SILNE. Aperiodyk społeczny nr 6/2021 część 1

CZĘŚĆPIERWSZA 1-47STRONY

Redaktorkanaczelna AgnieszkaGralak

Zespółredakcyjny AnnaGierczak

Kontaktdoredakcji:silne.aperiodyk@gmail.com

https://www.facebook.com/silne.aperiodyk/ https://www.instagram.com/silne.aperiodyk/ http://lodzkiedziewuchy.org.pl/numer

https://issuu.com/silne.aperiodyk

Ilustracjanaokładce

Autorka:MagdaMiszczak przywspółudzialeDominikiĆwiek

Projektgraficzny,składDTP AgnieszkaGralak

Czasopismo SILNE.Aperiodykspołeczny jestobjętelicencjąCreativeCommons: Uznanieautorstwa–Użycieniekomercyjne–Bezutworówzależnych4.0 Międzynarodowe(CCBY-NC-ND4.0)

Treścipublikowanychartykułówniezawszeodzwierciedlajązdanieredakcji

Łódź2021

ISSN2719-3179

e-ISSN2719-3195

Wydawnictwo

StowarzyszeniaŁódzkieDziewuchyDziewuchom ul.Kpt.FranciszkaŻwirki1C/4D

90-448Łódź

Druk:JKBPrint

odredakcji

WidzimyjużefektydecyzjitrybunałuPrzyłębskiejwsprawieaborcji. Widzimyefektytego,żePolskastajesiękrajemwyznaniowym.

Szóstynumer SILNYCH ukazujesięniedługopośmierciIzyzPszczyny –kobiety,której,jakudowodniłakontrolaNFZ,lekarzeodmówiliwykonaniazabieguratującegożycie.

Dlaczegoodmówilizabiegu?Bochodziłooaborcję...

WięcIzazmarła.

WidzimyjakPolskasięfaszyzuje.

Czyniedługozobaczymysymbolefaszystowskieobokkrzyżykatolickich,którejużwisząwurzędachpaństwowych?

Jakiejeszcze„zasługi”manasza„władza”?

Otóż,nagranicypolsko-białoruskiej,wlasachumierająludzie:kobiety, dzieci,mężczyźni.Postanowiono,żeniezostanąwpuszczenidokraju.Bo tak.Boosobazinnegokrajupotrzebującapomocytocośstrasznego.I gdytylkoprzekroczygranicę,tonaszakatolickabiałaPolskazniknie, rozpadniesięwpył,anajejterenierozgoszcząsięstraszninajeźdźcy...

Żyjemywtrudnychczasach. Zapraszamzatemdolektury...

spistreści

widzęsłyszęmówię

XIIIMównicaFeministyczna 5

Gothicwind– zanimbędziezapóźno 6

BarbaraWierzbicka– wśmiertelnymuścisku ciemnoty–pamięciIzyzPszczyny 8

Gothicwind– Oni 9

AnitaDeskiewicz– głód 10

Gothicwind– znowunieśpię 12

AnnaGierczak– dlaczegopatriarchat lubiszpilki 14

Eśka– przymusowykompleks 15

JóziaSołtowska– więcchodźpomalujswój(?)świat –czyjjestnaszmakijaż? 17

NataliaTomczak– wtejkwestiimaminne zdanie 20

KatarzynaMądrzycka-Adamczyk–szydełkowakcji 22

ilustracje

DziewuchySzwajcaria–strony: 7,21

DorotaWiśniewska–strony: 11,27,40,43,55,68

AgataJankowska–strony: 13,26,44,53

DorotaSolarska–strony: 14,36,38,47,49,63,74,79,89,95

MartaKlibert–strony: 16,34

JóziaSołtowska–strona: 18

KatarzynaMądrzycka-Adamczyk–strony: 22,23,24

MariaKorczak-Idzińska–strona: 42

SILNE–herstoria

recenzje

Naszeczasopismo SILNE.Aperiodykspołeczny rośniewsiłę,awraz znimgronoautorek,autorów,odbiorczyńiodbiorców.Dlategochciałyśmyzrobićcośwyjątkowego.KtóregośdniaAnia(członkinizespołu redakcyjnego)powiedziała:„AmożezrobimyMównicę?”

Izrobiłyśmy.6listopadawsobotę:XIIIMównicęFeministyczną–pierwszązwiązanązczasopismem SILNE ijegoautorkami.

Zależałonam,abywydarzeniebyłowłączające,feministyczne,otwartenaprzemyśleniaidoświadczeniaosób,któresągotowetworzyć znamitakąprzestrzeń.

Chciałyśmyporozmawiaćotym,jakmożnarozumiećfeministyczną pracęupodstaw?Jakbudowaćsiostrzeństwonacodzień?Jakaprzyszłośćczeka SILNE?Inas,kobiety,którewprowadzamylubchcemy wprowadzićwartościfeministycznewcodzienneżycie.

Oddałyśmygłosautorkom,któreodpięciunumerówpokazują, żegłoskobietsłychaćteżpozaprotestami.PaulinaRzymanek,Kasia Piątek,EmiliaSzulc,Dorota„Nietoperz”GrochalaiKatarzynaMądrzycka-Adamczykrozmawiałyznamiotym,dlaczegoczująsięfeministkami,dlaczegopostanowiływspółtworzyćznami SILNE,jakiedziałania podejmujątuiterazżebyzadbaćorówność,jakmożnazadbaćoinkluzywnośćwwalceoprawakobietorazwjakisposóbrealizowaćfeministycznepostulatypracąupodstaw.

MównicajestdostępnanakanaleYouTubeStowarzyszeniaŁódzkie DziewuchyDziewuchom:

https://www.youtube.com/watch?v=G-wlIjGpzXs

NaMównicybyłyrównieżtłumaczkiPolskiegoJęzykaMigowego.

zanimbędziezapóźno1

Przeważnie,nauczonategozdomu,nieprzeklinam.Zdarzamisię wemocjachpodnieśćgłos,mówićrzeczytypu„omatko”,„jasnygwint” czy„jeronie”(słówko–„marudnik”znanechybatylkonaŚląsku),ale unikamwulgaryzmów,tak,poprostu,botenmodelzaprojektowany wdzieciństwie,jużtakma.

Jednakże,zdarzająsięsytuacje,kiedynawettakautomatycznie wtymtemaciefunkcjonującaja,niewytrzymuję.

ObejrzałamnakanaleTVN24reportażDariiGórki Niewidzialne.Poświęconybyłonkobietom,którebędąc(równieżczęsto:wchcianych, wyczekanych–cojednakniebyłotutajnajważniejsze)ciążach,dowiedziałysię,żeichdzieciobarczonesąpoważnymiwadamiletalnymi(np.niewykształconagłówka)ipodjęłytrudnąibolesnądecyzjęoterminacjiciąży.

Iodtegomomentuwreportażu,czylipraktycznienasamymjego początku,zaczęłamprzeklinać.

Kobietomtymwprostmówiono,żepomocymogąszukaćzagranicą. Lub,iniewiem,cobardziejbezczelne,żetutajnicsięzrobićnieda.

Czemukobiety,opuszczoneprzezsłużbę(sic!!)medyczną,muszą uciekaćzagranicę,byznaleźćpomocizrozumienie?

Odpowiedźjestkrótka:przezchorepseudo-wyrokipseudo-trybunału.Kobietypozostawionesamesobiemusząliczyćnawsparcieosób prywatnych,czyorganizacjitypuAborcjabezgranic,oferującychim m.in.pomocwzebraniupieniędzynazabiegi.

AwPolsceplannażyciekobietyjestprosty:ródź,ródź,potempochowaj.Nieważne,żezbólu,pomiesiącachcierpieniamałonieoszalejesz. Nieistotne,żetwojedzieckobędziealbocałeżyciecierpiećalbozupełnie niemaszansfunkcjonowaćnormalnieiumrzezarazpourodzeniu.

Wimię,niewiemjakpojętego?JakoKata?BonapewnoniemiłosiernegoBoga–zadręczasiękobietyi,niezawahamsięużyćtegosłowa, torturuje?

Gdybyłamwczwartejciąży(dzieckomamjedno),spotkałamnieinna, choćrówniebezdusznasytuacja.Wszóstymmiesiącuciążyodeszłymi wodypłodoweinierobiącabsolutnienic,byciążęratować,lekarze wprostpowiedzieli,żeczekają,ażdostanęzakażenia,dzieckoumrze inastąpiporódprzedwczesny.

Niktniepróbowałdziecka-zdrowego!!zprawidłowymiparametrami ratować:chociażbytydzień-dwadopełnianiemwódlubprzewiezieniem mniekaretkądoinnegospecjalistycznegoszpitala,wktórymmożnaby

1TekstzostałnapisanyprzedśmierciąIzyzPszczyny

https://www.wprost.pl/kraj/10534873/smierc-30-latki-w-pszczynie-lekarzeczekali-na-obumarcie-plodu-rodzina-zabiera-glos.html

[przyp.red.]

byłodoczekaćdomomentu,wktórymmożnabywykonaćcesarskie cięcieratującemojegosyna.Byligłusinawszystkieprośby.

