NabestaandenContact nr 39 - december 2021

Nabestaanden Contact

#39 december 2021

Informatie van en voor nabestaanden van orgaanen weefseldonoren

‘Zijn leven stond in het teken van ­anderen’ Familie Nagel

‘ Ik heb nu meer energie dan mijn man’ Denice

‘ Het is een grote beslissing. Maar als het goed gaat, is het fantastisch!’

Marion

1

‘ Hij heeft in zijn dood drie mensen perspectief gegeven’ De 72-jarige Steven uit Bunschoten was onstuitbaar in al zijn activiteiten. Uit het niets kwam daar een einde aan door een herseninfarct. Zijn drie zoons Rutger, Jaap Jan en Stephan vertellen over die fatale dag en hun vaders keuze voor orgaandonatie.

Wat voor iemand was jullie vader?

Jaap Jan: “Een man met enorm veel energie. Hij had de reddingsbrigade in ons dorp opgericht en zat altijd langs de kant van het zwembad bij ­trainingen.

Nee, hij liep er altijd langs. Hij kon namelijk niet ­stilzitten.”

Stephan: “Hij is altijd bezig. O ja, ik praat nog steeds over hem in de tegenwoordige tijd, hoor je dat?

Vroeger had hij een melkveehouderij. Op zijn 58ste heeft hij die verkocht en daarna kon hij zich nóg meer storten op het vrijwilligerswerk. Je kunt het zo gek niet noemen of hij was ervoor in touw: de kerk, de Oranjevereniging, de paardenvereniging…”

Rutger: “…het historisch museum van Bunschoten, de molen… Hij wilde eigenlijk op de achtergrond blijven en vond het vanzelfsprekend dat je je inzette.”

Jaap Jan: “Hij vond ook van alles uit en repareerde voor iedereen alles wat stuk was. Dan kwam hij langs en zei: heb je nog wat te doen? Hij deed alles op de fiets en fietste altijd keihard.”

Een kerngezonde man, zo te horen.

Hoe kon het zo misgaan?

Rutger: “Dat kwam uit de lucht vallen. In mei belde moeder mij midden in de nacht: het ging niet goed. Ik woon tegenover ze en mijn vrouw is verlos­kundige, dus die ging er met zuurstof heen.

2

NabestaandenContact

Ik belde mijn broers, die waren er zo, want ook zij wonen vlakbij. De ambulance kwam, en ook de brandweer, want de brancard kon niet over de trap. Onderweg naar het ziekenhuis in Utrecht is er met een traumahelikopter nog een arts gebracht.

Ze deden wat ze konden.”

Jaap Jan: “In het ziekenhuis ontdekten ze dat er een prop in zijn hersenen zat. Ze hebben ­geprobeerd die via de lies weg te halen. Toen ­zeiden ze nog: we kijken of hij wakker wordt.”

Rutger: “Het was heel naar. Ik heb hem thuis niet meer gezien, want hij kreeg epileptische aanvallen.

Dat is geen fijne aanblik. Hij is ook niet meer bij kennis geweest.”

Stephan: “Hij had een bloeding aan de hersenstam gehad. Dan ben je kansloos. Hij ging naar de IC, waar ze allerlei testen deden, ook met pijnprikkels, maar daar reageerde hij toen al niet meer op. Daar mochten we wel bij zijn, maar de neuroloog zei: als het mijn vader was, zou ik dat niet doen. Heel goed.”

Jaap Jan: “Ja, ze waren geweldig in het UMC. Toppers. Professioneel, maar toch echte mensen.”

Rutger: “Ja, zeker. Uiteindelijk zijn we naar huis gegaan, en moeder kon vroeg in de avond bellen.

Daarna kwam ze hierheen. Ze zei: het is klaar. Ze konden niks meer voor hem doen. En ze zei ook: jullie weten dat pa een donorcodicil heeft, he?” nummer 39, december 2021

3

Hoe stonden jullie tegenover donatie?

