LQ3_BB_leerkracht_totaal

AS C U L E I K MAR niet van houdt D R A A D N A ST

van k c a r t Vette a & Jolijn il Djam Spreek jij chocola?

I N T E RV

IEW M

ET NIN A ‘Werke n bij he : t Ministe rie van Oplossi ngen is elke ke er ande rs!’

LEESKRACHT

nummer 3 • bovenbouw • 2021

Maakt je wereld groter

LEESKRACHT

Stemmen maar!

In het afgelopen jaar zijn weer veel prachtige kinder- en jeugdboeken verschenen. Maar welk boek vonden de kinderen van Nederland nu het allermooist? Dat bepaalt de Kinderjury.

Daarin beslissen alle kinderen samen wie deze prijs wint!

Afgelopen jaar won in de categorie 6 tot 9 jaar De waanzinnige boomhut met 104 verdiepingen. Bij de categorie 10 tot 12 jaar won Het leven van een loser - Vet Cool.

“Psss, kom eens dat n poes heet om dat een poes ee el rige dieren al he mensen deze ha r a eluidje ‘pssss’ na lang met het g dat . De eerste keer zich toe lokken de in opschreef, was iemand ‘poes’ echt . Of het woord zestiende eeuw Dat t? s vandaan kom van dit ge-pss elijk . ‘Poes’ lijkt nam weet niemand nde ze uid van een bla ook op het gel al en poezen ook o d n ze la b En kat. eeuwenlang…

Van 3 maart tot en met 9 mei zijn de leesweken van de Kinderjury. Alle boeken die in 2020 verschenen doen mee. Er is ook een Tiplijst om kinderen te helpen kiezen. Van 10 tot en met 17 mei 2021 kan er gestemd worden. De uitreiking vindt plaats op 23 juni 2021.

Megabrein

335 woorden onthouden binnen 15 minuten. Dat wereldrecord staat op naam van de Indiase Prateek Yadav.

Hij kreeg een kwartiertje de tijd om een lange lijst met losse woorden te 2

Hé! PSSST! Kom eens!

Rara-rebus

Lukt het jou om deze rebus op te

bestuderen. Daarna moest hij in 30 minuten zoveel mogelijk van die woorden opnoemen. Prateek had er dus 335 onthouden. Wow! Heb jij ook zo’n megabrein? Kijk 5 minuten naar dit woordenlijstje. Leg Lequ! daarna weg. Hoeveel woorden heb jij onthouden? aap – boterham – kerstboom – tent – schommel – paprika – televisie – stripboek – hamer –

Bekentenis

30 seconden. Hoeveel woorden Kun jij tegen een beetje spanning? raadt je teamgenoot binnen de tijd?

Speel dan een potje ‘30 seconden’ - Let op: je mag niet zeggen waar het met je vrienden. woord op rijmt. En je mag ook niet - Maak eerst een woordenlijst, kijk een deel van het woord noemen. naar het voorbeeld voor ideeën.

Een voorbeeld van een lijstje: - Maak tweetallen.

- Als een tweetal aan de beurt is, zeester tafeltennis omschrijft de ene persoon een afwasborstel pizzeria woord. De ander moet het raden.

Londen pleister Je mag ook uitbeelden. Jullie hebben

Taal: dat is toch gewoon een verzameling woorden die samen zinnen maken? Klopt.

Maar wist je dat je ook veel bijzondere dingen met taal kunt doen?

Psss, poes!hier!” Er is een kans

De Kinderjury

Razendsnel raden

Tekst: Silke Polhuis, Vette Teksten | Illustraties: Ontwerphaven, Foto: Shutterstock

In principe doen alle boeken van het afgelopen jaar mee. Dus leesboeken, maar ook prentenboeken, non-fictie, poëzie en strips. Het is interessant om te zien van welke boeken de kinderen in de klas houden. Om de leerkracht en de kinderen op weg te helpen zijn er tiplijsten en lessuggesties.

Organiseer bijvoorbeeld een eigen kinderjuryverkiezing in de klas of op school. De meeste stemmen gelden.

Welk boek wint in welke klas? Maak er een vrolijk leesfeest van! Stuur jullie winnende boek in voor de lezersprijs van de Kinderjury. Kinderen kunnen uiteraard ook zelf stemmen via de website.

Welkom r in Lequ! Voo t kinderen me leeshonger...

Tataal!

VOORAF

-D

A

ls kind groeide ik op in een huis vol boeken. In de woonkamer stond een grote boekenkast, mijn broers en ik hadden onze eigen verzameling op onze kamers en mijn vaders collectie was verdeeld over verschillende kamers. Ik kan me hem eigenlijk nauwelijks anders herinneren dan in zijn fauteuil, achter een boek of krant.

Helaas heb ik zelf nooit de rust gehad om overal en altijd te lezen. Ik heb een druk hoofd en het lukt me niet om zomaar even te gaan zitten en me op een boek te concentreren. Gelukkig ben ik ook niet goed in wachten en zijn wachtmomenten daarom juist de perfecte momenten voor mij om te lezen: terwijl ik wacht in de trein, als ik eten afhaal of tot ik in slaap val, kan ik heerlijk in andermans leven duiken, naar andere werelden en tijden reizen en komt mijn hoofd helemaal tot rust.

Behalve alle bekende redenen waarom lezen belangrijk is voor kinderen, is lezen volgens mij ook goed voor de rust in je hoofd. Zeker in deze zap-maatschappij, met veel schermpjes en concentratieproblemen: het dompelt je onder in een heerlijk ontspannend bad.

lossen?

WOR=E dje.

een blaa Schrijf het woord op

Ik heb toch echt een

APENKOP!

-E -D

D=B

Wist je d

• er elk jaar naiet..u.

we woorde n in het woord enboek kom en?

‘Quaggam ossel’ bijvo orbeeld. De mosselsoort ze bestaat al lang, maar kwam erin toen er stee ds meer qu gamossels agkwamen in Nederland • er veel scheldw . oorden best dierennam aan met en? Wat da cht je van ‘apenkop’, ‘geitenbreie r’ of ‘luizenbol’? Ken jij er ook een?

• je zinnen kunt maken met woorden die met de zelfde lette r beginnen Kijk maar: ‘K ? atten kakke n kromme keutels’.

— Miriam Bakker Redactieraad Lequ!

Bibliothecaris en NBD Biblion Jeugdspecialist 2020

tafel – schoolplein

3

LEESTIPS

t Boekfragmen

HET BOEK

Uit het echte leven

Over Spreek je chocola

Het is een wonder dat haar hoofd niet uit elkaar barst

Spreek je chocola?

Bij de 12-jarige Jaz komt een nieuw meisje in de klas: Nadima, die met haar familie uit Syrië is gevlucht.

Dat Nadima en Jaz elkaars taal niet spreken, maakt Jaz niks uit – met een reep chocola weet ze het ijs te breken.

Een hartverwarmend verhaal over grenzeloze vriendschap.

Cas Lester

Hoofdpersoon Jaz heeft dyslexie en gaat hier bewonderenswaardig positief mee om. Een fijn voorbeeld voor wie zelf met dit probleem kampt.

Wanneer Nadima bij brugklasser Jaz op school komt worden ze meteen vriendinnen. Er is alleen één probleempje: ze spreken elkaars taal niet. Daar laat Jaz zich niet door tegenhouden.

Met behulp van de emoji’s op haar telefoon nodigt ze Nadia uit bij haar te komen eten.

Ook hier een leerling die gevlucht is uit Syrië. Alexa en haar vrienden helpen hem.

Luisteren kan ook! >

4

odra we op mijn kamer waren, begonnen we te giechelen.

Toen wilde Nadima per se ‘Wat is, alsjeblieft?’ spelen met alle dingen in mijn kamer. Dus stond ik daar een half uur als een soort pratend woordenboek, zo van: ‘Bed… kussen… sprei… kast… bureau… stoel… poster… boeken… kleren… gymschoenen… gordijnen…’ terwijl zij wees en elk woord nadrukkelijk herhaalde. Echt, ze is net een spons, als het om woorden gaat. Het is een wonder dat haar hoofd niet uit elkaar barst.

Toen besloot ze dat ik Koerdisch moest leren!

Ja, hoor!

‘Ik leer jou!’ zei ze.

‘Nee!’ zei ik.

Extra info

Beeld: Shutterstock | Vertaling: Sofia Engelsman | Omslagtekening: Kate Forrester

Z

In dit boek gaat het ook over ruzie, vriendschap en uitgesloten worden.

Mooi verhaal met niet-standaard gezinsvormen en een zoektocht naar identiteit.

Leuk extraatje

‘Ja!’ hield ze vol.

‘Waarom moet ik Koerdisch leren?’ vroeg ik lachend. ‘Want ik ga echt niet naar…’

Ik stokte, want ik wist natuurlijk helemaal niet waar ze vandaan kwam. ‘Eh… jouw land,’ zei ik maar. Toen vroeg ik: ‘Zeg Nadima, waar kom je eigenlijk vandaan?’

