◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
()
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Συντονισμός– Επιμέλεια ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ ΚΑΛΑΠΟΘΑΚΟΣ Ζωγραφική ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΔΡΑΚΑΚΗ Λογοτεχνία ΒΑΛΙΑ ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ ΤΖΕΝΗ ΚΟΥΚΙΔΟΥ Μουσική ΜΑΡΙΟΣ ΚΥΡΤΑΤΟΣ Γενικά θέματα ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΣΙΝΤΖΑ Τέχνες & Ομογένεια ΑΜΑΛΙΑ ΣΔΡΟΥΛΙΑ Ποίηση ΒΙΒΗ ΦΡΑΓΚΟΥ ERINA ESPIRITU
Σε αυτό το τεύχος... Σελ. 5► Η μαντινάδα του μήνα Στέφανος Λινοξυλάκης Σελ. 6► Αρχαία Δραματική Νίκος Παναγιωτόπουλος Σελ. 14► Η Συνθήκη της Τάσος Μωραΐτης
Ποίηση
Χάγης
Σελ. 22► Μνημεία του κόσμου Αμαλία Σδρούλια
Διορθώσεις ΒΑΛΙΑ ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ Σχεδιασμός- Σελιδοποίηση ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ ΚΑΛΑΠΟΘΑΚΟΣ http
►www.thematologio.gr
► thematologio@in.gr
Like us ► thematologio Read us ►
issuu.com/thematologio
Σελ. 28► Ελληνική Πολιτιστική Βάλια Καραμάνου Σελ. 34► Άυλη Πολιτιστική Δέσποινα Τσίντζα
Κληρονομιά
Κληρονομιά
Σελ. 40► Γράμμα από μια Ανιχνεύτρια Γιάννα, από το enfo.gr Σελ. 44► Διαβάζω... Τζένη Κουκίδου Σελ. 50► Από Καρδιάς Erina Espiritu Σελ. 53► Jim Morrison Μάριος Κυρτάτος
Εικόνα Εξωφύλλου: www.yourarticlelibrary.com (2)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Από τη στιγμή που αντιλαμβάνεται ένας άνθρωπος το προσωρινό της ύπαρξής του, επιθυμεί να αφήσει κάποιο έργο ώστε να τον θυμούνται. Έτσι, άλλος χτίζει σπίτι, άλλος γράφει βιβλία, άλλος ζωγραφίζει, άλλος αφήνει απογόνους. Λειτουργώντας σαν Μονάδα, η Ανθρωπότητα προσπαθεί διαρκώς να αφήσει το δικό της έργο στις επόμενες γενιές. Να αφήσει το κληροδότημά της. Να αφήσει τον Πολιτισμό της. Και οι επόμενες αυτές γενιές ανακάλυψαν τη δυσκολία του έργου της διατήρησης αυτής της κληρονομιάς. Οι καιρικές συνθήκες, τα καθεστώτα, οι πόλεμοι, η αδιαφορία αλλά κυρίως ο αμείλικτος χρόνος, πλήττουν την κληρονομιά του Ανθρώπου. Το συντονισμό αυτής της αδιάκοπης μάχης για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών έχει αναλάβει η UNESCO. Όργανο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, έχει ανακηρύξει χιλιάδες μνημεία ως «Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά» και έρχεται ως αρωγός σε όσους αγωνίζονται για τη διατήρησή τους. Επιπλέον, με τη Συνθήκη (ή Πρωτόκολλο) της Χάγης (1954) μεριμνά για το σεβασμό από τις αντιμαχόμενες πλευρές αυτών των μνημείων σε περίοδο πολέμου. Το τεύχος αυτό του Θεματολογίου είναι αφιερωμένο στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Στα πράγματα (υλικά και άυλα) που μας άφησαν οι πρόγονοί μας, σε αυτά που θέλουμε να αφήσουμε εμείς στα παιδιά μας και στο τι μπορούμε να κάνουμε για να τα διατηρήσουμε. Α.Κ. (3)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(4)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(5)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
«Ω, γάμοι, γάμοι, εμένα με γεννήσατε και πάλι, αφού σπείρατε, ξαναδώσατε την ίδια φύτρα και στο κόσμο φανερώσατε πατέρες, αδέρφια, παιδιά, αίμα συγγενικό που ανακατώθηκε, νύφες, γυναίκες, μητέρες κι όσα πολύ ντροπιαστικά έργα γίνονται στους ανθρώπους ανάμεσα.»(1)
Η δραματική ποίηση συγκλονίζει, συγκινεί, τέρπει, και ορισμένες φορές οδηγεί σε κάθαρση ψυχής. Η πρωιμότερη μορφή της έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Οι μεγαλύτεροι δραματικοί ποιητές, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Αριστοφάνης, με τα έργα τους έχουν δώσει αφορμή για ατελείωτες αναλύσεις και συζητήσεις 2.500 χρόνια τώρα και έχουν καθορίσει οριστικά την εξέλιξη της παγκόσμιας κοσμοθεωρίας.
Δραματική (δράω-ώ) είναι η ποίηση η οποία έχει δράση. Σήμερα, η λέξη δράμα σημαίνει δυσάρεστο γεγονός, ανεπιθύμητη κατάσταση. Στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό σήμαινε την τέχνη του θεάτρου. Είναι ο υψιπετής καρπός του Διθυράμβου, προκύπτοντας έτσι από τις οργιαστικές και ενθουσιώδεις Διονυσιακές τελετουργίες.
(6)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Στις Διονυσιακές τελετουργίες τους, οι αρχαίοι Έλληνες, έψελναν τους ύμνους τους σε ομάδες ανδρών ή αγοριών με συνοδεία αυλού. Ο Θέσπης, στα μέσα του 6 ου αι. π.κ.χ.(2), ξεχώρισε ένα μέλος του χορού, τον κορυφαίο, παρεμβάλλοντας στο διθυραμβικό ύμνο την απαγγελία. Έτσι έχουμε ουσιαστικά την γέννηση της δραματικής ποίησης. Έπειτα, οι επόμενοι ποιητές προσέθεσαν και άλλες καινοτομίες.
Τα αρχαία δραματικά έργα είναι έμμετρα, συνήθως το μέτρο του στίχου τους είναι ιαμβικό τρίμετρο. Η δομή του έργου είναι τυποποιημένη. Έχει έναν πρόλογο, μια πάροδο, εναλλαγή επεισοδίων, που διακόπτονταν από τα στάσιμα και μια έξοδο. Όλοι οι ηθοποιοί ήταν άντρες, φόραγαν προσωπεία και κοθόρνους (3), και οι παραστάσεις τους διδασκόντουσαν στις εξής εορτές: Στα Μεγάλα ἤ ἔν ἄστει Διονύσια το μήνα Ελαφηβολιώνα (τέλη Μαρτίου έως μέσα Απριλίου), όπου διαγωνίζονταν οι τραγικοί ποιητές. Στα Μικρά ἤ κατ' ἀγροὺς Διονύσια, κατά το μήνα Ποσειδεώνα (τέλη Δεκεμβρίου έως αρχές Ιανουαρίου), γίνονταν μόνο επαναλήψεις έργων. Στα Λήναια, το μήνα Γαμηλιώνα (τέλη Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου), γίνονταν κυρίως τραγικοί και κωμικοί αγώνες. Στα Ανθεστήρια, το μήνα Ανθεστηριώνα (τέλη Φεβρουαρίου-αρχές Μαρτίου), αρχικά δε διδάσκονταν δράματα, αλλά αργότερα προστέθηκαν δραματικοί αγώνες.
(7)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Οι ποιητές λάμβαναν μέρος με μια τετραλογία, η οποία περιλάμβανε για τους τραγικούς ποιητές τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα, ενώ για τους κωμικούς τρεις κωμωδίες και ένα σατυρικό δράμα. Το σατυρικό δράμα πάντα έκλεινε την τετραλογία, ενώ τα έργα της υπόλοιπης τριλογίας υπήρχε η δυνατότητα να είναι είτε ανεξάρτητα είτε να διέπονται από αυτοτελή συνέχεια. Το μοναδικό σατυρικό δράμα που έχει σωθεί ολόκληρο είναι ο Κύκλωψ του Ευριπίδη, ενώ η μοναδική σωζόμενη τριλογία είναι η Ορέστεια του Αισχύλου(4).
Στα πρώτα της βήματα λοιπόν έχει αναπτύξει έναν χαρακτήρα φιλοσοφικό, πολιτικό, κοινωνικό, θεσμικό, ανθρωπιστικό, δίχως να χάνει όμως την εσωτερικότητα της θρησκευτικής-τελετουργικής της προέλευσης. Αυτό εξάλλου το μαρτυρούν και η ονομασία των τριών ειδών της δραματικής ποίησης. Έτσι, η τραγωδία ετυμολογείται από την ωδή των τράγων. Όταν ο Μηθύμνιος Αρίων, τον 6ο αι π.κ.χ., εξέλιξε τον διθύραμβο από τον αρχέγονο αυτοσχεδιασμό σε έντεχνη μορφή παρουσίασε τον χορό με την μορφή τράγων, και έδωσε το όνομα του στο μεταγενέστερο είδος της τραγωδίας. Κωμός, ήταν ή εύθυμη και μεθυσμένη παρέα αντρών που ήταν ντυμένοι παρδαλά, στα πλαίσια της διονυσιακής παράδοσης, και είχαν οργιαστική διάθεση. Ο κωμός συνδέεται με τη θρησκευτική λατρεία του φαλλού. Έτσι προέκυψε η κωμωδία. Τέλος, το σατυρικό δράμα που έκλεινε την τετραλογία είναι μια παρωδία βασισμένη στα προηγηθέντα έργα της τετραλογίας. Οι Σάτυροι (5),
(8)
πιστοί ακόλουθοι του Διονύσου, ενέπνευσαν αυτό το είδος(6).
