TIP Magazine - Oktober - 2023

Review - KGM Torres

Dit nieuwe automerk komt voor de verandering niet uit China

Waarom je inkakt na het eten en hoe je dat kunt vermijden

Een maandblad vol inspiratie! Magazine ORGANISEER

Stoptober

10 Redenen om te stoppen met roken

De aanpak Peter Bosz

‘Elke wedstrijd liet hij ons geloven dat we de beste van de Eredivisie waren’

Jaargang 4 - Nummer 8

Oktober 2023 - € 5,95

Beste lezer,

De zomer is voorbij, de donkere herfstdagen zijn aangebroken. Dat betekent minder daglicht, meer binnen zitten en kans op verkoudheid, gesnotter en gehoest. Met andere woorden: meer kans op de welbekende ‘herfstdip’. In deze editie geven we tips om de herfst goed door te komen.

Maar deze maand brengt ook weer een hele hoop gezelligheid met zich mee. Halloween wordt namelijk steeds populairder in ons land. Waar het is komen overwaaien vanuit de VS, Canada en Groot-Brittannië, zie je het ook steeds meer hier terugkomen: basisscholen die eraan meedoen, huizen die versierd worden en natuurlijk de vele Halloween-party’s! Mocht je het zelf ook een Halloween-fan zijn, moet je je natuurlijk zo goed mogelijk ‘aankleden’ (en het liefst choqueren)! Wij denken daarbij graag met je mee.

Je kent het gevoel vast en zeker. Na een maaltijd kak je helemaal in en zou je het liefst even gaan liggen. De zogenoemde ‘after dinner dip’ of een ‘foodcoma’, als je ook je ogen niet meer open kunt houden, komt dan om de hoek kijken. Maar dat moe voelen na het eten heeft wel degelijk te maken met wat je in je mond stopt. Wij leggen je er alles over uit.

In oktober is de campagne van Stoptober weer gestart. Je krijgt via de app dagelijks ondersteuning en via social media heb je contact met medestoppers en stoppen-met-roken coaches. Een extra steuntje in de rug nodig? Tip geeft 10 voordelen van het stoppen met roken.

Verder hebben we een artikel over de werkwijze van PSV-trainer Peter Bosz, lees je een interview dat Lili Genee had met Denise Speelman en Jasmin Ossebaar, twee modellen die zich als ambassadrices hebben aangesloten bij ‘haar’ Vullen of Voeden’, en schotelen we je nog heel veel andere, nuttige tips voor. Hopelijk doe je er je voordeel mee.

Wij wensen je weer heel veel leesplezier toe.

De redactie

Colofon

ISSN

Jaargang 4 – 2023

Tip Magazine is een uitgave van Teampress Uitgevers. Kerketuinenweg 95 2544 CZ, Den Haag

Telefoon: 070 308 2050

E-mail: redactie@teampress.nl

Uitgever Jan Glaser

Redactie Carlo Willemsen carlo@teampress.nl

Fotografie Shutterstock

Vormgeving

Lisa Glaser

Druk Veldhuis Media BV

Commercie

Koen de Jong 070 – 891 10 00 koen@teampress.nl

Distributie

Teampress Uitgevers, Den Haag

Disclaimer

Hoewel de gegevens in Tip Magazine met grote zorgvuldigheid bijeengebracht zijn, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele (zet)fouten of onvolledigheden. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen; degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever (redactie@teampress.nl) wenden.

Zo organiseer je het ultieme Halloweenfeest

Halloween wordt steeds populairder in ons land. Waar het is komen overwaaien vanuit de VS, Canada en Groot-Brittannië, zie je het ook steeds meer hier terugkomen: basisscholen die eraan meedoen, huizen die versierd worden en natuurlijk de vele Halloween-party’s! Mocht je zelf ook een Halloween-fan zijn, moet je je natuurlijk zo goed mogelijk ‘aankleden’ (en het liefst choqueren)! Wij denken daarbij graag met je mee.

Een creepy uitnodiging

Een uitnodiging op Facebook is leuk, maar een echte uitnodiging versturen is natuurlijk nóg veel leuker. Zorg ervoor dat jouw uitnodiging bijzonder is. Er zijn standaard Halloweenuitnodigingen te koop, maar zelf aan de slag gaan met Photoshop is natuurlijk ook een leuke optie.

Heb je de adressen van je vrienden niet, en wil je niet obvious om alle adressen gaan vragen? Stuur dan Paperless Post, waarbij je online een persoonlijk kaartje kunt maken. Je verstuurt dit kaartje gewoon via de mail. Een soort e-card, maar dan een stuk stijlvoller. Enne, vergeet ook niet te vermelden dat het een verkleedfeest is. En dat je er niet in mag komen als je níét verkleed bent. Het is immers Halloween.

Het budget

Een feest geven is niet goedkoop. Je moet zorgen voor de hapjes, drankjes, decoratie én eventuele schoonmaakkosten. Stel dus van te voren een budget voor jezelf. Bedenk eerst hoeveel mensen je uitnodigt, hoeveel een gemiddelde gast drinkt (en of dit bier, wijn of fris is). Ga ook bij jezelf na of je sterke drank in wil slaat voor de liefhebbers. Persoonlijk geven wij vaak

‘bring your own booze’ feestjes, waarbij mensen hun eigen sterke drank meenemen als ze dit lekker vinden. Scheelt jou een hoop geld én is weinig moeite voor de gasten zelf.

Enge snacks

Bij een Halloween feest organiseren hoort natuurlijk ook een flinke hoeveelheid enge snacks inslaan. Wees creatief, maar denk niet te moeilijk. Een combinatie van oranje en zwarte macarons kunnen bijvoorbeeld ook heel classic zijn. Maar mocht je in de keuken willen staan voor écht enge Halloweensnacks, dan verdient jouw feest natuurlijk wel pluspunten.

Spannende muziek

Door de juiste muziek aan te zetten bij binnenkomst van je gasten, creëer je meteen de juiste sfeer. Zet de muziek op ‘repeat’ bij de deur of in de hal. Stel je voor: de deur wordt geopend door een zombie butler die geen woord zegt.. en de ‘theme song’ van Dead silence klinkt luid. Dit bezorgt je gasten meteen kippenvel. Andere ideeën voor muziek bij binnenkomst:

• Michael Jackson – thriller

• Bach -Toccata & Fugue in D minor

• Jaws theme song

• The exorcist theme (tubular bells)

• The Ring Samara’s song

Vraag een bijdrage

Vergeet ook niet dat een feest geven niet stopt bij het kopen van drank en hapjes. Glazen, servies, decoraties en soms muziek (wordt het een Spotify-playlist of een dj?) kosten ook nog geld. Zie je het door deze kosten niet meer zitten? Vraag dan of de gasten een bijdrage van €5 willen geven. Vaak is dat geen probleem, omdat ze op deze manier niet zelf een feest hoeven te organiseren. En €5 per persoon loopt aardig op.

Decoraties

Halloweendecoraties maken of breken jouw Halloweenfeest. Want zeg nou zelf, een Halloweenfeest zonder decoraties mag je niet echt een Halloweenfeest noemen. Dit kan heel goedkoop met zelfgemaakte decoraties, maar je kunt hier ook uitpakken. Een rookmachine, stroboscoop, skeletten in de gang of spinnen door het hele huis… Op Pinterest is genoeg inspiratie te vinden voor de tofste Halloweendecoraties. Denk ook even aan de verlichting, want niets is zo ongezellig als te felle lampen op een feestje. Ga bijvoorbeeld voor string lights die je als een ketting over het plafond hangt. Het liefst met kleine spookjes of pompoenen voor dat extra Halloweengevoel.

Allemaal staan

Zet de eettafel aan de kant en gebruik deze als bar (óf als beer pong tafel). Wij zijn voorstander van feestjes waarbij je gasten moeten staan – omdat dat nou eenmaal veel gezelliger is dan

wanneer iedereen op een bank ploft om daar vervolgens niet meer uit te komen. Maak gebruik van de muziek, en creëer een toffe dansvloer. Eetkamerstoelen kunnen tijdelijk in een andere kamer waar je gasten niet mogen komen.

Kostuum verplicht

Op een Halloweenfeest is het gebruikelijk dat iedereen zich verkleed, je kunt dit stimuleren door een prijs voor het beste kostuum uit te reiken. Nu er in Nederland steeds meer aan Halloween gedaan wordt, zijn er ook meer en makkelijker kostuums te verkrijgen

Bloedrode punch

Geen Halloweenfeest is compleet zonder bloedrode bowl of punch. Spookachtig groen, oranje of zwart is natuurlijk ook een goed idee. Tik wat droog ijs op de kop en je serveert de punch met een angstaanjagende mist.

Servetten, borden, bestek, glazen en tafelkleden

Sla deze onmisbare items in themakleuren in. Een feestelijke aankleding maakt je tafel in een mum van tijd feestklaar. Ga je voor de weggooivariant, dan hoef je ook niet tegen de afwas op te zien.

Flikkerende kaarsen

Verspreid kaarsen door het huis en maak groepjes van verschillende formaten. Zet dinerkaarsen in een kandelaar voor een extra dramatisch effect. En, als je het lontje lang laat of de kaars op de tocht zet, krijg je er een gratis spannende flikkervlam bij cadeau

Maak foto’s

Houd je telefoon bij de hand om de leukste Halloweenkiekjes te maken die je dan later met z’n allen kunt bekijken. Wijs een vriend of familielid aan als de feestfotograaf, zodat jij je bezig kunt houden met de hapjes, drankjes en andere feestactiviteiten.

Wat vieren we met Halloween?

In allerlei culturen en godsdiensten komen feesten voor waarbij de doden worden vereerd en boze geesten moeten worden weggejaagd. Bijvoorbeeld omdat ze één keer per jaar vrij rondzwerven over de aarde. Halloween is zo’n soort feest. In Nederland is het vrij nieuw, net als Valentijn. Het is overgenomen uit Amerika, maar komt oorspronkelijk uit Engeland.

Want in Engeland was de avond van 31 oktober vroeger ‘(All) Hallows’ Eve’, Allerheiligenavond. Christenen bereidden zich dan voor op de feesten van Allerheiligen en Allerzielen. Die gaan over de dood en het leven na de dood. Allerheiligenavond werd uiteindelijk afgeschaft als kerkelijk feest, maar thuis bleven de mensen het gewoon vieren. En toen ze naar Amerika verhuisden, namen ze het mee. Daar werd het een feest voor kinderen en jongeren, van peuters tot studenten.

Ook in de Nederlandse straten schijnen tegenwoordig de lichtjes van uitgeholde pompoenen met afschrikwekkende gezichten. Kinderen, verkleed als heks of skelet, bellen aan en roepen: Trick or treat! Geef me iets lekkers of ik haal kattenkwaad uit. Voor jongeren worden er Halloweenparty’s georganiseerd in de discotheek, het buurthuis of op school.

Pompoen gezichtsmasker

• 2 theelepels gekookte of ingeblikte pompoen

• ½ theelepel honing

• ¼ theelepel melk (of slagroom, als je huid erg droog is)

1. Mix de ingrediënten en breng ze aan op een schoon gezicht met cirkelende bewegingen, goed voor de bloedsomloop! Vermijd de plaatsen rond de ogen.

2. Laat het masker 10-15 min intrekken. Was het af met warm water en dep het dan droog. Breng dan de normale moisturizer aan.

Gezichtsscrub van pompoen

• ½ kop gekookte of ingeblikte pompoen, gepureerd

• ½ kop bruine suiker

• ¼ theelepel kaneel

1. Mix de ingrediënten in een kom.

2. Ga in een bad of douche staan en gebruik een vochtig handdoek om de mix mee op te scheppen. Breng het dan aan op je lichaam. Begin bij de voeten en scrub naar boven. Vermijd het gezicht. Scrub voorzichtig in cirkelende bewegingen.

3. Was met warm water en dep het vervolgens droog.

Deze snacks zijn makkelijk te maken

Niets angstaanjagender dan er wat bloed bij te betrekken. Nu kan je het kopen, maar dit is erg duur en ziet er vaak erg nep uit. Beter kun je het zelf maken en het is nog gemakkelijk ook (al zullen de vlekken wellicht hetzelfde zijn).

Je hebt maar 4 ingrediënten nodig:

• 450 gram poedersuiker

• 30 gram rode kleurstof

• 1 eetlepel cacao poeder

• 230 gram water

• (eventueel nog wat ketjap om het donkerder te maken)

Slijm

Ook makkelijk te maken: slijm. Meng poedersuiker met een beetje water en voeg er een kleurstof aan toe. Die slijm kun je ook gebruiken om slijmlolly’s te maken. Doop de lolly’s in de rode slijm en het snoepgoed ziet er opeens een stuk enger uit.

Bijvoorbeeld om ‘dode vingers’ te maken.

Het recept voor 8 personen:

Bereidingstijd: 30-60 min

• 50 gram zachte boter

• 30 gram basterdsuiker

• een zakje vanillesuiker

• 125 gram zelfrijzend bakmeel

• een zakje blanke halve amandelen

Bereidingswijze:

Verwarm de over voor op 225 C˚. Meng de boter, het suiker en de vanillesuiker. Mix het tot er een luchtige massa ontstaat. Voeg dan het meel beetje bij beetje toe tot het deeg dik en stijf is geworden. Kneed het dan nog even met de hand. Vorm met het deeg vingers. Kerf met een scherf mesje de knokkels erin. Duw er halve amandelen in aan het uiteinde als nagels. Bak de vingers vervolgens gaar en bruin in de oven voor ongeveer 10-15 minuten.

MaRtini Met oogballen

Wat heb je nodig?

• Per oogbal: 1 radijs, 1 groene olijf.

• Per drankje: 1 borrel gin of wodka, ¼ droge vermout

In plaats van gin, wodka en vermout kun je ook andere drankjes mixen. Bijvoorbeeld Coebergh en 7-up. Wil je geen alcohol drinken, dan is alleen 7-up of Sprite ook lekker.

Bereidingswijze:

Maak de oogballen minstens een dag op voorhand klaar. Ontdoe eerst de radijzen van hun schil, maar doe dit niet volledig. Behoud enkele dunne reepjes rode schil. Dit zijn dan net bloedvaten. Maak nu met de tip van een mes voorzichtig een klein gaatje in elke radijs dat de grootte heeft van een olijf. Vervolgens doe je een groene olijf in elke radijs. Dan doe je elk radijsje met olijf in water en vries je deze in tot een ijsblokje. ■

Dit is waarom je inkakt na het eten en hoe je dat kunt vermijden

Je kent het gevoel vast en zeker. Na een maaltijd kak je helemaal in en zou je het liefst even gaan liggen. De zogenoemde ‘after dinner dip’ of een ‘food-coma’, als je ook je ogen niet meer open kunt houden, komt dan om de hoek kijken. Maar dat moe voelen na het eten heeft wel degelijk te maken met wat je in je mond stopt.

Voedingswetenschapper Emma Davis schrijft voor BCC Science Focus dat vermoeidheid na een maaltijd een veelvoorkomend ‘probleem’ is. Ze benadrukt dat maaltijden met veel koolhydraten en suikers, zoals bijvoorbeeld aardappelen, ontbijtgranen en witbrood, ervoor kunnen zorgen dat je inkakt. “Deze voedingsmiddelen hebben een hoge glycemische index, waardoor suikers snel vrijkomen in het lichaam.”

Waarom krijgen we een inkakker na het eten? Door de bloedsuiker-piek gaat je lichaam meer insuline produceren. Waarna onder meer je spier- en vetcellen die suikers opnemen. Dit kan ervoor

zorgen dat de bloedsuikerspiegel crasht, wat leidt tot weinig energie.

Wanneer je eet, activeert je lichaam het parasympathische zenuwstelsel, oftewel de ‘rust en verteer’-modus. Deze modus staat tegenover de ‘vechtof vlucht’-modus van het sympathische zenuwstelsel. De mate waarin de rusten verteringsmodus slaperigheid veroorzaakt, hangt af van hoeveel voedsel je in één keer eet. Meer eten vraagt om meer rust.

Wat helpt tegen de ‘after diner dip’?

Maar ook het aminozuur tryptofaan speelt een rol bij vermoeidheid na het eten. Deze stof zit onder meer in pro-

ducten op basis van eiwitten. Waaronder eieren, vis en vlees. Insuline zorgt ervoor dat andere aminozuren worden opgenomen in de spieren, maar dat gebeurt niet bij tryptofaan. De stof ‘transporteert’ daardoor richting het brein en maakt daar stofjes als serotonine en melatonine vrij, Die beide voor slaperigheid en ontspanning zorgen.

Hoe je volgens Davis het best een inkakker na het eten kunt vermijden?

“Vermijd koolhydraatrijke maaltijden, zoals veel brood of rijst. Voeg wat eiwitten, gezonde vetten en groenten toe om de balans op te maken en eet niet te veel in één keer.”

verteer’-modus

Ben je vermoeid na eten? Vier oorzaken op een rij

Vier mogelijke factoren waardoor je je vermoeid na eten kunt voelen. Kijk zelf welke op jou van toepassing kan zijn.

1. Je hebt teveel gegeten

Iedereen kent wel het gevoel dat je na het eten wat inzakt. Op zich is dat een normaal verschijnsel; mits het binnen de perken blijft.

Het komt doordat er energie nodig is voor het spijsverteringsproces dat hard aan het werk gezet wordt. Er gaat dan ook tijdelijk wat meer bloed naar je maag en andere spijsverteringsorganen. Zo is er minder bloed beschikbaar – en dus minder zuurstof – voor de andere organen zoals je spieren en je hersenen.

2. Je eet teveel en te vaak geraffineerde suikers

Niet iedereen kan even goed omgaan met geraffineerde suikers. De één reageert er sterker op dan de ander. Als jij hier gevoelig voor bent, kun je dat merken aan schommelingen in je humeur, hartkloppingen, misselijkheid, zweten, trillen en een enorme en acute behoefte aan eten. Je hebt dan een dip in je bloedsuikerspiegel, een ‘hypo’. Zo’n dip wordt vaak veroorzaakt door een stijging eerder. Een stijging doordat er te snel suikers vrijkwamen in je bloedbaan die zorgden voor een hoog insulineniveau.

3. Je bent overgevoelig voor iets wat je hebt gegeten

Voedselintolerantie kan de oorzaak van je vermoeidheid na eten zijn. Je lichaam reageert dan op een allergeen en dat kost energie. In een onderzoek onder 648 patiënten die last hadden van vermoeidheid na het eten, rapporteerden 87% een verhoging van hun energiepeil als ze bepaalde voedingsmiddelen uit hun dieet schrapten.

4. Je hebt gewoon te weinig geslapen Zoals je bij oorzaak 1 al hebt gelezen gaat er tijdelijk meer bloed en energie naar je spijsverteringsorganen; dat is onder andere – er speelt nog wel wat meer – wat het lome gevoel veroorzaakt. Dit kan net het laatste duwtje zijn richting de bank als je toch al te weinig slaap hebt gekregen. Zorg dus voor een verkwikkende nachtrust, zodat je basisniveau al wat hoger ligt. ■

Wanneer je eet, activeert je lichaam het parasympathische zenuwstelsel, oftewel de ‘rust en

WINACTIEs!

Deze acties zijn geldig tot 1 januari 2024. De prijswinnaars worden per e-mail op de hoogte gebracht.

Oma’s klassiekers

Onze favoriete oma's en opa’s delen hun échte klassiekers. Voor elk moment op de dag is er wel een klassieker om op tafel te zetten. In dit boek ontdek je niet alleen de nostalgische recepten van oma en opa, maar lees je ook prachtige verhalen en anekdotes over de oma's en opa's wiens recepten dit boek sieren. Een must-have voor liefhebbers van de nostalgische keuken. Van elk verkocht boek gaat er €1,- naar stichting Oma's Soep.

Nu te koop

Raveleijn

Het bloed van de laatste draak

Thomas leeft in de wereld van Raveleijn, waar hij zal gaan trouwen met Samira. Samira wordt in haar wang gepikt door een slechtvalk. Daarna wordt ze ernstig ziek. Ze heeft een virus dat zich snel verspreidt door Raveleijn. Ook graaf Olaf wordt besmet. Er bestaat maar één middel tegen het virus: het bloed van een duizend jaar oude draak.