Rutger: “Het was geen verrassing. Het was ook logisch dat ma het al zei voordat ze er in het ­ziekenhuis over begonnen. Pa was ook bloeddonor en werd later zelfs plasmadonor, omdat hij dan vaker kon doneren. Op de boerderij ging het natuurlijk ook altijd over leven en dood. Het klopte gewoon bij hem.”

Jaap Jan: “Ik was nog geen 10 toen ik vroeg of ik een codicil kon krijgen.”

Stephan: “Voor mezelf weet ik het niet. Ik twijfelde al voordat de nieuwe Donorwet er kwam, en zelfs nu mijn vader donor is geweest, is dat niet veranderd.”

Rutger: “Ik heb enorm veel waardering voor hoe het is gegaan. Dat is zó bijzonder… Alles werd heel goed uitgelegd, het hele proces werd beschreven, dus ook wat er zou gebeuren als het hart zou stoppen. We wisten precies waar we aan toe waren.”

‘ Ze waren ­geweldig in het UMC. Toppers. ­Professioneel, maar toch echte mensen’

Oproep lezers mediabestand

Hoe ging het afscheid nemen?

Stephan: “Ik vond het lastig om aan onze ­kinderen te vertellen dat hun opa zou sterven. Ze ­hadden net hun andere opa verloren en dat waren ze nog niet te boven. En bij mijn vader liepen de kleinkinderen de hele dag in en uit. De oudste ­kleinkinderen zijn nog bij hem geweest toen hij aan de beademing lag.”

Rutger: “Op het moment dat ze de apparatuur ­gingen loskoppelen, zijn we even weggegaan.

Daarna gingen we weer bij hem zitten. Moeder legde haar hand op zijn hart en heeft even later gevoeld dat zijn hartslag stopte.”

Stephan: “We wisten dat we daarna nog vijf minuten bij hem mochten blijven. En toen ze hem wegbrachten naar de OK, bleven wij achter in een lege kamer.”

Jaap Jan: “Ik ben blij dat we afscheid hebben ­kunnen nemen toen hij nog ademde en warm was, dat we fysiek contact hadden.”

Rutger: “Daarna heb ik het vrij nuchter aangepakt, want ik had al contact met de begrafenisondernemer gehad. In pa’s testament stond dat het ­allemaal eenvoudig moest. Niet te uitbundig, zoals dat bij hem paste.”

Jaap Jan: “We hadden ook op de IC al contact opgenomen met de dominee, een oud-predikant waar pa veel mee had. In zijn woorden is pa’s laatste daad ook genoemd. Zijn leven stond in het teken van anderen. Ook wij zijn over de donatie heel open geweest en hebben aan mensen verteld hoe fijn dat proces is verlopen.”

4

Hoe kijken jullie erop terug?

Stephan: “Als we het nog eens moesten doen, zou ik het niet anders doen.”

Rutger: “Ik snap niet dat je dit niet zou doen.

Hoe kun je hier nou op tegen zijn? We hebben ook alleen maar begripvolle reacties gehad.”

Jaap Jan: “Hij heeft zijn longen en nieren ­gedoneerd. Zijn alvleesklier en lever zijn gebruikt voor donatie-onderzoek. We hebben een brief gekregen waarin stond hoe het met de ontvangers ging. Ik vind het wel een mooie gedachte dat er mensen met zijn longen en nieren rondlopen.”

Stephan: “Iemand zei: dan leeft hij dus nog voort.

Daar had ik niet bij stilgestaan, maar dat is eigenlijk wel zo.”

Jullie zijn gelovig, hoe valt dit binnen het geloof?

Rutger: “We zijn christelijk in een stroming waarin naastenliefde zwaarder weegt dan de Bijbeltekst die zegt dat het lichaam onaangetast moet blijven.

Voor ons was donatie geen issue, omdat je er je naasten mee helpt.”

Stephan: “Ma zei later: hij heeft in zijn dood nog drie mensen perspectief gegeven.”

Rutger: “Ik vind het mooi dat hij dit heeft gedaan.