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Τα τρία αυτά είδη γνώρισαν τεράστια άνθιση και αναγνώριση μέσα στους θεσμούς της πόλης-κράτους, και ιδιαίτερα της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Αργότερα, και όταν η πολιτειακή δομή αυτή έδινε σταδιακά την θέση της σε μεγαλύτερες ,πολυπολιτισμικές, δομές η δραματική ποίηση αλλάζει περιεχόμενο. Εξάλλου, στην κοσμοκρατορία που έχτισε ο Μέγας Αλέξανδρος, πως θα μπορούσαν οι θεατές της Αλεξάνδρειας λ.χ. να παρακολουθήσουν την διακωμώδηση προσώπων της Αντιόχειας. Δεν θα μπορούσαν να μεταφερθούν νοερά στην εύθυμη παρέα του κωμού, και να λάβουν τα υπέροχα δώρα της δραματικής τέχνης, διότι δεν γνώριζαν τα πρόσωπα που διακωμωδούνταν. Την ίδια δυσκολία στην κατανόηση και αφομοίωση τους παρουσιάζουν αυτά τα έργα και για εμάς, τους σύγχρονους.
(9)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο «θησαυρός» εκείνης της εποχής αριθμεί σε ελάχιστα έργα τα οποία έχουν σωθεί ολόκληρα. Πιο συγκεκριμένα από τον Αισχύλο έχουμε μόνο επτά, επτά και από τον Σοφοκλή, δεκαεννέα από τον Ευριπίδη και από τον Αριστοφάνη έντεκα. Είχαν γραφτεί περισσότερα από 1.000, από 270 περίπου δραματουργούς, των οποίων ξέρουμε τα ονόματα μόνο ή τους τίτλους των έργων τους. Οπωσδήποτε, θα είχαν γραφτεί και έργα ενδεχομένως ανώτερα από αυτά που διασώθηκαν. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Αριστοφάνης δεν ήταν πάντοτε οι νικητές στους ετήσιους δραματικούς αγώνες, αν και ακόμη θεωρούνται ανυπέρβλητοι. Αυτή η «λειψή» κληρονομιά στιγμάτισε για πάντα την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό μας. Από τη δραματική ποίηση προέκυψε ο κινηματογράφος, η τηλεόραση. Ενίσχυσε τις κοινωνικές συναναστροφές. Δάνεισε σε σύγχρονες θρησκείες την δομή της (7). Μας άφησε μια εκπληκτική κληρονομιά από αρχαιολογικούς θησαυρούς, μοναδικής αρχιτεκτονικής. Ώθησε τον πολιτισμό σε νέα μονοπάτια, δίνοντας γόνιμη σκέψη στον ανθρώπινο νου. Υπέδειξε στον άνθρωπο την ένθεη του φύση, οδηγώντας τον με ασφάλεια μέσα από τα «μονοπάτια» της για να του την προσφέρει. Η αρχαία δραματική ποίηση συνέβαλε και αυτή ώστε η εποχή της να θεωρείτε εποχή κλάσεως(8). Τα πρώτα της βήματα τα έκανε την περίοδο του Περικλή, δίνοντας και αυτή λάμψη και ποιότητα στο χρυσό αιώνα του. Ο απόηχος εκείνης εποχής της ακόμη συγκινεί και συγκλονίζει, και θέλει τους πιο ονειροπόλους να την επισκέπτονται με τα ακούραστα φτερά της διανόησής τους.
(10)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(1) Απόσπασμα Μονολόγου του Οιδίποδα από την τραγωδία του Σοφοκλή, «Οιδίπους Τύ-
ραννος». (2) Προ κοινής χρονολόγησης. Χρησιμοποιείται εδώ, για λόγους διακριτικότητας. (3) Είδος μπότας με χοντρή σόλα που δενόταν μπροστά με κορδόνια και ταίριαζε και στα δυο πόδια, ώστε να φαίνονται οι ηθοποιοί ψηλότεροι και επιβλητικότεροι. (4) Οι τρεις τραγωδίες που αποτελούν την Ορέστεια είναι «Αγαμέμνων», «Χοηφόροι» και «Ευμενίδες». (5) Οι Σάτυροι ήταν κατώτερα μυθικά όντα, "δαίμονες" της ελληνικής μυθολογίας, (πνεύματα των βουνών και των δασών), οι οποίοι απεικονιζόντουσαν από τη μέση και πάνω σχεδόν ανθρωπόμορφοι, φαλακροί και με μυτερά αφτιά, αλλά με πόδια και ουρά τράγου. (6) Η Σατιρική ποίηση και το Σατυρικό δράμα είναι διαφορετικά είδη. Η Σάτιρα θεωρείται πως είναι ποίηση λατινικής καταγωγής, η οποία σκώπτεται και διακωμωδεί πρόσωπα και καταστάσεις. Βέβαια, μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει το γεγονός πως παρόμοια διάθεση έχουν τα Σατυρικά δράματα και η αρχαία Ελληνική Κωμωδία γεγονός που αμφισβητεί την καθαρότητα και την προέλευση της Σάτιρας. (7) Ο Χριστιανισμός, στις τελετουργίες του, ακολουθεί συνειδητά της δομή της. Οι ιερείς είναι οι πρωταγωνιστές των επεισοδίων, ενώ οι ψάλτες αντικαθιστούν τον χορό των στάσιμων. (8) Αναφορά στην κλασική εποχή, η οποία διαρκεί περίπου από το 499. έως το 323 π.κ.χ. Όσο δηλαδή διαρκεί και η αρχαία δραματική ποίηση. (11)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
www.eemaa.eu
(12)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(13)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
elinamoustaira.blogspot.com Η Σύμβαση της Χάγης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε Περίπτωση Ένοπλης Σύγκρουσης αποτελεί μια προσπάθεια της UNESCO να θέσει όρους και κανόνες για τη διεξαγωγή ενόπλων συγκρούσεων σε σχέση με τον κίνδυνο καταστροφής πολιτιστικών αγαθών. Η Σύμβαση και τα πρόσθετα πρωτόκολλα σε αυτή θεσπίζουν κατά βάση ένα πλαίσιο υποχρεώσεων για τα συμβαλλόμενα μέρη, τα οποία οφείλουν να λαμβάνουν σειρά μέτρων για την προστασία των πολιτισμικών αγαθών τόσο σε καιρό ειρήνης, όσο και σε καιρό πολέμου. (14)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Αν και οι πρώτες προσπάθειες για τη
της χαρακτηρισθείσας από το ναζιστικό
σύναψη μιας διεθνούς σύμβασης για την
καθεστώς
προστασία των πολιτιστικών αγαθών α-
(Entartete Kunst)», έργων δηλαδή που θε-
νάγεται ήδη στα τέλη του 19ου αιώνα και
ωρούνταν από τους ναζιστές ως φθοροπο-
πιο οργανωμένα στο Μεσοπόλεμο, η ισ-
ιά για τα κοινωνικά ήθη· η συστηματική
χύουσα σύμβαση γεννήθηκε κυριολεκτι-
καταλήστευση των καλλιτεχνικών συλλο-
κά εξ αφορμής και μέσα από τις στάχτες
γών Εβραίων συλλεκτών· αλλά και οι με-
του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις ση-
γάλης κλίμακας καταστροφές έργων τέχ-
μαντικές καταστροφές που αυτός επέφε-
νης που προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια
ρε, μεταξύ άλλων, και στην πολιτιστική
του πολέμου, είτε λόγω των ενόπλων συρ-
κληρονομιά
εθνών.
ράξεων, είτε στο πλαίσιο της συστηματι-
Έμπνευση για τη Σύμβαση της Χάγης α-
κής αφαίρεσης πολιτιστικών αγαθών από
ποτέλεσαν οι συμβάσεις της Χάγης του
τις κατακτημένες χώρες προκειμένου να
1899 και του 1907 για το Δίκαιο του Πολέ-
εμπλουτίσουν τις γερμανικές συλλογές
μου και ιδίως το λεγόμενο Σύμφωνο Ρέ-
και να κοσμήσουν την νέα πρωτεύουσα
ριχ ή Σύμφωνο της Ουάσιγκτον (Roerich
που ο Χίτλερ σκόπευε να ιδρύσει μετά το
Pact) που υπογράφηκε μεταξύ μελών της
τέλος του πολέμου (οι επιμελητές του Αρ-
Παναμερικανικής
1935
χαιολογικού Μουσείου της Αθήνας αναγ-
(παρότι είχε προταθεί και καταρχήν εγ-
κάστηκαν να καταχώσουν τα σπουδαιό-
κριθεί και από την Επιτροπή Μουσεια-
τερα εκθέματα σε λάκκους σκαμμένους
κών Υποθέσεων της Κοινωνίας των Εθ-
κάτω από τις αίθουσες του Μουσείου λίγο
νών). Το βασικό κίνητρο αποτέλεσαν οι
πριν την επέλαση της Βέρμαχτ στην Αθή-
πικρές εμπειρίες του ναζιστικού καθεστώ-
να προκειμένου να αποφύγουν ακριβώς
τος: η συστηματική καταστροφή έργων
τέτοιου είδους λεηλασίες).