Nu te koop

Het meisje met de halve ster

Het is mei 1940 en Rotterdam staat in brand. De half-Joodse Debra overleeft het verwoestende bombardement, maar ontdekt al snel dat het gevaar voor haar en haar familie alleen maar toeneemt. Wanneer anti-Joodse maatregelen elkaar in rap tempo opvolgen en dierbaren beginnen te verdwijnen, ziet ze nog maar één uitweg…

Vanaf 10 oktober te koop

De geest van Versailles

De verminkte Noâm leeft als een geest binnen de muren van Château de Versailles als de geadopteerde zoon van Claude Chardin, lijfarts van Louis XIV. Noâm krijgt de opdracht om de koning te genezen, maar de voorwaarde is duidelijk: hij mag nooit worden gezien. Catalina Amati, een getalenteerde straatvioliste, betovert de Parijzenaren met haar prachtige muziek. Dan krijgt ze een onverwacht verzoek om deel te nemen aan de muziekwedstrijd van Zijne Majesteit in Château de Versailles.

BOEK

Vanaf 18 oktober te koop

Waar de wind ons brengt

Sinds er vreemde, witte plekken op haar huid verschenen, woont Canta bij meester Antem in de Noordelijke Bossen. Wanneer deze zonderlinge pelsjager onverwacht sterft, onthult hij zijn geheim: de naam van de Noorderwind. Zij krijgt de opdracht om op zoek te gaan naar de verdwenen Westenwind. Voordat ze het beseft, raakt Canta verzeild in de intriges van het magische Sylfenhof.

BOEK

Nu te koop

Sterren en planeten

BOEK

In dit prentenboek lezen kinderen meer over de aarde, de maan, de zon, de sterren en de andere planeten. Hoe komt het dat er dag en nacht is? Waarom ziet de maan er soms anders uit? Is de zon een ster? Welke planeten zijn er allemaal? Op deze en vele andere vragen krijgen zij een antwoord. In dit boek staan ook leuke versjes en opdrachten, een grote uitklappagina en een miniquiz.

Vanaf 31 oktober te koop

Rose

Chef-kok Gabe Hebert zag welke tol het politiewerk van zijn vader eiste. Wanneer de dood van zijn vader als zelfmoord wordt bestempeld, vermoedt Gabe dat iemand hem het zwijgen wilde opleggen over zaken binnen het corps. Hij schakelt de hulp in van Molly, een Irak-veteraan die nu voor een privédetectivebureau werkt. Samen ontrafelen zij een web van misdaden, corruptie en moord.

Vanaf 3 oktober te koop

De Lijst

Erin werkt als archeologe in Naturalis in Leiden. Charlotte is patissier in Orleans. In Milaan tekent Max de mooiste jurk uit zijn werkend leven als modeontwerper. Dan wordt Erins geluk ruw verstoord door de plotselinge dood van haar adoptiemoeder. Haar moeder heeft niet de kans gekregen Erin te vertellen over De lijst. De lijst die Erin, Charlotte en Max ongewild dichter bij elkaar brengt en waarvan de gevolgen dodelijk zullen zijn...

Nu te koop

Airfryer Kookboek

Het imago van de airfryer is de afgelopen periode 180 graden gekanteld: van ‘slank’ frituuralternatief tot een wonderoventje waarmee je in een relatief korte tijd − en dus energiebesparend − van alles kunt bereiden. Maar wat dan allemaal en hoe? Peter Friehling laat zien wat de ontelbare mogelijkheden zijn om de airfryer optimaal te benutten.

Nu te koop

The Rolling Stones, de stripbiografie

Concerten in alle uithoeken van de wereld, meisjes die zich aan hun voeten werpen, een ongekende inname van drugs en alcohol, schandalen, drama's, rechtszaken etc. In deze 192 pagina's tellende docustrip worden alle geheimen onthuld achter de ongelooflijke wapenfeiten van The Rolling Stones, zonder enige twijfel de grootste rock-'n-rollband van de wereld.

Vanaf 13 oktober te koop op silvesterstrips.com

The Engineer

Israël wordt opgeschrikt door een reeks terroristische bomaanslagen. De dochter van een Amerikaanse senator wordt vervolgens gedood in een bloedige explosie. Ex-Mossad-agent Etan moet nu een elite, geheim team van agenten en huurlingen leiden om de verantwoordelijke man te vinden. Kunnen ze de gek vinden en doden voordat er nog meer onschuldige levens verloren gaan?

Once Upon a Time in Hollywood-acteur Emile Hirsch speelt de hoofdrol in deze film, die is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de grootste klopjacht in de geschiedenis van Israël, namelijk die op Yahya Abdal-Tif Ayyash, hoofd-bommenmaker voor de Hamas en leider van het Samaria-bataljon van de Izz ad-Din al-Qassam-brigades. De door hem gedirigeerde zelfmoordaanslagen veroorzaakte de dood van naar schatting 90 Israëliërs, velen daarvan burgers. Hij was zeer goed in vermommingen en was drie jaar lang de meest gezochte man in Israël en het doelwit van een grootscheepse klopjacht. Voor veel Palestijnen was hij een gevierde held.

Vanaf 14 oktober 2023 te koop DVd

BOEK

razende storm

Een weduwe vindt tussen de bezittingen van haar overleden man een aftands pistool. Ze weet niet goed wat ze ermee moet doen en besluit het in te leveren bij de politie, die vervolgens ontdekt dat het het moordwapen blijkt te zijn in een oude, onopgeloste zaak. Als de voormalige politieman Konráð hierover hoort wordt zijn nieuwsgierigheid gewekt; zijn vader bezat ooit een wapen dat erg op dit pistool lijkt.

Nu te koop

Maggie Moore(s)

In een tijdspanne van enkele dagen worden twee vrouwen met dezelfde naam vermoord teruggevonden. En dat in een woestijnstadje waar anders nooit iets gebeurt. De hoofdcommissaris Jordan Sanders start een onderzoek en stuit op vreemdgaande echtgenoten, bemoeizieke buren en huurmoordenaars.

Nu te koop

nieuw in de bioscoop

The Exorcist: Believer

Dit najaar is het precies vijftig jaar geleden dat de meest huiveringwekkende horrorfilm in de geschiedenis in première ging en kijkers over de hele wereld koude rillingen bezorgde. Nu volgt er eindelijk een nieuw hoofdstuk.

Vanaf 12 oktober in de bioscoop

2 BioscoopkaartEN

Paw Patrol: The Mighty Movie

Als een mysterieuze meteoriet neerstort in Avonturenstad, krijgen de PAW Patrol-pups superkrachten en veranderen ze in De Megapups! Voor Skye, het kleinste lid van het team, zijn haar nieuwe krachten een droom die uitkomt.

Vanaf 12 oktober in de bioscoop

2 BioscoopkaartEN

Killers of the Flower Moon

Killers of the Flower Moon, gebaseerd op de alom geprezen bestseller van David Grann, speelt zich af in het Oklahoma van de jaren 20 en gaat over de seriemoord op leden van de olierijke Osage Nation, een reeks wrede misdaden die bekend werden als de Reign of Terror.

XL Dinosaurus Racebaan met auto

183-Delig

Stap in een wereld van prehistorisch raceavontuur met de Kiddel XL Dinosaurus Race Baan. Deze uitgebreide set van 183 onderdelen biedt alles wat je kind nodig heeft voor urenlang speelplezier: een elektrische dinosaurus auto met LED-verlichting, realistische dinosaurussen, bruggen, een vulkaan en nog veel meer.

Ontdek de magie van een racebaan gecombineerd met de fascinatie van dinosaurussen. Een racebaan die creativiteit, verbeeldingskracht en de fijne motoriek bevordert. Perfect voor kinderen die dol zijn op avontuur en ontdekking. Dit is niet zomaar een speelgoedset, maar een poort naar een wereld waarin jouw kind de regisseur is van zijn eigen prehistorische races.

racebaan

Nu te koop op www.kiddeltoys.nl

Vanaf 19 oktober in de bioscoop

2 BioscoopkaartEn

Sound of Freedom

Tim Ballard is getrouwd met Katherine en werkt voor de CIA, tot hij op een dag ontslag neemt en zich aan een nieuwe missie toewijdt: kinderen uit de handen van kartels en de mensenhandel redden.

Vanaf 26 oktober in de bioscoop

2 BioscoopkaartEN

2 BioscoopkaartEN

blu-ray

BOEK

The Flash

Barry Allen ontdekt dat hij als superheld The Flash over zoveel snelheid beschikt dat hij kan reizen door de tijd. Hij gebruikt die gave om te proberen een rampzalige gebeurtenis uit zijn verleden - de dood van zijn moeder en de onterechte beschuldiging tegen zijn vader - te voorkomen. Maar op de terugweg naar het heden komt Barry vast te zitten in een ander universum.

Vanaf 18 oktober te koop

Superman

& Lois – Seizoen 1 & 2

Na jaren van confrontaties met megalomane superschurken, monsters die grote schade aanrichten aan Metropolis, en zelfs buitenaardse indringers die het menselijk ras willen vernietigen, komen Clark Kent en journalist Lois Lane oog in oog te staan met een van hun grootste uitdagingen ooit. Clark en Lois hebben te maken met alle stress, druk en complexiteit die het zijn van werkende ouders in de huidige samenleving met zich meebrengt.

Vanaf 11 oktober te koop

Candy & Bonita

Tilly en Marieke, barvriendinnen uit het buurtcafé, proberen de regie over hun leven terug te krijgen en besluiten vrouwvriendelijke porno te gaan maken. Een komedie over female empowerment, liefde en de obstakels die je tegenkomt als je een pornofilm probeert te maken zonder enige ervaring en met weinig budget.

Vanaf 13 oktober te koop

57 Seconds

De blogger Franklin weet een interview te regelen met de technologie-expert Anton Burrell. Wanneer iemand het op Burrell gemunt heeft, redt Franklin zijn leven en stuit hij op diens vreemde ring. Deze staat de drager toe om de tijd 57 seconden terug te draaien. Franklin wil de ring gebruiken om wraak te nemen op het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de dood van zijn zus.

Nu te koop

Scooby-Doo! and Krypto, Too!

Als de Justice League plotseling vermist raakt en schurken Metropolis overspoelen, is er maar één team dat dit mysterie kan oplossen: Scooby-Doo en zijn vrienden. Ze staan gelukkig niet alleen tegenover de horde schurken. Krypto - Supermans hond met superkrachten - patrouilleert door de stad. Scooby-Doo en de rest van Mystery Inc. kunnen alle hulp gebruiken als vijanden het hoofdkwartier van de Justice League bedreigen.

Vanaf 11 oktober te koop

Ruby Kieuwmans: Tiener met Tentakels blu-ray

De lieve en onhandige zestienjarige Ruby Gillman doet wanhopig haar best om erbij te horen op Oceanside High, maar meestal voelt ze zich onzichtbaar. Als ze op een dag in het water gaat, tegen de wensen van haar overbezorgde moeder in, ontdekt Ruby dat ze een afstammeling is van een lange lijn krakenkoninginnen en krijgers. Ze blijkt zelfs de troonopvolgster te zijn van haar imponerende oma die de koningin van de krijgers der zeven zeeën is.

Vanaf 11 oktober te koop

Transformers: Rise Of The Beasts

Transformers: Rise of the Beasts keert terug naar de actie en het spektakel dat wereldwijd zo veel indruk heeft gemaakt op bioscoopbezoekers. De film speelt zich af in de jaren 90 en introduceert een geheel nieuw soort Transformers - de Maximals - in de strijd die op aarde woedt tussen de Autobots en de Decepticons.

De film wordt geregisseerd door Steven Caple Jr. en kent hoofdrollen voor Anthony Ramos en Dominique Fishback, met daarnaast stemrollen voor onder anderen Pete Davidson en Michelle Yeoh. Het verhaal is spannend en de Transformers zien er precies uit zoals de Generatie X-fans ze zich herinneren.

Vanaf 13 oktober te koop

dvd of blu-ray

Speelman en Jasmin Ossebaar sluiten zich aan bij Vullen of Voeden

Lili interviewt haar nieuwe versterkingen

Lili Genee heeft twee nieuwe ambassadrices bij ‘haar’ Vullen of Voeden mogen verwelkomen: Denise Speelman (Miss Nederland 2021) en Jasmin Ossebaar (Mrs Netherlands Universe 2023). Lili praat met ze over de Schijf van mijn Lijf, die een belangrijk onderdeel is van Vullen of Voeden. De Schijf van mijn Lijf laat zien dat het gaat om de juiste balans en de verbindingen tussen je hart, je hoofd, je lijf, je gezin en de sociale omgeving. Hoe je dit in evenwicht brengt en houdt – en dat dit maatwerk is. Ook voor de twee nieuwe ambassadrices speelt deze schijf een belangrijke rol in hun leven.

Denise Speelman werd op 31 augustus 2020 gekroond tot Miss Nederland 2020. Ze ontwikkelde in haar middelbareschooltijd een eetstoornis, waar ze nu ruim vijf jaar van hersteld is. “Na professionele hulp te hebben gehad voor mijn eetstoornis, begon het herstel pas écht,” legt Speelman uit aan Lili. “Dit gebeurde eigenlijk allemaal thuis, in mijn veilige omgeving met mijn ouders en zus. Alle onderdelen van de schijf hadden invloed op elkaar.”

Laten we die onderdelen even doornemen. Om te beginnen met ‘Voelen’. “Ik moest weer voelen wat ik zelf wilde,” zegt Denise. “Of het nu over het eten zelf kiezen ging of iets doen waar ik zin in had.”

Daarna komt ‘Denken’. “Doordat je weer sterker wordt bij het herstellen van een eetstoornis, begin je mentaal ook sterker te worden en creëer je ook een ander zelfbeeld. Dit is pittig, want dat gaat nog steeds wel samen met het voelen.”

Dan hebben we ook nog ‘Lichaam/ voeding’. “Tijdens het herstellen van de

eetstoornis heb ik opnieuw leren eten en eigenlijk ook opnieuw naar voeding leren kijken. Wat voedt je lichaam en waar krijg je energie van? Waar haal je ook nog eens gezondheidsvoordelen uit. Ik zeg altijd: eten was mijn ergste vijand en is nu mijn grootste vriend!” Een ander onderdeel in de Schijf van mijn Lijf is ‘School/sociaal’. Denise: “Of je nu gezellig met vriendinnen gaat lunchen, een avondje uit of een andere sociale gelegenheid hebt: het is vaak gekoppeld aan eten en drinken. Dit werd vaak een drempel voor mij en dus verstopte ik me liever thuis, zodat ik ook de controle bleef houden. Maar vaak verlies je hierdoor natuurlijk wel vaak het contact met vriendinnen.”

Een ander niet te onderschatten onderdeel is ‘Thuis’. “Thuis was mijn veilige basis, waar ik uiteindelijk echt hersteld ben. Mijn ouders en zus gaven mij de steun die ik nodig had. Zij waren mijn luisterend oor, ook al begrepen ze soms echt niet wat ik doormaakte. Op een gegeven moment leer je het als gezin met elkaar en het belangrijkste wat daarbij hoort is: liefde en respect voor elkaar. Geen ruzie maken, niet oorde-

len en vooral op de juiste momenten met elkaar praten. Communication is key!”, aldus Denise.

Rolmodel

Jasmin Ossebaar is 29 jaar en Mrs. Netherlands Universe. Sinds dit jaar is ze trotse ambassadrice van Vullen of Voeden. Ze vertelt dat een eetstoornis gelijkenissen heeft met haar Body Dysmorphic Disorder (BDD). Het gaat allebei om controle en perfectionistisch zijn, terwijl je ook weet dat het niet nodig is. Ze kan haar aandoening goed reguleren door haar passie voor kickboksen en voeding. Ze zal Nederland deze maand vertegenwoordigen in de Filipijnen, tijdens de mondiale verkiezing.

“Vanwege mijn ervaring met Body Dysmorphic Disorder en mijn inzicht in voeding, vind ik het uitermate belangrijk om een rolmodel te zijn voor de jongere generatie,” vertelt Jasmin enthousiast. “Door mijn verhaal te delen en me in te zetten voor dit doel, hoop ik een positieve impact te kunnen achterlaten en zowel jongeren als ouderen te inspireren en mijn steentje te kunnen bijdragen aan een gezond Nederland!

Denise

Daarom ben ik ambassadeur geworden van Vullen of Voeden.”

Jasmin had op jonge leeftijd te maken met een mentale aandoening, genaamd Body Dysmorphic Disorder (BDD). “Ik was voortdurend geobsedeerd door mijn uiterlijk, dag in dag uit. Dit leidde tot frequente paniekaanvallen en woede-uitbarstingen, wat weer resulteerde in emotioneel eten. Als gevolg ben ik toen 10 kilo aangekomen. Niet erg gek als je dagelijks naar McDonald's gaat, chocolade en chips eet, en zelfs om 2 uur 's nachts een pizza bestelt of een pot Nutella leeg eet. Deze ongezonde eetgewoonten hebben een aanzien-

lijke invloed op zowel je fysieke als mentale gezondheid. Dit is allemaal wat de Schijf van mijn Lijf laat zien. Hierin wordt geïllustreerd hoe voelen en denken met elkaar verweven zijn en hoe voeding werkelijk de basis vormt van ons welzijn. Door de juiste voeding kun je beter presteren op je werk, beter denken, slaap je beter, voel je je energieker en zie je er gezonder uit! Discipline leidt tot vrijheid en vrijheid leidt tot geluk.”

Lili wil graag weten waar Jasmin zich zorgen om maakt, als het gaat om jongeren en gezondheid. “Ik maak me vooral zorgen over de prijzen van

producten in de supermarkt,” vertelt de nieuwbakken ambassadrice van Vullen of Voeden. “Op het moment dat een zak chips slechts 1 euro kost en een bakje blauwe bessen maar liefst 6 euro, is het begrijpelijk dat mensen sneller zullen kiezen voor een zak chips, omdat deze zowel lekker als goedkoop is. Als we ervoor zorgen dat gezonde producten betaalbaarder worden, zullen mensen eerder geneigd zijn om gezond te eten. Het is van groot belang dat we ons richten op het betaalbaar maken van gezonde voeding en laten zien dat gezond eten ook heerlijk kan zijn. Gezond eten betekent zeker niet alleen broccoli of spruitjes.” ■

‘Discipline leidt tot vrijheid en vrijheid leidt tot geluk’

Foto: Jasmin Ossebaar

Foto: Denise Speelman en Lili Genee Pirayesh

Dit gebeurt er in jouw lichaam als je vaak ongezond eet

Word jij in het weekend gelukkig van een (vega) hamburger, een pizza of een frietje? Wij ook! Deze voeding hoort bij een voedingspatroon dat in balans is. Maar kies jij enórm vaak voor voeding met ongezonde vetten en geraffineerde suikers? Dan zou je dat kunnen merken aan een aantal lichamelijke klachten.

Vaak en veel ongezond eten kan namelijk een flink aantal klachten met zich meebrengen. Welke klachten zijn dit, en hoe voorkom je ze?

Eerst even een disclaimer: voeding is niet makkelijk als ‘gezond’ of ‘ongezond’ te bestempelen. Het ligt namelijk altijd aan het gehele voedingspatroon dat je binnenkrijgt.

Een avocado zouden we bijvoorbeeld zonder twijfel als ‘gezond’ bestempelen. Maar als je de hele dag alleen maar avocado’s eet, is dat ineens een stuk minder gezond omdat je vitamines, mineralen en macronutriënten mist. Een gezond voedingspatroon bestaat dan ook uit verschillende voedingsmiddelen die elkaar aanvullen en versterken.

Over het algemeen kunnen we met hulp van het RIVM wel zeggen dat

voeding met veel geraffineerde suikers, zout of ongezonde vetten, ongezonder zijn dan producten die deze ingrediënten niet bevatten.

De symptomen van vaak ongezond eten Uit onderzoek blijkt dat de voeding die je eet van invloed is op je mentale staat van de dag erna. Dat betekent niet dat je meteen hoeft te stoppen met deze ongezondere keuzes maken, want dit hoort gewoon bij het leven. Maar kies jij enorm vaak voor voeding met ongezonde vetten en geraffineerde suikers, en bestaat een groot deel van jouw voedingspatroon uit deze keuzes? Dan kan jouw lichaam daar lichamelijke klachten van ondervinden.

