9006781540 vmbo nederlands

examen bundel examenbundel.nl

examenbundel 2020 2021

examenbundel vmbo-gt / mavo Nederlands vmbo-gt / mavo Engels vmbo-gt / mavo Duits vmbo-gt / mavo Frans vmbo-gt / mavo Economie vmbo-gt / mavo Maatschappijkunde vmbo-gt / mavo Geschiedenis vmbo-gt / mavo Aardrijkskunde vmbo-gt / mavo Wiskunde vmbo-gt / mavo Nask 1 vmbo-gt / mavo Nask 2 vmbo-gt / mavo Biologie

Geschikt voor het vernieuwde examen van 2021!

Meer dan alleen oefenexamens

samengevat vmbo Nederlands 2F vmbo Rekenen 2F vmbo-kgt Economie vmbo-gt / mavo Geschiedenis vmbo-kgt Aardrijkskunde vmbo-kgt Wiskunde

Tips, tricks en informatie die jou helpen bij het slagen voor je eindexamen vind je op examenbundel.nl! Nog meer kans op slagen? Volg ons ook op social media. #geenexamenstress

vmbo-kgt Nask 1 vmbo-gt Nask 2 vmbo-kgt Biologie

vmbo-gt Nederlands

examenidioom + examenbundel + samengevat + zeker slagen! = #geenexamenstress

2020 2021

vmbo-gt/mavo

Nederlands

examenidioom vmbo Engels vmbo Duits vmbo Frans

zeker slagen ! voor vmbo, havo ĂŠn vwo

EB_vmbo_Nederlands_195x268.indd 1

9 789006 781540

19/05/20 08:45

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 10

19/05/20 08:12

examenbundel.nl

examen bundel Meer dan alleen oefenexamens

2020 2021

vmbo-gt/mavo

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 1

M. Reints J. van Nassau

Nederlands

29/04/20 16:49

Colofon Auteurs M. Reints J. van Nassau Vormgeving binnenwerk Maura van Wermeskerken, Apeldoorn Opmaak Crius Group, Hulshout Redactie Marinell Bruys, Hoogerheide

Over ThiemeMeulenhoff ThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot een learning design company.

We brengen content, leerontwerp en technologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring en leeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwen en verbeteren van onderwijs.

Zo kunnen we samen beter recht doen aan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen dat leren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt.

Samen leren vernieuwen. www.thiememeulenhoff.nl

ISBN 978 90 06 78154 0 Eerste druk, eerste oplage, 2020 © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2020 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl.

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd.

Het voor deze uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk.

Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeft plaatsgevonden.

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 2

19/05/20 08:12

Voorwoord Met deze examenbundel kun je je goed voorbereiden op het centraal examen voor het vak Nederlands op niveau vmbo-gt/mavo. Je kunt met deze examenbundel je schrijfen leesvaardigheid oefenen in je eigen tijd en in je eigen tempo.

De

examenbundel

bevat de volgende onderdelen:

Oriëntatietoetsen Er zijn twee oriëntatietoetsen, een voor leesvaardigheid en een voor schrijfvaardigheid. De antwoorden vind je op www.examenbundel.nl. Na het invullen van je scores krijg je een handig studieadvies.

Deel 1

Hier vind je een overzicht van de theorie die je nodig hebt voor het centraal examen, met leerzame oefenopgaven. Dankzij de uitwerkingen, die zijn voorzien van duidelijke toelichtingen, kun je hier zelfstandig mee oefenen. Aan het eind van deel 1 is een lijst opgenomen met begrippen die van belang zijn voor de examens.

Deel 2

In dit deel staan acht examens die zijn voorzien van uitwerkingen met duidelijke toelichtingen. Het examen vanaf 2021 zal iets anders zijn dan de examens uit voorgaande jaren.

We hebben deze acht examens aangepast, zodat ze goed aansluiten op de nieuwe manier van examineren.

Deel 3

Hierin vind je een stappenplan dat je kan helpen bij het werken met deze examenbundel.

Bijlagen

Achter in deze bundel staat een register waarin is aangegeven bij welke paragrafen van deel 1 de verschillende examenvragen horen. Ook vind je daar een tabel om je cijfer te bepalen voor het onderdeel leesvaardigheid van de examens in deel 2.

Het centraal examen Nederlands vmbo-gt 2021 wordt afgenomen op maandag 17 mei tussen 13.30 en 15.30 uur.

De makers van de examenbundel wensen je daarbij alvast heel veel succes!

Voor reacties, zowel van leerlingen als van docenten, houden wij ons graag aanbevolen. Mail naar vo@thiememeulenhoff.nl.

Amersfoort, mei 2020

Opmerking De overheid stelt regels op die betrekking hebben op de specifieke examenonderwerpen in 2021, de hulpmiddelen die je tijdens je examen mag gebruiken, duur en datum van je examen, etc. Hoewel deze examenbundel met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is samengesteld, kunnen auteurs en uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de aanwijzingen die betrekking hebben op publicaties van de overheid.

Het is altijd raadzaam je docent of onze website www.examenbundel.nl te raadplegen voor actuele informatie die voor jouw examen van belang kan zijn.

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 3

3

19/05/20 08:12

Inhoud

3 Voorwoord

6 Tips bij het maken van het examen Nederlands

9 Oriëntatietoets

Begin met het stappenplan!

Wil je weten hoe je het best leert en oefent met deze examenbundel? Bekijk dan eerst het stappenplan in deel 3.

83 Deel 2

Examens met uitwerkingen

11 Oriëntatietoets leesvaardigheid 21 Oriëntatietoets schrijfvaardigheid

2016-I (aangepast) 27 Deel 1

Theorie met oefenopgaven

29 1 Inleiding

30 2 Leesvaardigheid 30 2.1 Tekstsoorten 31 2.2 Leesstrategieën 32 2.3 Moeilijke woorden 33 2.4 Beeld en opmaak 36 2.5 Schrijfdoel en lezers 39 2.6 Feiten en meningen 42 2.7 Indeling van de tekst 45 2.8 Deelonderwerpen 48 2.9 Tekstrelaties en signaalwoorden 50 2.10 Hoofdonderwerp en hoofdgedachte 53 2.11 Hoofdzaken

57 3 Schrijfvaardigheid 57 3.1 Schrijfdoel 57 3.2 Tekstsoort 58 3.3 Lezerspubliek 58 3.4 Beoordeling 58 3.5 Schrijfplan 59 3.6 Opbouw alinea 60 3.7 Schrijfstijl 61 3.8 Zakelijke brief / Zakelijke e-mail 63 3.9 Persoonlijke brief / Persoonlijke e-mail 64 3.10 Artikel 66 3.11 Ingezonden stuk 68 3.12 Formulier

70 4

72 Uitwerkingen bij de oefeningen

Belangrijke begrippen

4

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 4

85 Tekst 1: Smaken verschillen niet 88 Tekst 2: Last van verveling in de trein?

91 Tekst 3: ‘De Hollandse wind als baas’ 93 Tekst 4: Waarom jongens geen meisjes zijn en meisjes geen jongens 97 Schrijfopdracht: Zakelijke brief

2016-II (aangepast) 106 Tekst 1: Lang zal die gelukkig leven 110 Tekst 2: Waarom tieners elke maandag moe op school verschijnen 112 Tekst 3: Intake en verplichte intakeactiviteiten 115 Tekst 4: ‘Ik weet wat mijn geld uitspookt. En jij?’

117 Tekst 5: Enig idee wat die frappuccino’s kosten?

121 Schrijfopdracht: Artikel

2017-I (aangepast) 129 Tekst 1: Fietsologie 133 Tekst 2: Lekker pûh 136 Tekst 3: De thermostaat lager zetten vanuit uw luie stoel?