Tymczasemcojeszczesłyszałam?

„Niechbędziepanigotowanato,żechwilępoporodzie,dzieckobędzie żywe,alepotemitakumrze”,„niemasensuprzywozićdopaniinkubatora”.

Skoroniemażadnychrokowań(onaiwności!),tomożepomogąmi wterminacjiciąży,pomyślałam.Odpowiedźbyłaniczympoliczek wtwarz:„niejesteśmyklinikąaborcyjną”.

Tokimwy,dodiabła,jesteście?

Albo:kimwasobecnawładzauczyniła?

Aniniechceciepomóctrudnąciążędonosić,niepodejmujecienawet żadnejpróbykutemu,aniniechcecieskrócićmękimatki,którejrobisię codziennieKTG,prawidłowe!,każączezdrowymdzieckiemczekać naswojewłasnezakażenie,któremiałobydzieckouśmiercić.

Itojesttokatolickiepaństwo?Gdziemiłosierdzie?Cicho-sza!Onojest obecnieniepotrzebne.

Dalszychlosówtejbolesnejhistoriipaństwuoszczędzę,dośćpowiedzieć,żesąsytuacje,zktórychczłowieksięniepodnosi.

Kobietysąwtymwszystkimsame.

Imająprawokrzyczeć:wszpitalach,naulicachnajgorszewulgaryzmy, jakieimdogłowyprzychodzą.Niema,żeniewypada.Niechwrzeszczą.

Jakoijaterazprzedmonitoremzoczymapełnymiłezgniewu,rozpaczy,wściekłościichęcipokazania„jaJESTEM”czynię.

Gothicwind

Jestemfilologiemklasycznym,literaturoznawcą,matkąjednejcóreczki,trojedzieci straciłamprzezbezdusznośćsystemuochronyzdrowia.

Jakokobietępotakichprzejściachprzerażamniepodejściedotematukobietyjako matki-bezwolnej,traktowanejniczyminkubator.

Denerwujemnieteżpodejście(nie)rządudomediów,uchodźców,sądów,pielęgnia‐rek,ratownikówmedycznych,nauczycieli.

Władzaudaje,żejestgłuchananaszbunt.Musimyzatemprotestowaćgłośniej.

wśmiertelnymuścisku ciemnoty–pamięciIzy zPszczyny

Winnyjestnietencogrzeszy,leczten,coszerzyciemnotę–VictorHugo,„Nędznicy”–Tom2

PolskapodrządamiPISstałasięsynonimemmizoginizmuwnajobrzydliwszejpostaci:

►naszePaństwodemonstracyjnienienawidzikobiet, ►naszePaństwonietylkolekceważykobiecepostulaty,leczspycha kobietydoroliprzedmiotu, ►naszePaństwozawracakobiecybytwodmętyciemnotyodrzucając zdobyczenauki,ażywotnesprawy(niekaprysy!)wypychając narubieżecywilizacji.

TenrządostentacyjniełamienaszePrawaCzłowiekazacenęnaszego życia!

Jużniemamiejscanadyskusje.Jużniemaprzestrzenidlaargumentów. Wobecotwarciewypowiedzianejkobietomwojnypozostajetylko skutecznawalka.

Tuchodzioludzkieżycie!

Wprzeciwnymrazie,społeczeństwobędzieopłakiwaćcorazwięcej ofiar,zmuszonesłuchaćuwłaczających,koszmarniegłupichkomentarzyzestronyministrównp.:

Niestetywciążczasemkobietyprzyporodachumierają.Toniejest rzecz,którasięniezdarza1 .

Dzisiaj,zamiastnatychmiastpodjąćdziałanialegislacyjne,władza brniewniedookreślonekomunikatydlalekarzy.Tymrazemo...przesłankach.Tojawnakpinazciężarnychkobietiichrodzin. Bezczelnakpinaznaswszystkich.

Polskiekobietyplanująceciążęmająsięczućjakpodpręgierzem,lub zciążyzrezygnować.Ate,którejużsąbrzemienne,majążyćwokowach lęku,ażdorozwiązania.

Dziejesiętakwyłączniezjednegopowodu:takchcądewiancinarzucającykobietomnieludzkieprawasekty.

Śmierć,któraabsurdalnieprzerwałażycieIzyzPszczyny,wkażdej chwilimożebyćudziałemkolejnejofiary.Tylkowjakiejśczęściwinależy postronielekarzy.Toprzedewszystkimwładzamakrewnarękachijest

1 PosełPiSMarekSuski[przyp.red.]

głównymsprawcątejniewyobrażalnejtragedii.Władza,któralubieżnie izupodobaniemzarządzastrachem.

Zagmatwane,niejasneprzepisyktośstworzyłzpremedytacją.Doskonalewidząc,żetymsamymprowokujewyrokśmiercinakobiety, oczymalarmowalilekarze.

Wswoichwstrząsającychostatniche-smsachIzapisała: „Babajakinkubator”,„Muszęczekać”.

PrzezpamięćdlaNiejnamniewolnoczekać!

BarbaraWierzbicka

JestemDziewuchązŁodzi…

...orazfeministkąwyznaniakatolickiego.

oni1

Czekałamwaucienaparkinguwpobliżuogromnychstadionów.Przy zgaszonymsilnikusłuchałamradioskulonawkłębek.Powietrzewydychanezustparowało.Niewytrzymałamiwłączyłamogrzewanie.

Odrazuprzezmojeciałoprzebiegłprzyjemnydreszczrozchodzącegosięciepła.Jeszczechwilęwytrzymaćiwrócędodomu.

Atamczekająnamniezapaloneświatła,ciepłapodłogaiklapki, coprawdajaponki,alejakżewygodneiprzyjemnieklapiącepopiętach.

Ciepłaherbatajużtamjest,konieczniezcynamonem,obojętnieczy jabłkowaczykorzenna,alecynamonmusibyć.…

Imójkocznapisem„friends”nalicencjiserialuotymsamymtytule, cienki,alemiękkiipuszysty,podktórymzdarzamisięusnąćprzyksiążce czyprzynauceholenderskiegolubprzyjednymidrugimjednocześnie.

Kanapa,nowa,zBoConcept,duńskiejfirmy,swymkształtemL iwierzchnimmateriałemzachęcadopołożeniasięnaniej,adobrana doniejprzezemniezielona,zamszowa,podłużnapoduszeczka,cudowniejąuzupełnia,gdykładziesięjąpodkarkiemlubnalędźwiach.

Wszelkienewsyczekająnamniezkażdejstrony,bylebyjeprzeczytać, obejrzeć,skomentować.

Nielubięprysznica,wolęwannę,aletujejpozbawionauczęcieszyć sięwodospademwodyspływającejpomoimcieleniczympowydrążonychskałachgórskich.

Łóżkozogromnąilościąpoduszek–niewiem,comisięostatnio stało,żetakśpię–czekajużpełneróżnychbarw,boposzewkimuszę dopierodopasowaćkiedyśdosiebie.

1 tekstukazałsięnabloguhttps://gothicwind.blogspot.com/

Anawet,gdyjakzwykle,obudzęsięnocąiniebędąumiałaspać, towywietrzępokój,przewrócękołdręnadrugąstronęipołożęsię zkomórkączekającażsenmniezmorzy.

Siedzęwaucieizamykamoczy.Las.Laspełenoczuuchodźcówczujnychniczymsowy.Laszimna,trwogi,grozy,straconejnadziei.Liście oddechów,płaczu,łkania.Mgłastraconejnadziei,częstotraconegożycia.

Czujęsięwinna.Mójchłódjestchwilowy,przejściowy,dozłagodzenia. Jestemnikim.

Nikimwśródogromucierpienia.

Gothicwind

Jestemfilologiemklasycznym,literaturoznawcą,matkąjednejcóreczki,trojedzieci straciłamprzezbezdusznośćsystemuochronyzdrowia.

Jakokobietępotakichprzejściachprzerażamniepodejściedotematukobietyjako matki-bezwolnej,traktowanejniczyminkubator.

Denerwujemnieteżpodejście(nie)rządudomediów,uchodźców,sądów,pielęgnia‐rek,ratownikówmedycznych,nauczycieli.

Władzaudaje,żejestgłuchananaszbunt.Musimyzatemprotestowaćgłośniej.