Deze klachten lijken op de effecten van stress, en daarom noemen we deze klachten ook wel voedingsstress. De klachten zijn dan ook te vergelijken met ‘normale’ stressklachten: vermoeidheid,

stemmingswisselingen, hoofdpijn en futloos zijn. Deze symptomen ontstaan niet in één dag, maar worden vaak geleidelijk erger. Eet je een langere tijd ongezond, dan worden de klachten dus steeds erger.

Ook goed om te weten: vaak worden de klachten niet gekoppeld aan ongezond eten, want deze klachten kunnen ook komen door slaaptekort of een stressvolle dag. We zijn sneller geneigd om stress of slaap de schuld te geven dan het eten wat we in onze mond stoppen.

Zo voorkom je voedingsstress

Ondervind jij een deel van deze klachten, en denk je dat het aan jouw voedingspatroon kan liggen? Dan is het dus zeker een goed idee om niet alleen jouw slaapritme, maar ook jouw voeding onder de loep te nemen. De onderstaande tips helpen je op weg.

Een

1. Eet je groenten

We hoeven je vast niet te vertellen dat groenten gezond zijn. Meer is in dit geval beter, want hoewel het Voedingscentrum pleit voor tenminste 250 groente per dag op je bord, pleit holistisch voedingscoach Anne de Meulmeester voor wel 400 tot 500 gram groenten per dag.

Groenten bevatten allerlei verschillende essentiële vitaminen, mineralen, antioxidanten en vezels. Kortom: voed je lichaam met de juiste nutriënten en ga voor genoeg groenten op je bord.

2. Eet genoeg vezels

Je zag ‘m hierboven al voorbij komen: vezels. Genoeg vezels eten zorgt voor gezonde darmen, en die zijn op hun beurt weer belangrijk voor je immuunsysteem, spijsvertering en je mentale gezondheid.

3. Drink voldoende water

Water drinken is essentieel voor een goede vochtbalans, kan hoofdpijn verminderen, meer energie geven en zorgen voor een stralende huid.

Drink je te weinig water? Dan krijg je te maken met een te lage vochtbalans. Dit kan leiden tot een significant energieverlies, een slecht humeur, een droge huid en een lage bloeddruk, en zelfs onze algemene cognitieve functies zullen achteruitgaan.

4. Eet voldoende vetten

Een eyeopener: vetten zijn niet slecht voor je, ze hebben een positief effect op je gemoedstoestand, en nee, je wordt er niet vet van. Daarnaast spelen vetten ook nog eens een cruciale rol in jouw hormoonhuishouding. Kortom: vetten zijn gezond! Skip ze dus niet in jouw voedingspatroon, en zorg ervoor dat je dagelijks voldoende vetten binnenkrijgt.

Hoeveel vet is voldoende? Volgens de Hartstichting zou je dagelijks 20 tot 40 procent van je calorieën uit vet moeten halen. Dat komt voor een gemiddelde man neer op 56 tot 111 gram en voor een gemiddelde vrouw op 44 tot 89 gram vet per dag.

En last but not least nog een laatste advies: zorg voor een gezonde balans in jouw voedingspatroon. Je hoeft niet 100 procent clean te eten. Geniet van die (vega) hamburger of frietjes op zijn tijd, en kies nog net iets vaker voor een grote portie groenten. ■

eyeopener: vetten zijn niet slecht voor je, ze hebben een positief effect op je gemoedstoestand, en nee, je wordt er niet vet van

Stoptober

10 Redenen om te stoppen met roken

Ook dit jaar is er weer een Stoptoberactie. Rokers en niet rokers helpen elkaar om 28 dagen niet te roken. Een pittige opdracht. Stoppen met roken is moeilijk. Maar er zijn veel goede redenen om te stoppen. Je voelt je fitter, jouw conditie verbetert en je hebt meer energie.

In oktober is de campagne van Stoptober weer gestart. Je krijgt via de app dagelijks ondersteuning en via social media heb je contact met medestoppers en stoppen-metroken coaches. Een extra steuntje in de rug nodig? Hierbij 10 voordelen van het stoppen met roken.

2

1

Betere conditie

Door roken krijg je minder zuurstof in je bloed en ben je dus sneller moe. Als je stopt met roken, verbetert je conditie bijna meteen. Binnen drie dagen merk je al dat je beter kunt ademen en dat je meer energie hebt. Als je de trap op rent, raak je minder snel buiten adem.

Meer geld

Als je 7 sigaretten per dag rookt, hou je ongeveer 60 euro per maand over als je stopt. In een half jaar kun je 360 euro besparen. In een jaar 720 euro!

Beter seksleven

Uit onderzoek blijkt dat je door roken minder zin in seks kunt krijgen. En als je zin hebt, kan er minder van terecht komen: mannen (ook jonge mannen!) die roken hebben veel vaker erectieproblemen.

Mooiere huid

Als je stopt met roken, verbetert de doorbloeding van de huid direct. Hierdoor wordt je minder grauw en zie je er gezonder en frisser uit. Als je blijft roken, krijg je sneller rimpels en plooien. Je huid begint tien tot twintig jaren eerder met ouder worden dan wanneer je zou stoppen.

FRisseRe aDeM

Als je stopt met roken, heb je de volgende dag al een betere adem. Ook je kleding gaat minder stinken als je stopt!

Beter humeur

3 4 5 7 9

Onderzoek laat zien dat mensen die zijn gestopt met roken, zich prettiger voelen dan rokers. Geef het stoppen dus niet te snel op: In de eerste weken of maanden na het stoppen kun je je onrustig en somber voelen. Maar daarna voel je je waarschijnlijk juist blijer en stabieler.

Onderzoek laat zien dat mensen die zijn gestopt met roken, zich prettiger voelen dan rokers. Geef het stoppen dus niet te snel op.

Alles smaakt lekkerder

Door roken proef en ruik je minder. Al na een maand niet roken wordt je smaak en geurvermogen beter.

6 10

Vruchtbaarder

Mooiere tanden

8 RepoRtage

Door roken krijg je meer last van tandplak en raakt je tandvlees sneller ontstoken. Je krijgt aanslag op je tanden en tandvlees. En je tanden kunnen verkleuren. Twee tot zes weken nadat je bent gestopt, wordt je mond gezonder. Je tanden worden mooier en je hebt minder kans dat je tandarts je pijn moet doen.

Bij veel rokende vrouwen die zwanger willen worden, duurt het langer voor het lukt. Roken vermindert de vruchtbaarheid. Bovendien moet je toch al stoppen als je zwanger bent: roken is erg slecht voor een ongeboren baby. Ook rokende mannen lijken minder vruchtbaar te zijn. Daarnaast kan roken erectieproblemen geven, waardoor het moeilijker wordt om een kind te verwekken. Als je stopt met roken, wordt je vruchtbaarheid meestal weer helemaal normaal.

Meer verjaardagen

Het is inmiddels volop herfst. Het wordt kouder en de dagen worden korter. Dat betekent minder daglicht, meer binnen zitten en kans op verkoudheid, gesnotter en gehoest. Hieronder geven we tips om de herfst goed door te komen.

Zo overleef je de herfst 15 Tips

Eet gezond

Eet veel groenten, fruit, vis, noten, ongezoete zuivel. Hiermee krijg je vitamines, mineralen, eiwitten en gezonde vetten binnen die goed zijn voor je weerstand. Daarnaast kun je je voeding aanvullen met een voedingssupplement, bijvoorbeeld een multi, vitamine C, D.

Ga naar buiten en beweeg

Beweging in de buitenlucht zorgt voor frisse lucht en daglicht. Daglicht helpt tegen een winterdip. En bewegen is goed voor je lichaam en voor je weerstand. Maak bijvoorbeeld regelmatig een wandeling buiten.

Ventileer je huis

Schone lucht in huis is goed voor je

gezondheid. In de herfst en winter zijn we geneigd de ramen dicht te houden waardoor de kans op schimmel in huis groter is en de aanwezigheid van fijnstof toeneemt. Het is daarom belangrijk om je huis dagelijks te ventileren.

Zorg voor rust en ontspanning

Stress is niet goed voor je weerstand. Zorg daarom voor voldoende rust en ontspanning. Dit kan bijvoorbeeld door een wandeling, het lezen van een boek, mediteren of yoga. Kies iets wat voor jou ontspannend werkt.

Slaap voldoende

Voldoende slaap is belangrijk voor een goede weerstand. Zorg hierbij voor regelmaat in je slaapritme. Het helpt je

Schone lucht in huis is goed voor je gezondheid. In de herfst en winter zijn we geneigd de ramen dicht te houden waardoor de kans op schimmel in huis groter is en de aanwezigheid van fijnstof toeneemt. Het is daarom belangrijk om je huis dagelijks te ventileren.

RepoRtage

om beter te slapen als je rond dezelfde tijd naar bed gaat en rond dezelfde tijd opstaat.

Was je handen regelmatig

Voor een goede hygiëne is het belangrijk om regelmatig je handen te wassen. Was je handen na elk toiletbezoek en voordat je gaat eten of eten gaat bereiden.

Zoek de warmte op

De zon kan je lichaam in de herfst niet meer verwarmen, maar er zijn andere methoden om wat warmte in je lijf te brengen. Haal de warme truien maar van zolder en creëer net als koeien, paarden, schapen, vogels, katten en konijnen jouw eigen wintervacht.

Om echt door en door warm te worden kunnen een heerlijk warm bad, een sauna of een zonnebank je helpen.

Pas je voeding aan

Als het kouder en natter wordt, heeft je lichaam behoefte aan meer warmte (zie ook het punt hierboven). Kies voor een warme maaltijd zoals pompoensoep of een stamppot in plaats van een koude salade.

Doe leuke dingen

Blijf niet binnen zitten. Ga erop uit en spreek af met vrienden of familie. Houd jouw somberheid niet voor je, praat erover en lucht je hart.

Probeer het positief te zien

Als jij denkt ‘ik heb het koud’ dan zul je het ook koud hebben. Probeer eens als je het koud hebt de zon te voelen op jouw huid. Hoe gedetailleerder je die zon voelt, hoe beter het zal werken. Je zult zien, dat je het wat warmer krijgt als je dit doet.

Mocht je tijdens een herfstwandeling kletsnat worden. Denk dan niet hoe vervelend dat is maar denk er dan aan hoe fijn het is om thuis te komen, te genieten van een warme douche of kop thee en droge kleren aan te trekken.

In de herfst laten de bomen hun bladeren los. Dat doen ze omdat ze dan in het voorjaar weer volledig tot bloei kunnen komen. Denk daar eens over na. Zijn er dingen/mensen in jouw leven waar jij aan vasthoudt, waar je niet blij van wordt, die jou belemmeren? Probeer deze dingen/mensen los

te laten zodat ook jij weer tot bloei kunt komen.

Volg een Mindful Walk cursus

5 weken achter elkaar 1,5 uur per keer naar buiten en werken aan een gezonde ademhaling, minder piekeren en meer genieten. Hoe slecht het weer ook is. Na een afsluitende meditatie kom je weer voldaan thuis.

Bovenstaande tips kunnen je helpen maar blijf je langer dan een paar weken somber en zie je het niet meer zitten? Neem dan contact op met je huisarts.

Zorg goed voor jezelf

Het is verleidelijk om tijdens de donkere dagen lekker op de bank series te kijken tot laat in de avond. Het is echter heel belangrijk om een goed slaapritme aan te houden. Zorg er dus voor dat je rond hetzelfde tijdstip naar bed gaat en weer opstaat. Daarnaast zal het eten van gezonde voeding en het drinken van voldoende water ervoor zorgen dat je lichaam voorzien blijft van de nodige vitaminen, mineralen en vocht die het nodig heeft om energiek te blijven.

Geniet van winterse gerechten

Het is weer de tijd van de stampotten! Geniet van warme winterse maaltijden met ideale wintergroenten. Deze bevatten veel ijzer. IJzer zorgt ervoor dat je bloedcellen zich beter vullen met zuurstof. Dit kan je net wat meer energie geven!

Schrijf op wat je wilt doen

Begin elke dag met het opschrijven van een positieve intentie. Bedenk per dag wat je zou willen zien, doen of ervaren en leg daar gedurende de dag je focus op. Je zult merken dat je op die manier meer open staat voor mooie momenten en dat je ze daardoor intenser beleeft.

Zet jezelf op nummer 1

Een uitdagende tip, maar wel de beste om je energieniveau in balans te krijgen en te houden. Vul je week eerst met de dingen waar je energie van krijgt en daarna voeg je de dingen of afspraken toe die ‘moeten’. Op die manier kun je af en toe een ‘nee’ verkopen, omdat het er simpelweg niet meer bij past. Het gaat om jouw energie, dat jij doet wat goed voelt. Je zal merken dat je dan ook effectiever op je werk bent. Je beleeft de periode die normaal gesproken donker is, nu als veel lichter.

Wat moet je doen om van je herfstdip af te komen?

Herfstdepressie; Ben jij er ook gevoelig voor? De dagen worden korter, de zon gaat minder schijnen, het wordt koud. Je trekt jezelf wat meer terug, je bent wat sneller moe en hebt ook minder energie. Bijna iedereen voelt de verandering van het seizoen en de hiermee gepaarde verandering in ons gemoedstoestand en energieniveau. Maar er zijn een aantal mensen die bovengemiddeld veel last hebben van depressieve gevoelens. Als deze neerslachtige gevoelens tijdens de wintermaanden jou negatief beïnvloeden, is er sprake van een seizoensgebonden depressie.

De seizoensgebonden depressie is een stemmingsstoornis die elk jaar op hetzelfde moment optreedt. Heel zelden is er sprake van een zomerdepressie, die aan het einde van de lente of begin van de zomer optreedt. Veel vaker komt echter de herfstdepressie voor, die in de herfst of begin van de winter tot uiting komt.

Meestal houden de symptomen een aantal maanden aan en verdwijnen als de dagen weer langer worden en het weer warmer wordt. Tussen de 4 en 5% van de bevolking heeft last van een seizoensgebonden depressie. En alhoewel jongere mensen een groter risico lopen dan oudere mensen en het vaker bij vrouwen dan bij mannen voorkomt, kan iedereen een herfstdepressie krijgen.

Sommige mensen hebben alleen een milde vorm van een herfstdepressie. Zij zitten dan niet lekker in hun vel of zijn sneller geïrriteerd. 10 à 20% van de mensen met een herfstdepressie hebben zelfs geen symptomen die direct met een herfstdepressie te maken hebben. Maar anderen kunnen dusdanig veel last van neerslachtigheid ondervinden dat het hun dagelijkse leven sterk beïnvloedt. Een herfstdepressie is dan ook een van de meest voorkomende oorzaken van ziekteverzuim en een hoofdoorzaak van suïcide.

Herfstdepressie komt vooral in landen voor met een lange winter en weinig zonuren. In landen waar het hele jaar de zon schijnt, is een herfstdepressie zeer zeldzaam. Alhoewel de exacte oorzaak van een seizoensgebonden depressie niet bekend is denken wetenschappers dat veranderingen in de hormoonhuishouding, veroorzaakt door het tekort aan zonlicht verantwoordelijk zijn voor de seizoensgebonden gemoedsveranderingen. ■

De zon kan je lichaam in de herfst niet meer verwarmen, maar er zijn andere methoden om wat warmte in je lijf te brengen. Haal de warme truien maar van zolder en creëer net als koeien, paarden, schapen, vogels, katten en konijnen jouw eigen wintervacht.

Sarah Kennedy over McConnell’s: ‘We willen Nederlanders verwelkomen in Belfast’

Als student werkte Sarah Kennedy (31), brand manager van Belfast Distillery Company, in de horeca. Daar zag ze hoe de whisky-industrie in Ierland begon te bloeien. Sinds een paar jaar maakt ze de explosieve groei mee van het Ierse merk McConnell’s dat inmiddels al in meer dan 30 landen te koop is.

Sarah legt uit dat ze toen ze in de horeca werkte in aanraking kwam met whisky’s en cocktails. “Het was echt in opkomst in Belfast. Het was geen massale industrie, maar het groeide en je begon meer te horen over de beweging van Ierse whisk(e)y en nieuwe distilleerderijen en er waren een paar merken die met interessante finishes naar buitenkwamen. Ze veranderden wat ze traditioneel aan het doen waren.”

Het whisky-verleden van Belfast

Toen Sarah op een feestje investeerders tegen het lijf liep, werd ze uitgenodigd op gesprek, waarna ze al snel de baan van brand ambassador aangeboden kreeg. Een rol die ze twee jaar lang met veel plezier bekleed heeft voor McConnell’s. De reden dat ze gevraagd werd, is omdat ze niet uitgepraat raakte over haar woonplaats Belfast - iets wat ook het hele interview naar voren komt.

“Het is een geweldige stad, waar het toerisme en de horeca in opkomst zijn en toen ik hoorde dat de investeerders het distilleren terug wilden brengen naar Belfast, wat een geschiedenis heeft en een jarenlang verloren erfgoed is, dacht ik: dit is ongelooflijk. Het is fantastisch.”

Workalcoholic

Ze houdt van haar werk, maar legt ook uit dat het hard werken is in deze

industrie en je een dikke huid moet hebben. Veel uren vinden plaats in de avond, omdat whisky nu eenmaal een ‘avondleven’ heeft in bars en restaurants. Daarnaast heeft Sarah nog een 9-jarige dochter en gaat ze volgend jaar trouwen. Ze moet dus veel ballen hoog houden. “Afgelopen jaar zat ik op veertig verschillende vluchten, waaronder ook aansluitende vluchten in landen.” Toch klaagt ze niet. “Het merk is fantastisch, ik begrijp het ook helemaal. Ik heb een grote rol gespeeld in het vaststellen van het DNA van het merk en de herleving van McConnell’s. En ik ben ook betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe producten en onderzoek.”

Sterke verhalen

Wat ze vooral gaaf vindt aan McConnell’s is de historie. Daarbij is ze gepassioneerd over vrouwen in de whisky-industrie, wat hand in hand gaat met het McConnell’s merk. De

naam van de Ierse godendrank verwijst naar de twee broers die het merk groot hebben gemaakt, maar wat mensen misschien niet weten is dat deze heren het bedrijf weer over hebben genomen van hun moeder. Eleanor McConnell’s man overleed al vroeg toen hij begin dertig was. “Ze heeft de business twintig jaar succesvol gerund, op zo’n manier dat John en James een nieuwe faciliteit moesten openen.”

Verder vindt iedereen die zich bezig houdt met het McConnell’s merk dat de whisky zo authentiek mogelijk moet zijn. “De geschiedenis van McConnell’s is ongelofelijk belangrijk,” legt Sarah uit. De whisky bestond nu eenmaal al in 1776 en is nu aan zijn comeback bezig, maar dat moet wel in stijl gebeuren. Dat betekent bijvoorbeeld geen E op de fles, wat je mogelijk zou verwachten bij Ierse whiskey. Sarah legt uit dat ze hier veel vragen over krijgt. Maar het verhaal is eigenlijk heel simpel: vroeger

werd Ierse whisky ook in deze schrijfstijl zo geschreven bij McConnell’s, dus voordat mensen massaal over gingen op Ierse whiskey met een e.

Hoewel Ieren in eerste instantie denken dat het een foutje betreft, begrijpen ze uiteindelijk de reden erachter. “Iedereen houdt van het product, de kwaliteit ervan, de verpakking en de geschiedenis en het erfgoed.” En niet alleen de Ieren, want de whisky wordt wereldwijd goed ontvangen, terwijl de drank nog maar relatief kort op de markt is.

Het kernassortiment

De release van McConnell’s begon in 2019 toen er 750 flessen gebotteld werden voor de Amerikaanse markt en 700 flessen voor Ierland. Daarna werd het merk snel helemaal naar Belfast gehaald met een launch-party eind februari in 2020. In maart lag de whisky overal in de schappen,

‘Verschrikkelijk. Ik dacht dat het vuur was! Ik herinner me het enthousiasme op zijn gezicht en hoe hij er van genoot om mij zo te zien.’

waarna de pandemie een feit werd. De Sherry Cask whisky werd door corona uitgesteld. “Ja, COVID vertraagde onze tweede release. We brachten op een gegeven moment een gelimiteerde release uit, die eigenlijk snel uitverkocht was. Inmiddels is het (de McConnell’s Sherry Cask, red.) onderdeel geworden van ons kernassortiment (…) De originele McConnell’s is het product waarmee we het merk opbouwen, maar de Sherry Cask maakte snelle stappen en is aan het inhalen.”