138 Tekst 4: Nu even niet 141 Schrijfopdracht: Artikel

2017-II (aangepast)

150 154 157 159

Tekst Tekst Tekst Tekst

1: De gewone tuinslak 2: De opmars van de robot 3: Serieus pure chocolade 4: Als je zelf schrijft, denk je na over wat je doet 163 Schrijfopdracht: Artikel

© ThiemeMeulenhoff

19/05/20 08:12

2018-I (aangepast) 173 Tekst 1: De keerzijde van het spotprijsparadijs 176 Tekst 2: Limburgers nog toongevoeliger dan gedacht 178 Tekst 3: Verstopt!

179 Tekst 4: Een reis om de wereld in 177 foto’s 181 Tekst 5: Doggybag: gedoe of steuntje in de rug?

184 Schrijfopdracht: Zakelijke e-mail

257 Deel 3

Stappenplan

Bijlagen Register Cijferbepaling deel 2

2018-II (aangepast) 193 Tekst 1: Puberbrein 196 Tekst 2: Voor de ideale golf hoef je straks niet meer naar Hawaï 199 Tekst 3: Fluiten = niet meer instappen 200 Tekst 4: Vlogger eet dát snoep meestal niet voor niks 204 Schrijfopdracht: Zakelijke e-mail

2019-I (aangepast) 213 Tekst 1: Advies: laat kind met zakmes spelen 216 Tekst 2: Vriendschap zonder verplichtingen 219 Tekst 3: We komen ook op plekken zonder postcode 220 Tekst 4: Scholen worstelen nog met schermpjes in de klas 224 Schrijfopdracht: Artikel

2019-II (aangepast) 233 Tekst 1: Opgeruimd staat netjes 237 Tekst 2: In Zweden is contant geld zeldzaam 240 Tekst 3: Hier doen we het niet voor 242 Tekst 4: Een punt maken.

246 Schrijfopdracht: Zakelijke e-mail

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 5

5

19/05/20 08:12

Tips bij het maken van het examen Nederlands Oefening - Examenteksten komen vaak uit kranten en tijdschriften. Als je geregeld artikelen uit kranten en tijdschriften leest, vergroot je je tekstinzicht en je woordenschat.

- Oefen met lees- en schrijfopdrachten en lees de theorie in deel 1 nog eens door. Zo raak je vertrouwd met de veelvoorkomende vraagtypen. Bekijk ook de woordenlijst Belangrijke begrippen in deze examenbundel.

- Achter in deze bundel staat een register waarin je examenopgaven kunt opzoeken die aansluiten bij de paragrafen van deel 1. Heb je moeite met een bepaald vraagtype, besteed dan extra aandacht aan de examenopgaven die je via dit register vindt.

- Het centraal examen bestaat uit ongeveer vier teksten met een vraag of 30 en een schrijfopdracht. Het examen duurt twee uur. Het is belangrijk dat je ook oefent met het indelen van je tijd.

- Bekijk de onderdelen die meetellen bij de beoordeling van schrijfvaardigheid (inhoud, taalgebruik, presentatie/conventies). Zie paragraaf 3.4.

Voorbereiding - Vergeet niet een eendelig woordenboek mee te nemen naar het examen.

- Neem voldoende pennen en desgewenst een markeerstift mee.

- Zorg ervoor dat je uitgerust bent en dat je op tijd aanwezig bent.

Uitvoering bij leesvaardigheid - Lees een tekst altijd eerst verkennend en vraag je af wat je al weet over het onderwerp. Daarbij kun je signaalwoorden en kernzinnen markeren.

- Kijk niet te snel naar de vragen. Vragen over de hoofdgedachte, de tekstsoort en de bedoeling van de schrijver kun je pas beantwoorden als je de hele tekst hebt doorgenomen.

- Lees een vraag altijd intensief. Je kunt pas een goed antwoord geven als je heel precies weet wat er wordt gevraagd. Markeer zo nodig kernwoorden.

- Maak de vragen altijd in de gegeven volgorde. Vragen kunnen met elkaar samenhangen. Je kunt ze beter beantwoorden als je eerst de voorgaande vragen hebt beantwoord.

- Zoek alleen woorden op die je nodig hebt om de vragen te kunnen beantwoorden.

Veel woorden opzoeken kan tot gevolg hebben dat je in tijdnood komt. Vaak kun je de betekenis van een woord ook wel uit de context afleiden.

- Let erop dat je niet te lang bezig blijft met één vraag. Als je het antwoord niet meteen weet, kun je later nog eens naar deze vraag kijken.

- Gebruik de laatste minuten voor twijfelgevallen. Kijk dan ook of je alle vragen hebt beantwoord.

Meerkeuzevragen - Lees alle antwoordmogelijkheden van een meerkeuzevraag. Ze staan in alfabetische volgorde.

- Probeer eerst zelf het antwoord op de vraag te bedenken en kijk dan pas naar de antwoorden.

- Let niet op de vorige vragen. Het kan zijn dat je vijf keer achter elkaar hetzelfde antwoord moet geven. Kies ook niet automatisch het langste antwoord.

- Als je twijfelt, streep dan in gedachten eerst de antwoorden weg die zeker niet goed zijn. Als je nog twijfelt, kun je het beste afgaan op je eerste indruk.

- Kies altijd een van de antwoorden, ook als je erg twijfelt. Want als je helemaal niet kiest, heb je de vraag sowieso fout.

6

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 6

© ThiemeMeulenhoff

19/05/20 08:12

Nederlands vmbo-gt/mavo

Tips

Uitvoering bij schrijfvaardigheid - Schrijf volgens een schrijfplan. Verdeel daarbij de tijd die je nodig hebt.

Bijvoorbeeld voorbereiding en kladversie 15 minuten, controle/verbeteren 10 minuten en de uiteindelijke versie 10 minuten.

- Soms staan de gegevens die je moet verwerken, verspreid over de opdracht.

Markeer dan de gevraagde gegevens. Zet er eventueel nummers bij.

- Werk de gevraagde gegevens in de volgorde van de opdracht uit. Dat is meestal het gemakkelijkst.

- Bouw elke alinea zorgvuldig op. Begin met het formuleren van een kernzin. De rest van de alinea is uitleg bij je kernzin. Bijvoorbeeld een toelichting of een voorbeeld, of beide.

- Schrijf zakelijk in niet te ingewikkelde zinnen. Schrijf niet meer op dan er wordt gevraagd.

- Wissel korte zinnen met langere zinnen af. Gebruik ook niet steeds dezelfde woorden.

- Gebruik in een tekst de aanspreekvorm u of je. Gebruik deze aanspreekvormen niet door elkaar.

- Schrijf zinnen zo veel mogelijk in de actieve vorm: ‘De leraar neemt het examen af.’

En niet passief: ‘Het examen wordt door de leraar afgenomen.’

Controle - Ga na of je bij leesvaardigheid alle meerkeuzevragen en open vragen hebt beantwoord.

- Leg de open vragen nog even naast je antwoorden. Controleer of je antwoorden volledig zijn.

- Controleer bij schrijfvaardigheid je tekst op spelling, leestekens, woordkeus en zinsbouw.

- Controleer daarna op het juiste gebruik van verwijswoorden en signaalwoorden.

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 7

7

19/05/20 08:12

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 8

19/05/20 08:12

OriĂŤntatietoets

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 9

9

19/05/20 08:12

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 10

19/05/20 08:12

Examenopgaven zijn vooral moeilijk doordat in een opgave vaak verschillende onderdelen van de examenstof aan de orde komen.

Deze toets - geeft je een beeld van je kennis van de examenstof; - bestaat uit (aangepaste) examenvragen.

Wanneer je de scores invoert op www.examenbundel.nl bij het onderdeel oriëntatietoets voor Nederlands vmbo-gt leesvaardigheid, krijg je te zien met welke hoofdstukken uit de examenbundel jij in ieder geval nog zou moeten oefenen.

