LQ3_MB_leerkracht_totaal

WAAR BL IJFT DE KOME E T?

en Teken e edicht strip-g Ken je deze moppen al?

Gorgel Bobba:

‘Met Melle kan ik fijn praten, zeg-maar’

LEESKRACHT

nummer 3 • 2021 • middenbouw

Maakt je wereld groter

LEESKRACHT

Stemmen maar!

In het afgelopen jaar zijn weer veel prachtige kinder- en jeugdboeken verschenen. Maar welk boek vonden de kinderen van Nederland nu het allermooist? Dat bepaalt de Kinderjury.

Daarin beslissen alle kinderen samen wie deze prijs wint!

Afgelopen jaar won in de categorie 6 tot 9 jaar De waanzinnige boomhut met 104 verdiepingen. Bij de categorie 10 tot 12 jaar won Het leven van een loser - Vet Cool.

Welkom r in Lequ! Voo t kinderen me leeshonger...

Letterpret Ik vind

PAPILLON

Een kat is in he t Engels ‘cat’.

In het Noors he et dit beest een ‘katt’ en in het Frans een ‘chat’. Lekker m akkelijk! Maar het woord voo r ‘vlinder’ is in veel Europese landen juist he el verschillend. K ijk maar:

• heel veel honden Luna heten?

Ook Max, Bo en Diesel staan in de top 10 van namen voor honden.

• maar weinig dieren twee letters in hun naam hebben? ‘Os’ is er één van. Weet jij er nog een?

• sommige dieren juist een superlange naam hebben?

Probeer ‘roestbuikberghoningkruiper’ maar eens snel uit te spreken…

Niet gek hè, voor zo’n klein vogeltje!

antwoord: bij

ROESTBUIKBERGHONINGKRUIPER

2

A

ls kind groeide ik op in een huis vol boeken. In de woonkamer stond een grote boekenkast, mijn broers en ik hadden onze eigen verzameling op onze kamers en mijn vaders collectie was verdeeld over verschillende kamers. Ik kan me hem eigenlijk nauwelijks anders herinneren dan in zijn fauteuil, achter een boek of krant.

Helaas heb ik zelf nooit de rust gehad om overal en altijd te lezen. Ik heb een druk hoofd en het lukt me niet om zomaar even te gaan zitten en me op een boek te concentreren. Gelukkig ben ik ook niet goed in wachten en zijn wachtmomenten daarom juist de perfecte momenten voor mij om te lezen: terwijl ik wacht in de trein, als ik eten afhaal of tot ik in slaap val, kan ik heerlijk in andermans leven duiken, naar andere werelden en tijden reizen en komt mijn hoofd helemaal tot rust.

Behalve alle bekende redenen waarom lezen belangrijk is voor kinderen, is lezen volgens mij ook goed voor de rust in je hoofd. Zeker in deze zap-maatschappij, met veel schermpjes en concentratieproblemen: het dompelt je onder in een heerlijk ontspannend bad.

snateren – neusaap – keutels – poedel

Tekst: Silke Polhuijs, Vette teksten | Illustraties: Ontwerphaven, Foto’s: Shutterstock.com

Wist je dat er o ok een soort p asta is die farfalle he et? Raad maa r waar die op lijkt!

Wist je dat…

De Kinderjury

butterfly schmetterling papillon mariposa farfalla

Bekentenis

vier woorden?

Wat voor verhaal kun jij verzinnen met deze maakt Zo werkt het: verzamel wat vrienden. Iedereen en een kort verhaal met deze woorden. Er mog ook andere woorden bij, maar deze vier woorden móet je gebruiken. Wie verzint het mooiste of vreemdste mini-verhaal? Schrijf het verhaal op of doe het uit je hoofd.

Overal anders

Engeland Duitsland Frankrijk Spanje Italië

Van 3 maart tot en met 9 mei zijn de leesweken van de Kinderjury. Alle boeken die in 2020 verschenen doen mee. Er is ook een Tiplijst om kinderen te helpen kiezen. Van 10 tot en met 17 mei 2021 kan er gestemd worden. De uitreiking vindt plaats op 23 juni 2021.

Mini-verhaal

Je kunt grappige dingen doen met taal. Let maar op.

veel mooier

In principe doen alle boeken van het afgelopen jaar mee. Dus leesboeken, maar ook prentenboeken, non-fictie, poëzie en strips. Het is interessant om te zien van welke boeken de kinderen in de klas houden. Om de leerkracht en de kinderen op weg te helpen zijn er tiplijsten en lessuggesties.

Organiseer bijvoorbeeld een eigen kinderjuryverkiezing in de klas of op school. De meeste stemmen gelden.

Welk boek wint in welke klas? Maak er een vrolijk leesfeest van! Stuur jullie winnende boek in voor de lezersprijs van de Kinderjury. Kinderen kunnen uiteraard ook zelf stemmen via de website.

VOORAF

Rara… raad het beest !

Laat je hersens maar eens kraken.

Kijk goed naar deze plaatjes. Welk dier bedoelen we?

— Miriam Bakker Redactieraad Lequ!

Bibliothecaris en NBD Biblion Jeugdspecialist 2020

Fantasiedieren Wedden dat jij nog nooit een grote kwistige winkelpoot tegen het lijf bent gelopen? Of een grasgarnaal? Of een schurfsluiper? Dit zijn namelijk dieren die kinderboekenschrijver Roald Dahl heeft verzonnen. Ze komen voor in zijn boek De Grote Vriendelijke Reus. Als deze dieren echt bestonden, hoe zagen ze er dan uit, denk jij? Kies er één en teken hem op een blaadje.

3

LEESTIPS

Uit het boek

HET BOEK

Meer grappige avonturen

De Gorgels Jochem Myjer

Met tekeningen van Rick de Haas

Melle ontdekt een geheim: er bestaan kleine vreemde wezentjes die kinderen beschermen. Ze heten Gorgels. En Melles Gorgel heet Bobba.

Lees snel verder in dit spannende vervolg op De Gorgels.

M Net als de Gorgels bomvol hilarische avonturen.

Luisteren kan ook! > Dit spannende prentenboek is ook geschikt voor jongere kinderen.

4

‘Bobba wil eerst even helemaal naar jouw knie kijken,’ zei hij.

Melle keek hem verbaasd aan.

Hij had vanmiddag na school een buizerd zien vliegen. Een grote roofvogel. Terwijl hij naar de buizerd hoog in de lucht keek, was hij tegen een muur op gelopen.