των
εμπολέμων
Ένωσης
το
ως
«εκφυλισμένης
τέχνης
(15)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Υπολογίζεται πως στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα και το Γ’ Ράιχ είχαν κατασχέσει περίπου 20% της σωζόμενης δυτικής τέχνης και είχαν λεηλατήσει περί το ένα τρίτο των ιδιωτικών συλλογών της Ευρώπης. Όλα αυτά τα γεγονότα αποτέλεσαν το έναυσμα για μια πιο ουσιαστική προσπάθεια από όσες είχαν ως τότε γίνει, προκειμένου να προστατευθούν τα έργα πολιτισμού σε περίπτωση ενόπλων συρράξεων. Οι προσπάθειες που είχαν σταματήσει με την έκρηξη του πολέμου εντάθηκαν και πάλι το 1948 για να καταλήξουν στη Σύμβαση του 1954, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1956 (όπως και το πρώτο πρόσθετο πρωτόκολλο). Οι ωμότητες του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, με αποκορύφωμα (όσον αφορά την καταστροφή πολιτισμικών αγαθών) την ανατίναξη της γέφυρας του Μόσταρ, έδωσαν το έναυσμα για την υπογραφή και υιοθέτηση ενός ακόμη πρόσθετου πρωτοκόλλου της Σύμβασης το 1999, το οποίο τέθηκε σε ισχύ το 2004.
gorganews.gr (16)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Το Σύμφωνο Ρέριχ στηριζόταν σε μια βασική αρχή, την αρχή ότι η περιφρούρηση και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς υπερτερεί και υπερέχει έναντι κάθε στρατιωτικής αναγκαιότητας και μεθόδευσης. Η αρχή αυτή δεν έγινε πάντοτε σεβαστή κατά τη διάρκεια ισχύος του Συμφώνου μέχρι και σήμερα. Για το λόγο αυτό, η Σύμβαση της Χάγης, αν και διαπνέεται από ένα παρόμοιο πνεύμα, σε μια προσπάθεια ρεαλιστικού συγκερασμού συμφερόντων προβλέπει περιπτώσεις στις οποίες «επιτακτική στρατιωτική ανάγκη» μπορεί να υπερτερήσει των στόχων της Σύμβασης· ταυτόχρονα όμως προσπαθεί να αναγάγει την πολιτιστική κληρονομιά κάθε λαού σε κοινή κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας, ανεξάρτητα από την προέλευσή της και την εθνικότητα του δημιουργού, και τονίζει τις επιζήμιες συνέπειες από την καταστροφή έργων τέχνης για την πολιτιστική ταυτότητα όλων των ανθρώπων. Με τη Σύμβαση της Χάγης του 1956 επιχειρείται με άλλα λόγια η οικουμενοποίηση του αγαθού του πολιτισμού και η εμπέδωση της κοινής ευθύνης όλης της ανθρωπότητας για την προάσπιση και διατήρηση εν μέσω εμπόλεμων συγκρούσεων των επιμέρους δημιουργημάτων της ανθρώπινης διάνοιας. Ταυτόχρονα ήδη στο προοίμιο της Σύμβασης επισημαίνεται ότι η εν λόγω προσπάθεια δεν μπορεί να είναι μόνο συλλογική από πλευράς των κρατών, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί τη λήψη μέτρων προστασίας σε εθνικό επίπεδο· και μάλιστα ήδη σε καιρό ειρήνης. (17)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Στα επόμενα επιχειρείται μια σύντομη σκιαγράφηση του περιεχομένου και του πνεύματος της Σύμβασης της Χάγης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε Περίπτωση Ένοπλης Σύγκρουσης:
Η Σύμβαση απαρτίζεται από το καθαυτό κείμενο της Σύμβασης, τους Κανονισμούς Εκτέλεσής της καθώς και τα δύο πρόσθετα πρωτόκολλα του 1954/1956 και του 1999/2004.
Για τους σκοπούς της Σύμβασης ο όρος «πολιτισμικά αγαθά (cultural property)» έχει ένα εξαιρετικά ευρύ περιεχόμενο, περιλαμβάνοντας ως άξια προστασίας όχι μόνο κινητά και ακίνητα αγαθά καλλιτεχνικού, ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αλλά και επιστημονικές συλλογές και μελέτες των εν λόγω έργων, μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχεία και λοιπά σχετικά ερευνητικά κέντρα.
Τα συμβαλλόμενα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατέψουν τα πολιτισμικά αγαθά όχι μόνο από καταστροφή στο πλαίσιο ένοπλης σύρραξης, αλλά και από λεηλασίες, κλοπή, πράξεις βανδαλισμού ή καταστροφή ως αντίποινα. Επίσης υποχρεούνται να αποτρέπουν την εξαγωγή πολιτισμικών αγαθών από εμπόλεμες ζώνες, να κατάσχουν τυχόν αφαιρεθέντα από άλλο συμβαλλόμενο κράτος πολιτισμικά αγαθά που εισήχθησαν με οποιοδήποτε τρόπο στο έδαφός τους και να επιστρέφουν αυτά στο κράτος προέλευσης.
www.ereportaz.gr (18)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Προβλέπεται η δημιουργία και τοπο-
Οι παραπάνω υποχρεώσεις βαρύνουν
θέτηση διακριτικού σήματος στα άξια
καταρχήν τα συμβαλλόμενα μέρη, δηλα-
προστασίας πολιτισμικά αγαθά, καθώς
δή τα κράτη που έχουν υπογράψει και
και επισήμανση των ιδιαίτερα μεγάλης
επικυρώσει τη Σύμβαση, και ανακύπτουν
αξίας πολιτισμικών αγαθών. Επίσης θεσ-
σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ τους,
πίζεται η σύσταση και τήρηση Διεθνούς
πλήρους ή μερικής κατοχής του ενός από
Μητρώου Πολιτισμικών Αγαθών υπό Ει-
άλλο συμβαλλόμενο κράτος, αλλά και σε
δική Προστασία.
περιπτώσεις μη διεθνούς (εσωτερικής) σύγκρουσης, οπότε οι σχετικές υποχρεώ-
Η Σύμβαση περιλαμβάνει σειρά ειδικών
διατάξεων
για
τη
σεις βαρύνουν τις ένοπλες ομάδες εντός
δημιουργία
του ίδιου κράτους (και το κράτος καθεαυ-
«ασύλων» για την προστασία πολιτισμι-
τό, στο βαθμό που η κρατική εξουσία δεν
κών αγαθών σε καιρό πολέμου, τους
έχει καταλυθεί λόγω της εσωτερικής σύρ-
όρους μεταφοράς των εν λόγω αγαθών,
ραξης).
την προστασία του προσωπικού συντήρησης και φύλαξής τους, καθώς και για το
Με
το
δεύτερο
πρωτόκολλο
του
γενικό πλαίσιο διευθέτησης διαφορών με-
1999/2004 επιχειρήθηκε η αντιμετώπιση
ταξύ των συμβαλλόμενων κρατών με τη
ελλείψεων της Σύμβασης του 1954, όπως
βοήθεια των εκάστοτε «προστάτιδων δυ-
αυτές αναδείχτηκαν λόγω του πολέμου
νάμεων», δηλαδή ενός ή περισσότερων
στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ενδεικτικά
τρίτων κρατών που τα εμπλεκόμενα σε
τέθηκαν λεπτομερέστεροι όροι και προϋ-
μια σύρραξη μέρη έχουν ορίσει ως εκπρό-
ποθέσεις προστασίας, συγκεκριμενοποιή-
σωπο στις διαβουλεύσεις με την άλλη πλε-
θηκαν περαιτέρω οι κυρώσεις για παρα-
υρά.
βάσεις της Σύμβασης και θεσπίστηκε Διακυβερνητική Επιτροπή με έργο την εποπτεία εφαρμογής του πρωτοκόλλου. Με τα μέτρα αυτά δημιουργήθηκε ένα δεύτερο επίπεδο προστασίας υψηλότερο από αυτό που καταρχήν παρείχε η Σύμβαση του 1956.
(19)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Παρά το ενισχυμένο πλαίσιο προστασίας που έθεσε το δεύτερο πρωτόκολλο, η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά εξακολουθεί να μην είναι επαρκώς προστατευμένη. Βασικό πρόβλημα της Σύμβασης του 1956, όπως και των περισσότερων διεθνών συμβάσεων, αποτελεί η έλλειψη ενός αποτελεσματικού πλαισίου επιβολής κυρώσεων για τις παραβιάσεις αυτής, δηλαδή η απουσία ενός ισχυρού μηχανισμού διεθνούς καταναγκασμού. Η Σύμβαση και τα πρόσθετα πρωτόκολλα προβλέπουν απλώς πως κάθε συμβαλλόμενο κράτος υποχρεούται να επιβάλει τις προβλεπόμενες από το εσωτερικό του δίκαιο διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στα πρόσωπα που παραβιάζουν τους όρους της Σύμβασης με οποιονδήποτε τρόπο και πως οφείλει να διασφαλίζει την ποινική, διοικητική ή πειθαρχική δικαιοδοσία του για παραβιάσεις τελούμενες στο έδαφός του ή από πολίτες του ή από διαμένοντες στην επικράτειά του· σιωπά όμως ως προς τους μηχανισμούς επιβολής της Σύμβασης από ένα συμβαλλόμενο κράτος σε άλλο που αρνείται να συμμορφωθεί. Κατ’ αποτέλεσμα σε μια τέτοια περίπτωση το θιγόμενο κράτος μπορεί μόνο να καταφύγει στα καθιερωμένα διεθνή fora όπως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με όσες δυσκολίες αυτό συνεπάγεται όχι μόνο για την προσφυγή καθαυτή, αλλά ακόμη και για την ίδια τη θεμελίωση της αρμοδιότητας του Διεθνούς Δικαστηρίου να δικάσει τέτοιου είδους διαφορές και, στη συνέχεια, τη δυσκολία εκτέλεσης τυχόν καταδικαστικών αποφάσεων. Επιπλέον πρόβλημα αποτελεί το γεγονός πως η Σύμβαση του 1956 δεσμεύει καταρχήν μόνο τα κράτη που έχουν προσχωρήσει σε αυτήν. Εφόσον οι συντελούμενες καταστροφές δεν άπτονται άμεσα ή έμμεσα ενός από τα συμβαλλόμενα κράτη, η διεθνής κοινότητα αδυνατεί να παρέμβει και παρακολουθεί ανήμπορη τα τεκταινόμενα, όπως κατέδειξε εντελώς πρόσφατα η καταστροφή ασσυριακών, ρωμαϊκών και άλλων αρχαιοτήτων στις ελεγχόμενες από το Ισλαμικό Κράτος περιοχές της Μέσης Ανατολής. Επομένως η Σύμβαση της Χάγης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε Περίπτωση Ένοπλης Σύγκρουσης αποτελεί μεν ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά απομένουν ακόμη αρκετά βήματα μέχρι τη δημιουργία ενός συνεκτικού και αποτελεσματικού πλαισίου για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
(20)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(21)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
www.davidmus.dk
Οι εντυπωσιακοί τοίχοι του Οχυρού του Αγρα αποτυπώνουν μια θαυμάσια πολιτεία που έχει τα πάντα, επιβλητικά παλάτια, τζαμί. Το οχυρό είναι φτιαγμένο από κόκκινους αμμόλιθους και ανήκει στα πιο σημαντικά μνημεία του 16ου αιώνα. Εναν αιώνα αργότερα έκλεψε τη δόξα του κατασκευαστή ο εγγονός του, αυτοκράτορας Σαχ Γιαχάν, γιατί θέλησε να κατασκευάσει ένα μαυσωλείο για τη νεκρή γυναίκα του και μάλιστα του έδωσε το όνομα Ταζ Μαχάλ.