Na extra oefenen (in deel 1 van deze bundel) ben je klaar om aan de complete examens te beginnen (in deel 2 van deze bundel).

Oriëntatietoets leesvaardigheid

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 11

11

19/05/20 08:12

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 12

29/04/20 16:49

Oriëntatietoets leesvaardigheid Tekst 1 1 Tekst

Aandacht voor de ziekte van Lyme

5

10

15

20

25

30

35

40

(1) De argeloze wandelaar merkt hem vaak niet eens op, de kleine teek die zich stevig vastbijt in been of nek. Maar één simpele beet van zo’n beestje kan een leven verwoesten.

Als de teek met de borreliabacterie is besmet, wat in een kwart van de gevallen zo is, kan ook de mens besmet raken. De ziekte van Lyme is dan het gevolg. De bacterie veroorzaakt hevige pijnen, maar kan ook de hersenen en het centrale zenuwstelsel aantasten en zelfs dodelijk zijn.

(2) “Er is veel te weinig aandacht voor deze slopende ziekte”, vindt de Nederlandse Vereniging voor Lymepatiënten, de NVLP. “Lymepatiënten zijn daarom de wanhoop nabij”, zegt bestuurslid Diana Uitdenbogerd. De vereniging gaat dan ook de hulp van de Tweede Kamer inroepen. Dit doet de vereniging door een zogenaamd burgerinitiatief. Met zo’n initiatief kunnen burgers de regering dwingen een onderwerp op de politieke agenda te zetten. Hiervoor zijn minstens 40.000 handtekeningen vereist. De vereniging heeft inmiddels al meer dan 70.000 handtekeningen ingezameld, ruim voldoende voor het burgerinitiatief.

(3) Voorzichtige schattingen gaan uit van enkele tienduizenden Nederlanders die de ziekte van Lyme hebben. Alleen al in 2009 liepen zeker 22.000 mensen de ziekte op.

Ook Uitdenbogerd raakte vier jaar geleden besmet met de bacterie. “Ik had snel in de gaten dat ik gebeten was. Ik liep de tekenbeet op een zaterdag op en ’s maandags zat ik al bij mijn huisarts. Die heeft de teek

GT-0011-a-14-2-b © ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 13

2/8

45

50

55

60

65

70

75

80

niet goed verwijderd. De huisarts gebruikte een veel te grote tang en spoelde de teek ook nog door de gootsteen.” Zo kon niet meer onderzocht worden of het om een besmet exemplaar ging. “Kom maar terug als je klachten krijgt”, zei de huisarts.

Acht weken later verscheen er een rode cirkel om de plek van de beet, het eerste signaal dat Uitdenbogerd de ziekte van Lyme had. Uiteindelijk kreeg ze hersenvliesontsteking.

Terugkijkend vindt ze dat haar huisarts niet alert genoeg op de situatie gereageerd heeft. “Als hij me toen had uitgelegd dat ik sneller in actie had moeten komen, was ik misschien niet zo ziek geworden.”

(4) Snelle toediening van antibiotica kan veel schade voorkomen. De Nederlandse vereniging voor Lymepatiënten pleit daarom voor een landelijk kenniscentrum. Veel huisartsen weten te weinig over de ziekte van Lyme. “Ze denken dat het allemaal wel meevalt”, zegt Uitdenbogerd. Het probleem is bovendien dat de ziekte een heleboel verschillende klachten kan opleveren, variërend van lichte griepverschijnselen tot ernstige hersen- of hartproblemen. Dat maakt het lastig om de juiste diagnose te stellen. De testen om de ziekte van Lyme vast te stellen zijn ook niet 100 procent betrouwbaar. Ze kunnen meestal maar één bacteriestam aantonen, terwijl in Europa minstens vijf verschillende stammen bestaan. Het gevolg hiervan is dat tienduizenden chronisch zieken die veel pijn lijden, van specialist naar specialist gaan, lees verder ►►►

13

29/04/20 16:49

Oriëntatietoets leesvaardigheid

85

90

95

100

105

foute diagnosen krijgen, niet behandeld worden en soms uiteindelijk arbeidsongeschikt raken.

(5) Bioloog en tekendeskundige Fedior Gassner steunt het burgerinitiatief. “Bij een zo complexe ziekte is het goed als verschillende artsen hun krachten bundelen. Er heerst veel onzekerheid, zowel onder artsen als onder patiënten. Dan kan zo’n centrum helpen. Veel symptomen van Lyme kunnen ook bij andere ziekten horen en daarom worden er door huisartsen regelmatig verkeerde diagnosen gesteld. Sommige patiënten verliezen daardoor hun vertrouwen in de medische wetenschap. Daar moet wat aan gedaan worden.”

(6) De weinige artsen die de ziekte van Lyme wél goed in beeld hebben, kunnen de stroom van patiënten niet aan, stelt de Lymevereniging. Zo is het Hengelose ziekenhuis van de Ziekenhuisgroep Twente door de

110

115

120

125

130

Examenbundel 2020 | 2021

enorme toeloop van Lymepatiënten niet meer in staat al deze patiënten te behandelen. In Nijmegen wordt in de Sint Maartenskliniek onderzoek gedaan naar de ziekte en het Gelreziekenhuis in Apeldoorn heeft een speciale Lymepolikliniek. Toch zijn patiënten niet altijd tevreden over de deskundigheid en de behandelmethoden van dit soort poliklinieken.

Dat leidt er toe dat sommigen hun toevlucht nemen tot alternatieve geneeswijzen.

(7) Daarom is meer kennis over de ziekte en meer capaciteit om patiënten te behandelen hard nodig, zegt de NVLP. De vereniging heeft goede hoop in de Tweede Kamer een luisterend oor te vinden.

Uitdenbogerd: “We merken dat het gevoel van noodzaak daar gedeeld wordt. Sommige kamerleden kennen in hun eigen omgeving ook mensen die de ziekte van Lyme hebben. Dat moet helpen.”

Naar een artikel van Frouke Tamsma, De Gelderlander, 5 maart 2011

1 Welk kopje past het beste bij de inhoud van alinea 2?

A Burgerinitiatief B Lymepatiënten C Slopende ziekte D Tweede Kamer

2 Welk kopje past het beste bij de inhoud van de alinea’s 4, 5 en 6?

A Landelijk kenniscentrum B Nederlandse vereniging voor Lymepatiënten C Onbekende bacteriestammen D Tienduizenden chronisch zieken

3 Wat is het verband tussen alinea 3 en alinea 4?

A Alinea 3 geeft een voorbeeld voor het gestelde in alinea 4.

B Alinea 3 noemt een oorzaak van het gestelde in alinea 4.

C Alinea 4 spreekt het gestelde in alinea 3 tegen.

D Alinea 4 zwakt het gestelde in alinea 3 af.

GT-0011-a-14-2-b

14

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 14

3/8

lees verder ►►►

© ThiemeMeulenhoff

29/04/20 16:49

Nederlands vmbo-gt/mavo

Oriëntatietoets leesvaardigheid

4 ‘Veel huisartsen weten te weinig over de ziekte van Lyme. “Ze denken dat het allemaal wel meevalt”,’ (regels 65-68) Citeer de zin uit de alinea’s 3 tot en met 5 waarin een voorbeeld van deze uitspraak wordt gegeven.

5 Wat is het verband tussen alinea 6 en alinea 7?

A Alinea 6 geeft een tegenstelling met het gestelde in alinea 7.

B Alinea 6 noemt een reden voor het gestelde in alinea 7.

C Alinea 7 is een bevestiging van het gestelde in alinea 6.

D Alinea 7 vormt een uitwerking van het gestelde in alinea 6.

6 Hoe staat de schrijver tegenover de uitspraken van deskundigen in deze tekst?

A Hij gebruikt ze vooral om zijn eigen standpunten te verdedigen.

B Hij geeft ze weer zonder verder commentaar.