Przemoczaczynasięodmałejrzeczy,codziennejkontrolilubnie‐wielkiejprzypierdolki,anieodciężkiegopobicia.Dopieropotem narasta,ażpewnegodniamaszwybitezębylubsymptomyciężkie‐gozespołustresupourazowego.Wyjściezprzemocyteżzaczyna sięodmałejrzeczy,odprzeczytanejksiążki,odtelefonudoprzyja‐ciółkilubzapakowaniatorby.

Bądźcieuważnenamałerzeczy–czasemmogąuratowaćżycie.

Wczorajsesjaz29letniądziewczyną.Trzylatawzwiązku.Kolejna jegowyprowadzka,odmawianiekontaktu.

–Wyszedłojedenastej,iodjedenastejniejem,nicnierobię,nieżyję. –Proszębysięrozejrzałapodomu. –Czyontujest?–pytam.

Zdziwiona,niewie,coodpowiedzieć.

–Aty,jesteś?

–Nonie.Jegoniema,jestemtylkoja.

–Nie–mówię–Onjest,mimo,żewyszedł,ciebieniema,mimo, żezostałaś.

Mózgosobywkryzysieprzemocyfunkcjonujejakmózgnarkomana, piszeMinaRienzo.Jestnagłodzie.Czekanazastrzykneuroprzekaźników,boprzezlatawzwiązkuzprzemocowcemcałysystemzostałrozregulowany.Rozsypałsię,rozchwiałsię,aterazdążyjedyniedojakiejkol-

wiekstabilności,tyletylko,żeonanieprzyjdzie.Przyjdziekolejnywyrzutdopaminy,adrenaliny,serotoniny,atorównowaginieprzywróci. Dajedyniekrótkąulgęiukojenie.Dziewczynaczeka,ażonznówsię pojawi,choćzdajesobiesprawę,żefacetjestniebezpiecznyinicdobrego ztejrelacjiniebędzie.Heroinateżjestniebezpiecznainicdobregozniej niewynika,c’nie?Nieoczekujmypoosobachuzależnionychbiochemicznieracjonalnegomyślenia.

Dlategojeślijesteśwzwiązkuzprzemocowcem,jedynecomożesz zrobićtoodstawićdragi.Zerokontaktu,żadnejdziałeczkischowanej wszufladzie,żadnegomaszka,wnagrodę,żadnejszansy,bopożałował, żadnejmałpkinazłągodzinę.Trzebawyrzygaćtęmiłość–czasem torzyganietrwamiesiąc,aczasemczterylata.Będziebolało,botonie zatruciepomidorem,apotężnamachinabiochemiczna.Twojeciało będzieprzeciwkotobie.Twojagłowa,ręce,skóra.Alemusisz,dokońca. Ażbędzieszczysta.Wtedyzacznieszwracaćdożywych.

AnitaDeskiewicz

@malarzeczmilosciinneprzemoce

AsystentkaZdrowienia,pracującazkobietamizdoświadczeniemprzemocy.Entu‐zjastkaipraktyczkametodyOtwartegoDialogu.WiedzęczerpaławWSPSwSopocie (PsychologiaSpołeczna)orazwL’UniversitàSapienzawRzymie(Kulturawobecprze‐mocypłciowejwujęciuinterdyscyplinarnym).Edukatorka.CertyfikowanaMediator‐kaRodzinna.RzeczniczkaPrawOfiarPrzestępstwprzyMSWiAwGdańskuw2002 roku.Zdoświadczeniemwzwiązkuzosobąnarcystyczną.Zakochanawliteraturze, interiordesignie,fotografiiipsieBeppino(noiwkimśjeszcze).Dumnamamadoro‐słychdzieci,MartyiDymitra.Wiecznapodróżniczka,osobazkrótkimlontem,gdy chodziovictimblaming(wtedyniemazmiłuj).NastałemieszkaweWłoszech.Lubi winoPrimitivodiManduria,kotyrasyDevonRexiswójbiałydługopis.

znowunieśpię1

Niebozdajesięświecićprzezdługieoknoswąbrązowąbarwą.Kaczki kłócąsięocośnadkanałem,ażadnychgwiazdi,ooooo!,księżycaniewidać. Rozgryzłamtabletkęiobserwuję,jakspiętemięśniezaczynająpuchnąćiciążyćmiswymsłodkimciężarem.

Kuzynkastądwyjeżdża.Wiadomośćtaspadłanamnieznienacka. Spadłaimnieprzygniotła.

Mój„Podtrzymywacz”naduchuodmomentu,gdytylkoweszła donaszegopokojuiopowiadałaoNiderlandachwtakspokojnyiradosny,pełenoptymizmusposób,żeimnie,zupełnieprzerażonej,tosię udzielało.Wnocywszystkowydajesięrosnąć,rozciągać,wydłużać.Gdy byłamdzieckiem,pokójwydawałmisięwiększyniżzadnia,akorytarz, którymbiegłamdorodzicówwystraszonajakimśzłymsnem,zdawałsię niemiećkońca.

WyjazddoNiderlandówbyłpodobnymkorytarzem.Wciążwystraszonabrnęłamprzezkolejneformalności,marzącjedynieotym,bysię gdzieśschować.Dopierokuzynka,drobna24latka,potrafiławlaćwme sercenadzieję,żekroki,którestawiam,zczasemprzestanąbyć drżąceiniepewne.

Protesty.

Znównaród,zwołanytymrazemprzezbyłegopremieraorazbyłego przewodniczącegoRadyEuropejskiej,DonaldaTuska,wyszedłnaulice, bydaćopórmniejlubbardziejskrytemupolexitowimarzącegosięwładzy.Tłumynaulicach,przemowy,wzajemnepodtrzymywaniesię naduchuijednoczesne,przekazywanesobie,trwaniewsłusznymgniewieibuncieprzeciwrzeczywistościgotowanejnamkażdegodnia namocniejszymogniuprzezPiS.

Tomójkrajzamieniałsięwciemnykorytarz:dyletanctworozciągniętenaobózrządzącydogranicmożliwości,ciemnośćrozpostartaszczelniejwichgłowachniżnaciągnięty,pękniętybalonikinoc,nocpolarna chamstwa,bezczelności,arogancji,którazawisłaciężkonadcałąPolską.

Iwtymwszystkimnagległos94-letniejpaniWandyTraczyk-StawskiejzwróconykuRobertowiBąkiewiczowidudniącemuwswójmegafon,gdytylkonapodiumdotłumówwołałktóryśzgościinieumilkł nawetnaczasodśpiewywanegohymnu.Togłoskruchejjuż,ajednak dzielnejprzezcałeżyciekobiety,którywybrzmiałniczymwołaniecałegonarodu:„milcz,głupichłopie!Milcz,chamieskończony!”

Iodtegomomentuwlałsięwmojesercepewienoptymizm,awraz ztymmocnymkrzykiemspadłonamniepoczucieulgi.Takobietadała upustwściekłościwymieszanejznajgorszymzeskładników:zniemocą,

1 tekstukazałsięnabloguhttps://gothicwind.blogspot.com/

którączuliwszyscy,nawetmytu,tudaleko.Ijakstrachprzednowym krajemugasiławtedywemniemłodziutkakuzynka,tymrazemlęk przedlosemmojegowłasnego,ukochanegoi„utraconego”(narazie przymiotnikawprzenośni,cudzysłowie,aletoszybkokudosłowności zmierzającego)krajujednymkrzykiem,jednądzielnąiodważnąpostawą,jednymszczerymniczymwilkawyciem–zatrzymałapostawakobietydojrzałej.

Nadalnieśpię.

Alezobaczyłamjedną,bladągwiazdę.

Iksiężycnabrązowymniebie.

Terazwmesercenadziejęwlała94-letniaPaniPowstaniec.

Boniktniejestdzielniejszyodtego,ktopotrafizatrzymaćgłupca.

Itojestprawdziwacnota,jakwidać,niewieścia.

Gothicwind

Jestemfilologiemklasycznym,literaturoznawcą,matkąjednejcóreczki,trojedzieci straciłamprzezbezdusznośćsystemuochronyzdrowia.

Jakokobietępotakichprzejściachprzerażamniepodejściedotematukobietyjako matki-bezwolnej,traktowanejniczyminkubator.

Denerwujemnieteżpodejście(nie)rządudomediów,uchodźców,sądów,pielęgnia‐rek,ratownikówmedycznych,nauczycieli.

Władzaudaje,żejestgłuchananaszbunt.Musimyzatemprotestowaćgłośniej.

dlaczegopatriarchat lubiszpilki?

Szpilkiwpasowująsięwstereotypowywizerunekkobiety–taklubianyprzezpatriarchat.Wedługniegokobietamabyćatrakcyjna,przyciągającaspojrzeniamężczyznijeszczedalej–powinnabyćobiektemseksualnymzmęskichfantazji.Niemaznaczenia,żenoszenieszpilekniekorzystniewpływanakręgosłup,stawyistopy,adotegoczęstonie kojarzysięzwygodą.Mimotegotysiącekobietzakładaszpilkiizagryza zęby,kiedypoparugodzinachmaichserdeczniedość.

