservaringen bieden. Ik bezocht diverse scholen die elk op hun manier flexibele leerwegen mogelijk maken voor deze groep. Ik sprak met directies, leraren, vervolgschoolcoaches en leerlingen. Tijdens mijn bezoeken vielen me het enthousiasme, de betrokkenheid en de oprechte bekommernis om de loopbaan en het welbevinden van alle leerlingen bij iedereen op.’

— Machteld Vandecandelaere

Flexibele leerwegen voor meertalige nieuwkomers — In het basis- en secundair onderwijs. Machteld Vandecandelaere

€ 24,99 | paperback | verschenen | 17cm x 24cm | 146 pp. | isbn 978 94 014 7011 7 Bestellen? Ga naar www.lannoocampus.be