PrimaOnderwijs maart/april 2018 by EDG Media

nummer 2 • maart/april 2018 • www.primaonderwĳs.nl • verschĳnt 5x per jaar •

Adopteer een monument, zoals De Westerkim:

Maakkunde

‘We willen leerlingen laten zien dat het niet vanzelfsprekend is hoe wij nu leven.’

zet zelf doen centraal Young Impact:

LERARENBEURS

uitdagend scholenprogramma voor burgerschap

2018/2019 Aanvraag gestart!

PLUS:

Uit de startblokken voor nieuw curriculum

Kinderpostzegelactie anno 2018: Interactiever én eenvoudiger door app en game

Buitenles leuk en leerzaam! EDG_MRT_001_Cover_v15.indd 1

06-03-18

12:56

www.cps.nl/summerschool

“Heerlijk begin van een nieuw schooljaar!”

Wegens succes ook weer in 2018 een Summerschool Wilt u graag professionaliseren, maar liever buiten de hectiek van het schooljaar? Dan is de Summerschool precies iets voor u. In een ontspannen, zomerse sfeer, bieden we u een aantal populaire trainingen zodat u het schooljaar met een frisse blik kunt starten. Schrijf u nu in via www.cps.nl/summerschool Welke trainingen kunt u volgen?

Data

Dagen

Leerlingen motiveren (vo/mbo)

22 en 23 augustus

Monitoren leesbegrip voor intern begeleiders, taalcoördinatoren en leerkrachten groep 4 t/m 8 (po)

22 augustus

Timemanagement volgens Covey: zo verlaag je werkdruk in het onderwijs (po/vo/mbo)

22 of 29 augustus

7 Habits of Highly Effective People voor leidinggevenden (po/vo/mbo)

29 en 30 augustus

Differentiëren is te leren! (vo/mbo)

29 en 30 augustus

Klassenmanagement: greep op de groep (vo/mbo)

29 en 30 augustus

Beoordelen van lessen met ‘De zes rollen van de leraar’ (po/vo/mbo)

29 augustus

Voor meer informatie en aanmelden: www.cps.nl/summerschool

2794_Adv_Prima.indd 1 EDG_MRT_002-003_Inhoud_v00.indd 2

20-02-18 14:04 05-03-18 17:54

Inhoud 8

Beter presteren door buiten leren

Herdenken en vieren met: 4 en 5 mei Denkboek én Adopteer een monument

De meeste Nederlanders probeerden tijdens de Tweede Wereldoorlog zo normaal mogelijk te leven. Een kleine groep kwam in verzet tegen de Duitse bezetter. Dit was erg gevaarlijk. Op deze poster zie je verschillende vormen van verzet. In het echt gebeurde dit niet allemaal tegelijk of op dezelfde plek. En verzet vond natuurlijk in het geheim plaats!

Zelf doen centraal bĳ Maakkunde En verder: 5 Young Impact scholenprogramma 11 Jeugdbibliotheek.nl gelanceerd 19 (Jong) Ondernemen op Koningsdag 20 Extern cultureel aanbod op Bossche scholen 27 Uit de startblokken voor nieuw curriculum 30 Scholen gooien roer om

Met 160.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. PrimaOnderwijs is een uitgave van

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht Hoofdredactie Vanessa Pelle vpelle@edg.nl

33 Gluren bĳ de buren 36 Lesmateriaal orgaandonatie 42 Van idee tot vernieuwing met LerarenOntwikkelFonds 46 Leren met ouders 50 Bewust leren kiezen door Talentmix

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 5 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door Medewerkers EDG Media bij alle basisscholen Brigitte Bloem, Tefke van Dijk, en scholen in het voortgezet Tialda Hoogeveen, Mirjam Janssen, onderwijs in Nederland. Riemke Tijmes. Malini Witlox Redactie 030-241 70 44 Foto’s redactie@primaonderwijs.nl Fred Ernst, Human Touch Photograpy, Sales account@edg.nl Shutterstock, iStock 030-241 70 21 Vormgeving Tom Venema Martin Hollander

concept: Patsboem! educatief / ontwerp: Ontwerphaven / illustratie: Karida van Bochove

Kinderpostzegels anno 2018

Aanvraag Lerarenbeurs 2018/2019 van start

Klantenservice 030-241 70 20 klantenservice@edg.nl Copyright 2018 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

18 14:04 EDG_MRT_002-003_Inhoud_v01.indd 3

06-03-18

11:46

NIEUWS

Studiemiddag Beeld en Geluid Nieuws of Nonsens in de klas onbewust een eigen verhaal vanuit hun inzichten en meningen. Nieuws of Nonsens in de klas is een eyeopener voor iedereen die meer wil weten over hoe nieuws gemaakt wordt, hoe je zelf je nieuws selecteert en hoe je je er, bewust of onbewust, door laat beïnvloeden.

Beeld en Geluid, het instituut voor mediacultuur in Hilversum, organiseert vrijdagmiddag 1 juni een studiemiddag voor docenten uit de onderbouw van het voortgezet onderwijs met als thema Nieuws of Nonsens in de klas. In tijden van fake news, ﬁlterbubbels en nieuwe vormen van (online) journalistiek is de impact van het dagelijks nieuws groter dan ooit. Nieuwsmakers creëren bewust of

Na deze middag hebben docenten inzicht in hoe nieuws wordt gemaakt, verspreid en verslonden en hoe mediahypes ontstaan. Door inspirerende en praktische workshops hebben zij na deze middag een aantal tools in handen om in de klas toe te passen. Studiedag Nieuws of Nonsens in de klas Vrijdag 1 juni 12:00 - 17:30 uur € 25,00, inclusief drankje na aﬂoop Met medewerking van het Nationaal Debat Instituut en Drog. Meer informatie en tickets: beeldengeluid.nl/onderwijs

advertentie

EDG_MRT_004-007_Nieuws_v10.indd 4

05-03-18

17:57

Young Impact,

het leukste en meest effectieve gratis programma voor burgerschap!

Al 20.000 leerlingen in Nederland hebben zich via het Young Impact scholenprogramma ingezet voor een goed doel, groot of klein, in hun omgeving. Het programma is een enorm succes en gaat daarom komend schooljaar (2018-2019) onverstoorbaar verder. Doet jouw school al mee?

Maak hét verschil Het scholenprogramma van Young Impact, een initiatief van NLvoorelkaar, CJP en NJR, helpt jongeren zich te ontwikkelen tot actieve en sociale (wereld)burgers die de problemen aangrijpen die zij belangrijk vinden. Het kant-en-klare programma ontlast scholen én docenten en biedt begeleiding en inspiratie. Het is geschikt voor primair onderwijs (groep 7 en 8), voortgezet onderwijs, praktijkonderwijs, MBO en HBO. Het programma bestaat uit een aantal vaste elementen waarbij de inhoud wordt afgestemd op het niveau van de leerlingen. Het is gemakkelijk in te zetten tijdens een projectweek/dag, ter verbetering van het burgerschaps onderwijs of ter vervanging van de maatschappelijke stage. Flexibel, en op maat.

Succesformule Young Impact ontwikkelde haar eigen methodiek, The Circle of Impact. Aan de hand van deze methodiek neemt Young Impact de leerlingen op interactieve wijze

EDG_MRT_004-007_Nieuws_v10.indd 5

stap voor stap mee en gaan aan de slag met: wat vind jij belangrijk, wat zijn jouw sterkte punten en wat gebeurt er in jouw omgeving? Hoe kun je middels een challenge (stappenplan) in actie komen? De leerlingen ervaren hoe leuk het is om iets voor een ander of de wereld te doen. Dat de methodiek bewezen effectief is, blijkt wel uit het feit dat 88% van de jongeren na afloop van vorig jaar aangaf blijvend in actie te willen komen voor sociale impact.

Onderdelen programma Jouw leerlingen gaan aan de slag met een kick-off, workshop(s), digilessen en challenges en vieren de landelijke impact samen tijdens de Young Impact C elebration met 10.000 andere jongeren, waarbij ze op een spectaculaire wijze ervaren dat ze onderdeel zijn van iets veel groters, dit jaar op 6 juni in Rotterdam Ahoy!

Doe mee! De inschrijving voor schooljaar 2018-2019 is geopend en deze loopt snel vol. Zorg daarom dat je jouw school op tijd inschrijft via youngimpact.nl/scholen. Heb je vragen? Neem dan contact op met Young Impact via 088-8000604.

05-03-18

17:57

AGENDATIP!

Nieuw vakevenement

Platform Onderwijs & Facilitair Specifiek gericht op de facilitaire kant van het onderwijs Op 24 en 25 april 2018 vindt in Nijkerk het nieuwe vakevenement Platform Onderwijs & Facilitair (kortweg POF) plaats. Han van Egdom, één van de initiatiefnemers: ‘Er zijn verschillende grote vakbeurzen die zich richten op het facilitaire segment en een NOT die zich richt op de onderwijsmarkt. Wat wij vooral nog misten, was een unieke combinatie van die twee werelden, met specifieke innovaties en ontwikkelingen waar iedere onderwijsinstelling – van PO tot WO – van kan profiteren. Wij zijn ervan overtuigd dat wij met de POF een perfecte matchmaking gaan bieden tussen facility management en het onderwijs.’

Interactief kennisprogramma

Kennisoverdracht is een belangrijk onderdeel van de POF. In sessies van 40 minuten worden bezoekers door deskundigen bijgepraat over de volgende 8 deelgebieden: Huisvesting, Catering, Inrichting, Schoonmaak, Schoolomgeving, ICT & Multimedia, Dienstverlening en Veiligheid & Beveiliging. De workshops zijn vrij toegankelijk. Entree is gratis bij voorregistratie via www.pof-online.nl (aan de deur betaal je €50 p.p.).

EDG_MRT_004-007_Nieuws_v10.indd 6

Foto Fred Ernst

Start verkiezing

Leraar van het Jaar! Het is weer tijd om een favoriete leraar op te geven voor de verkiezing Leraar van het Jaar 2018. De leraar die elke dag vele leerlingen enthousiasmeert en die het onderwijs zo nodig heeft . Tot en met dinsdag 8 mei a.s. kunnen leraren, schoolleiders, onderwijs(ondersteunend) personeel, leerlingen en ouders een leraar aanmelden voor de verkiezing. Uit alle aanmeldingen kiezen collega’s (beroepsjury) samen met de vakjury de uiteindelijke winnaars uit de vier sectoren PO, SO, VO en MBO. De winnaars worden zaterdag 6 oktober bekendgemaakt. De vier winnende leraren zijn een jaar lang ambassadeur van hun sector. Als ambassadeur mogen zij hun inspiratie, innovatie en passie uitdragen en delen met de rest van lesgevend Nederland. Daarmee draagt de verkiezing bij aan een positief imago van het beroep en wordt de kwaliteit van de beroepsgroep onder de aandacht gebracht. Nomineer jouw bijzondere leraar via: deleraarvanhetjaar.onderwijscooperatie.nl

PANEL GEZOCHT! Altijd al de nieuwste leermiddelen willen uitproberen? Mogen we je benaderen over de gebruiksvriendelijkheid van onze webshop? Educatheek zoekt een docentenpanel als klankbord. Meld je nu aan via de educatheek.nl/panel

05-03-18

17:58

Bijna zeven jaar duurt het conﬂict in Syrië inmiddels. Veel families

NIEUWS

Hoe is het om als kind te vluchten? hebben hun huis moeten verlaten, omdat het niet langer veilig was om te blijven. Meer dan vijf miljoen Syriërs – waarvan meer dan de helft kind is - zijn als vluchteling geregistreerd in omliggende landen, zoals Jordanië, Libanon en Turkije. Nederlandse kinderen krijgen dit ook vaak mee. Ze zien het in de media en het onderwerp gaat hen vaak aan het hart.

Gratis digiles

UNICEF heeft een digitale les over kinderen op de vlucht ontwikkeld. De les informeert scholieren over de situatie van kinderen op de vlucht en geeft handvatten om het onderwerp klassikaal te bespreken. Start de les gratis en eenvoudig via www.primaonderwijs.nl/kinderenopdevlucht.

TV TIP: Beste Vrienden Quiz VIPS

Foto Frank Ebbe

EDG_MRT_004-007_Nieuws_v10.indd 7

In het kader van het vijfjarig bestaan van de Beste Vrienden Quiz staat de meivakantie in het teken van Beste Vrienden Quiz VIPS. Acht bekende Zapp-gezichten spelen tegen elkaar met een vriend of vriendin uit groep 7 of 8. 26 april speelt May Hollerman (Brugklas) voor Make a Wish tegen Rachel Rosier (Checkpoint), die speelt voor International Justice Mission. 27 april speelt Sosha Duysker (Het Klokhuis) voor Stichting Dierenlot versus Lex Uiting (Kinderen voor Kinderen) die speelt voor Stichting Loeka. 30 april speelt vlogster Denise voor Stichting Aap tegen Ron Boszhard (Zapp Sport), die speelt voor Stichting Dierenlot. 1 mei is het de beurt aan Klaas van Kruistum (Zapp Live) die speelt voor Edukans tegen Welmoed Sijtsma (NOS Jeugdjournaal), die speelt voor De Poezenboot. Kijk voor de data van de ﬁnales zapp.nl/beste-vrienden-quiz

05-03-18

17:58

Haal het beste uit jezelf, je team en je leerlingen

Beter voor de klas met d Ontwikkel je talent en ga in 2018/2019 voor een bachelor- of masteropleiding die bij jou past. Ambitieuze leraren in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, MBO en HBO krijgen met de Lerarenbeurs de unieke kans om zichzelf te ontplooien. Door gebruik te maken van de Lerarenbeurs investeer je in jezelf, in je team en in de kwaliteit van het onderwijs op jouw school. Meer kennis om te delen met collegaâ&#x20AC;&#x2122;s leidt tot professionalisering van ĂĄlle teamleden. Als leraar heb je bovendien de uitdagende opdracht het beste foto human touch photography

uit elke leerling te halen en hun talenten volledig te benutten. Door het volgen van een bachelor- of masteropleiding versterk je jouw kennis en vaardigheden.

Deze pagina is gemaakt in opdracht van het Ministerie van OnderwÄłs, Cultuur en Wetenschap.

EDG_MRT_008-009_Lerarenbeurs_v12.indd 8

06-03-18

14:05

Vergoeding

Belangrijke punten zijn:

De Lerarenbeurs is bedoeld om meer bevoegde leraren in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, MBO en HBO te stimuleren om een bachelor- of master opleiding te volgen. De Lerarenbeurs biedt een stevige tegemoetkoming in de studiekosten voor leraren en een subsidie voor het verlenen van studieverlof voor werkgevers (m.u.v. opdc’s).

• Ook als je geen vast contract hebt, kun je aanspraak maken op de Lerarenbeurs. Hierdoor is het voor leraren werkzaam in een invalpool ook mogelijk om een opleiding te volgen. • Als je de Lerarenbeurs eerder hebt ingezet voor een bacheloropleiding, mag je opnieuw een aanvraag doen voor een masteropleiding. • Je komt in aanmerking voor meer uren studieverlof per week als je een masteropleiding volgt. Voor leraren in het primair onderwijs en HBO gaat het om maximaal 8 uur per week en voor leraren in het voortgezet onderwijs en MBO om maximaal 6 uur per week. • Leraren met een onderwijsbevoegdheid die werken bij een orthopedagogisch-didactisch centrum (opdc) in (Caribisch) Nederland kunnen een subsidie voor studiekosten aanvragen via de Lerarenbeurs voor een bachelor- of masteropleiding, een pre-master of schakeltraject. • Vanaf 1 april 2018 is de registratie in het leraren register geen voorwaarde meer bij het aanvragen van de Lerarenbeurs.

De voorwaarden zijn: • Je hebt een onderwijsbevoegdheid of minimaal een bachelordiploma als leraar in het HBO. • Je werkt bij een orthopedagogisch-didactisch centrum of de onderwijsinstelling waar je werkt, wordt b ekostigd door het ministerie van OCW. • Je geeft les voor minimaal 20 procent van je werktijd (intern begeleiders, remedial teachers en zorg coördinatoren kunnen ook gebruikmaken van de Lerarenb eurs, ondanks dat zij niet voor minimaal 20 procent van hun werktijd voor de klas staan). • Je hebt geen tegemoetkoming leraren- of studie financiering (ook geen lening of studentenreisproduct).

t de Lerarenbeurs VRA AG DE L E R A RE N B E U R S 2018/2019 A AN!

Je kunt de Lerare

nbeurs aanvrage

op w w w.duo.nl/ De aanvraagterm

foto human touch photography

lerarenbeurs.

ijn loopt van 1 ap

ril 2018! In de maand april vernieuwt DUO ha ar website, het bl ijft wel mogelijk om de Lerarenbeurs aan te vragen.

tot en met 30 juni

EDG_MRT_008-009_Lerarenbeurs_v12.indd 9

PrimaOnderwijs 9

06-03-18

14:05

Is jouw school al goed voorbereid op de nieuwe privacywet?