Ze schudde haar hoofd. Ik dacht dat ze me misschien niet had begrepen. Dus vroeg ik het nog eens, maar dan langzamer, en op een andere manier. ‘Waar – was – je – huis?’ Maar ze haalde haar schouders op en schudde haar hoofd weer. Ik gaf het op.

Dus speelden we weer ‘Wat is, alsjeblieft?’ met alle dingen in mijn kamer. Maar dan in het Koerdisch, en net een beetje anders. Daarmee bedoel ik dat Nadima, elke keer als ik een Koerdisch woord probeerde te herhalen, in lachen uitbarstte. Leuk, hoor! Fijne vriendin…

Toen riep mama naar boven dat het eten klaar was.

Chaos in de keuken, dus. Zoals gewoonlijk kwamen De Broers binnenstormen als een

Spreek je chocola is geschreven in de ik-vorm. De grappige teksten en dialogen, over irritante leraren, stomme schoolvakken en heerlijk eten, worden afgewisseld met komische illustraties. Het is alsof je echt door de ogen van Jaz de wereld in kijkt. Er is soms ruimte voor een serieuze ondertoon, maar Spreek je chocola is vooral een lekker luchtig en heerlijk herkenbaar meidenverhaal.

kudde op hol geslagen neushoorns (maar met veel langere benen en zonder hoorns, uiteraard). Gus ging als eerste zitten, waardoor Matt er niet meer bij kon.

‘Opzij!’ commandeerde Matt, die hem wegduwde en half over hem heen naar zijn eigen plek klauterde. Dan nam, zoals meestal, de korte route onder de tafel door naar zijn stoel.

‘O!’ riep Nadima verbaasd uit, toen hij naast haar opdook.

‘Sorry!’ zei hij opgewekt, voordat hij op zijn stoel neerplofte.

Mama negeerde de herrie, maar Nadima keek geschokt. Ik schaamde me diep. Bij haar thuis hadden ze duidelijk veel betere manieren.

‘Ik hoop dat je van pizza houdt,’ zei mama, die ondertussen een paar flinke exemplaren op tafel zette.

‘Mmmm. Pizza, ja!’ straalde Nadima.

Het was echt heel gek, welke Engelse woorden Nadima allemaal kende. Al is ‘pizza’ natuurlijk Italiaans, nu ik erover nadenk. Of is het Amerikaans? Wie weet?

Over Cas Lester Deze Engelse schrijfster werkte jarenlang voor televisie en schreef inmiddels een flinke berg kinderboeken.

Naast het schrijven helpt ze regelmatig in de schoolbibliotheek en is ze moeder van drie kinderen.

5

LEESTIPS

t Boekfragmen

LEESKRACHT

Echte verhalen

Geef een (prenten)boek cadeau!

Mama stond erop dat we met Nadima praatten.

‘Nadima, dit zijn Dan, Gus en Matt,’ zei ze, wijzend naar De Broers.

Nadima keek lichtelijk paniekerig en trok een grimas. Niet zo gek, want de jongens lijken nogal op elkaar. Zelfs mensen die ons goed kennen, zoals de ouders van Lil, halen ze door elkaar.

Dus kreeg ik het briljante idee om hun

Over cultuurverschillen en vooroordelen, voor elkaar open staan en hulp bieden.

‘Jongens, toe nou! Geef dat meisje een kans!’ smeekte ze Een ontroerend, hoopgevend en onmisbaar boek in iedere boekenkast en klaslokaal.

De leukste, grappigste en bijzonderste IzzyLove-columns uit Tina gebundeld.

namen op post-its te schrijven en die op hun voorhoofd te plakken (zoals bij dat spelletje waarbij je moet raden welke beroemdheid je zogenaamd bent).

En natuurlijk vonden de jongens het toen supergrappig om de briefjes te verwisselen.

Gus plakte de post-it van Matt op Dans voorhoofd en die van Dan op Matts voorhoofd.

‘Hé, dat is de mijne!’ riep Matt. Hij griste het papiertje van Gus’ voorhoofd en plakte het op zijn eigen voorhoofd.

6

‘Nee, deze is van jou, Matt!’ zei Gus, en hij plakte Dans post-it weer op Matt.

Nadima keek verbijsterd toe.

‘Nee, die is van mij,’ zei Dan, en hij graaide het briefje met Gus erop van Matts hoofd.

Inmiddels hadden ze allemaal de verkeerde naam op hun voorhoofd.

‘Dit helpt dus echt niet!’ jammerde ik.

Mama rolde met haar ogen. ‘Jongens, toe nou! Geef dat meisje een kans!’ smeekte ze.

Maar toen pakte Dan een nieuwe post-it, schreef er ‘idioot’ op en plakte het op mijn voorhoofd.

‘Hé!’ Ik griste het blokje met post-its uit zijn handen, schreef ‘randdebiel’ op een nieuw briefje en plakte dat op hem. Althans, ik dacht dat ik dat had opgeschreven.

‘Wat is ‘randdeibel’?’ proestte Dan. ‘Dat is niet grappig, Dan,’ zei mama, met een waarschuwende blik.

‘Je hebt gelijk, mam,’ zei Gus. ‘”Randdeibel” is helemaal niet grappig.

Maar “poepenscheter” wel!’

Alweer proestte Dan het uit.

‘Goh, lekker volwassen!’ zei ik.

Mama keek naar Nadima en rolde met haar ogen.

‘Zucht… jongens…’ zei ze.

Aan de slag met lezen in de klas, dat is met de actie ‘Geef een (prenten)boek cadeau’ nóg makkelijker geworden.

Deze campagne heeft als missie om alle kinderen in Nederland en Vlaanderen op te laten groeien tussen de mooiste boeken. Hoe mooi zou het zijn als kinderen thuis een eigen verzameling boeken hebben? Om dit te bereiken worden er elk jaar een leesboek en een prentenboek uitgebracht die maar een paar euro kosten.

Dit jaar zijn dat De brief voor de koning van Tonke Dragt en Max en de maximonsters van Maurice Sendak. Echte tijdloze klassiekers die spannende leesavonturen bieden. Om voor te lezen, zelf te lezen, over te praten, de prenten te bekijken en dan nog eens te lezen. Reis mee met Tiuri en Piak mee door Unauwen. Zou de brief wel aankomen bij de goede koning? Of ga mee met Max naar het land van de Maximonsters, die hij allemaal de baas is.

Mama keek me verbaasd aan en barstte toen in lachen uit ‘Ja! Zucht… jongens…’ Nadima grinnikte.

Mama keek me verbaasd aan en barstte toen in lachen uit.

‘Dat heb ik haar geleerd!’ riep ik. ‘Op de dag dat we elkaar leerden kennen!’

‘Heel goed, want dat zul je nog vaak nodig hebben’ zei mama lachend.

Waarop De Broers natuurlijk luid begonnen te protesteren.

Nadima zat daar maar te grijnzen. Ze was duidelijk erg tevreden met zichzelf omdat ze een grapje had gemaakt.

Toen de boel weer een beetje bedaard was, wendde mama zich tot Nadima en

Natuurlijk is er lesmateriaal bij de boeken gemaakt en er zijn tips en ideeën om ervoor te zorgen dat alle kinderen zo’n boek kunnen krijgen.

Veel (voor)leesplezier gewenst!

vroeg: ‘En, waar kom je vandaan?’

Nadima’s lach maakte meteen plaats voor een frons.

Ze gaf geen antwoord. Dus pakte Gus de computer van de andere kant van de tafel en opende een wereldkaart.

Hij wilde gewoon helpen.

Geef een prentenboek cadeau

7

Vette track

LIEDTIPS

Leuke songteksten Een nummer opbouwen kan op allerlei manieren. Kijk maar eens naar deze nummers.

DU R F T

En toen? – Kinderen voor Kinderen

Zing jij graag mee met je favoriete nummers? Dan is het natuurlijk wel zo leuk om te weten wat je eigenlijk zingt!

Deze keer: Durf te dromen van Djamila en Jolijn uit de film Misfit 3 De finale.

Vroeger waren wielen vierkant En de aarde was nog plat Je mobieltje was een trommel En je huisdier was een rat

E D RO M

LEESKRACHT

Wist je dat …

• Een couple

t altijd een n ieuw stukje te is? Het verte kst lt een nieuw deel van he verhaal. De t meeste liedje s hebben ee paar couple n tten.

• Veel numm ers maar één refrein hebb Dat deel wo en? rdt vaker he rh aald, op dezelfde me lodie. Dit lie dje heeft nie één, maar tw t ee refreinen !

• Een voorre frein je verte lt wat je mo weten om h et et refrein te begrijpen?

• ‘Misfit’ buit enbeentje b etekent in h Engels? In d et e Misfit-film s speelt Djam Julia, die va ila n Amerika n aar Nederla verhuist. Op nd school word t ze gezien a een ‘misfit’. ls

EN

< YouTube-video met songtekst van En toen?