C Hij laat merken het oneens te zijn met de uitspraken.

D Hij trekt de juistheid van de uitspraken in twijfel.

7 Je moet de informatie uit alinea 7 samenvatten.

Geef met een kruisje aan welke van de onderstaande drie zinnen informatie bevat die je in een samenvatting gebruikt.

‘Daarom is meer kennis over de ziekte en meer capaciteit om patiënten te behandelen hard nodig, zegt de NVLP.’ (regels 123-126) ‘De vereniging heeft goede hoop in de Tweede Kamer een luisterend oor te vinden.’ (regels 126-128) ‘Sommige kamerleden kennen in hun eigen omgeving ook mensen die de ziekte van Lyme hebben.’ (regels 131-133)

8 Hoe kun je de inhoud van alinea 7 het beste weergeven?

In alinea 7 wordt A een advies gegeven.

B een toekomstbeeld geschetst.

C een waarschuwing uitgesproken D een wens geuit.

9 Welke zin geeft het beste de hoofdgedachte weer van de tekst Aandacht voor de ziekte van Lyme?

A De ziekte van Lyme kan zich ontwikkelen tot een chronische ziekte met diverse ziekteverschijnselen.

B Er moet volgens de NVLP een kenniscentrum komen voor de ziekte van Lyme, zodat patiënten sneller en effectiever geholpen kunnen worden.

C Huisartsen zijn volgens de NVLP te weinig op de hoogte van de ziekte van Lyme en ondernemen daardoor niet tijdig actie.

D Jaarlijks worden steeds meer mensen ziek nadat ze een beet van een besmette teek hebben opgelopen en dat kan voorkomen worden.

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 15

15

29/04/20 16:49

Tekst 2

Oriëntatietoets leesvaardigheid

Examenbundel 2020 | 2021

Tekst 2 2 Tekst

Big brother? Big data!

Big Big (1) Somsbrother? weten bedrijven meer over data! gebruikersprofielen te verkopen aan

ons dan onze eigen familie. The New York Times berichtte vorigmeer jaar over (1) Soms weten bedrijven over een manonze die woedend aanklopte bij ons dan eigen familie.

The New 5 een supermarkt, YorkAmerikaanse Times berichtte vorig jaaromdat over die eenzijn mantienerdochter die woedendkortingsbonnen aanklopte bij babyspullen had gestuurd.omdat De 5 voor een Amerikaanse supermarkt, vestigingsmanager verontschuldigde die zijn tienerdochter kortingsbonnen zich deze vergissing.

Maar De toen voor voor babyspullen had gestuurd.

10 de manager de vader een paar vestigingsmanager verontschuldigde dagen later opbelde om nogmaals zich voor deze vergissing.

Maar toen zijn excuses te maken, bleek dat niet 10 de manager de vader een paar nodig: tienerdochter bekend dagen de later opbelde om had nogmaals dat ze inderdaad zwanger was. zijn excuses te maken, bleek datHoe niet supermarkt dat wist?had Het bekend hoofd15 de nodig: de tienerdochter kantoor maakte gebruik van eenHoe dat ze inderdaad zwanger was. dat Het aankopen de supermarkt dat wist? hoofd15 computerprogramma van klanten analyseert grond kantoor maakte gebruikom vanopeen daarvan voorspellingen doen over computerprogramma datteaankopen 20 hun aankopen in de toekomst. van klanten analyseert om op grond Volgens programmate blijkt hetover daarvan dat voorspellingen doen van onder andere bodylotion 20 inslaan hun aankopen in de toekomst. en geurloze een goede Volgens dat zeep, programma blijkt voorhet speller de aanschaf luiers inslaan voor van onder anderevan bodylotion 25 een paar maanden later.

Handig om en geurloze zeep, een goede voortoekomstige ouders alvastvan watluiers aanspeller voor de aanschaf te sturen.later. Handig om 25 biedingen een paar maanden (2) Dat klinktouders een beetje eng. ver toekomstige alvast watZo aanis het in Nederland biedingen te sturen.gelukkig nog niet.

30 Maar volgens eenbeetje experteng. als Kenneth (2) Dat klinkt een Zo ver Cukier, van ‘The is het indataredacteur Nederland gelukkig nog niet. eneen coauteur boek 30 Economist’ Maar volgens expertvan als het Kenneth ‘Big Data’, ontkomen we niet aan.

Cukier, dataredacteur vaner‘The In de toekomst zullen enorme Economist’ en coauteur van het boek 35 bestanden met dit soort – ‘Big Data’, ontkomen wegegevens er niet aan. in Engels ‘big data’enorme – een steeds In het de toekomst zullen rol gaan spelen.

Bedrijven en 35 grotere bestanden met dit soort gegevens – sociale media‘big leggen in het Engels data’zo– veel een mogesteeds lijk gedragsgegevens vanBedrijven hun grotere rol gaan spelen. en 40 gebruikers vastleggen om daar geld mogeaan te sociale media zo veel verdienen, bijvoorbeeld door lijk gedragsgegevens van hun 40 gebruikers vast om daar geld aan te verdienen, bijvoorbeeld door gebruikersprofielen te verkopen aan GT-0011-a-15-1-b 4/9 adverteerders.

(3) Bigdatabestanden zijn niet alleen GT-0011-a-15-1-b 4/9 45 handig voor commerciële bedrijven.

16 Ook sociaalwetenschappelijke onderzoekers maken gretig gebruik van de groeiende berg elektronische

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 16

45 45

50 50

55 55

60 60

65 65

70 70

75 75

80 80

85

90

adverteerders.

(3) Bigdatabestanden niet alleen gebruikersprofielen te zijn verkopen aan handig voor commerciële bedrijven. adverteerders.

Ook sociaalwetenschappelijke onder(3) Bigdatabestanden zijn niet alleen zoekers maken gretig gebruik van de handig voor commerciële bedrijven. groeiende berg elektronische onderOok sociaalwetenschappelijke gegevens uit media omgebruik conclusies te zoekers maken gretig van de trekken over onze sociale relaties, groeiende berg elektronische stemmingen gedragingen.

Som-te gegevens uit en media om conclusies mige onderzoekers zien zelfs een trekken over onze sociale relaties, heel nieuwe tak van wetenschap stemmingen en gedragingen. Somontstaan, de ‘computational mige onderzoekers zien zelfssocial een sciences’, waarbij sociaal wetenheel nieuwe tak van wetenschap schappers en‘computational computerdeskundigen ontstaan, de social steeds meer gaan samenwerken. sciences’, waarbij sociaal weten- Al met al lijkenenwe volgens deskundigen schappers computerdeskundigen op de drempel van samenwerken. een heel nieuwAl steeds meer gaan tijdperk te staan. met al lijken we volgens deskundigen (4) “Voor het wetenschappelijk op de drempel van een heel nieuw onderzoek is dat in elk geval goed tijdperk te staan. nieuws”, Michael Macy, sociaal (4) “Voor zegt het wetenschappelijk wetenschapper de geval Cornell-unionderzoek is dataan in elk goed versiteit een van deMacy, grondleggers nieuws”, en zegt Michael sociaal van de ‘computational wetenschapper aan desocial Cornell-unisciences’. versiteit en“Sociaalpsychologisch een van de grondleggers onderzoek werd tot nu social toe vooral van de ‘computational gedaan met een handjevol proefsciences’.

“Sociaalpsychologisch personen een tot laboratorium, maar onderzoekinwerd nu toe vooral bigdatabestanden hebben het voorgedaan met een handjevol proefdeel dat zeingebaseerd zijn op elekpersonen een laboratorium, maar tronische sporen die mensen bigdatabestanden hebben hetachtervoorlaten in hun echte leven, zoals in edeel dat ze gebaseerd zijn op elekmails, bij mobiele-telefoongebruik, tronische sporen die mensen achterdoor op internet laten zoekopdrachten in hun echte leven, zoals in en eop sociale media. Zo kun je als het mails, bij mobiele-telefoongebruik, ware meekijken over de door zoekopdrachten op schouder internet en van de samenleving.”