Release in Spanje?

Nu ligt de drank in al meer dan dertig landen. “We hebben ons product naar de Verenigde Staten gebracht, naar Zuid-Afrika, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland en ook Europa.” Sarah lacht als ze vertelt dat Nederland één van de eerste landen was.

De verwachting is dat het merk de komende jaren nog veel meer gaat groeien, al heeft Sarah stiekem wel één wens: een release in Spanje. “Mijn moeder woont in Spanje en ik droom ervan dat de whisky naar Spanje gebracht wordt. Ik zou het geweldig vinden als ik mijn moeder McConnell’s whisky in een lokaal restaurant zou kunnen aanbieden.”

Het is overigens haar vader die Sarah haar allereerste whisky aanbood, zo rond haar achttiende. Hij vierde zijn verjaardag en gaf haar met veel plezier een 20-jaar oude whisky. “Verschrikkelijk,” zo blikt ze terug. “Ik dacht dat het vuur was! Ik herinner me het enthousiasme op zijn gezicht en hoe hij er van genoot om mij zo te zien.”

Distilleerderij op een bijzondere locatie Totdat Spanje aan de beurt is, is het vooral hard doorwerken, want er gaat nog veel gebeuren de komende maanden. Zo staat er een heel gelimiteerde en speciale McConnell’s whisky op de planning én wordt er dit najaar een distilleerderij geopend in Belfast. Een absoluut hoogtepunt, want dát was ook de reden waarom Sarah voor McConnell’s aan de slag wilde.

Het distilleren moest teruggebracht worden naar het hart van Belfast. En na twee jaar geheimzinnig te moeten doen tegen iedereen, kon vorig jaar

eindelijk het hoge woord eruit: er komt een distilleerderij op een bijzondere plek. “We bouwen de distilleerderij in een oude Victoriaanse gevangenis, de Crumlin Road Gaol. Het is de eerste keer, waarvan ik dat althans weet, dat er een legale distilleerderij gebouwd wordt in een gevangenis.”

Sarah kan dan ook niet wachten tot mensen een stedentrip of vakantie gaan boeken in de toekomst naar

Belfast. Om de distilleerderij te bezoeken, meer te weten komen over whisky, maar ook vanwege de geschiedenis van de stad. En dan is er nog maar één wens: Sarah zou héél graag eens een fles McConnell’s willen aanbieden aan Taylor Swift. “We hebben flessen naar Jamie Dornan gestuurd voor zijn verjaardag (fun fact: hij speelt de hoofdrol in de film Belfast), maar hij heeft niets laten horen. Swift zou de ultieme bekroning zijn.” ■

Een grote sprong voor Bethesda?

Na lang wachten is het eindelijk weer tijd voor een nieuwe role-playing game (RPG) van Bethesda. Deze keer mogen we onze blik naar boven richten, naar het oneindige heelal. Is Starfield een revolutionaire sprong voor Bethesda?

De RPG-games van Bethesda zijn bij velen geliefd, maar de studio van Todd Howard heeft vaak wel veel tijd nodig om een nieuw avontuur af te leveren. De laatste singleplayer RPG van Bethesda stamt alweer uit 2015, namelijk het postapocalyptische Fallout 4.

Voor Starfield laten we de verschroeide aarde achter ons en gaan we op avontuur in de ruimte, maar het verhaal kan natuurlijk niet van start gaan zonder een iconisch begin. Deze keer vliegt er geen draak over of worden we opgesloten in een enorme kluis terwijl de atoombommen vallen, zoals in eerdere Bethesda games.

Je begint in Starfield als mijnwerker, die op zijn of haar eerste dag meteen een speciale opdracht heeft gekregen. Na

een korte rondleiding moet je namelijk met een laser een mysterieus metaal uit een stuk rots snijden. Wanneer je eenmaal het metaal probeert te pakken, word je getrakteerd op een soort visioen van een sterrenstelsel, gecombineerd met opzwepende muziek.

Niet veel later arriveert de koper die de opdracht heeft gegeven om het stuk metaal te bemachtigen. Samen met hem duiken er alleen ook ruimtepiraten op, die net zo goed als jij geïnteresseerd zijn in de schat, waardoor je meteen kennis maakt met het gevechtssysteem in Starfield. Wanneer de piraten zijn gereduceerd tot sterrenstof ,legt de koper Barrett uit dat hij lid is van Constellation, een groep avonturiers die het heelal afspeurt naar de mysterieuze stukken metaal:

de Artifacts. En jij bent als vinder het gloednieuwe lid van de club.

Een traag begin

Na het ontmoeten van een aantal andere leden van Constellation bestaan de main story-missies voornamelijk uit het speuren naar Artifacts op verschillende planeten. Soms komt dat neer op het vechten tegen vele criminelen die het heelal rijk is, terwijl je andere keren meer sociaal te werk moet gaan. Bijvoorbeeld wanneer het metaal al is gevonden door iemand anders.

Het verhaal lijkt dan ook een bepaalde focus te missen, aangezien er niet een duidelijke richting of groter doel is voor de speler, zoals dat bijvoorbeeld wel het geval was in Skyrim en Fallout 4. Gelukkig komt daar op een gegeven

moment een flinke ommezwaai in en gaat het verhaal een richting op die je waarschijnlijk niet zal verwachten. Bethesda vraagt alleen wel flink wat geduld van de speler voordat de main story echt interessant wordt.

Een heelal vol missies

Natuurlijk kan je niet alleen het hoofdverhaal volgen in Starfield. Zoals we van Bethesda gewend zijn, zit de RPG vol met sidequests, die flink van elkaar verschillen. Hoe je opdrachten krijgt is bovendien behoorlijk anders in vergelijking met voorgaande games van de studio’s. Als je bijvoorbeeld een gesprek hoort over een bepaald probleem, dan zal bijbehorende opdracht automatisch in je quest log verschijnen.

Het is een stuk dynamischer, maar het pakt niet altijd even goed uit. Ren je namelijk door een stuk heen voor een missie, dan kan het zomaar gebeuren dat je automatisch een aantal opdrachten erbij hebt, terwijl je niks hebt meegekregen van de context.

Op andere momenten pakt het wel weer heel goed uit. Zo vlogen we een

keer voorbij een nagenoeg verlaten planeet, toen we een noodoproep kregen van een pionier. Hij wilde hulp hebben tegen een groep piraten die de buurt aan het belagen was, wat resulteerde in een missie die veel uitgebreider was dan we initieel hadden verwacht. En een andere keer werden we ineens gerekruteerd voor een undercover missie, nadat we gearresteerd waren voor het bezit van illegale goederen. Achter elk hoekje in Starfield lijkt wel een sidequest verstopt en je hebt daardoor altijd wel iets te doen.

Heerlijke dogfights in de ruimte

Om alle planeten te bezoeken en missies te verzamelen heb je natuurlijk wel vervoer nodig en daarom krijg je vrijwel meteen aan het begin van Starfield al de beschikking over je eigen ruimteschip. Dat is niet de enige dat je kan gebruiken, want er is een flink scala aan verschillende schepen dat je kan kopen, al zal je daar wel flink voor moeten doorsparen.

Niet alleen heb je de mogelijkheid om nieuwe schepen te kopen, je kan ook elk onderdeel van een schip upgraden

en aanpassen. Zo kan je er een ander kleurtje aan geven, nieuwe wapens installeren en de aandrijfmotor upgraden.

Die upgrades zijn hard nodig, want de dogfights in Starfield zijn behoorlijk uitdagend en een waar plezier - zelfs als je uiteindelijk gereduceerd wordt tot een paar brokstukken. Je hebt drie verschillende wapens om te gebruiken die effectief zijn tegen schilden of pure bepantsering, je kan een boost inzetten om een lock-on te verbreken en je kan handmatig de kracht verdelen over verschillende systemen.

Zo kan je er tijdens een gevecht bijvoorbeeld voor kiezen om je topsnelheid te verlagen om je wapens of schilden te versterken. Gevechten in de ruimte zijn verrassend diepgaand en zijn één van de beste onderdelen van Starfield.

Het missende ingrediënt

Waar de gevechten met een ruimteschip zeer goed zijn uitgewerkt door Bethesda, voelen de vuurgevechten op de grond iets minder speciaal aan. Het gevechtssysteem lijkt grotendeels overgenomen te zijn uit Fallout 4, met hier en daar wat verbeteringen.

Het is zeker niet een slecht gevechtssysteem, maar het mist net even dat stukje extra. Waar Fallout 4 bijvoorbeeld nog het VATS-systeem had, mist Starfield net dat ene ingrediënt om het recept naar een hoger niveau te tillen. Al is het wel leuk om in een gebied met weinig zwaartekracht je boost pack te gebruiken om vijanden van boven te bestoken. Niet dat de vijanden op dat moment ergens anders cover gaan zoeken, want er is niet veel intelligent leven aan te treffen in de game.

Hoewel de mechanics niet iets speciaals doen, zijn er wel genoeg opties om uit te kiezen als het aankomt op vuurwapens. Zo kent zo’n beetje elke factie in Starfield, en dat zijn er vrij veel, een eigen collectie aan wapens. En dan

Gelukkig zijn we in onze tijd met Starfield minder bugs en andere technische problemen tegengekomen in vergelijking met voorgaande games. Dat betekent alleen niet dat de game helemaal bugvrij is. Zo zijn er nog steeds vreemde interacties van NPC’s en zijn en worden er ook een paar momenten verpest door bugs.

zijn er ook nog wapens die heel erg de sciencefiction-kant op leunen, terwijl er aan de andere kant weer conventionele wapens zijn te vinden die zijn meegenomen van de Aarde.

Net zoals in Fallout 4 kan je je wapens en armor ook weer naar hartenlust upgraden . Zo kan je er silencers op zetten, verschillende scopes, de vuursnelheid aanpassen, de munitie veranderen en ga zo maar door. Daarnaast zijn er ook willekeurige modifiers die het aanbod nog verder kunnen uitbreiden, zoals kogels die nabranden.

Keuzes, keuzes en nog eens keuzes Zoals het een goede RPG betaamt kan je zelf kiezen voor welke speelstijl je gaat in Starfield; niet alleen door je keuze voor bepaalde wapens. Elke keer wanneer je een level stijgt, mag je een punt investeren in één van de vele skills. Die vaardigheden zijn onderverdeeld in vijf groepen, waarbij je verdere tiers vrijspeelt door genoeg punten te stoppen in één groep. Zo is er een groep voor vuurwapens, fysieke skills, alles wat te maken heeft met je schip, wetenschappelijke vaardigheden en eentje voor sociale skills. Met die laatste kan je niet alleen mensen ompraten, maar bijvoorbeeld ook succesvol Outposts opzetten op planeten om een intergalactische handelaar te worden.

Elke vaardigheid heeft daarnaast vier verschillende niveaus, die je verder kan vrijspelen door een bepaalde uitdaging te voltooien. Investeer je bijvoorbeeld in de Laser Weapons-skill, dan doe je meer schade met laser vuurwapens. Je kan vervolgens nog een punt erin stoppen wanneer je twintig vijanden hebt gedood met een laser weapon. Som-

mige uitdagingen zijn vrij vanzelfsprekend, terwijl je voor andere uitdagingen creatiever te werk moet gaan.

De skills variëren daarnaast ook behoorlijk qua effect. Zo zijn er vaardigheden die bij elk niveau zorgen voor een hoger percentage, bijvoorbeeld voor meer levenspunten. Andere skills zorgen alleen voor compleet nieuwe mogelijkheden, zoals het gebruik van een Targeting System voor je schip.

Er zijn een aantal mogelijkheden dat verstopt zit achter skills dat we ook liever gewoon als iets standaards hadden willen zien. Het kunnen sliden in vuurgevechten, een vrij gebruikelijke functie in FPS games, zit bijvoorbeeld verstopt in de tweede tier en dan niet eens in de Combat-groep. De keuzes zijn daardoor extra lastig als je een level gestegen bent. Wil je namelijk verder specialiseren in een bepaalde speelstijl of wil je eerst een normale functie vrijspelen?

Een typische Bethesda RPG?

De verschillende opties om je eigen speelstijl in elkaar te zetten zijn we ondertussen gewend van Bethesda en zorgen voor een flinke replaywaarde. Je kan het avontuur in Starfield namelijk op veel verschillende manieren doorlopen. Helaas staan de RPG’s van Bethesda ook bekend om een ander fenomeen en dat zijn bugs. En dan hebben we het niet over de gigantische kakkerlakken in Fallout.

Gelukkig zijn we in onze tijd met Starfield minder bugs en andere technische problemen tegengekomen in vergelijking met voorgaande games. Dat betekent alleen niet dat de game helemaal bugvrij is. Zo zijn er nog steeds

vreemde interacties van NPC’s en zijn en worden er ook een paar momenten verpest door bugs.

Zo had één scène een zeer emotioneel moment moeten zijn, door een personage dat op sterven lag. Het hele moment werd alleen tenietgedaan door een bug. De NPC die het stervende karakter namelijk in zijn armen had moeten hebben, was door de hele kamer heen aan het teleporteren.

Op grafisch gebied is Starfield daarnaast zeer wisselend op PC. Het ene moment keken wij met grote ogen naar een vreemde planeet met buitenaardse wezens en prachtige vergezichten, terwijl we op het andere moment geschokt waren door de lage details van NPC’s en bomen in steden. Zo worden baarden pas ingeladen wanneer je pal naast iemand staat en details als rimpels verschijnen alleen wanneer je met iemand gaat praten.

Het helpt ook niet mee dat er op PC wel een aantal geavanceerde grafische opties zijn, maar standaard functies ontbreken. Anno 2023 is het heel vreemd als je niet de optie hebt om dingen als texture quality, field of view en anti-aliasing aan te passen.

Een flinke stap, maar geen sprong

Het heeft een lange tijd geduurd voordat Bethesda kwam met een nieuwe singleplayer RPG en Starfield is wat ons betreft het wachten waard geweest. Het grote universum biedt veel ruimte om lekker op onderzoek uit te gaan, allerlei missies uit te voeren en je te laten verrassen door het verhaal. En rondvliegen met je ruimteschip en afrekenen met piraten en sekteleden gaat nooit vervelen.

Het nieuwe avontuur is alleen niet perfect. Vuurgevechten op de grond missen een speciale factor, de grafische kwaliteit kan sterk verschillen en hoewel Bethesda dit keer zeker beter werk heeft afgeleverd, zitten er nog steeds een paar opvallende bugs in. Voor liefhebbers van het genre zal Starfield ongetwijfeld zorgen voor honderden uren vermaak en wij zijn nog lang niet klaar met het verkennen van de ruimte, maar de nieuwe game is geen giant leap for RPG-kind.

Kijk voor meer gamenieuws op XGN.NL ■

ROWENTA LISS&CURL ULTIMATE

SHINE SF6220 STIJLTANG

De nieuwe Liss & Curl Ultimate Shine is een baanbrekende 2-in-1 hair straightener, voor perfect stijlen of weelderige krullen, precies zoals jij ze het liefste hebt. Deze stijltang warmt snel op, levert zeer efficiënte resultaten op en een Double Ion Booster en Nano keramische coating zorgen voor ultieme glans en zacht haar.

Van € 52,99 voor slechts € 39,74

OP DE TOCH AL VOORDELIGE PRIJZEN

NOG EENS 25% EXTRA KORTING MET ACTIECODE: TM2023

Bullit RHD888 Selfie stick met afstandsbediening – Bluetooth De Bullit RHD888 selfie stick is een handige tool die je kan meenemen op vakantie of als je met je vrienden of vriendinnen selfies aan het maken bent. Je zet gemakkelijk je Samsung Galaxy, iPhone of andere smartphone op de selfie stick, je 'pairt' de bluetooth afstandsbediening met je smartphone en je maakt binnen een mum van tijd gemakkelijk leuke foto's van jezelf of van een groep. De selfie stick is uitschuifbaar tot wel 108cm!

Van € 14,95 voor slechts € 11,22

XQISIT PHANTOM XPLORE voor de iPhone 7 (Grijs) - telefoonhoesje

Ze zeggen dat schoonheid in het oog ligt van de toeschouwer. Met de Phantom heb je deze schoonheid in het oog. De Phantom blijft trouw aan zijn naam en is dus een case die nauwelijks zichtbaar zal zijn om jouw telefoon. Daarmee blijft het ontwerp en de kleur van de telefoon zichtbaar voor de buitenwereld. De TPU shell zorgt ervoor dat de smartphone tevens beschermd blijft tegen krassen.

Van € 19,99 voor slechts € 15,09

all you need is love - Bordspel

Leer elkaar beter kennen door het stellen van persoonlijke vragen. Bij een goed antwoord verdienen jij en je medespeler een hartje. Spelers gebruiken deze hartjes om een plek te verdienen in het midden van het bord. Let wel op, er zit steeds een andere speler in de liefdes caravan, waarmee jullie vriendschap op de proef wordt gesteld. De eerste twee spelers die in het midden van het bord hun ultieme vriendschap of onbreekbare relatie kunnen bewijzen, winnen het spel!

Van € 14,99 voor slechts € 11.24

DistinQ Wake-Up Light

Tweet Beats - basisset Tweet Beats zijn hele muzikale vogeltjes die allemaal hun eigen stijl en geluid hebben. Zet een Tweet Beat in de boom op één van de vier takken en het vogeltje begint meteen muziek te maken. Elke vogel heeft zijn eigen drums, bas, melodie en zang, die passen bij zijn muziekstijl. Dus elke vogel klinkt anders op elk podium. Door de Tweet Beats te variëren kun je eindeloos verschillende liedjes maken. Wissel de vogels van plaats, maak de mooiste Tweet Beat-combinaties en luister naar de leukste muziek.

Heb je wel eens moeite met wakker worden? Of wil je ontspannen in slaap vallen? De Wake-Up Light is speciaal ontworpen om een gezond(er) slaapritme te creëren. De Wakeup Light helpt je om te ontspannen, goed te slapen én energiek wakker te worden. Met de wekkerfunctie wordt het licht vóór je wektijd geleidelijk sterker; je wordt op een natuurlijke manier wakker.

• Beschikt over 2 instelbare wektijden

• De zonsopgangsimulatie zorgt dat je energiek ontwaakt

• Met de slaapmodus val je ontspannen in slaap

• Niet via een app bedienbaar

• Alleen leverbaar in wit

Van € 39,99 voor slechts € 29.99

HOE ACTIVEER IK DEZE AANBIEDING?

Ga snel naar leesdeal.nl en klik op het product naar keuze. In de ´winkelwagen´ vult u vervolgens de actiecode TM2023 in.

Van € 21,99 voor slechts € 16.49

Autotest - koda Kodiaq (2024)

Veel (maar niet alles) werd beter in 7-persoons ruimtewonder

In oktober 2023 wordt de nieuwe Skoda Kodiaq onthuld. Maar na een test met een afgeplakt voorseriemodel is er al best veel te vertellen over het Tsjechische ruimtewonder.

Met een camouflagemodel, waarbij zelfs de lichtunits deels zijn afgeplakt, mag je niet zomaar de weg op. En dus rijden we in colonne achter een productiemodel van de huidige Skoda Kodiaq, die aan zijn nadagen is begonnen. Ook aan het einde van de colonne rijdt weer een Skoda. Daartussen rijden wij, in camouflagekleuren alsof we elk moment het bevel krijgen om in een schuttersputje te springen.

De officiële foto's van het dashboard zijn inmiddels wel onthuld. Het interieur ging rigoureus op de schop, met een digital cockpit voor de neus van de bestuurder en een groot multimediascherm van 12,9 inch in de middenconsole. Net als bij de elektrische Skoda Enyaq, heeft ook de nieuwe Kodiaq echte knoppen.

7-persoons Skoda Kodiaq

In oktober 2023 wordt de nieuwe Kodiaq officieel onthuld, waarna hij in het voorjaar van 2024 in de Nederlandse en Belgische showroom staat. Toch weten we al hoe de nieuwe Kodiaq eruit gaat zien. Na de testrit konden we een blik op de auto werpen in een afgesloten ruimte, waarbij het leek alsof we toegang kregen tot het archief van de Tsjechische geheime dienst. Onze telefoon moest worden ingeleverd, zodat er geen stiekeme foto's konden worden gemaakt.