De schaafwond op zijn knie was weer een beetje opengegaan.

‘Hoe weet jij dat nou, Bobba?’ vroeg Melle verbaasd.

Bobba lachte. ‘Wij Gorgels kunnen dat, zeg maar, voelen bij kinderen,’ zei hij geheimzinnig.

Melle duwde de deken van zijn been af.

Over De Gorgels deel 1 Midden in de nacht wordt Melle wakker. Er zit een vreemd wezentje op de rand van zijn bed. Het lijkt wel een bolletje wol, met armpjes en beentjes en twee harige, puntige oren. Maar als Melle het licht aandoet, is het wezentje verdwenen… Een heerlijk mysterieus begin van een magisch avontuur voor jonge lezers.

Melle zag een klein traantje in Bobba’s ooghoek Bobba pakte uit zijn schapenwollen jas een leren zakje. Er zat een soort bruine klei in.

Hij smeerde heel voorzichtig wat van de bruine klei op de wond.

‘Morgen zit er weer helemaal een korstje op jouw knie,’ zei Bobba.

‘Bobba, je bent net een tovenaar!’ zei Melle. De kleine Gorgel glom van trots. ‘Wat kunnen Gorgels allemaal nog meer?’

Leuk extraatje Komt hoofdpersoon Melle je bekend voor? Dat kan kloppen! Melle heeft namelijk veel weg van schrijver Jochem Myer.

Extra info De Gorgels won in 2016 de Lezersprijs van de Nederlandse kinderjury. Zijn de kinderen in de klas ook enthousiast over het boek? Op de website van de Gorgels vinden ze een Gorgels spreekbeurt en een toffe kleurplaat.

eteen na het avondeten rende Melle naar boven.

‘Ik ga slapen,’ riep hij.

Papa keek mama verbaasd aan.

‘Wat is er toch met Melle aan de hand?’ zei hij.

‘Ik denk dat hij aan het groeien is. Daar word je erg moe van,’ zei mama.

Melle deed de gordijnen dicht en sprong in zijn bed.

Na enkele minuten zag hij Bobba met zijn stok uit een lade van zijn bureau kruipen.

‘Hallo, Bobba,’ fluisterde Melle.

Bobba lachte. Hij schudde met zijn hand de vinger van Melle.

Over Jochem Myer Jochem Myer is een van de bekendste komieken van ons land. Voordat hij hier definitief voor koos studeerde Jochem, die als kind al met een verrekijker rondliep om naar vogels te turen, biologie.

Aanraders van Jochem Myer - De Gorgels en het geheim van de gletsjer - De Gorgels en de grote operatie - De wereld van de Gorgels

5

LEESTIPS

Uit het boek

LEESKRACHT

Fantasiewerelden

Bobba vertelde dat hij als kind al Waakgorgel wilde worden.

Zijn vader was ook Waakgorgel geweest. En zijn opa ook.

Als er geen R in de maand zat, kwam zijn papa altijd naar huis.

Dan leerde hij de kleine Bobba stokvechten.

Hij speelde ook verstoppertje met hem. Jezelf goed kunnen verstoppen is heel belangrijk voor Gorgels.

Toen Bobba over zijn ouders vertelde, zag Melle een klein traantje in zijn ooghoek.

Het was nu pas oktobeR. In mei zal Bobba zijn ouders pas weer zien, bedacht Melle. Dat was de eerste maand zonder de letter R. ‘Ik ga jou eens helemaal leren stokvechten,’ zei Bobba tegen Melle.

Hij veegde snel de traan weg.

Melle stapte uit bed. Dat was wel heel stoer.

Een huiskabouter raakt in de ban van de verhalen van een fee.

Een spannend en grappig verhaal over een fantasiewezen van 200 jaar oud.

Nieuwe uitgave van deze klassieker. Om voor te lezen, of natuurlijk om zelf te lezen.

Geef een (prenten)boek cadeau!

‘Wij Gorgels kunnen dat, zeg maar, voelen bij kinderen,’ zei hij geheimzinnig

6

Aan de slag met lezen in de klas, dat is met de actie ‘Geef een (prenten)boek cadeau’ nóg makkelijker geworden.

Deze campagne heeft als missie om alle kinderen in Nederland en Vlaanderen op te laten groeien tussen de mooiste boeken. Hoe mooi zou het zijn als kinderen thuis een eigen verzameling boeken hebben? Om dit te bereiken worden er elk jaar een leesboek en een prentenboek uitgebracht die maar een paar euro kosten.

Hij pakte een lange pen van zijn bureau.

Bobba zwiepte met zijn stok. Melle deed hem na.

In het begin was het heel moeilijk.

Maar het ging steeds beter.

Na een uur oefenen zei Bobba: ‘Melle, jij bent helemaal moe. Jij moet morgen naar school. En ik ga nu over jou waken, zeg maar.’

Melle stribbelde nog even tegen.

Maar toen Bobba weer zo geheimzinnig begon te zoemen was hij binnen een minuut weg.

Hij droomde dat Bobba hem een kus op zijn neus gaf en naast zijn hoofd op zijn kussen ging zitten.

Misschien was dat ook wel zo.

Dit jaar zijn dat De brief voor de koning van Tonke Dragt en Max en de maximonsters van Maurice Sendak. Echte tijdloze klassiekers die spannende leesavonturen bieden. Om voor te lezen, zelf te lezen, over te praten, de prenten te bekijken en dan nog eens te lezen. Reis mee met Tiuri en Piak mee door Unauwen. Zou de brief wel aankomen bij de goede koning? Of ga mee met Max naar het land van de Maximonsters, die hij allemaal de baas is.

Natuurlijk is er lesmateriaal bij de boeken gemaakt en er zijn tips en ideeën om ervoor te zorgen dat alle kinderen zo’n boek kunnen krijgen. Veel (voor) leesplezier gewenst!

Geef een prentenboek cadeau

7

LEESKRACHT

LEESKRACHT

Interview

Spelen met taal of-niet-of-wel

In medias res

Hoe is het om een Waakgorgel te zijn?

Heb je als kind ook zo genoten van De GVR van Roald Dahl? En herinner je je nog de grappige taal van de GVR? Hij had het over een ‘eerbare reus’ en over ‘akelijke snoskommers’. De taal bestaat niet, maar toch snap je meteen dat snoskommers niet bepaald smakelijk zullen zijn…

‘Heel veel Mensenkinderen letten nu, zeg-maar, extra op of ze ons zien’

‘Van Minigorgelsaf-aan wilde ik dit worden’

Schrijvers spelen met taal en dat maakt lezen zo aantrekkelijk.