De nieuwe privacywet gaat in op 25 mei. Bereid jouw school goed voor. Kijk voor handige online hulpmiddelen op hulpbijprivacy.nl

121_16659_MINVJ_CO_PRIVACYWET_ADV_PRIMA ONDERWIJS_192x285.indd 1 EDG_MRT_010-011_Bieb_v04.indd 10

privacy gaat iedereen wat aan

07/02/18 18:01 16:11 05-03-18

Koninklĳke Bibliotheek

lanceert site speciaal voor jongeren Veel lezen én veel leren op Jeugdbibliotheek.nl Veel lezen én veel leren; dat is het doel van het onlangs gelanceerde platform Jeugdbibliotheek.nl. Op de site voor jongeren tussen de 9 en 12 jaar vinden leerlingen naast alle vormen van boeken ook veel informatie voor werkstukken en spreekbeurten. Hiermee biedt Jeugdbibliotheek.nl een veilige online omgeving om te zoeken naar informatie, op school én thuis.

Op Jeugdbibliotheek.nl zijn boeken beschikbaar voor elk moment. Een gewoon boek of e-book om te lezen in bed, een luisterboek voor in de bus, een top 10 boeken en series en elke week een boekentip. Daarnaast biedt het platform informatieve boeken en inspiratie voor werkstukken en spreekbeurten. Het zoeken naar en beoordelen van online informatie zijn belangrijke 21ste eeuwse vaardigheden, maar door de overweldigende stroom aan informatie zien veel leerlingen door de bomen het bos niet meer. Jeugdbibliotheek.nl schept orde in die chaos. De informatie is veilig en wordt continu uitgebreid met

informatie die jongeren aanspreekt in de vorm van tekst, beeld en video. Voor nu ligt de focus op kinderen tussen de 9 en 12 jaar, maar dit jaar wordt de Jeugdbibliotheek uitgebreid voor de overige leeftĳdsgroepen.

Sterke verhalen Jeugdbibliotheek.nl werd onlangs gelanceerd met de campagne ‘Sterke verhalen’, waarin vier jongeren in hun eigen woorden vertellen hoe boeken hen inspireren. In filmpjes nemen ze de leerlingen mee in hun enthousiasme. Bekĳk de filmpjes (samen met je klas) op www.jeugdbibliotheek.nl/sterke-verhalen. PrimaOnderwĳs 11

EDG_MRT_010-011_Bieb_v04.indd 11

05-03-18

18:01

Beter presteren door buiten leren! Rennen, klauteren, spelen, ontdekken, vies worden: kinderen zijn gek op buitenspelen. Het is leuk en gezond tegelijkertijd. Dus waarom ook niet buiten leren? Buiten leren heeft positieve effecten op kinderen. Een uitdagende buitenles combineert het buitenzijn met het opdoen van kennis en vaardigheden ĂŠn het stimuleert beweging door het toevoegen van sport- en spelelementen. tekst stephen labib fotoâ&#x20AC;&#x2122;s jessica de lepper

Buitenlessen hebben als doel om leren te bevorderen, beweging en samenwerken te stimuleren en de motivatie en het welzijn van kinderen te vergroten. Kinderen leren buiten op een andere manier en dat is niet alleen heel leuk, het is ook goed voor hun ontwikkeling. Door regelmatig reguliere lesstof in de buitenlucht aan te bieden, ontdekken, onderzoeken en leren kinderen spelenderwijs en met meer plezier. Uit meerdere praktijkgerichte onderzoeken blijkt dat met meer sport en spel, beweging en meer vrije speeltijd leerlingen cognitief beter functioneren. Leerlingen presteren beter op het gebied van lezen, schrijven, rekenen en overige vakken wanneer de buitenomgeving als leercontext wordt ingezet. Door buitenles hebben kinderen de mogelijkheid om zelf dingen uit te zoeken en om op een andere manier samen te werken. Het geeft ze de ruimte om te leren door middel van observatie en door het gebruik van

lichaam en zintuigen. Daarnaast vinden leerlingen buitenles ook erg leuk. Een klassieke win-win situatie dus!

Binnenles of buitenles? In theorie biedt een buitenles veel voordelen. Echter, de praktijk blijkt weerbarstiger. In Nederland wordt gemiddeld 99,5% van de lessen binnen gegeven, slechts 0,5% buiten. Een opvallend gegeven aangezien leerkrachten aangeven dat de ideale verhouding eerder op 75% binnenles en 25% buitenles ligt. De voorbereiding op een buitenles duurt niet per se langer dan de voorbereiding op een les in de klas. Je hoeft ook niet alles zelf te bedenken. Elk vak kan buiten gegeven worden. Er zijn weinig lessen of vakken waarbij het voor het overbrengen van de leerstof noodzakelijk is dat Âkinderen binnen in de klas zitten. Mocht je als leerkracht weinig ervaring hebben met het geven van buitenles,

EDG_MRT_012-015_Buitenlessen_v03.indd 12

05-03-18

18:03

Buitenles: m a a z r e e l n uk é le

dan kun je ook de leerlingen vragen hoe zĳ zelf een buitenles zouden vormgeven. Zo kom je erachter wat je leerlingen belangrĳk vinden en wat ze graag buiten zouden willen doen en leren. Je kunt bĳvoorbeeld werken aan kernwaarden en leerdoelen gericht op

samenwerking. Bĳ een les met meerdere klassen kunnen leerlingen worden aangemoedigd om de hulp van de oudere leerlingen te vragen en de ouderen worden aangemoedigd die hulp aan te bieden. In deze lessen ontstaat wederzĳdse samenwerking.

PrimaOnderwĳs 13

EDG_MRT_012-015_Buitenlessen_v03.indd 13

05-03-18

18:03

Frisse lucht en daglicht Kinderen brengen ongeveer 40% van de tijd dat ze wakker zijn door op school. Veelal binnen, in het k laslokaal. Zonde, want buiten zijn, liefst in een natuurlijke omgeving, heeft veel positieve effecten. In het klaslokaal hebben kinderen nauwelijks toegang tot frisse buitenlucht en natuurlijk daglicht. Dat dit goed is voor kinderen wordt ondersteund door weten schappelijk onderzoek. Blootstelling aan zonlicht is verantwoordelijk voor onder meer de aanmaak van vitamine D en serotonine. Ook kan daglicht bijdragen aan de cognitieve processen die hen helpen bij het leren. Buitenlessen kunnen dus zorgen voor minder vermoeidheid, een betere stemming en een groter leervermogen. Fijn voor het leren, maar ook fijn voor de leerlingen zelf.

Succesvolle leerervaringen IVN Natuureducatie en Jantje Beton vinden het belangrijk dat kinderen zélf leren omgaan met risico’s van buiten leren en spelen, mits die aanvaardbaar zijn natuurlijk. Succesvolle leerervaringen buiten zijn essentieel voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Het actief bewegen en leren op het schoolplein, op straat in de buurt of in de natuur dichtbij school zorgen ervoor dat kinderen andere uitdagingen tegenkomen dan binnen. Dit maakt dat kinderen andere vaardigheden aanleren dan wanneer ze binnen les zouden krijgen; ze worden zelfstandiger, vergroten hun zelfoplossend vermogen én werken aan hun vaardigheden om samen te werken; skills waar ze hun hele verder leven nog profijt van zullen hebben.

10 april Nationale Buitenlesdag 2018

Doet jouw school ook mee? Steeds meer leerkrachten, bestuurders en beleids makers zijn overtuigd van de toegevoegde waarde van buitenles. Om nog meer bewustwording te creëren en nog meer leerkrachten te stimuleren naar buiten te gaan, organiseren Jantje Beton en IVN sinds 2016 jaarlijks de Nationale Buitenlesdag waaraan vorig jaar al 1700 scholen meededen. Dit jaar vindt de Nationale Buitenlesdag plaats op 10 april 2018. Buitenlesbundel Om leerkrachten te ondersteunen bij het geven van buitenles en hen te inspireren, ontwikkelen IVN en Jantje Beton elk jaar samen met leerkrachten een Buitenlesbundel. Hierin staan uitgewerkte buiten lessen en lesideeën voor verschillende vakken en niveaus. Een aantal lessen kun je al bekijken via www.buitenlesdag.nl. Wil je als school ook buiten les geven? Meld je dan nu aan voor de Nationale Buitenlesdag via buitenlesdag.nl. Je kunt als school al meedoen als je één les aan één klas buiten geeft. Deelnemende scholen ontvangen gratis de nieuwe digitale Buitenlesbundel. Bronnen Grinsven, V. van, Grootheest, A. van & Westerik, H. Rapportage onderzoek buitenles, Duo Onderwijsonderzoek, 2016. Mieras, M., Buitentijd = leertijd. Een literatuurstudie in opdracht van IVN en Jantje Beton, 2016. Weeland, J., Buitenlesdag 2017. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, 2017

EDG_MRT_012-015_Buitenlessen_v03.indd 14

05-03-18

18:04

LEKKER NAAR BUITEN! Of je nu met leerlingen in de natuur, met de kinderen op vakantie of lekker thuis bent; speuren en spelen in de natuur vinden alle kinderen heerlijk! En daarvoor hoef je helemaal niet ver van huis te gaan. Op Educatheek.nl vind je onderstaande en heel veel andere natuurproducten en materialen van IVN!

Aanbieding! Zoekkaarten lenteset voor de klas

Zoekkaarten bevorderen het gericht waarnemen en verruimen daarmee het blikveld. De kaarten zijn geschikt om algemene soorten en verschijnselen te onderzoeken. De kaarten zijn rijk geïllustreerd en in full colour. De basiskleur verschilt per kaart, zodat ze makkelijk te herkennen zijn. Alle kaarten zijn geplastiﬁceerd en daardoor goed geschikt voor veldwerk. Bestel nu de speciale 60-delige Zoekkaarten lenteset met een mooie voorjaarskorting! Van € 66,00 voor € 49,50

Tuinieren met kinderen pakket

Uitdagend pakket om het tuinieren met kinderen in de praktijk te brengen. Zelf zaaien in de zaaibak, aan de slag met de bijbehorende schep en hark en zo zelf je tuin onderhouden. Met boek en groentekwartet. Voor € 35,50

Alle kinderen naar buiten!

Dit grote natuur activiteitenboek staat boordevol buitenactiviteiten, natuurweetjes, lestips, zoekkaarten en spannende opdrachten. Vier seizoenen lang ontdekken kinderen de natuur zowel binnen als buiten. De natuur is één grote speeltuin, het ideale ontdekkingsparadijs. Het boek nodigt kinderen, ouders, meesters en juﬀen uit om daar creatief gebruik van te maken. Voor € 29,95

Scharrelkids Boxen

Ontdekkisten met zeven verschillende opdrachten, geschikt voor lessen over het bos, de zee, bloemen, het water, vogels, kriebelbeestjes en natuurspelletjes. Alle materialen die nodig zijn voor de ontdekkingsopdrachten zitten in de kist, verdeeld over 6 rugzakjes. Van verrekijkers en loepjes tot zoekkaarten; met zo’n superhandige kist wordt het geven van een inspirerende buitenles nog gemakkelijker, leerzamer en leuker! Voor € 275,00

De webwinkel voor het onderwijs

EDG_MRT_000_Educatheek_ IVN_v02.indd 15 1 EDG_MRT_012-015_Buitenlessen_v03.indd

info@educatheek.nl www.educatheek.nl 030 - 711 03 17

02-03-18 05-03-18

10:57 18:05

Uitgeverij Talenland PASSIE EN EXPERTISE! Talenland, uw uitgeverij gespecialiseerd in taalonderwijs, presenteert u graag haar uitgaven voor het voortgezet onderwijs voor 2018, evenals een volledig assortiment aan lesmateriaal voor volwassenen. Wij zijn onderdeel van de uitgeefgroep van Éditions Maison des Langues en Difusión, twee van de grootste internationale uitgeverijen gespecialiseerd in het ontwikkelen van studiemateriaal voor Frans en Spaans. Daarnaast ontwikkelt Édtions Maison des Langues materialen voor Duits en Engels. Als recent opgerichte uitgeverij heeft Talenland daarom nu al een enorm aanbod.

WAAROM KIEZEN VOOR TALENLAND? Wij staan altijd voor u klaar We staan tot uw beschikking om uw vragen te beantwoorden, onze uitgaven aan u te presenteren en u vervolgens te begeleiden bij het implementeren van onze methoden op uw school.

We organiseren interessante bij- en nascholingen We bieden nascholingsprogramma’s die speciaal zijn opgezet voor docenten moderne vreemde talen, verzorgd door specialisten in het taalonderwijs.

Een innovatief en effectief digitaal aanbod Al onze uitgaven en aanvullende materialen zijn ook digitaal beschikbaar!

tland_insertion_EDG_2018_feb.indd 2 EDG_MRT_016-017_Talenland.indd 16

19/2/18 9:16 05-03-18 19:01

tland_in

/18 9:16

NIEUW 2018 Dit jaar lanceren wij nieuwe series Frans, Duits en Spaans voor het voortgezet onderwijs, beschikbaar voor VMBO, HAVO en VWO. Door samen te werken met gepassioneerde docenten ontwikkelen we materialen die bieden wat zowel leerlingen als docenten nodig hebben.

Meer informatie op www.talenland.nl.

À plus ! is beschikbaar in twee versies: VMBO/HAVO en HAVO/VWO!

ONZE NIEUWE UITGAVEN VOOR 2018! • Methodes die perfect afgestemd zijn op de behoeften van Nederlandse leerlingen • De interculturele benadering laat leerlingen reflecteren op gebruiken hier en elders • Motiverende activiteiten en originele eindopdrachten maken het werken voor elk type leerling uitdagend en afwisselend • We stimuleren het gebruik van de doeltaal door te kiezen voor een uitgebalanceerde mix tussen de doeltaal en het Nederlands • Open opdrachten laten de leerlingen ook zelf actief hun woordenschat uitbreiden • Alle uitgaven zijn ook digitaal beschikbaar. Daarnaast is er voor docenten een enorme variëteit aan digitale extra’s op onze platforms (video’s, opdrachten, kopieerbladen en meer)

tland_insertion_EDG_2018_feb.indd 3 EDG_MRT_016-017_Talenland.indd 17

19/2/18 9:16 05-03-18 19:01

BLIJF OP DE HOOGTE VAN: de laatste trends â&#x20AC;¢ de beste aanbiedingen de nieuwste lesmaterialen

Regelmatig in je mailbox

SCHRIJF JE NU IN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF!

/nieuwsbrief EDG_MRT_000_Educatheek_Nieuwsbrief_v03.indd181 EDG_MRT_018-019_JongOndernemen_v05.indd

02-03-18 05-03-18

10:58 19:02

Leerlingen voorbereid de markt op met

Koningsdagles

Nog een paar weken, dan is het weer Koningsdag! Op 27 april viert Koning Willem-Alexander zijn verjaardag. Het hele land is in rep en roer en verkoopt oude spulletjes op de vrijmarkt. Wij geven de leerlingen alvast een paar verkooptips. Wil je je leerlingen écht voorbereid de markt op sturen, doe dan ook de Koningsdagles. Tip 3 Tip 1 Vergroot je verkoop Scoor het beste plekje Ben je alle spullen al aan het verzamelen om te Hoe beter de plek, hoe meer klanten, zo werkt het nou eenmaal. Je bent niet de enige deze dag. De vrijmarkt gaat officieel pas op 27 april van start maar als je echt wil opvallen moet je eerder een plekje veroveren. Misschien weet je nog hoe het er vorig jaar aan toe ging en waar de populaire straatjes zijn. Sta vroeg op, want de fanatieke verkopers zitten al uren klaar op hun kleedje. Of ga de avond van te voren een plekje reserveren, door met stoepkrijt (let op dat het niet gaat regenen) aan te geven dat jij hier komt verkopen.

Tip 2

Vergeet jezelf niet

Deze dag is natuurlijk pas echt geslaagd als aan het einde van de dag alles verkocht is en je bakje vol zit met euro’s. Wil je het verkopen de hele dag volhouden, zorg dan goed voor jezelf. Check het weer: wordt het koud of moet je een zonnebril op en zonnebrand opsmeren? Zorg dat je gezellig samen staat, niet alleen voor de gezelligheid maar ook wel lekker praktisch als je moet plassen!

EDG_MRT_018-019_JongOndernemen_v05.indd 19

verkopen dan is het goed om te weten dat boeken en speelgoed heel goed verkopen. Dat wordt ieder jaar het meest verkocht. Kleding doet het ook erg goed als er tenminste geen gaten in zitten.

Koningsdagles Willen de leerlingen opvallen op Koningsdag? W illen ze een keer iets anders ondernemen op Koningsdag? Ga dan met ze aan de slag. Tijdens deze kant-en-klare les bedenken de leerlingen gave verkoopacties en maken ze opvallende reclameborden. De les duurt 120 minuten en bestaat uit vier onderdelen: • Digibord presentatie • Het Klokhuis video over Koningsdag • Doe-het-zelfje video over reclamebord maken • Leskaart voor de leerlingen Bekijk de andere Koningsdagtips en download de Koningsdagles op

jongondernemen.nl/koningsdag

05-03-18

19:02

Bossche basisscholen nemen extern aanbod op in onderwÄłs

De mailboxen van de basisschooldirecteuren van ATO-Scholenkring in Den Bosch zaten regelmatig vol informatie van cultuur- en natuurinstellingen. Leuk en leerzaam aanbod voor leerlingen, waar helaas geen tijd voor was. De scholen wilden het externe aanbod inbedden in hun onderwijs en stelden een versnellingsvraag aan de PO -Raad. Samen met SLO en Kennisnet gingen ze aan de slag met het projec t Niet stapelen, maar ver vangen . foto hollandse hoogte (rob voss)

EDG_MRT_020-021_SLO_v01.indd 20

05-03-18

19:04

Vincent Bosma is directeur van Montessorischool De AQUAmarijn in Den Bosch. Hij zag regelmatig mooi aanbod van externe partijen langskomen. ‘Excursies, exposities, creatieve initiatieven: in de gemeente Den Bosch gebeurt veel en het aanbod draagt bij aan rijk onderwijs voor kinderen’, vertelt hij. ‘Maar we hebben helaas geen tijd om extra excursies te organiseren, want dat komt bovenop ons volle onderwijsprogramma. Jammer voor de kinderen én voor de aanbieders.’