(22)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Σε όλον το κόσμο είναι γνωστό, ότι η Πομπηία, η διασημότερη πόλη του κόσμου, μετατράπηκε σε φάντασμα, όταν εξερράγη ο Βεζούβιος το 79 μ.Χ. Κάτι που δεν έχει γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό, είναι το πεπρωμένο και μιας άλλης πόλης, της Herculaneum, που έπεσε επίσης θύμα του Βεζούβιου. Όποιος επισκέπτεται την πόλη αυτή μένει έκθαμβος, γιατί η υπεροχή των ερειπίων της είναι ανώτερη σε σύγκριση με αυτών της Πομπηίας. Και τα δύο μνημεία ωστόσο ανήκουν στη λίστα που έχει καταγράψει η UNESCO σχετικά με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομίας της.
Είναι απερίγραπτα τα συναισθήματα σεβασμού που πηγάζουν μέσα από την επίσκεψη της πύλης της Πέτρας στην Ιορδανία. Δύο από τα σημαντικότερα οχυρά σταυροφόρων, το φρούριο του Shobak και Karak, είναι καταδικασμένα στην αφάνεια μόνο και μόνο για το λόγο, ότι βρίσκονται κοντά στην πόλη της Πέτρας. Πρόκειται για ερείπια του 13ου αιώνα που αποτελούν παράδειγμα αρχιτεκτονικής και στρατιωτικών παραδόσεων εκείνης της εποχής.
(23)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Η Καισάρεια, μια αρχαία Ρωμαϊκή πόλη στο σημερινό Ισραήλ, αποτελεί ένα τουριστικό αξιοθέατο που καταγράφει εικόνες από το βυζαντινό δρόμο, το ρωμαϊκό θέατρο, το φρούριο των σταυροφόρων. Ένα από τα σπουδαιότερα ωστόσο κομμάτια της πόλης, το υδραγωγείο, που βρίσκεται 10 χλμ μακριά από τον κυρίως αρχαιολογικό χώρο παραμένει ένα οικοδόμημα που λίγοι επιλέγουν να επισκεφτούν. Το υδραγωγείο κατασκευάστηκε ακριβώς γιατί η πόλη δεν είχε τρεχούμενο νερό και με τα χρόνια αυξήθηκε ο πληθυσμός της. Οπότε θα έπρεπε να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων της.
(24)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες τοποθεσίες του πλανήτη και εξαιρετική πηγή λαογραφικών ανακαλύψεων είναι το Μάτσο Πίτσου στο Περού. Εκτός από αυτό το τόσο θαυμάσιο μονοπάτι των Ίνκας υπάρχουν και άλλα τουριστικά με σπουδαιότερο το Winay Wayna. Το μέρος προσφέρει μια σειρά από φυσικές ομορφιές, όπως την υπέροχη θέα στον ποταμό Urubamba, και έχει ένα εκπληκτικό όνομα «αιώνια νιότη».
(25)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο καθεδρικός ναός της Βαρκελώνης Catedral de la Santa Creu i Santa Eulàlia αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα και ένα πραγματικό έργο τέχνης, ο οποίος προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες. Στον θαυμάσιο αυτό ναό έχει το θρόνο του ο αρχιεπίσκοπος της Βαρκελώνης. Ο ναός είναι κτισμένος με έναν εντυπωσιακό γοτθικό ρυθμό που ξεκίνησε το 1928 και ολοκληρώθηκε το 1890. Η απόσταση του από τη Sagrada Familia, ίσως το γνωστότερο έργο του Άντονι Γκαουντί, είναι περίπου 5 χλμ και οι δύο ναοί διαφέρουν από πλευρά δημοτικότητας.
Ο Πύργος της Πίζας προοριζόταν να φιλοξενήσει το καμπαναριό του Καθεδρικού Ναού (Duomo di Pisa). Μετά το ανεπανόρθωτο κατασκευαστικό λάθος του Πύργου της Πίζας, που σιγά σιγά καταρρέει, ο Καθεδρικός Ναός, ένα πραγματικό αριστούργημα αρχιτεκτονικού και αισθητικού ενδιαφέροντος, δεν πρόκειται ποτέ να πάρει τη δόξα που του αξίζει.
(26)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Το Crypte Archeologique είναι το πιο αντιπροσωπευτικό μέρος για όσους θέλουν να γνωρίσουν το Παρίσι και την ιστορία του, τα ερείπια τειχών, δρόμων, το σύστημα θέρμανσης της πόλης που χρησιμοποιούσαν κατά τη διάρκεια του 2ου και του 1ου αιώνα. Λίγοι ωστόσο επισκέπτονται τον αρχαιολογικό τόπο γιατί ακριβώς υποσκιάζεται από την Παναγία των Παρισίων, εφόσον το Crypte Archeologique βρίσκεται κάτω από τον επιβλητικό ναό της Παναγίας των Παρισίων.
(27)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Χίλια και επτά Μνημεία απαριθμούνται στον πρόσφατο κατάλογο της UNESCO ως πολιτιστικά στοιχεία της παγκόσμιας κληρονομιάς. Ανάμεσά τους δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν είκοσι δύο (μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι) της χώρας μας που παρατίθενται ως εξής: Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα Αρχαιολογικός τόπος των Δελφών Ακρόπολις Αθηνών Άγιο Όρος Αρχαιολογικός χώρος Επιδαύρου Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης Μετέωρα Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου Αρχαία Ολυμπία Μυστράς Μονή Δαφνίου, Μονή Οσίου Λουκά και Νέα Μονή Χίου Δήλος Πυθαγόρειον και Ηραίον Σάμου Αρχαιολογικός τόπος της Βεργίνας Ιστορικό Κέντρο (Χώρα) της Πάτμου με τη Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης Αρχαιολογικοί τόποι των Μυκηνών και της Τίρυνθας Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας (28)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Πρόκειται για δημοφιλείς προορισμούς παγκόσμιας εμβέλειας που σηματοδότησαν την ελληνική ιστορία με τον ιστορικό και πολιτισμικό πλούτο τους. Ο καθένας από αυτούς θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή ατέρμονων αναφορών και αναλύσεων, ωστόσο θα επιλέξω (τυχαία) να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά σε μερικούς από αυτούς.
Αρχαιολογικός χώρος Επιδαύρου: Η Επίδαυρος είναι ιστορική πόλη του νομού Αργολίδας κτισμένη στους πρόποδες των ορέων Αραχναίο, Κορυφαίο και Τίθιο. Σύμφωνα με τη μυθολογία, γεννήθηκε ο Ασκληπιός, του οποίου η λατρεία ξεκίνησε εκεί για πρώτη φορά τον 6ο π.Χ. αιώνα . Γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στην αρχαιότητα, λόγω της θέσης της , αλλά κυρίως λόγω του Ασκληπιείου , καθώς και του αρχαίου θεάτρου. Η θαυμάσια ακουστική του, αλλά και η πάρα πολύ καλή κατάσταση στην οποία διατηρείται συντέλεσαν στη δημιουργία του φεστιβάλ Επιδαύρου, θεσμός που έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Από την αρχαιότητα έως σήμερα τεράστιες μορφές του θεάτρου και της ποίησης έχουν κάνει και συνεχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους στον ιερό αυτό χώρο. Η επιβλητικότητα του θεάτρου επηρεάζει άμεσα και συγκινεί τον θεατή που είναι σε θέση ν’ αντιληφθεί τον παραμικρό ήχο της παράστασης, ακόμα και τις ανάσες των ηθοποιών, ανάμεσα στα θροίσματα των ψηλών δέντρων ολόγυρα και κάτω από τον έναστρο καλοκαιρινό ουρανό. Μία εμπειρία πραγματικά μοναδική!
athensgreecetransfer.com
(29)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Μετέωρα: πρόκειται για ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Η ιδιαιτερότητα του χώρου προκαλεί δέος στον επισκέπτη, καθώς λέγεται πως ο χώρος αυτός υπήρξε κάποτε θάλασσα με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός αλλόκοτα όμορφου τοπίου: υψηλοί κατακόρυφοι λείοι βράχοι που μοιάζουν να αιωρούνται από το στερέωμα έως τη γη, ενώ στις κορυφές τους βρίσκονται χτισμένες οι περίφημες μονές του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Μονή του Αναπαυσά, η Μονή Ρουσάνου ή Αρσάνη ,η ανδρική μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, η μονή των Αγίων Πάντων ή Μονή Βαρλαάμ, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου που διασώζουν σπουδαία έργα της μεταβυζαντινής περιόδου. Αξίζει να σημειωθεί πως η επικοινωνία και ο ανεφοδιασμός των μοναχών γίνονταν ως το 1920 με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, που αντικαταστάθηκαν κατόπιν με σήραγγες και κλίμακες .
www.protothema.gr
(30)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Μυκήνες: πρόκειται για αρχαία πόλη της Αργολίδας κοντά στο βουνό Τρητός. Κατά τη δεύτερη χιλιετηρίδα προ Χριστού οι Μυκήνες ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα ελληνικού πολιτισμού αποτελώντας ένα ισχυρό στρατιωτικό φρούριο που δέσποζε στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ελλάδας. Η περίοδος της ελληνικής ιστορίας μεταξύ 1600 π.Χ. έως περίπου το 1100 π.Χ. ονομάζεται «μυκηναϊκή», αναφερόμενη στις Μυκήνες. Πρώτος ο Ερρίκος Σλήμαν κι έπειτα ο Χρήστος Τσούντας και ο A. Wace έφεραν στο φως το ανάκτορο στην κορυφή της ακρόπολης, καθώς και πλήθος θαλαμοειδών τάφων και αγγείων ανεκτίμητης αξίας. Ο επισκέπτης ακόμα και σήμερα νιώθει αμείωτο δέος εισερχόμενος στον αρχαιολογικό αυτό χώρο, που αποτελεί την είσοδο σ’ ένα υπόγειο βασίλειο νεκρών που ωστόσο διατηρούν ανέπαφη την γοητευτική «παρουσία» τους.
www.siloart.gr
Τίρυνθα: Η σκαπάνη του Ερρίκου Σλήμαν ανέσυρε στο φως μία ακόμα αρχαία γειτονική πόλη της Αργολίδας , την
αρχαία Τίρυνθα.