Jasne,żemożnalubićtakiebutyisąosoby,którymwnichwygodnie. Toindywidualnywybórijeślinoszenieszpilekjestzgodneztym,cowolisziczujesz,towszystkojaknajbardziejok.Jadzielęsięswojąodmienną perspektywąiwiem,żeznajdąsięosoby,któresięzniąutożsamią.

Niechcesznosićszpileknaimprezielubważnejuroczystości?Bywa, żewtedyjesteśpostrzeganajakomniejkobieca,mniejpodobaszsię innym,maszwpoważaniuurodęipewnieniedbaszosiebie.Patriarchat lubiszpilki,botokolejnenarzędziedopokazaniakobietom,kimmają byćicorobić,żebywpasowaćsięwkanonipodobaćfacetom.

Dlaporównania–odmężczyznniewymagasięnoszeniaczegośtak niewygodnego,cowdodatkupowodujebóliszkodzizdrowiuwdłuższej perspektywie.Todlapanówbyłobyniedopomyślenia!Powiedzmysobie szczerze–kulturowoodkobietwymagasiępoświęceń–bądźidealną pracownicą,matką,kochanką,uśmiechajsię,donościążęznieuleczalny-

miwadamipłodu,zarabiajmniejniżmężczyźninatymsamymstanowisku,wykonujniezarobkowąpracęopiekuńcząi…nośszpilki!

Czytoniebrzmijakpodwójnestandardy?Brzmi!Ajamówię,żenic niemusisz,zatomożeszdecydowaćosobie.Chcesznosićszpilki–noś zradością!Niechcesz–naprawdęniemusiszijabędępotejwłaśnie stronie:-)

Szczerzemówiąc,wzgodziezesobąpoprostuolewamoczekiwania, żejakokobietam.in.powinnamnosićszpilkipodczasważnychuroczystości.Cowięcej,niezakładamsukienekinajlepiejczujęsięzkrótkimi włosami,mimożetoniejestspołecznieprzypisywanedomojejpłci. Tobłahostki,bokogointeresujeczyjaśspódnicalubspodnie?Kogomiałabyobchodzićmojafryzura?Życiepokazuje,żeniestetywieluinteresuje,adozbiorudodałabymjeszczezajmowaniesięcudząmacicąidzietnością.Rozdarciepomiędzytym,czegooczekujesięodkobietyatym, coczujeonasamabywaprzyczynąbólu.Żyjesznawłasnychzasadach–niepodobaszsięinnym.Żyjesznazasadachspołecznieuznawanych zasłusznie–częstoniepodobaszsięsobie.Takźleitakniedobrze.Ja zachęcam,byjednakmałymikroczkamidochodzićdostanu,wktórym naszewyborysądobre,bo…sąnaszeisłużąnamsamym.

AnnaGierczak

psycholożka,feministka,aktywistkaipisarka-amatorka

przymusowykompleks

Podczaspandemiitrochęutyłamzbrakuruchu.Niewiem,iledokładnie,boniemamwdomuwagi,aleniesądzę,żebybyłotowięcejniżdwa czytrzykilogramy,bowciążwyglądamszczupło,zwyklenoszęrozmiar 40.Szczerzemówiąc,nawetbymtegoutycianieodnotowała,gdybymnie wpadłanabrzemiennywskutkachpomysł,żebykupićsobienowedżinsy.

Poszłamdocentrumhandlowego,dojednejzsieciówekspecjalizującychsięwspodniachtegotypu.Jestemwysoka,więcwsklepach, wktórychniemożnadobraćoddzielnieszerokościwpasieidługości nogawki,wszystkomaprzykrątendencjędobycianamniezakrótkim.

Dorzeczonejsieciówkiwkroczyłamwięcpełnaoptymizmuipoprosiłam ekspedientkęomodneostatniotakzwanemomjeans.Niezrozumiałam, dlaczegonatęprośbęzmierzyłamniewzrokiemiwydawałasięniewiedzieć,czegowogóletuszukam.Zrozumiałamtodopierowtedy,gdy zniechęciąpodałamikilkaparspodniiwprzymierzalniokazałosię, żewszystkiebyłyzamałe.Poinformowałamjąotym,jeszczenietracąc nadziei.Myślałam,żewiększyrozmiarzałatwisprawę.Niestetyokazało

się,żewofercietegosklepu(nienastaniewtymkonkretnympunkcie, woferciewogóle)istniejejużtylkojedenwiększyrozmiarisprzedawczynimożemizaoferowaćwnimtylkojednąostatniąparęspodni,bonawet niemająwnimwszystkichmodeli.Taostatniaparateżbyłazamała.

Itakwyszłamzesklepu,dowiedziawszysię,żemojadupaorozmiarze40matakgargantuicznegabaryty,żeotonaniejkończysięludzkie pojmowaniedupinawetostatni,trudnodostępnyrozmiarwwyspecjalizowanymwdżinsachsklepieniejestwstanieobjąćjejpotęgi.Poczułamsiępoprostuoszukana.Ktośpróbowałmicośwmówić.

Nigdywcześniejniemiałamkompleksówwzwiązkuzmoimwyglądem.Anijakodorosła,aninawetjakonastolatkaniewidziałamproblemów wmoimciele.Poprostumiałamdośćszczęścia,żebymójwyglądnatyle wpasowywałsięwewspółczesnestandardyatrakcyjności,abyniemając aspiracjidostaniasięwielkąpięknością,spokojniesobieżyćwmoimciele, niezastanawiającsięnadnimzabardzo.Nigdysięnieodchudzałam.

Dlategoczymśobcymbyło,gdyzaczęłamłapaćsięnatym,żepodczasjedzeniaprzezgłowęprzychodząminieprzyjemnemyśli.Czasem mimożeniezdążęsięjeszczenajeść,zastanawiamsię,czyniejem zadużo.Zdarzasię,żezatrzymujęsięprzedlustremidokładnieoglądammójbrzuch,chociażniezdarzałomisiętowcześniej.

Mampełnąświadomość,żeprzemysłodzieżowyikosmetyczny,nie mówiącodietetycznym,toolbrzymiemaszynyzaprojektowanedowmuszaniawkobietykompleksów,abysprzedawaćimrozwiązanianastworzoneprzeznieproblemy,aletomnienieuchroniło.Wciążwiem,żeutyłam naprawdęnieznacznieiwżadnymwypadkuniemamproblemuznadwagą,aleterazzaczynamsiędopatrywaćmiejscnamoimciele,wktórych tłuszczumogłobybyćmniej.Iczujędelikatnąpokusę,żebykupićwagę.

Jakiztegomorał?Samotnawalkazmanipulacjąprowadzonąprzez przemysłodzieżowyjesttrudna,więcmożeprzeczytacietentekst ipoczujecie,żeniejesteściesame,niejesteściesami.Anirozmiar40,ani 42,aniwiększytoniepowód,żebybićnaalarminanaszedupypowinno daćsięnormalniekupićspodnie.

Eśka

Czytelniczkaidziewiarka,wsiecimożnająspotkaćna: facebook.com/margajek

więcchodźpomaluj swój(?)świat–czyj jestnaszmakijaż?

Lubięprzeglądaćulotkipromocyjne,jakaśczęśćmniezwracawtedy uwagęnato,czegopotrzebuję,ainnaczęść–itotaznaczniewiększa–zsatysfakcjąstwierdza,jakwielejednakzupełnienie.Tadrugajest szczególniesytawprzypadkuulotekjednejznajwiększychsiecidrogeryjnychwPolsce.

Przeglądamtęmasękosmetyków„upiększających”–kremów,elajnerów,fluidów,podkładów,cieni,rozświetlaczyiprzyciemniaczy(zktórychwiększościzastosowanianawetnieznam)irobimisięjakośtak lekkozmyślą,żeniemuszęichkupować.

Nowłaśnie–nieMUSZĘ.Myślęonichwkategoriachprzymusu, społecznejopresji,wymagańkulturowych,manipulacjiprzemysłukosmetycznegocałejtejkonsumpcjonistycznejmuchołapki,aleteżpresji najbliższegootoczenia,najczęściejwpostaciinnych,bliskichkobiet.

„Jaktonieużywaszkremu dotwarzy?”–odlatniemoże wyjśćzpodszytegoprzerażeniemzdziwieniamojamama. „Kosmetyczkapowiedziałami, żemożeszlataminiedbaćocerę ijestok,apotembach–zdnia nadzieńzaczynaszwyglądaćjak staruszka”–wpodobnymtonie podbijabębenekkoleżanka.Itak patrzącnasiebiecodziennie wlustrzezastanawiamsięczy tojużdziśuderzywemnie coup devieux1?Ilednimijeszczezostało,nimsprawdzisięmroczne proroctwo?Dzieńpodniuprzeciągamlinę,cienkąjakwłos zzawieszonymnanimmieczem Damoklesa.Idalejbuńczucznienieużywamkremu.