Regie houden op onderwijs Bosma sprak met collega-directeuren van ATO-Scholenkring Den Bosch, waar zijn school onderdeel van is. Het bleek dat meer directeuren iets wilden doen met het externe aanbod. ‘We vroegen ons af of er een manier was om het aanbod te kanaliseren en om te kijken of excursies lessen konden vervangen’, zegt Bosma. ‘Dus niet stapelen op ons onderwijsaanbod, maar in plaats van binnenlessen naar buiten gaan. Dat zou ons de kans geven om rijk onderwijs te bieden, terwijl we tegelijkertijd voldoen aan onze onderwijsdoelen. Want naar buiten gaan werkt: het zijn de excursies waar kinderen het meeste van leren.’

nemen. Door de aanbodsdoelen te gebruiken als meta data voor het externe aanbod, kunnen leerkrachten zelf bepalen waar ze dat aanbod op een zinvolle manier in het schoolcurriculum opnemen.’

Samenwerking met partners Voor ATO-Scholenkring was de aanpak van SLO dé passende ingang naar de oplossing van hun vraag. ‘Door de aanbodsdoelen en de metadatering zijn we anders gaan denken’, zegt Hans Tijssen, voorzitter College van Bestuur van ATO-Scholenkring. ‘Wij zijn met partners in de stad in gesprek gegaan over mogelijke samenwerkingen. Dat heeft een jaar geduurd, want we moesten elkaars werelden leren kennen. Onderwijs en aanbod moesten verbonden worden en dat is ons gelukt. De Bossche educatieve partners zijn nu veel meer betrokken bij het onderwijs en kunnen hun aanbod daarop afstemmen. Wij kunnen partners gerichter benaderen met onze wensen, zodat een les nog beter te vervangen is.’

‘Naar buiten gaan werkt! Het zijn de excursies waar kinderen het meeste van leren.’

Een databank ter ondersteuning De directeuren wilden graag een databank laten maken met daarin alle leerlijnen, lessen en het externe aanbod. Met één druk op de knop zou duidelijk moeten worden welk aanbod welke les kan vervangen. ATO-Scholenkring Den Bosch stelde een versnellingsvraag aan de PO-Raad en ging met Kennisnet aan de slag om een databank te maken. Dat bleek makkelijker gezegd dan gedaan. De acht betrokken basisscholen werken allemaal anders, wat het ontwikkelen van een centraal systeem moeilijk maakte. ‘Het bleek lastig om een goed programma van eisen voor de databank te ontwikkelen’, zegt Martin Klein Tank, onderwijskundige bij SLO. ‘Niet het aanbod, maar het curriculum moest centraal worden gezet: hoe past extern aanbod in het eigen onderwijsprogramma van de school? Om dat inzichtelijk te maken, werd SLO bij het project betrokken.’

Aanbodsdoelen ontwikkelen SLO ontwikkelde inhoudslijnen voor elk leergebied. Deze werden uitgewerkt in aanbodsdoelen voor drie fasen van het primair onderwijs: fase 1, het jonge kind, fase 2 en fase 3. Gäby van der Linde-Meijerink, onderwijskundige SLO: ‘De aanbodsdoelen maken inzichtelijk welke kennis en vaardigheden een leraar aanbiedt aan leerlingen. Deze doelen kunnen scholen gebruiken bij het ontwikkelen van hun eigen beredeneerd aanbod (onderwijsleerlijnen en lessen). Het geeft hen de ruimte om de methode meer los te laten en zelf de regie te

Databank in ontwikkeling De online databank is nog niet klaar. Er is wel een p rogramma van eisen gemaakt en ATO is met verschillende ontwikkelaars in gesprek om te kijken hoe het systeem uiteindelijk gebouwd kan worden. ‘We hebben hier onder andere de hulp van grote uitgevers bij nodig, want er zijn scholen die met de bekende methodes werken’, zegt Hans Tijssen. ‘Maar ook zonder het systeem kan elke school nu al aan de slag met Niet stapelen, maar vervangen. De aanbodsdoelen zijn genoeg. Het systeem is een hulpmiddel, maar het is niet noodzakelijk voor het ontwikkelen van een schoolcurriculum.’

Anders leren denken Vincent Bosma: ‘Tijdens het proces hebben we ontdekt dat het systeem eigenlijk niet ons doel is. Het ging om anders leren denken over ons onderwijs en over de vraag hoe je een zo rijk mogelijk aanbod kunt realiseren. Op onze school zijn we binnen Niet stapelen, maar vervangen aan de slag gegaan met kunst en cultuur. In Den Bosch organiseert Bureau Babel het provinciale Cultuureducatie met Kwaliteit-programma. We waren benieuwd wat Babel voor ons kon betekenen bij het uitwerken van de thema’s in de methode Da Vinci. Welke exposities sluiten daarbij aan, wat kunnen we kinderen meegeven? Mijn kunstcoördinator en een consulent van Babel ontwikkelen nu samen een lesprogramma voor 2018/2019. SLO heeft het primaire onderwijs een enorme dienst bewezen met het uitwerken van de aanbodsdoelen en ik gun het alle basis scholen om hiermee aan de slag te gaan.’

Voor meer informatie over de inhoudslijnen met aanbodsdoelen: primaironderwijs@slo.nl

EDG_MRT_020-021_SLO_v01.indd 21

05-03-18

19:04

Van start met het 4 en 5 mei Denkboek 2018 Deze week ontvangen 210.000 kinderen in groep 7 het 4 en 5 mei Denkboek 2018. Met het 4 en 5 mei Denkboek daagt het Nationaal Comité 4 en 5 mei leerlingen op diverse manieren uit om na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vieren, vrijheid en democratie.

4 en 5 mei

HER-

VRIJ-

BE-

AAN-

DENK BOEK Poster verzet

Bĳ het 4 en 5 mei Denkboek 2018 is een speciale poster ontwikkeld over verzet. U ontvangt de poster als u de Denkboeken voor uw klas hebt besteld. U kunt de poster ophangen in het lokaal en zo de leerlingen kennis laten maken met dit onderwerp. In de docentenhandleiding bĳ het Denkboek wordt de poster verder uitgelegd en worden suggesties gedaan om verder les te geven over het thema verzet. Zie ook www.4en5mei.nl/denkboek

2017

concept: Patsboem! educatief / ontwerp: Ontwerphaven / illustratie: Karida van Bochove

DOCENTENHANDLEIDING

Nog niet besteld? Bestel het 4 en 5 mei Denkboek 2018 alsnog! Voor iedere leerling van groep 7 is een gratis 4 en 5 mei Denkboek te bestellen. Mis hem niet! www.primaonderwijs.nl/4en5mei

EDG_MRT_022-025_45mei_v14.indd 22

06-03-18

13:45

Nieuw lesmateriaal bij

Adopteer een monument VO

DENK

EKS ONDERZO

dossier

vragen

AR HET

ZOEK NA B UU R T ONDERMENT IN ONZE M O NU

. .................... .................... .................... .................... ......... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ................... .................... amen: .......... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .............. .................... .................... .................... .................... .......... .......... .......... .......... .................... .................... .................... .................... ......... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .......... .................... ....................

Kunnen we vervelende gebeu rtenissen niet beter verge ten?

Naam/n

Heeft de gesch iedenis invloed op wie je bent?

Is het erg als we de Tweed e Wereldoorlo g vergeten?

HERDE NKEN HERDE NKEN

Als iedereen Tweede werel die de doorlog heeft meegemaakt dood is, moeten we dan nog die oorlog herde steeds nken?

HERDE NKEN

Zou Nederland veranderen als we stopp met herdenken? en

HERDE NKEN

Waar denk jij tijdens de twee aan minuten stilte op 4 mei?

HERDE NKEN

Zou herdenken verplicht moeten zijn?

HERDE NKEN

Mag je zelf bepal en hoe je herde nkt?

HERDE NKEN

Kun je herde nken als je zelf nooit een oorlog hebt meegemaa kt?

HERDE NKEN

S RDENKING

plan ONDER ZOEKSD

OSSIER VOORTG

WIJS EZET ONDER

............................ ................................ ................................ ................................ ................................ ............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ........ ................................ ent: ................................ ................................ ................................ Naam monum ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................ ent: ............................... ................ Plaats monum ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................ ................ ................ ................ ................................ School: ................ ................................ ................................ ................ ................................ Klas: ................

pteerd.

n geado dat jullie hebbe het monument ment. gedaan naar achter het monu n onderzoek het verhaal Jullie hebbe dus al veel over Jullie weten in één zin 1A en schrijf steeds OPDRACHT volgende vragen Bespreek de monument? jullie van het Wat vinden

g op.

jullie menin

Waaraan moet ieman d voldoen om hem te herdenken? HERDE NKEN

ADOPTEER

DOCENTE Mag je Duits e solda die in de Tweed ten e Wereldoorlo g zijn gestorven herde nken?

HERDE NKEN

EEN MONUM OORLO G

DENKVR AGEN

PRIMAIR ONDER

WIJS

WE ZIJN BLI J DAT UW SC EEN OO HOOL IN DE BUUR RLOGSMONUMENT T HEEFT GE ADOPTEERD !

oor een monum ent of oorlog te adopteren sgraf en zelf een herden king te organi seren, duizenden kinder raken jaarlijks en in Neder betrokken bij land de (lokale/region geschi ale) edenis van de reldoorlog, de Tweede Wetraditie van herdenken en rituelen. Met bijbeh het lesmateriaal orende het verhaal onderzoeken van het kinderen belang van herden monument, denken ze na over het hun eigen herden ken en vieren en geven ze vorm aan king.

TOEGANG TOT HET MATER Bij uw adopti IAAL e of herbevestigin u een e-mail g van uw adopti met een link e heeft naar de pagina materiaal gekreg met het lesen. neem dan contac Mocht u deze niet meer hebben, t op met EDG klantenservice (030-241 70 @edg.nl). 20 / Poster Bij het lesmat eriaal hoort een poster met enkele belangrijke oorlog smonumenten in Nederland. Deze poster maakt onderdeel uit van het onderzoeksdoss ier. Hang de poster op in de klas. N.B.: Op de poster staan slechts zo’n 42 van ruim 3700 Neder de landse oorlogsmonu menten afgebeeld.

................................ ................................

................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................

............. ................................ ren? ................................ ent te adopte ................................ om het monum ................................ ............. het voor jullie ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ............................. ................ ................ ................ ................................ ent gebeuren? ................................ st met het monum ................................ ............. toekom ................ de ................ in ................ ................ Wat moet er ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ............................. ................................ ................................ ................................ ................ ................................ ............. ken? ................................ ................................ Wat is herden ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ WIJS ................................ EZET ONDER

Wat betekent

HERDENKINGSP

ENT

handleidinNg Zal er ooit nerge ns oorlog zijn?

Bĳ deze PrimaOnder wĳs vindt u een sample van het lesmateriaal bĳ Adopteer een monument.

Bloemenbon

U hebt een herden kingspakket denkingspakk kunnen aanvra et bestaat uit gen. Dit hereen fakkelstickers . Met de bloem bloemenbon, rouwlinten en enbon kunt bestellen bij u een rouwk uw bloemist. rans De rouwkrans zijn van de rituele kan een onderd n tijdens de eel herdenking. door de klas georganiseer de DOCENTENHAN

LAN VOORTG

DLEIDING

PRIMAIR ONDER

WIJS

concept: Patsboem! educatief / ontwerp: Ontwerphaven / illustratie: Karida van Bochove

Met het project Adopteer een monument gaat de lokale oorlogsgeschiedenis voor kinderen leven: ze ontdekken het verhaal achter een oorlogsmonument in hun buurt en maken kennis met de traditie van herdenken. Door onderzoek te doen naar hun geadopteerde oorlogsmonument of oorlogsgraf en zelf een herdenking te organiseren, raken leerlingen betrokken bij de geschiedenis. Het lesmateriaal bĳ Adopteer een monument is vernieuwd. Het bestaat uit een onderzoeksdossier en een herdenkingsplan voor leerlingen en een docentenhandleiding. Ook zĳn er denkvragen die prikkelen tot nadenken over oorlog, herdenken en het belang van monumenten. Er is lesmateriaal voor zowel primair als voortgezet onderwĳs. Het lesmateriaal is te vinden op www.4en5mei.nl/adopteer. Er zijn in Nederland ruim 3.900 oorlogsmonumenten: beelden, plaquettes en oorlogsgraven. Deze staan

veelal op plekken die herinneren aan gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog of soms op plekken waar mensen zijn omgekomen. Zo’n 1.400 scholen hebben een oorlogsmonument of oorlogsgraf geadopteerd. Bij het monument of graf organiseren leerlingen zelf een herdenking. Ze denken na over welke rituelen ze belangrijk vinden en welke verhalen ze willen door geven. CBS De Westerkim adopteerde zes jaar geleden een monument. Lees hun verhaal op de volgende pagina’s.

Aanmelden? Ga naar www.primaonderwĳs.nl/adopteereenmonument om u aan te melden. In het aanmeldformulier kunt u vervolgens een oorlogsmonument in de buurt van uw school uitkiezen om te adopteren. Adopteer een monument sluit aan bĳ het 4 en 5 mei Denkboek.

EDG_MRT_022-025_45mei_v14.indd 23

06-03-18

13:46

Adopteer een monument! Net zoals CBS De Westerkim

‘We willen leerlingen laten zien dat het niet vanzelfsprekend is hoe wij nu leven’ De Zaanse weduwe Geertje Pel-Groot neemt in 1942 de joodse baby Marion Swaab in haar gezin op. In februari 1944 wordt Geertje gesommeerd om met het kindje op het bureau van de Sicherheitsdienst te verschijnen. Ze is verraden door haar overbuurman. Geertje meldt zich op het bureau, maar zonder Marion, die is in veiligheid gebracht. Geertje wordt van de gevangenis naar een concentratiekamp gebracht waar ze op 20 februari 1945 wordt vermoord. Ter nagedachtenis heeft Geertje een monument in de vorm van een plaquette in de Doopsgezinde Vermaning in Zaandam. CBS De Westerkim adopteerde het monument zes jaar geleden. Dat doen ze via het project Adopteer een monument van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. door vanessa pelle

Warner Mulder en Corina van der Hoop zĳn leerkrachten groep 7 en 8 op CBS De Westerkim. Corina: ‘We laten elk jaar op school het filmpje zien over Geertje Pel-Groot. Hierin vertelt Marion Swaab zelf haar verhaal. Marion was zelf nog te jong om het te herinneren maar ze heeft haar hele leven moeten horen dat een vrouw zichzelf heeft opgeofferd

OORLOGS GRAVEN

STICHTING

voor haar. Ze moest hoge cĳfers halen op school, een zeven was gewoon niet goed genoeg. Het voelde alsof ze nooit fouten mocht maken.’ Warner: ‘De leerlingen zĳn enorm begaan bĳ dat verhaal. Ik denk dat de leerlingen die inmiddels van school zijn het verhaal ook nog kunnen vertellen. Het is belangrĳk dat leerlingen weten waar ze

Adopteer een monument is een onderwijsproject van het Nationaal Comité 4 en 5 mei in samenwerking met de Oorlogsgravenstichting en wordt mede mogelijk gemaakt door het vfonds.

EDG_MRT_022-025_45mei_v14.indd 24

06-03-18

13:46

voor staan, dus we starten ruim voor de herdenking met de introductie van het verhaal. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei stuurt ons elk jaar vóór de herdenking een bericht met daarin de uitnodiging om een herdenkingspakket te bestellen.’ In dat pakket zit onder meer een bloemenbon ter waarde van 50 euro waarmee een bloemstuk of rouwkrans aangeschaft kan worden voor bĳ de herdenking. Ook krĳgen de kinderen allemaal een fakkelsticker om op te plakken, waarmee ze laten zien dat ze herdenken en vieren belangrĳk vinden.

4 en 5 mei Denkboek De school ontvangt rond die tĳd ook het 4 en 5 mei Denkboek van het Nationaal Comité. Warner: ‘Dat is een beetje de aftrap. De leerlingen gaan met het Denkboek aan de slag, we starten met gedichten schrĳven en maken thematafels. Dan nemen kinderen spullen mee, zoals voedselbonnen van (overgroot) opa’s en oma’s. Mĳn ouders hebben ook veel meegemaakt en daar vertel ik in de klas over.’ Corina: ‘Je bent in deze periode echt met elkaar aan het praten, over bĳvoorbeeld hoe het is om te leven in een land waar oorlog is. Adopteer een monument en het Denkboek zĳn een waardevolle toevoeging op de lessen die we geven. We willen dat kinderen zich bewustzĳn dat je zelf aan vrede en vrĳheid moet werken. Het past bĳ de methode De Vreedzame school, waarbĳ je met elkaar bespreekt hoe je met elkaar omgaat, hoe je grenzen stelt en respectvol bent naar elkaar toe. Het zit allemaal in het verlengde van goed burgerschap.’