En omdat het op sociale media. Zo kun je als het over aantallen kunnen ware enorme meekijken over degaat, schouder onderzoekers patronenEnaan het licht van de samenleving.” omdat het over enorme aantallen kunnen brengen die je wel kuntgaat, zien op grote onderzoekers patronen aan schaal. het licht schaal, maar niet op kleine (5) Met behulp van bigdatabestanden kunnen onderzoekers interessante lees verder ►►► resultaten blootleggen op een manier die tot nu toe onmogelijk was. Zo lees verder ►►► analyseerde een internationaal

© ThiemeMeulenhoff onderzoeksteam begin vorig jaar het belgedrag van een paar miljoen klanten van een mobiele-telefoon-

125

horen.

(7)

130

29/04/20 16:49

schaal, maar niet op kleine schaal.

125 groepen waar deze mensen bij (5) Met behulp van kunt bigdatabestanden horen.maar het aantal verschillende brengen die je wel zien op grote geeft, Nederlands vmbo-gt/mavo

Oriëntatietoets leesvaardigheid 85 schaal, kunnen maar onderzoekers interessante (7) Dat is allemaal mooi,bijmaar niet op kleine schaal.

125 groepen waar dezeheel mensen resultaten blootleggen op een manier mogen onderzoekers eigenlijk wel (5) Met behulp van bigdatabestanden horen. die tot nu toe onmogelijk was. Zo zomaar al die gegevens de 85 kunnen onderzoekers interessante (7) Dat ismet allemaal heel mooi,aan maar analyseerde een internationaal haal? Bij veel sociale eigenlijk media zijn er, resultaten blootleggen op een manier 130 mogen onderzoekers wel onderzoeksteam begin vorig net als op andere die tot nu toe onmogelijk was.jaar Zo het zomaar met al die plaatsen gegevenswaar aan we de 90 analyseerde belgedrag van een paar miljoen zonderBij daarbij stil te staan een internationaal 130 haal? veel sociale mediaelektrozijn er, klanten van een mobiele-telefoonnische nogwe onderzoeksteam begin vorig jaar het net als gegevens op andere achterlaten, plaatsen waar provider. Dit deden ze door gegevens weinig regels privacy te 90 belgedrag van een paar miljoen zonder daarbijom stilonze te staan elektroover geslacht en leeftijd van de 135 beschermen.

Onderzoekers mogen klanten van een mobiele-telefoonnische gegevens achterlaten, nog al bellers te Dit koppelen die van de die dataregels nu zomaar opvragen provider. deden aan ze door gegevens weinig om onze privacyen te die ze het vaakst belden.

Zo 95 mensen analyseren zonder dat de gebruikers over geslacht en leeftijd van de 135 beschermen. Onderzoekers mogen al bleken onder twintigers daardata toestemming geven.en En bellers te koppelen aan en diedertigers van de die nu zomaarvoor opvragen vrouwen die vaker mannen te gebruikers zijn zichdat onvoldoende 95 mensen ze naar het vaakst belden.

Zo analyseren zonder de gebruikers bellen dan andersom – volgens 140 daar bewust van hun privacy, ontdekte bleken onder twintigers en dertigers toestemming voor geven.

En onderzoekers Danah Boyd, vrouwen vakereen naarbevestiging mannen tevan gebruikers zijnmediaonderzoeker zich onvoldoende aan hun theorie dat jonge –vrouwen 100 bellen onder andere New York University. dan andersom volgensmeer 140 bewust van hun privacy, ontdekte investeren in partnerrelaties dan Zo bleek geenmediaonderzoeker van de tieners die aan ze onderzoekers een bevestiging van Danah Boyd, jongetheorie mannen. de toekomst ondervroeg over hun Facebook100 hun dat In jonge vrouwen gaat meer onder andere New York University. dat soort onderzoek waarschijnlijk 145 Zo gebruik weten of de hun gegevens investeren in partnerrelaties dan bleektegeen van tieners die ze nog een stapje verder: dan kunnen alleen zichtbaar voor hun jonge mannen.

In de toekomst gaat ondervroeg over waren hun Facebookonderzoekers ook meteen uitzoeken 105 dat vriendenteofweten voor iedereen. soort onderzoek waarschijnlijk 145 gebruik of hun gegevens of die gesprekken een beetje prettig (8) Veel onderzoekers nog een stapje verder: dan kunnen alleen zichtbaar waren verwachten voor hun verlopen. dat bigdata-analyse het onderzoek 105 onderzoekers ook meteen uitzoeken vrienden of voor iedereen.

(6)die Sommige theorieën uit de prettig psycho- 150 (8) zoals weonderzoekers dat nu kennenverwachten – met proefof gesprekken een beetje Veel logie kunnen met behulp van dit soort personen in een onderzoeksverlopen. dat bigdata-analyse het onderzoek 110 (6) nieuwe onderzoeksmethodes eindeomgeving – voor een groot deelproefgaat Sommige theorieën uit de psycho150 zoals we dat nu kennen – met lijk worden bewezen – of van zo de vervangen. dat betekent niet logie kunnen met behulp dit soort personen in “Maar een onderzoeksprullenbak in. Zo was het ideeeindealtijd dat onderzoek doen de toekomst 110 nieuwe onderzoeksmethodes omgeving – voor eeningroot deel gaat dat worden de manier waarop– mensen 155 vervangen. hetzelfde is “Maar als een analyseprogramlijk bewezen of zo de dat betekent niet nieuwe ideeën, en technoma loslaten op doen een berg prullenbak in. Zomeningen was het idee altijd dat onderzoek in degegevens. toekomst 115 dat logieën van elkaar overnemen Daaruit komt immers altijd wel iets de manier waarop mensen werkt 155 hetzelfde is als een analyseprogramals een ideeën, soort besmetting: meer rollen.

We hebben een nieuwe meningen hoe en technoma loslaten op eennog bergsteeds gegevens. mensenvan in jeelkaar omgeving bijvoorbeeld theorie nodig om die resultaten in 115 logieën overnemen werkt Daaruit komt immers altijd wel iets Facebook gebruiken, hoe hoe groter de 160 rollen. hun context te plaatsen en te interals een soort besmetting: meer We hebben nog steeds een kans dat in je je dat overneemt.

Maar preteren”, zegtom Mark mensen omgeving bijvoorbeeld theorie nodig die Granovetter, resultaten in 120 Facebook afgelopen gebruiken, jaar liet onderzoek onder sociaal wetenschapper deinterhoe groter de 160 hun context te plaatsen aan en te Facebookgebruikers zien dat niet het Stanford-universiteit, in een artikel in kans dat je dat overneemt.

Maar preteren”, zegt Mark Granovetter, totaal aantal mensen uit je omgeving het befaamde wetenschappelijke 120 afgelopen jaar liet onderzoek onder sociaal wetenschapper aan de dat Facebook gebruikt de dat doorslag tijdschrift ‘Nature’.

Facebookgebruikers zien niet het 165 Stanford-universiteit, in een artikel in geeft, maar het aantaluit verschillende totaal aantal mensen je omgeving het befaamde wetenschappelijke een artikel van Saskia Decorte, 125 groepen waar gebruikt deze mensen bij dat Facebook de doorslag 165Naar tijdschrift ‘Nature’.

Psychologie Magazine, januari 2013 horen.