COUPLET 1

Ik kom van waar we winnen, maar we het niet van de daken schreeuwen Liever niet egotrippen want we willen waardig winnen Waar beginnen?

Ik kom uit loyale kringen Klein van buiten, kolossaal van binnen

Voel jij het ook?

Die energie There’s no stopping it Just catch the feeling, start the dreaming Merk jij het ook?

Die jaloezie Schud het van je af beter Forget the haters, wij zijn

< YouTube-video van Eind hoger

De songtekst staat op Genius.com >

VOORREFREIN

rgen, Vraag me niet naar mo want ik heb geen plan n, Maak me nu geen zorge ja we zien het dan!

Nananana Hey!

Swipe – Stefania en Rein Ik voel dat je blijft, dat je naar me kijkt Mijn wereld staat nu stil door jou Besmettelijke vibe, jij neemt al mijn tijd Dat is alles wat ik heb voor jou

REFREIN

Als je van binnen schijnt dig Heb je geen spotlight no Durf te dromen Nananana Hey! t Want als de zon verdwijn n En de wolken kome Durf te dromen Nananana Hey!

< YouTube-video van Swipe

De songtekst staat op Genius.com >

8

REFREIN 2

Er is niets dat moet (Hey!) En alles is goed (Hey!) Alles is goed ja Alles is goed Er is niets dat moet (Hey!) En alles is goed ja Durf te dromen Nananana

Over Djamila

e Nederlandse Djamila (29) is een van de grootst jamila heeft meer YouTubers. Haar kanaal MeisjeD werkt vanuit Texas, dan een miljoen volgers! Djamila films, zoals de waar ze woont. Ook acteert ze in nog muziek! In Misfit-reeks. En dan maakt ze ook uit. Voor Misfit 2017 kwam haar eerste album Girl men, samen met 3 De finale schreef ze Durf te dro Maarten ten Hove.

Joachim Vermeulen Windsant en

COUPLET 2

Hoor jij het ook?

Die melodie There’s no stopping it Turn it on and sing along yeah Zie jij het ook?

Die harmonie Dit is voor iedereen So come together, come together

Te So kst: G Wi ngte ovr nd ks ien sa t: D O nt, l j Ma ami denb ar la V urg ten er e ten hoe r | Fo Ho f, Jo to: ve ach Mi im sfit/ Ve Sp rm len eu di len d |

Eind hoger – Fresku

BRUG

Djamila

Hoe maak je een songtekst met de klas? Daar zijn een paar ingrediënten voor nodig: een onderwerp, mooie zinnen, een opbouw en een goede titel. In deze Lequ! deel drie: hoe bouw je een songtekst op?

Een songtekst is vaak een kort verhaaltje. Door stap voor stap meer informatie te geven wordt de spanning opgebouwd. Die stappen staan in een bepaalde volgorde. Dit is een simpel voorbeeld: couplet 1 (of verse), refrein (of chorus), couplet 2, refrein, brug (of bridge).

In het eerste couplet kunnen de leerlingen de situatie schetsen: waar gaat het nummer over? Het refrein is het belangrijkste en meest herkenbare deel van het lied, en wordt ook vaker herhaald. Hierin moet de boodschap, of het onderwerp duidelijk worden. De leerlingen kunnen hun mooiste zinnen het best voor het refrein bewaren, en ze zo pakkend mogelijk maken, zodat iedereen straks kan meezingen!

In het tweede couplet gaat het verhaal nog wat verder. En de brug zorgt tenslotte voor afwisseling: hier wijken de tekst en muziek af van de rest van het nummer.

Natuurlijk kan een nummer ook anders worden opgebouwd dan deze simpele basis. Durf te dromen heeft bijvoorbeeld twee refreinen.

Wie naar de sterren rijkt Wie zelf z’n lie dje schrijft Die leeft de fantasie En kent de m elodie Nee volgen heeft geen zi n Wij gaan er tegenin Ik leef de fa ntasie Ik ken de me lodie Oh yeah yea h yeah

Herhaling voorrefrein Herhaling refrein Herhaling refrein 2

Songwriting met de klas

--------------------------------------------------In de volgende Lequ! gaan we op zoek naar een goede titel.

Herhaling re frein Herhaling re frein 2

9

LEESTIPS

t Boekfragmen

Verhalen uit de oorlog

HET BOEK

1939-1945

Toen het oorlog was Denk jij dat je best veel weet over de Tweede Wereldoorlog? Dan moet je dit boek toch lezen. In korte teksten lees je over dieren, wapens, gevechten en nog veel meer. De foto’s en tekeningen laten zien hoe het echt was in de oorlog.

Mooi, indringend verslag over het leven van Anne Frank.

Foto: U.S. Coast Guard

Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld, Liesbeth Rosendaal Met tekeningen van Irene Goede

Over Toen het oorlog was 1939-1945

’s Nachts kwamen ze boven water en openden de aanval Als een Duitse onderzeeër zo’n konvooi tegenkwam, seinde hij zijn positie door aan andere U-boten met een geheime code, de Enigmacode. De U-boten kwamen dan aanvaren en samen omsingelden ze de schepen. ’s Nachts kwamen ze boven water en openden de aanval.

Honderden schepen zonken op deze manier en duizenden mensen kwamen om het leven door de Duitse duikboten.

De aanvallen van de U-boten stopten door het kraken van de Enigmacode in 1943. Toen de geallieerden de code kenden, was het makkelijk de U-boten op te sporen en te laten zinken.

Ter ere van 75 jaar bevrijding verscheen in 2020 dit prachtige overzichtswerk over de Tweede Wereldoorlog. Het boek is geschreven voor de bovenbouw van het basisonderwijs en naast informatie over het internationale verloop van de oorlog is er vooral veel aandacht voor de situatie in Nederland. Aan de hand van indrukwekkende foto’s, overzichtelijke tijdlijnen en ontroerende herinneringen vertellen de auteurs je op begrijpelijk wijze alles over deze zware periode uit onze vaderlandse geschiedenis.

Leuk extraatje In het boek worden belangrijke vragen gesteld waar je met de klas over na kunt denken. Kun je bijvoorbeeld een goed mens zijn als je moet overleven?

En is niets doen een goede keuze?

Vragen waarmee je met de klas de diepte in gaat en die kunnen leiden tot mooie en bijzondere gesprekken.

n naar de stwachten kijke Amerikaanse ku De U-boot . een dieptebom ontploffing van gd en di ha sc be ze bom raakte door de Daar werd hij . en m ko er at moest boven w en. or marineschep beschoten do

Extra info

U-BOTEN

Echte verhalen over kinderen en jongeren tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Luisteren kan ook! > Kinderen zoeken hun toevlucht op het platteland in de Hongerwinter.

10

Toen het oorlog was won afgelopen jaar de Zilveren Griffel in de categorie informatief. Het boek is door kinderen goed te gebruiken voor het maken van een werkstuk of spreekbeurt.

Daarnaast is via de website van uitgeverij Gottmer aanvullend lesmateriaal bij het boek te vinden. Mogelijkheden genoeg om met dit prachtige naslagwerk aan de slag te gaan!

Op zee was het Duitse leger lange tijd de baas. Dat kwam door hun duikboten, die ook wel U-boten worden genoemd. U is de afkorting van Untersee, of onderzee.

De U-boten schoten op alle schepen van de vijand, ook als daar burgers op zaten of als het handelsschepen waren.

Veel landen kregen hierdoor geen spullen meer, omdat de schepen waren gezonken voor ze de haven bereikten.

Al snel gingen deze goederenschepen in groepen varen en kregen ze bescherming van oorlogsschepen. Zo’n groep schepen noem je een konvooi. Maar de nazi’s bedachten daar iets op.

Over de auteurs

11

Toen het oorlog was werd geschreven door Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal van Patsboem! educatief. Dit bureau maakt lesmateriaal, waaronder het Denkboek 4 en 5 mei voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei. De sfeervolle illustraties zijn gemaakt door Irene Goede.

LEESTIPS

Verslonden

it

LEESKRACHT

S . .

E .

I. .V H

e o b

k

H o

D

Geheime missies

Markie: d n slo r e v

ge

uu tit s n rI

Eers r o o tV

teklas Schurken

Markie Lucas over H.I.V.E.S.

Tekst: Govrien Oldenburger | Foto's: Shody Careman

Kinderen worden op het virtuele eiland Pala tegen hun wil opgeleid tot superspion.

Mark moet voor straf naar Drakeneiland.

Een eiland zonder volwassenen.

Je ke n van T t hem ikTok

Over Markie Luca

s

De geheime dienst dwingt Alex om de missie van zijn vermoorde oom af te maken.

12

In medias res

Heksen die je opvreten, een brief die naar de koning moet, opgroeien in een roversbende: wat er in je favoriete kinderboek gebeurt, vergeet je nooit meer. Welk boek verslond jij vroeger? We vragen het aan Markie Lucas!

