B
Brabants stads- en dorpsleven
ansicht: collectie Nik de Vries
In de jaren ’90 van de 19de eeuw gaat Herman de Ruiter werken bij boekhandel Loretz in de Bossche Kerkstraat. Zijn grote hobby is fotografie. De oudst bekende foto van hem dateert uit 1898. Het is een stadsgezicht van ’s-Hertogenbosch. In datzelfde jaar komen ook de eerste prentbriefkaarten van Loretz op de markt. Officieel heet de firma J.J.N. Loretz, Firma Wed. J. Loretz, geleid door moeder en zoon.
In 1913 verhuizen De Ruiter en zijn vrouw naar Arnhem. Hier begint hij aan een seriewerk over het Nederlandse leger tijdens de mobilisatie van 1914. Ook hiervoor maakt hij veel foto’s zelf. Het werk wordt pas voltooid in 1924. Veel geld levert het hem allemaal niet op.
ansicht: collectie Nik de Vries
Verwoede verzamelaars keken er al naar uit: het boek over Herman de Ruiter. Hij was de fotograaf van de eerste prentbriefkaarten die de firma Loretz uit ’s-Hertogenbosch uitgaf. We spreken dan over 1898 tot 1906. De kaarten waren bekend en werden in brede kring bewonderd. Nu hebben we er ook een naam bij.
Nik de Vries
In 1936 vertrekt hij naar Zuid-Afrika. Na terugkomst in Nederland in 1940 sluit hij zich aan bij de N.S.B. Dat brengt hem na de bevrijding nog danig in de problemen. Uiteindelijk keert het echtpaar terug naar Breda, waar Herman de Ruiter in 1949 overlijdt.
De Ruiter fotografeert de stad: hij maakt er mooie foto’s van. Standpunt en belichting zijn altijd bijzonder. Ook de omgeving van de stad legt hij vast: Berlicum, Coudewater, Hintham, Hedel en Orthen. Daarna gaat hij aan de slag in Den Dungen. Voor Loretz maakt hij enkele series Brabants dorpsleven. De prentbriefkaarten hebben veel succes en zijn snel uitverkocht. Een aantal van 130.000 wordt zelfs genoemd. Het zijn nog steeds kaarten waar de liefhebbers van smullen. Niet alleen de afbeelding is hierbij belangrijk, ook de handgeschreven teksten tellen mee. Zo zijn de kaarten in sociologisch en cultuurhistorisch opzicht van onschatbare waarde geworden. Breda en verder In 1904 vertrekt Herman de Ruiter naar Breda. Hij heeft daar een eigen boekhandel en uitgeverij. Ook in Breda fotografeert De Ruiter de stad en de omgeving. Hij geeft opnieuw kaarten uit van het Brabantse dorpsleven, nu uit de Baronie van Breda. Daarnaast geeft hij enkele boeken uit, waarin zijn foto’s een belangrijke rol spelen.
Het boek Brabants stads- en dorpsleven is geschreven door Pierre van der Pol, werkzaam bij het Breda’s Museum. Bij de samenstelling van het boek heeft Jac. Biemans van het Bossche Stadsarchief heel wat handjes geholpen. Het is een mooie uitgave geworden: degelijk gebonden, fraai vormgegeven, vol interessante foto’s en prentbriefkaarten, de meeste in kleur. Alle kaarten hebben onderschriften gekregen, waar vooral de achtergrond belicht wordt. Ook zijn van enkele kaarten de gefotografeerde mensen geïdentificeerd. Het maakt de kaarten nog menselijker. Ook wordt nu helder, dat sommige kaarten later zijn hergebruikt, of door De Ruiter zelf of door andere kaartenuitgevers. Verzamelaars hebben zo een soort catalogus gekregen, zij het niet compleet, van de door Herman de Ruiter gefotografeerde gezichten die verwerkt zijn tot prentbriefkaarten. Anderen kunnen hun hart ophalen aan de nostalgische plaatjes. Kortom: het is een boek voor velen. Brabants stads- en dorpsleven is uitgegeven door Uitgeverij Veerhuis en is verkrijgbaar bij de boekhandel. Het kost € 24,50.
KringNieuws januari 2010, jaargang 36 nummer 1
23