Dit is wat we in de afgesloten ruimte ontdekten: de toch al niet klein uitgevallen Kodiaq wordt nog eens 6 centimeter langer, maar tegelijk 2 centimeter minder breed én minder hoog. De

bagageruimte was met 835 liter al niet kinderachtig, maar in de nieuwe krijg je er nog eens 75 liter bij. En net als voorheen kun je de Kodiaq met zeven zitplaatsen bestellen.

Uiterlijk zie je de overeenkomsten met de huidige Kodiaq nog, maar de motorkap is hoger geplaatst en de toch al enorme grille lijkt nog groter dan voorheen. Verchroomde elementen verdwenen en maken plaats voor sportievere matte sierdelen, onder meer rond de grille.

Skoda Plug-in hybride

Het grootste technische nieuws is de komst van een 204 pk sterke plug-in hybride, maar daar kan nog niet mee worden gereden. Het enige dat Skoda

al verklapt, is dat de Kodiaq PHEV een behoorlijk groot batterijpakket van 25,7 kWh heeft, waardoor je meer dan 100 kilometer elektrisch kunt rijden en je theoretisch dus zuiniger kunt rijden dan 1 op 100. Snelladen met 50 kW is mogelijk.

Dieselmotoren zijn bij de huidige Kodiaq al niet meer leverbaar in Nederland, ook de nieuwe Kodiaq-rijder kan ze niet bestellen. Naast de PHEV is er voor de Kodiaq van 2024 ook een 1.5 eTSI-motor met 150 pk, de toevoeging van de ‘e’ laat zien dat het voor het eerst om een mild hybrid gaat.

Hendel automaat aan stuurkolom Deze 1.5 mHEV is de motorvariant waarmee we in ons afgeplakte model de Follow Me-Skoda niet uit het oog proberen te verliezen. Bij het wegrijden moet je wennen aan het afgeplakte dashboard, maar ook aan de plek van de automaathendel. Alle versies krijgen standaard een DSG-transmissie; met de hand schakelen is er niet meer bij. De hendel van de automaat zit à la Mercedes aan de stuurkolom.

De ruimte die in de middentunnel wordt bespaard, is volgens goede Skoda-traditie benut voor geinige oplossingen: twee draadloze-telefoonopladers (mét koeling) en een doekje voor het schoonmaken van je navigatiescherm. En vanwege dat simpele doekje houden we soms ineens enorm van Skoda. Kom er maar eens op, hoe voor de hand zo’n oplossing eigenlijk ook ligt. Speurend naar nog meer slimme vondsten, stuiten we op een dubbele bekerhouder voor de achterpassagiers, die tegelijk dient als opbergmogelijkheid voor je telefoon.

De wielbasis is hetzelfde gebleven (2,79 meter) en dat betekent dat de beenruimte op de tweede zitrij ongeveer gelijk is. Wat niet erg is, want de Kodiaq is zo ruim dat je de auto gerust kunt inzetten als oefenruimte voor de dorpsfanfare. Wie helemaal achterin op de derde zitrij moet zitten, is nu iets beter af, want de hoofdruimte nam er toe met 1,5 centimeter.

Hoe rijdt de Skoda Kodiaq (2024)?

In de korte rijtijd kunnen we eigen-

lijk nog niet zoveel vertellen over het rijgedrag. Optioneel kun je de Kodiaq met adaptief DCC-onderstel bestellen, maar van de drie mogelijkheden Sport, Comfort en Normal werkt in ons camouflagemodel alleen de Normal-stand. Zoals bij veel no-nonsens-auto's uit de grote Volkswagen-stal, komen we verder weinig missers tegen. De TSI-motor is stil en voldoende krachtig, hij wordt alleen kortademig als je een heel steile berghelling wilt bedwingen.

Op de grote stoelen, die geschikt zijn voor passagiers met veel én weinig vlees op de botten, is het uitstekend toeven. Jammer dat de strenge ADAC-veiligheidssystemen soms overactief zijn. Rijd je in de ogen van de

camera's en sensoren te enthousiast op een voorligger af, dan klinkt een harde waarschuwingstoon. En dat gebeurt vaker dan ons lief is.

Conclusie

Een afgewogen eerste indruk is moeilijk te geven in een afgeplakte auto waarbij nog niet alle functies werken, maar de eerste ervaring is positief. Al het goede van de huidige Kodiaq is gebleven; heel veel ruimte, meer dan genoeg comfort en vele praktische handigheidjes. Met het nieuwe dashboard heeft Skoda een goede balans gevonden tussen modern (touchscreen) en traditioneel (knoppen).

Kijk voor meer autonieuws op autowereld.com ■

De ruimte die in de middentunnel wordt bespaard, is volgens goede Skoda-traditie benut voor geinige oplossingen: twee draadlozetelefoonopladers (mét koeling) en een doekje voor het schoonmaken van je navigatiescherm

ster in de keuken

Griekse pitabroodjes met tzatziki

Lekkere Griekse pitabroodjes met gyros, zelfgemaakte tzatziki, feta en rode ui. Perfect voor een smakelijke en makkelijke maaltijd die je binnen 15 minuten maakt!

INGREDIËNTEN (5 stuks):

• 5 pitabroodjes

• 100 gr feta

• 200 gr gyros

• 1 rode ui

• 2 handjes sla

• 2 tomaten

• 1 portie tzatziki

BEREIDINGSWIJZE:

1. Bak de pitabroodjes af. Je kunt ook zelf pitabroodjes maken.

2. Snijd de tomaten in stukjes. Bak de gyros in een pan met een klein beetje olie.

3. Vul de pitabroodjes met wat sla en tomaat. Schep hier wat gyros bij en maak de broodjes af met rode ui, stukjes feta en tzatziki saus.

4. Tip: je kunt ook kant en klare tzatziki gebruiken voor een snelle variant op dit Griekse pitabroodje. Maar zelfgemaakt is het lekkerste.

Griekse aardappels met feta

Breng de smaken van Griekenland naar je eigen bord met deze heerlijke Griekse aardappels. Combineer knapperige aardappelschijfjes met feta, rode ui en verschillende kruiden voor een heerlijke maaltijd. Een echte aanrader!

INGREDIËNTEN (2 personen):

• 600 gr aardappelschijfjes

• 1 rode ui

• 2 tenen knoflook

• 1 paprika

• 75 gr feta

• 1 eetlepel verse peterselie

• 1 Snuf oregano

• 1 snuf rozemarijn

• 1 snuf paprikapoeder

• peper en zout (naar smaak)

• 1 citroen

• Olijfolie om in te bakken

BEREIDINGSWIJZE:

1. Snijd de rode ui in ringetjes en hak de knoflook fijn.

2. Verhit de olie in een grote koekenpan. Bak de ui en knoflook hierin een paar minuten.

3. Voeg de aardappelschijfjes toe en bak deze ca 15 minuutjes licht krokant aan in de pan. Voeg de paprika in dunne reepjes en bak een paar minuutjes mee.

4. Maak de aardappelroerbak op smaak met de oregano, rozemarijn, citroensap naar smaak, paprikapoeder, peper en zout. Proef of de aardappeltjes goed gaar zijn.

5. Serveer de Griekse aardappels met wat verse peterselie en wat partjes citroen. Die kun je er eventueel nog een beetje overheen druppelen. Kruimel als laatste de feta er overheen.

10 Tips voor een gezond leven

In de moderne maatschappij is het behoorlijk ingewikkeld om gezond te leven. Iedereen is druk bezig om evenwicht te zoeken tussen werk, gezin en andere verantwoordelijkheden. Het gevolg is dat we vaak niet goed om onze gezondheid denken. Maar toch hoeft gezond leven echt niet zo moeilijk te zijn. Met deze tien tips zit jij lekker in je vel.

1

begin Met een goeD ontbijt Sla het ontbijt niet over, want dat is de eerste maaltijd na een lange nacht. Je lichaam heeft energie nodig om de dag te beginnen. Door het ontbijt komen je darmen en de spijsvertering op gang. Als je niet ontbijt, is de verleiding groter om later op de dag ongezonde tussendoortjes te nemen.

2

WateR DRinken

Een glas water voor het eten bevordert de spijsvertering. Bovendien is water drinken belangrijk om de gif- en afvalstoffen uit je lichaam te spoelen. Drink 1,5 liter water per dag. Dit lijkt veel, maar het valt mee. Schenk vaker een glas water in als je frisdrank wilt nemen en drink ‘s ochtends eerst een glas water voordat je aan melk, sap of thee begint.

3

l angzaaM eten

Volgens sommigen hét geheim van slank blijven: kleine porties eten en vooral langzaam eten. Schep dus minder op; je hebt veel minder nodig dan je denkt en iets meer nemen kan later ook nog. Eet rustig, kauw langzaam en geniet bewust van elke hap.

4

RegelMatig eten

Voor je spijsvertering is het belangrijk om regelmatig te eten. Drie hoofdmaaltijden per dag is een goede basis, maar het kan ook helpen om vaker op een dag een minder grote maaltijd te nemen. Zo voorkom je dat je tussendoor ineens een vreetbui krijgt en bijvoorbeeld een heel pak koek soldaat maakt.

5

Gevarieerd eten

Gezond eten is gevarieerd eten. Door de variatie krijg je veel verschillende voedingsmiddelen, en zo genoeg van alles wat je lichaam nodig heeft, binnen. En zo krijg je genoeg van alles binnen. Om meer variatie in je eten te brengen is het handig om de bekende schijf van 5 te gebruiken. Probeer in elk geval niet iedere dag hetzelfde te eten.

6

Evenwichtig eten

Gevarieerd eten betekent ook dat je af en toe iets ongezonds mag nemen. Belangrijk is dat je dit weer in balans brengt. Heb je ‘s middags een patatje met veel mayonaise of tussendoor chocolade gegeten, zorg dan dat je ‘s avonds weer matigt en minder van het ongezonde of vette eten neemt. Alles mag, zolang je het maar weer in evenwicht brengt.

7

genoeg gRoente en FRuit

Dat groente en fruit gezond zijn, is geen verrassing. Ze bevatten immers veel goede voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen. Bovendien bevatten ze weinig calorieën en geven ze een vol gevoel. Voor een gezond leven mogen groente en fruit dus niet ontbreken. Probeer daarom dagelijks twee ons groente en 2 stuks fruit te eten.

10

geniet!

Je lichaam heeft voeding nodig om te overleven. Maar eten is ook iets waarvan je moet genieten en genieten is weer goed voor het lichaam. Ga juist wél een keer met een hongerige maag naar de supermarkt en verbaas jezelf over hoeveel lekkere dingen er te koop zijn! Het zal je opvallen dat er genoeg mogelijkheden zijn om lekker, gezond en gevarieerd te eten. ■

8

be Wust eten

Een goede manier om gezond te eten is door je bewust te zijn van wat je eet. Sta daarom vaker stil bij wat je eet. Is het wel zo verstandig om die zoete chemische snoepjes te eten, waarvan je totaal geen idee hebt hoe ze gemaakt zijn of wat er in zit? De kwaliteit van je eten is belangrijker dan de kwantiteit. Als je vaker bewust nadenkt over welk voedsel je je lichaam geeft, ga je vanzelf gezonder eten.

9

be Wegen

Geef je lichaam de mogelijkheid om het voedsel te verwerken. Bewegen is hiervoor heel belangrijk. Begin na het avondeten niet meteen aan een toetje, maar ga eerst een flinke wandeling maken. Eet ook niet vlak voor het slapen gaan, dan kan het lichaam het voedsel niet goed verteren. Doordat je gaat liggen, gaan je organen namelijk ook in de slaapstand en dat is niet goed als je nog een halve maaltijd in je maag hebt.

‘Je lichaam heeft voeding nodig om te overleven. Maar eten is ook iets waarvan je moet genieten en genieten is weer goed voor het lichaam.’

Duiveltje in de details

Baldur's Gate 3 is al sinds oktober 2020 in early access, maar sinds kort kan je eindelijk aan de slag met het volledige spel. Is het je tijd waard? Lees daarvoor gauw verder.

Baldur's Gate 3 is een old school cRPG zoals we die kregen met de oude Fallout of Final Fantasy games. Top down, met turn based gevechten en vooral keuzes die impact hebben op het verhaal. Moderne voorbeelden zijn vrij schaars, met Larian's eigen Divinity 1 en 2 en Disco Elysium als enige spellen die direct te binnen schieten.

Niet gek, want er gaat een hoop werk in zo'n game zitten. Als spelers vrije keuze hebben, dan betekent dit dat je aanzienlijk meer moet bouwen. Want alles dat je niet kiest zit ook nog onder de kap. Dus het komt als geen verrassing dat Larian nog drie jaar nodig had na de release van akte 1 in early access.

En Baldur's Gate 3 is echt vrij. Je kan vrienden maken met de vijand, vijanden maken van je vrienden en zelfs je eigen gezelschap vermoorden als je dat wilt. Je bouwt een personage door te kiezen uit 11 rassen en 12 klassen, die elk ook weer zo'n drie subrassen/klassen hebben. En je kan klassen combineren, wat de opties nog eens aanzienlijk vergroot. Dan bouw je nog eens een team van vier, met drie andere personages die je op vergelijkbare manieren in elkaar mag zetten. Dus de keuze is, zacht gezegd, reuze.

Terug naar de Gate

Baldur's Gate 3 speelt zich direct na de gebeurtenissen van Descent into Avernus af. Als je veel DnD, en dan

vooral ook gemaakte modules speelt, dan zegt dit je vast een hoop. Het wordt gezien als een van de beste modules die je kan kopen van Wizards of the Coast zelf. Zo niet, dan heb je geen idee. Het maakt ook niet uit, je kan de game prima spelen zonder voorkennis van het verhaal. Maar je zal wat gebeurtenissen en zelfs personages herkennen.

Jij wordt wakker op een alienachtig schip, waar een wezen dat op Davey Jones uit Pirates of the Caribbean lijkt een soort larva via je oog je hoofd in laat kruipen. Dan wordt het schip aangevallen door een draak en door de chaos die ontstaat, weet jij jezelf te bevrijden.

Je ontdekt dat het tentakelmonster een Mind Flayer is en de parasiet in je hoofd een Illithid larva. Als het volgroeit zal ook jij transformeren in een Mind Flayer, verlies je al je autonomie en word je deel van de hive mind. Dat wil je uiteraard niet en daarom ga je op zoek naar een geneesmiddel samen met wat andere ongelukkige ontsnapte personen. Zoals dat gaat in grootschalige RPG's stuit je in je zoektocht op een plot dat de hele wereld, of in dit geval in ieder geval Baldur's Gate en de Sword Coast waar het onder valt, bedreigt. En jij moet dit stoppen.

Minstens 5 jaar ervaring

Als je deze beschrijving en de eerdere vrijheid in character creation leest en lichtelijk in paniek raakt, ben je niet alleen. Het is misschien controversieel, maar we beginnen even met een minpunt in een game die zonder twijfel top is: je moet er even in komen.

Dat wil zeggen: als je niets weet van Dungeons & Dragons en je hebt ook nooit Divinity 1 of 2 gespeeld, dan is Baldur's Gate 3 wel een hoop om te verteren. Wat is een actie? Wat is een bonusactie? De tutorial doet ook niet het beste werk om dit aan je uit te leggen. Het is misschien meer gericht op mensen die al een beetje weten, maar de introductie had best wat uitgebreider mogen zijn.

Daar tegenover staat dat je eigenlijk al een groot gedeelte begrijpt als je wel bekend bent met DnD. Het gros van die mechanieken zijn namelijk één op één overgenomen. Er zijn natuurlijk wat veranderingen gemaakt om de game wat dynamischer te maken en de Ranger en Monk hebben welkome reworks gekregen. Maar dat ‘shove’ nu een bonusactie is in plaats van een actie zal een ervaren roleplayer er niet van weerhouden om te snappen hoe het spel werkt. Nu alleen de knoppen nog.

En toen was er licht

Maar dan klikt het en zit je er helemaal in. Je begint in een schip dat actief aan het crashen is. Overal is vuur, er zijn breinen op vier poten met tentakels die je aanvallen en zelfs duivels en demonen die niet zo'n fan van jou lijken te zijn. Je vindt gauw twee metgezellen in Lae'zel en Shadowheart, maar voor de rest wil praktisch alles je hier dood hebben. Je twee metgezellen willen

elkaar overigens ook dood hebben, wat eveneens niet helpt. Dus je zit gelijk in de actie. Oh, en als je Lae'zel of Shadowheart koos als je eigen personage, dan moet je het aan het begin met een teamgenoot minder doen.

Als je eenmaal bent ‘geland’, kalmeert de boel en krijg je de kans rustig rond te kijken. Je hebt geleerd hoe skill checks en combat werkt en mag nu daadwerkelijk keuzes maken. Keuzes die meteen al impact kunnen hebben. Want de personages die je rondom je landingspunt ontmoet kun je rekruteren, maar je kan ook vijanden van ze maken of een gevecht met ze aangaan. Baldur's Gate 3 laat je gewoon impactvolle ‘fouten’ maken en jij moet daarvan leren.

Dat is precies wat deze game zo krachtig maakt. Het is jouw game. Je doet waar je zin in hebt. Wil je je aansluiten bij de grote boze schurken van het verhaal? Dat mag. Graag zelfs. Een van de metgezellen kan je alleen rekruteren als je dat doet. Speel je iemand met vlugge handjes die alles dat los en vast zit in eigen broekzak stopt en alleen helpt als er een beloning tegenover staat? Geen probleem. Maar wees wel voorbereid op de gevolgen van je

keuzes. Want die zijn er. En ze zijn niet altijd wat je verwacht. Ook goede daden gaan zelden ongestraft. Het enige dat je niet kan doen is het hoofdverhaal negeren, want dan loop je op een gegeven moment vast.

100 uur

Of het de tijd waard is, is een belangrijke vraag, want om het uit te spelen zonder te speedrunnen zal je toch zeker wel een uurtje of honderd kosten. Dat is een hevige investering en je moet het ervoor over hebben. Zoek je iets kleins voor tussendoor, dan is dit waarschijnlijk niets voor jou.

Die tijdsduur kan je natuurlijk wat trimmen, want je hoeft echt niet alles te doen. Zeker de zijmissies van metgezellen waar je niet echt om geeft kan je negeren. Dat gezegd hebbende, de zijcontent van Baldur's Gate 3 is verrassend goed als je kijkt naar de omvang. Dus eigenlijk wil je zoveel mogelijk meemaken. Maar je hoeft er niet naar op zoek. Doe lekker wat op je pad komt en kijk naar dingen die je opvallen, maar ga niet elk hoekje van de kaart bezoeken.

Of dit een pluspunt of minpunt is ligt heel erg aan jou, maar weet dus wel

Het is haast ondenkbaar dat een game zo groot als deze komt zonder bugs. En inderdaad, ook Baldur's Gate 3 moet eronder lijden.

dat Baldur's Gate 3 tijd gaat vreten als geen ander. Het houdt je ook vast, want het volgende doel is altijd binnen handbereik. En drie of vier andere doelen ook, want er zijn honderden quests om door te lopen. Nog geen uur in de game stopten we al met alle boeken lezen. Daar heeft niemand tijd voor. De cutscenes skipten we niet, want die zijn het kijken waard.

Niet genoeg spinnen

Het is haast ondenkbaar dat een game zo groot als deze komt zonder bugs. En inderdaad, ook Baldur's Gate 3 moet eronder lijden. In singleplayer zijn we niet al teveel tegengekomen. In het kamp verdwenen onze kleren opeens, waardoor we plots naakt waren in een cutscene. En dan bedoelen we echt naakt, niet met nog een onderbroekje aan. Maar naast dat hadden we niet echt problemen.

In multiplayer is dat wel anders. Vooral glitches die ervoor zorgden dat spelers verschillende dingen zagen, konden wel eens voor problemen zorgen. Ook is er soms geen geluid in een cutscene, of kom je niet goed een gevecht in of uit als jij niet de persoon was die het gevecht begon.

Het is niet onspeelbaar, verre van. Wij hebben het prima naar onze zin in onze multiplayer playthrough. Maar de bugs zijn soms wel een beetje een rem als we gewoon lekker aan het cruisen zijn. En dat is jammer. Af en toe moet je even een restart doen. Dus sla vaak op!