Niet vanzelfsprekend Het monument van Geertje Pel-Groot ligt vlakbĳ de school. Warner: ‘We lopen er samen naar toe. Er is een plaquette in de kerk zelf. Daar leggen we een krans. Vorig jaar hebben we met de school een bord onthuld waarop staat dat het monument binnen is, want dat was voor voorbĳgangers niet zo duidelĳk.’ Corina: ‘Toen we zes jaar geleden het monument adopteerden en startten met de herdenking kwamen de twee zussen van Geertje nog op school om hun verhaal te vertellen. De leerlingen konden vragen aan hen stellen. De zussen zĳn inmiddels op een leeftĳd dat ze niet meer kunnen komen en we verwachten niet dat het stokje wordt overgedragen, maar we zetten de herdenking aan Geertje Pel-Groot voort.’ Warner: ‘We willen leerlingen laten zien dat het niet vanzelfsprekend is hoe wĳ nu leven. Er is niet altĳd vrĳheid geweest. En het kan ook anders worden.’

Vakantie De herdenking vindt niet plaats op 4 mei. Corina: ‘Dat valt in de vakantie dus we plannen er een dag omheen. Dan gaan we met groep 6, 7 en 8 naar De Vermaning toe. De gedichten worden voorgedragen aan genodigden uit de buurt en van de kerk. Aan het eind leggen we bĳ de plaquette de krans en lopen we er met alle kinderen langs. Na de herdenking schenken we de gedichten aan de zussen. Die vinden dat heel fĳn.’

Meld je aan voor Adopteer een monument Betrek leerlingen bĳ de lokale oorlogsgeschiedenis. Adopteer een Meer informatie? mei.nl/adopteer www.4en5 monument of oorlogsgraf. Gebruik het vernieuwde lesmateriaal 020-7183500 5mei.nl info@4en voor basis- én voortgezet onderwĳs! Kĳk voor meer informatie op www.4en5mei.nl/adopteer of om je aan te melden op www.primaonderwĳs.nl/adopteereenmonument OORLOGS GRAVEN

STICHTING

EDG_MRT_022-025_45mei_v14.indd 25

Adopteer een monument is een onderwijsproject in samenwerking met de van het Nationaal Comité Oorlogsgravenstichting 4 en 5 mei en wordt mede mogelijk gemaakt door het vfonds.

Het lesmateriaal is geheel vernieuwd!

06-03-18

13:47

EDG_MRT_026-029_Curriculum_v07.indd 26

06-03-18

09:52

Ontwikkelfase Curriculum.nu van start Leraren, schoolleiders en scholen uit de startblokken voor een nieuw curriculum Op 8 maart kwamen ruim 400 mensen uit het PO en VO bĳ elkaar voor de aftrap van Curriculum.nu. In dit ontwikkeltraject buigen 125 leraren, Alle 18 schoolleiders en ruim 80 scholen zich over de vraag wat alle informatie over hoe jĳ kunt leerlingen uit het PO en VO moeten kennen en kunnen om goed meewerken aan het voorbereid aan hun toekomst te beginnen. Dit gebeurt in teams voor onderwĳs van de negen leergebieden. Inmiddels staan de eerste tussenproducten toekomst vind je op curriculum.nu op curriculum.nu en zĳn de teams bezig feedback te verzamelen. Heb jĳ jouw feedback al gegeven? Doe en denk vooral mee! Nog niet eerder kregen leraren en schoolleiders zo’n centrale rol bĳ het herzien van het curriculum. Curriculum.nu staat voor belangrĳke uitdagingen. Er wordt ingezet op een betere overgang tussen PO en VO, een minder overladen onderwĳsprogramma, meer keuzevrĳheid voor scholen en uitdagender onderwĳs voor leerlingen op elk niveau. In vier ontwikkelsessies wordt bedacht wat leerlingen nodig hebben om zich goed te kunnen ontwikkelen tĳdens hun opleiding en daarna. Gedurende het jaar halen ontwikkelteams inzichten op bĳ hun collega’s, leerlingen, ouders, het vervolgonderwĳs, wetenschappers en curriculumexperts. In het voorjaar van 2019 wordt het resultaat verwacht.

Geef je feedback Na elke ontwikkelsessie presenteren de ontwikkelteams op curriculum.nu de (tussen)opbrengsten, met hun dilemma’s en vragen. De eerste producten staan nu online. Ook na de andere ontwikkelsessies vinden nog consultatieperioden plaats. Tĳdens deze periode kan feedback gegeven worden op de tussenproducten. Dat kun je zelf of met je collega’s doen op curriculum.nu. Daar vind je ook meer informatie over alle mogelĳkheden om feedback te geven en betrokken te zĳn bĳ de totstandkoming van een nieuw curriculum voor het primair en voortgezet onderwĳs.

Op de volgende pagina’s zie je een handig overzicht met data van start naar finish!

EDG_MRT_026-029_Curriculum_v07.indd 27

06-03-18

09:53

ONTWIKKELTEAMS Er zijn 9 ontwikkelteams samengesteld, 1 per leergebied. De ontwikkelteams bestaan uit leraren en schoolleiders uit het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Sommige ontwikkelteams zijn groter omdat

Wat hebben onze leerlingen nodig om uit

START

te groeien tot volwassenen die hun steentje bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan? Veranderingen in de samenleving vragen om een herziening van het curriculum. Tijd

er verschillende vakinhouden in deze leergebieden zitten. De ontwikkelteams zijn aan zet om keuzes te maken over doelen en inhouden voor hun leergebieden als basis voor herziening van de kerndoelen en eindtermen.

FEBRUARI

dus om het curriculum landelijk en in samenhang

voorbereidende informatie.

te actualiseren zodat we leerlingen die bagage mee kunnen geven die zij nodig hebben voor hun toekomst. En om scholen voldoende ruimte te bieden om, naast dat vaste deel van het curriculum, zelf het programma in te vullen, aansluitend op hun visie, leerlingen en omgeving.

2018

2018 2018

Vandaag werken aan het onderwijs van morgen. Onder de noemer Curriculum.nu gaan meer dan 130 leraren en schoolleiders vanuit De Onderwijscooperatie, PO-Raad, VO-raad,

TAKEN VAN DE ONTWIKKELTEAMS

AVS, LAKS en Ouders & Onderwijs zijn de

• Werken aan de visie, grote opdrachten en

Ontwikkelteams aan de slag.

initiatiefnemers achter Curriculum.nu.

bouwstenen van het leergebied.

De uitvoering vindt plaats in samenwerking met

• Vragen voorbereiden voor de feedbackmomenten zodat leraren, scholen

de SLO.

en andere belangstellenden gericht feedback kunnen geven in de daarvoor bestemde consultatieperiodes. • Presenteren van (tussen) opbrengsten op www.curriculum.nu. • In gesprek gaan over (tussentijdse) opbrengsten tijdens conferenties en bijeenkomsten en via social media. • Feedback verwerken in de definitieve opbrengsten.

CONSULTATIEPERIODEN In de week na elke ontwikkelsessie presenteren de ontwikkelteams de (tussen)opbrengsten, hun dilemma’s en vragen via de website van curriculum.nu. Ook na de andere ontwikkelsessies vinden nog consultatieperioden plaats. Tijdens een consultatieperiode kan feedback gegeven worden op de tussenproducten. De ontwikkelteams zullen niet alleen hun vragen stellen aan de ontwikkelscholen, maar zullen veel breder feedback verzamelen, onder andere bij leerlingen, andere leraren en schoolleiders, vakverenigingen, vervolgonderwijs, lerarenopleidingen, ouders, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, wetenschappers en individuele respondenten. Het ontwikkelteam bespreekt na iedere consultatieperiode de feedback die zij ontvangen en of hoe zij de feedback verwerken. Feedback kan op verschillende manieren gegeven worden: • Via rechtstreekse beantwoording van vragen op www.curriculum.nu. • Via de e-mail, door een ingevuld feedback formulier in te sturen naar info@curriculum.nu. Het formulier is te downloaden op www.curriculum.nu.

3 - 5 OKTOBER 3e ontwikkelsessie.

Ontwikkelen bouwstenen. Een volgende stap is om de vastgestelde kern verder te concretiseren in de vorm van bouwstenen. Deze bouwstenen bestaan uit een beschrijving van de gewenste kennis en vaardigheden die voor alle leerlingen van belang zijn in de verschillende fases van het primair en voortgezet onderwijs. De bouwstenen worden door de ontwikkelscholen uitgewerkt in concrete lesvoorbeelden.

4 - 6 JULI

2e consultatieperiode

Aanscherpen bouwstenen en aanbevelingen. In de vierde ontwikkelsessie scherpen de ontwikkelteams de bouwstenen aan en werken deze waar nodig verder uit. Ook reflecteren de teams op de samenhang van hun bouwstenen met bouwstenen van andere vak/leergebieden en formuleren zij aanbevelingen om de samenhang in het curriculum als geheel te versterken.

12 - 14 DECEMBER 4e ontwikkelsessie.

Men kan ontwikkelteamleden vragen om een tussenproduct toe te lichten bij een bijeenkomst (afhankelijk van hun beschikbaarheid). Via de website kunnen uitnodigingen worden gestuurd.

15 OKTOBER - 14 NOVEMBER

3e consultatieperiode (kennis en vaardigheden).

EDG_MRT_026-029_Curriculum_v07.indd 28

06-03-18

09:53

(grote op

eperiode

ONTWIKKELSESSIES • Wat? Tijdens de ontwikkelsessies gaan de teams werken aan een visie, grote opdrachten en bouwstenen van kennis en vaardigheden. De visie geeft aan waarom het leergebied belangrijk is voor leerlingen. Grote opdrachten bestaan uit grote vraagstukken, leidende principes en/of kernconcepten in een leergebied. De bouwstenen zijn een vertaling van de grote opdrachten in wat leerlingen in verschillende leerjaren moeten kennen en kunnen. Het vaststellen van deze opbrengsten is een proces waar in verschillende stappen naar toe wordt gewerkt. • Waar? De locaties hebben zoveel mogelijk een link met het leergebied. • Hoelang? De ontwikkelsessies zijn drie dagen en je kunt blijven overnachten.

8 MAART

14 - 16 MAART

startdag ontwikkelteams en –scholen.

1e ontwikkelsessie.

26 MAART 25 APRIL 1e consultatieperiode (visie). Formuleren visie per leergebied. De ontwikkelteams beschrijven de algemene uitgangspunten en de bijdrage van het leergebied aan de hoofddoelen van het onderwijs: hoe draagt het leergebied bij aan kennisontwikkeling en maatschappelijke toerusting? Hoe kijken zij naar het leren van leerlingen en op welke wijze draagt het leergebied bij aan de ontwikkeling van leerlingen?

ONTWIKKEL SCHOLEN

De betrokken vakverenigingen brengen de ontwikkelteams op de hoogte van recente ontwikkelingen, visies per leergebied.

Ontwikkelscholen geven input en feedback op de tussenopbrengsten van de ontwikkelteams. Zijn de voorstellen haalbaar in de school? Daarnaast delen de ontwikkelscholen de ervaringen die zij zelf opdoen met het werken aan het leergebied in hun eigen schoolcurriculum, met elkaar en met de ontwikkelteams. Deze ervaringen zullen tevens benut

23 - 25 MEI

(grote opdrachten).

worden in het vervolgproces.

2e ontwikkelsessie.

Vaststellen doelen en inzichten. De ontwikkelteams stellen vanuit de visie de grote opdrachten van het leergebied vast en beschrijven de fundamentele inzichten in het vak/leergebied. Dit zijn de kernconcepten, generalisaties of kernprincipes die in een bepaald vak/leergebied centraal staan. De opbrengst van deze fase is een heldere beschrijving van de essentie, de kern, van het vak/leergebied in de vorm van een aantal fundamentele inzichten.

WAT GEBEURT ER MET DE RESULTATEN? De ontwikkelde bouwstenen worden aan het ministerie van Onderwijs aangeboden. Nadat de Tweede Kamer hierover heeft besloten, worden de bouwstenen vervolgens gebruikt om geactualiseerde kerndoelen en eindtermen te ontwerpen.

BEGIN JANUARI 2019 slotbijeenkomst.

actualisatie van het curriculum

EDG_MRT_026-029_Curriculum_v07.indd 29

06-03-18

09:54

Scholen gooien maar wat is het effect op de lange termijn? Steeds meer scholen gooien het roer om. Zo maakten in december het Grotius College in het Limburgse Heerlen en de Ruivenmavo in het Brabantse Berkel-Enschot bekend hun onderwijssysteem te veranderen. Er zijn daar geen standaard lesroosters meer, de focus ligt op persoonlijk leren, op coachingsgesprekken en labsessies. Beide scholen zijn geïnspireerd door het onderwijs systeem Kunskapsskolan dat in 2010 in Zweden werd gelanceerd. tekst malini witlox foto grotius college

‘Het is niet langer de docent die de leerling zegt wat hĳ moet leren en wanneer. Leerlingen worden stapsgewĳs verantwoordelĳk voor hun eigen leerproces’, aldus Caspar van Hilten, directeur van en docent Duits op het Grotius College in Heerlen. Een schooldag die pas begint als de docent de klas binnenkomt? ‘In Zweden zĳn veel leerlingen al lang op school als de docenten binnenkomen en blĳven ze aan het einde van de dag ook vaak langer’, zegt Van Hilten. Motivatie en zelfdiscipline zĳn kernwoorden. ‘Er zĳn vaste blokken waarin les wordt gegeven, bĳvoorbeeld van half tien tot twaalf uur en van één tot drie ’s middags. Voor en na die lessen is er ruimte voor het wekelĳkse gesprek met de coach of kunnen leerlingen zelf aan een vak werken. Kan, want het hoeft niet. Leerlingen kunnen, mits ze de onderwijsdoelen halen, zelf kiezen of ze langer op school zĳn. Ze kunnen hun werk zo inroosteren dat het bĳ hun bioritme past.’

Zelf de verantwoording Leerlingen stromen in op het adviesniveau dat de basisschool geeft. ‘Daar hoort een aantal doelen bĳ’, vervolgt Van Hillen. ‘Na een aantal weken of maanden zie je de verschillen, of ze betere of slechtere resultaten halen dan andere leerlingen. In overleg met de coach kunnen ze er voor kiezen om meer of minder tĳd aan

een vak te besteden. Misschien kunnen en willen ze een vak wel op een hoger niveau volgen. Aan het einde van de opleiding krĳgen ze dan een basisdiploma op het geadviseerde niveau en aanvullende certificaten voor de vakken op een hoger niveau. Wĳ geven geen cijfers, maar een woordbeoordeling.’ De coach is belangrĳk in het systeem. Iedere week heeft hĳ/zĳ een gesprek met de leerling. ‘Vrĳheid is iets anders dan vrĳblĳvendheid’, meent Hillen. ‘Het is de bedoeling dat de leerlingen leren om zelf de verantwoording te nemen voor hun leerproces, maar de ervaring in Zweden leert dat de motivatie meestal geen probleem is. Als je leerlingen vertrouwt en niet te veel bĳ het handje neemt, gedragen ze zich ook volwassen.’

Open leercentrum In de zomervakantie wordt een deel van het Grotius College verbouwd. Wanden gaan eruit, ouderwetse klaslokalen maken plaats voor een open leercentrum en werkruimtes van diverse omvang, waar de leerlingen bĳvoorbeeld op tablets kunnen werken. ‘Een lessenblok verloopt straks echt heel anders. Nu krijgen 30 leerlingen dezelfde stof. Straks gaat een docent bijvoorbeeld met vier personen apart zitten voor Frans. En als iemand iets niet snapt, is er meer ruimte om die leerling individueel te begeleiden.’

EDG_MRT_030-031_HetRoerOm_v01.indd 30

06-03-18

12:11

het roer om,

Critici De vereniging Beter Onderwĳs Nederland (BON) ziet de veranderingen in het onderwĳs met lede ogen aan. Bestuurslid en docent wiskunde Gerard Verhoef zegt: ‘Het nieuwe leren, tweede fase, Kunskapsskolan… Het is allemaal een herhaling van zetten. In alle gevallen gaat het om een docent die niet langer primair de vakdocent is, maar een coach. Iedere keer gaat het mis, eerdere veranderingen zĳn niet voor niets teruggedraaid.’ BON is niet tegen veranderingen, benadrukt Verhoef. ‘Maar het gaat om kinderen, je past de dosering van paracetamol ook niet zomaar aan, zonder het eerst gevaarloos uit te proberen. Ik heb zelf in mĳn tĳd als docent op een pabo een school gezien die in de zomervakantie het hele systeem omgooide en een vernieuwingsschool werd met projecten en workshops en coachende leraren. Na drie maanden bleken de resultaten van de leerlingen bĳ het leerlingvolgsysteem desastreus. De leerlingen ontbeerden basiskennis en haalden voortgangstoetsen niet.’