Woont in: Dri ebergen Mooie boeken : de Kippenve l-reeks, De Griezelbus en alles van Paul van Loon

‘Ik ben nooit zo’n lezer geweest, maar sinds kort wel. En ik merk dat ik het steeds leuker vind. Voor mijn werk zit ik heel vaak op mijn telefoon, en nu door Covid-19 al helemaal.

Verder kun je bijna niets anders meer doen, behalve lezen dus! Het geeft me rust, vooral voor het slapengaan. Ik houd vooral van avonturenboeken, omdat die niet zo standaard zijn. Het mooie is ook dat je je helemaal kunt inbeelden hoe alles eruitziet in zo’n fantasieverhaal.’

School voor schurken ‘Als kind las ik ook niet veel, maar H.I.V.E.S. vond ik geweldig. Mijn buurjongen gaf het aan me toen ik een jaar of twaalf was. Het boek is me altijd bijgebleven. Het gaat over Otto, die de premier wil laten aftreden. Hij vindt een robot uit waarmee hij gedachtes kan controleren, en zet de premier daarmee voor gek. Daardoor moet hij naar een geheime school, waar kinderen leren hoe ze een schurk worden. Samen met zijn vrienden probeert hij te ontsnappen, maar dat gaat helemaal mis.’

Voor alles een oplossing ‘Otto is superslim en weet overal een oplossing voor. Alles gelijk willen oplossen herkende ik wel. Als ik iets verkeerds deed, wilde ik ook meteen weten hoe het beter kon.

Medias… wat? Deze Latijnse uitdrukking betekent: ‘in het midden van de zaken’. Oftewel, middenin het verhaal beginnen. Verhalen kennen een vertelvolgorde. En die volgorde kan mede bepalen hoe we een verhaal dat we lezen of luisteren ervaren.

Sommige verhalen zijn keurig chronologisch, ze beginnen bij het begin en eindigen bij het eind. Dat is wel zo overzichtelijk. Voor jonge kinderen is dat vaak heel erg fijn.

Van een telefoon word je niet slimmer, van een boek wel

Andere verhalen kennen flashbacks, waarbij de schrijver opeens iets uit het verleden laat zien. Of een flashforward, de schrijver laat de lezer alvast even vooruit spieken. Vaak helpt dit om de gebeurtenissen in het verhaal beter te begrijpen, al moet je als lezer wel doorhebben dat er gesprongen wordt in de tijd.

Over H.I.V.E.S., Hoger Instituut voor Eersteklas Schurken

En er zijn dus ook verhalen die zomaar in het midden beginnen. Best lastig, want als lezer zit je dus ook opeens midden in het verhaal. Over wie gaat dat verhaal eigenlijk en waar speelt het zich af? De lezer moet aan het werk om dat uit te vogelen.

H.I.V.E.S. is een supergehe ime school, die verborgen is in een vul kaan.

Kinderen leren er stiekem om topcriminelen te worden! Alleen kinderen die al zijn opgevallen door een of andere schurkenstreek wo rden er toegelaten. Otto Malpense (13) is een crimineel genie. Hij wo rdt uitgekozen om naar H.I.V.E.S. te gaan, samen met de slimste en spo rtiefste kinderen ter wereld. In dit eerste boek uit de H.I.V.E.S.-reeks van Mark Walden ontdekt Otto dat niet alles is wat het lijkt op zijn school.

Eén van de mooiste voorbeelden van In medias res is het boek Boy 7 van Mirjam Mous. Je hebt geen idee waar in je beland bent, net als de hoofdpersoon! Zó spannend, je wilt meteen doorlezen!

13

LEESTIPS

Verslonden

LEESKRACHT

Vol fantasy

Over de tovenaarsleerling Rafi die in de leer gaat bij de oude tovenaar Nimmeral.

Markie Lucas leest voor uit H.I.V.E.S. Nog steeds vind ik het belangrijk om problemen snel op te lossen. Ruzies bijvoorbeeld! Ik weet nog dat ik het boek niet zo eng vond als De Griezelbus, maar het is wel spannend. Het begint nog normaal, maar op het laatst wordt het heel raar en verrassend.’

Slim door een boek

Morrigan wordt vlak voor haar verjaardag ontvoerd naar de magische stad Nevermoor.

Een verhaal over een onwaarschijnlijke held, met even zo magische illustraties.

‘Ik heb veel van het boek geleerd. Er stonden best veel moeilijke woorden in die ik nog niet kende. Ik vroeg dan aan mijn vader wat ze betekenden en hij legde het uit. Ik vind dat kinderen meer moeten lezen dan dat ik vroeger deed. Als je nooit leest, word je er ook niet goed in. Iedereen zit steeds vaker op zijn telefoon, maar dat is eerder een verslaving. Door boeken te lezen leer je je fantasie gebruiken, en ga je anders over dingen denken. Van je telefoon word je niet slimmer, van een boek wel merk ik.’

14

‘Daar hebben we geen tijd voor,’ zei Shelby ongerust terwijl ze op haar horloge keek. ‘Nou, dan zullen we maar tijd moeten maken,’ antwoordde Otto, en hij pakte een schroevendraaier aan van Laura. ‘Ik weet een betere oplossing,’ zei Brein kalm. Zijn gekrompen hoofd zwol op tot het zo groot was als een normaal mensenhoofd en zijn nietsziende ogen gingen dicht. Toen hij ze weer opendeed, lagen er twee griezelig echte ogen in de eerst nog lege kassen. Het zag er heel bizar uit.

Als je nooit leest word je er ook niet goed in

LEES KRACHT

LEESKRACHT

LEESKRACHT

DE BOEKENKRING

LEZEN IN SAMENHANG

Op de vraag wie iets heeft voor de komende boekenkring, schieten meerdere vingers de lucht in. Binnen een paar tellen heb je een lijstje klaar; een paar groepjes kinderen bereiden iets voor tijdens zelfstandig werken en zelf ga je ook iets doen.

Lezen is net zo belangrijk als ademen. Want wie niet kan lezen, kan aanwijzingen of recepten niet lezen, social media of het nieuws niet volgen en formulieren niet goed invullen. En wie niet kan lezen, mist de volle rijkdom van verbeelding en informatie in teksten.

De boekenkring is een verbindende werkvorm binnen leesbevordering; boekpromotie wordt gekoppeld aan leesmotivatie en aan leesvaardigheid. Het werkt simpel.

In een kring worden diverse soorten boeken kort besproken en gepromoot. De boekenkring is bedoeld om diverse boeken onder de aandacht te brengen en leeservaringen uit te wisselen.

Het is dus iets anders dan een lange boekpresentatie van één kind.

Variatie Een gevarieerd programma zorgt ervoor dat de boekenkring aantrekkelijk wordt; het helpt bij nieuwe boekkeuzes voor kinderen. In de bovenbouw kunnen de kinderen zelfstandig werkvormen voorbereiden voor de boekenkring. In de onderbouw zal de leerkracht de werkvormen waarschijnlijk meer begeleiden.

Weesboek Werkvormen kunnen van alles zijn; een gedicht declameren, een tablaux vivant laten zien bij een prentenboek, een plaat uit een informatief boek bespreken, een mop vertellen, een stukje theaterlezen, een weesboek (dat nooit wordt uitgeleend omdat men niet weet dat het mooi is) promoten, een toneelstukje spelen van een scene uit een boek, een quiz of wist-je-datjes presenteren, een kort verhaal bij een zoekboek vertellen. Kinderen hebben zelf meestal ideeën genoeg!

Kort en krachtig Elke boekensoort kan in de boekenkring centraal komen te staan in een korte presentatie of activiteit. De leerkracht regelt bijvoorbeeld het kiezen van een nieuw voorleesboek. De kinderen kunnen, alleen of in groepjes, de andere onderdelen verzorgen. Elk onderdeel is kort en krachtig, een minuut of vijf.

Een boekenkring duurt in totaal ongeveer een half uur per keer en kan eens per drie à vier weken ingezet worden, bijvoorbeeld tijdens de leesles. Wie wil iets doen voor de volgende boekenkring?

Lees Kwestie van Lezen 2 – Praten over boeken

Technisch en begrijpend lezen zijn dan ook belangrijk in het basisonderwijs. Het onderscheid tussen technisch lezen en lezen met begrip is echter niet nodig, zegt onderzoeker Perfetti. De processen gaan namelijk gemakkelijk in elkaar over. De onderzoeker Suggate zegt: ‘Verbind techniek altijd aan betekenis. Het zijn geen losse vaardigheden, ze horen bij elkaar.’ Dat betekent voor leerkrachten: gebruik een goede didactiek, leg de lat hoog en ga aan de slag met teksten vol rijke taal.

Positieve spiraal En leesmotivatie dan? We weten dat kinderen die gemotiveerd zijn, beter zijn in lezen. Ze gaan meer lezen, ze gaan beter lezen en ze worden nog gemotiveerder etcetera. De positieve spiraal van het lezen. Wat is nu oorzaak en wat is gevolg? Onderzoekers houden het op tweerichtingsverkeer: leesmotivatie en leesgedrag versterken elkaar. Lezen in samenhang dus!