(7) Dat is allemaal heel mooi, maar Naar een artikel van Saskia Decorte, mogen onderzoekers eigenlijk wel Psychologie Magazine, januari 2013 zomaar met al die gegevens aan de 130 haal? Bij veel sociale media zijn er, net als op andere plaatsen waar we 5 / 9 GT-0011-a-15-1-b lees verder ►►► zonder daarbij stil te staan elektronische gegevens achterlaten, nog 5 / 9 GT-0011-a-15-1-b lees verder ►►► weinig regels om onze privacy te 135 beschermen. Onderzoekers mogen al die data nu zomaar opvragen en © ThiemeMeulenhoff

17 analyseren zonder dat de gebruikers daar toestemming voor geven. En gebruikers zijn zich onvoldoende

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 17

140

29/04/20 16:49

Oriëntatietoets leesvaardigheid

Examenbundel 2020 | 2021

10 Op welke manier wordt de tekst in alinea 1 ingeleid?

De tekst wordt vooral ingeleid door A de aandacht te trekken met een opmerkelijke gebeurtenis.

B de mening van de schrijver weer te geven.

C een belangrijke conclusie voorop te stellen.

D een samenvatting van de tekst te geven.

11 Bigdatabestanden hebben voordelen voor wetenschappelijk onderzoek. In de alinea’s 4 tot en met 6 worden vier voordelen genoemd.

Vat die voordelen samen in onderstaand schema. Gebruik per voordeel niet meer dan een hele zin van maximaal 20 woorden. voordeel 1 voordeel 2 voordeel 3 voordeel 4

12 Je moet de informatie uit alinea 7 samenvatten.

Geef met een kruisje aan welke drie van de onderstaande vijf zinnen informatie bevatten die je in een samenvatting gebruikt.

‘Dat is allemaal heel mooi, maar mogen onderzoekers eigenlijk wel zomaar met al die gegevens aan de haal?’ (regels 127-130) ‘Bij veel sociale media zijn er, net als op andere plaatsen waar we zonder daarbij stil te staan elektronische gegevens achterlaten, nog weinig regels om onze privacy te beschermen.’ (regels 130-135) ‘Onderzoekers mogen al die data nu zomaar opvragen en analyseren zonder dat de gebruikers daar toestemming voor geven.’ (regels 135-138) ‘En gebruikers zijn zich onvoldoende bewust van hun privacy, ontdekte Danah Boyd, mediaonderzoeker aan onder andere New York University.’ (regels 138-142) ‘Zo bleek geen van de tieners die ze ondervroeg over hun Facebookgebruik te weten of hun gegevens alleen zichtbaar waren voor hun vrienden of voor iedereen.’ (regels 143-147).

13 Wat is de beste samenvatting van het probleem dat in de tekst wordt geschetst?

A Bedrijven maken gebruik van computerprogramma’s die aankopen analyseren.

Daardoor weten ze meer over ons dan we ons realiseren.

B Big data zijn handig voor commerciële bedrijven en sociaalwetenschappelijke onderzoekers. Maar sommige psychologische theorieën kunnen zo de prullenbak in.

C Bigdata-analyse gaat het onderzoek zoals we dat nu kennen, grotendeels vervangen. Maar onderzoek in de toekomst is niet hetzelfde als een analyseprogramma loslaten op een berg gegevens.

D Het idee was altijd dat de manier waarop mensen nieuwe ideeën, meningen en technologieën van elkaar overnemen, werkt als een soort besmetting. Maar nu blijkt dat niet het geval te zijn.

14 Met welk doel is deze tekst geschreven?

De tekst wil de lezer A amuseren met een verhaal uit de New York Times.

B informeren over wetenschappelijk bigdata-onderzoek.

C overtuigen van het nut van wetenschappelijk onderzoek.

D waarschuwen voor misbruik van big data.

18

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 18

© ThiemeMeulenhoff

29/04/20 16:49

Nederlands vmbo-gt/mavo

Oriëntatietoets leesvaardigheid

Tekst 3 Tekst 3

Een betere wereld voor mens en dier

Naar een advertentie in de Volkskrant,18 april 2008

15 Wat is A dat B dat C dat D dat

het voornaamste doel van deze advertentie? de jacht op ijsberen wordt gestopt de lezers iets gaan doen tegen klimaatverandering de overheid zich zal gaan inspannen om het aantal ijsberen op peil te houden meer mensen de Noordpool gaan bezoeken nu het nog kan

16 Waarom is de ijsbeer op de foto gemaakt van letters?

A De letters verwijzen naar de tekst van de advertentie.

B Dit was makkelijker dan een echte ijsbeer te fotograferen.

C Een foto van een ijsbeer valt weg tegen de witte achtergrond.

D Niet iedereen kan een ijsbeer herkennen van een foto.

GT-0011-a-10-1-b

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 19

6

lees verder ���

19

29/04/20 16:49

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 20

29/04/20 16:49

Deze toets - is een voorbeeld van hoe de examenstof getoetst kan worden; - bestaat uit een (aangepaste) examenvraag.

Op www.examenbundel.nl vind je een uitwerking van deze schrijf­opdracht.

Meer schrijfopdrachten kun je oefenen in paragraaf 3 Schrijfvaardigheid van deel 1. Daar vind je ook alle informatie die je nodig hebt voor de schrijfopdracht op het centraal examen.

Oriëntatietoets schrijfvaardigheid

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 21

21

29/04/20 16:49

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 22

29/04/20 16:49

zijn, is het een perfecte manier om mijn hoofd leeg te maken. Het eerste jaar ben ik ook helemaal niet met 65 muziek bezig geweest.”

25 (2) Kneppers is niet de enige. Een (5) Oriëntatietoets schrijfvaardigheid snelgroeiend aantal mensen in probeert het Lees de tekst ‘De bonus van het boerenbestaan’ Europa en neemen deAmerika schrijfopdracht door.

70 Schrijf daarna een artikel voor huis-aan-huisbladboerenbestaan De Weekbode. uit. Voor sommigen is het een manier om eens rond te 30 kijken in de wereld, anderen willen Tekst 4 Tekst uiteindelijk hun eigen boerderij beginnen. De beginnende boeren en boerinnen voelen zich geïnspireerd 75 door de vraag naar lokale producten, 35 zorgen over het milieu en de kans om (1) Opeens had Dimitri Kneppers het hebben zich als gemeenschappelijk in de buitenlucht te werken. Ze doen “helemaal gehad met het nachtdoel gesteld om duurzame en zien.” ervaring op door vrijwilligerswerk, Tekst 4 leven”. Twintig jaar lang had hij als manieren te vinden om 45 gezonde 80 (6) korte baantjes, stages en universiDJ Dimitri in alle belangrijke clubs voedsel te produceren.” Dit zegt taire trainingen.

5 gestaan, van Ibiza tot Detroit. Maar Daniel van Demeter Internatio40Edith (3) De industriële landbouw is tientoen was het op. Het was tijd voor naal in jaren het Duitse Darmstadt, tallen de norm geweest.dat 1) “een haakse bocht” in zijn leven. wereldwijd boerde“Jongeren biodynamische geven om de aarde.

Ze (1) Opeens Dimitri het hebben als gemeenschappelijk Kneppers: “Ikhad dacht: die Kneppers muziek van 50 rijen van zich een keurmerk voorziet. “helemaal metikhet doel gesteld duurzame mij is passé.gehad Wat wil nounachtecht?” Hij “Gezond voor om onze planeet, en voor de GT-0011-a-14-1-b 8 / 10 leven”. te Twintig jaar langophad als 45 grond gezonde manieren te vinden om 10 besloot gaan werken eenhijbioloen voor de mensen.”

Demeter DJ Dimitri in alle belangrijke clubs voedsel te produceren.”

Dit een zegtsterk gische zorgboerderij.

“Die band met heeft de afgelopen tien jaar 5 het gestaan, van Ibiza Detroit.

Edith Danielbelangstelling van Demeter Internatiobuitenleven had tot ik altijd al”,Maar zegt toenemende voor het toen was hetdj.op.

Hetveelal was tijd voor naal in hetgeconstateerd.