Ik haal er geen troost uit, dat niet, want zijn ­organen staan los van zijn zijn. Na het sterven is de

geest uit het lichaam. Maar hij heeft wel een paar gezinnen blij gemaakt na zijn dood.”

Hoe gaat het nu met jullie en de rest van de familie?

Stephan: “De eerste paar weken dacht ik steeds: wanneer komt-ie weer? Hij kwam altijd onverwacht binnenwaaien.”

Rutger: “Het is surreëel. Het kwam zo plotseling.

Ik ben wel blij dat hem een lijdensweg bespaard is gebleven. Stel je voor dat hij als kasplantje terug was gekomen…”

Jaap Jan: “Voor ma is het ook enorm wennen.

Ze waren altijd bij elkaar. Ze gingen samen fietsen, naar de molen, overal heen. Het is nu heel stil ­zonder zo’n drukke man in huis.”

Stephan: “We zijn in de herfstvakantie wel met de hele familie naar het huisje in Spa gegaan, dat pa op 1 mei nog had geboekt met het idee: in de herfst is corona voorbij. We gingen elk jaar met de hele familie weg. Op de dag van de begrafenis zei ma: dat doen we nu ook. Dat vind ik heel sterk van haar. En het was goed om dat te doen, zoiets helpt bij het verwerken.”

Regelmatig krijgt de NTS verzoeken vanuit de media voor verhalen van mensen die ­persoonlijk betrokken zijn bij orgaan- of weefseldonatie. Dat kunnen nabestaanden van een donor zijn, ontvangers van een orgaan of weefsel, of mensen die wachten op een transplantatie. Ook medisch professionals die willen vertellen over hun werk op het gebied van donatie en transplantatie kunnen een bijdrage leveren. De verhalen zijn bedoeld voor bijvoorbeeld dagbladen en social media, maar ook voor de website of de nieuwsbrieven van de NTS. Lijkt het u waardevol om hieraan mee te werken?

Graag nemen we dan uw gegevens op in ons mediabestand zodat we u kunnen ­benaderen om te worden geïnterviewd.

De verzoeken van media lopen altijd via de NTS, wij b ­ enaderen u om te vragen of u wilt mee­werken. U bepaalt op dat moment of u medewerking verleent. U kunt uw i­nschrijving in het mediabestand ook ieder moment beëindigen. Geeft u svp uw contactgegevens door via info@transplantatiestichting.nl. Uw ­gegevens worden beveiligd opgeslagen en nooit ­zonder uw toestemming aan derden ­gegeven. U ontvangt een bevestiging als uw gegevens zijn verwerkt in het bestand.

nummer 39, december 2021

5

Niet de laatste operatie Snel operatief ingrijpen was noodzakelijk. “Als ze de operatie niet vlak na mijn geboorte hadden uitgevoerd, dan was ik er nu niet geweest”, vertelt Denice.

De operatie was succesvol, maar haar ouders wisten toen al dat dit waarschijnlijk niet de laatste zou zijn.

Desondanks had Denice een fijne jeugd. Ze kon gewoon spelen en sporten, en later ook met vriendinnen uitgaan in de kroeg. Alleen alcohol drinken, dat ging niet. Want dat is slecht voor haar lever.

“Ik heb nergens zo vaak moeten vertellen over mijn ziekte als in de kroeg. Iedere keer die vraag: waarom drink je niet?”, zegt ze met een lach. Toch vindt ze dat ze niet mag klagen. “Ik heb veel geluk gehad. Behalve jeuk en af en toe steken in mijn zij, had ik tot mijn zwangerschap niet veel last van mijn aandoening.”

Zwaard van Damocles

Denice van der Pluijm (35) kan weer voor haar zoontje zorgen na een levertransplantatie

‘ Ik krijg weer kippenvel als ik erover praat’ Denice is geboren met een z­ eldzame aandoening aan haar galwegen. ­Tijdens haar jeugd had ze weinig klachten. Maar als ze zwanger wordt, gaat haar gezondheid hard achteruit.

Door een levertransplantatie kan ze nu weer voor haar zoontje zorgen.