Lezen met de hele school Aandacht voor leesmotivatie én leesgedrag vanaf het vroegste begin helpt om betere en bereidwillige lezers te krijgen.

Wanneer technisch en begrijpend lezen hand-in-hand worden aangeboden met leesmotivatie is er echt samenhang in het (leren) lezen.

Hoe je dat doet? Door tijdens de gehele basisschoolperiode te blijven voorlezen in de klas en met elkaar te genieten van spannende of grappige verhalen, interessante weetjes en mooie gedichten. Door lezen belangrijk te maken in de hele school: op gezette tijden vrij lezen met de hele school (dus ook de con­ ciërge en de directie!) en een goede bibliotheek op school zijn daarin vanzelfsprekend. Door de leeslessen altijd te koppelen aan de leesmotivatie van kinderen. En door steeds te laten zien: goed kunnen lezen is bij alle vakken handig.

Wil je hier meer over lezen?

Bekijk het nieuwe boek Leer ze lezen.

E en artikel over waarom lezen ertoe doet op lezen.

Bekijk de instructiefilm over de Boekenkring

Boekfragmen

LEESKRACHT

t

Nog meer Ministeries

VOORLEZEN IS LEESBEVORDERING Voorlezen is gemakkelijke leesbevordering. Plezier voor kinderen én leerkracht. Samen verhalen beleven zodat je je kunt inleven in een ander. Voorlezen helpt kinderen bovendien bij het taal- en leesonderwijs, omdat boekentaal veel rijker is dan gesproken taal.

Toen ik voor de klas stond las ik mijn groep zeven dagelijks voor. Zo las ik eens Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman, ze hingen aan mijn lippen. We kregen een idee van de donkere middeleeuwen. Over rangen en standen, de macht van de kerk.

Over zware omstandigheden en de gebrekkige medische kennis waardoor een roodvonkepidemie vele slachtoffers maakte. Ook aardrijkskunde kwam voorbij. De Kinderkruistocht ging over de toen bijna onneembare Alpen heen. Dus snapten we opeens hoe dat zit met bergen, het landschap en het weer.

Cliffhanger De kinderen zaten midden in het verhaal, ademloos te luisteren, toen het hoofdstuk met een bloedstollende cliffhanger eindigde.

Ik sloeg het boek dicht: ‘Morgen verder!’ We moesten aan de rekenles. Dat had ik gedacht. Rumoer en opstand in de klas. Ik kon toch niet nú stoppen met voorlezen? Na enige discussie was ik overstag: ‘Oké, nog één hoofdstuk dan.’ Dat was samen genieten, in de cocon van onze klas met ons gezamenlijke geheim dat we de rekenles oversloegen.

LEESTIPS

Andere sfeer Het jaar erop, een nieuwe groep zeven, verheugde ik me opnieuw op Kruistocht in spijkerbroek. Het liep anders. Andere groep, andere sfeer. Na drie hoofdstukken hield ik het voor gezien, te veel kinderen haakten af. Ik zette het boek op de kast, voor wie het uit zou willen lezen. Enkele kinderen deden dat.

We begonnen samen aan Meester Jaap. En daar was weer dat gevoel van saamhorigheid. We hebben met elkaar gegierd van de lach om die lieve, leuke, grappige, dwaze en fantastische meester Jaap. Op tijd stoppen en weer iets anders aanbieden.

Dat is ook leesbevordering!

Leesmonitor over het belang van voorlezen

Het Ministerie van Oplossingen Sanne Rooseboom Met tekeningen van Mark Janssen

Nina’s vader is postbode. Op een dag neemt hij een brief mee naar huis die is gericht aan het mysterieuze Ministerie van Oplossingen. De brief blijkt van de 9-jarige Ruben te zijn, die gepest wordt op school. Nina besluit hem samen met haar beste vriendin, Alfa, te gaan helpen.

Lees ook deel 2: de zaak van de vermoorde huisbaas en de verdwenen Van Gogh.

Z Luisteren kan ook! >

e luisterden nog wat muziek en aten chips.

‘Wat ik nog niet snap,’ zei Nina na een tijdje, ‘is dat je een brief hebt gestuurd aan een ministerie dat niemand kent.’ Ze had er veel over nagedacht de afgelopen dagen. Ze had het zelfs aan de juf gevraagd, die gelijk alle ministeries op het bord had geschreven.

Voor verkeer, onderwijs, voor het buitenland. Maar niet van oplossingen.

‘Ik kende het ook niet,’ zei Alfa. ‘En online is helemaal niks te vinden.’

‘Nee, ik check het heel vaak maar ik vind nooit iets,’ zei Ruben. ‘Ze deden hun werk

Avontuurlijk deel 3 vol spinnenwebben, verborgen schatten en een prille liefde.

15

In deel 4 het lastigste probleem tot nu toe: hoe help je iemand die je niet aardig vindt?

HET BOEK

t Boekfragmen

Over Het Ministerie van Oplossingen

LEESTIPS

Kinderen op avontuur

‘Ze deden hun werk altijd in het geheim’

“Eeuwenlang loste het Nederlandse Ministerie van Oplossingen problemen op. In het diepste geheim.” Met het eerste deel in deze grappige serie van auteur Sanne Rooseboom maak je kennis met Ruben, Nina en Alfa die dankzij een mysterieuze brief terecht komen in de spannendste en gekste avonturen.

Leuk extraatje

altijd in het geheim. Maar juist via de post zou het moeten lukken, vroeger wel tenminste. Bij de post wisten ze waar die brieven heen moesten.’ Hij ging heel recht zitten en leek een stuk ouder dan negen.

‘Het was een echt ministerie. Het zat in een geheime kelder in Den Haag. Ze waren de hele dag bezig om problemen op te lossen van mensen die ze niet kenden.’

‘Bijzonder,’ zei Nina. ‘En die problemen kregen ze via de post?’

Ruben schudde zijn hoofd. ‘Nee, dat was maar één manier. Ze luisterden heel veel af, gewoon op straat als mensen klaagden terwijl ze op de bus wachtten, of ze vroegen het aan huisartsen en schooljuffen en aan de pastoor van de kerk.’

Nina en Alfa keken elkaar even aan. ‘Maar Ruben, denk je écht dat het Ministerie van Oplossingen bestond?’ vroeg Nina. ‘Kan het niet zijn dat iemand het heeft bedacht?

Extra info Van Het Ministerie van Oplossingen zijn sinds het verschijnen in 2016 al bijna 40.000 exemplaren verkocht. Het boek stond op de tiplijst van de Kinderjury en inmiddels is alweer de achttiende (!) druk verschenen.

Over Sanne Rooseboom Als klein meisje wist Sanne al dat ze schrijfster wilde worden. Ze bedacht verhaaltjes die ze voorlas aan haar zusjes en broertje. Later schreef ze voor de schoolkrant en de universiteitskrant. Ze debuteerde met Jippie! en daarna volgde al snel Het Ministerie van Oplossingen.

16

Illustraties: Julia Sarda

Op haar website beantwoord Sanne Rooseboom vragen van lezers. Handig voor je boekbespreking of spreekbeurt!

En staat jouw vraag er niet tussen, dan kun je deze altijd stellen via e-mail.

Sanne is ook te boeken als Schoolschrijver. Een half jaar lang geeft ze eens per week les in een aantal vaste klassen en geeft ze een workshop voor leerkrachten.

Je buurvrouw, toch?’

Ruben schudde zijn hoofd. ‘Nee joh. Die verzint dat echt niet.’

‘Ken je haar goed?’ vroeg Nina.

Ruben knikte. ‘Heel goed. Mijn ouders zijn vaak aan het werk en dan ga ik naar mevrouw Vis. Ik heb mijn eigen sleutel van haar huis.’ Hij pakte zijn bril van zijn neus en begon met zijn mouw het glas te poetsen.

‘Is ze dan misschien heel erg oud?’ vroeg Alfa.

‘Ze is best heel oud,’ zei Ruben.

‘Zo best heel oud dat ze gekke dingen gaat zeggen?’ vroeg Alfa.

Weer schudde Ruben zijn hoofd. ‘Ze is mega-oud. Maar ze is niet in de war.

En zelfs als je in de war bent, kun je niet zoiets groots als het Ministerie bedenken.

En al die boeken zeker zelf volschrijven!’

‘Welke boeken?’ Nina nam nog wat chips.

‘Haar huis staat helemaal vol met de boeken van het Ministerie,’ zei Ruben en hij zette zijn bril weer op. ‘Oude boeken, waarin de mensen die er werkten alle

zaken hebben opgeschreven die ze hadden opgelost.’

‘Em die heb je geziem?’ vroeg Nina met volle mond.

‘Ja, ze staan in de woonkamer, ik blader er wel eens doorheen. Het is heel spannend. Zaken van honderdtwintig jaar geleden.’