Onnodig experimenteren ‘De veranderingen worden vaak door het management ingevoerd, omdat dat nieuwe leerlingen en studenten trekt’, aldus Verhoef. ‘De docenten staan er echter lang niet altĳd achter.’ Dat beaamt basisschooldocent

Mark van der Veen. ‘Ik heb zelf een goede werkgever die niet onnodig experimenteert, maar een collega van een andere school moest gaan werken met een open klassensysteem. De muren van de lokalen zĳn gesloopt en de kinderen moeten overal in het gebouw werken, waar ze willen. Van directe klassikale instructie is geen sprake meer. De lerares is het er absoluut niet mee eens, maar dat wordt gewoon genegeerd. Frustrerend, scholen doet dit gewoon uit profileringsdrang. Tegen ouders zeggen ze dat ze onderwĳs op maat bieden. Dat klinkt fantastisch maar effectief is het niet. Het effect is nu nog niet zichtbaar maar op lange termĳn, maakt dit het onderwĳs slechter. Van directe instructie zĳn de positieve effecten gewoon helder.’ Experimenteren met het onderwĳs is volgens Gerard Verhoef prima, maar dan wel gedoseerd, zorgvuldig en met kennis van de experimenten uit het verleden. ‘Vroeger moesten we kale sommen maken, later kreeg je de rekenverhaaltjes. Je ziet dat leerlingen nu al moeite hebben met een simpele rekentoets. Als docent wiskunde krĳg ik leerlingen in de klas die niet weten wat een breuk is en wat bedoeld wordt met tweederde. Als je alles door een computer laat doen, ontbeer je kennis. Je kunt best computers in de klas zetten waarmee leerlingen iets op kunnen zoeken, maar pc’s moeten de docent niet vervangen.’ PrimaOnderwĳs 31

EDG_MRT_030-031_HetRoerOm_v01.indd 31

06-03-18

12:12

DUIK IN DE WERELD VAN MEDIA MET BEELD EN GELUID beeldengeluid.nl/onderwijs

WORKSHOPS DOCENTENTRAININGEN MASTERCLASSES ONLINE COLLECTIE def_onderwijs_fullpage.indd 1 EDG_MRT_032-033_VMBO_v02.indd 32

05-03-18 19:09 13:45 05-03-18

Gluren bij de buren Leerkrachten uit het basisonderwĳs lopen een hele dag mee in het voortgezet onderwĳs

Gluren bij de buren , zo heet het project dat VMBO-docente Marenka van Toor van het Liemers College in Zevenaar bedacht om leerkrachten

NIEUW

te sgerich beroep ramma’s prog

vmbo

uit de bovenbouw van het primair onder wijs en docenten uit het voortgezet onderwijs bij elkaar in de keuken te laten kijken met als doel een betere aansluiting voor de leerlingen tussen PO en VO. ‘We weten nauwelĳks iets van elkaar’, zegt Marenka. ‘De verwachtingen over een leerling in het VO zĳn te hoog of te laag, daar willen we graag verbetering in aanbrengen. Als je van elkaar weet hoe je werkt, kun je daar op aansluiten. Samen zĳn we verantwoordelĳk voor de ontwikkeling van leerlingen, dat we hen kennen als ze op school zitten, ongeacht welke school, en dat ze door kunnen met hun ontwikkeling.’ Liefst 59 leerkrachten uit het basisonderwĳs en 26 docenten uit het voortgezet onderwĳs doen mee aan Gluren bĳ de buren. Eind januari is een begin gemaakt met het uitwisselingsprogramma dat tot eind april duurt. Marenka: ‘Er leeft onder leerkrachten en docenten een behoefte om elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren. Er is grote nieuwsgierigheid naar elkaars werelden.’ ‘Ik heb mĳn ogen uitgekeken op een heel positieve manier’, zegt onderwĳzer Ton Roelofsen van groep 8 van sportbasisschool Het Startblok in Westervoort na zĳn bezoek aan klas 2 van Symbion, een school voor praktĳkonderwĳs in Didam. ‘Op een normale schooldag heb ik op een laagdrempelige manier gezien hoe de praktĳk functioneert in een klas. In de toekomst verwacht ik een aantal leerlingen het advies praktĳkonderwĳs te moeten geven en dan moet ik wel weten waarover ik praat.’

Doorlopende competentielijnen Marenka kreeg 10.000 euro van het LerarenOntwikkelFonds, dat leraren ondersteunt die goede initiatieven bedenken om het onderwĳs te verbeteren, om haar idee verder vorm te geven en uit te voeren. Ook het Samenwerkingsverband De Liemers PO/VO sprak meteen het vertrouwen in het project uit en ondersteunt in de uitwerking. Directeur Otto Kamps: ‘Uiteindelĳk streven we als Samenwerkingsverband bĳ kinderen van 0 tot 18 jaar naar doorlopende competentielĳnen op een aantal gebieden. Gluren bĳ de buren is niet het einddoel, maar het begin van een route.’

De evaluatie van Gluren bĳ de buren vindt plaats in mei. In de tussentĳd kunnen de deelnemers op een speciaal ontworpen digitaal platform hun bevindingen kenbaar maken. Het uitgebreide artikel over

Gluren bĳ de buren is te lezen op

nieuwvmbo.nl/soort/publicaties

TIE EDG_MRT_032-033_VMBO_v02.indd 33

05-03-18

19:09

START 1924

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Kinderpostzegelactie anno 2018 Interactiever en eenvoudiger dankzij

app en online game! We zijn er sinds de start in 1924 allemaal wel eens mee langs de deuren gegaan en ook vandaag de dag doen veel scholen graag mee aan de Kinderpostzegelactie. Er is anno 2018 echter wel wat veranderd. Zo is er een app, een online game en worden de bestelde producten direct thuis bij de besteller afgeleverd. Dat scheelt de school enorm veel organisatie en dus tijd! Doe jij al mee? ‘Daar waar wĳ leerkrachten vroeger dachten: oh nee die postzegels, denken we nu: oh leuk, de actie!’, zegt Bianca Bussen-Groot, leerkracht van groep 7/8 over het feit dat de Kinderpostzegelactie veel eenvoudiger is geworden. Door de gebruiksvriendelĳke verkoop-app kunnen leerlingen op hun mobiele telefoon namelĳk veel makkelĳker bestellingen opnemen en doorgeven. ‘En de kinderen zĳn enorm geënthousiasmeerd. Super leuk!’, voegt Bianca toe.

Leuker Ook uit het Leerkrachtenonderzoek van 2017 kwamen veel positieve reacties, zoals: ‘De app sluit aan bĳ de belevingswereld van de kinderen. Voor mij als leerkracht scheelt dit weer een hoop werk.’ En: ‘Toen leerlingen de filmpjes hadden gezien, waren ze heel enthousiast: ze vonden het veel leuker dan vorig jaar!´ Paul Suĳk, leerkracht groep 7/8 van CBS De Lichtstraal in Westkapelle zegt: ‘Iedereen wil helpen. En dat doen

ze, graag, enthousiast en fanatiek. Je krijgt er als leerkracht met de kinderen ook zoveel voor terug! Wie helpt er ook dit jaar weer mee? Wĳ!’

Bepaal mede je eigen doel! De Kinderpostzegelactie anno 2018 is veel interactiever en dat past bĳ de leerlingen en bĳ het onderwĳs van nu. Leerlingen worden door een online coach - vorig jaar was dat de populaire YouTuber Dylan Haegens via filmpjes begeleid en door uitdagende online spellen geloodst. Natuurlijk is het doel nog steeds geld ophalen voor kinderen die het nodig hebben. Welk doel dat is, kun je dit jaar als school mede zelf bepalen. Met een deel van het door de school opgehaalde bedrag kun je een kinderproject in je eigen gemeente steunen. Het overige deel gaat naar kinderprojecten in binnen- en buitenland. In 2017 konden hierdoor maar liefst 400.000 kinderen geholpen worden aan een veilig thuis.

EDG_MRT_034-035_Postzegels_v11.indd 34

05-03-18

19:10

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ANNO

Wist je dat..? ...een onderwĳzer in 1948, meester Verheul uit Waarder, op het idee kwam om de kinderen van zijn school met kinderpostzegels langs de deuren te sturen? Daarvoor deden vrijwilligers dat. Het was een groot succes. In 1949 startte dan ook de Kinderpostzegelactie zoals die er vandaag de dag uitziet: voor kinderen door kinderen. ...in 1965 voor het eerst kindertekeningen werden afgebeeld op de kinderpostzegels? ...in 1912 werden voor het eerst postzegels uitgegeven met een extra toeslag voor het goede doel. Deze zegels verschenen in

Zwitserland en de opbrengst ging naar Pro Juventute: voor de jeugd. In 1923 besloot de Nederlandse overheid als tweede land ter wereld ook een speciale postzegel met toeslag voor ‘het misdeelde kind’ in te voeren. ...in 1969 de eerste buitenlandse projecten met Kinderpostzegelgeld werden gesteund?

2018

actie) die 80 jaar bestond. Dit werd gevierd met een bĳzondere kinderen cyclopedie. In 2008 was het dan weer een feestje voor de Kinderpostzegelactie, die 60 jaar bestond. Dit werd gevierd met een koninklĳke eerste bestelling door Koningin Beatrix.

...het sinds 1992 niet meer mogelĳk is om contant te betalen aan het kind?

...in 2009 begonnen is met het verkopen van kinderpleisters, naast de postzegels en kaarten? Nu kun je ook feesttheepakketten, shoppers en andere dingen bestellen.

...tĳdens het 50-jarige bestaan van de Kinderpostzegelactie in 1998 Kroonprins Willem-Alexander de eerste bestelling plaatste? In 2004 was er weer een mĳlpaal, toen was het de kinderpostzegel (dus niet de

...Willem-Alexander in 2012 zĳn dochters Amalia, Alexia en Ariane fotografeerde voor op de kinderpostzegels? De Kinderpostzegelactie boekte dat jaar een recordopbrengst van 11,6 miljoen euro.

Ding dong! Jullie doen toch ook weer mee? Meld je als school aan en doe mee aan de Kinderpostzegelactie 2018! De start van de Kinderpostzegelactie is woensdag 26 september 2018. Aanmelden kan via

scholen.kinderpostzegels.nl EDG_MRT_034-035_Postzegels_v11.indd 35

05-03-18

19:10

De Eerste Kamer stemt voor nieuwe do

Maak orgaandonatie bespreekbaar in je klas! Het onderwerp orgaandonatie is zeer actueel vanwege de nieuwe donorwet. De Eerste Kamer heeft een wetsvoorstel aangenomen, maar dit betekent niet dat er meteen een nieuwe wet is. Hoe zit het nu wel? En wat betekent dit voor jongeren? Orgaandonatie gaat iedereen aan en ook jouw leerlingen zullen vragen hebben. Maak het onderwerp bespreekbaar in de klas. Dat helpt leerlingen een mening te vormen over donatie. foto carina calis

Wat houdt de nieuwe donorwet (ADR) in? De nieuwe donorwet wil mensen die nu nog geen keuze in het Donorregister hebben vastgelegd, stimuleren om dat wel te doen. Wie na een aantal brieven geen registratie in het Donorregister maakt, wordt automatisch geregistreerd met ‘geen bezwaar’ tegen orgaandonatie. Dit geldt voor alle Nederlanders van 18 jaar en ouder.

De 4 keuzemogelĳkheden zĳn: ‘ja’, ‘nee’, ‘mĳn partner of familie beslist’ of ‘een specifiek persoon mag beslissen’. Indien je de eerste keer niet reageert, volgt de tweede brief na zes weken. Reageer je dan opnieuw niet, dan ontvang je na zes weken een brief dat je als ‘geen bezwaar’ om donor te zijn geregistreerd staat.

Vanaf wanneer geldt de nieuwe donorwet (ADR)? De nieuwe donorwet zal in de zomer van 2020 in werking treden. Tot die tĳd blĳft de huidige Wet op de orgaandonatie gelden.

Komen minderjarigen ook in het Donorregister met ‘geen bezwaar’? Nee, minderjarigen zullen niet automatisch voorkomen in het Donorregister, tenzĳ zĳ zelf hun keuze hebben vastgelegd. Vanaf 12 jaar kun je je keuze vastleggen. Er komt alleen ‘geen bezwaar’ te staan in het geval iemand 18 jaar of ouder is en niet gereageerd heeft op het verzoek zich te registreren.

Ben ik nu meteen automatisch donor? Nee. Iedereen die nu nog niet geregistreerd staat, krijgt eerst twee keer een donorformulier thuisgestuurd met de vraag om je keuze te registeren.

Is mĳn eerdere registratie nog wel geldig? Je huidige registratie verandert niet door de wetswĳziging. Je keuze in het Donorregister blĳft gehandhaafd. Uiteraard kun je via donorregister.nl altĳd je keuze nog wĳzigen.

Maak orgaandonatie bespreekbaar in de klas. Het lesmateriaal van de Nederlandse Transplantatie Stichting is objectief, interactief, flexibel en kosteloos. Er is materiaal voor het basisonderwĳs en het voortgezet onderwĳs. � Leerzame filmpjes � Quizvragen voor meer kennis en meningsvorming � Prikkelende stellingen voor een klassikale discussie

EDG_MRT_036-037_NTS_v04.indd 36

Basisonderwĳs DonorDenkers groep 7 & 8 donordenkers.nl

Voortgezet onderwĳs DonorWise donorWise.nl

05-03-18

19:11

e donorwet, maar wat betekent dit nou?

Rosa doet een spreekbeurt over orgaandonatie

‘Ik heb veel aan DonorDenkers en het spreekbeurtpakket van Nederlandse Transplantatie Stichting. Heel leerzaam!’ Rosa Vos (10) uit Eemnes heeft haar spreekbeurt over orgaandonatie uitstekend voorbereid. Alles uit DonorDenkers weet ze uit haar hoofd en op elke vraag uit haar klas heeft ze een antwoord. Haar cijfer: een 10+! Rosa start met een vraag. ‘Wie zou donor willen zijn als je daarmee een leven kunt redden? Sta dan op.’ De meeste kinderen staan op, maar ze kijken elkaar aarzelend aan. Rosa heeft groep 7 van OBS de Zuidwend nieuwsgierig gemaakt. Dan vertelt ze over organen en weefsels, wachtlijsten, registratie en de vier keuzes in het Donorregister. ‘Kijk, dit is het pasje van mijn vader, die is ook geregistreerd.’ Acht levens Tijd voor een stelling. ‘Alleen als je zelf donor bent, mag je een donororgaan krijgen.’ Paul is tegen: ‘Je kunt maar één leven redden, waarom dan niet van iemand die geen donor is?’ Rosa heeft haar kennis paraat: ‘Nee hoor, één donor kan acht levens redden.’ Geroezemoes in de klas:

EDG_MRT_036-037_NTS_v04.indd 37

dat is bijzonder! Volgende stelling. ‘Iedereen moet automatisch donor zijn.’ Bas is voor: ‘Je hebt toch niks meer aan je organen als je dood bent.’ Lieke vindt: ‘Iedereen moet zelf beslissen.’ Rosa weet: ‘Je kunt altijd nee zeggen.’ Van mening veranderd Na afloop krijgt Rosa applaus. Ook juf Marie-Cecile is enthousiast: ‘Je wist veel en hebt alle materialen goed gebruikt. Een 10+!’ Rosa straalt. Nu wil ze weten wie van mening is veranderd. Paul zegt: ‘Nu ik weet dat je acht levens kunt redden, ben ik voor.’ Natuurlijk zijn er ook vragen. ‘Krijg je voorrang als je zelf donor bent?’ ‘Kunnen ze organen weghalen als je nog leeft?’ Rosa helpt alle onjuiste denkbeelden de wereld uit, want zij weet hoe het zit.

05-03-18

19:12

MELD JE AAN VIA

S.OMJS.NL/SAMENSTERK

TRAINING SAMEN STERK VOOR HET JONGE KIND:

Helmond | Startdatum 3 april 2018 | 3 dagdelen Utrecht | Startdatum 4 april 2018 | 3 dagdelen Het kan lastig zijn om de doorgaande lijn peuters en kleuters te waarborgen. Onderwijs Maak Je Samen biedt een training aan waarbij je leert om meer te halen uit de samenwerking Voor- (peuters) en Vroegschool (kleuters). Samen met professionals van kinderopvang en groep 1 en 2 zorg je ervoor dat het jonge kind nog beter kan ontwikkelen en een vloeiende doorgang krijgt naar de basisschool. Tip: maak de training krachtiger door samen te komen: pedagogisch medewerker kinderopvang en leraar groep 1-2! WAT STEEK JE ERVAN OP? • Je weet hoe je ouders als educatieve partners kunt inzetten en betrekken • Je weet welke bemiddelende rol dit van jou als professional vraagt • Je weet hoe je samen een doorgaande lijn kunt neerzetten en een rijke betekenisvolle speelleeromgeving kunt creëren waar kinderen spelend tot leren komen

MEER INFORMATIE: s.omjs.nl/samensterk

VOOR WIE? Pedagogisch medewerkers peuter, leraren groep 1-2, VVE-coördinatoren en IB’ers INCLUSIEF: Mijn notitieboek + 5 minuten taal óf 5 minuten rekenen.