Geen fetch quests

Wat je misschien helpt met bepalen of de tijdsduur een plus- of minpunt is,

is de kwaliteit van Baldur's Gate 3. En dan bedoelen we vooral de quests. Die zijn namelijk uitstekend. Er zijn geen vervelende fetch quests waarbij je een X-aantal bloemen moet plukken, of een Y-aantal ratten moet verslaan. Ze zijn inhoudelijk, ze doen ertoe. En meestal kan je binnen een quest kiezen wat je ermee doet of moet je zelf uitvogelen wie bijvoorbeeld de dader is.

Dit is opvallend, zeker in een game die zo groot is als deze. Het is ook waarom andere ontwikkelaars zich zo'n zorgen maken om het voorbeeld dat hiermee gezet wordt. Het is dus wel mogelijk zoveel content te leveren zonder het te vullen met tientallen uren aan breindode padding. Je moet er alleen tijd en moeite in steken. En dat heeft Larian gedaan.

Wat ons betreft zet Baldur's Gate 3 een standaard die doorbouwt op wat Witcher 3 in zijn tijd ook deed. Je verveelt je nooit, want alles boeit. En als je ergens geen zin in hebt, dan doe je het gewoon niet. Maar alles is het verkennen waard, want je krijgt goede verhaallijnen die op interessante manieren ontplooien. Die rare stier in de druïdengroeve is bijvoorbeeld het onderzoeken waard.

Zie je een verlaten ruïne? Neem dan eens een kijkje. Sterker nog, Baldur's Gate staat volledig toe dat je belangrijke dingen, zoals de NPC die je jezelf en metgezellen laat respeccen, volledig kunt missen als je niet onder de juiste stenen hebt gekeken. En dat is prima.

De game is over het algemeen erg goed geschreven. Of het nou over de zijmissies gaat, de wereld of het hoofd-

verhaal. Het is zeker een avontuur dat je wilt meemaken. Je wordt met regelmaat met problemen geconfronteerd waarbij je niet direct weet wat de juiste keuze is. Misschien is die er niet eens echt. Wat er wel is, is een rode draad die je constant voorttrekt terwijl het je genoeg ruimte geeft om van het pad af te gaan en dingen te ontdekken. Doe alleen wel alles dat je wil doen voor je doorgaat naar de volgende akte, want die gebieden worden permanent afgesloten na iedere transitie.

Engelenstemmen in Avernus

Zelfs met al deze topkwaliteiten zou Baldur's Gate 3 een moeilijke pil zijn om te slikken als het niet was voor het uitstekende stemacteerwerk dat de boel echt bij elkaar trekt. Het verhoogt de game naar een aanzienlijk hoger niveau.

Er is duidelijk tijd gestoken in het opnemen van de stemmen. Want niet alleen zit er toptalent in Baldur's Gate 3, van J. K. Simmons tot Matthew Mercer, ze lijken allemaal hun uiterste best te doen. En dat vormt de lijm die de game bij elkaar houdt. Het is leuk om te luisteren naar je metgezellen, die op de achtergrond wat bespreken of licht met elkaar bekvechten.

Zelfs de vele dieren die je tegen het lijf loopt, hebben de nodige charme. We raden absoluut aan om met iemand met Speak With Animals in je team rond te lopen, want dan kom je fantastische juweeltjes aan acteerwerk tegen. Denk aan een hond die de braafste jongen is, een eekhoorn die je uitdaagt tot een één op één gevecht en een os die misschien meer is dan het laat blijken.

Topgame om nu te kopen

Baldur's Gate 3 is een topgame die absoluut het spelen waard is, mits je bereid bent de uren erin te steken. Het is uitstekend geschreven, uitstekend geacteerd en het laat zien dat je een game zo groot als deze kan maken zonder een drop in kwaliteit te hebben door dingen zoals domme fetch quests. Natuurlijk is een game van dit formaat niet zonder bugs en het is lastig in te komen zonder voorkennis van Dungeons & Dragons of Divinity, maar naast dat is Baldur's Gate 3 een echte aanrader.

Kijk voor meer gamenieuws op XGN.NL ■

Harry Suiker is sinds 1975 een begrip in Den Haag en omstreken op het gebied van tegels, sanitair, keukens en installatie. In onze fraai ingerichte showroom van 1500m2, kunt u kennis maken met fraaie badkamers, tegels en keukens.

Ons professioneel opgeleid personeel kan samen met u de juiste combinaties samenstellen met behulp van een volledige 3D tekening van uw nieuwe badkamer of keuken. Uiteraard kunnen wij ook zorgen voor de volledige verbouwing van uw badkamer met onze badkamer teams.

Harry Suiker meet alles kosteloos en levert de producten tegen scherpe prijzen met de daarbij behorende, nog echt ouderwetse, service!

Ook nieuwsgierig hoe u uw badkamer of keukenwensen kan laten uitkomen? Stap binnen in de showroom of maak een afspraak, zodat we volledig de tijd vrijmaken voor een adviserend gesprek.

‘Bosz staat open voor spelers die twijfelen aan zijn tactiek’

De aanpak Peter Bosz ‘Elke wedstrijd liet hij ons geloven dat we de beste van de Eredivisie waren’

Eigenwijs, maar glashelder. De kracht van Peter Bosz kan tegelijkertijd zijn zwakte zijn. De nieuwe PSV-trainer laat zijn teams altijd beter voetballen, maar vaak volgt dat ene zinnetje: zijn speelwijze levert geen prijzen op. Toch lopen voetballers met hem weg.

“Door hem dachten we: we gaan vandaag met 6-0 van Ajax winnen.”

Er is altijd een ‘maar’ als het over de trainersloopbaan van Peter Bosz gaat. Vriend en vijand zijn het erover eens dat hij een vakman is. Dat hij zijn visie als de beste kan inslijpen in zijn teams. Dat hij individuen stelselmatig beter maakt. Bij topploegen als Ajax, Borussia Dortmund en Bayer Leverkusen, maar ook bij clubs op een lager niveau als De Graafschap, Heracles Almelo en Vitesse. Er is alleen die ene kanttekening: het levert geen prijzen op. In het seizoen 2001/02 werd Bosz als trainer van AGOVV algeheel amateurkampioen van Nederland en in 2004/05 leidde hij Heracles Almelo naar de titel in de Eerste Divisie, maar sindsdien bleef zijn erelijst leeg. Tot deze zomer, toen hij als PSV-trainer Feyenoord versloeg en er met de Johan Cruijff Schaal vandoor ging.

Speelwijze inslijpen

“Ik ben ervan overtuigd dat het nooit lang kan duren voordat hij daadwerke-

lijk een grote prijs pakt.” Aan het woord is Mark Looms, die Bosz twee periodes meemaakte bij Heracles Almelo. In 2004 kreeg Bosz voor het eerst de leiding over de Almeloërs. Looms wordt nog enthousiast als hij terugdenkt aan die tijd. Al had hij aan het begin heus twijfels. “In de tijd voor Bosz hadden we Gertjan Verbeek als trainer. Onder hem trainden we keihard, terwijl Bosz de Verheijen-methode hanteerde. Hij begon rustiger. Ik kan me goed herinneren dat de spelers dachten dat we hard moesten trainen om tot resultaat te komen. Bosz zei vervolgens dat de prijzen pas aan het einde van het seizoen verdeeld zouden worden. We waren natuurlijk al fit, maar hij is iemand die veel bezig is met steeds fitter worden gedurende het seizoen. En dat werden we ook.”

Natuurlijk, ook tijdens de voorbereiding onder Bosz wordt geïnvesteerd in het fysieke gedeelte, vertelt Marko Veji-

novic, die Bosz als trainer beleefde bij Heracles Almelo en Vitesse. Alleen niet door te lopen, lopen en lopen. De bal is leidend. Mede doordat spelers tijd nodig hebben om de speelwijze van Bosz onder de knie te krijgen. “Hij speelt graag in een hoge intensiteit, vraagt een bepaalde mate van spelintelligentie en wil te allen tijde voetballen. De bal moet binnen vijf seconden worden heroverd, zodat we zelf weer aan voetbal toekomen. Dat wordt vanaf het begin erin gehamerd. Zijn oefenvormen op het trainingsveld zijn altijd gebaseerd op wat er van je wordt verwacht in de wedstrijd. Veel trainers willen het op die manier doen, hoor. Maar er is één groot verschil tussen Bosz en veel anderen: hij is een van de besten in het overbrengen van zijn speelwijze. Hij weet iedereen mee te krijgen in zijn verhaal.”

Hans van de Haar is het daarmee eens. De ex-spits voetbalde een jaartje onder Bosz bij De Graafschap en kwam

hem later nog regelmatig tegen toen hij als trainer van FC Lienden en TEC de zoons van Bosz onder zijn hoede had. Bosz is de beste trainer die hij heeft gehad en daarmee de belangrijkste invloed op zijn eigen ontwikkeling als trainer. “Bij De Graafschap introduceerde Bosz gegenpressing. Dat is nu helemaal ingeburgerd, maar op dat moment was het compleet nieuw voor ons. Ik had al op een aardig niveau gespeeld, maar Bosz leerde me allerlei nieuwe dingen over tactiek. Hij benaderde een wedstrijd veel meer als geheel dan als een één-tegen-één strijd waarbij je achter je mannetje moest aanlopen. Bovendien kon hij het glashelder uitleggen. Als iemand het niet snapte, paste Bosz zich aan. Dan vereenvoudigde hij zijn verhaal om ook die speler mee te krijgen.”

Het is een aanpak die Vejinovic herkent. Bosz is duidelijk en open, maar een speler afvallen omdat hij niet mee gaat in zijn speelwijze, zal hij niet doen. “Hij dacht niet: deze jongen snapt mijn speelwijze niet en daarom

geef ik hem minder aandacht. Hij dacht juist: ík heb het nog niet voor elkaar gekregen om die jongen te overtuigen van mijn aanpak. Stap voor stap zag je die jongens vertrouwen krijgen en met hem weglopen. Die hoge intensiteit is voor veel jongens in het begin buiten hun comfortzone, waardoor sommigen er moeite mee hadden. Dat zorgde voor twijfels tijdens oefenwedstrijden of trainingen. Bosz is wat dat betreft een geduldig persoon, want hij staat open voor spelers die twijfelen aan zijn tactiek.”

Twijfels wegnemen

Looms weet nog dat in het begin van Bosz’ eerste dienstverband bij Heracles Almelo zelfs de gedachte leefde dat het niet goed zou komen. “Alleen nam hij ons vervolgens toch op een bepaalde manier mee in zijn gedachte over voetbal. Ik kan me een training herinneren die vaak werd stilgelegd omdat we de vrije ruimte aan de linkerkant niet wisten te vinden. Het lukte maar niet. Tot we het wél in de vingers kregen en het in de wedstrijd perfect liep. Trainin-

‘Jongens die normaal gesproken minder waren aan de bal, werden ineens veel beter tijdens positiespelletjes’

gen werden onder Bosz sowieso vaak stilgelegd. Hoe staan de middenvelders ten opzichte van elkaar? Waar ligt de ruimte om gevaarlijk te worden? Hoe komen we op de snelste manier in die ruimte? Dat probeerde hij inzichtelijk te maken tijdens de training. Dan ging het echt om een metertje naar links of rechts. Soms irritant, maar als je die speelwijze vervolgens terugziet in de wedstrijd, is dat prachtig en ontneemt het alle twijfels.”

De ontwikkeling van het individu binnen ploegen van Bosz maakt het geheel uiteindelijk sterker, vertelt Vejinovic. De middenvelder, die tegenwoordig weer uitkomt voor Heracles Almelo, zag in zowel Almelo als Arnhem spelers spectaculair verbeteren onder Bosz. “Jongens die normaal gesproken minder waren aan de bal, werden ineens veel beter tijdens positiespelletjes. Ze gingen ruimtes zien, die ze daarvoor nooit zagen. Zelf ben ik ook veel beter geworden onder Bosz. Als ik andere jongens moet uitlichten: Davy Pröpper had het moeilijk bij Vitesse en wilde dolgraag weg, maar onder Bosz brak hij door en dat bleek het begin van een geweldige carrière. Guram Kashia was gewend aan verdedigend spel en had in het begin veel moeite met Bosz, maar hij kwam erdoorheen en werd een clubicoon van Vitesse. En zo kan ik nog tien spelers opnoemen.”

Gevraagd naar een typische Bosz-oefening noemt zowel Van de Haar als Vejinovic een rondo. Geen rondo om een beetje te pielen, maar eentje als wedstrijdprikkel. “We deden nooit een warming-up zoals we heel vroeger deden,” aldus Van de Haar. “Geen knieheffen, armen vooruit of hakkenbillen. We startten met een rondo waarbij de bal onder kniehoogte moest blijven. Bij Bosz moest je scherp beginnen, want de warming-up was een stuk veeleisender dan bij andere trainers.” Ook in een rondo stond de vijf-seconden-regel centraal, aldus Vejinovic. “Je mocht nooit stilstaan, moest constant in beweging blijven. Trainingen bij Bosz worden altijd op honderd procent uitgevoerd, ook een op het oog simpele rondo.”

Bosz mag dan bekendstaan als tacticus; volgens Looms blijven zijn kwaliteiten als people manager onderbelicht. Ten eerste beweegt hij zich makkelijk door een spelersgroep en ten tweede is hij ook als motivator van een

ander niveau. “Hij heeft zelf op hoog niveau gespeeld en weet dondersgoed wanneer hij zich wel of niet moet mengen tussen de spelers. Daar heeft hij gevoel voor en dat is zonder meer een onderschatte kwaliteit voor een trainer. Hij liet ons elke keer geloven dat we de allerbeste ploeg van de competitie waren. Ik kan me een wedstrijdbespreking voorafgaand aan Ajax-thuis voor de geest halen. Wij waren het kleine Heracles Almelo, maar liepen door de spelerstunnel met de gedachte dat we Ajax met 6-0 zouden oprollen. Met de borst vooruit, vol vertrouwen. Tijdens de wedstrijdbespreking zag je Bosz groter en groter worden. Hij ging op zijn tenen staan en zei de juiste dingen. Hoeveel het daadwerkelijk werd tegen Ajax, weet ik niet meer, maar we handhaafden ons dat seizoen in elk geval wel.”

Kritiek

En toch, ondanks de alom erkende kwaliteiten van Bosz is er de nodige kritiek. Bosz’ koppigheid wat betreft zijn aanvallende speelstijl zou hem ervan weerhouden prijzen te pakken. Er is een plan A, maar als dat niet werkt kan het zand de motor snel tot stilstand brengen. Van de Haar is Bosz blijven volgen en zag dat het in Duitsland moeizaam verliep. “Als tegenstanders een manier vonden om Bosz’ ploegen af te stoppen, dan stokte het. Is hij dan te koppig? Nee, uiteindelijk is iedere trainer koppig. Als je je oren laat hangen naar iedereen met een mening, blijft er weinig over van je visie. Iedere goede trainer met wie ik heb gewerkt stond er hetzelfde in als Bosz. Als er kritiek was vanuit de spelersgroep was hij heus bereid om te luisteren, hoor. Bij De Graafschap werkte hij onder zijn niveau. Je kon meteen zien dat het niet zijn eindstation zou zijn, maar in de top werkt het nu eenmaal zo dat je wordt beoordeeld op je mindere punten. Dan is het leuk dat je mooi voetbal speelt, maar als je niet wint, koop je er niets voor.”

Looms moet lachen als het gaat over wedstrijden waarin de speelwijze van Bosz als een boemerang in hun gezicht terugkeerde. Zo herinnert hij zich een wedstrijd in De Kuip tegen het Feyenoord van Dirk Kuyt en Salomon Kalou. Het werd 7-1 voor de Rotterdammers.

“Bosz zei doodleuk: ‘We gaan in De Kuip met drie verdedigers spelen’. We

hadden daadwerkelijk het geloof dat we zouden winnen en dat we door die tactiek beter zouden zijn. Het heeft vaak goed uitgepakt, maar in Rotterdam ging het helemaal mis, haha. Aan zijn speelwijze twijfelen deed Bosz niet. Niet lang geleden ben ik bij hem op bezoek geweest in Lyon. Ik heb een wedstrijd en een training bezocht. De principes die hij bij Heracles Almelo had, heeft hij ook op dat niveau. Natuurlijk, bij Lyon kon hij nóg meer eisen van zijn spelers, maar de intensiteit van het spel verschilde niet.”

Volgens Van de Haar is zijn zelfvertrouwen een van de kernpunten van Bosz. “Bij De Graafschap degradeerden we. Dat had verschillende redenen, maar niet de twijfels van Bosz. Als hij die had, heeft hij ze goed verborgen weten te houden voor de spelers.” Vejinovic zag ook nooit een aarzeling bij Bosz na een verloren wedstrijd. “Er waren altijd aanknopingspunten in wedstijden en daardoor hielden we vertrouwen. Ook als we kansloos verloren, kwamen oefeningen uit de trainingen terug in ons spel. Dingen die wél goed gingen. Er kan weleens een mispeer tussen zitten door de speelwijze van Bosz, maar uiteindelijk betaalde de speelwijze zich over een geheel seizoen uit.”

Looms, Vejinovic en Van de Haar verwachten een spectaculair PSV dit seizoen, maar ze beseffen dat de implementatietijd van een speelstijl bij een topclub korter is dan toen zij onder Bosz speelden. Van de Haar: “Zijn periode bij PSV is moeilijk begonnen door het vertrek van Xavi Simons. PSV heeft veel goals ingeleverd en omdat Bosz’ spel zo aanvallend is, zal PSV minstens tachtig doelpunten nodig hebben. Ze gaan er geheid ook een hoop tegenkrijgen. Ik ben benieuwd of Bosz Jason van Duiven bij de selectie haalt. Wat leuk is: Jason is het neefje van Hendrie Krüzen, die jarenlang assistent-trainer was van Bosz. Mocht hij goed genoeg zijn, dan zal Bosz het niet laten om hem voor de leeuwen te gooien. Risico’s is hij tenslotte bereid te nemen. Ik hoop dat Bosz zijn eigen spel gaat spelen, maar zich in Europees verband soms aanpast. Anders kan het gebeuren dat PSV eens wordt afgeslacht. Hoe dan ook gaan we een spectaculair PSV zien. De grote uitdaging is om spektakel te laten samengaan met resultaatgericht voetbal.” ■

Autotest - KGM Torres (2024)

Dit nieuwe automerk komt voor de verandering niet uit China

Het Zuid-Koreaanse automerk SsangYong stond al met één been in het graf en is nu officieel doodverklaard. Het valt nu onder KG Mobility. Ook uit Zuid-Korea en onderdeel van de grote KG Group. Het logo blijft en het eerste nieuwe model is de KMG Torres.

Wéér een suv. Hoe onderscheidt hij zich?

Wat is opvallend aan de KMG Torres?

De KMG Torres is een suv in het D-segment. Hij voelt aan als een flinke jongen en is dat ook. De lengte bedraagt 4,70 meter. Dat is langer dan een Toyota RAV4 (4,60 meter) en een Nissan X-Trail (4,68 meter). De elektrische Volvo XC40 is met 4,42 meter juist een stuk kleiner. Die noemen we niet voor niets, want de Torres die vanaf februari 2024 naar Nederland komt, is ook een volledig elektrische suv.

De Torres waarmee wij reden – en die je op de foto’s ziet – is uitgerust met een 1,5-liter turbobenzinemotor met 163 pk, zonder enige elektro-ondersteuning. Die versie krijgen we niet vanwege de torenhoge bpm die de Zuid-Koreaanse suv in ons land staat te

wachten. Hiermee prijst de Torres zichzelf uit de markt, aldus een woordvoerder, vooral de automaatversie waarmee wij onderweg waren.

De KGM Torres die wél onze kant opkomt, is een elektrische suv met naar verwachting 207 pk en een actieradius van 420 tot 450 kilometer (WLTP). De batterij (bruto 73 kWh) is van het type LFP (ijzerfosfaat) en komt uit de schappen van de Chinese accugigant BYD die ook elektrische auto’s ontwikkelt en bouwt.

Wat is goed aan de KMG Torres? De KGM (niet te verwarren met de Russische geheime dienst KGB) is een ruime suv. Ook wie op de achterbank zit, heeft meer dan voldoende ruimte

voor zijn knieën en hoofd. De zitpositie is goed, al is het de vraag of dat ook geldt voor de elektrische versie die een accupakket meezeult. De achterbank wil dan nog wel eens een beetje gek hoog zitten.