Cowięcej–ozgrozo–niemalujęsię!Dziśdotarłodomnie,żenie malujęsię–zupełnie–odpoczątkupandemii.Wcześniejteżjakośnie szalałamnatympolu:tuszdorzęs,jakieśpodkreśleniekoloremust nawiększewyjścia,czyzamazanieczegośmniejujmującegonajprostszymkorektorem.Natympolurównież–kobiecekomandospołecznego równaniadoprostejpróbowałoprzywrócićmniedoużytecznościpublicznej.Itakzupełnieprzypadkiemnatesameurodzinyodmamydostałamwprezenciekursmakijażu,aodkoleżanki(innej)zestawprestiżowychkosmetykówzamkniętychwstylowejsowie.Nakursposzłam, kosmetykiprzyjęłamidalejnic.NN–NieumalowanaNiewdzięcznica.

Żebybyłozabawniejnaprawdępotrafięwyglądaćcałkiemnieźle, dobraćciuchy,dodatki,anawetumalowaćsię–aleprzeważniemisię niechce.Ajakmisięnawetzachciewa,zwyklepodpresjąspecjalnej okazji,topotemżałuję.Czego?Tego,żeidąculicączujęsięjakchodzący bilbord.Jakreklamasamejsiebie.Spojrzeniataksująceodgórydodołu, odwróconełbyześwidrującymioczami–trafiająwemniejakpociski. Kulęsięwsobie,zaciskamręcenatorebceiprzyspieszamkroku–byjak najszybciejzejśćzpolarażenia.

Jakośtakwolębyćsobą–niewidoczną,nieobrysowaną,swobodną. Wtedymogęusiąśćwspodniachnakrawężniku,iśćszybkoistabilnie wbutachstanowczobezobcasa,czyoddychaćbezobawy,żefizjologia wypchniemójbrzuchpozazakresspołecznejakceptowalności.Mogę byćdlasiebieizesobą,aniedlainnychiichspojrzeń.Wżyciuprzyjęłam wieleniechcianychprezentów,wtymrodzicielskieprzekazyrodzinne:

1 fr.nagłeuderzeniestarości

„Nieważnawygoda,ważnauroda”,czykomentarzewstylu:„ochgdybym miałatakąfiguręjakty,tokupowałabymtewszystkiepięknekostiumy, spódnice,szpilki…”Przyjęłamipołożyłamoboknieużywanegozestawu kosmetyków–raźniejimsiękurzyćrazem.

Czytoznaczy,żejestemzupełnieodnichwolna–awżyciu!Czasem, corazczęściejdopadamniepierwotnagroza.Odklikulatprzestałamjuż wyglądaćjakstudentka,przeszłamnawyższylevelciuchowejrozmiarówki,aniedawnodostrzegłampierwszysiwywłosnaswojejskroni.No toGameover!Trzebabyłokorzystać,lśnićibłyszczeć,puszyćsięiprężyćnawybiegumęskichspojrzeń,terazto toolate kochana–możnajuż tylkoniwelowaćstraty.Wczepiaćsięmakijażemilimfatycznymdrenażemwresztkiprzebrzmiałegouroku.Idrżećprzedspojrzeniemdawnychznajomychizalotników,którzyzautorytetuśredniowiekowego, czyraczejjużstarczegobrzuszyskaosądzą,żesięjużniejesttąsobą dawnąpiękną,wiotkąipowabną.Ochnie.

Patrzęnaswojądopołowypustąszafkęwłaziencezmydłem,szamponemwkostce,pastą,szczotką,grzebienieminiewiem,wciążnie wiem,gdzie–natympolu–zaczynasię,agdziekończydlamniewolnośćwyborusiebie.Bomamwniejteżgolarkęichoćregularnieszlachtujęsięniąjakwrzeźniniepotrafięzrezygnowaćzprzymusujejużycia. Dawniejmiałamnawettakiesennekoszmary,żewychodzę–taka nanogachwłochata–doLUDZI!Ionisiępaczą.Ajapłonęnastosiewstydu.Wtamtychczasachgoliłamnogidwarazydziennie,bopopołudniu niebyłyjużidealniegładkie.Zgroza.Dziśzdarzamisięolaćsystemdążeniadoidealnejgładkości,anawetwyjśćzdomuzkilkudniowąszczątkowąszczecinką.Iniemamjużkoszmarów.Aledalszychzasiekównie umiempokonać.Izastanawiamsięczykobietyprzyszłościodrzucąprzymususuwaniaowłosieniataksamojakkiedyśkrępującejegorsety?Czy przestanąsięmalować?Wbijaćwszpilki?Wciasnespódniceikostiumy?

Makijaż,czywogóleupiększaniekobiecegociałajestświetnympolemfeministycznychrozkmin.Bozjednejstronymożemytraktowaćje jakaktzniewolenia–wyrazpoddaniasięmatrixowemuprogramowaniupatriarchatu,zdrugiejprzeciwnie,widziećwnichwyrazniezgody, czywolnościdobyciatakimciałem,jakimsięchcesamejnarysować.

Różnicazaczynasięwgłowiekażdejznas. Czymogęczymuszę?Czychcęczypowinnam?

(Ażeteprzymusysączęstonieuświadomione,przeźroczystejakpowietrzektórymnacodzieńoddychamy,sprawajestnie-stety(?)znacznie bardziejskomplikowana.Iniemamprostejodpowiedzi. Ajakajestwasza?)

JóziaSołtowska

„wtejkwestiimam innezdanie…”1

Krótkizwrot,azmieniawiele.Pomimo,żemamyinneopinienadany temat,częstozamiastwypowiedziećswojezdanie,wolimyzachowaćje dlasiebie.Odpuszczamy,boobawiamysiępogorszeniarelacjizeznajomymi,krytykizestronypracodawcyczywręczutratypracy.Próbujemy dostosowaćswójświatopogląddoinnychosób,wnadziei,żeniezostaniemyodtrąceniiprzestajemywalczyćowłasneprzekonania. Takapostawatobrakasertywności.

Brakasertywnościniejednokrotnieprzypisanyjestludziomosłabszymcharakterze.Jednakmoimzdaniemkażdyznas,nawetbardzo pewnysiebieczłowiek,możeznaleźćsięwrelacji,wktórejprzestanie zwracaćuwagęnawłasnepotrzeby.

Nakażdymetapienaszegożyciamożemypoznaćkogoś,ktoodrazu wzbudzanasząsympatięizaufanie.Zdarzasię,żeczłowiektenzaczyna namimponować,amycorazbardziejulegamy.Wpewnymmomencie nawetniezauważamy,jakbardzokierujemysięjegoopinią.Jauważam sięzadośćasertywnąosobę,napewnoumiemwypowiedziećswojezdanie.Jednaksamakiedyśznalazłamsięwtoksycznejrelacji.Zaufałam pewnemuczłowiekowitakbardzo,żeniezauważyłam,iżprzestałamdbać owłasnedobro.Byłamtakzaślepionawtejrelacji,żestarałamsięignorowaćjegolekceważącepodejściedomnieidomojegozdania.Terazsama nierozumiem,jakmogłamdoprowadzićdotakiejsytuacji,żerezygnowałamzwypowiedzeniamojegozdania.Myślę,żeczęstojesttak,żeuznajemy,żejestświetnie,wesoło,poznaliśmyciekawąosobę,więcmożelepiej czegośniepowiedziećniżryzykowaćutratętego.Niebierzemypoduwagę,żeosoba,którejnieinteresujenaszezdanieniejestprzyjacielem.

Zdarzasię,żewnasząprzestrzeńwchodzinieosobadominująca aczłowiek,którychcenambardzopomóc.Taksięczęstodziejewprzypadkuosóbniepełnosprawnych,kiedyktośnaprzykładstarasięwypowiadaćzanas.Faktemjest,żeosobyzróżnyminiepełnosprawnościami potrzebująosoby,którajewesprzewtrudnychmomentach.Aleczasami ciludzie„wspierają”takbardzo,żezapominająkompletnieotym, żeosobyniepełnosprawneumiejąmyślećidecydowaćosobiesamych.

Wpublicznejrozmowieniejednokrotniewyręczająswoichpodopiecznych,wypowiadającsięzanichipodrzucającimgotowerozwiązania. Jednakdużolepiejjest,kiedydająnamswobodęikiedymożemywypowiedziećswojąopinięorazbyćsamodzielnymi.Wiemtozeswojego

1Artykułzostałopublikowanyw AkademickimInformatorzeOsóbNiepełnosprawnych wnumerze2/2021(13)październik2021

własnegodoświadczenia.Jako osobazjednostronnymniedosłuchemczęstospotykałamsię zpróbamiwyręczaniamnie wdecydowaniuosobiesamej.