Meer informatie over een training of event? Kijk op omjs.nl/professionalisering

Adv_OMJS_Samen sterkvoorhetjonge kind_Maart2018.indd 1 EDG_MRT_038-039_EducatheekGD_v03.indd 38

22-02-18 10:50 05-03-18 19:13

18 10:50

Educatheek zet in op 21ste eeuwse vaardigheden

Doe mee met de challenge en win prĳzenpakketten! Onderwĳs draait om het uitdagen van je leerlingen. Educatheek helpt daar graag aan mee! Niet alleen met het lesmateriaal, leermiddelen en spelletjes, maar ook met deze uitdagende challenge, waarbĳ 21ste eeuwse vaardigheden centraal staan. Werk samen, wees creatief én vooral ook sociaal! Voor deze challenge dagen we je uit om een maatschappelĳk doel in jullie eigen buurt in het zonnetje te zetten. Dat kan een kinderziekenhuis zĳn, de lokale bieb, maar ook de

overblĳfmoeders of de conciërge van jullie school... Als hĳ/ zĳ/het zich maar belangeloos inzet voor kinderen, school of maatschappĳ.

Ga los! Voor deze uitdaging mag je helemaal los: maak met je klas een reportage, een video, gedicht, kunststuk, knutselwerk, tekening, fotocollage of wat je maar creatief kunt bedenken. Inzendingen die per 1 juni bĳ ons binnen zĳn, dingen mee naar de prĳzen.

Wat kun je winnen?

1e Prĳs lesmaterialen ter waarde van € 500,-

2e Prĳs lesmaterialen ter waarde van € 250,-

3e Prĳs lesmaterialen ter waarde van € 150,-

Ga snel naar de speciale actiepagina EDUCATHEEK.NL/CHALLENGE

EDG_MRT_038-039_EducatheekGD_v03.indd 39

05-03-18

19:13

Foto: Olivier Huisman

Elke dag een nieuwe uitdaging Wetenschap & Techniek op de basisschool vliegwiel voor talenten van leerlingen Techniek op de basisschool helpt leerlingen om al op jonge leeftijd hun talenten te ontdekken. Steeds meer basisscholen gaan daarom aan de slag met Wetenschap & Techniek. Hoe pak je dat aan? Twee winnaars van de TechniekTrofee over hun ervaringen en het belang van techniek in de klas. “Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden.” Bij OBS De Zwerm in Sint Maarten neemt Wetenschap

GEEN LOSSE LES

& Techniek (W&T) letterlijk en figuurlijk een centrale

De inspanningen van Smits en zijn collega’s leverden

plaats in. Middenin het honingraatvormige gebouw zijn

De Zwerm in 2015 de TechniekTrofee op. “We kiezen

leerlingen van alle groepen bijna dagelijks te vinden in

voor een integrale aanpak, niet voor een losse technie-

het wetenschap- en technieklab. Ze programmeren.

kles. Het effect is veel minder als je de samenhang uit

Doen laboratoriumproefjes. Gaan aan de slag met elek-

het oog verliest. Daarom integreren we wetenschap-

triciteit. Bouwen de meest uiteenlopende constructies.

pelijke en technische onderwerpen zoveel mogelijk in

En ontdekken zo stap voor stap de wereld van weten-

vakken als rekenen, taal en wiskunde. Zo borg je W&T

schap en techniek.

ook meteen in je onderwijs: als ik ooit wegga, kan de school er gewoon mee doorgaan.”

21ST CENTURY SKILLS Op de Noord-Hollandse school staat W&T sinds vijf jaar hoog op de agenda. Techniekcoördinator Robbert Smits is één van de drijvende krachten. “We wilden graag meer doen met de ontwikkeling van 21st century

‘Kinderen willen uit zichzelf onderzoeken: hoe werkt het?’

skills bij de leerlingen, op basis van Onderzoekend & Ontwerpend Leren. Wetenschap- en techniekonderwijs past daar heel goed bij. Het raakt meerdere talenten,

NIEUWE UITDAGINGEN

het is niet alleen een hamertje pakken. Denk aan sa-

Sinds het winnen van de TechniekTrofee heeft De

menwerken, communiceren, creativiteit en oplossings-

Zwerm niet stilgezeten. “In het onderwijs moet je

gericht denken. Je pikt het allemaal op als je vaak bezig

ervoor zorgen dat geen dag hetzelfde is en leerlin-

bent met W&T.”

gen steeds nieuwe uitdagingen bieden. Dat doen we

TT_advertorial_PrimaOnderwijs_192 x 285mm_maart_1.indd Alle pagina's EDG_MRT_040-041_TechniekTalent_v00.indd 40

05-03-18

19:14

nu ook met W&T-rondes waarin leerlingen zelf een met Mindstorms, bouwen een vlot of bedenken hoe je energie kunt opwekken uit water. Elk onderdeel triggert andere interesses. Zowel de jongens als de meiden zijn elke keer weer enorm enthousiast.” VERWONDERING ZAAIEN

Foto: Olivier Huisman

activiteit kiezen. Ze kunnen bijvoorbeeld aan de slag

Directeur Stella Meijboom (midden) won met De Catamaran de TechniekTrofee in 2017.

Foto: Olivier Huisman

Een integrale aanpak is ook te zien bij De Catamaran in Amsterdam, winnaar van de TechniekTrofee in 2017.

TIPS VOOR W&T

In alle leerjaren werken de leerlingen aan Wonderwel,

Welke tips hebben De Catamaran en De Zwerm voor

een leerlijn met onderwerpen variërend van watervoor-

andere scholen die aan de slag willen met W&T? “Je

ziening tot afvalverwerking en energiebronnen. In de

hebt echt geen perfecte start nodig,” vindt Robbert

kleuterklas begint het verwondering en dit bouwt op

Smits. “Als je maar begint. Al gaat het met vallen en

tot groep 8 met een onderzoeks- en ontwerpproject

opstaan, daar leer je ook van. Ga eens langs bij een

waarin de leerlingen de opgedane kennis toepassen.

school die al verder is met Wetenschap & Techniek. Of ga aan tafel met een techniekcoach van TechniekTalent. nu. Waarom zou je het wiel opnieuw uitvinden?”

‘Juist kinderen van de basisschool vragen om onderwijs waarin denken én doen samengaan’

ZOEK SAMENWERKING “Neem in elk geval de tijd om het gehele team mee te nemen en te scholen”, stelt Stella Meijboom. “Die investering in tijd en geld betaalt zich vanzelf uit. Zoek de samenwerking. Ga op bezoek bij bedrijven en ROC’s om de buitenwereld binnen te halen. Ze helpen

DENKEN ÉN DOEN

je graag.” En: doe mee aan de TechniekTrofee, zegt

“Juist kinderen van de basisschool vragen om onder-

Smits. “Zelfs al staat W&T nog in de kinderschoenen

wijs waarin denken én doen samengaan en waarbij de

op je school. Winnen is leuk, maar je doet vooral mee

eigen belevingswereld het uitgangspunt is,” zegt Stella

om te leren.”

Meijboom, directeur van De Catamaran. “Dat bieden we met de Wonderwel-leerlijn, gekoppeld aan duurmet gas, water, elektra en afvalverwerking – ook door

SCHRIJF OOK IN VOOR DE TECHNIEKTROFEE 2018!

op bedrijfsbezoek te gaan bij nutsbedrijven.”

De TechniekTrofee is een jaarlijks terugkerend

zaamheid. We laten kinderen bijvoorbeeld kennismaken

initiatief van TechniekTalent.nu en het Ir. W. Maas DUURZAMERE MAATSCHAPPIJ

Geesteranus Fonds. De prijs van € 2.500 zet basis-

“Zo ontdekken de kinderen vanuit hun eigen onder-

scholen in de schijnwerpers die de talenten van

zoekende houding ook hoe ze een bijdrage kunnen

hun leerlingen willen ontwikkelen met behulp

leveren aan een duurzamere maatschappij. En dat daar

van Wetenschap & Techniek. Er is ook een

creativiteit, intelligentie, inzicht en samenwerking voor

Inspiratieprijs van € 2.500 voor het beste idee.

nodig is. De opdrachten hebben allemaal te maken met

De inschrijving voor de TechniekTrofee 2018 loopt

echte problemen, waarvoor de leerlingen een toepasbare

tot en met 13 april. Meedoen?

oplossing bedenken. Daar leren ze enorm veel van.”

Kijk op www.techniektalent.nu/techniektrofee.

Ons doel: jongeren enthousiasmeren voor de techniek en daarmee technisch talent winnen voor de technische sectoren. www.techniektalent.nu

EDG_MRT_040-041_TechniekTalent_v00.indd 41

05-03-18 19:15 13:24 05-03-18

Van idee tot vernieuwende v

het kan (als je wilt) Vijf jaar na het oorspronkelijke idee brengt vso-leerkracht Marcel Janse leerlingen nog steeds naar een hoger plan door ervoor te zorgen dat ze een technisch praktijkvak kunnen leren mét een volledig vso-schooldiploma. Zijn project, gesteund door het LeraarOntwikkelFonds, is bijna een baan op zich. ‘Ik wil dat jongeren een beroep leren waarmee ze zichzelf kunnen onderhouden en trots zijn op zichzelf.’ tekst tefke van dijk foto fred ernst

Tijdens het interview ligt rechts naast hem een toets die hij nog moet nakijken en links het schoollied dat hij maakt voor het jubileum. Leerkracht Marcel Janse van vso-school OdyZee Kloetinge schiet er niet van in de stress. ‘Ik ervaar geen werkdruk. Het is een kwestie van rationeel blijven en één ding tegelijk doen. Eén ding goed doen en dan pas het volgende. De andere dingen wachten wel.’ Janse geeft les aan jongeren met gedragsmoeilijkheden door psychiatrische stoornissen als adhd, pdd-nos en autisme. ‘Normaal ga je vanuit de leerstof naar het kind, nu moet je beredeneren vanuit het kind en dan naar leerstof kijken. Dat is anders in een reguliere setting.’

Wens van leerlingen Met zijn initiatief leren leerlingen een vak, met de expertise en borging van vaardigheden vanuit het speciaal onderwijs. In het symbioseprogramma halen zij een volledig vmbo-diploma met technisch praktijkprofiel. Het begon allemaal in 2013 met de wens van twee leerlingen van zijn vso-school die iets met techniek wilden. Janse: ‘We hebben van alles op poten gezet en ze met handvaardigheid laten werken aan een bank en een tafel, net wat ingewikkeldere opdrachten. Maar we hadden geen geld en middelen voor echte technieklokalen en bijbehorend personeel. Ze konden bij ons geen techniekdiploma halen.’

Certificaat samenvoegen Als je iets doet, moet je het goed doen, vond Janse. Hij stapte naar de directie en mocht zijn idee daarna toelichten tijdens een bijeenkomst van zorgcoördinatoren in Beveland. Daar kreeg hij de opdracht het verder uit te schrijven. Dat deed Janse, veelal in zijn vrije tijd. Hij voerde gesprekken met docenten en directies.

iteindelijk kon Pontes Bergweg Goes het idee inplannen U in hun systeem, als ontvangende school. Daarmee konden de twee jongens wekelijks les krijgen in metaal techniek en een certificaat halen. ‘Via DUO kunnen we dit certificaat samenvoegen tot één vmbo-bb diploma vanuit het OdyZee College. Inmiddels zijn vijf leerlingen op deze manier geslaagd en zitten er nu vier leerlingen in het huidige derde jaar.’

LerarenOntwikkelFonds De vraag was vervolgens hoe hij alles kon borgen. Janse: ‘Stel dat ik omval, wie pakt het dan op? Hoe zorg ik ervoor dat het blijft lopen als ik niet meer in de school ben? Ik wil de leerlingen de garantie bieden dat ze een passend diploma kunnen halen.’ Als finalist voor de verkiezing Leraar van het Jaar in het speciaal onderwijs in 2015 maakte Janse kennis met het LOF van de Onderwĳscoöperatie, dat leraren ondersteunt met initiatieven voor beter onderwijs. Hij besloot een aanvraag te doen om zijn idee te borgen. Dit heeft geresulteerd in een theoretisch onderbouwd o nderdeel van het schoolplan. Op uitnodiging van Janse kwamen diverse Kamerleden naar het OdyZee College voor meer informatie over het project en ze waren stuk voor stuk enthousiast. ‘Ik moest verbinding zoeken met de politiek, anders mist het plan verantwoording op een hoger vlak. Daar moet je verandering bewerkstelligen. Er zijn aanpassingen nodig om de praktijkpoot bij het vso te betrekken. Dat kon eerst niet, vanwege de c ombinatie vso-regulier en theorie-praktijk.’ Janse zocht ook contact met de Onderwijsraad en het ministerie om uit te zoeken hoe een en ander wettelijk is geregeld. Het bleek te passen in de symbiosewet, waarbij vso-leerlingen als gastleerling examen kunnen doen op de vmbo-school.

EDG_MRT_042-043_OC-LOF_v02.indd 42

05-03-18

19:16

e vso-praktijkleerroute: Kennis uitwisselen Het was hard werken, maar Janse voelde zich gesteund door de directies van beide scholen en de docenten van de praktijkkant. ‘Vanaf januari 2016 ben ik ook naar de LOFlabs geweest en drie open labs. De meerwaarde zat pbouw voor mij in het sparren over mogelijkheden en de o van de ideeën. Vind draagvlak, vind middelen en vind steun. Ruimte vinden en durven nemen, in voortdurende afstemming met beide directies. Het is waardevol om met andere LOF-ers, die geen belang hebben bij mijn idee, te denken en te groeien. Het van elkaar leren leidt tot vernieuwende oplossingen. In de bijeenkomsten was de coach een welkome bindende factor die de lijnen vasthield. Er is een enorme connectie tussen labs, LOF, LOF-coach en LOF-er.’ Het zou fantastisch zijn als het idee landelijk wordt uitgerold, droomt de bevlogen docent. ‘Het is een prachtige leerroute voor leerlingen die binnen een school ogenschijnlijk niet verder komen. Op deze manier kunnen zij een vak leren en een diploma halen.

Een certificaat of een volledig diploma: dat doet veel met je eigenwaarde. Helemaal als je de capaciteiten hebt om een echt diploma te halen.’

Trots Van de veertien leerlingen zijn er gemiddeld vier geschikt voor het traject. Janse: ‘Ze willen leren en gaan graag naar school, dat spat ervan af. Dit zijn de jongens en meiden die het later moeten doen. De leerlingen zijn mijn motivatie. Je ziet dat het effect heeft en dat geeft energie.’ Door hun stoornis mogen ze niet worden beperkt in hun ontwikkelingsmogelijkheden, vindt Janse. ‘Ze hebben al een b eperking, in emotionele of verstandelijke zin. Het ontbreken van lokalen mag geen rol spelen. Ben je als school te klein voor praktijklokalen, dan zijn er vast scholen in de buurt die dat wel hebben. Ik wil dat jongeren een beroep leren waarmee ze zichzelf kunnen onderhouden en trots zijn op zichzelf. En ik ben zo trots op ze.’

Het LerarenOntwikkelFonds is één van de programma’s van de Onderwĳscoöperatie. LOF zorgt voor budget, labs, coaching door collega’s en een netwerk, zodat leraren ruimte en mogelĳkheden krĳgen om hun professionaliteit te vergroten. Alle informatie over het LerarenOntwikkelFonds vind je op lerarenontwikkelfonds.onderwĳscooperatie.nl PrimaOnderwijs 43

EDG_MRT_042-043_OC-LOF_v02.indd 43

05-03-18

19:16

de Onderwijsdesk voor hulp bij leer- en gedragsproblemen in de klas!

Speciaal voor PrimaOnderwijs beantwoordt de Onderwijsdesk vragen van leerkrachten uit het hele land. Goede adviezen en cursussen waarbij je echt in je vak gehoord en begrepen wordt, zorgen dat je floreert voor de klas. Heb jij een vraag voor de Onderwijsdesk, mail die dan naar info@onderwijsdesk.nl

EHBO op school Gemiddeld worden er 240.000 kinderen per jaar medisch behandeld als gevolg van een ongeval. Veel ongevallen gebeuren op school en leerkrachten zijn dan het eerste aanspreekpunt. De Arbowet stelt dat de school de veiligheid en gezondheid van kinderen, leerkrachten en andere aanwezigen moet kunnen b eschermen. Daarom is in de Arbowet opgenomen dat scholen verplicht zijn om maatregelen te treffen op het gebied van BHV (Bedrijfshulpverlening). Het verlenen van EHBO is onderdeel van de BHV. Wist je dat… • ...op scholen en dagverblijven zo’n 11% ongevallen gebeuren, waarvan 8% leidt tot een ziekenhuisopname ? • ...kinderen tussen de 10 en 14 jaar het vaakst op de spoedeisende hulp terechtkomen? • ...kinderen van 5 t/m 12 jaar relatief vaker van een speeltoestel vallen en kinderen van 13 t/m 18 jaar zich relatief vaker verzwikken, snijden of stoten in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen?