Woordgrapjes en stopwoordjes geven kleur aan het verhaal of de personages. In De Gorgels bijvoorbeeld hebben de wollige wezentjes hun eigen taaltje.

Ze zeggen steeds of-niet-of-wel en helemaal en zeg-maar. En Berggorgels blijken hun eigen accent te hebben, die zeggen ja of nee in plaats van of niet of wel. Ga maar eens op zoek met de kinderen en maak een Gorgel-(stop) woordenboek.

Sommige verhalen zijn keurig chronologisch, ze beginnen bij het begin en eindigen bij het eind. Dat is wel zo overzichtelijk. Voor jonge kinderen is dat vaak heel erg fijn.

Bobba heeft een belangrijke taak: Melle beschermen.

Elke nacht houdt hij valse Brutelaars op afstand, terwijl Melle slaapt. Wat vindt hij van zijn werk?

Lequ! vraagt het aan de dappere Waakgorgel.

In de boeken van Sanne Rooseboom komen ook allerlei taalgrappen voor.

In de boeken over het land Jippie geven de namen al heel wat weg van de personen. Want in Jippie is iedereen vrolijk, behalve prinses Super, die past qua chagrijn beter bij buurland Grom.

In het boek Spreek je chocola? lijkt taal een probleem… hoe kun je vrienden worden als je elkaars taal niet begrijpt? Chocola blijkt een heel universele taal! Welke taal en stopwoorden hebben jullie in de klas?

‘Grote mensen hebben geen fantasie’ Kinderen kunnen Gorgels niet zien, maar Melle wel! Hoe vind je dat?

‘Ik geniet er helemaal van, zegmaar. Hij is mijn vriend en het is leuk om samen te werken, omdat je samen verder komt, zeg-maar.

Ook kunnen we fijn praten, of-nietof-wel. Als hij iets goed doet, zeg 8

ik ‘Porroporroguggelbam!’ en dan begint hij te stralen en daar geniet ik helemaal weer van.’

Gorgels spreken Gorgeltaal én mensentaal. Hoe hebben jullie dat geleerd?

‘Gorgels is onze eerste taal.

Maar als een Mensenkind in zijn slaap praat, is het handig om te begrijpen wat hij zegt. Dankzij de opa van de Kleine Krulman spreken we de Mensentaal best goed, of-niet-of-wel.’

Als je mensentaal praat, zeg je wel rare dingen, zoals ‘of-niet-of-wel’.

Waarom doe je dat?

‘Als jullie Mensentaal praten, gebruiken jullie vaak geen woorden als ‘Zeg-maar’, of ‘Of-niet-of-wel’. Ik vind dat een fout in de Mensentaal,

Tekst: Govrien Oldenburger & Jochem Myer | Illustraties: Rick de Haas

Als Waakgorgel is het jouw taak om kinderen te beschermen.

Wat vind je van die baan?

‘Het is, zeg-maar, de mooiste en meest dankbare baan ter wereld, of-niet-of-wel. Van Minigorgels-afaan heb ik dit willen worden, net als mijn opa en overgrootvader.’

Medias… wat? Deze Latijnse uitdrukking betekent: ‘in het midden van de zaken’. Oftewel, middenin het verhaal beginnen. Verhalen kennen een vertelvolgorde. En die volgorde kan mede bepalen hoe we een verhaal dat we lezen of luisteren ervaren.

zeg-maar. Het Gorgels is daar veel beter in. Vandaar dat wij die woorden, zeg-maar, zelf toevoegen.’

Hoe blijf jij zo fit en gespierd? Zijn er sportscholen voor Gorgels?

‘Ik flits de hele nacht hè! Ik klim op daken en oefen veel met de Waakgorgels in de straat. Jukko, de Waakgorgel van Melles buurjongen, is mijn beste vriend. Vlak voordat de zon opkomt, bespreken we onze Waaknacht. En trouwens, met Waakgorgel Belia kan ik ook goed oefenen. Zij is voor helemaal niets en niemand bang!’

Andere verhalen kennen flashbacks, waarbij de schrijver opeens iets uit het verleden laat zien. Of een flashforward, de schrijver laat de lezer alvast even vooruit spieken. Vaak helpt dit om de gebeurtenissen in het verhaal beter te begrijpen, al moet je als lezer wel doorhebben dat er gesprongen wordt in de tijd.

Als ze ons zouden kunnen zien, wat gelukkig niet kan, zouden ze ons opsluiten en helemaal bestuderen, of-ja-of-nee. SSSSSS. Als ik aan ze denk, ga ik al sissen.’

Wat vind je ervan dat Melles vader een boek maakt over de Gorgels?

‘In het begin best moeilijk, of-nietof-wel. Heel veel Mensenkinderen letten nu, zeg-maar, extra op of ze ons zien als ze gaan slapen. Aan de andere kant is het helemaal stoer. Op het eiland is er laatst een baby-Gorgel naar mij vernoemd. Toen heb ik wel stiekem porroporroguggelbam tegen mezelf gezegd.’

En er zijn dus ook verhalen die zomaar in het midden beginnen. Best lastig, want als lezer zit je dus ook opeens midden in het verhaal. Over wie gaat dat verhaal eigenlijk en waar speelt het zich af? De lezer moet aan het werk om dat uit te vogelen.

Eén van de mooiste voorbeelden van In medias res is het boek Boy 7 van Mirjam Mous. Je hebt geen idee waar in je beland bent, net als de hoofdpersoon! Zó spannend, je wilt meteen doorlezen!

Waarom ga jij sissen van volwassenen?

‘Grote Mensen hebben geen fantasie en willen altijd alles verklaren wat ze niet begrijpen.

9

LEESTIPS

Uit het boek

HET BOEK

Als je

De wereld en de mens

Over Als je naar de aarde komt

Wat moet een wezen uit de ruimte weten over onze plan eet?

Je ontdekt het in dit boek.

Hoe leg je aan iemand die de aarde nog niet kent uit wat hier allemaal te zien is? Er zijn zoveel verschillende mensen, in alle kleuren, soorten en maten. En al die mensen dragen andere kleren, hebben hobby’s, gaan naar school of werk. In dit betoverende prentenboek laat hoofdpersoon Quinn je zien dat we allemaal mooi en uniek zijn en samenleven op een prachtige planeet.

naar de

Nog een boek om te helpen begrijpen hoe alles in elkaar zit.