‘Is ze zo oud!?’ Alfa viel bijna om.

‘Nee!’ riep Ruben. ‘Ze heeft het archief.

Dat betekent dat ze alle boeken heeft die ooit van het Ministerie waren. Toen het ophield te bestaan, mocht zij ze hebben.’

‘Maar als je wist dat het niet meer bestond, waarom stuurde je dan toch die brief?’ vroeg Nina.

Ruben haalde zijn schouders op en zag er weer uit als een jongetje van negen.

‘Ik dacht, misschien bestaat het in het geheim nog steeds. Dat ze dat niet verteld hebben aan de buurvrouw, maar dat ze nog wel problemen oplossen.’

‘Niet dus,’ zei Alfa.

‘Wat voor problemen losten ze op dan?’ vroeg Nina. Ze vond het nu toch wel heel stoer klinken, dat ministerie.

Ruben stond op. ‘Als je geen baan had of te weinig geld of je wilde een vriendin omdat je eenzaam was, dan regelde het

‘Zelfs als je in de war bent, kun je niet zoiets groots als het Ministerie bedenken!’

Over een meisje, een hotel, een familiegeheim en een verboden boek vol raadsels.

Ministerie dat stiekem voor je. Of als je gepest werd.’

‘Hoe kan het nou dat ik er nog nooit van heb gehoord!’ riep Nina. ‘Zoiets gaafs.

Tot wanneer bestond het, volgens je buurvrouw?’

‘Dat weet ik niet meer, best lang geleden.

Weet je wie dat weet?’

Nina en Alfa keken Ruben vragend aan.

‘De buurvrouw! Kom, we gaan naar haar toe.’

‘Wat?’ zei Alfa. ‘Nu? Maar het is avond en misschien is ze er niet of ze heeft bezoek en we storen en dan wordt iedereen boos!’

Ruben lachte. ‘Ze heeft nooit bezoek. We kunnen echt gewoon langsgaan en het is pas halfvijf.’

‘Leuk!’ zei Nina. ‘Het coolste feest van de stad is nu nog cooler. Chips, muziek en een buurvrouw die heel oud is.’

‘En blind,’ zei Ruben.

Nina knikte. ‘Oké. Heel oud én blind.’

Spannend en grappig avontuur over Eefje die de gedachten van dieren kan horen.

17

Omdat een jongen gepest wordt, bedenkt Loep een wild plan om hem te helpen.

LEESKRACHT

Spelen met taal, of-niet-of-wel

Interview

Heb je als kind ook zo genoten van De GVR van Roald Dahl? En herinner je je nog de grappige taal van de GVR? Hij had het over een ‘eerbare reus’ en over ‘akelijke snoskommers’. De taal bestaat niet, maar toch snap je meteen dat snoskommers niet bepaald smakelijk zullen zijn…

LEESKRACHT

Nina richtte het Ministerie van Oplossingen op

De wereld in boeken

‘Het is een puzzel om te bedenken hoe we iemand kunnen helpen’

Schrijvers spelen met taal en dat maakt lezen zo aantrekkelijk.

Woordgrapjes en stopwoordjes geven kleur aan het verhaal of de personages. In De Gorgels bijvoorbeeld hebben de wollige wezentjes hun eigen taaltje.

Ze zeggen steeds of-niet-of-wel en helemaal en zeg-maar. En Berggorgels blijken hun eigen accent te hebben, die zeggen ja of nee in plaats van of niet of wel. Ga maar eens op zoek met de kinderen en maak een Gorgel-(stop) woordenboek.

Samen met haar vrienden wil Nina een nieuw Ministerie van Oplossingen oprichten. Maar dat gaat nog niet zo makkelijk. Er gelden superstrenge regels, en je krijgt er nog vijanden bij ook!

Op een dag neemt je vader een brief mee naar huis. ‘Voor het Ministerie van Oplossingen’ staat erop. Waarom pik jij die brief?

‘Ik pik hem niet! Ik leen hem. Ik maak hem héél voorzichtig open en later plak ik hem weer dicht. Mijn vader is postbode en ik wil niet dat zijn baas denkt dat hij een brief is kwijtgeraakt.’

Hij is van ene Ruben, die schrijft dat hij wordt gepest. Waarom besluiten jij en je beste vriendin Alfa hem te gaan helpen?

‘Die pestkop klinkt zó stom. Ze zegt dat Ruben een ‘negatief aura’ heeft, dat is een soort laagje energie om hem heen dat niemand kan zien. Ja, daar kan hij zich dus niet tegen verdedigen! En ze nodigt iedereen uit de klas uit voor haar verjaardag, behalve Ruben. Zo gemeen.’

18

Om een Ministerie van Oplossingen te beginnen moet je je aan strenge regels houden. Welke vind je het lastigst?

‘De regel dat alles stiekem moet gebeuren!

Daardoor mag ik dus niks aan mijn ouders vertellen, en de mensen die we helpen mogen het ook niet weten. Pffff. Ook de regel dat het Ministerie iedereen helpt, zelfs onaardige mensen, vind ik lastig.’

Tekst: Govrien Oldenburger | Illustraties: Mark Janssen

In de boeken van Sanne Rooseboom komen ook allerlei taalgrappen voor.

In de boeken over het land Jippie geven de namen al heel wat weg van de personen. Want in Jippie is iedereen vrolijk, behalve prinses Super, die past qua chagrijn beter bij buurland Grom.

In het boek Spreek je chocola? lijkt taal een probleem… hoe kun je vrienden worden als je elkaars taal niet begrijpt? Chocola blijkt een heel universele taal! Welke taal en stopwoorden hebben jullie in de klas?

Boeken kunnen kinderen een venster op de wereld bieden, maar ook een spiegel zijn. Soms lees je over nieuwe en onbekende werelden en mensen, soms herken je je eigen problemen of vreugdes. Boeken zijn dé ideale manier om iets over jezelf en anderen te weten te komen. Door boeken te lezen, kun je je makkelijker inleven in anderen.

De serie Van klein tot groots van uitgeverij De Vier Windstreken laat kinderen (én volwassenen) de levensverhalen van belangrijke vrouwen in de geschiedenis zien. Deze serie is voor jong en oud om te lezen, voor te lezen en te bespreken. De boeken van Martine Letterie zoals Kinderen met een ster en Verboden te vliegen zijn een laagdrempelige manier om thema’s uit De Tweede Wereldoorlog te introduceren in de middenbouw.

Lezen is kijken door andermans ogen.

Door lezen kun je de maatschappij beter begrijpen. Niet alleen de geschiedenis, maar ook het heden. Wat dacht je van het boek Mijn dagen met Niets van Mireille Geus over de lockdown in de corona-crisis? Neem eens een kijkje op de website Lezen met andermans ogen en verdiep je in de ander!

‘Werken voor het Ministerie is elke keer anders’

Jij verandert erg snel van gedachten. Zo wilde je eerst rockster worden en toen ineens Spaanse. Is het niet moeilijk om je aandacht bij één ding te houden, zoals zo’n Ministerie?

‘Nee, want werken voor het Ministerie is elke keer anders. Het is een soort puzzel om te bedenken hoe we iemand kunnen helpen.

Ik heb met een rockster gemaild, maar ben ook naar een woonboot geweest.’

Het oude Ministerie had ook vijanden: de Zilvermannen. Hun oprichter vond dat mensen hun eigen problemen maar moesten oplossen. Heeft hij daar een punt?

‘Nee. Zilvermannen zijn stom. Als mensen een probleem hebben, is dat niet altijd hun eigen schuld. En zelfs als dat wel een beetje zo is, dan nog kunnen ze wel wat hulp gebruiken. Want dan worden ze gelukkiger en dat is goed.’

Als ambtenaar van het Ministerie krijg je er meteen vijanden bij. Krijg je het daar niet doodsbenauwd van?

‘Het is vooral onhandig. Je moet de hele tijd opletten of er geen Zilverman achter je aankomt. En daardoor moet alles nog

geheimer gebeuren. Jack, het hoofd van de Nederlandse Zilvermannen, is supergemeen. Hij wil dat ons werk stopt en hij denkt dat hij dat wel even voor elkaar krijgt omdat we kinderen zijn. Ha. Niet dus.’

Ik werk niet bij een Ministerie van Oplossingen. Kan ik ook mensen helpen?

‘Het helpt wel dat wij mevrouw Vis hebben, en de boeken van het oude Ministerie met alle zaken en oplossingen van vroeger.

Maar zonder kan het ook. Alfa en ik hebben Ruben geholpen toen we nog niet eens wisten wat het Ministerie was. Je moet niet zomaar bij mensen aanbellen zoals wij, maar je kunt best af en toe iets aardigs doen voor iemand. Anoniem of niet.’