Ξακουστά υπήρξαν τα
«κυκλώπεια» τείχη της, τα οποία, σύμφωνα με το μύθο, έχτισαν οι ίδιοι οι Κύκλωπες. Ο πρώτος μυθικός βασιλιάς της πόλης ήταν ο Προίτος, αδερφός του Ακρίσιου, βασιλιά του Άργους. Στη μυθολογία, ο βασιλιάς της Τίρυνθας, Ευρυσθέας, διέταξε τους άθλους του ήρωα Ηρακλή. Η Τίρυνθα καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Αργείους τον 5ο αιώνα π.Χ. και ο πληθυσμός της εξορίστηκε. Ο επισκέπτης ακόμα και σήμερα μπορεί να περιηγηθεί στα ερείπια του αρχαίου αυτού μεγαλείου νιώθοντας την ίδια συγκίνηση, που προκαλεί το κλέος ενός πολιτισμού-ορόσημο για την παγκόσμια ιστορία. (31)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Θα μπορούσαμε να αναλύσουμε εκτενώς το κάθε ελληνικό μνημείο της λίστας της UNESCO , αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Ο καθένας όμως από προσωπική εμπειρία μπορεί να αισθανθεί την ιερότητα αυτών των χώρων σε κάθε επίσκεψη/ προσκύνημά του χιλιάδες χρόνια μετά. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει πως επάξια η χώρα μας κατέχει μία θέση στον κατάλογο των Μνημείων της παγκόσμιας κληρονομιάς, των οποίων η λάμψη παραμένει αέναη πέρα από χρονικά/τοπικά όρια.
Διαβάστε τα άρθρα της Βάλιας Καραμάνου στο προσωπικό bloq http://valiakaramanou.blogspot.gr
(32)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(33)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
www.destinationcrete.gr
Από τις απαρχές της ανθρώπινης παρουσίας στη γη, ο άνθρωπος προσπαθεί να ανακαλύπτει τρόπους έτσι ώστε να βελτιώσει τη ζωή του. Η βιοποριστική ανάγκη σε συνδυασμό με το στοιχείο της περιέργειας ώθησε την ανθρώπινη κοινότητα στη δημιουργία διάφορων εκδοχών του πολιτισμού. Ο πολιτισμός, λοιπόν, αποτελεί μία έννοια που επιδέχεται αρκετές ερμηνείες και το στοιχείο που τον χαρακτηρίζει είναι η πολυμορφία του. Θεωρώ ότι αξίζει να σταθούμε στην δισυπόστατη φύση του, στην υλική αλλά, κυρίως, στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά. (34)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο όρος πολιτιστική κληρονομιά δεν περιορίζεται μόνο στις ανθρώπινες εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν την ύλη και στα απτά επιτεύγματα της ανθρωπότητας. Δεν αναφέρεται μόνο στα μνημεία που μετατράπηκαν σε μουσειακά εκθέματα. Αντιθέτως, αυτή η έννοια περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ζωντανές εκφράσεις και τις παραδόσεις που έχουν μεταδοθεί από γενιά σε γενιά και αποτελούν την κοινή κληρονομιά όλων των ανθρώπων. Έτσι, προβάλει ο όρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Βεβαία, το επίθετο «άυλη» οδηγεί αναπόφευκτα στο συνειρμό ότι εφόσον αναφερόμαστε σε κάτι άυλο, αυτό συνεπακόλουθα δεν υφίσταται. Παρόλα αυτά, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, όχι μόνο υπάρχει, αλλά η παρουσία της είναι πολύ ισχυρή στην καθημερινή μας ζωή. Οι νόρμες της καθορίζουν τις συνήθειες της καθημερινότητας και σε πολλές περιπτώσεις η ζωή μας προσαρμόζεται ή ακόμα και συντίθεται με βάση αυτές. Όλα αυτά που αποτελούν την άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι παρόντα σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας και σχηματίζουν την προφορική παράδοση, η οποία διατήρησε τη φωνή της δυνατή μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Αυτή η φωνή είναι που φεύγει και επανέρχεται δυναμικά από το παρελθόν για να μας θυμίζει τις ρίζες μας, έτσι ώστε να ανανεώνεται η ανάμνηση των παλαιότερων και να σχηματίζεται η μνήμη των νέων.
www.kozan.gr
(35)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο καθένας έχει τις καταβολές του και
ρίζουν είναι στοιχεία που, αν και άυλα,
κουβαλάει τις αξίες που του έχει μετα-
παραμένουν ζωντανά μέσα στους αιώ-
δώσει το κοινωνικό περιβάλλον. Οι ιδέ-
νες.
ες και τα πρέπει που ανταποκρίνονται
Όλα εκείνα που θυμίζουν τις συμβου-
στις κοινωνικές προσδοκίες αποτελούν
λές της γιαγιάς για την μαγειρική ή εκε-
στοιχεία του άυλου πολιτισμού μας. Οι
ίνες της μητέρας για τον καλλωπισμό
αξίες που ορίζουν τη ζωή μας, καθορίζο-
της γυναίκας και την φροντίδα του σπι-
υν τις πράξεις μας και διαμορφώνουν
τιού. Τα ατελείωτα παιχνίδια στις γειτο-
τις συνήθειές μας είναι δεδομένα που
νιές που γεμίζουν με παλιές αναμνήσεις
διαπερνούν τις εποχές και μεταφέρον-
τους δρόμους και τα πλακόστρωτα σο-
ται στο παρόν. Τα ιδανικά που ακολου-
κάκια και τα πλημμυρίζουν με φωνές
θούμε και οι έννοιες που μας χαρακτη-
ενθουσιασμένων παιδιών κάθε εποχής.
www.thetoc.gr
(36)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Τα παραμύθια της θείας με πρωτα-
Τα τραγούδια και ο χορός που στη-
γωνιστές πρίγκιπες και νεράιδες ή οι λα-
νόταν με την παραμικρή αφορμή σε κά-
ϊκοί μύθοι που κυκλοφορούσαν από
θε περίσταση χαράς αλλά και λύπης. Ο
στόμα σε στόμα και ο καθένας είχε και
ίδιος ρυθμός που πιάνεις τον εαυτό σου
κάτι να σου διδάξει. Τα ατελείωτα α-
να σιγοτραγουδά. Όλα αυτά αποτελούν
ποφθέγματα που σου αράδιαζε ο παπ-
την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά
πούς και ταίριαζαν απίστευτα σε κάθε
και συνθέτουν την ταυτότητα του καθε-
περίσταση, τα ίδια αυτά που βιώνεις κα-
νός. Όλη αυτή την προφορική παράδο-
θημερινά και επαναφέρεις στη μνήμη
ση που επιβίωσε, μεταφέρθηκε στο πα-
σου με την πρώτη ευκαιρία.
ρόν με όχημα τη μνήμη και θα εξακολο-
Τα γνωστά «γιατροσόφια» και τα ξόρκια που επιστρατεύεις μπροστά σε
υθήσει να υπάρχει στο μέλλον. Γιατί όλα αυτά είμαστε εμείς οι ίδιοι.
κάθε δυσκολία για να απομακρύνεις το κακό. (37)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
4gym-iliou.att.sch.gr Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία, η Καλλιέργεια της Μαστίχας Χίου, οι Μωμόγεροι Κοζάνης, τα Ριζίτικα τραγούδια, η Ξυλοναυπηγική, η Μεσογειακή διατροφή, οι Γιορτές της Μεσοσπορίτισσας στην Ελευσίνα, οι Ζακυνθινές Ομιλίες, οι Μπούλες Νάουσας είναι μερικές από τις προτάσεις του ΥΠΠΟ προς την UNESCO για την κατοχύρωση τους ως «Ελληνική Άυλη Κληρονομιά»
moriasnews.gr
(38)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Αντίθετα, η ελληνική γραφειοκρατία μας καθυστέρησε και Το Πολυφωνικό Τραγούδι, το καμάρι της Ηπείρου, το κατοχύρωσε η Αλβανία, ως αλβανική κληρονομιά. Τα Αναστενάρια τα κατοχύρωσε η Βουλγαρία. Τον Καραγκιόζη η Τουρκία…
kourdistoportocali.com
(39)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Παρακάτω ακολουθεί ένα γράμμα από την Ανιχνεύτρια Δανάη... Η Δανάη έγραψε το γράμμα αμέσως μετά την Πανελλήνια Ανιχνευτικής Πολιτιστική Ενημέρωση που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο 2013 στην Βέροια Ημαθίας και λίγο πριν αποχαιρετίσει την Ανιχνευτική Ζωή... Και να γνωρίζεις Δανάη ότι "η ευτυχία δεν είναι κάτι που βιώνεις, αλλά κάτι που θυμάσαι..."
(40)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Τι είμαι; Κάποτε στη μέση της Αθήνας, με σταμάτησε ένας Αστυνομικός ενώ φορούσα στολή, και με ρώτησε τι είμαι. Τρία χρόνια πριν σ’ ένα μαγαζί, απ’ αυτά που κάνουν στάση τα Κ.Τ.Ε.Λ., άρχισε να δέχεται απρόσμενα πολλούς μα πολλούς πελάτες με μπλε μαντηλάκια, κι ένας Σμηνίτης που ήταν εκεί με ρώτησε τι είμαι. Ένα μικρό παιδάκι στον επιτάφιο φέτος, ρώτησε τη μαμά του τι είμαι. Φοράω αυτή τη στολή γιατί είμαι...
Είμαι αυτή που σαν ήμουν μικρή, φο-
κατασκήνωση.