Diepere laag Als je naar de aarde komt is niet alleen een heel mooi, maar ook een leerzaam verhaal over het leven op aarde. Op een positieve manier brengt de auteur de overeenkomsten en verschillen tussen mensen in beeld.

Extra info Dat Sophie Blackall naast illustrator ook kunstenaar is, kun je duidelijk zien aan de prachtige illustraties. Met helder kleurgebruik en oog voor detail zet ze een fijne dromerige sfeer neer die ervoor zorgt dat je meteen opgaat in het verhaal.

aarde komt Sophie Blackall

Over Sophie Blackall

In detail, zoals alleen zij dat kan, schildert Charlotte iedere uithoek van de wereld.

In 2016 en 2019 won Sophie de Caldecott-medaille, de belangrijkste Amerikaanse prijs voor illustratoren, voor haar boeken Finding Winnie (Het vinden van Winnie) en Hello Lighthouse (Hallo vuurtoren).

Beste bezoeker uit de ruimte, Als je naar de aarde komt, moet je een paar dingen weten.

Ik vlieg niet!

Aanraders van Sophie Blackall Nog niet vertaald in het Nederlands

- Ivy and Bean - The baby tree - Are you awake?

Sommige vogels kunnen zwemmen, lopen én vliegen.

Dus als ik mocht kiezen, zou ik een vogel willen zijn.

Vertaald door Hans & Monique Hagen

Klassiek prentenboek over de mensen op aarde: hun verschillen én overeenkomsten.

10

11

LEESKRACHT

Colofon

Lequ! heeft ! ook een website

Lequ! is een uitgave van ThiemeMeulenhoff

NOG NIET UITGELEZEN?

Team Lequ!

Maurice van Kouwen, Tessa Stoke, Annemarijn Verstand, Daphne van Vliet, Mirjam Wester Advies Evert Pronk — EJP Uitgeefadvies Aan deze editie werkten mee Dorothé Cras, Hans en Monique Hagen, Tim van der Kaaden, Govrien Oldenburger, Silke Polhuijs, Ingrid Rijnbout-Evers, Sanne Rooseboom, Bertine van Spijk Leeskracht Liselotte Dessauvagie — Dessgevraagd Specialist de Bibliotheek op school Stichting Lezen Eindredactie Patsboem! Educatief Grafisch ontwerp Suzanne Hertogs — Ontwerphaven

Ga dan naar de website

Een filter om makkelijk het juiste boek te vinden.

Beeldredactie Rolf Rosing Beeld Rick de Haas (coverbeeld) Roel Venderbosch (illustraties gorilla) Redactieraad Lequ!

Constance Huveneers — SPECIALIST

www.lequ.nl. Met:

Samenvattingen van kinderboeken

Voor de leerkracht:

Audiofragmenten van kinderboeken

Leeskracht met artikelen over het plezier van lezen

JEUGDLITERATUUR PRIMAIR ONDERWIJS

Dorothé Cras — EIGENAAR DE UTRECHTSE KINDERBOEKWINKEL

Hans Hagen — KINDERBOEKENSCHRIJVER Merel de Vink — SCHOOLBIBLIOTHEEKSPECIALIST, EIGENAAR LEESVINK

Miriam Bakker — BIBLIOTHECARIS, NBD BIBLION JEUGDSPECIALIST 2020

Ingrid Rijnbout — KINDERBOEKENJUF.NL Druk Drukkerij Wilco Met dank aan de uitgeverijen WPG Kindermedia, Querido, Hoogland & Van Klaveren, Zwijsen Lequ! headQuarters Postbus 4000 | 3800 AK Amersfoort Lequ@thiememeulenhoff.nl Telefoon 033-448 3800

Wil je het beste van Lequ in je mailbox?

Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief: www.lequ.nl/ nieuwsbrief

Like ons op Facebook en je mist nooit meer de laatste nieuwtjes rondom nieuwe kinderboeken.

Op Instagram vind je elke dag inspiratie om lekker te lezen en nog veel meer leuks.

LEES KRACHT

LEESKRACHT LEESKRACHT

LEESKRACHT LEESKRACHT

DE BOEKENKRING

LEZEN IN SAMENHANG

Op de vraag wie iets heeft voor de komende boekenkring, schieten meerdere vingers de lucht in. Binnen een paar tellen heb je een lijstje klaar; een paar groepjes kinderen bereiden iets voor tijdens zelfstandig werken en zelf ga je ook iets doen.

Lezen is net zo belangrijk als ademen. Want wie niet kan lezen, kan aanwijzingen of recepten niet lezen, social media of het nieuws niet volgen en formulieren niet goed invullen. En wie niet kan lezen, mist de volle rijkdom van verbeelding en informatie in teksten.

De boekenkring is een verbindende werkvorm binnen leesbevordering; boekpromotie wordt gekoppeld aan leesmotivatie en aan leesvaardigheid. Het werkt simpel.

In een kring worden diverse soorten boeken kort besproken en gepromoot. De boekenkring is bedoeld om diverse boeken onder de aandacht te brengen en leeservaringen uit te wisselen.

Het is dus iets anders dan een lange boekpresentatie van één kind.

Variatie Een gevarieerd programma zorgt ervoor dat de boekenkring aantrekkelijk wordt; het helpt bij nieuwe boekkeuzes voor kinderen. In de bovenbouw kunnen de kinderen zelfstandig werkvormen voorbereiden voor de boekenkring. In de onderbouw zal de leerkracht de werkvormen waarschijnlijk meer begeleiden.

Weesboek Werkvormen kunnen van alles zijn; een gedicht declameren, een tablaux vivant laten zien bij een prentenboek, een plaat uit een informatief boek bespreken, een mop vertellen, een stukje theaterlezen, een weesboek (dat nooit wordt uitgeleend omdat men niet weet dat het mooi is) promoten, een toneelstukje spelen van een scene uit een boek, een quiz of wist-je-datjes presenteren, een kort verhaal bij een zoekboek vertellen. Kinderen hebben zelf meestal ideeën genoeg!

Kort en krachtig Elke boekensoort kan in de boekenkring centraal komen te staan in een korte presentatie of activiteit. De leerkracht regelt bijvoorbeeld het kiezen van een nieuw voorleesboek. De kinderen kunnen, alleen of in groepjes, de andere onderdelen verzorgen. Elk onderdeel is kort en krachtig, een minuut of vijf.