Lezen met andermans ogen

19

HET BOEK

Beeldtaal

In dit wel heel bijzondere boek staan geen gedichten. Je leest er ook geen strips. Nee, het zijn stripgedichten! De sprekende en grappige illustraties van Floor de Goede brengen de komische gedichten van Edward van de Vendel helemaal tot leven. Dit boek lezen zonder te lachen gaat je niet lukken!

Leuk extraatje Zombietrein is een heel mooi boek om in te zetten in de klas. Verwonder je samen over de mooie tekeningen en bijzondere teksten. Want wie kiest bijvoorbeeld jouw nies? Wordt je ermee geboren? Of kies je hem zelf?

Extra info

Over Edward van den Vendel Dat Edward veel voor kinderen schrijft, is niet zo vreemd. Net als zijn ouders ging ook hij het onderwijs in en hij stond jaren voor de klas. Hij heeft een heleboel lievelingsboeken en schreef er zelf al meer dan honderd.

Aanraders van Edward - Opa laat zijn tenen zien - Draken met stekkers - De grote verboden zolder

Floor de Goede is illustrator. Samen met schrijver Edward van de Vendel maakt hij kinderboeken. Zoals De Zombietrein en andere stripgedichten. Hoe doet-ie dat toch?

Hoe kiezen jullie de voorkant van een boek?

‘De voorkant verandert soms nog. Op De Zombietrein stonden eerst monsters en zombies.

Maar de uitgeverij was bang dat dat te eng was, dus dat moest anders. Ik zoek dan wel een beetje de grens op. Als je goed kijkt zie je nog steeds drie zombiedingen staan!’

Heb jij tekentips?

In een prentenboek vormt de afbeelding de basis van het verhaal.

In de tekst gebeurt niet per se hetzelfde als op de tekeningen, dat maakt prentenboeken extra interessant om goed te bekijken.

Kleine grapjes of details in beeld en woord maken het spannend. Prenten zijn dus eigenlijk net kunstwerken!

Bij het Kunstmuseum in Den Haag hebben ze dit mooi gecombineerd.

In de serie Kinderkunstboeken hebben ze, samen met Uitgeverij Leopold, prentenboeken uitgegeven over kunstenaars. Deze boeken zijn een uitstekende ingang om kunst met kinderen te bespreken en te bekijken. En natuurlijk kun je vervolgens zelf aan de slag met de getoonde kunstvorm.

Welke kunst maken jullie?

Tim tipt: Dino’s 5

Hoe maak jij een stripgedicht?

‘Eerst lees ik Edwards gedichten goed. Vaak krijg ik dan al beelden in mijn hoofd, en die ga ik schetsen. Een strip is een soort film, die je plaatje voor plaatje tekent. Als alles klopt, werk ik m’n schetsen uit. Het leuke aan stripgedichten is dat je elk gedicht een andere stijl kunt geven.’

Kunst voor kinderen

Welke stripboeken móet je lezen? Tim (10) kan het weten! Hij is de hoofdredacteur van het blad Jump, dat vol staat met strips voor kinderen. Tim kiest elk nummer de leukste en beste strips. Zelf houdt hij vooral van grappige strips. Zijn favoriet? Lucky Luke.

Tekst: Govrien Oldenburger | Illustraties Floor de Goede

Zombietrein is alweer het derde en daarmee ook laatste deel van een reeks met stripgedichten. Voor de eerste twee delen werkte Edward van de Vendel ook samen met Floor de Goede.

Naast de stripgedichten schreef hij eerder al een heleboel poëziebundels voor kinderen.

TIMS STRIPTIP

n e n e k Te r o o l F t me

Over Zombietrein

LEESKRACHT

‘Een van mijn stripfavorieten is de Dino’s-reeks van Plumeri en Bloz. Deze strip laat verbazingwekkende dinosaurussen zien.

Van de Caihong, een kleine dinosaurus met regenboogveren, tot de Patagotitan, een kolos met een lange nek. De strip is zo knap getekend, het lijkt net echt! En de weetjes zijn erg grappig en leerzaam. Zeg dat maar tegen je ouders, en je hebt er zo een stripboek bij!’

Wat is kunst eigenlijk? Die vraag staat centraal in het nieuwe boek Wat is kunst? van Ted van Lieshout. Het meisje dat de vraag stelt wordt uitgedaagd om in haar eigen verbeelding op zoek te gaan naar het antwoord. En daarmee ook de lezer. Ondertussen vertelt de schrijver over kunst en cultuur, van vroeger tot nu. Een veelzijdig boek.

Deze boeken nodigen naast kijk- en leesplezier ook uit tot maakplezier!

Kinderkunstboeken bij het Kunstmuseum

‘Je moet meteen aan een figuurtje zien hoe hij zich voelt. Die emoties kun je afkijken van mensen. Het helpt ook om veel strips te lezen, vaak te tekenen en films te kijken! En als je een boom wil tekenen, ga dan naar buiten en bestudeer een échte boom. Maak daarna je eigen versie, met je fantasie. Ga geen boom googelen en een plaatje natekenen.’

20

21

LEESTIPS

t Boekfragmen

Online leven

HET BOEK

Dylan Haegens, Marit Brugman, Rick Vermeulen

Over Stripboek 2 Eindelijk is daar het tweede stripboek van YouTuber Dylan Haegens en zijn team. Weer een boek vol komische verhalen over Dylan, Marit, Rick en Teun, waarvan kinderen zeker weten regelmatig in een deuk zullen liggen.

Dylan Haegens STRIPBOEK 2

Leuk extraatje

In deel 10 van deze graphic novel-serie moet Bram Botermans helemaal offline.

De beste tips van Kalvijn en andere grote YouTubers van Nederland.

Dylan Haegens is fan van dit boek en komt in deze editie op bezoek.

22

In de webshop van Dylan Haegens kun je een gesigneerd exemplaar van Stripboek 2 bestellen. Een echt collectorsitem voor je verzameling!

Met tekeningen van Rick Vermeulen, Shanna Koudijs, Jenny Caris, Pieter Rongen, Lizette van der Waal, Jaimie Giesbers

YouTuber Dylan Haegens maakte een nieuw stripboek. Met heel veel grappige strips voor alle fans van Dylan , Marit, Teun en Rick.

Extra info Stripboek 2 is een eenvoudig stripboek vol grappen en grollen dat je vooral leest om even heerlijk te ontspannen.

Geen moeilijke teksten, geen ingewikkelde problemen, maar korte, komische avonturen vol grappen over scheten, schone onderbroeken en mislukte kapsels. Ook heel fijn voor wie niet zo van lezen houdt.

Over Dylan Haegens Dylan is een succesvol YouTuber. Zijn eerste filmpjes maakte hij toen hij een jaar of twaalf was met de camera van zijn opa en inmiddels heeft hij maar liefst 1,8 miljoen abonnees op zijn YouTube-kanaal!

Sinds 2016 werkt hij met het team dat een hoofdrol heeft in Stripboek 2. De teamleden hebben inmiddels ook allemaal een eigen kanaal op YouTube.

23

LESTIPS

Poëzie

Klassengesprek

t s e t o r P

Er zijn veel gedichten en liedjes over onrecht en over dingen die misgaan in de wereld. Een protestlied kan je aan het denken zetten. Lampedusa bijvoorbeeld: Diggy Dex zingt over een bootvluchteling die het eiland Lampedusa probeert te bereiken.

Mensen met koffers van Sjoerd Kuyper, met illustraties van Annemarie van Haeringen, Hoogland & Van Klaveren, 2020.

Bekijk het liedje op YouTube

Ben al maanden ver van huis Kijk elke avond naar de hemel En als ik mijn ogen sluit Droom ik van toekomst en verleden

Kom je dan bij ons De 12-jarige Lune wilde vluchtelingen een hart onder de riem steken. Ze schreef Kom je dan bij ons, een mooi liedje op de melodie van Mag ik dan bij jou van Claudia de Breij.

Meer protestliedjes Kiki Schippers schreef Er Spoelen Mensen Aan. Met dit lied won ze de Annie M.G. Schmidtprijs. Scan de QRcode en bekijk het lied. Eronder vind je een tiplijst met andere muziek over mensenrechten.

Ik ga het redden ma zeg het maar niet tegen pa Dat ze verdrinken voor Lampedusa

Typhoon en Henny Vrienten zingen Hier is het goed. Een welkomstlied voor vluchtelingen.

Minder geluk?

Beeld: Shutterstock (linkerpagina), Annemarie van Haeringen (rechterpagina) | Lampedusa is een lied van Christophe Maé. Diggy Dex heeft het vertaald/bewerkt uit het Frans.

Het laatste couplet van Mensen met koffers leent zich goed voor een klassengesprek: - Waarom moeten vluchtelingen steeds weer naar de volgende grens?

- Wat betekenen de laatste twee zinnen van het gedicht? Ze vluchten voor tovenaars, reuzen en heksen, voor duivel en draak, die vermomd gaan als mens.

- Hoe kunnen wij in Nederland vluchtelingen helpen?

- Kun je dat zelf, of moet de regering dat doen?