ρώντας το μικρότερο νούμερο που υπήρχε
Είμαι αυτή που κρύωνε το χειμώνα αλ-
σε στολή και μου ήταν μεγάλη, ζητούσα
λά μόλις έβαζε το παντελονάκι της στο-
από τη μαμά να με πάει στα Λυκόπουλα,
λής ζεσταινόταν… Είμαι αυτή που θυμω-
κι ας είχα πυρετό! Είμαι αυτή που με πήρε
μένη μπήκε σε μια ανιχνευτική οικογένει-
ψηλά ένα αερόστατο στη δεύτερη μου κα-
α, που την αγκάλιασαν κι ας είχε τόσα
τασκήνωση, και δεν έκλαιγα αλλά γέλαγα.
πολλά ελαττώματα .
Είμαι αυτή που έχει φίλους σταθερούς α-
Είμαι αυτή που φωνάζει χαϊδευτικά
πό μικρή, που μοιράζονται τις ίδιες κί-
«μπαμπά» τον Α.Κ.Α. της! Είμαι αυτή πο-
τρινες λυκοπουλικές αναμνήσεις…
υ μαζί με άλλους 1.500 ίδιους πιτσιρικά-
Είμαι αυτή που έκλαψα όταν το πρώτο
δες με την ίδια τρέλα έχει τραγουδήσει
λυκοπουλοαδερφάκι μου έφυγε για την
για τρεις μέρες ασταμάτητα ανιχνευτικά
Ομάδα. Είμαι αυτή που κρύφτηκε στην
τραγούδια. Είμαι αυτή που την έχουν
αγκαλιά μιας άλλης Αρχηγού κι ένιωθε
ζωγραφίσει στα χέρια, στα πόδια, στο
ασφάλεια. Είμαι αυτή που στα 10 της
πρόσωπο,
άνοιξε τα μικρά φτερά της από την μικρή
Π.Α.Π.Ε. Είμαι αυτή που έχει κοιμηθεί
οικογένειά και πέταξε για την μεγά-
στο πεζοδρόμιο μαζί με άλλους συνομήλι-
λη. Είμαι αυτή που πήγαινέ επί τέσσερα
κους φίλους της γιατί ήταν κουρασμένη
χρονιά στο ίδιο μέρος, με τους ίδιους αν-
από την πορεία… Είμαι αυτή που δακρύ-
θρώπους για να κάνει τα ίδια πράγματα,
ζει κάθε φορά με το τραγούδι «Όχι δε χω-
κι επέμενα να συνεχίζω να πηγαίνω στην
ριζόμαστε για πάντοτε παιδιά…».
γράφοντας
τα
αρχικά
(41)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Είμαι αυτή που έχει καταφέρει το αδύνατο, στο όνομα μιας Ιδέας. Είμαι αυτή που έχει μαλλιοτραβηχτεί για μια διαδρομή με μια κοπέλα και στη συνέχεια την έκανε κολλητή της. Είμαι αυτή, που οπού κι αν πάω… οπού κι αν βρεθώ σε κάθε ανάγκη θα βοηθώ. Τέλος, είμαι αυτή που κλαίει ήδη γιατί σε δύο μήνες θα ενηλικιωθεί, γιατί μαζί με τα παιδικά χρόνια θα αφήσει πίσω και τα ανέμελα ανιχνευτικά.
Είμαι αυτή που είμαι, γιατί είμαι Πρόσκοπος. Γιατί έχω το μαντήλι μου κρεμασμένο στο πόμολο της κρεβατοκάμαρας για να μπορώ να το πάρω και να φύγω. Γιατί μόνο αυτό μου χρειάζεται. Ούτε κλειδιά, ούτε λεφτά. Μονό το μπλε μαντήλι. Είμαι Πρόσκοπος.
Αυτή είμαι!
Η Δανάη Γεωργίου είναι Ανιχνεύτρια της Κοινότητας Τ.Ε. Νίκαιας - Κορυδαλλού. (42)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(43)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Διαβάζω... της Τζένης Κουκίδου Μη με λησμόνει του Κώστα Κρομμύδα, εκδόσεις Διόπτρα. Μια γυναίκα στο Παρίσι γράφει ένα γράμμα με αποστολέα έναν άγνωστο και κρατά μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά της για έναν άλλο άνθρωπο, εκείνον που αγάπησε αλλά που δε μπόρεσε να έχει γιατί ο έρωτάς τους θεωρήθηκε απαγορευτικός. Στην Πάτμο, ο Μιχαήλ ζωγραφίζει με θέα το απέραντο μπλε της θάλασσας και δέχεται μια δωρεά, και την ίδια στιγμή, στην Αθήνα, τα βλέμματα δύο ανθρώπων συναντιούνται και αιχμαλωτίζονται. Η Πέρσα χορεύει και ο Κωνσταντίνος την κοιτάζει εκστασιασμένος. Τρεις ιστορίες ξετυλίγονται παράλληλα και ενώνουν ξένους και ετερόκλιτους μέχρι σήμερα ανθρώπους.
Μη με λησμόνει... ...είναι ένα μικρό μπλε λουλούδι που ανθίζει μόλις περάσει ο χειμώνας.
(44)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Διαβάζοντας το μυθιστόρημα το πρώτο πράγμα που ανακαλύπτεις, από το εξώφυλλο ακόμα, είναι ότι βασίστηκε σε αληθινή ιστορία, οπότε υπολογίζεις ότι κατά ένα ποσοστό η ύπαρξή του οφείλεται σε αυτήν και το υπόλοιπο καλύφθηκε και χρωματίστηκε από την μυθοπλασία του Κώστα Κρομμύδα που υπογράφει το εγχείρημα. Κάνει μια εντυπωσιακή αρχή όταν, σε ένα πορνείο ένα νεογέννητο μωρό αποχωρίζεται βίαια τη γυναίκα που το γέννησε αφού έχουν αποφασίσει τρίτοι για την τύχη του. Το ταξίδι ξεκινά από τρία διαφορετικά σημεία με διαφορετικούς χαρακτήρες που δεν τους συνδέει τίποτα. Θα τους συνδέσει η ιστορία -η μοίρα; Η ζωή;- αναντίρρητα αφού μέσα σε ελάχιστες μέρες θα αλλάξει ο κόσμος γύρω τους. Οι ριζικές αλλαγές που θα βιώσουν δεν αφορούν μόνο πρόσωπα ή συναισθήματα. Πρόκειται για βαθιές διαφοροποιήσεις που αφορούν τόσο το παρόν και το μέλλον όσο και το παρελθόν τους. Όλα επαναπροσδιορίζονται, μπαίνουν σε νέα βάση και οι ήρωες γυρίζουν σελίδα ανοίγοντας νέο κεφάλαιο ενώ με έναν μαγικό τρόπο το σύμπαν τούς ενώνει με άρρητους δεσμούς. Μυστικά και λάθη από το παρελθόν αποκαλύπτονται, αλήθειες που επιτέλους φανερώθηκαν, αδικίες που αποκαταστάθηκαν... Η λύτρωση και η τιμωρία για όσους πόνεσαν.
Διαβάζεται γρήγορα και άνετα. Το απολαμβάνεις χαλαρά όπως μια κοινωνικορομαντική ταινία. Μου άρεσε η σημειολογία του μπλε λουλουδιού που συμβολίζει την αρχή της άνοιξης, έχει το χρώμα της θάλασσας -και της λίμνης- και που υπάρχει για να θυμίζει στους ανθρώπους να κρατούν ζωντανή τη μνήμη και στην καρδιά τους ό,τι αξίζει. (45)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο κύκλος με τη θάλασσα της Μαρίας Λιάσκα– Μαυράκη, εκδόσεις Άνεμος
«Η
θάλασσα που τύλιγε τον κόσμο τους από την Κύπρο μέχρι το Μπέλφαστ ήταν η
ίδια θάλασσα. Ο ίδιος κύκλος. Ο κύκλος με τη θάλασσα.» Έτσι θα ήθελα να ξεκινάει το κείμενο, όπως και το βιβλίο. Γιατί όλα τα βιβλία ξεκινούν με τον τίτλο τους. Η θάλασσα, σύμβολο ένωσης, κοινή και ίδια για όλους, και ένας κύκλος που επαναλαμβάνεται εις το άπειρο γιατί δεν έχει αρχή, ούτε τέλος.
Στην υπόθεση, μια παρέα κάνει διακοπές στην Κύπρο όταν εξαφανίζεται στη θάλασσα της Αμμοχώστου ο Άντι. Ο Γρηγόρης και η Δήμητρα επιστρέφουν τα μέρη που έζησε εκείνος αναζητώντας απαντήσεις. Χαμένος. Πνιγμένος ή εξαφανισμένος; Ο Άντι γεννήθηκε στην Κύπρο αλλά έζησε και μεγάλωσε στη Βόρεια Ιρλανδία. Το ταξίδι που ξεκινά από το νησί της Αφροδίτης, μας οδηγεί στην Ιρλανδία, στην Αγγλία, στην Αθήνα... κι από το Μπέλφαστ στις σκιές του ΙΡΑ, σε στοιχειωμένα κάστρα και στα τείχη των πόλεων -αλλά και των ανθρώπων.
Στο νέο της μυθιστόρημα, η Μαρία Λιάσκα-Μαυράκη, ιστορεί τα γεγονότα σε δύο χρόνους. Αυτά που συμβαίνουν σήμερα αλλά και ότι έγινε πίσω στην δεκαετία του 70. Η αφήγηση εναλλάσσεται ανάμεσα στις δύο εποχές μέχρι που θα/να ενωθούν οι ιστορίες σε μία ολόκληρη. Οι πανέμορφες περιγραφές της, το συγγραφικό της ύφος σε απορροφούν μέσα στη θαλάσσια δίνη του μυθιστορήματος. (Κι άλλος κύκλος.)
Στις περιγραφές μια θλίψη πλανάται και στις εικόνες μουντά σκουρόγκριζα χρώματα. Η διάχυτη μελαγχολία της ανάγνωσης σπάει από την ελπίδα που στέκει πρωτοκαθεδριακά παρούσα, αλλά και από την (μια) επανάσταση, που είναι δυο φορές ανάσταση και προτιμότερη γιατί στην ανάσταση γυρνάς στην προηγούμενη φάση ενώ στην επανάσταση δημιουργείς μια καινούργια. Ίσως γι' αυτό η επανάσταση απαιτεί αίμα, θρέφεται και μεγαλώνει από αυτό.