Een boekenkring duurt in totaal ongeveer een half uur per keer en kan eens per drie à vier weken ingezet worden, bijvoorbeeld tijdens de leesles. Wie wil iets doen voor de volgende boekenkring?

Lees Kwestie van Lezen 2 – Praten over boeken

Technisch en begrijpend lezen zijn dan ook belangrijk in het basisonderwijs. Het onderscheid tussen technisch lezen en lezen met begrip is echter niet nodig, zegt onderzoeker Perfetti. De processen gaan namelijk gemakkelijk in elkaar over. De onderzoeker Suggate zegt: ‘Verbind techniek altijd aan betekenis. Het zijn geen losse vaardigheden, ze horen bij elkaar.’ Dat betekent voor leerkrachten: gebruik een goede didactiek, leg de lat hoog en ga aan de slag met teksten vol rijke taal.

Positieve spiraal En leesmotivatie dan? We weten dat kinderen die gemotiveerd zijn, beter zijn in lezen. Ze gaan meer lezen, ze gaan beter lezen en ze worden nog gemotiveerder etcetera. De positieve spiraal van het lezen. Wat is nu oorzaak en wat is gevolg? Onderzoekers houden het op tweerichtingsverkeer: leesmotivatie en leesgedrag versterken elkaar. Lezen in samenhang dus!

Lezen met de hele school Aandacht voor leesmotivatie én leesgedrag vanaf het vroegste begin helpt om betere en bereidwillige lezers te krijgen.

Wanneer technisch en begrijpend lezen hand-in-hand worden aangeboden met leesmotivatie is er echt samenhang in het (leren) lezen.

Hoe je dat doet? Door tijdens de gehele basisschoolperiode te blijven voorlezen in de klas en met elkaar te genieten van spannende of grappige verhalen, interessante weetjes en mooie gedichten. Door lezen belangrijk te maken in de hele school: op gezette tijden vrij lezen met de hele school (dus ook de con­ ciërge en de directie!) en een goede bibliotheek op school zijn daarin vanzelfsprekend. Door de leeslessen altijd te koppelen aan de leesmotivatie van kinderen. En door steeds te laten zien: goed kunnen lezen is bij alle vakken handig.

Wil je hier meer over lezen?

Bekijk het nieuwe boek Leer ze lezen.

E en artikel over waarom lezen ertoe doet op lezen.

Bekijk de instructiefilm over de Boekenkring

LEESKRACHT LEESKRACHT

VOORLEZEN IS LEESBEVORDERING Voorlezen is gemakkelijke leesbevordering. Plezier voor kinderen én leerkracht. Samen verhalen beleven zodat je je kunt inleven in een ander. Voorlezen helpt kinderen bovendien bij het taal- en leesonderwijs, omdat boekentaal veel rijker is dan gesproken taal.

Toen ik voor de klas stond las ik mijn groep zeven dagelijks voor. Zo las ik eens Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman, ze hingen aan mijn lippen. We kregen een idee van de donkere middeleeuwen. Over rangen en standen, de macht van de kerk.

Over zware omstandigheden en de gebrekkige medische kennis waardoor een roodvonkepidemie vele slachtoffers maakte. Ook aardrijkskunde kwam voorbij. De Kinderkruistocht ging over de toen bijna onneembare Alpen heen. Dus snapten we opeens hoe dat zit met bergen, het landschap en het weer.

Cliffhanger De kinderen zaten midden in het verhaal, ademloos te luisteren, toen het hoofdstuk met een bloedstollende cliffhanger eindigde.

Ik sloeg het boek dicht: ‘Morgen verder!’ We moesten aan de rekenles. Dat had ik gedacht. Rumoer en opstand in de klas. Ik kon toch niet nú stoppen met voorlezen? Na enige discussie was ik overstag: ‘Oké, nog één hoofdstuk dan.’ Dat was samen genieten, in de cocon van onze klas met ons gezamenlijke geheim dat we de rekenles oversloegen.

Andere sfeer Het jaar erop, een nieuwe groep zeven, verheugde ik me opnieuw op Kruistocht in spijkerbroek. Het liep anders. Andere groep, andere sfeer. Na drie hoofdstukken hield ik het voor gezien, te veel kinderen haakten af. Ik zette het boek op de kast, voor wie het uit zou willen lezen. Enkele kinderen deden dat.

We begonnen samen aan Meester Jaap. En daar was weer dat gevoel van saamhorigheid. We hebben met elkaar gegierd van de lach om die lieve, leuke, grappige, dwaze en fantastische meester Jaap. Op tijd stoppen en weer iets anders aanbieden.

Dat is ook leesbevordering!

Leesmonitor over het belang van voorlezen

‘Ik lees het d liefst liggeink’ op mijn bu k? En leukste boe w u jo is t a W ! liefst? Lequ t e h je s e le hoe je kinderen . ie r d n a a t e vroeg h

rdam Leukste Tara (7 jaar) uit Amste uïns en lachende boek: Springende ping lingsboek, omdat hyena’s Dit is mijn lieve t er grappige je er van leert én omda s dat stokstaartjes dingen in staan. Zoal n en worstelen wedstrijdjes hardlope enen paren, eet doen. En als schorpio mannetje op! het vrouwtje soms het

Zo lezen w

LEESKRACHT

ij

MINICOLUMN MEREL DE VINK

Emme (8 jaar) uit Lent Leukste boek: De Gorgels Ik vind boeken leuk waarin je avonturen kunt beleven, zoals Dummy de mummie.

De Gorgels is heel leuk en spannend.

Het gaat over Melle en Bobba en de Grijze Gorgel. Maar ik ga niet te veel verklappen.

Lees het zelf maar, veel plezier!

Tilburg Siem (7 jaar) uit leuk aan corn Ik vind alles op P ob B k: oe b e Leukst rt. Ik lees eten wat er gebeu w s d ee st il w ik t lezen, ob Popcorn gaa B k. ui b ijn m p o het liefst liggend wordt. Hij ie een mannetje d el rr ko is a m n g. over ee an heel chagrijni d t rd o w en er heeft altijd hong . corn vind ik lekker op p En . ig p p ra g Dat is

Waarom gooi jij Matilda weg?

