Het is nooit te laat voor een gelukkige jeugd ‘hechting en het brein’ 29 en 30 juni 2016
John van der Meij, Karin Deden Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Parre en Deden Consultancy (Nijmegen)
De werkelijke ontdekkingsreis bestaat er niet in, dat je nieuwe landschappen ontdekt, maar dat je de wereld met nieuwe ogen bekijkt Marcel Proust
Inhoud 1) Inleiding 2) Handmodel van het Brein 3) Veilige, onveilige hechting en brein 4) Patronen van vroege hechting 5) Impliciet en expliciet geheugen
Voortgaand onderzoek naar vroege hechting
Onze vroege relaties beĂŻnvloeden de manier: 1)Waarop we als volwassene ons levensverhaal vertellen 2)Waarop onze geest zich ontwikkelt in de peuteren kindertijd
Je kunt niet je verleden veranderen, maar jouw waarneming ervan wel‌ Richard Bandler
Het is nooit te laat voor een gelukkige jeugd!
HANDMODEL BREIN
Het brein in de palm van je hand Dan Siegel, Mindsight 2009
Ontwikkeling oude en nieuwe Brein
PREFRONTAAL
NEO
LIMBISCH
REPTIEL
Het brein in je hand
Sociale Brein
Sociale brein
• Reptiel Brein: - Ademhaling - Vechten/vluchten/bevriezen - Relaystation:lichaam-brein informatie • Limbisch Brein: - Motivatie - Emoties - Relateren - Hechting - Geheugen
Limbisch Brein Amygdala 1) Betekenisgever in het brein Wanneer moet je ergens aandacht aangeven? Evaluatie:ervaringen van binnen of buiten: goed of slecht? Warm/ veilig of niet? 2) Zetel van het impliciete geheugen Werkzaam vanaf geboorte
Limbisch Brein Hippocampus 1) Cognitieve “mapper� 2) Zetel van het expliciete geheugen 3) Haalt herinneringen op Werkzaam vanaf 3 jaar
Limbisch Brein middelste Prefrontale Regio 1)Gespecialiseerd in integratie van alle delen van het brein en lichaam 2)Sleutelrol in het faciliterenvan herstel van hechtingsproblemen en traumata
Ouder-kindrelaties bevorderen groei van neuronen van Prefrontale Cortex; bevordert integratie in het brein.
Veilig gehechte kinderen ontwikkelen adequaat Prefrontale functies
Met opgroeien van veilige hechtingsrelaties ontwikkelen kinderen stabiele innerlijke Voorstelling van zichzelf, de ander en de wereld
Centrale rol mPFC 1)Lichaamsregulatie 2)Afgestemde communicatie 3)Emotionele balans 4)Angst regulatie 5)Flexibiliteit van respons 6)Inzicht 7)Empathie 8)Moraliteit 9)IntuĂŻtie
Attachment studies
Mindfulness studies
VEILIGE / ONVEILIGE HECHTING EN BREIN
Veilig gehechte kinderen ontwikkelen adequaat hun brein door de ‘betekenisvolle ander” Kinderen komen ouders tegen in “helder tegenover” Kind ontmoet grenzen van ouders Dus..eigen grenzen Dus… identiteit en Dus …autonomie Met opgroeien van veilige hechtingsrelaties ontwikkelen kinderen stabiele innerlijke Voorstelling van zichzelf, de ander en de wereld
Bij onveilige hechting is er angst als permanente interne toestand • Er is geen helder “tegenover” • De wereld is voor het kind niet stabiel • Kind zoekt naar vormen van overleven • Deze overlevingspatronen geven stereotiep gedrag
Onveilige hechting geeft:
Nog onvoledoende ontw. Czs Kan eigen gevoelens niet goed reguleren Kwetsbaar voor emotionele Verwarring De ‘ouder’ is geen stabiel ‘tegenover’ Pijn en onrust van kind nestelt zich in CZS
Hersenstructuren ivm hechting
PFC: denken, oordelen, reflecteren Limbisch systeem: voelen en hechten Amygdala: ansgtregulatie Hersenstam: fysiologische processen
Om te kunnen reflecteren en mentaliseren heb je integratie van het “oude” en “nieuwe” brein nodig
Nieuwe brein Oude brein
Door angst (misbruik, trauma, trauma ouders, etc.) ontwikkelen breingebieden anders Minder neurale verbindingen PFC “oude brein” Amygdala overprikkeld Het organisme staat permanent op “scherp” (hyperalert) Vermogen tot mentaliseren neemt af
Gedrag uit de combinatie van onveiligheid en angst • Faalangst • Fobieën • Nachtmerries • Tandenknarsen • Agressie • Sub-assertiviteit • Weerstand • Hyperactiviteit
Oef: ken je alarmsysteem Drie groepen - Vluchten - Vechten - Bevriezen
FLIPPING YOUR LID
The ‘low’ road or ‘high’ road? Limbisch systeem is bron van angst, alarm en hechtingsbehoeften en staat scherp afgesteld