Duitse Darmstadt, dat de 44-jarige “Het lichame55 boerenvak 1) “eenwerk haakse bocht” zijn leven. boerdewereldwijd lijke en het altijdinbuiten zijn vind (4) Bijna de biodynamische helft van de Nederlandse “Ik elke dacht: die muziek 50 boeren rijen van eenjaar keurmerk voorziet. heerlijk.” En werkdag was van 15 ikKneppers: is 55 of ouder; een op de mij ishem passé.

Wat “Het wil ikene noumoment echt?” Hij “Gezond onze voor anders. vijf is zelfsvoor ouder danplaneet, 65 jaar.voor Veelde 10 ben besloot gaan werken een biologrond de mensen.”

Demeter je detekoeien aan het op melken, van heten nuvoor gebruikte akkerland zal gische zorgboerderij.

“Die band met heeft de afgelopen tien jaar een daarna loop je weer tussen de 60 dus in komende tien tot vijftiensterk het buitenleven had ikgewassen. altijd al”, zegt toenemende belangstelling voor het bloemkolen of andere jaar van eigenaar wisselen. Het de 44-jarige dj.

“Het veelal lichame55 boerenvak geconstateerd.

20 Hoewel het werk soms zwaar kan uitproberen van het boerenbestaan is lijkeiswerk en het altijd buiten (4) Bijna de alleen helft van de voor Nederlandse zijn, het een perfecte manierzijn omvind dan ook niet goed de ik heerlijk.”

En elke werkdag was 15 mijn boeren is 55 jaar of ouder; een hoofd leeg te maken. Het eerste boeren, maar ook goed voor het op de voorben hem “Het ene vijf is zelfs ouder danEuropa 65 jaar.isVeel jaar ik anders. ook helemaal nietmoment met 65 boerenbedrijf.

In heel de ben je de koeien aan het melken, van het nu gebruikte akkerland zal muziek bezig geweest.” situatie vergelijkbaar met Nederland. daarna loop je tussen 60 (5) dusWorld in deWide komende tien tot vijftien 25 (2) Kneppers is weer niet de enige.deEen Opportunities on bloemkolen of andere gewassen. jaar van eigenaar wisselen.

Het snelgroeiend aantal mensen in Organic Farms (WWOOF) is het 20 Europa Hoewelen het werk soms zwaar kan uitproberen van het boerenbestaan Amerika probeert het grootste uitwisselingsprogramma ter is zijn, is het een perfecte manier om dan ook niet alleen goed voor de boerenbestaan uit. Voor sommigen is 70 wereld voor vrijwilligerswerk op boermijn hoofd leegom te eens maken.

Hetteeerste boeren,inmaar ook goed voor het het een manier rond derijen Engeland, aldus programjaar ben ik ook helemaal niet met 65 boerenbedrijf.

In heel Europa 30 kijken in de wereld, anderen willen macoördinator Scarlett Penn. is de muziek bezig situatie vergelijkbaar met Nederland.

“WWOOF’ers zijn onderling erg uiteindelijk hungeweest.” eigen boerderij 25 beginnen.

(2) Kneppers is niet de enige.

Een (5) World Wide Opportunities on verschillend”, weet ze. “Sommigen De beginnende boeren en snelgroeiend aantal in Organic is willen het hunFarms eigen (WWOOF) stuk land en boerinnen voelen zichmensen geïnspireerd 75 willen Europa en Amerika probeert het grootste door de vraag naar lokale producten, graag veeluitwisselingsprogramma leren over het boeren- ter boerenbestaan uit. Voor 70 leven, wereldanderen voor vrijwilligerswerk boer35 zorgen over het milieu en sommigen de kans omis willen gewoonop lekker manier om eens rond derijenwerken in Engeland, inhet deeen buitenlucht te werken.

Ze te doen buiten en wat aldus van deprogramwereld kijken inop dedoor wereld, anderen macoördinator Scarlett ervaring vrijwilligerswerk, zien.” noot 1 30biodynamische landbouw: landbouwwillen waarbij het milieu meer centraal staat dan bijPenn. de industriële landbouw uiteindelijk hunstages eigen boerderij “WWOOF’ers zijnmaken onderling korte baantjes, en universi80 (6) Jonge boeren vaakerg beginnen.

De beginnende boeren en verschillend”, weet ze.

“Sommigen taire trainingen. gebruik van WWOOF voordat ze boerinnen voelenlandbouw zich geïnspireerd 75 beginnen willen hunaan eigen stuk land stage en willen 40 (3) De industriële is tieneen formele of © ThiemeMeulenhoff

23 door de vraag naar lokale producten, graag leren over het boerentallen jaren de norm geweest. aan eenveel studie over duurzame landzorgen over het milieu de kans leven,“Ik anderen willen lekker 35 “Jongeren geven om de en aarde.

Ze om bouw. heb een tijdjegewoon WWOOF buiten werken en wat van de wereld in de buitenlucht te werken. Ze doen

De bonus van het boerenbestaan

De bonus van het boerenbestaan

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 23

29/04/20 16:49

110

rische technieken op het Groenhorst (5) World Wide Opportunities on College. Volgens hem wordt een (10) Organic Farms (WWOOF) is het Oriëntatietoets schrijfvaardigheid

Examenbundel 2020 | 2021 steeds groter aantal studenten 150 grootste uitwisselingsprogramma ter aangesproken door veranderingen op 70 wereld voor vrijwilligerswerk op boer115 het gebied van lokale productie en derijen in Engeland, aldus programmilieubewustzijn. “Onze studenten macoördinator Scarlett Penn. hebben één ding gemeen”, aldus “WWOOF’ers zijn onderling erg Donkers. “Ze geven om de aarde. Ze 155 verschillend”, weet ze. “Sommigen zijn erg idealistisch als het over hun 75 willen hun eigen stuk land en willen 120 toekomst gaat. De studenten hebben energie.” graag veel leren over het boerensteeds meer het idee dat je landbouw leven, anderen willen gewoon lekker enikwat van de wereld 85 buiten gedaanwerken voordat naar school ging, kunt inzetten als instrument van zien.” omdat het een prima manier is om verandering, als een manier om echt 80 (6) Jonge boeren makenmee vaakte allerlei boerenbedrijven iets bij te dragen.” gebruik van WWOOF voordat ze maken”, zegt Josephine Connelly. Zij 125 (9) Omdat nu op diverse scholen beginnen aan een formele stage is nu bezig aan haar tweede jaar of van cursussen duurzame landbouw studiecursus over duurzame landnoot 1 biodynamische landbouw: 90 aan een een vierjarige biodynamische worden aangeboden, lerenlandbouw steeds waarbij bouw.

“Ik heb tijdje WWOOF in landbouw aan een de Warmonderhof meerindustriële mensenlandbouw het boerenbedrijf 85 gedaan ik naar school ging, kunt inzetten als instrument van Dronten.voordat In dit centrum is het Groenkennen door stages op het platteomdat het eenwerkzaam. prima manier om als een manier echt horst College Dit is college land. In Amerika is die trend om duidelijk 130 verandering, 8 / 10 lees verder ►►► allerlei boerenbedrijven mee te iets bij teDe dragen.” biedt een vierjarige beroepsopleiding te zien. belangrijkste bron voor Connelly. Zij 125 (9) Omdat nu op diverse scholen aan. Er iszegt ookJosephine een tweejarige 95 maken”, stages op boerderijen is de startis nu bezigvoor aanvolwassenen haar tweede van jaar elke van cursussen landbouw opleiding pagina die duurzame wordt beheerd door 90 een vierjarige cursus biodynamische GT-0011-a-14-1-b worden steeds 9 / 10 leeftijd.

ATTRA,aangeboden, de landelijke leren informatielandbouw aan studeert de Warmonderhof in het boerenbedrijf (7) Josephine ’s ochtends 135 meer dienstmensen voor duurzame landbouw. De Dronten. dit centrum is hetopGroenkennen door stages op het plattetheorie enInwerkt ’s middags een site vormt een database met circa 130 land.

