Een stoel met een ezelsoor

Jeroen Wand is een van onze meest bijzondere designers. In zijn ontwerpen combineert hij functies, zoals een keukenwand die tegelijk een trap is, en gebruikt hij bepaald niet voor de hand liggende materialen, zoals papier voor een stoel. Zijn grensverleggend design haalt vaststaande ideeën over inrichting, duurzaamheid en functionaliteit onderuit en biedt een hoopvolle blik op de toekomst.

foto’s: Sam Walravens photography

eroen Wand is een man van de praktijk.

JHij leidt zijn eigen studio waarin hij en zijn medewerkers een groot deel van hun tijd voor private opdrachtgevers actief zijn. Zo heeft hij in Frankrijk een kasteel helpen inrichting en in Zwitserland een chalet en een hotel met vierenzeventig kamers. Het begon met één ruimte en naarmate de eigenaar steeds tevredener werd met het resultaat volgde de ene vervolgopdracht na de andere. Jeroen Wands kasten, aanrechten, tafels, stoelen en lampen staan ook in tal van huizen en horecagelegenheden. Toch houdt hij nog voldoende tijd over om te experimenteren met materialen en vormen. Juist die experimenten hebben hem zijn reputatie als vernieuwer opgeleverd. Ze werden verzilverd in prijzen en in museumopnames. Zijn objecten staan op diverse plaatsen, van het Design Museum in Gent tot het Stedelijk Museum in Den Bosch. Lagen papier

In 2006 ontwierp Jeroen Wand zijn Paper Chair, een stoel geheel en al gemaakt van lagen papier. “In eerste instantie denk je: dat kan niet. Papier en zitten gaan niet samen. Vertrouw je je lichaam toe aan een papieren oppervlak? Zodra je plaatsneemt op die stoel moet je er toch doorheen zakken? Dat is de boodschap die je zintuigen je geven. Maar dat gebeurt nu net niet. Ik ben er in geslaagd een functionele stoel van papier te ontwerpen, en zodra dat probleem van het draagvermogen was opgelost zag ik geen belemmeringen meer maar nog slechts mogelijkheden. Want papier biedt meer flexibiliteit en heeft daardoor een heel andere vormtaal dan bijvoorbeeld hout,” legt Jeroen Wand uit. “Dat is wat mij fascineert. Een vraag als: ‘Zou je hout kunnen lassen?’ is voor mij een uitdaging.” Gebruikssporen

De stoel functioneert ook in andere opzichten. Jeroen Wand verkoopt ze voor zestienhonderd euro, wat niet veel is voor een meubel dat volledig handwerk is en specialer dan een Barcelona Chair van Mies van der Rohe of een Egg Chair van Arne Jacobson. Die dragen weliswaar ronkende namen maar zijn wel industrieel seriewerk. “Het aparte van deze Paper Chair is dat ze ook op een unieke manier veroudert. Het papier is gebleekt maar krijgt wel een eigen patina. Er kan zelfs een ezelsoor in ontstaan, identiek aan de gebruikssporen van een gelezen boek.” Maar het werken met lagen papier, en de vermenging daarvan met een ander materiaal, bijvoorbeeld kunststof, schept ook mogelijkheden voor toepassing in een heel ander domein: de keuken en de gedekte tafel. Een paper tray, keukenblad of snijplank zou door die materiaalcombinatie

beschermd kunnen worden tegen de inwerking van vocht of warmte. Papier kan, met andere woorden, een werkbaar alternatief worden voor bamboe, een materiaal dat nu steeds meer in de keuken wordt toegepast, onder meer vanuit een oogpunt van duurzaamheid.

Jeroen Wand: “voor mijzelf is de keuken toch vooral een werkplaats, net als mijn eigen werkplaats.”

Bijkomend voordeel

“Natuurlijk is papier een duurzamer materiaal dan hout, zeker als ik gerecycled papier gebruik,” zegt Jeroen Wand. “Dat geldt ook voor de tafel die ik tijdens een verblijf als artist in residence in de Italiaanse stad Bolzano heb ontworpen. Die is gemaakt van stukken rest fineerhout, eigenlijk van afvalhout dat interieurbouwers achterlaten. Toch is die duurzaamheid voor mij niet het hoofddoel. Het is een zeer welkom bijkomend voordeel maar mijn uitgangspunt was het vinden van een andere vormtaal, het vergroten van mijn mogelijkheden als maker. Dat die materialen goedkoper zijn en een milieuvoordeel opleveren was mooi meegenomen. Het ging en gaat mij in eerste instantie over zaken als esthetiek, flexibiliteit en kwaliteit, en zit dat goed en komt het duurzame aspect er bij, dat wordt het helemaal goed.”

Functies combineren

En het ene experiment leidt tot het volgende. Een van de uitvloeisels van de Paper Chair is de Stool-Light-Dresser, een nieuw soort meubel, dat de functies van zitten, verlichten en opbergen in één constructie verenigt. Jeroen Wand maakte ook vazen, waarbij het gips aan de buitenkant ongecontroleerd uithard en de structuur zijn eigen weg zoekt. Elke vaas wordt zo volkomen uniek, en niet wegens een afwijking of foutje, maar op een autonome wijze. Wat er allemaal mislukt in de studio krijgen we als buitenwereld niet te zien maar wat er wél lukt is al zo indrukwekkend dat musea er graag een aankoop op laten volgen. Booijmans van Beuningen in Rotterdam bijvoorbeeld nam al diverse objecten van Jeroen Wand op. Ze staan gecatalogiseerd als kunstnijverheid, als toegepaste kunst, ofwel gebruikskunst. Alle drie de termen passen perfect bij Jeroen Wand, de vijfendertigjarige designer die eerst afstudeerde aan de kunstacademie in Maastricht en vervolgens een master haalde aan de Rietveld academie, en die daarmee zowel een kunstenaar als een ambachtsman is. De Limburger hoort ook thuis in Eindhoven, de standplaats van de wereldvermaarde Design Academy, waar hij zijn eigen studio heeft gevestigd. Zoals zoveel designers richtte Jeroen Wand zijn aandacht eerst en vooral op meubelen, maar zijn ontwerpen van keukens en zijn belangstelling voor vazen geven aan dat producten voor de keuken en de gedekte tafel een logisch vervolgtraject vormen. Nu de gemiddelde vloeroppervlakte van de woning vermindert en de keuken een steeds centraler plaats inneemt, neemt de interesse in ruimtebesparende en multifunctionele producten toe, zowel bij consumenten als bij

producenten. “Maar voor mijzelf is de keuken geen woonkeuken en vooral een werkplaats,” zegt Jeroen Wand. “Dat doe ik met opzet. Als ik er zo naar kijk maak ik makkelijk de verbinding met mijn eigen werkplaats en wordt het bedenken en uitwerken van producten die in die andere werkplaats gebruikt kunnen worden des te aanlokkelijker.” Grote kans dat de komende jaren het kijken naar automatisch tot denken over en maken van leidt.

Voor meer informatie, ga naar: www.studiojeroenwand.nl