Bywa,żetonieosoby,apewneuwarunkowaniapowodują naszeobawy.Nierzadkowpracy tracimyswójrezon.Niemówimy:„szefjestwbłędzie”,lepiej przemilczećispokojniezrobić swoje.Wielokrotniezdarzasię, szczególniejeślirozpoczynamy pracę,żeprzejmujemyczyjeś obowiązki.Obawiamysię, żenaszaodmowazostaniepotraktowanajakobrakznajomościdanegozagadnienialubbędziemypostrzeganijakoosoby

niezaangażowanewprace,aodtegotojużbliskodozwolnienia.Dotego, jeślijesteśkobietą,tojużkoniecznieczujesz,żetrzebaudowodnić, żewszystkoumiesz,jesteśtaksamodobrawswojejdziedziniejakmężczyźni.Dodatkowo,mykobietyżyjemywstrachucotobędzie,kiedy będziemychciałyiśćnaurlopmacierzyński.

Niestetyzakorzenionewnaszejtradycjipoglądynapozycjękobiety wspołeczeństwieniesprzyjająbudowaniupewnościsiebie,akobietyciągleprzyjmująutartestereotypyjakowskazującewłaściwądlanichdrogę.

Jeszczedoniedawnakobietychcącewspinaćsięposzczeblachzawodowych,byłynazywane„karierowiczkami”.Zadaniemkobietybyło przedewszystkimogarnięciedomu,opiekanaddziećmiistworzenie rodzinnegoogniska.Oczywiście„paniedomu”równieżpracowały,ale raczejdużoniezarabiały.Sytuacjatazmieniasię,kobietychcąrealizowaćswojeplany,amężczyźnichętniejuczestnicząwżyciurodzinnym wspierającpartnerki.

Jednaknadalsądziewczyny,którymszczęściedajebyciepotrzebnym.Starająsięzawszelkącenęzadbaćoinnych,samewykonują wszystkieobowiązki,żebyktośmógłwypocząćwtymczasie,apozatym napędzajeprzekonanie,żenapewnozrobiątonajlepiej.Tawielozadaniowośćprzynosiimsatysfakcje,jednakdziewczynyteprzestająone myślećosobie.Częstożyjążycieminnychiniepotrafiąsprecyzować swoichwłasnychpotrzeb.

Jestwielesytuacji,wktórychboimysiębyćasertywni,jednakmusimypamiętać,żewypowiadaniewłasnegozdaniatowyrazszacunku dosamegosiebie.Zdobywamyrównieższacunekinnych,którzylicząsię wtedyznaszymzdaniemizauważająnaszepotrzeby.

Dziękiwypowiadaniuswojejopiniiwpracymożemyzyskaćautorytet.Pewnośćsiebiejestpostrzeganaupracownikajakozaletapozwalającanadążeniedoceluirealizacjiwytyczonychcelów.

Pamiętajmy,żeniktniemożenamnarzucićroli,którąwedługniego powinniśmygrać.Tomydecydujemy,cojestdlanasnajlepsze.Dzięki asertywnościmożemydbaćowłasnepotrzeby.Asertywnośćtonietylko obronawłasnegozdania,torównieższacunekdosamegosiebieiwszerszymaspekciedoinnych.

Dziękuję!

NataliaTomczak(Natka)

Techniklogistyk,studentka.Interesujesięastronomią,historiąiarchitekturą.Lubicho‐dzićpogórach,rozwiązywaćkrzyżówkiorazszyćzfilcu.

szydełkowakcji

część6

Pewnegorazuspotkałysiędwietrzepaczki.Większaimniejsza.Razemzaczęłybićpianę.ProfesorJerzyBralczykwinternetowymsłownikujęzykapolskiegoPWNpodajenastępującądefinicjębiciapiany:

Czyli:prowadzićnieistotne,nieprowadzącedoniczegorozmowy. Odbiciapianynieprzybywaniczegokonkretnego–tylkopiany. Toironiczneokreśleniewskazujenachęćmówiącychdosamego zabieraniagłosu,bezwkładuintelektualnego–aleużywanejest częstoprzezludziomałejumiejętnościdyskutowania,którzywten sposóbodreagowująkompleksy.Niemusimyprzeciwstawiaćgaduł ludziomczynu:częstoci,codużomówią,teżcośrobią1 .

Trzepaczkinarobiłypiany.Może izbędnej,boprzecieżnieprzybyło wartościodżywczychmetaforycznegojedzenia,choćzwiększyłasięjego objętość.Podobniezmąkimożna upieccodzienny,prostychleb,aleztej samejmąki,dodającniewieleskładników,możnaupiecodświętneciasto. Dwalatapóźniejubitapanaudekorowałatort.Tortzokazjistuleciawywalczonychprawwyborczychkobiet

Biciepiany 2016

1 https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/Bic-piane;5391625.html(dostęp01.12.2021)

wPolsce.Bokobietyniedostałyprawwprezencie.Podobniejakmożliwościstudiowaniaczyjeżdżeniawspodniachnarowerze.Otowszystkomusiałysięgłośnoupominać,wzajemneedukować,wytrwaleprzekonywać opornych,radykalniesprzeciwiaćzastanymregułom.Tobyłodługieiszerokiedziałanienawielupolach.

Wtorciewykorzystałampodarowanebiałeiprzezroczysteguziki. Guzikisącichymiświadkaminaszegożycia.Tuspotkałysięprzeróżne guziki.Odpościeli–ktoioczymśnił?Zkimdzielonabyłakołdra? Odeleganckichbiałychbluzek–jakieegzaminybyłyzdawane?Czypomyślnie?Odsukienek–możeślubnych?Sąteżdużeguzikiodpaltczy płaszczy–ktotowarzyszyłjesiennymspacerom?Czywktórymśzguzi-

kówrozpoznajeszswójguzikiswojąhistorię?Niemusitobyćdokładnie tensamguzik.Wystarczy,żejestpodobnyiprzywoławspomnienie.

Dziękitymprywatnymdrobiazgomtortnimiozdobionysymbolicznie łączyróżnepokoleniakobiet.

Wrócędobiciapiany.Wydawaćbysięmogło,żetakieczczenicnie wnosi.Aleczasemtrzebasiędużonagadać,żebydojśćdokonsensusu.

Aczasemtrzebapomilczeć,żebysłowaułożyłysięwgłowie,awypowiedzianepóźniejnagłoszabrzmiałygłośniej.

Tymrazemprzewrotnie,niebędziedużosłów.Będązdjęcia.Podobno jedenobrazjestwarttysiącasłów.Więcjużprzekroczyłamlimitznaków. kma

kobieta.matka.artystka

TortnastuleciewywalczonychprawwyborczychKobietwPolsce1918-2018

szkołasiostrzeństwa

Wsierpniumiałamokazjęuczestniczyćwwyjątkowychwarsztatach. ByłatoŚrodkowoeuropejskaSzkołaFeministycznai,jakwskazujesamo słowo„szkoła”wtytule,miałanaprawdębogatyprogramwykładów. Jednaktym,cozemnązostałoizostanienadługopotympięciodniowymwydarzeniuwKrakowie,nietylesąinformacjeczywiedzapraktycznawyniesionezlicznychwykładówiwarsztatów,apoczuciewspólnegosiostrzeństwa.

ZaorganizacjęwydarzeniaodpowiadaławdużejmierzeczeskaorganizacjaNora–nazwanataknacześćbohaterkisztukiHenrykaIbsena Domlalki,kobiety,któracałeżycietrwaławprzeznaczonejjejroliżony, byostatecznieopuścićswójdomirodzinę,gotowasamodzielniesobie radzić.CałośćfinansowałFunduszWyszehradzki.Wiem,żesłysząctermin„krajewyszehradzkie”,możnasięspodziewaćnajgorszego,niemogłamjednaknieskorzystaćzokazjiichociażbyzprzekoryniewziąć udziałuwinicjatywiefinansowanejprzeznaszpolski,atakże,między innymi,węgierskirząd.Kierowałamnąteżogromnatęsknotazanawiązywaniemnowychkontaktów.

Byłśrodeklata,pandemiazdawałasiębyćpodkontrolą,awizjaspotkaniasięzinnymifeministkamizCzech,Węgier,SłowacjiiPolski ogromniedomnieprzemówiła,podobniejakprogramwarsztatów,któremiałyprowadzićnaprawdęwyjątkoweosobistościiktóremiałydotyczyćtematówstanowiącychprzedmiotmojegozainteresowania.Był więcinspirującywarsztatzeSławomirąWalczewską,wykładowczynią genderstudies iredaktorkąkrakowskiej Zadry,natematruchówkobiet, nietylkowujęciuświatowym,aletakżezuwzględnieniemdziałań emancypacyjnychzkrajówsąsiadującychzPolską.