College werkzaam.die Ditvercollege In Amerika is die trend duidelijk van de vier boerderijen veertienhonderd boerderijen die een 100 horst biedt eenzijn vierjarige te zien. De belangrijkste bron voor bonden aan de beroepsopleiding school. “We leerplek aanbieden.

Dit aantal is in 95 aan.

Er is ook een tweejarige stages op boerderijen is de starthebben een boerderij met koeien, de laatste twee jaar verdubbeld, opleiding voorvoor volwassenen van elke die wordtAdam, beheerd een boerderij kleinschalige 140 pagina aldus Katherine diedoor de dataleeftijd.

ATTRA, de landelijke informatietuinbouw, eentje voor grootschalige base beheert.

Adam schrijft de toe135 dienst Josephine studeert ’s een ochtends vooralleen duurzame landbouw.

De 105 (7) landbouw en we hebben boomname niet toe aan de theorie enkan werkt middags op een site vormt een database met gaard. Ik dus’sverschillende groeiende belangstelling voorcirca duur100 van de vier boerderijen dieConnelly, verveertienhonderd diede een dingen uitproberen”, zegt zame landbouw, boerderijen maar ook aan bonden zijn aan dezich school.

“We aanbieden. aantal is in die besloten heeft toe te leggen 145 leerplek economische misère.Dit“Als de econohebben een boerderij met koeien, de jaar op kleinschalige tuinbouw. mielaatste hapert,twee gaan de verdubbeld, boerderijen 140 aldus boerderij vooronderwijst kleinschalige Katherine Adam, die de data110 een (8) Gied Donkers agrameer op stagiaires leunen, vooral de base beheert.

Adammerkt schrijft tuinbouw, eentje voor grootschalige rische technieken op het Groenhorst kleinere bedrijven”, zede op.toe105 landbouw name niet alleen toe aan de platteen we hebben een een boomCollege. Volgens hem wordt (10) “Ik ben herboren op het gaard. kan dus verschillende voor steeds Ik groter aantal studenten 150 groeiende land”, blikt belangstelling Kneppers terug op duurzijn dingen uitproberen”, zegt Connelly, op zame landbouw, maar aantede aangesproken door veranderingen beslissing om even gasook terug heeft zichproductie toe te leggen 145 economische misère.

“Als de“Je econo115 die het besloten gebied van lokale en nemen van een druk leven. hebt op kleinschalige tuinbouw. mie gaanwat de je boerderijen milieubewustzijn.

“Onze studenten daarhapert, vrede met doet.” Na drie 110 (8) Gied één Donkers onderwijstaldus agrameer leunen, hebben ding gemeen”, jaar inop destagiaires buitenlucht is DJ vooral Dimitri de rische technieken opom hetde Groenhorst bedrijven”, ze op.

Donkers.

“Ze geven aarde. Ze 155 kleinere weer begonnen metmerkt draaien.

“Dankzij College.

Volgens hem eenhun (10) “Ik ben herboren op het zijn erg idealistisch alswordt het over de boerderij barst ik weer vanplattede groter aantal studentenhebben 150 land”, blikt Kneppers terug op zijn 120 steeds toekomst gaat.

De studenten energie.” aangesproken door veranderingen op beslissing om even gas terug te steeds meer het idee dat je landbouw 115 het gebied van lokale productie en nemen van een druk leven. “Je hebt milieubewustzijn. “Onze studenten daareen vrede metvan watDiane je doet.”

Na drie Naar artikel Daniel, hebben één ding gemeen”, aldus jaar maart in de buitenlucht is DJ Dimitri Ode, 2011 Donkers. “Ze geven om de aarde. Ze 155 weer begonnen met draaien. “Dankzij zijn erg idealistisch als het over hun de boerderij barst ik weer van de 120 toekomst gaat.

De studenten hebben noot 1 biodynamische landbouw: landbouw waarbij hetenergie.” milieu meer centraal staat dan bij de

© ThiemeMeulenhoff 24 steeds meer het idee dat je landbouw industriële landbouw

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 24

Naar een artikel van Diane Daniel, Ode, maart 2011

29/04/20 16:49

Nederlands vmbo-gt/mavo

Oriëntatietoets schrijfvaardigheid

Schrijfopdracht Op jouw school wordt elk jaar aan het begin van het examenjaar een werkweek georganiseerd. Naast het leren van allerlei nieuwe dingen is natuurlijk ook de gezelligheid erg belangrijk. Met veel plezier denk je terug aan het verblijf op de biologische boerderij Oud Vordenhove op de Veluwe. Samen met jouw klasgenoten heb je in het afgelopen jaar op de boerderij ervaren dat het werken in de buitenlucht niet alleen lichamelijke inspanning vraagt, maar ook veel afwisseling biedt. Tijdens die week zag je van dichtbij hoe in de huidige tijd steeds vaker op een duurzame en gezonde manier voedsel wordt geproduceerd.

Enige tijd na de werkweek zie je in de aula van je school onderstaande poster.

Boer zoekt schrijftalent Ben jij die examenleerling vmbo die ons over het boerenleven gaat vertellen?

Ben jij die leerling die ook een leuk verhaal kan schrijven?

Dan is deze schrijfwedstrijd iets voor jou!

Zet je ideeën over het boerenleven in een artikel en stuur dat naar www.boerzoektschrijftalent.nl.

De drie beste, leukste of origineelste inzendingen komen in De Weekbode, het huis-aan-huisblad van jouw regio. Dan ben je dus ook meteen een beetje beroemd!

Voor 30 juni moet jouw artikel in ieder geval binnen zijn op de site.

Wil je nog handige schrijftips? Die vind je daar ook.

Natuurlijk belonen wij jouw werk! * Eerste prijs: een dagje quad rijden voor 2 personen * Tweede prijs: 2 kaartjes voor Monstertrucks in Gelredome Arnhem * Derde prijs: cadeaubon ter waarde van € 30,Wie gaat jouw schrijfwerk beoordelen?

De jury bestaat uit: Hans Adriaans (journalist De Weekbode) Petra Visser (directeur bibliotheek) Cees Janssen (directeur ROC De Gaard)

© ThiemeMeulenhoff

EB_vmbo_Nederlands_Deel1.indd 25

25

29/04/20 16:49

examen bundel examenbundel.nl

examenbundel 2020 2021

examenbundel vmbo-gt / mavo Nederlands vmbo-gt / mavo Engels vmbo-gt / mavo Duits vmbo-gt / mavo Frans vmbo-gt / mavo Economie vmbo-gt / mavo Maatschappijkunde vmbo-gt / mavo Geschiedenis vmbo-gt / mavo Aardrijkskunde vmbo-gt / mavo Wiskunde vmbo-gt / mavo Nask 1 vmbo-gt / mavo Nask 2 vmbo-gt / mavo Biologie

Geschikt voor het vernieuwde examen van 2021!

Meer dan alleen oefenexamens

samengevat vmbo Nederlands 2F vmbo Rekenen 2F vmbo-kgt Economie vmbo-gt / mavo Geschiedenis vmbo-kgt Aardrijkskunde vmbo-kgt Wiskunde

Tips, tricks en informatie die jou helpen bij het slagen voor je eindexamen vind je op examenbundel.nl! Nog meer kans op slagen? Volg ons ook op social media. #geenexamenstress

vmbo-kgt Nask 1 vmbo-gt Nask 2 vmbo-kgt Biologie

vmbo-gt Nederlands

examenidioom + examenbundel + samengevat + zeker slagen! = #geenexamenstress

2020 2021

vmbo-gt/mavo

Nederlands

examenidioom vmbo Engels vmbo Duits vmbo Frans

zeker slagen ! voor vmbo, havo ĂŠn vwo

EB_vmbo_Nederlands_195x268.indd 1

9 789006 781540

19/05/20 08:45