Ook de bagageruimte is met 703-1662 liter dik in orde. De bestuurder en passagier beschikken verder over ruim voldoende opbergruimte voor allerlei spullen zoals een smartphone, flesje water of notitieblokje. De kaartenvakken zijn opvallend groot en daardoor heel handig.

Onderweg met de Torres valt op hoe stil de suv is. Geen windgeruis bij de toch forse buitenspiegels en de benzinemotor is nauwelijks hoorbaar. Heel

even dachten we toch in de elektrische versie te rijden.

De carrosserie gaf geen krimp op de Belgische wegen die – zoals je ongetwijfeld weet – soms in een erbarmelijke staat zijn. De KMG Torres voelt heel solide aan en biedt veel comfort. Al met al een uiterst fijne reisauto.

Wat kan beter aan de KMG Torres?

De KMG Torres is praktisch en comfortabel. De wegligging is in orde, maar niet uitgesproken sportief. Zodra je een bocht induikt, voel je de beweging in de carrosserie. Dat is niet erg, maar wie meer rijdynamiek zoekt, kan beter een deurtje verder shoppen.

Het interieur steekt goed in elkaar, maar niet alle materialen zijn even fraai. We zien hier en daar hard kunststof (o.a. bij de kaartenvakken) en ook het glimmend zwarte paneeltje rond de automaathendel doet wat goedkoop aan. Wat we wel mooi vinden, is de beige bekleding van het dashboard en de deurpanelen die ook in olijfgroen leverbaar is. Het dashboard doet door de verschillende materialen en kleuren, de talrijke knopjes op het stuur en de drie digitale schermen wat onrustig aan. Maar het is in elk geval geen eenheidsworst.

En het is een beetje muggenziften, maar we stoorden ons aan het gekke geluidje dat de richtingaanwijzer maakt. Onze passagier had het ook, dus het lag niet alleen aan ons. Wat we ook vreemd vinden, is de vorm van het stuur. Alles went, maar waarom niet rond?

Wat is de prijs van de KMG Torres?

De versie die wij reden – de Torres 1.5 T-GDi – kun je in Nederland dus op je buik schrijven. We hebben er toch mee gereden om een eerste indruk te krijgen van de ruimte, kwaliteit en het interieur. In Duitsland is de Torres met benzinemotor wel leverbaar. Daar kostie als 2WD-versie 47.490 euro.

Voor dat geld krijg je tal van rijassistentiesystemen, een verwarmbaar stuurwiel, stoelverwarming voor en achter, een elektrisch bedienbare achterklep, een 9-inch aanraakscherm met

navigatie, Apple CarPlay en Android Auto (niet draadloos), een 12,5-inch digitaal instrumentarium (met een niet heel logische opzet), keyless entry en 20-inch lichtmetalen velgen.

Wat de prijs van de Torres EVX wordt, is nog niet bekend. Deze elektrische Torres krijgt overigens een ander frontdesign met een streep ledverlichting die over de volle breedte van de neus loopt. Het dashboard bestaat uit twee grote schermen die in elkaar overlopen.

Wat vinden wij van de KMG Torres?

Onze verwachtingen waren niet torenhoog. Wéér een suv. Nota bene van een merk dat op sterven na dood is. Maar met de Torres moet alles anders worden voor het voormalige SsangYong. Dat zou zomaar eens kunnen, want aan de auto ligt het niet. De KGM

Torres is ruim, praktisch, zit goed in elkaar en is compleet uitgerust. Hij rijdt opvallend stil en biedt veel comfort.

Daarbij is het een stoer ding om te zien. In elk geval geen doetje. Wij houden van de handgrepen op de motorkap, het reservewiel achterop (dat eigenlijk geen reservewiel is maar een designgebbetje), de dikke C-stijl in aluminiumkleur en het bonkige design.

Hoe de Torres EVX rijdt, is nog even afwachten. De benzineversie rijdt in elk geval goed. Het is jammer voor KGM dat-ie vanwege het torenhoge bpm-bedrag (20K voor de automaatversie) niet naar Nederland komt, want commerciële kansen zijn er wel degelijk.

Kijk voor meer autonieuws op autowereld.com ■

Onze verwachtingen waren niet torenhoog. Wéér een suv. Nota bene van een merk dat op sterven na dood is. Maar met de Torres moet alles anders worden voor het voormalige SsangYong.

DEZE PAGINA’S WORDEN JE AANGEBODEN DOOR BUITENLEVENGEVOEL.NL

Je Leefkeuken Zelf Ontwerpen: 5 Tips

Droom jij ook van een mooie, grote keuken waar je naast koken ook lekker kunt tafelen? Een leefkeuken zelf ontwerpen kan van deze droom realiteit maken. En als je nu denkt dat jouw keuken sowieso te klein is voor een leefkeuken, dan heb je het mis. Ook kleine ruimtes zijn met een goed ontwerp geschikt voor een leefkeuken. Hoe? Dat gaan we in dit artikel laten zien. Aan de hand van 5 tips vertellen we je waar je op moet letten bij het zelf ontwerpen van een leefkeuken.

Bij het ontwerpen van een leefkeuken is het niet alleen belangrijk om naar de esthetiek van de ruimte te kijken. Een keuken moet immers ook functioneel en praktisch zijn. Het vinden van de juiste balans is dus belangrijk. Hoe je dit kunt doen, vertellen we aan de hand van 5 tips.

Tip 1: Kies een stijl die bij jou en jouw huis past

In een leefkeuken zul je veel tijd doorbrengen. Dit kan in je eentje, maar ook met je gezin, vrienden en/of familie. Het is daarom belangrijk dat je je er thuis voelt. Is dit niet het geval, dan zul je er waarschijnlijk ook minder tijd spenderen. Om het thuisgevoel in je keuken te creëren, is het belangrijk om goed na te denken over de stijl die je in de keuken door wilt voeren. Waar houd je van en wat past er bij de rest van het huis?

Waarschijnlijk heb je hier al verschillende ideeën over en misschien hebben jij en je eventuele partner het al weleens gehad over hoe jullie

droomkeuken eruit zou zien. Is dit niet het geval, geef jezelf dan voldoende tijd om hierover na te denken. Ga op onderzoek uit en bekijk verschillende keukens met verschillende stijlen. Wat vind je hier mooi aan en wat bevalt je minder? En hoe zou de keuken bij de rest van je huis passen?

Het proces van de ideale leefkeuken zelf ontwerpen kan met gemak enkele weken of maanden in beslag nemen. Het is dan ook verstandig om losse ideeën te verzamelen door ze op papier te zetten. Zo weet je zeker dat je ze niets vergeet en je achteraf spijt krijgt van bepaalde keuzes die je (niet) hebt gemaakt.

Tip 2: Het optimaal benutten van de ruimte

Een leefkeuken is, zoals de naam al aangeeft, een keuken waarin geleefd wordt. Voldoende bewegingsruimte en bewegingsvrijheid is hierbij van groot belang, maar het is daarnaast natuurlijk ook belangrijk dat de keuken gewoon gebruikt kan worden als keuken. Om

aan beiden te kunnen voldoen, is het verstandig om de ruimte van de keuken zo optimaal mogelijk in te delen. Kijk waar mogelijkheden liggen en hoe je deze naar wens kunt benutten.

Kijk bijvoorbeeld of je ruimte hebt voor een grote eettafel waar je een ruime hoeveelheid stoelen of een combinatie van stoelen en een leuke eetkamerbank kwijt kunt. Is dit niet het geval? Kijk dan eens naar de mogelijkheden van een kookeiland met eventueel een aansluitende bar met enkele barkrukken. Niet alleen kun je hier samen met je partner aanschuiven voor een glas wijn of een heerlijke maaltijd, maar je kunt de bar indien nodig ook als extra aanrechtblad gebruiken. Zeker als je een relatief kleine ruimte wilt ombouwen tot leefkeuken is dit een handige oplossing.

Tip 3: Denk aan de veiligheid

Een leefkeuken zelf ontwerpen is leuk en doe je in de eerste plaats natuurlijk om voor jezelf een droomkeuken

te kunnen maken. Het is daarnaast echter ook belangrijk om rekening te houden met de andere mensen die in de keuken zullen komen. Heb je bijvoorbeeld kinderen? Let dan extra goed op de veiligheid. Dit is in elke keuken natuurlijk van belang, maar in een leefkeuken zeker. Vaak hebben kinderen hier een kleine speelhoek, zodat zij ook aansluiting vinden in de keuken en niet alleen in een andere ruimte hoeven te spelen als jij in de keuken bent.

Het garanderen van de veiligheid kun je op verschillende manieren doen. Denk bijvoorbeeld aan het strategisch positioneren van de speelhoek en het gasfornuis. Deel je keuken op zo’n manier in dat je altijd voldoende zicht hebt op de speelhoek en je kinderen niet in de weg lopen rond het fornuis.

Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk om gebruik te maken van de hoogte in je keuken. Berg de scherpe messen en de voor kinderen gevaarlijke apparaten hoog op, zodat ze zich hier niet aan zullen bezeren.

Tip 4: Natuurlijk en kunstmatig licht Licht is essentieel in een keuken. Het helpt je in de eerste plaats bij het koken, maar het creëert daarnaast ook sfeer. Iets wat vooral bij het natafelen en bij het leven in en rondom de keuken prettig is. Om voor het juiste licht te zorgen, is het bij een leefkeuken zelf ontwerpen zaak om een overzichtelijk lichtplan te maken, waarbij je zowel gebruik maakt van natuurlijk als van kunstmatig licht. Door je keuken om de raampartijen in de ruimte heen te ontwerpen, kun je optimaal gebruik maken van dit natuurlijke licht.

Daarnaast helpen tip 1 en tip 2 uit dit artikel ook om de ruimte lichter te maken. Hierbij wordt gekeken naar de indeling en het kleurgebruik rondom de ramen. Naast natuurlijk licht is ook kunstmatig licht belangrijk in een leefkeuken. Je kunt hier bepaalde gebieden van de ruimte verder mee uitlichten. Denk bijvoorbeeld aan het aanrecht en de tafel. Daarnaast kun je met behulp van spots of dimlichten

voor een gezellige of romantische sfeer zorgen.

Tip 5: Accessoires

Bij een leefkeuken zelf ontwerpen, kun je met behulp van accessoires eenvoudig de juiste sfeer creëren. Nu kun je keukenaccessoires, zoals mooie schalen, snijplanken, vazen en een kruidenrek toevoegen, maar het kan ook anders. Wat dacht je bijvoorbeeld van een lekkere fauteuil om in te lezen, een vloerlamp die tevens voor sfeerverlichting zorgt, een mooi schilderij of een krantenbak? Met behulp van deze accessoires haal je als het ware de woonkamer naar de keuken, waardoor een echte leefkeuken ontstaat. Ook bloemen en kookboeken kunnen accessoires zijn die een keuken naast functioneel ook gezellig maken.

Let wel op: Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de accessoires die je toevoegt aan je leefkeuken afbreuk doen aan de functionaliteit. Dat je op een normale manier kunt koken is ook in een leefkeuken prioriteit nummer 1.

Licht is essentieel in een keuken. Het helpt je in de eerste plaats bij het koken, maar het creëert daarnaast ook sfeer.

Een leefkeuken zelf ontwerpen: deze mensen zijn je voorgegaan

Nu je weet waar je bij een leefkeuken zelf ontwerpen op moet letten, is het misschien leuk om enkele voorbeelden te zien. De mogelijkheden worden hierdoor duidelijk en wellicht doe je ideeën op die je zelf niet bedacht zou hebben.

Voorbeeld 1: Landelijk

De ruimte van deze leefkeuken is enorm. Hierdoor is er genoeg plek voor een lange tafel waar veel mensen aan kunnen zitten. Daarnaast is er in de vensterbank een klein zitje gemaakt, waar je kunt lezen of naar buiten kunt kijken. In deze keuken kun je dus ook eenvoudig afzonderlijk van elkaar bezig zijn.

Met behulp van de grote hanglampen boven de tafel en de houten kastenwand en aanrecht is een landelijke sfeer neergezet. De spots aan de achterzijde van de keuken lichten daarnaast het aanrecht extra uit, zodat je voldoende licht hebt tijdens het werken.

En heb je al naar de leuke accessoires op tafel gekeken? Deze geven het geheel een lieflijke afwerking. Die overigens ook terugkomt in de kussens op de vensterbank en de kleur van de gordijnen.

Voorbeeld

3: Scandinavisch

In dit laatste voorbeeld is optimaal gebruik gemaakt van de ruimte. Deze is beperkt, maar oogt door de indeling van deze keuken toch groot. Daarnaast zorgen ook de lichte kleuren ervoor dat de keuken ruimtelijk lijkt.

Doordat de bar aan twee zijden voorzien is van barkrukken, kan deze optimaal gebruikt worden als eettafel. Je kunt eenvoudig met elkaar in gesprek, maar je hebt bijvoorbeeld ook voldoende ruimte om de krant helemaal open te slaan en op tafel te leggen. De planten die in deze leefkeuken als accessoire dienen zijn subtiel en zorgen voor de juiste afwerking. Echte statements zijn in deze keuken al snel te groot en bovendien helemaal niet nodig. ■

op een normale manier kunt koken is ook in een leefkeuken prioriteit nummer 1.

Voorbeeld 2: Industrieel

In deze keuken is voor een heel andere stijl gekozen, namelijk industrieel. Dit komt onder andere terug in de openheid van de ruimte, de donkere kleuren van de keuken en de robuuste materiaalkeuze van de achterste muur.

De keuken wordt meer dan een plek om te koken door de toevoeging van de bar en de twee barkrukken. Hierdoor kun je het aanrechtblad als tafel gebruiken, maar bijvoorbeeld ook, terwijl je aan het koken bent, met anderen borrelen of kletsen.

De bar wordt mooi uitgelicht door hanglampen die volledig binnen het industriële thema passen. Ze zorgen bovendien niet alleen voor functioneel licht, maar geven daarnaast ook een sfeervolle kleur af.

Accessoires zijn in deze keuken niet overdadig gebruikt. In de kastenwand staan enkele leuke attributen en ook op de bar staat een kleine schaal met wat ornamenten. Binnen deze stijl en de grootte van de ruimte is deze hoeveelheid accessoires perfect gekozen.

Over Buitenlevengevoel.nl

Op Buitenlevengevoel.nl vind je artikelen over de tuin, inspiratie voor je interieur, doe het zelf gidsen voor van alles en nog wat. Maar ook artikelen over hoe je meubels onderhoudt, insecten weg krijgt of hoe je sfeer creëert in huis. #Buitenlevengevoel!

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de accessoires die je toevoegt aan je leefkeuken afbreuk doen aan de functionaliteit. Dat je

Collega’s die energie zuigen?

Herken deze 7 types

We werken sinds de coronacrisis steeds meer thuis. Sommige mensen werken zelfs het liefst zo weinig mogelijk op kantoor, maar daardoor raak je wel ietwat vervreemd van je collega’s. Maar misschien zijn er juist collega’s die je absoluut niet mist op zo’n thuiswerkdag (of -week). Let op, zo herken je zeven energie-zuigende collega’s, oftewel ‘energievampieren’, op de werkvloer.

Door het thuiswerken zijn we iets minder goed bestand tegen dit soort types op de werkvloer. Thuis creëerden we onze eigen regels en veilige haventje. En daardoor ben je nu minder goed gewapend tegen andermans gedrag als je wél weer vaak naar kantoor gaat.

We zijn allemaal een beetje eigenzinniger, luider en irritanter geworden in onze gewoonten. En we ontwikkelden patronen die gewoon niet op de werkplek passen. Mensen onderbreken, negatief

zijn of geluidsoverlast. Stress, ongemak en frustratie op de werkvloer hebben meer invloed op onze mentale- en fysieke gesteldheid dan in ons privéleven. Waarom? We spenderen meer tijd op werk en dat onderschat men.

Hoewel we ons veel bezighouden met onze persoonlijke relaties, verdiepen we ons te weinig in de relatie met collega’s. Maar die zijn ook niet geheel onbelangrijk. Collega’s en managers kun je niet dumpen.

In haar boek belicht Psycholoog Tessa West zeven energievampieren. De kans is groot dat je zo’n collega weleens trof op de werkvloer. En, niet te vergeten, dat jijzelf misschien ook dit soort karaktertrekken vertoonde.

De psycholoog legt uit dat we dit soort gedrag aanleren, omdat het onszelf ook werd of wordt aangedaan. Zij vreest dat, na twee jaar coronacrisis, werknemers sneller ontslag nemen omdat ze conflicten op de werkvloer minder goed

oplossen. Iets wat volgens haar wel erg belangrijk is. West legt uit dat ‘communicatie de sleutel is’. Men moet zeggen waar het op staat, benadrukt ze. “Wijs collega’s op specifiek gedrag en wijd er niet te lang over uit.”

Er zijn dus een paar soorten collega’s die jou energie kosten. We sommen er een aantal voor je op.

1. De slijmbal/rivaal

Deze collega heeft twee gezichten en is erg competitief. Hij of zij is aardig tegen de baas, maar behandelt de rest van de mensen op de werkvloer als concurrentie.

2. De ‘credits’-dief

Het type ‘wolf in schaapskleren’. Deze collega presenteert zich als een teamspeler of zelfs als mentor, maar strijkt uiteindelijk met de eer van andermans werk. De ‘dief’ is er handig in om een idee (van een ander) welbespraakt en op tijd te verpakken en naar zich toe te trekken.

3. De meelifter

Deze collega oogt charismatisch en vooral ‘gezellig’ en ‘leuk’. De meelifter heeft een radar voor collega’s die erg

plichtsgetrouw zijn, waardoor ze makkelijk met hun gedrag wegkomen.

4. De bulldozer

Zoals de naam al doet vermoeden, walst deze collega over anderen heen. De bulldozer is ‘recht voor z’n raap’ en praat vaak te veel in vergaderingen. Ook neemt deze persoon beslissingen voor een groep collega’s. Deze collega krijgt graag zijn of haar zin en staat niet bepaald open voor compromissen.

5. De nalatige baas

Deze collega presteert het om niet of weinig aanwezig te zijn. Ze komen vaak op het allerlaatste moment opdagen om zichzelf en anderen op de werkvloer op

te jagen en stress te veroorzaken. Simpelweg omdat deze persoon zelf niet weet wat er gaande is op de werkvloer. Vaak komt deze collega kortstondig voorbij en verdwijnt hij of zij daarna weer naar de achtergrond.

6. De micromanager

Deze collega heeft een gedetailleerde, controlerende, pietluttige aanpak. Ook over dingen die niet echt relevant zijn. Vaak moet bij deze collega iets ‘à la minute’ gebeuren.

7. De Gaslighter

De Gaslighter manipuleert, verdraait, bedriegt en liegt om uiteindelijk de situatie naar zijn of haar hand te zetten. Dit type collega maakt de ander aan het twijfelen en onzeker. Wanneer je bij een collega steeds denkt: ‘Ben ik nou gek?’, is het foute boel. ■

Hoewel we ons veel bezighouden met onze persoonlijke relaties, verdiepen we ons te weinig in de relatie met collega’s. Maar die zijn ook niet geheel onbelangrijk. Collega’s en managers kun je niet dumpen.

Is iets eten voor het slapen écht zo slecht?

Dit zeggen de experts

Kun jij het soms ook niet laten om iets te eten voordat je naar bed gaat?

Hoe slecht is dit eigenlijk? Dit zeggen de experts.

Je hebt een lange dag gehad en eigenlijk heb je nog een beetje trek voordat je naar bed moet. Je staart naar de inhoud van de koelkast en twijfelt. Vaak wordt gezegd dat als je later op de avond eet, de kans bestaat dat je sneller aankomt in gewicht. Toch is deze bewering een beetje achterhaald. Later op de avond iets eten hoeft helemaal zo slecht nog niet te zijn, maar is wel afhankelijk van een aantal factoren.

Volgens een diëtiste is het belangrijk om het totaalplaatje van een persoon in beeld te brengen. Eet jij bijvoorbeeld

overdag heel weinig doordat je het druk hebt of doordat je aan Intermittent Fasting doet? De kans is dan groot dat je later op de dag honger krijgt en dan dus meer gaat eten. Het gevolg hiervan is dat je de volgende ochtend geen zin hebt in ontbijt en deze cyclus blijft zich dan herhalen.