Takwielewiemyosufrażystkachbrytyjskichczydziałaczkachamerykańskiejdrugiejfaliijejrozpoznawalnychfeministycznychtwarzach. Wspanialebyłoporównać,jakwyglądaładrogadoemancypacjiwPolsce iunaszychpołudniowychsąsiadek,orazdowiedziećsięczegośnowego odziałaczkachiemancypantkachznaszegopodwórka.Pozatymwraz zinnymimiałamokazjęwziąćudziałwćwiczeniachpraktycznych iuczyćsiępublicznegoprzemawianiaczyanalizowaćprzestrzeńpublicznąpodkątemniedostosowaniajejdopotrzebkobiet,seniorówczy osóbzniepełnosprawnościami.

ObyłasięteżinspirującadebatazudziałemIwonyDemko,wykładowczyniAkademiiSztukPięknychwKrakowie,którajakopierwszakobieta startowałanastanowiskorektoranatejwłaśnieuczelni.Wdebacie uczestniczyłyteżSilvieLauder,czeskadziennikarka,któraostrym ibezkompromisowympióremobnażaseksistowskiestrukturywczeskiejpolityce,iJuditAcsády,węgierskasocjolożka,którazajmujesię tematykąsytuacjikobietwokresiezmianyustroju.Swojeprzemówienie

przysłałatakżesłowackadziałaczkazajmującasięorganizacjami narzeczprawkobiet,MiroslavaBobáková.CałośćmoderowałaRéka Safrány,prezeskaEuropejskiegoLobbyKobiet,działającegoprzyKomisjiEuropejskiej.Byłowięcofeminizmiewsztuce,wstrukturachprawnych,wujęciusocjologicznym,wróżnychwłaściwychdlaposzczególnychkrajówkontekstach.

Jednaktym,cozrobiłonamniejeszczewiększewrażenieniżsam programijegorealizacja,byłyuczestniczki,któreprzyjechałynatych kilkadnidoKrakowa.Wiedziałam,żewielesięnauczę,uczestnicząc wwykładachprowadzonychprzezprofesjonalistki,podsumujęswoją wiedzę,odniosęswojeinformacjedonowegokontekstu,któregowcześniejniebrałampoduwagę,nieprzypuszczałamjednak,żetorozmowy międzywykładami,uwagiuczestniczekwtrakciewarsztatówczypogaduchyranoprzykawiebędąstanowićdlamnieźródłonajwiększejwiedzy.Wiedzyodrugiejosobie,która–znajdującsięwbezpiecznejprzestrzeni,gdziepanujezrozumienieiszacunekdladrugiegoczłowieka–jestwstaniesięotworzyćipodzielićzinnymiswoimdoświadczeniem. Towłaśnietaróżnorodnośćdoświadczeń,wokolicznościachsprzyjającymtemu,bysiędzielić,pozwoliłamizrozumieć,jakwielkąsiłęmoże miećczyjaśherstoria.

Poznałamdziewczynyznajróżniejszychśrodowisk,oróżnymwykształceniu,zróżnychkrajów,naróżnychetapachswojegożycia.Wiele znichbyłonieporównywalniemądrzejszychniżktokolwiek,kogokiedykolwiekspotkałam,ibyłamogromniewdzięczna,żepanującanawarsztatachatmosferawzajemnegoszacunkupozwoliławybrzmiećtymopowieściom.Poczuciebyciawysłuchanąinieocenianąbyłonajpiękniejszymelementemtychkilkudni.Mogłamnietylkosięuczyć,aletakże

ćwiczyćwempatiiichłonąćtehistorie,któremimocałejmojejekspozycjinafeministycznetreścirzadkodomnietrafiają.Tohistorieouciekaniuzmałychmiasteczek,osprzeciwianiusięreligijnymrodzicom, oradzeniusobiezkrytykąosóbnajbliższych,ozaczynaniuodnowa mimooczekiwańinnych.

Popowrociezaczęłamsięzastanawiać,jakwielutakichhistoriinie słyszymy.Oileuboższajestnaszawiedzaoświeciewyłącznie,amoże przedewszystkimdlatego,żenaopowieścimłodychdziewczynjestszokującomałomiejscawprzestrzeni publicznej.Nietylkowinternecie, oczymtrochępisałamostatnio.

Niemananiemiejscaczęsto wrodzinach,winstytucjachpublicznychczywwiększymprzekaziemedialnym.Niewydajemisię jednak,żebywnaszymnajbliższymotoczeniutakichhistoriinie było,ijestemprzekonana,żenie potrzebaogromuwiedzynatemat ruchówemancypacyjnych,zrozumienia,czymjestkulturagwałtu czyobeznaniawróżnychodmianachfeminizmu,abytakiehistorie donasdotarły.Niewszystkiebowiemnawarsztatachzawszebyłyśmyjednomyślne.Niebyłonam tojednakpotrzebne,bozanadrzędnąwartośćnasamympoczątkuuznałyśmywzajemnyszacunek,anie jakąśnieosiągalnąfeministycznąmiarę,czymkolwiekmiałabyonabyć. Wystarczyłanamchęćotwarciasięnaprzeżyciadrugiejosoby.

Byćmożezrozumienieprzyjdziezczasemalbonieprzyjdziewogóle, ajednakwydajemisię,żetraktowanieswojejrozmówczynizuważnościąpozwalapoczućszacunektakżedosiebiesamejidoswojejwłasnej historii.Żadnaznasswoimprzekazemniemiałazamiaruprzekonać kogokolwiekdojakiejkolwiekzmiany,ajednaktehistorieuzupełniające przekazywanąwiedzę,nadającejejosobistykontekst,urzeczywistniającepewneproblemyczynierównościmająogromnąmoc.

Jeżelimiałabymwięcpodzielićsięzwamimądrością,którąwyniosłamzeŚrodkowoeuropejskiejSzkołyFeministycznej,niebędzie towiedzanatematruchówsolidarnościowychkobietwkrajachwyszehradzkich,chociażtobardzoważnefeministycznedziedzictwo.Niebędą toteżspostrzeżenianatematkobietwprzestrzenimiejskiej,chociaż tointeresującezagadnienie,októrymjużkiedyśdla Silnych pisałam.

Chciałabymwampowiedzieć,żewciągutychpięciudnidziękigotowościnaspotkaniezosobistymidoświadczeniamidałyśmysobiesiłę

dodalszegodziałania,bezwzględunato,czyjesttoprowadzeniedziałalnościspołecznejczydbanieorównośćwmiejscupracy.

Dziękinajróżniejszymherstoriomdziewczynikobiet,którepoznałamwKrakowie,poczułam,żetakżemojaherstoriajestważna,iżemoże onastanowićelementbudującyspołeczność,takjakmiałotomiejsce podczastychfeministycznychwarsztatów,iupewniającymniewtym, cojużwiemicojestdlamnieistotnie.Jużterazbardzoserdeczniezapraszamwszystkiezwasdoudziałuwkolejnejedycji,która–mam nadzieję–odbędziesięwprzyszłymroku.

Chciałabymtentekstzadedykowaćwszystkimmoimkoleżankom zPolski,Czech,SłowacjiiWęgier,któreprzyjechaływsierpniudoKrakowa.Dziękujęzawaszeherstorie.

PaulinaRzymanek

tłumaczka,współautorkapodkastu„Jużtłumaczę”(www.juztlumacze.pl)

zmaskarenów:jedyna maurytyjka najapońskiejdrodze miecza

–Nakażdymtreningukendodostajeszokoło50cięćwgłowę,30 wrękę,alenawyższympoziomiezaawansowania,kiedyprzeciwnik wykonujejeprawidłowo,nawettegonieczujesz–mówiMariaBober, psychologsportuiwieloletniazawodniczkareprezentacjiPolskikobietwkendo.

Czytakisportmożeprzyciągaćkobiety?Czymimokulturowych uprzedzeńistereotypówmogązarównoczerpaćzniegoprzyjemność, jakirozwijaćsię?Okazujesię,żejaknajbardziej–nawetwodległych odJaponiizakątkachświata.

Styczeń2019roku.NadPortLouiswisigęstyupał,niezmąconynajdelikatniejszympodmuchemwiatru.WarunkiprawiejakwJaponii. NasaligimnastycznejszkoływTourKoenigzaczynasiętrening.Właściwiedwa–jednagrupaćwiczykarate,drugakendo.Początkujących

kendokówjestkilkunastu–toitakdużo,biorącpoduwagęzarówno wielkośćcałejwyspy,jakiniszowośćtejsztukiwalki.Cowięcej,todopieropoczątki–MaurytyjskiZwiązekKendopowstałzaledwiewpoprzednimroku.Naścianiesalikolorowymuralinapis:„Thereisenoughspace forourgirlstoshine”.Ideapiękna,alejejzrealizowaniejestjużtrudniejsze.Wśródkaratekówjestkilkadziewczynek,natomiastwśródadeptów kendosąsamimężczyźniichłopcy.Półtorarokupóźniejdołączadonich osiemnastoletniaOrnellaGregoire.Ichociażprzezkolejnyrokjestjedynąkobietąnatreningach,niepoddajesię.