(46)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Στο δράμα της η Μαρία δεν μένει μόνο στην επανάσταση του ανθρώπου. Θίγει πολλά ενδιαφέροντα θέματα με διάφορους δημιουργικούς τρόπους που θα πείσουν κάθε αναγνώστη. Το βιβλίο διατρέχουν κοινωνικές απόψεις, αποστάγματα πολιτικών αποφάσεων ή θρησκευτικών τοποθετήσεων και άλλα. Χαρακτηριστικά αναφέρω για τις φιλανθρωπίες οι οποίες είναι το άλλοθι της αστικής τάξης. Αυτών που δίνουν τάχα από το υστέρημά τους, ενώ δίνουν το ελάχιστο από το περίσσευμά τους. Άντε να διαφωνήσεις. Και αλλού, όταν μιλάει για θρησκείες... όλοι αυτοί, άγιοι, θρήσκοι, καλοί νοικοκυραίοι, αγαπούσαν τον ίδιο Θεό μα δεν αγαπούσαν τον άνθρωπο. Μάλωναν για το ποιος αγαπάει περισσότερο κάτι που δεν ξέρουμε αν υπάρχει και άφηναν να πεθαίνει κάτι τόσο χειροπιαστό, δίπλα τους, το παιδί τους, το παιδί του γείτονα, η μάνα τους, η αδερφή τους. Και τί αν το λέει για ένα "τότε", ένα παρελθόν που απασχολεί το βιβλίο της! Τα ίδια θέματα δεν απασχολούν πάντα τις κοινωνίες με τον ίδιο ακριβώς τρόπο; Όταν μιλάει για συρματοπλέγματα και τείχη που δημιουργήθηκαν για να χωρίσουν τους ανθρώπους, δε στέκεται μόνο στην Κύπρο. Προχωράει πέρα από τα σύνορα του νησιού σε κάθε πλέγμα τούτης της γης και σε κάθε άνθρωπο που πονάει. Η πατρίδα της Δήμητρας, της ηρωίδας της έστεκε ριγμένη στην άκρη της Μεσογείου, ματώνοντας για κάτι που δεν της άξιζε: για τις προδοσίες της εξουσίας που δεν τελειώνουν ποτέ, αλλά και όλος ο κόσμος είναι ένας υπόνομος... η ίδια διαφθορά... ο πόνος δεν έχει κανέναν διαχωρισμό σε καμιά εθνικότητα, σε καμία χώρα, σε καμία θρησκεία. Και τότε, τί κάνεις εσύ σαν άνθρωπος; Αποκτάς επαναστατική αντίληψη για τη δικαιοσύνη κι αν δε το κάνεις τότε σε τι διαφέρεις από τους βολεμένους πρίγκιπες της μεσοαστικής τάξης; Κι αν ο άνθρωπος δε μπορεί να φέρει τη δικαιοσύνη στον κόσμο χωρίς να σκοτώσει, ούτε και την αδικία μπορεί να φέρει αναίμακτα! Ισοπαλία. Όπως κι αν το δεις, καταλήγει σε ισοπαλία. Όση βία χρειάζεται το κακό άλλη τόση απαιτεί το καλό. Όσο αίμα χύνεται στο άδικο άλλο τόσο θα χυθεί για το δίκιο, για το δικαίωμα, για το αγαθό...
(47)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Έτσι κυλάει η ανάγνωση, μέσα από την επανάσταση του ανθρώπου, τη βία που ασκεί η εξουσία επειδή μπορεί/επειδή θέλει/επειδή έτσι προγραμματίστηκε, την σκληρότητα του επιτιθέμενου, το άλλοθι, την ελπίδα για το μέλλον, την προσπάθεια για επιβίωση στο παρόν. Οι λέξεις είναι τόσο προσεκτικά επιλεγμένες που ζωγραφίζουν τις εικόνες στο μυαλό ζωντανεύοντας τους ήρωες. Γίνονται αιχμηρές και άγριες για τον αγώνα του ατόμου ενώ στρογγυλεύουν με υποκοριστικά όταν αναφέρονται σε ένα νήπιο. Έχει δικό της στυλ και το υποστηρίζει. Παράγει μια αισιόδοξη μελαγχολία, επιδεικνύει μια βαθιά σοφία, μια σοβαρότητα και μια θλίψη από όπου ξεπροβάλλουν όλα τα καλά: ελπίδα, αγάπη, επανάσταση, έρωτας... «Θέλω να ζήσω για να βρω εκείνον τον έρωτα που λένε πως δεν υπάρχει.»
Ατμοσφαιρικό ιστορικό μυθιστόρημα με πανέμορφες εικόνες, ρομαντισμό -όπως τον δέχεται η Τέχνη ως κίνημα στους κλασικούς πίνακες ζωγραφικής- και μια μυθιστορία που ξεπερνά το απατηλό και το ψεύτικο καθώς θα μπορούσε να είναι πέρα για πέρα αληθινή. Προφανώς η συγγραφέας του θα μας προσφέρει πολλές μοναδικές αναγνωστικές απολαύσεις και δε βρέθηκε τυχαία στην έκδοση. «Αναμετριέται για δευτερόλεπτα με τις σοφίες που γνωρίζει. Διαλέγει τη σιωπή.»
(48)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(49)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Την αγάπη την δείχνουμε και την γιορτάζουμε κάθε μέρα, είπε η μαμά και όπως πάντα έβαλε το χέρι της πάνω στην καρδιά της.
Την αληθινή καρδιά, όχι εκείνη που λένε τα βιβλία, ούτε εκείνη που ζωγραφίζει κάθε μέρα ο Αντωνάκης στο θρανίο του. Δεν μπορώ να καταλάβω, που βρίσκει την δύναμη και την καρφώνει με ένα βέλος απ’ άκρη σ’ άκρη! Μετά της χαράσσει και δυο ονόματα πάνω και πώς να αναπνεύσει και εκείνη; Μένει εκεί μέχρι να την σβήσει το σφουγγαρόπανο της κυρά Παναγιώτας. (50)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Εγώ τη δική μου καρδιά θα την αφήσω ελεύθερη, να αναπνέει, να χορεύει σαν μπαλόνι στον αέρα, να ταξιδέψει σε μέρη απάτητα και κάθε βράδυ να γυρνά πάλι σε μένα, στο σημείο εκείνο που έβαζε το χέρι η μάνα μου και εγώ χαμογέλαγα σαν την έβλεπα! Εκεί ακουμπώ το χέρι μου και περιμένω να την ακούσω, να μου δώσει ένα σημάδι ότι με ακούει και αυτή.
Είναι
δύσκολη
σχέση,
η
σχέση
“καρδιάς”, καρδιακός φίλος, σου χαρίζω την καρδιά μου, σ’ ευχαριστώ από καρδιάς…
Τον παππού μου τον χάσαμε γιατί τον πρόδωσε η καρδιά του, έτσι είπε η γιαγιά, και κάθε φορά που άκουγα κάποιον δικό μου να λέει η καρδιά μου θα σπάσει από χαρά, έτρεμε η δική μου, γιατί σκεφτόμουν ποια θα ήταν η επόμενη προδοσί-
Δύσκολο “πράμα” σου λέω, δεν την κατανόησα ποτέ και έτσι την μοίραζα αγόγγυστα και άδολα, και εύχομαι αρκετοί να βρήκαν κάτι να πάρουν, να άξιζε ο κόπος τους μα και η δική μου προσφορά.
(51)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Τώρα φτιάχνω χάρτινες καρδούλες, σε κόκκινο χαρτόνι, μετά τις κόβω προσεχτικά μην μου πληγωθούν και τις κρεμώ παντού! Μου κάνουν συντροφιά, τόσα αμέτρητα βράδια! Περιμένουμε την δική μου να γυρίσει, δεν θα αργήσω είχε πει την τελευταία φορά, μα ακόμα δεν φάνηκε…
Και εγώ έχω δύο επιλογές ή να ανησυχώ ή να χαμογελώ, γιατί αν με ξέχασε σίγουρα θα περνά καλά, θα έχει βρει χέρια να την ζεσταίνουν και λόγια να την μεθούν..
(52)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ποιητής, ρομαντικός, στοχαστής, ανατρεπτικός και πάντα ακραίος.. έζησε τον μύθο του rock star στο έπακρο. Δεν φοβήθηκε τους νόμους μιας κοινωνίας που συνεχώς «έφτυνε» επιδεικτικά, και αυτή, σίγουρα δεν τον «ξεφορτώθηκε» με τον πρόωρο θάνατο του.. (53)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο Jim Morrison (James Douglas Morrison) γεννήθηκε -η μάλλον επανενσαρκώθηκεστις 8 Δεκεμβρίου του 1943. Είχε σκωτσέζικη και ιρλανδική καταγωγή και ήταν γιος του ναυάρχου Τζωρτζ Στίβεν Μόρισον και της Κλάρα Κλαρκ Μόρισον, που γνωρίστηκαν το 1941 στη Χαβάη. Σε ηλικία έξι ετών ένα παράξενο γεγονός έμελλε να τον στιγματίσει, ήταν μια ιστορία που όπως ο ίδιος ανέφερε του άλλαξε τη ζωή. Ένα πρωινό, βρέθηκε να διασχίζει την έρημο με τους γονείς και τους παππούδες του. Στον δρόμο τους συνάντησαν ένα φορτηγό που είχε χτυπήσει με ένα άλλο όχημα. Στο φορτηγό οι επιβάτες ήταν Ινδιάνοι, και από το χτύπημα ήταν όλοι τους σκορπισμένοι στην εθνική οδό, αιμορραγώντας σοβαρά. Για τον μικρό Jim ήταν η πρώτη του συνάντηση με τον θάνατο.. Είχε πει: » Είναι η πρώτη φορά που ανακάλυψα τον θάνατο… εγώ, η μητέρα μου, ο πατέρας μου, ο παππούς μου και η γιαγιά μου διασχίζαμε την έρημο την αυγή. Ένα φορτηγό γεμάτο Ινδιάνους είχε μάλλον χτυπήσει ένα άλλο αυτοκίνητο ή κάτι τέτοιο, υπήρχαν Ινδιάνοι σκορπισμένοι παντού στην εθνική οδό, αιμορραγώντας μέχρι θανάτου. Ήμουν μικρός τότε, οπότε έπρεπε να μείνω στο αυτοκίνητο όσο ο πατέρας μου και ο παππούς μου βγήκαν να δουν τι γινόταν. Δεν μπορούσα να δω τίποτα. Το μόνο που είδα ήταν παράξενη κόκκινη μπογιά και ανθρώπους πεσμένους ολόγυρα, αλλά ήξερα πως κάτι συνέβαινε, γιατί μπορούσα να νιώσω τις δονήσεις των ανθρώπων γύρω μου, και έτσι ξαφνικά συνειδητοποίησα πως ούτε εκείνοι μπορούσαν να καταλάβουν τι συνέβαινε. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα πραγματικό φόβο… και πιστεύω πως εκείνη τη στιγμή οι ψυχές εκείνων των νεκρών ινδιάνων — ίσως μια ή δυο απ αυτές — έτρεχαν έξαλλες εδώ και κει, και μπήκαν στην ψυχή μου, και εγώ ήμουν σαν σφουγγάρι, έτοιμος να κάτσω εκεί και να τις απορροφήσω».