• ...van alle sportblessures die bij de spoedeisende hulp terecht komen, 20% wordt veroorzaakt tijdens bewegingsonderwijs? Hierbij worden het vaakst de schouder, arm en/of hand geblesseerd. • ...bij een onverwachte inspectie van het ministerie van Sociale Zaken, er bij 150 van de 400 scholen onvoldoende BHV-ers aanwezig waren, de opleiding van de vrijwilligers niet in orde of was er iets mis was met de onderlinge afstemming tussen de hulpverleners? TIP 1 Zorg dat er minimaal één iemand in het team op de schoollocatie aanwezig is die EHBO kan verlenen. TIP 2 Houd je kennis up-to-date. Het is belangrijk om je kennis te blijven oefenen en herhalen zodat je snel kunt reageren bij ongevallen. TIP 3 Meld je aan voor de cursus Eerste Hulp aan Kinderen (VO-editie) op maandag 16 april a.s. bij de Onderwijsdesk. Onder begeleiding van Douwe Gerben Veenstra krijg je informatie en praktische tips/tools om leerlingen Eerste Hulp te bieden. Na afronding ontvang je een certificaat.

EDG_MRT_044-045_OnderwijsDesk_v01.indd 44

05-03-18

23:39

Hoe zorg ik ervoor dat leerlingen geconcentreerd blĳven werken op een drukke lesdag? Christina ( VO docent), Leidschendam Leerlingen hebben behoefte aan onderbrekingen waarbĳ hun brein even tot rust kan komen. Bĳ zo’n moment van ontspanning kan de geleerde stof van het kortetermĳngeheugen beklĳven en verplaatsen naar het langetermĳngeheugen. Na een rustmoment heeft de leerling weer ruimte in het kortetermĳngeheugen voor nieuwe lesstof en kunnen zĳ geconcentreerd verder werken. De hersenen van tieners zĳn gevoelig voor beloning, alles wat hen boeit, waar ze plezier aan beleven, wil graag herhaald worden. Ook voor jou is een rustmoment prettig om je brein even wat ontspanning te geven. TIP 1 Kies een vast moment tĳdens het lesuur. Dit zorgt voor gewenning en structureert de les. Plak een post-it op het bord om je aan het rustmoment te herinneren. TIP 2 Denk aan een ademhalings-, evenwichts-, concentratie- en visualisatieoefening. TIP 3 Een goede concentratieoefening vlak voor een toets is o.a. de volg-de-klok-oefening. Houd je hoofd stil en volg met je ogen de klok, kĳk eerst naar boven, dan naar rechts, links en naar onder. Herhaal dit een paar keer, ook in ander richting. Wanneer kan een rekenprobleem duiden op dyscalculie? Lieke, Almere In de kleutergroepen beginnen leerlingen al met het aanleren en oefenen van rekenvaardigheden. Een leerling kan dan al een achterblĳvende rekenontwikkeling laten zien. Bĳ deze leeftĳd kan echter nog niet dyscalculie worden vastgesteld aangezien de rekenontwikkeling kan verbeteren door extra ondersteuning. Het onderscheid tussen een rekenprobleem en dyscalculie wordt zichtbaar vanaf het einde van groep 5 of begin groep 6. In dit stadium van de rekenontwikkeling kan de hardnekkigheid en ernst van de achterstand duiden op dyscalculie. Dit betekent dat de leerling ondanks extra hulp en ondersteuning een blĳvende achterstand laat zien in zĳn rekenontwikkeling. TIP 1 Documenteer de extra rekenhulp die een leerling krĳgt. Dit geeft een indicatie van de hardnekkigheid en ernst van het rekenprobleem of mogelĳke dyscalculie. TIP 2 Meld je aan voor de cursus Begrĳp Dyscalculie op zaterdag 21 april a.s. bĳ de Onderwĳsdesk. Onder begeleiding van drs. Marĳe van Oostendorp krĳg je inzicht in processen en oorzaken van rekenproblemen en hoe je daarbĳ extra ondersteuning kunt bieden.

EDG_MRT_044-045_OnderwijsDesk_v01.indd 45

De Cursusladder • Begrĳp Autisme donderdag 5 april 2018 drs. Mirjam Zwaan • Executieve functies zaterdag 7 april 2018 dr. Diana Smidts • Rustmoment in de klas! dinsdag 10 april 2018 Wendy de Groot • Expliciete Directe Instructie (VO-editie) donderdag 12 april 2018 Brigitta Mathĳssen • Eerste hulp aan kinderen (VO-editie) maandag 16 april 2018 Douwe Gerben Veenstra • Begrĳp Dyscalculie zaterdag 21 april 2018 drs. Marĳe van Oostendorp • Expliciete Directe Instructie dinsdag 8 mei 2018 Marcel Schmeier • Begrĳp Hoogbegaafdheid (VO-editie) donderdag 21 juni 2018 drs. Floor Raeĳmaekers

05-03-18

23:40

Is Leren met Ouders het ei van Columbus? Het lijkt het ei van Columbus; ouders die hun eigen kind op school begeleiden bij specifieke vakken. Het zou prestaties verhogen en de werkdruk bij leraren verlagen. Op de scholen van Scala wordt deze aanpak al jaren toegepast. Joris Spekle en Henk van der Pas schreven het boek Leren met Ouders, waarmee leerkrachten, schoolleiders en bestuurders onderbouwde informatie en tips krijgen om dit ook op hun school te organiseren. door vanessa pelle

Het principe van ‘leren met ouders’ lĳkt op dat van ‘schippersscholen’ waarbĳ ouders en leerkracht het kind samen begeleiden. ‘Die kwaliteit van samenwerken gunnen we meer kinderen dan alleen kinderen aan boord van een schip’, zeggen Joris Spekle en Henk van der Pas in het boek Leren met Ouders. Leren met Ouders werkt volgens het ‘Dernyprincipe’ uit de wielersport. De Derny (een soort brommertje waar de gangmaker op zit) en de ‘renner’ zĳn een duo, waarbĳ de een de ander nodig heeft om tot maximale resultaten te kunnen komen. De Derny denkt en de ‘renner’ fietst. Voor de mensen die weinig kennis hebben van wielrennen: kun je de vergelĳking uitleggen? Joris: ‘In het wielrennen heeft men een oplossing gevonden om renners onder optimale omstandigheden te laten trainen ter voorbereiding op wedstrĳden. Zĳ maken hierbĳ gebruik van een Derny, een lichtgewicht motor die een beetje lijkt op een fiets. De Dernybestuurder zorgt er samen met een coach voor dat hĳ

de ‘renner’ een tempo biedt dat hem perfect past. Op deze manier verkeert de ‘renner’ in de meest ideale omstandigheden. De taak van de Dernybestuurder is niet heel ingewikkeld, maar heeft wél veel impact. We maken die bĳzondere vergelĳking tussen een groep leerlingen en een peloton wielrenners om inzichtelĳk te maken waarom het een goed idee is om samen met ouders te werken. Het is een combinatie van individuele begeleiding met gepersonaliseerd onderwĳs zonder dat er een nog groter beroep wordt gedaan op leraren.’ Het principe wordt sinds enkele jaren toegepast op Scala-scholen, dat zĳn 13 scholen in het katholiek en openbaar basisonderwĳs in de gemeente Heusden.

EDG_MRT_046-047_CPS_v00.indd 46

05-03-18

23:40

Je schreef het boek dan ook samen met Henk van der Pas, directeur bestuurder van Stichting Scala. Waarom besloten jullie hiertoe? ‘In november 2013 deed ik als leerkracht op basisschool de Bussel in Vlijmen, onderdeel van stichting Scala, mijn eerste Leren met Ouders-ervaring op, toen alleen nog met een moeder en zoon. In de periode daarna groeide de deelname van ouders en leerlingen en even daarna volgden meer deelnemende scholen. Ouders bleken het heel prettig te vinden om op deze manier bij te dragen aan de ontwikkeling van hun kind. Inmiddels zijn er meer dan 180 leerlingen die meedoen. We kregen regelmatig nieuwsgierige scholen op bezoek die wilden zien hoe dit in de praktijk werkte. Begin 2016 ben ik fulltime aan de slag gegaan om ook andere scholen en ouders te helpen om zo goed mogelijk met elkaar samen te werken waardoor leerlingen het fijner hebben op school en meer leren. Ik merk dat er behoefte is om deze unieke samenwerkingsvorm actief te onderzoeken. Een boek kan daarbij heel erg handig zijn.’ Waar zijn jullie inzichten op gebaseerd? ‘Er is een aantal concreet herleidbare inspiratiebronnen: Flipping the classroom, de Khan Academy, thuis onderwijs maar bovenal het LOVK; het Landelijke Onderwijs voor Varende Kinderen. Dat is een organisatie uit Rotterdam die onderwijs verzorgt voor jonge kinderen die aan boord wonen van een schip. Zij faciliteren en ondersteunen ouders zodat ze iedere dag samen met hun kind oefenen aan de doelen die basisscholen kennen. Die kwaliteit van samenwerken gunnen we meer kinderen dan alleen kinderen aan boord van schip.

nieuwe leerdoelen te kiezen. De begeleiding komt voor het grootste deel (van dat vak) voor rekening van de ouder. Uiteindelijk ervaren leerkrachten minder stress en werkdruk. Het is natuurlijk wel even wennen.’ Wat biedt het boek de leerkracht en de ouders wat ze niet al weten of doen? ‘Binnen de vier genoemde vormen van Leren met Ouders ontstaan nog steeds nieuwe varianten en combinaties. Het is hartstikke leuk als scholen die nieuwe plannen op hun school realiseren. Daar biedt het boek ondersteuning en inspiratie bij. Er zijn ook scholen die Leren met Ouders inzetten om anderstalige ouders te betrekken, door ze te helpen de Nederlandse taal aan te leren en de nieuw opgedane kennis in te zetten om hun kinderen te ondersteunen. Ik vind dat echt heel mooi!’ De voordelen zijn heel helder: verlichting werkdruk leraren, meer persoonlijke aandacht voor het kind, betere leerresultaten… Waarom doet niet elke school dit al járen? ‘Laatst zei iemand tegen me dat Leren met Ouders eigenlijk het ei van Columbus is. Zo had ik het nog niet bekeken en het is een heel mooi compliment. En een vader die zijn zoon en dochter ondersteunt, schreef laatst op LinkedIn: ‘De eerste leraren van het kind zijn de ouders.’ Prachtig toch?’

s Leren met Ouder a is verkrijgbaar vi CPS.nl/uitgeverij

Ouders worden aangestuurd door de leraar om hun kind te begeleiden. Hoe werkt dit in de praktijk? ‘Er zijn grofweg vier vormen waarop je Leren met Ouders kunt organiseren. Op school/onder schooltijd, thuis/ na schooltijd, op school/na schooltijd en thuis/onder schooltijd. Vervolgens is er volop ruimte om het op een manier te organiseren die bij de school past.’ Schrijft de leraar individuele leerplannen voor de leerling en de ouders? Levert dat niet veel extra werk op? ‘De meeste basisscholen werken met groepsplannen of een vorm hiervan. Leerkrachten stellen doelen op individueel niveau van de leerling en delen de groep tijdens een aantal vakken in op drie instructieniveaus. Het stellen van die doelen blijft, het indelen op instructieniveau voor een deelnemende leerling niet. Wat er wel verandert, is hoe het leerdoel wordt gesteld en op welke manier instructie en begeleiding verloopt. De leerkracht kiest samen met de ouder én de leerling leerdoelen. Ze evalueren deze om vervolgens PrimaOnderwijs 47

EDG_MRT_046-047_CPS_v00.indd 47

05-03-18

23:41

P O ST- H B O - O PLE IDIN GE N Onderwijs Maak Je Samen biedt komend schooljaar een reeks gloednieuwe post-hbo-opleidingen die jouw loopbaan in het onderwijs een boost kunnen geven.

TAAL-/LEESCOÖRDINATOR

Erkend bij CPION/SPEN en Registerleraar Deze opleiding is bedoeld voor alle leraren die zich

Als taal-/leescoördinator ben je op de hoogte van alle

willen toeleggen op het optimaliseren van het taal-/

taaldomeinen en ben je toegerust om deze kennis

leesonderwijs op hun school. Jij bent samen met je

te delen met je teamleden. Als taal-/leesexpert ben

schoolleider, intern begeleider en/of taalwerkgroep

je in staat om op de hoogte te blijven van nieuwe

de spin in het web, als het gaat om het op peil krijgen

ontwikkelingen. In de verbeterprocessen die je in

of houden van jullie taalonderwijs binnen de school.

gang zet, treed je ook op als procesbegeleider/coach voor je collega’s.

UTRECHT

START

S.OMJS.NL/TAAL-LEESCOORDINATOR

8 OKTOBER 2018

INTERN BEGELEIDER

Erkend bij CPION en Registerleraar Deze opleiding is voor alle toekomstige of startende

inzichten met betrekking tot zorg en Passend

intern begeleiders. Jij vormt, samen met de

Onderwijs.

schoolleider, het onderwijskundig managementteam en bent dé spil in ondersteuning van leraren bij

Onderwijs Maak Je Samen richt zich met deze

hun eigen professionele ontwikkeling. Iedere

opleiding op de toekomstbewuste intern begeleider:

(toekomstige) intern begeleider dient zich

een coach met een grote verantwoordelijkheid

competenties eigen te maken om – samen met

en impact op beleids- en organisatieontwikkeling

de schoolleider – organisatieveranderingen en

binnen de school om zo de groei van alle leerlingen

-ontwikkelingen vorm te geven vanuit de nieuwste

mogelijk te maken.

HELMOND

START

20 SEPTEMBER 2018

S.OMJS.NL/INTERNBEGELEIDER

Bekijk het volledige aanbod op omjs.nl/professionalisering.

EDG_MRT_048-049_OMJS_v03.indd 48

05-03-18

23:41

VERANDERKRACHTIGE LERAAR Erkend bij CPION en Registerleraar

Iedereen is het erover eens: voor de leerling

Onderwijs Maak Je Samen heeft een opleiding ontwikkeld

maakt de leraar het verschil. De leraren van een

die erop gericht is verandering te bewerkstelligen in

school vormen, samen met de schoolleiding, het

jouw kijk op jezelf, in het werken in de groep en in de

collectief dat het verschil kan maken voor elke

samenwerking met je collega’s. Na het volgen van deze

leerling en elke professional. Maar hoe vergroot je

post-hbo-opleiding kun je meer impact realiseren in

je impact?

kwalitatief goed onderwijs en vergroot je tegelijkertijd jouw carrièreperspectief.

HELMOND

UTRECHT

START

27 AUGUSTUS 2018

3 SEPTEMBER 2018

S.OMJS.NL/VERANDERKRACHTIGELERAAR

TOEKOMSTBEWUSTE SCHOOLLEIDER SRPO-gecertificeerde schoolleidersopleiding

In de komende tien jaar verlaat meer dan 40%

Onderwijs Maak Je Samen richt zich met deze opleiding

van de huidige schoolleiders het onderwijs. Dit

op de toekomstbewuste schoolleider: een coach waar

vraagt om een nieuwe generatie schoolleiders.

het kan, een manager waar het moet, maar bovenal een

Schoolleiders die vanuit een sterk bewustzijn hét

leider om succesvolle en impactrijke onderwijsinnovaties

verschil willen maken voor de toekomst van het

in te richten en te borgen in de school!

Nederlandse onderwijs. HELMOND

UTRECHT

START

28 AUGUSTUS 2018

4 SEPTEMBER 2018

S.OMJS.NL/TOEKOMSTBEWUSTESCHOOLLEIDER

e pr od uc te n G er el at ee rd tg ev er ij va nu it de ui

Toekomstbewust Leiderschap

The Dutch Way

Wereldwijde perspectieven op leren

Leren, lesgeven en leiderschap in

en leiderschap

het Nederlandse onderwijs

Lees meer en bestel via omjs.nl/webwinkel.

EDG_MRT_048-049_OMJS_v03.indd 49

05-03-18

23:42

Talent niet alleen voor de

‘happy few’ ‘Leerlingen die hun talenten kennen zullen bewuster keuzes kunnen maken’

Talent wordt niet langer gezien als iets dat enkel bij sommigen aanwezig is. Iedereen heeft talent. Voormalig schooldirecteur, leerkracht en tegenwoordig educatief ondernemer Ard Huizinga ontwikkelde daarom Talentmix; een praktisch leermiddelpakket voor het PO waarbij elke leerling zich bewust wordt van zijn of haar talent.