LEESKRACHT

Hans & Monique Hagen

In maart zijn de verkiezingen. De nieuwe regering beslist wat er de komende jaren verandert in ons land. Komt er meer geld voor onderwijs, natuur, kunst, nieuwe huizen...? Wij leven in een rijk land, maar er is nooit genoeg geld om iedereen zijn zin te geven. Zorgen we vooral voor onszelf, of ook voor anderen die minder geluk hebben dan wij?

Op dit moment zijn er over de hele wereld 80 miljoen mensen op de vlucht.

Onvoorstelbaar veel. Maar door het gedicht Mensen met koffers begrijp je ineens dat die 80 miljoen mensen allemaal hun eigen verhaal hebben, hun eigen verdriet.

Poëzie

Mensen met koffers

Gedichten zijn eigenlijk korte verhalen, verdichte taal, waarin de vorm ertoe doet. Over de taal is nagedacht. Poëzie kan verwonderen, verbazen, prikkelen, uitlokken, herkennen, geruststellen, wakker schudden en op z’n kop zetten. Mooi toch, wat taal kan doen?

Kinderen spelen graag met taal. Al van kleins af aan leren ze spelenderwijs als vanzelf versjes en liedjes uit hun hoofd. Rijmwoorden helpen met onthouden, maar het gedicht hoeft niet te rijmen.

Mensen met koffers gaan over de wereld, van oorlog naar vrede, van honger naar brood.

Vaak zijn ze niet welkom, dan moeten ze terug: van voedsel naar honger, van leven naar dood.

Mensen met koffers, ze reizen per vliegtuig, ze reizen per ezel, per trein of per vlot.

Ze vluchten voor machthebbers en hun soldaten, voor beul of tiran, of een andere God. De geur van het gras dat je grootvader maaide, het wuivende graan dat je vader eens zaaide.

Sommige dichtvormen kennen vaste regels. Leuk om daar eens mee aan de slag te gaan. Met het elfje bijvoorbeeld; een gedicht dat uit precies elf woorden bestaat:

Het kleine verdriet dat je moeder steeds suste, haar haar dat zo kriebelde als ze je kuste.

Kijk Elke regel Een vast aantal Woorden op een rij Elfje!

Dat alles was thuis, dat alles en meer.

Dat alles en alles, dat alles nooit weer.

Mensen met koffers gaan over de wereld.

Altijd op de vlucht naar de volgende grens.

Ze vluchten voor tovenaars, reuzen en heksen, voor duivel en draak, die vermomd gaan als mens.

Bij een haiku bestaat de vorm uit een aantal lettergrepen, vijf om zeven om vijf: Een haiku bestaat uit drie zinnen bij elkaar lettergrepen vast

Een rondeel is weer langer en kent een vast rijmschema en veel herhalingen.

Je kunt het als een liedje opbouwen.

Onderzoek ze eens met de kinderen.

Of verzin je eigen vorm: dichten staat je vrij!

Uit: Mensen met koffers door Sjoerd Kuyper en Annemarie van Haeringen.

Annemarie maakte prachtige portretten bij dit gedicht. Als je de kinderen in het boek aankijkt, begrijp je meteen dat ze onze hulp nodig hebben.

24

25

Colofon Lequ! is een uitgave van ThiemeMeulenhoff

NOG NIET UITGELEZEN?

Team Lequ!

Maurice van Kouwen, Tessa Stoke, Annemarijn Verstand, Daphne van Vliet, Mirjam Wester Advies Evert Pronk — EJP Uitgeefadvies Aan deze editie werkten mee Dorothé Cras, Hans en Monique Hagen, Tim van der Kaaden, Govrien Oldenburger, Silke Polhuijs, Ingrid Rijnbout-Evers, Sanne Rooseboom, Bertine van Spijk Leeskracht Liselotte Dessauvagie — Dessgevraagd Specialist de Bibliotheek op school Stichting Lezen Eindredactie Patsboem! Educatief Grafisch ontwerp Suzanne Hertogs — Ontwerphaven

Ga dan naar de website

Een filter om makkelijk het juiste boek te vinden.

Beeldredactie Rolf Rosing Beeld Shody Careman (coverfoto) Roel Venderbosch (illustraties gorilla) Redactieraad Lequ!

Constance Huveneers — SPECIALIST

Samenvattingen van kinderboeken

Voor de leerkracht:

Audiofragmenten van kinderboeken

Leeskracht met artikelen over het plezier van lezen

Dorothé Cras — EIGENAAR DE UTRECHTSE KINDERBOEKWINKEL

EIGENAAR LEESVINK

Miriam Bakker — BIBLIOTHECARIS, NBD BIBLION JEUGDSPECIALIST 2020

Ingrid Rijnbout — KINDERBOEKENJUF.NL Druk Drukkerij Wilco Met dank aan de uitgeverijen Gottmer, van Goor, Moon

En elingsboek? v e li w u jo Wat is qu! et liefst? Le h je s e le r e wanne eren . an drie kind a t e h g e ro v

www.lequ.nl. Met:

JEUGDLITERATUUR PRIMAIR ONDERWIJS

Hans Hagen — KINDERBOEKENSCHRIJVER Merel de Vink — SCHOOLBIBLIOTHEEKSPECIALIST,

‘Met een dik ekker boek kun je l lang doen’

Lequ! heeft ! ook een website

Wil je het beste van Lequ in je mailbox?

Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief: www.lequ.nl/ nieuwsbrief

Like ons op Facebook en je mist nooit meer de laatste nieuwtjes rondom nieuwe kinderboeken.

Zo lezen wij

MINICOLUMN MEREL DE VINK

Waarom gooi jij Matilda weg?

Janne (11 jaar) uit Lent Leukste boek: Het Ministerie van Oplossingen Ik lees graag ’s avonds. Of in de zomer, buiten in het gras. Ik houd van Harry Potter, want dat is heel spannend. Het zijn dikke boeken dus je kan er lekker lang mee doen. Het Ministerie van Oplossingen is spannend en het leest alsof het echt gebeurt.

M

sterdam Merlijn (9 jaar) uit Am tter en de Orde van Leukste boek: Harry Po n heel erg fan van de Feniks (deel 5) Ik be bij deel 5. De boeken Harry Potter. Ik ben nu Ik lees het liefst voor worden steeds enger. n het einde van een het slapen gaan. Allee s ik liever overdag, Harry Potter-boek lee echt niet meer anders kan ik slapen.

Tilburg n Wybe (9 jaar) uit t Wolfskind Leze Dagobert en he om O : ek bo e st t Leuk het liefst langui y. Als ik lees, dan is niet mijn hobb appig. En oom agobert is heel gr D om O . nk ba op de l. Ik moest tijd de pechvoge al is j hi t an w k, Donald oo ik, Kwek en Kwak lachen omdat Kw dden gevonden het Wolfskind ha obert, en die en niet oom Dag worden. Het is wilde er rijk mee te lezen. ook spannend om

Op Instagram vind je elke dag inspiratie om lekker te lezen en nog veel meer leuks.

LEESKRACHT

et een klap sloeg ze de deur dicht, haar hakken stampten op weg naar mijn tafel. Ik keek op vanachter een stapel boeken, ze zwaaide dreigend naar me met een boek in haar hand. ‘Waarom gooi jij Matilda weg?’

Matilda, een van de mooiste boeken van Roald Dahl en ook een van mijn persoonlijke favorieten. Als deze juf dacht dat ik die zomaar weggooide, kon ik me haar boosheid wel voorstellen. Maar dat deed ik niet! Het boek in haar hand zat vol vlekken en penkrassen, de hoeken waren gescheurd en de kaft liet los. Niet echt een fris boek meer.

Ik nam de juf het boek uit handen en stelde haar gerust. ‘Stel dat je een kind bent dat Matilda nog niet kent. Zou je dit boek dan uitkiezen uit de schoolbibliotheek? Of zou je voor deze gaan?’

Ik liet haar een prachtige, nieuwe versie van hetzelfde verhaal zien. Ze glimlachte.

Als ik help om een schoolbibliotheek opruimen, gooien we nooit zomaar boeken weg. We maken een ruimte waar verhalen tot hun recht komen en kinderen graag komen om mooie boeken te vinden. Natuurlijk mag Matilda blijven. Maar dan wel in haar allerbeste jasje.

--------------------------------------------------In de volgende Lequ!: het belang van een Engelstalig plankje

Lequ! headQuarters Postbus 4000 | 3800 AK Amersfoort Lequ@thiememeulenhoff.nl Telefoon 033-448 3800

Wil jij o ok met je li in Lequ! eveling Stuur da sboek? n een m

lequ@th

27

iememe

ail naar ulenhoff .n

l.

Met Leesvink adviseert Merel basisscholen bij het opzetten van een succesvolle schoolbibliotheek. Contact: info@leesvink.nl

27

Scenario: Christophe Cazenove / Tekeningen: Philippe Larbier / Vertaling: Diana de Esch / Lettering: Peter Beemsterboer

LEESKRACHT