(54)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Αυτό το περιστατικό -αν και οι γονείς του το διέψευδαν κατά καιρούς- ο Jim Morrison το αποτύπωσε στο τραγούδι του με τίτλο «Peace Frog» όπου σε μέρος των στίχων του διαβάζουμε: «Ινδιάνοι σκορπισμένοι στον αυτοκινητόδρομο της αυγής αιμορραγούν Φαντάσματα βρίθουν το εύθραυστο σαν τσόφλι μυαλό του μικρού παιδιού.»
Ο Morrison αποφοίτησε από το George Washington High School της Βιρτζίνια το 1961. Ο πατέρας του μετατέθηκε στην Νότια Καλιφόρνια τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Ο Morrison πήγε να ζήσει με τους γονείς του πατέρα του στο Κλιαργουότερ στη Φλόριντα, όπου παρακολούθησε μαθήματα στο St. Petersburg Junior College. Μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα το οποίο διέθετε φθηνά δίδακτρα, αλλά πάλι δεν τον ικανοποίησε αρκετά. Έτσι, ο Morrison μετακόμισε στο κολέγιο FSU. Τον Ιανουάριο του 1964, χάρη στη συμβουλή ενός καθηγητή του FSU, ο Morrison μετακόμισε στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, όπου ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές του στο UCLA, με διάκριση στον κινηματογράφο. Γύρισε δύο ταινίες κατά τη φοίτησή του στο UCLA. Η πρώτη, ονόματι «First Love», κυκλοφόρησε για πρώτη φορά χωρίς περικοπές στο τέλος του ντοκιμαντέρ για την ταινία «Obscura». (55)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Ο Jim Morrison έζησε σε μια εποχή που η ποίηση μπητ δημιούργησε μια ολόκληρη γενιά που ονομάστηκε «γενιά μπητ». Στην ουσία, ήταν ένα λογοτεχνικό κίνημα των δεκαετιών του 650 και του 60, και είχε ουσιαστική επιρροή στα μεταγενέστερα κινήματα των χίπις και του πανκ. Εκτός από την ποίηση ο Morrison μελετούσε και την φιλοσοφία με αγαπημένο του φιλόσοφο τον Γερμανό Νίτσε, ενώ λέγεται ότι θαύμαζε και τον Μέγα Αλέξανδρο, και μάλιστα αντέγραφε μια χαρακτηριστική στάση του με το κεφάλι να γέρνει ελαφρά προς τον ώμο του..
Στην ποίηση του μεγάλη επιρροή υπήρξαν και οι λεγόμενοι «σκοτεινοί ποιητές» του 18ου και 19ου αιώνα, όπως ο Βρετανός William Blake, και οι Γάλλοι Charles Baudelaire και Arthur Rimbaud. Οι συγγραφείς της γενιάς μπητ όπως ο Jack Kerouac, επηρέασαν τόσο τις απόψεις και τον τρόπο έκφρασης του Morrison, που κατέληξε να θέλει να βιώσει όσα αναφέρονται στο βιβλίο του Kerouac «On The Road«. Το βιβλίο του William Blake «Οι Μαντείες της Αθωότητας» ήταν οι βασικές επιρροές για ένα από τα πρώτα τραγούδια του Μόρισον, «End of the Night», ενώ αργότερα, το όνομα του συγκροτήματος (The Doors) που δημιούργησε με τον συμφοιτητή του Ray Manzarek, ήταν εμπνευσμένο από το βιβλίο του Aldus Huxley, «Οι πύλες της ενόρασης»
(56)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Όταν ο Jim δημιούργησε τους The Doors θέλοντας να δώσει μελωδία στην ποίηση του λέγεται ότι ο Ray Manzarek τον έπεισε να τραγουδήσει, ενώ ο ίδιος ο Morrison πίστευε ότι δεν είχε καλή φωνή, και ήταν αρκετά ντροπαλός-, ανέδειξε ένα ακόμη ταλέντο του δείχνοντας ταυτόχρονα πόσο ιδιαίτερος χαρακτήρας ήταν. Κάθε εμφάνιση των The Doors προκαλούσε αντιδράσεις, φασαρίες και συλλήψεις από την αστυνομία!
Μετά από έξι χρόνια με τους The Doors και αντίστοιχο αριθμό στούντιο δίσκων, αμέτρητες -πάντα επεισοδιακές- συναυλίες, κυκλοφορίες των ποιητικών του έργων όπως το «The Lords and The New Creatures«, μια ζωή γεμάτη καταχρήσεις, αντισυμβατική συμπεριφορά και ένα παιχνίδι με τον θάνατο, ο Jim Morrison που στο τέλος του 1970 (ή τις αρχές του 1971) μετακόμισε μόνιμα στο Παρίσι με την σύντροφο του Πάμελα θέλοντας να συνεχίσει την καριέρα του ως συγγραφέας, συνέχισε την χρήση ναρκωτικών με αποτέλεσμα να βρεθεί νεκρός στην μπανιέρα του από την Πάμελα. Η εκδοχή αυτή του θανάτου του αμφισβητείται μέχρι και τις ημέρες μας (ο γράφων θεωρεί ότι δολοφονήθηκε ή έστω «αυτοκτόνησε»), ενώ και ο θάνατος της συντρόφου του Πάμελα 3 χρόνια αργότερα, εύλογα δημιουργεί υποψίες.. Πιθανόν ο τρόπος που ο Jim χλεύαζε την Αμερικανική κοινωνία, να είναι «αιτία». Αυτό όμως είναι μια απλή άποψη.. (57)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
Η ταφή του πραγματοποιήθηκε στο κοιμητήριο «Père Lachaise» τέσσερις ημέρες μετά τον θάνατο του, με την αναγραφή «ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΑΙΜΟΝΑ ΕΑΥΤΟΥ» στην ταφόπλακα του..
Ως υστερόγραφο, θα κλείσω αυτό το άρθρο για τον ποιητή, φιλόσοφο, ροκ ήρωα και «ελληνίζοντα» Jim Morrison, παραθέτοντας μέρος από τα λόγια ενός φίλου, συγγραφέα και ομοίως «αντισυμβατικού», του Βλάση Ρασσιά, από τον πρόλογο του για το βιβλίο του συγγραφέα Θανάση Μίχου «Η ποίηση του James Douglas Morrison».
«Ακριβώς 30 χρόνια (2001 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Θανάση Μίχου) από τον θάνατο του ποιητή James Douglas Morrison, που οι περισσότεροι τον γνωρίζουν ως «Τζιμ» και τραγουδιστή του συγκροτήματος των «Doors», έχω την εξαιρετική χαρά να δω, επιτέλους, πραγματοποιημένο το όνειρο της εκδόσεως του ανά χείρας βιβλίου, το οποίο μάλιστα έχω την μεγάλη τιμή να προλογίσω. Είναι η τακτοποίηση μίας πολύ παλαιάς εκκρεμότητας, από την ήδη «μακρινή» (για τα νυν πράγματα, καταστάσεις και αντιλήψεις..) «εποχή της αθωότητας», τότε στα 1976-77, όταν, δεκαεπταετής μαθητής (!), είχα πρωτοκυκλοφορήσει στη χώρα μας, με μία πολυγραφημένη έκδοση, τους στίχους από τα τραγούδια των «Doors» και με κυνηγούσαν, θυμάμαι, όλοι οι «ευπρεπείς νεολαίοι» του 9ου Αρρένων Θησείου, από Κνίτες έως παραδοσιακοί χουντικοί, για την.. «παρακμή» με την οποία τάχα ετολμούσα, το νεαρό θρασίμι, να μολύνω την υπεραγία και υπερτιμία κοινωνία των Ρωμιών, οι νεοσσοί της οποίας δε είχαν ακόμη αρχίσει να πιθηκίζουν το ροκ (αυτό συνέβη τον αμέσως επόμενο χρόνο..), όπως οι πατεράδες τους πιθήκισαν άλλωστε μύρια όσα πράγματα έως την αποφράδα δεκαετία του 85-95, η οποία εγέννησε το γελοιούργημα που όλοι βιώνουμε έκτοτε στο πετσί μας: μία κοινωνία απλήστων, αμνημόνων, αγνωμόνων και ισοπεδωτών (και πάντα αναρωτιέμαι αν γνωρίζει άραγε ο αγαπητός νεαρός αναγνώστης του σήμερα, όπου το ροκ «τιμάται» – διατιμάται και χρησιμοποιείται αποβλακωτικώς πλέον από όλες τις λεγεώνες του Συστήματος, ότι στα μέσα της δεκαετίας του 70 δεν ήμασταν περισσότεροι από 100 – 200 όλοι κι όλοι σε αυτή την χώρα εκείνοι που ακούγαμε ροκ και η «κατάταξή» μας αυτή, από μοναχή της, απασχολούσε συν τοις άλλοις και τους τότε ασφαλίτες)». (58)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(59)
◄ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό / τεύχος 16ο / Ιούλιος 2015►
(60)