Hoe ben je begonnen met de ontwikkeling van Talentmix? ‘Toen ik in de bovenbouw van het basisonderwijs werkte, stelde ik mezelf vaak de vraag of ik de talenten van mijn leerlingen wel kende. Ik stak veel tijd in het bijspijkeren van achterstanden, maakte plannen om de lage scores omhoog te krijgen maar zag daarin weinig rendement. Een veel betere opbrengst zag ik wanneer ik leerlingen aanspoorde om datgene waar ze al goed in waren verder te gaan ontwikkelen. Dan ontstond er enthousiasme en werkplezier. Ik ben ervan overtuigd dat leerlingen die hun talenten kennen op een meer bewuste manier keuzes kunnen maken en met veel meer plezier kunnen werken. Leerlingen die zich bewust zijn van wie ze zijn, wat ze kunnen en wat ze willen, staan steviger in hun schoenen, hebben een groter zelfvertrouwen en meer kans op succes in het vervolg van hun leven. Waardering voor het talent van elke leerling zorgt ook voor meer wederzijds begrip en stimuleert om samen te werken en daarbij elkaars sterke punten te benutten. In een cultuur waarin we gewend zijn om de nadruk te leggen op de zwakke punten en veel energie steken in het wegwerken van de onvoldoendes is deze talentgerichte benadering niet vanzelfsprekend. Talentmix is tot stand gekomen door jouw werk bij TalentDiggers, gericht op talentontwikkeling bij volwassenen. Waarom heb je dit omgezet naar het PO? ‘Wat ons altijd opvalt bij TalentDiggers is de enthousiaste, maar ook verbaasde reactie van deelnemers op het moment dat ze hun talenten ontdekken. Vaak horen we: ‘Had ik dit maar eerder geweten. Waarom heb ik

dit niet op school geleerd?’ Talentmix geeft wel die aandacht aan talentontwikkeling in het basisonderwijs.’ Welke 21ste eeuwse vaardigheden komen naar voren in Talentmix? ‘De focus ligt op de vaardigheid ‘zelfregulering’. Doordat leerlingen zichzelf beter leren kennen, wordt het eenvoudiger om zichzelf te profileren vanuit hun sterke punten. Daarnaast is er veel aandacht voor ‘samenwerken’. Door te kijken naar elkaars talent leren kinderen hoe waardevol het is om de sterke punten van de ander te benutten.’ Hoe start je Talentmix? ‘Als leerkracht in groep 7 en 8 wil je graag direct aan de slag kunnen én inspirerende lessen geven. Daarom is Talentmix zo ontwikkeld dat het eenvoudig is te integreren in het bestaande onderwijsaanbod en echt weinig voorbereiding van de leerkracht vraagt. Het belangrijkste doel ligt in de bewustwording van de individuele kwaliteiten van elke leerling. Elke leerling maakt online de Talentmixtest, die bestaat uit 92 online meerkeuzevragen. Op basis van de antwoorden van de leerling wordt direct een persoonlijke top 5 van talenten weergeven. Een belangrijk uitgangspunt van deze test is gelijkwaardigheid. Ieder kind heeft talent en ieder kind heeft een persoonlijke top 5. Het ene kind kan niet beter scoren op de test dan de ander. Je talenten ontdekken, is niet alleen leren, maar vooral ook doen! Het Doeboek staat vol opdrachten als het inter viewen van ouders, o ntdekken van elkaars t alenten en het doen van samenwerkingsopdrachten.’

EDG_MRT_050-051_Schoolsupport_v02.indd 50

05-03-18

23:43

Kijk op Schoolsupport.nl/talentmix en op Talentmix.nl Wat kan de leerkracht hier mee? ‘Er is voor gekozen om de registratie voor de leerkracht te beperken tot een groepsoverzicht. Het gaat namelijk om de bewustwording en niet om het resultaat. Wél worden er in de handleiding suggesties gegeven hoe je de kinderen in groepsopdrachten kunt laten samenwerken op basis van hun talent. Veel opdrachten in het Doeboek zijn zelfstandig te doen. Daarnaast hebben de leerlingen het Doeboek nodig omdat hierin beschreven staat wat de kracht van hun talenten is, maar ook wat de valkuilen zijn. Deze beschrijvingen kan de leerling uitknippen om hiermee een persoonlijke Talentmix samen te stellen. Het Doeboek stuurt het werken met Talentmix, waarbij de leerlingen stap voor stap verder komen.’ Wat gebeurt er na afloop van het project? Via talentmix.nl worden allerlei tools gedeeld. Zo is er al een handreiking te downloaden voor het voeren van talentgesprekken en kun je gebruik maken van de Quickscan voor een eerste impressie van de beschikbare talenten. De komende tijd worden hier extra tools aan toegevoegd, waardoor je als leerkracht telkens weer uitgedaagd wordt om het maximale uit het talent van jouw leerlingen te halen. Belangrijk is om te beseffen dat cultuurverandering tijd kost. We zijn geneigd om te denken vanuit het aanleren van vaardigheden en hebben vaak te weinig zicht op het talent van kinderen. Door de thuisopdrachten wordt deze cultuurverandering ook naar het gezin toe gecommuniceerd en kan de school zich profileren op het gebied van talentontwikkeling.’

De leerkracht als aanstekelijk voorbeeld Als leerkracht zul je jezelf ook de vraag stellen: ‘Hoe zit het met mijn talenten? Werk ik vanuit mijn talent of vanuit aangeleerd en ingesleten gedrag? Ben ik als leerkracht een aanstekelijk voorbeeld?’ Dat kan volgens Ard Huizinga confronterend zijn, want het is helemaal niet vanzelfsprekend om als volwassene vanuit je talent te leven. De verwachting van anderen en de structuur van het leven kunnen je hierin beperken of afremmen. Via talentmodel.nl vind je tips en de online Talenttraining, waar je als leerkracht je voordeel mee kunt doen om een eerste stap te zetten om te werken vanuit je talent.

PrimaOnderwijs 51

EDG_MRT_050-051_Schoolsupport_v02.indd 51

05-03-18

23:43

Zelf doen staat centraal

bĳ nieuwe lesmethode

Maakkunde

Papieren vliegtuigjes suizen langs m’n oren als ze naar voren worden gegooid. Meer vooraan worden A4-tjes bijna verontschuldigend in de hoepel gelegd. Die verontschuldiging is niet nodig, het doel is immers de hoepel bereiken, de manier waarop mag iedereen zelf bedenken… ook deze leraren tijdens de nascholingscursus Maakkunde van NEMO die vandaag gestart is. door vanessa pelle foto’s nemo | digidaan

Marjolein van Breemen is hoofd Educatie & Onderzoek bĳ NEMO en ‘grondlegger’ van de Maakkunde-methode. ‘Wĳ houden ons al jaren bezig met nascholing voor leerkrachten. W&T-onderwĳs kan beter en spannender. Er is fantastisch materiaal beschikbaar, maar als je W&T duurzaam wil verankeren in het onderwĳs, moet je de leerkracht wel ondersteuning bieden in het geven van die lessen, want een goede les reikt verder dan alleen een boek. We hebben een volledige lesmethode ontwikkeld waarbĳ je eerst met je hele team een training volgt om onderzoekend en ontwerpend leren zelf toe te kunnen passen. Daarna kun je aan de hand van de lesmethode zelf met je leerlingen aan de slag op school.’

EDG_MRT_052-055_Maakkunde_v02.indd 52

08-03-18

09:43

Taal en rekenen Bĳ het ontwikkelen van de methode is geluisterd naar de wensen van de leraar. Marjolein: ‘Basisschoolleerkrachten moeten alles geven, van taal tot rekenen, van wereldoriëntatie tot muziek. Eén van de behoeftes van leerkrachten is aansluiting met taal en rekenen. Dat hebben we in deze lesmethode heel expliciet gemaakt. Als je immers toch bezig bent met een onderzoeks- of ontwerpproces, dan is het heel logisch om daar taal en rekenen aan te verbinden. Per les staan de leerdoelen en de aansluiting bij bijvoorbeeld taal of rekenen beschreven. Wat heb je nodig? Wat kun je voorbereiden? Hoe kun je je les uitbreiden? De methode is hierdoor ook laagdrempelig voor scholen waar nog weinig met W&T gedaan wordt. Daar zie je bĳvoorbeeld dat in de praktĳk proefjes worden overgeslagen door gebrek aan materiaal, kennis of tĳd. De methode bevat kanten-klaar lesmateriaal dat makkelĳk toepasbaar is en waarbĳ je gebruik kunt maken van simpele spullen als lege melkpakken, elastiekjes, petflessen en blikjes.’

Succeservaring Maakkunde bestaat uit 10 thematische modules gericht op wetenschap en technologie voor het hele basisonderwĳs. De lesmethode start dus met groep 1. ‘Het is een behoorlĳke uitdaging om te ontwerpen met kleuters, maar het kán wel! Voor de module Chemie ga je bĳvoorbeeld stoepkrĳt ontwikkelen. Ieder kind speelt met stoepkrĳt, ieder kind kent het, maar hoe maak je het? We zorgen dus voor lessen die passen bĳ het niveau en de interesse van het kind. Het moet een herkenbaar probleem zĳn dat ze écht kunnen oplossen We willen dat kinderen iets maken waarbĳ ze gebruikmaken van eigenschappen van stoffen. We willen dat het veilig is en het moet een succeservaring opleveren, het moet kúnnen lukken. Het spannends is het als de leerlingen de vrĳheid hebben om het zelf uit te breiden. Rond de module Elektriciteit voor groep 5 t/m 8 bouwen leerlingen bĳvoorbeeld een stofzuiger met een petfles, ventilator en een motortje. Als de leerlingen eenmaal bezig zĳn en het werkt, gaan ze los! Dan maken ze er een stofzuigerzak bĳ bĳvoorbeeld. Of ze bouwen de stofzuiger om tot robot en laten hem ronddraaien.’ PrimaOnderwĳs 53

EDG_MRT_052-055_Maakkunde_v02.indd 53

08-03-18

09:44

Breder dan de plusklas Natuurlĳk zĳn er op het gebied van W&T meer initiatieven in Nederland, beaamt Marjolein. ‘Maar vaak niet structureel en soms bĳvoorbeeld alleen voor de plusklassen. Daar willen we verandering in brengen. Er is weinig geld, weinig tĳd of bĳvoorbeeld een taalprobleem. Het zĳn allemaal zaken die opgelost moeten worden. Het zĳn ook zaken die je heel goed met W&T-onderwĳs kunt aanpakken. Het is fantastisch voor de leerlingen die minder goed kunnen leren, maar wel goed zĳn met hun handen om ook eens waardering te krĳgen. In de slipstream daarvan leren ze ook even hoe ze een grafiek moeten maken, om maar een voorbeeld te noemen. Denk ook aan de leerling met dyslexie. Ik ken een jongen die dit materiaal fantastisch zou vinden, maar er op zĳn school nooit mee in aanraking komt omdat hĳ de plusklas niet haalt. Door de training voor het hele team aan te bieden hopen we een grondhouding te ontwikkelen waardoor W&T voor iedereen toegankelĳk wordt. We proberen de weg te effenen, maar uiteindelĳk moeten de leraren gemotiveerd zĳn om het te doen.’

Gezonde samenleving Het doel van NEMO om Maakkunde-trainingen te geven, is alle kinderen met W&T in contact te brengen. Het is missiegedreven en wordt zonder winstoogmerk gedaan. De trainingen zĳn kostendekkend. Marjolein: ‘We willen bovendien geen trainingscentrum worden en dragen onze kennis ook over aan trainingspartners, denk aan de pabo. Het doel is dat een kind alles aangeboden krĳgt om te kunnen kĳken waar zĳn of haar passie en talent ligt. Onbekend maakt onbemind. Geen enkele wetenschapper of techneut is dat geworden door er alleen over te lezen. Geen enkele kunstenaar is dat geworden door alleen een plaatje te bewonderen. Vraag het jezelf eens af. Waarom ben jĳ geworden wie je bent? Waarom sta jĳ voor de klas? Ik ben zelf breed geïnteresseerd in W&T door kleine momenten die ik zelf heb ervaren. Ik weet nog dat ik ooit een les heb gehad in een ‘documentatiecentrum’ zoals dat toen heette. Dat ging over zure regen – dat was nogal een ding in de jaren ‘80. We deden een experiment en ik heb toen voor het eerst een echte regenwurm vastgehouden. Dat vond ik zo spannend. Door dit soort echte ervaring ben ik biologie gaan studeren. Ieder kind is nieuwsgierig en wĳ krĳgen het voor elkaar om die nieuwsgierigheid te laten afstompen. Kennis is belangrijk, maar dat hoef je niet op één manier over te dragen. De nieuwsgierigheid prikkelen is juist goed. Zonder vragen zouden we geen vooruitgang hebben in de wereld. Leren onderzoeken en zelf ontdekken maken kritische burgers en dat zorgt voor een gezonde samenleving.’

Neem een kĳkje op maakkunde.nl 54

EDG_MRT_052-055_Maakkunde_v02.indd 54

08-03-18

09:45

CPS Le

Lesson Study

als effectieve vorm van teamleren Lesson Study is een specifieke vorm van teamleren die over de hele wereld zijn waarde heeft bewezen. Ook in Nederland ontdekken steeds meer scholen de methode en de meerwaarde van Lesson Study.

herziene druk

Lesson Study is gericht op het gezamenlijk leren van collega’s door systematisch te werken aan het verbeteren, vernieuwen en/of verder ontwikkelen van het onderwijs. De methode past naadloos bij het streven van veel scholen om zich verder te ontwikkelen tot lerende organisatie.

Professionalisering en werkdruk Een belangrijk aspect van Lesson Study is de inzetbaarheid bij de individuele professionalisering van de leerkracht. Het gehele team leert en zet zich samen in om (individuele) kennis en vaardigheden te verbeteren en verder te ontwikkelen. Hierdoor gaan collega’s binnen teams hechter en succesvoller samenwerken en leren zij bijvoorbeeld beter om te gaan met de toenemende werkdruk binnen het onderwijs.

Met nieuwe praktijkervaringen Prijs: € 29,90 Sector: PO/VO/MBO Bestelnummer: 32401-2 Auteurs: Henk Logtenberg en Linda Odenthal

én exclusief voorwoord van Makoto Yoshida, de grondlegger van Lesson Study.

Bestel deze en meer CPS-uitgaven op www.cps.nl/uitgeverij PrimaOnderwĳs 55

CPS LessonStudy Primaonderwijs Maart2018.indd 1 EDG_MRT_052-055_Maakkunde_v01.indd 55

26-02-18 09:28 05-03-18 23:46

Taalontwikkeling en lezen stimuleren met deze geactualiseerde CPS-uitgaven Taal en lezen is belangrijk voor alle kinderen. Zo kan een goede taalvaardigheid ook bijdragen aan betere prestaties bij andere vakken. Om kinderen de beste kansen te bieden is taalonderwijs van groot belang. Onderstaand een drietal onlangs geactualiseerde CPS-uitgaven die u handvatten geven voor goede lessen en helpen om het beste uit uw leerlingen te halen. De werkmappen en het toetspakket zijn geschreven en samengesteld door adviseurs van CPS die de meest recente inzichten en actuele kennis aanvullen met een flinke dosis praktijkervaring.

Werkmap Begrijpend luisteren en woordenschat De praktijk van begrijpend luisteren met het jonge kind Hoe worden jonge kinderen beter in begrijpend luisteren? In het theoretische deel wordt besproken hoe je kinderen uitdaagt na te denken over de inhoud van teksten. Er worden aanwijzingen en tips voor de praktijk gegeven. De map bevat 38 uitgewerkte activiteiten. Het theoretische deel en de praktische aanwijzingen zijn voor de tweede druk geactualiseerd. Prijs: € 97,95 Bestelnummer: 32388 | Sector: PO

Werkmap Fonemisch bewustzijn Aan de slag met klanken en letters in groep 1 en 2 Fonemisch bewustzijn staat voor ‘het bewustzijn van klanken in woorden’ en bestaat onder meer uit analyseren (hakken), synthetiseren (plakken) en vaardigheden rondom letters. De Werkmap Fonemisch bewustzijn vormt een vrijwel complete leerlijn voor het taalonderwijs in de groepen 1 en 2 van de basisschool. Het biedt talloze suggesties voor activiteiten met letters en klanken. De werkmap is in 2017 geactualiseerd met onder andere twee nieuwe bijlagen. Prijs: € 97,95 Bestelnummer: 32358 | Sector: PO

Toetspakket Beginnende geletterdheid Met dit toetsenpakket kunnen leerkrachten van groep 1 tot en met 3 kinderen opsporen die uitvallen op het gebied van beginnende geletterdheid en actie ondernemen om hier iets aan te doen. Zij kunnen zodoende leesproblemen voorkomen, want beginnende geletterdheid is een belangrijke voorwaarde voor een goede leesstart. Prijs: € 77,50 Bestelnummer: 32324 | Sector: PO

Houd uw vakkennis ook in 2018 up-to-date en bestel deze uitgaven vandaag nog op www.cps.nl/uitgeverij

CPS boekenpagina Primaonderwijs Maart2018.indd 1

19-02-18 15:12

Daag jouw leerlingen uit om het maximale te bereiken! Zorg voor goede resultaten in jouw klas met de juiste partner in leermiddelen

Ruim aanbod passend bij de actuele onderwijsthemaâ&#x20AC;&#x2122;s

De nieuwste trends en de beste merken!

Direct bestellen en snel in huis!

De webwinkel voor het onderwijs

EDG_MRT_000_Educatheek_Backcover_v00.indd 1 EDG_MRT_056_Educatheek.indd 56

info@educatheek.nl www.educatheek.nl 030 - 711 03 17

02-03-18 05-03-18

10:57 23:47

LEES HET INTERVIEW MET DE ONTWIKKELAAR VAN TALENTMIX OP PAG. 50

schoolsupport

Direct aan de slag met talentontwikkeling!

Ontdek en ontwikkel je talent!

Compleet pakket talentontwikkeling voor groep 7 en 8 ● Versterk het zelfbeeld, zelfvertrouwen en de samenwerking tussen leerlingen ● Leerlingen werken aan de 21ste eeuwse vaardigheden ‘zelfsturing’ en ‘samenwerking’ ● Gebruik dit lespakket tijdens de lessen sociale vorming als voorbereiding op het voortgezet onderwijs ● Ontdek de unieke online Talentmixtest ● Inclusief handleiding ●

www.schoolsupport.nl

Adv_Schoolsupport_talentmix_primaonderwijs_Mrt _2018.indd 1

Bestel op schoolsupport.nl/talentmix

14-03-18 09:05