6

NabestaandenContact

Amper negen weken oud moest Denice van der Pluijm al een zware operatie ondergaan. Na haar geboorte zag ze erg geel. Meestal duidt dat op de onschuldige vorm van geelzucht die vaak bij pasgeborenen voorkomt. Maar toen de gele kleur niet wegtrok, trok de arts aan de bel. In het ziekenhuis stelden ze uiteindelijk de diagnose Galgangatresie, een zeldzame afwijking waarbij de galwegen niet goed zijn aangelegd. Per jaar worden slechts tien kinderen in Nederland hiermee geboren.

Toen ze haar man ontmoette, nam ze hem een keer mee naar een lotgenotendag zodat hij beter begreep wat haar aandoening inhield. Maar verder beïnvloedde haar gezondheid hun prille relatie niet.

Wel sprak het stel al snel over kinderen. “Ik had een kinderwens en heb altijd gehoopt dat een zwanger­ schap voor de transplantatie zou lukken”, vertelt Denice. Want ergens hing die levertransplantatie als een zwaard van Damocles boven haar hoofd. “Bij een levertransplantatie kunnen namelijk complicaties optreden. Het leek me een fijn idee als ik daarna niet meer zwanger hoefde te worden”, vertelt ze.

Ze raakte op haar 26ste snel in verwachting, maar door haar aandoening werd het een moeilijke zwangerschap. “Ik hield heel veel vocht vast. Na een paar weken zag ik er al uit alsof ik hoogzwanger was.”

Met 28 weken werd haar zoontje Ruben gehaald met een keizersnee, om de gezondheid van Denice niet verder in gevaar te brengen. Het kostte haar maanden om van de zwangerschap te herstellen.

“Ik ben daarna, qua energie, nooit meer helemaal de oude geworden”, vertelt ze. Denice en haar man houden het dan ook bij één kind.

‘ Ze zeggen dat pijn erg is, maar van jeuk word je ook knettergek’

jaar zou duren.” Het waren zware jaren: de jeuk was ondraaglijk. “Ze zeggen dat pijn erg is, maar van jeuk word je ook knettergek.”

En ze had helemaal geen energie om voor haar zoontje te zorgen of het huishouden te doen. Het grootste deel van de dag lag ze op bed of op de bank. “Ik kon mijn zoontje vaak niet eens naar school brengen, zo moe was ik.” Ze kreeg hulp van de thuiszorg en haar familie.

Ik voel me herboren De transplantatie vond uiteindelijk plaats in 2020, toen het land in volledige lockdown zat vanwege corona. “Ik moest, voordat ik het orgaan kreeg, een coronatest doen. Dat was echt spannend. Bij een positieve test zou de transplantatie niet doorgaan.”

Door de transplantatie kon Denice haar leven weer oppakken. “Ik voel me herboren. Ik heb nu meer energie dan mijn man”, lacht ze.

Vijf maanden na de operatie stond ze weer op de tennisbaan. Maar nog veel belangrijker: eindelijk kon Denice weer écht voor haar zoontje zorgen. “Ik geniet er heel erg van als ik weer tussen alle andere moeders op het schoolplein sta. Dat heb ik zo enorm gemist.”

Brief naar nabestaanden

Op de wachtlijst

Wel moet ze vanwege Covid nog voorzichtig zijn.

Een jaar na de transplantatie had ik eigenlijk een feest willen geven voor familie en vrienden, maar dat kon niet vanwege corona. Uiteindelijk heb ik het vooral met mijn gezin en ouders gevierd.” Dat maakt haar niet minder dankbaar. “Alles is anders sinds die dag. Ik krijg weer kippenvel als ik erover praat.”