M

et een klap sloeg ze de deur dicht, haar hakken stampten op weg naar mijn tafel. Ik keek op vanachter een stapel boeken, ze zwaaide dreigend naar me met een boek in haar hand. ‘Waarom gooi jij Matilda weg?’

Matilda, een van de mooiste boeken van Roald Dahl en ook een van mijn persoonlijke favorieten. Als deze juf dacht dat ik die zomaar weggooide, kon ik me haar boosheid wel voorstellen. Maar dat deed ik niet! Het boek in haar hand zat vol vlekken en penkrassen, de hoeken waren gescheurd en de kaft liet los. Niet echt een fris boek meer.

Ik nam de juf het boek uit handen en stelde haar gerust. ‘Stel dat je een kind bent dat Matilda nog niet kent. Zou je dit boek dan uitkiezen uit de schoolbibliotheek? Of zou je voor deze gaan?’

Ik liet haar een prachtige, nieuwe versie van hetzelfde verhaal zien. Ze glimlachte.

Als ik help om een schoolbibliotheek opruimen, gooien we nooit zomaar boeken weg. We maken een ruimte waar verhalen tot hun recht komen en kinderen graag komen om mooie boeken te vinden. Natuurlijk mag Matilda blijven. Maar dan wel in haar allerbeste jasje.

--------------------------------------------------In de volgende Lequ!: het belang van een Engelstalig plankje

Wil jij o ok met je le in Lequ! ukste b Stuur ee oek? n mail n a

lequ@th

ar iememe ulenhoff .n

l.

Met Leesvink adviseert Merel basisscholen bij het opzetten van een succesvolle schoolbibliotheek. Contact: info@leesvink.nl

13

LEESKRACHT

Zien

n e n e k e T r o o l F t e m

Over Zombietrein In dit wel heel bijzondere boek staan geen gedichten. Je leest er ook geen strips. Nee, het zijn stripgedichten! De sprekende en grappige illustraties van Floor de Goede brengen de komische gedichten van Edward van de Vendel helemaal tot leven. Dit boek lezen zonder te lachen gaat je niet lukken!

Zombietrein is een heel mooi boek om in te zetten in de klas. Verwonder je samen over de mooie tekeningen en bijzondere teksten. Want wie kiest bijvoorbeeld jouw nies? Wordt je ermee geboren? Of kies je hem zelf?

Zombietrein is alweer het derde en daarmee ook laatste deel van een reeks met stripgedichten. Voor de eerste twee delen werkte Edward van de Vendel ook samen met Floor de Goede.

Naast de stripgedichten schreef hij eerder al een heleboel poëziebundels voor kinderen.

Over Edward van den Vendel Dat Edward veel voor kinderen schrijft, is niet zo vreemd. Net als zijn ouders ging ook hij het onderwijs in en hij stond jaren voor de klas. Hij heeft een heleboel lievelingsboeken en schreef er zelf al meer dan honderd.

- Opa laat zijn tenen zien - Draken met stekkers - De grote verboden zolder

Kunst voor kinderen In een prentenboek vormt de afbeelding de basis van het verhaal.

In de tekst gebeurt niet per se hetzelfde als op de tekeningen, dat maakt prentenboeken extra interessant om goed te bekijken.

Kleine grapjes of details in beeld en woord maken het spannend. Prenten zijn dus eigenlijk net kunstwerken!

Welke stripboeken móet je lezen? Tim (10) kan het weten. Hij is de baas van het blad Jump. Jump staat vol met strips voor kinderen. En die kiest Tim uit! Zelf houdt hij vooral van grappige strips, zoals Lucky Luke.

Bij het Kunstmuseum in Den Haag hebben ze dit mooi gecombineerd.

In de serie Kinderkunstboeken hebben ze, samen met Uitgeverij Leopold, prentenboeken uitgegeven over kunstenaars. Deze boeken zijn een uitstekende ingang om kunst met kinderen te bespreken en te bekijken. En natuurlijk kun je vervolgens zelf aan de slag met de getoonde kunstvorm.

Welke kunst maken jullie?

Hoe maak jij een stripgedicht?

‘Eerst lees ik Edwards gedicht heel goed. Vaak krijg ik dan al beelden in mijn hoofd, en die ga ik schetsen. Een strip is een soort film. Je tekent hem plaatje voor plaatje. Als alles klopt ga ik echt beginnen met tekenen.’

Hoe kies je de voorkant van het boek?

‘De voorkant verandert soms nog. Op die van De Zombietrein stonden eerst monsters en zombies. Dat vond de uitgeverij te eng, dus dat moest anders.

Maar als je goed kijkt zie je er nog steeds drie zombie-dingen op staan!’

Wat zijn jouw tekentips?

‘Je moet meteen aan een figuurtje kunnen zien hoe hij zich voelt. Die emoties kun je afkijken van mensen.

Het helpt natuurlijk ook om veel strips te lezen en vaak te tekenen. En kijk tekenfilms!’

14

Wat is kunst eigenlijk? Die vraag staat centraal in het nieuwe boek Wat is kunst? van Ted van Lieshout. Het meisje dat de vraag stelt wordt uitgedaagd om in haar eigen verbeelding op zoek te gaan naar het antwoord. En daarmee ook de lezer. Ondertussen vertelt de schrijver over kunst en cultuur, van vroeger tot nu. Een veelzijdig boek.

Deze boeken nodigen naast kijk- en leesplezier ook uit tot maakplezier!

Het Kunstmuseum Tekst: Govrien Oldenburger | Illustraties Floor de Goede

Aanraders van Edward

TIMS STRIPTIP STRIPTIP TIMS

Floor de Goede is illustrator. Samen met schrijver Edward van de Vendel maakt hij kinderboeken. Zoals De Zombietrein en andere stripgedichten.

Hoe doet-ie dat toch?

Leuk extraatje

Extra info

LEESKRACHT

Tim tipt: Bollie & Billie 5 – Billie en de bellen ‘Ik ben dol op grappige strips. En deze strips over het jongetje Bollie en zijn hond Billie zijn dat zeker! Naast Billie heeft Bollie ook een schildpad, Caroline. De strip is makkelijk te lezen. Er staat niet zoveel tekst in. Dat komt misschien ook omdat dieren niet kunnen praten.

Eén waarschuwing: als je deze strip leest, wil je zelf ook een huisdier.’

15

LEESTIPS

Uit het boek

HET BOEK

Over echte kinderen

Over Beste broers

Beste Broers

In dit hartverwarmende verhaal over dapperheid en liefde verhuizen Raf en Robbie, twee broertjes van 5 en 9 jaar, tegen hun zin met hun ouders naar de boerderij van hun opa en oma.