Geen goede communicatie tussen rationele brein(vingers) en limbische brein (duim )
PATRONEN VAN VROEGE HECHTING
Hechtingsschema’s gaan over Safety Seen Secure
Interactie met verzorgers
PFC
Amygdala
Gevoelens van veiligheid en warmte
Regulatie van arousal en emotie
Babies hebben een intern model van veiligheid wat in principe leidt tot veilige hechting John Bowlby en Mary Ainsworth
Veilige en onveilige hechting
Kenmerken veilig gehechte kinderen • Samenwerking met ”Attachment figure” is goed • Laat positief gedrag zien • Zoekt ( zelfs bij angst en stress) de nabijheid van lich contact en troost op Later: • Goede emotieregulatie • Hebben mindsight • Vertellen coherent levensverhaal
Onveilig vermijdend • Kind houdt zich grot en zoekt geen steun • Blijft spelen maar verliest zijn aandacht • Gaat niet meer op in het spelen
Onveilig ambivalent • Zoekt de vertrouwenspersoon wel op,
maar is ontroostbaar • Klampt zich vast aan ouder en is ook boos • Doen alles om ouders bij zich te houden • Laten zich niet troosten • Of heel passief
Still face experiment https://www.youtube.com/watch?v=apzXGEbZht0
Twee circuits in je brein: 1) safety 2) attachment Reptielen Brein Bedreiging? Weg van het gevaar ( weg van vader) Limbische Brein Ik ben in toestand van ellende Naar wie zal ik gaan? ( meestal je “Attachment figure) Ga naar vader CONCLICT! Sript en stress
Welke hechtingsstijl wordt zichtbaar tegenover elkaar staand in drietal
IMPLICIET EXPLICIET GEHEUGEN
Verschillen in herinnering
hoe het impliciete geheugen ons heden kan beïnvloeden zonder besef dat iets uit het verleden komt…
• Impliciet geheugen: De herinnering waardoor we kunnen fietsen
• Expliciet geheugen: vermogen de dag op te roepen wanneer we leerden fietsen
We verwerken en coderen ons hele leven onze ervaringen in lagen van het geheugen (0-18 maanden alleen maar impliciet) Minsight, Dan Siegel, 2011
Eerste communicatie non-verbaal: via gelaat, intonatie, houdingen en gebaren (0 - 1½ jaar) en opgeslagen in sociaal impliciet geheugen
Impliciet Geheugen ouder Impliciet geheugen kind …caretaking transmits the childhood experiences of parents to their children, making a parent’s unconscious a child’s first reality… Cozolino
De amygdala is het initiĂŤle betekenis gevende centrum in het brein gedurende de eerste 2 ĂĄ 3 jaar. Geboorte
2 Jaar
Emotioneel Geheugen Impliciet
Feitelijk Geheugen Expliciet
Amygdala
Hippocampus
Het impliciete geheugen maakt mentale modellen Emoties
Handelingen
Waarnemingen
Lichaamssensaties
Deze constante stroom van ervaringen genereert nonverbale conclusies over hoe het leven in elkaar zit; dit geeft anticipaties
We maken dus impliciete mentale modellen en manifesteren zich als:
• Een gevoel in ons lichaam • Een emotionele reactie • Een gedragsmatig reactiepatroon
De puzzelstukjes van het impliciete geheugen worden later samengevoegd tot expliciete herinneringen- de feitelijke en autobiografische info waarvan we ons bewust zijn
AMYGDALA
HIPPOCAMPUS
Expliciet geheugen; codering in hippocampus • Ontwikkelt vanaf ongeveer 2 jaar • Kinderamnesie : herinnering vanaf ongeveer
5 a 6 jaar • Expliciet coderen: aandacht kunnen focussen en ervaringen integreren in autobiografie • Herinnering verjaardag: feitelijk en episodisch( jezelf herinneren in episode leven= autobiografie)
De Hippocampus: de grote legpuzzelaar ( beelden en sensaties moeten geïntegreerd worden)
LINKER HIPPOCAMPUS - Feitelijke kennis
Is Hippocampus afgesloten of niet?)
RECHTER HIPPOCAMPUS - levensverhaal
Multple systems of memory • Impliciet Geheugen • Expliciet Geheugen - vroeg ontw./ subcorticaal - rechter hemisfeer - amygdala
- laat ontw./ corticaal - linker hemisfeer
• Impliciet Sociaal
• Expliciet Sociaal
- hechtingsschema’s - overdracht
- identiteit - verhalen - autobiografisch
Geheugen
- hippocampus
Geheugen
Bedankt voor uw aandacht www.trilemma.nl
De werkelijke ontdekkingsreis bestaat er niet in, dat je nieuwe landschappen ontdekt, maar dat je de wereld met nieuwe ogen bekijkt ‌ Marcel Proust