In het najaar van 2016 ging haar gezondheid nog verder achteruit, nadat ze in het zwembad een bacterie had opgelopen. “Ik raakte alsmaar meer vermoeid.” Een paar maanden later zette haar arts haar op de wachtlijst voor een levertransplantatie. “Het is maar goed dat ik toen niet wist dat het nog 3,5

Ze heeft de nabestaanden van de donor een brief geschreven om haar dankbaarheid te uiten. Want ze beseft heel goed dat zij die dag juist een enorm verlies hebben geleden. “Een brief sturen was het minste, en eigenlijk ook het enige, dat ik voor ze kon doen.” nummer 39, december 2021

7

Verpleegkundig specialist Marion Wessels:

‘ Ik sta een leven lang naast iemand’ In het UMC Utrecht heeft de longarts bij trans­ plantaties een rechterhand: een verpleegkundig ­specialist. Marion Wessels vervult die rol al 20 jaar.

Dat is lang, en dat komt doordat ze haar vak zo mooi vindt. Ze vertelt waarom.

Marion begint met uitleggen wat haar werk inhoudt. “Mijn werk zit op het snijvlak van arts en verpleegkundige. Samen met 2 collega’s ben ik het eerste aanspreekpunt voor de patiënt en voor alle zorgverleners in het team, dat bestaat uit de maatschappelijk werker, de artsen en alle anderen die zorgen dat een transplantatie goed verloopt. Ik zie patiënten op de poli en schrijf medicijnen voor, ik mag ze behandelen. Dat doe ik in nauwe samenwerking met de longarts. We bespreken ook samen of iemand kandidaat voor een transplantatie kan zijn. Zo onderzoeken we of er medische bezwaren zijn en of de patiënt voldoende gemotiveerd is voor een transplantatie.”

Een grote beslissing

‘ Het mooiste aan mijn vak is dat ik patiënten heel goed leer kennen’ 8

NabestaandenContact

Die motivatie is belangrijk, zegt Marion: “Een longtransplantatie betekent nogal wat. De ­levensverwachting hierna is gemiddeld 10 jaar.

Het afweersysteem wordt onderdrukt waardoor problemen kunnen ontstaan, en omdat je longen de enige organen zijn die in directe verbinding met de buitenlucht staan, ben je extra gevoelig voor i­nfecties. Ook blijf je levenslang onder controle. Een transplantatie is een zware en lang­ durige o ­ peratie waarna je gemiddeld 6 weken in het ­ziekenhuis ligt, als je pech hebt zelfs maanden. nummer 39, december 2021

9

Het belevingsonderzoek

‘Het is nooit h ­ etzelfde, ook medisch niet. Dat houdt het spannend’

band. En elke transplantatie is bijzonder, iedereen heeft zijn eigen verhaal en doorloopt het op zijn eigen manier. Het is nooit hetzelfde, ook medisch niet. Dat houdt het spannend.”

Vakantiefilmpje

Mentaal is het ook zwaar, want je moet kunnen omgaan met tegenslagen, bijvoorbeeld als er ­complicaties volgen. Je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt. Het is echt een grote beslissing, ook als je ernstig ziek bent. Maar als het goed gaat, is het fantastisch!”

Nog net geen familie Het mooiste aan haar vak vindt Marion dat ze ­patiënten heel goed leert kennen. “Dat is de reden dat ik dit al sinds 2001 doe. Vanaf de kennismaking sta ik dicht naast de patiënt en dat blijft zo. Eigenlijk sta ik een leven lang naast iemand. Ik zie mijn patiënten bij de screening en daarna elk halfjaar, en dan weer bij de oproep en natuurlijk tijdens het herstel na de operatie. Daarna blijf ik ze regelmatig zien bij de controles, tot in lengte van dagen. Door zo veel contact kom je veel te weten van de patiënt en de familie. Dat moet ook, want dan kun je zorg op maat geven. Als verpleegkundig specialist ben je nog net geen familie. Je komt enorm tot de kern en gaat samen het traject door. Dat schept een 10

NabestaandenContact

Een paar momenten in het traject zijn elke keer opnieuw hoogtepunten. “Als iemand de kans krijgt op nieuwe longen, word ik daar heel blij van. Ik gun het mensen enorm. Er is nog steeds een groot tekort aan donorlongen, dat blijft moeilijk. Ook als een patiënt naar huis kan na de transplantatie is dat elke keer weer een emotioneel moment. En wanneer iemand die bijvoorbeeld met zijn of haar geliefde voor het eerst op vakantie gaat een filmpje stuurt, is dat ontroerend. Dat vind ik zo mooi!”