Gezellig om ’s avonds op de bank te eten

In de avond snacken of eten is minder goed als je overdag ook al voldoende calorieën binnenkrijgt. Het is dan ook niet gek dat je gewicht toeneemt. Toch vinden sommige mensen het gezellig

om in de avond op de bank nog iets te eten. Dat kan gewoon, maar kies in dat geval voor kwark, een cracker of een stuk fruit.

Het is algemeen bekend dat je beter geen cafeïne drinkt vlak voor het slapengaan. Maar er zijn nog meer voedingsstoffen die een invloed hebben op het slaappatroon. Sommige verstoren de slaap, terwijl andere net de slaap bevorderen. Ook het tijdstip van eten en drinken heeft invloed op de slaap.

’s Morgens verteert jouw lichaam het

snelst en hoe later op de dag, hoe trager de vertering. Dit is één van de redenen waarom een te late of te zware avondmaaltijd de nachtrust kan verstoren. ’s Nachts blijft de maaltijd namelijk half verteerd achter in de maag.

Een goed ontbijt, een matige lunch en een lichtere avondmaaltijd worden aanbevolen. Slaapspecialisten en diëtisten raden aan om niet meer na 19.00 uur te eten of toch minstens 3 uur tussen de laatste maaltijd en het slapengaan te laten. Pikant voedsel wordt ook afgeraden, omdat het zorgt voor een opgebla-

zen gevoel en oprispingen. Slapen met een lege maag daarentegen is ook niet bevorderend voor een goede nachtrust en houdt je wakker doordat de maag samentrekt.

Welke voedingsstoffen stimuleren de slaap?

Tryptofaan, een natuurlijk aminozuur, werkt slaapbevorderend. We vinden deze stof in de meest eiwitrijke voeding terug. Enkele veelvoorkomende voedingsbronnen van tryptofaan zijn yoghurt, melk, dadels, bananen, noten, tonijn, gevogelte en chocolade. Een

kleine portie een half uur voor het slapen, kan al zorgen voor een ontspannend lichaamsgevoel en wekt zo de slaap op.

Ook serotonine bevordert de slaap. Serotonine is een gelukshormoon dat ook terug te vinden is in talrijke antidepressiva. Dit hormoon wordt opgebouwd uit koolhydraten en het aminozuur tryptofaan. Voedingsmiddelen die de serotonineproductie in de hersenen vergroten, verbeteren dan ook het humeur. Uit serotonine wordt melatonine gemaakt. Melatonine is

In de avond snacken of eten is minder goed als je overdag ook al voldoende calorieën binnenkrijgt. Het is dan ook niet gek dat je gewicht toeneemt.

verantwoordelijk voor het inslapen. Mensen met een tekort aan melatonine hebben een onrustige slaap en slapen moeilijk in. Ook is de slaapfase korter dan normaal.

Welke voedingsmiddelen stimuleren de productie van serotonine? Omdat serotonine opgebouwd wordt uit koolhydraten, speelt koolhydraatrijke voeding een rol. Volkorenbrood, bruine rijst en volkorenpasta zijn dan een goede keuze, zij bevatten koolhydraten die langzaam in het lichaam opgenomen worden. Ook tryptofaan speelt hier een rol. Dit vindt men zoals eerder vermeld terug in onder meer zuivelproducten en bananen.

Welke voedingsstoffen verstoren de slaap?

Veel mensen drinken een slaapmutsje voor ze naar bed gaan. Het is een denkfout, want alcohol is allesbehalve slaapbevorderend. Integendeel. Door alcohol slaap je sneller in, maar

de diepte en dus de kwaliteit van de slaap neemt enorm af. Alcohol droogt het lichaam ook uit en zorgt ervoor dat je ’s nachts vaker moet opstaan om te plassen. Door alcohol – zelfs in beperkte mate – slaap je onvast, zweet je meer en droom je woeliger. Hetzelfde effect wordt ook door slaapmedicatie verkregen: je slaapt sneller in, maar de slaapkwaliteit neemt serieus af en er treedt gewenning op.

Cafeïne vinden we in koffie en cola, maar soms ook in thee (theïne).

Cafeïne zorgt ervoor dat je alert en wakker blijft. Als je te veel koffie drinkt overdag of na 17.00 uur nog een kopje drinkt, dan heb je de neiging om langer wakker te blijven, minder snel in slaap te vallen en minder vast te slapen. Cafeïne houdt niet alleen onze hersenen wakker, maar stimuleert ook de nieren, de maag en de darmen.

Een korte energieboost Snelwerkende suikers, zoals in wit

brood, koekjes, snoep, spaghetti en rijst, geven ons een korte energieboost. Ze stimuleren het brein en hebben een negatieve invloed op het in slaap vallen. Maaltijden met veel suikers of snoepen worden ’s avonds dan ook afgeraden.

Tenslotte heeft ook roken een negatieve invloed op de slaap. De stof nicotine is opwekkend en verslavend. Daarom hebben rokers vaak een ernstig slaaptekort. Het duurt langer voor ze inslapen en ze worden ook meer wakker tijdens de nacht. Hun slaap is ook minder diep.

Conclusie

Voor een goede slaap eet je dus beter niet te laat en geef je de voorkeur aan een lichte maaltijd met volkoren- en zuivelproducten. Als je rekening houdt met bovenstaande tips, dan slaap je niet alleen sneller in, maar nemen ook de diepte en de kwaliteit van jouw slaap toe. ■

Eieren bakken

Een vrouw is eieren aan het bakken als haar man thuis komt. Hij loopt de keuken in en begint meteen te roepen:

PAS OP!!

TE VEEL BOTER!!

HET GAAT SPATTEN!!

ZET UIT!! ZET UIT!!

PAS OP!!

ZACHTER!! ZACHTER!!

TE WEINIG ZOUT!!

OOHHHHH!!

200 Euro

Een man loopt naar een loket bij de Johan Cruijff Arena en legt 200 euro neer op de toonbank. Zegt de man achter de kassa: “Wat wil je hebben? Een speler of een seizoenkaart?”

De vrouw is helemaal overstuur en gilt: “Waarom schreeuw je zo? Wat is er met je aan de hand?” De man draait zich om en zegt heel kalm, terwijl hij de keuken verlaat: “Gewoon om je duidelijk te maken hoe het voelt als jij naast me zit in de auto!”

Konijn vermoord

Jantje komt thuis en stormt ineens de woonkamer binnen.

Jantje schreeuwt: “Pa! Pa! Ik heb zojuist een konijn vermoord! ”

Waarop vader reageert: “WAAAT???!!!!!!!!”

Jantje herhaalt, nog steeds in paniek: “Ik heb zojuist een konijn vermoord!”

“Ooooh,” zegt vader duidelijk opgelucht. “Ik schrok even. Ik dacht dat je zei ‘Ik ben voor Feyenoord’”.

Bibliotheek

Er komt een man bij de bibliotheek en roept: “Mag ik een patatje oorlog, een hamburger en een milkshake?”

Zegt de bibliothecaresse: “Meneer, u bent hier bij de bibliotheek.”

“O, sorry,” zegt de man. En dan, fluisterend: “Mag ik van u een patatje oorlog, een hamburger en een milkshake?

De wereld

Metaal repareert zichzelf en verbijstert wetenschappers

Het is de droom van iedere techneut die zaken van metaal maakt of ontwerpt: een metaal dat in staat is zichzelf te repareren zonder menselijke tussenkomst. Het is immers een bewezen feit dat metaalmoeheid bestaat.

Wat is metaalmoeheid? Bij langdurig gebruik ontstaan er barstjes of scheuren in een voorwerp dat van metaal is gemaakt. In eerste instantie is dat op nano-niveau en alleen zichtbaar met een elektronenmicroscoop. Maar de scheurtjes en barstjes worden groter en op enig moment verliest het metaal zijn veerkracht en scheurt daadwerkelijk.

Dat kan gebeuren bij bruggen, vlieg-

tuigen, motoren en vrijwel alles dat van metaal wordt gemaakt en onder spanning wordt gezet. Jaarlijks kost onderzoek naar metaalmoeheid miljarden euro’s. Want metaal dat in slechte staat is, kan ongelukken veroorzaken, waarbij ook mensen om het leven komen. Er valt nog steeds een heleboel te leren over metaal.

In 2013 opperde wetenschapper Michael Demkowicz een theorie dat metaal onder bepaalde omstandigheden zelfherstellend zou kunnen zijn. Dat was al aangetoond bij sommige kunststoffen, die daarvoor speciaal werden ontworpen door mensen. De theorie van Demkowicz was gebaseerd op computersimulaties. Wetenschapper Brad Boyce was niet op de hoogte van dit verslag. Zijn werkgever Sandia

National Laboratories deed samen met de Technische Universiteit van Texas onderzoek naar zuivere metalen. Het team onderzocht de vorming en verspreiding van nano-scheuren in platina. Op beelden was te zien hoe zich een nano-scheur vormde in het metaal. Wat daarna gebeurde verbijsterde de wetenschappers. Zonder enig ingrijpen van menselijke kant herstelde het metaal zichzelf.

Na ongeveer 40 minuten leek het alsof het scheurtje kleiner werd, omdat bij het begin en einde een soort versmelting plaats vond. Na meerdere uren was het metaal weer compleet hersteld. Het was de eerste keer dat waargenomen werd dat een scheur of barst kleiner werd. Tot op dat moment werd alleen het groter van scheuren zonder ingrijpen mogelijk geacht. Het hoe en waarom van het proces is een compleet raadsel.

Zoals bij veel spectaculaire ontdekkingen is een praktische toepassing niet zomaar mogelijk. Ook Boyce denkt dat er nog veel onderzoek nodig zal zijn om het verschijnsel goed te kunnen begrijpen. Het onderzoek bij platina vond plaats in een luchtledige omgeving. Het is derhalve nog niet aangetoond dat hetzelfde effect ook in een atmosfeer kan plaatsvinden. Ook betrof het een scheurtje op nano-niveau.

Bij grote defecten is niet bekend in hoeverre het zelfherstellen van metaal tot de mogelijkheden behoort. Toch is het duidelijk dat wetenschappers over de hele wereld zeer veel interesse hebben getoond. Wellicht zal het nog erg lang duren voordat metalen gebruikt kunnen worden die inderdaad zonder menselijk ingrijpen zichzelf repareren. De hoop is echter vooral gericht op het feit dat dit onderzoek meer duidelijk kan maken over metaalmoeheid en de opties om deze te bestrijden. De ontdekking is beschreven in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Leef jij door na de dood?

Vandaag de dag delen we alles op internet, na je dood kun je nog jaren online doorleven. Het is dus belangrijk dat je ook je digitale erfenis goed geregeld hebt, zodat dit gedeelte ook afgesloten kan worden na je dood. Niet alleen je huis en je bezittingen moet je goed geregeld hebben, maar ook wie jouw digitale erfenis in handen krijgt.

Steeds vaker hebben mensen ook digitale eigendommen, onder andere muziek, films, cryptomunten, maar ook e-mailaccounts en profielen op social media. Er zijn maar weinig mensen, die deze informatie delen met hun partner. In de meeste gevallen hebben nabestaanden geen toegang tot bijvoorbeeld de mobiele telefoon, computer of profielen van social media. Dit heeft grote gevolgen.

Na onderzoek is gebleken dat slechts 5 op de 100 mensen hun online nalatenschap goed geregeld hebben, in alle andere gevallen krijgen mensen een er-

fenis waar ze de omvang en de inhoud niet van kennen. Zorg dat naasten in je computer en telefoon kunnen, doe deze codes in een envelop en vertel het aan mensen die je vertrouwt. Tegenwoordig is bijna alles beveiligd met een code, zonder deze te weten kom je nooit in een computer of mobiele telefoon.

Niet alleen voor degene die komt te overlijden is een taak weggelegd, ook de nabestaanden moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Vaak is er direct paniek als iemand is komen te overlijden, meteen worden er acties ondernomen zoals het afsluiten van het telefoonabonnement. Maar je kunt de mobiele telefoon ook nodig hebben, om bijvoorbeeld een tweestapsverificatie af te ronden. Sluit je een abonnement af, dan kun je als nabestaanden niet meer in het account.

Wil je goed voorbereid zijn en je nabestaanden niet met mogelijke problemen opzadelen? Bij online diensten als Google, LinkedIn, Facebook en Twitter kun je een online erfenisaccount

Snuiven aan okselzweet blijkt mega gezond

instellen, het erfenis contact krijgt een mail wanneer jouw account lange tijd niet is gebruikt. Hij of zij kan dan het beheer overnemen van het account, wettelijk is er nog niets vastgelegd betreft online bezittingen. De erfwet loopt wat dat betreft hopeloos achter, digitale bezittingen worden nog niet erkend in het erfrecht. Ondanks dat er vol wordt opgeschaald met digitalisering, is dit tot nu toe een vergeten hoofdstuk.

Onder een lekkere geur verstaan we over het algemeen parfum of aftershave, de geur van bloemen of een luchtverfrisser. Er zijn maar weinig mensen die dan denken aan okselzweet. Toch heeft het ruiken aan okselzweet een positief effect op je mentale gezondheid.

De geur van andermans okselzweet kan weleens een therapeutische werking hebben. Een Zweeds onderzoek heeft dit uitgewezen. Tijdens een medische conferentie in Parijs werden de eerste bevindingen gedaan.

Volgens onderzoekers kan de geur van zweet hersencellen activeren die verbonden zijn met emoties. Eerste onderzoeken wezen uit dat dit een kalmerend effect heeft. Lichaamsgeur, dan met name okselzweet, kan de emotionele staat van de verspreider communiceren naar andere mensen. De geur van iemand die vertrouwd is, heeft een rustgevend effect op de snuiver.

Bij de geboorte blijkt men deze geurige interesse al te hebben. Baby’s weten dat de geur van hun moeder en moedermelk erg vertrouwd is. Geur kan ook bepaalde herinneringen activeren of waarschuwen voor gevaar. In het bovenste deel van de neus worden geuren opgevangen. Dit hangt samen met het limbisch systeem, het deel van de hersenen dat gevoelens activeert.

Bij vrijwilligers werden verschillende monsters afgenomen met okselzweet. Een groep van 48 vrouwen met een sociale angststoornis mochten aan het zweet ruiken. Zonder dat zij het wisten, snoof een andere groep vrouwen gewone lucht. Wel ging iedereen een mindfulness sessie volgen, bij de vrouwen die het zweet geroken hadden was het effect van de sessie veel sterker.

De groep vrouwen die het zweet had afgegeven, was ook opgedeeld in twee groepen. Een groep had een romantische film bekeken, het andere deel een horrorfilm. Het effect van het romantische of het horror zweet maakte geen verschil bij de vrouwen.

Nu moet er nog worden bekeken of alle soorten zweet een kalmerend effect hebben, ongeacht de emoties die de persoon op dat moment voelt. Het onderzoek is slechts voorlopig, dus geen reden om direct bij iedereen onder zijn of haar oksel te snuiven. Een vervolgonderzoek zal hier meer duidelijkheid over geven.

Man geeft 15.000 euro uit om ‘hond’ te worden

Youtuber Toko spendeerde 2 miljoen yen (15.000 euro) aan een kostuum dat geheel op maat gemaakt was van een border collie. Zijn droom werd werkelijkheid: als hond op straat wandelen.

Kunstjes doen in ruil voor hondenvoer, op handen en voeten lopen en nu ook als een echte hond uitgelaten worden. Toko heeft 30.000 abonnees op YouTube, en zijn droom kwam eindelijk uit. Op zijn YouTube kanaal zie je de beelden hoe hij als een echte hond aan de lijn een ommetje maakt in het park. Al sinds hij klein was wilde Toko een dier zijn.

De identiteit en het gezicht van Toko is een groot geheim, hij wil niet beoordeeld worden door mensen uit zijn om-

geving. “Bekenden mogen niet weten wat mijn hobby is, zeker niet mensen die met mij werken.” Familie en vrienden vonden het raar dat Toko een hond wilde zijn, al weten niet al zijn vrienden van het verlangen.

Ondertussen is de video die hij online heeft gezet al meer dan 2 miljoen keer bekeken. Positieve reacties van kijkers, die ook een dier willen zijn, sterken Toko met zijn actie. Het kostuum werd

gemaakt door het Japanse bedrijf Zeppet, dit bedrijf maakt kostuums voor films en reclames. Het reproduceert het uiterlijk van een hond die op vier poten loopt.

Met behulp van sandalen wandelt Toko inderdaad op vier poten, om zijn peperdure pak niet vuil te maken. Het liefst zou hij transformeren naar een echt dier, vertelde Toko eerder tijdens een interview in de MailOnline.

Brokstukken van ‘buitenaards ruimteschip’ gevonden op bodem oceaan

Een bekende Amerikaanse fysicus zegt bewijs te hebben gevonden van buitenaards leven. Professor Avi Loeb, directeur van de afdeling astronomie aan de Universiteit van Harvard, heeft jarenlang de bodem van de Stille Oceaan afgezocht naar fragmenten van een meteoriet die in 2014 op aarde insloeg. Wat hij uiteindelijk vond is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk te noemen.

De professor kwam eerder in het nieuws toen hij beweerde dat meteoor ‘Oumuamua’ in 2017 op enorm hoge snelheid onze aarde passeerde. Hij stelde zelfs dat het object vaart minderde toen het langs de aarde scheerde, iets wat onmogelijk is als het om een ruimterots gaat. Loeb was er destijds van overtuigd dat ‘Oumuamua’ afkomstig is van een buitenaardse beschaving.

Ondertussen was hij bezig met het zoeken van fragmenten van een meteoriet die in 2014 in de Stille Oceaan verdween. Avi Loeb wist waar hij moest zoeken, wat hij de afgelopen jaren met veel motivatie heeft gedaan. Hij ontdekte een aantal fragmenten die naar eigen zeggen ‘van een buitenaardse beschaving’ afkomstig moeten zijn. Hij benoemt hierbij de vorm van de objecten, en de hypothese dat het een buitenaards ruimteschip betrof.

Professor Avi Loeb heeft een interview aan Fox News gegeven over zijn vondst, en de theorie dat het brokstukken van een buitenaards ruimteschip kunnen zijn. Hij vond vijftig ijzeren bollen, die volgens hem afkomstig zijn uit een omgeving buiten ons zonnestelsel. De meteoriet, die hij destijds IM1 noemde, is volgens hem geen ruimterots, maar fragmenten van een buitenaards ruimteschip.

“Gezien IM1’s hoge snelheid en abnormale materiaalsterkte, moet de bron een andere natuurlijke omgeving zijn geweest dan het eigen zonnestelsel, zoals een buitenaardse technologische beschaving,” aldus Loeb in een verklaring. De ijzeren bollen zijn gemaakt van materiaal dat niet op aarde voorkomt, en lijken perfect gevormd, iets wat duidt op makelij van een intelligent wezen. De professor is ervan overtuigd dat zijn vondst het bewijs voor buitenaards leven is. ■

Oud vrouwtje bij de Gamma

Oud-madammeke komt bij de Gamma en vraagt: “Mag ik van u twintig meter dakgoot?”

Vraagt die man achter de balie: “Wilt u ook pijpen voor de dakgoot?”

Zegt dat vrouwtje met een rood hoofd: “Neen meneer, maar wel voor een mooie tuinset.”

Raad van de dokter

“Lieverd, heb je wel de raad van de dokter opgevolgd? Eerst een glas warme melk, daarna een warm bad.”

“Sorry mama, het is me niet gelukt. Het glas melk ging nog wel, maar het bad kreeg ik echt niet helemaal op.”

Muizenbluf

Drie muizen zitten aan een bar flink tegen elkaar op te scheppen.

De eerste zegt: “Ik durf een blokje kaas uit de koelkast te pikken!”

De tweede zegt: “Ik durf kaas uit de muizenval te halen!”

De derde trekt zijn jas aan en zegt: “Sorry jongens, ik moet naar huis om de kat te eten te geven…”

De leukste strips vanaf NU

HOU JE VAN LEZEN EN SPORT?

Kijk dan eens op de website van uitgeverij Nederlandse Sportboeken Club. Je vindt er bijzondere sportboeken waar je met een grote glimlach doorheen dribbelt. En ze zijn nog lekker betaalbaar ook.