Hun ouders hebben het vooral druk met zichzelf, maar gelukkig zorgt oma voor de jongens. Als oma opeens ziek wordt, draaien de rollen om.

Jowi Schmitz

Met tekeningen van Chuck Groenink

Leuk extraatje

Raf en Robbie, twee broertjes van 9 en 5, verhuizen met hun ouders vanuit de drukke stad naar de boerderij van hun opa en oma. Hun ouders hebben weinig tijd voor ze. Ondertussen werkt opa aan een bijzonder project.

Vertaald door Arthur Japin. Prachtig verhaal over vriendschap, liefde en jezelf zijn.

Op de website van de Schrijverscentrale is een lesbrief bij het boek te vinden. En op haar eigen website deelt Jowi Schmitz van alles over haar boeken en haar leven. Je vindt er bijvoorbeeld een heel tof lied bij haar boek De schat op school.

Extra info

‘De oude muziek golft tussen de appelbomen door’

Floris (Vlo) is niet zo dapper, tot hij Stiekel ontmoet. De nieuwe Pippi Langkous!

W

Luisteren kan ook! > Broers Hens en Walm stappen uit hun grauwe leven, ze maken een bijzondere reis.

16

e hebben op het platje achter de boerderij een fik gestookt in een enorme vuurbak. De storm is er nog niet. Oma heeft deeg gemaakt en Robbie en ik zijn chef broodjes.

Er staat heel veel drinken en eten op tafel en niemand zegt hoeveel chips we mogen. Mama zit steeds

op haar telefoon te kijken, waar papa is weet ik niet. Het is al best laat en toch nog een beetje licht, dat komt omdat het lente is.

Overmorgen is het maandag, dan begint de nieuwe school. Ik wil er niet aan denken.

Robbie en ik steken om beurten deeg in het vuur.

Als we net de eerste broodjes af hebben, komt opa aanlopen met twee koffers en een hoge klaptafel. Op de klaptafel zet hij de dikste koffer en als de

Schrijfster Jowi bedacht eerst dat de oma in het verhaal dood zou gaan.

Maar toen ze zelf met de dood te maken kreeg, besloot ze het verhaal op het laatste moment om te gooien en het boek een positief einde te geven.

koffer opengaat blijkt het een platenspeler te zijn. In de ander koffer zitten een soort geplette zwarte borden, die breken als je ze laat vallen. Het zijn bakelieten platen. Natuurlijk laten we niets vallen.

De muziek is klassiek, en klinkt nóg ouder omdat de naald over de plaat heen golft. Ik denk niet dat ik ooit ergens anders dan hier dit soort oude muziek heb gehoord. Hij past hier goed, golft tussen de appelbomen door, iets verder het grasveld over, naar de driepoot met een staaf eraan. Een sterrenkijker! Opa loopt ernaartoe en kijkt door de lens. Robbie, oma en ik komen om hem heen staan terwijl uit de platenspeler nog

Over Jowi Schmitz Naast kinderboeken schrijft Jowi blogs en artikelen en ontwierp ze onder andere een escaperoute voor Kasteel de Haar.

Aanraders van Jowi - Stan en de negen rovers - Altijd mijn visje

17

LEESTIPS

Uit het boek

HET BOEK

Uit het echte leven

De wereld in boeken Boeken kunnen kinderen een venster op de wereld bieden, maar ook een spiegel zijn. Soms lees je over nieuwe en onbekende werelden en mensen, soms herken je je eigen problemen of vreugdes. Boeken zijn dé ideale manier om iets over jezelf en anderen te weten te komen. Door boeken te lezen, kun je je makkelijker inleven in anderen.

‘Jullie opa wil op tijd zijn als de komeet komt’

De serie Van klein tot groots van uitgeverij De Vier Windstreken laat kinderen (én volwassenen) de levensverhalen van belangrijke vrouwen in de geschiedenis zien. Deze serie is voor jong en oud om te lezen, voor te lezen en te bespreken. De boeken van Martine Letterie zoals Kinderen met een ster en Verboden te vliegen zijn een laagdrempelige manier om thema’s uit De Tweede Wereldoorlog te introduceren in de middenbouw.

Hartverscheurend én -verwarmend.

Over hoe kinderen zich staande houden.

‘Het is nog veel te licht om sterren te zien’

steeds die oude muziek klinkt. Ik wil door de kijker kijken, maar opa gaat niet opzij. Dus kijk ik naar de lucht, het is toch nog veel te licht om sterren te zien.

‘Hij is aan het controleren,’ legt oma uit.

‘De sterren?’ vraagt Robbie. In de stad zijn ze best zeldzaam, sterren.

‘De komeet,’ zegt oma. Ze leunt vrij zwaar op mij. Ik doe alsof ik er niks van merk. Ze geeft opa een stukje net door ons gebakken brood. Hij eet zonder te stoppen met kijken.

Een lief en grappig verhaal over Arthur en zijn autistische broertje Siem.

Het debuut van Jowi Schmitz, over de kwetsbare, sterke en grappige Olivia.

18

‘Jullie opa wil op tijd zijn als de komeet komt. Daarom is hij al een paar maanden in het bos een houten toren aan het bouwen,’ zegt oma. ‘Iedere nacht, daar gaat hij klaarstaan. Om hallo te zeggen.’

Ik knik, mama had al over die toren verteld. ‘Jullie gekke opa,’ zei ze. Maar de plek vond ze mooi, een open veldje, middenin het bos, omringd door braamstruiken.

‘Waarom werkt hij ’s nachts?’ vraagt Robbie.

‘In de nacht zit meer rek,’ bromt opa zonder op te kijken.

Oma loopt terug naar het platje waar mama nog steeds naar haar telefoon zit te kijken. Ik volg haar, oma hijgt een beetje.

‘Waar dan?’ Hoor ik Robbie achter me aan opa vragen. ‘Opa? Waar is dat rek dan?’

Lezen is kijken door andermans ogen.

Door lezen kun je de maatschappij beter begrijpen. Niet alleen de geschiedenis, maar ook het heden. Wat dacht je van het boek Mijn dagen met Niets van Mireille Geus over de lockdown in de corona-crisis? Neem eens een kijkje op de website Lezen met andermans ogen en verdiep je in de ander!