Marion ziet regelmatig dat patiënten in het ­ziekenhuis geëmotioneerd zijn door het feit dat ze ­longen krijgen van een donor. “Ze beseffen goed dat er ergens mensen heel verdrietig zijn.

Het is niet zomaar iets. Ik vertel daarom ook al ­eerder in het traject dat ze nabestaanden anoniem een bedankbrief kunnen sturen, en dat herhaal ik na de transplantatie. Veel ontvangers willen dat graag. Soms hebben ze daar hulp bij nodig, want s­ ommigen vinden het moeilijk. Ik zeg dan: schrijf vanuit je hart, dan is het altijd goed.

Voor nabestaanden die deze moeilijke beslissing ­hebben genomen, is het mooi om te horen dat het gewaardeerd wordt. Dat de dood van hun dierbare niet voor niets is geweest en dat het leven ­door­gegeven wordt.”

Oprechtheid en aandacht maken het verschil Afgelopen zomer heeft de NTS een ­onderzoek laten uitvoeren om erachter te komen hoe ­nabestaanden een donatieprocedure beleven.

Na een oproep via o.a. NabestaandenContact hebben we mensen bereid gevonden die wilden meewerken aan het onderzoek. Zij keken in een gesprek met een interviewer terug op de periode rond de orgaan- of weefseldonatie van hun dierbare. Het waren intensieve gesprekken voor de ­nabestaanden, en ook voor de interviewer. ­Nabestaanden deelden hun herinneringen die opnieuw veel verdriet opriepen, maar ook een gevoel van troost of trots. We zijn iedereen die heeft mee­gewerkt zeer dankbaar dat zij dit hebben willen doen. Het was voor hen niet makkelijk.

Inzicht geven Het onderzoek naar de beleving van nabestaanden gedurende de donatie geeft de NTS veel inzicht: waar loopt het in de begeleiding van de nabestaanden goed en welke punten kunnen nog ­worden verbeterd? Het onderzoek maakt deel uit van een groter programma bij de NTS: ‘Bouwen aan Donatiezorg’. Met dit programma willen we de hele organisatie van donatie ver­beteren. We kijken daarbij in het bijzonder naar het perspectief van de nabestaande.

Wat hebben we geleerd uit dit onderzoek?

Een van de belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek is het belang van oprechtheid en aandacht voor de nabestaanden. Zowel in het gesprek met een arts als tijdens begeleiding door de verpleegkundigen en iedereen die gedurende de donatie te maken heeft met de nabestaanden. Zij kunnen écht het verschil maken. Oprechte aandacht en

duidelijke stapsgewijze communicatie geven de steun die zo nodig is in de verwarrende tijd rondom de donatie. Het helpt nabestaanden als ze voortdurend informatie krijgen waardoor ze weten wat er gaat gebeuren. Het onderzoek geeft ook inzicht over specifieke momenten in het proces. Zo kan het weerzien met de donor na de operatie heel veel indruk maken. Het blijkt heel belangrijk te zijn om nabestaanden daar goed op voor te bereiden.

Ook de brief met de resultaten van donatie en transplantatie is belangrijk. Voor nabestaanden en naasten is de brief kostbaar en het is een bijzonder document voor hen om te bewaren. Een eventuele bedankbrief van een ontvanger van organen of weefsels vinden nabestaanden ook heel waardevol.

Sommige signalen die we eerder al kregen worden bevestigd door dit onderzoek. De nieuwe inzichten bieden mogelijkheden tot verbetering.

Hoe gaan we na het onderzoek verder?