Lezen met andermans ogen

19

LESTIPS

Gedichten

P

Natuurgedichten Een krekel in mijn slaapzak van Suzanne Weterings en Annette Fienieg verschijnt in maart 2021 bij Querido.

Lezen op muziek Zoek muziek of geluiden die passen bij de gedichten uit deze bundel: krekels, de wind, regen of zoemende insecten.

Lees de gedichten voor met die muziek of geluiden als achtergronddecor.

r u u t a uur N Hans & Monique Hagen

Weet jij hoe een merel eruitziet?

En hoe hij klinkt?

Vind je zijn lied treurig of word je er juist vrolijk van?

Lees het gedicht hardop voor.

Bijvoorbeeld: De vlucht van de hommel – Rimsky Korsakov (1.16 minuut).

Lees het gedicht Mijn insectenhotel voor op deze muziek, en laat ook de kinderen voorlezen. Laat je niet opjagen door het snelle hommel-gezoem.

Neem pauzes tussen de regels door, daar wordt het spannender van.

De natuurgedichten in de twee genoemde bundels kun je sfeervol voorlezen op Morgenstimmung van Edvard Grieg.

20

Sommige dichtvormen kennen vaste regels. Leuk om daar eens mee aan de slag te gaan. Met het elfje bijvoorbeeld; een gedicht dat uit precies elf woorden bestaat: Kijk Elke regel Een vast aantal Woorden op een rij Elfje!

Bij een haiku bestaat de vorm uit een aantal lettergrepen, vijf om zeven om vijf:

Natuurgedichten

Merel

Lees een recensie van deze bundel op Leesbevordering in de klas.

Gedichten zijn eigenlijk korte verhalen, verdichte taal, waarin de vorm ertoe doet. Over de taal is nagedacht. Poëzie kan verwonderen, verbazen, prikkelen, uitlokken, herkennen, geruststellen, wakker schudden en op z’n kop zetten. Mooi toch, wat taal kan doen?

Kinderen spelen graag met taal. Al van kleins af aan leren ze spelenderwijs als vanzelf versjes en liedjes uit hun hoofd. Rijmwoorden helpen met onthouden, maar het gedicht hoeft niet te rijmen.

In de lente bloeit alles op. Je ziet weer vlinders, hommels, bijen. Ze vliegen van bloem naar bloem.

Je kunt ze ook een kamertje in een hotel aanbieden. Maar hoe moeten ze dat betalen?

Welkom kriebelbeestje, wriemeldiertje, fladderaar.

Welkom kleine gasten, mijn hotel is klaar.

Mooie, ruime kamers.

Prachtig uitzicht op de gracht.

En dat voor een druppeltje nectar per nacht.

Riet Wille - illustraties Martijn van der Linden, Davidsfonds

Ik lig lekker in mijn bed.

Er is alweer een dag voorbij.

Buiten fluit een zwarte vogel, in de boom vlak bij mijn raam.

Een mooi, maar treurig afscheidslied.

Morgen is er weer een dag.

Weet die vogel dat soms niet?

Poëzie

Hotel boeken

Mijn insectenhotel

Jij & ik en al het moois om ons heen

Bloemlezing. Riet Wille selecteerde zo’n 100 gedichten over bloemen, bomen, zee, bergen, dieren en seizoenen. Dit boek brengt een ode aan de schoonheid van de natuur. Met gedichten van veel bekende dichters.

LEESKRACHT

Met merels Lees het gedicht nog een keer, maar nu met zingende merels op de achtergrond.

Klinkt het mooier met een achtergrondkoor?

Ga je anders lezen?

Een haiku bestaat uit drie zinnen bij elkaar lettergrepen vast

De gedichten staan in Een krekel in mijn slaapzak – 24 mooie gedichten over de natuur.

De dichter, Suzanne Weterings, hoopt dat je door haar gedichten beter naar de natuur gaat kijken en luisteren.

Annette Fienieg is een echte natuurtekenaar. Ze tekent planten en dieren heel precies na. Ze lijken net echt, maar altijd een beetje mooier en feestelijker.

Een rondeel is weer langer en kent een vast rijmschema en veel herhalingen.

Je kunt het als een liedje opbouwen.

Onderzoek ze eens met de kinderen.

Of verzin je eigen vorm: dichten staat je vrij!

21

LEESTIPS

Uit het boek

Moppentappers

HET BOEK

Ik weet een mop!

Over Ik weet een mop Veel kinderen zijn dol op moppen. Ik weet een mop is een fijn boek vol met de leukste grappen voor beginnende lezers vanaf circa 6 jaar.

Hoe stop een koe je in de koelkas t?

Erik van Os en Elle van Lieshout Mack van Gageldonk

Leuk extraatje Op de website van uitgeverij Zwijsen staat een inkijkexemplaar van het boek. Daarnaast vind je er handige tips die de kinderen helpen om een mop écht goed te vertellen.

Extra info Meer dan 50 moppen. Organiseer je eigen Mini Moppen Festival!

De juf: ‘Ik vind dit echt niet ’ grappig!

Vol met griezelige, spannende moppen en raadsels.

Illustraties: Lars Deltrap, Hugo van Look, Marieke Nelissen, Claudia Verhelst

Een grappig boek vol met de leukste moppen .

Auteurs Erik van Os en Elle van Lieshout houden duidelijk wel van een goede grap. Naast Ik weet een mop schreven ze samen nog veel meer geweldige moppenboeken. De boeken hebben AVI-niveau M3 en zijn dus al snel zelf te lezen.

Over Erik en Elle Erik en Elle schrijven al sinds 1990 samen kinderboeken. Ze werken in hun zonnige werkkamer op zolder of gewoon gezellig aan de keukentafel.

Voordat Erik ging schrijven werkte hij onder andere als brugwachter, poppenspeler en kleuterleider. Ook Elle zat niet stil. Zo gaf ze Nederlandse les aan vluchtelingen, was ze kok in een vegetarisch restaurant en werkte ze in een natuurwinkel.

er Wie komt t e niet op h feestje?

Aanraders van Erik van Os en Elle van Lieshout - Schatje en scheetje - Een dik jaar Julie en Ot - O, o, Octopus

Luisteren kan ook! >

Deze moppen gaan van AVI M3 naar AVI E3.

22

23

LEESKRACHT

Wie zijn die rare snuiters nu weer?

Herken jij de 8 plaatjes uit dit tijdschrift?

Zoeken maar!

Poeh...

Nog niet zo makkelijk!