De inzichten en aanbevelingen uit het ­onderzoek zijn zeer waardevol voor bijvoorbeeld de aanpassing van processen. Aan de hand van de ­uit­komsten gaan we bekijken hoe we nabestaanden beter kunnen helpen en begeleiden tijdens de donatieprocedure. Daarbij kijken we naar scholing voor artsen en verpleegkundigen, maar ook naar voorlichting aan het bredere publiek, zodat mensen weten wat ze kunnen verwachten rond donatie, in het geval ze dit in de toekomst gaan meemaken.

Het belevingsonderzoek biedt ons een goede basis om ons einddoel te bereiken: nabestaanden zo ondersteunen dat zij, ondanks hun grote verlies, tóch met een goed gevoel kunnen terugkijken op het donatieproces van degene van wie zij hielden.

nummer 39, december 2021

11

Gouden Klim 2021 voor ontwerper van Nationaal Donormonument 23 oktober was een grote dag voor Egbert Hermsen (71) uit Silvolde: hij ontving de Gouden Klim, een speld die jaarlijks wordt uitgereikt aan iemand vanwege belangrijke verdiensten voor donatie.

In 2002 kreeg Egbert na een jarenlange ziekte een nieuwe long.

Daarna ging hij lezingen geven. “Op tal van scholen en verenigingen heb ik v­ erteld wat het betekent om een donororgaan te krijgen. In het begin deed ik dat spontaan, later via de NTS.” De transplantatie inspireerde hem ook tot het ontwerp van het ­Nationaal Donormonument, het beeld van de klimmende figuur voor de Grote Kerk in Naarden, waar tweejaarlijks de T ­ ransplantERENdag wordt georganiseerd. “Dat beeld heb ik ontworpen, maar ik had geen ervaring met uitvoeren. Daarom heb ik dat samen met beeldend kunstenaar Ben Overkamp gedaan. De klim symboliseert mijn eigen geklim en dat van de medici, waardoor ik een nieuw leven heb gekregen. En het is een eer­betoon aan mijn donor, of liever: aan alle donoren.”

Hij vervolgt: “Ik vind het mooi dat het beeld voor getransplanteerden zo’n diepe betekenis heeft. Ze bezoeken het om hun levensbevrijding te herdenken en hun donor te bedanken. En het was bijzonder om in aanwezigheid van mijn hele familie en schoonfamilie de Gouden Klim uitgereikt te krijgen. Ik leef al bijna 20 jaar met deze donorlong, dat is fantastisch. Deze speld benadrukt dat ik met een gevoel van geluk kan terugkijken op mijn leven.”

Save the date Op 11 juni organiseert de Stichting Donormonument weer de ­TransplantErendag. Een dag waarop ontvangers van een donororgaanof weefsel hun donoren en hun nabestaanden bedanken. Deze dag ging in 2020 helaas niet door vanwege corona. Hopelijk gaat het in 2022 wel lukken. De indeling van de dag zal de stichting op een later moment via hun website bekendmaken, maar zet ‘m alvast in de agenda!

12

NabestaandenContact

Wist u dat je NabestaandenContact ook op internet kunt lezen? Ga naar: transplantatiestichting.nl/nc

Colofon Nr. 39 | jaargang 20 | december 2021 NabestaandenContact is een ­uitgave van de ­Nederlandse ­Transplantatie Stichting (NTS) en verschijnt twee keer per jaar.

Meningen verwoord in de bij­dragen hoeven niet overeen te komen met opvattingen van de NTS. Overname van artikelen uit ­Nabestaanden­Contact is uit­sluitend toegestaan na schriftelijke ­toestemming van de NTS. Redactie: Marcel van Enckevoort, Elise van Hees, Ellen Segeren, Linda Kluivert, Esther van ­Koningsveld-Oggel Fotografie: Madeleine Sars en Arenda Oomen Vormgeving: Lena Steinborn Druk: Quantes, Rijswijk

Postbus 2304, 2301 CH Leiden info@transplantatiestichting.nl www.transplantatiestichting.nl Wilt u zich aanmelden voor ­NabestaandenContact, dan kunt u een e-mail sturen naar info@transplantatie­stichting.nl.

Voor het afmelden van ­Nabestaanden­ Contact kunt u ook het boven­staande e-mailadres gebruiken.