Kendo,czylijapońskaszermierka,wywodzisięztradycyjnejsamurajskiejsztukiwalkimieczem.Wprzeciwieństwiedodyscyplinwalki wręcz,jakkarate,judo,aikido,napierwszyrzutokawydajesięniemieć zastosowaniapraktycznego–aleotympóźniej–zatowymagadużo wysiłku.Mieczskładasięzbambusowychlistewek–jestwięc,naszczęście,dużolżejszyniżtentradycyjnysamurajski(chociażpokilkudziesięciu,kilkusetcięciachionwydajesięciężki).Gorzejzezbroją:paschroniącybiodraiuda,napierśnik,rękawice,anakońcu men –osłonagłowy. Bezcałegozestawuniedasięćwiczyć–kendockiarsenałskładasię bowiemztrzechcięć(wgłowę,przedramię,korpus)orazjednego pchnięcia(wgardło),robionychnaróżnesposoby.Aleszybkie,dynamiczneruchywtakimsprzęcieniesąłatwe. Men ograniczawidoczność, potspływadooczu,alekratauniemożliwiaobtarciego.Jeślijestgorąco –anaMauritiusieotonietrudno–ciężkooddychać,zwłaszcza,gdydołożymydotegoogromnywysiłek.

Ornellitojednaknieodstraszyło.Pochodzizrodzinyzesportowymi tradycjami–jejojciecisiostratrenowalijudo,młodszasiostraćwiczy karate,zkoleionasamapływałasportowo.Kontynuujerodzinnątradycję.PochodzizoddzielonegoodstolicywyspygórskimmasywemLe PoucemiastaQuatreBornes,aleterazmieszkaichodzidoszkoływPort Louis.Jestszczupła,maciemnąkarnację,długiekręconewłosy,bardzo częstoszerokiuśmiechnatwarzy.

–Szukałamczegoś,copozwolimiskanalizowaćenergięirozładować streszwiązanyzeszkołą–opowiada.–Wpaździernikuzeszłegoroku zobaczyłampokazkendo.Miałamwrócićdopływania,alepomyślałam: dlaczegoniespróbowaćsztukwalki.Szukałamczegośdynamicznego iszybkiego.

Napoczątkutrenowaniezsamymimężczyznamibyłodlaniejtrudne.Chodziładożeńskiejszkoły,więcniebyłaprzyzwyczajonadoprzebywaniawmęskimśrodowisku.Dotejporyniemiałajeszczeokazjitrenowaćzkobietami.

–Próbowałamnamówićkoleżanki,alewahająsię.Bojąsięzałożyćzbroję.

JakpodkreślaMariaBober,bóltojedenzważniejszychczynników,które hamująkobietyprzeduprawianiemsportówwalki:

–Ukobietodpornośćnabóldotyczyinnychkwestiimentalnych,mają np.pracowaćnarzeczrodzinymimobólugłowy,bólówmenstruacyj-

nychitd.Zkoleimężczyźnisąoddzieciństwaczęściejwystawiani nasytuacjezwiązaneznarażeniemzdrowia.Ucząsię,żejakwejdą nadrzewoispadną,tonicimsięniestanie.Dziewczyneksiędotegonie zachęca,sąwięcmniejoswojoneztakimrodzajembólu.Drugąistotną kwestiąjestestetyka.Spotkałamkilkakobiet,któreprzestałytrenować, kiedyzaczęłypojawiaćsięsiniaki.Siniakkojarzysięzbólem,jestbolesny przydotknięciu,adlawielukobietjesttorównieżproblematyczne, żenp.idącdopracymusząjezasłaniać

LeżącynaOceanieIndyjskimMauritiustowyspazewszechmiar niezwykła.Pierwotnieniezamieszkana–pozapopulacjąendemicznego drontadodo,wytępionegoprzezEuropejczykówwXVIIwieku–dzisiaj jestdomemdlaludnościróżnychreligii,językówipochodzenia.DominującągrupąsątuIndusi,którychprzodkowieprzybylinawyspę

wXVIII–XIXwieku,podczasrządówfrancuskichibrytyjskich.Trzecia częśćobywateliMauritiusamapochodzeniakreolskie,czylimieszane, najczęściejafrykańsko-europejskie.Mniejszegrupy,stanowiącekilka procentpopulacji,tworząChińczycyiFrancuzi.80%Maurytyjczyków posługujesięmaurytyjskimkreolskim,językiemnabaziefrancuskiego, któryzawierarównieżelementyjęzykówindyjskich,afrykańskich iangielskiego.Chociażodnajbliższegokontynentu–wybrzeżyAfryki–dzieliwyspęponad2tys.km(trochębliżejjestnależącypomiędzynimi Madagaskar–jedynie900km),DrogaMiecza,najbardziejtradycyjna japońskasztukawalki,dotarłanawettutaj.

JakpiszeRoselineNgCheong-Lum,podpewnymiwzględamiMauritiuswciążpozostajekonserwatywny.Młodekobietymieszkajązrodzicamiażdoślubu–samotnemieszkanie,pozatypowymiseksistowskimi

komentarzaminatemattrybużyciakobiety,łączysięteżzpoglądem, żemaonazbyttrudnycharakter,bydogadaćsięzrodziną.Zawody związaneznauczaniemikomputerami(autorkanieuściślaniestety,czy manamyślibardziejIT,czyksięgowośćifinanse)sąwciążpostrzegane jakokobiece.Sytuacjajednakcałyczassięzmienia.Mimoszklanego sufitu,corazwięcejkobietpróbujeswoichsiłwkarierzezawodowej,nie przerywającpracypourodzeniudziecka.Zrzeszająsiętakżeworganizacjach,takichjakMauritiusAllianceofWomenczyMuvmanLiberasyonFam.Nicwięcdziwnego,żeiwsportach,uważanychtradycyjnie za„męskie”jestichcorazwięcej.

–Sztukiwalkisącorazbardziejpopularnewśródkobiet–potwierdza MariaBober–Sporttosport,ato,czyjest„męski”czy„kobiecy”totylko kwestianarracji.Kiedyśmówiłosię,żetylkochłopcysiębiją,aletosię zmienia,chociażbywkulturzepojawiasięwięcejpostacipokazujących wojownicząstronękobiet.

–Ornellazrobiłaogromnepostępy,mimożejestjedynąkobietą natreningach–mówiRishiBundhoo,trenerizałożycielMaurytyjskiegoZwiązkuKendo–Jestodważnaicierpliwa.Niemadlanasróżnicy międzymężczyznamiikobietami,skupiamysiętylkonatreningu.

SamaOrnellarównieżnieczujesięgorszaodswoichkolegówzewzględunapłeć,jejnajwiększeobawymająuniwersalnycharakter:

–Podczaswalkinajbardziejbojęsiężemójprzeciwnikjestmocniejszy,manademnąprzewagę,więcejdoświadczenia,żezłatwościąprzewidzimójruch–opowiada.

MariaBoberpodkreśla,żechociażOrnellaniekonieczniejesttego świadoma,możezmagaćsięteżzinnymproblemem–jejkoledzymogą miećoporyprzedwalkąna100%swoichmożliwości.

–Częśćmężczyznnapierwszychpoziomachzaawansowaniamatrudnośćzpierwszymiwalkamizkobietami–mówiMariaBober.–Jakojuniorkaspotykałamsięzopiniamistarszychodsiebiemężczyzn,żewalka zemnąjestdlanichtrudna,żemajązahamowania.Niewynikatozprzekonania,żekobietajestsłabsza,aleztego,żeniepowinnosięjejkrzywdzić.

AczyOrnellibyłobyłatwiej,gdybyniebyłajedynąkobietąnatreningu?

–Mogłabyporozmawiaćzkimśwszatni,miałabyrelacjespołeczne–kontynuujeMaria.–Alezdrugiejstronyterazmaświadomość,żetrenujedlatego,żejejsiętopodoba,dlasiebiesamej,aniezewzględu natowarzystwo.Wtakichsytuacjachwielezależyodnaszychprzekonań.Ktośmożepomyśleć:„jestemjedynądziewczyną,będziemiciężko”, adlainnychniematożadnegoznaczenia.

Napierwszyrzutokakendoniewydajesięmiećbezpośredniego przełożenianacodzienneżycie.Niedasięgowykorzystaćdosamoobrony,pozycjazwysuniętądoprzoduprawąnogąiwybiciemsięzlewej wydajesięnienaturalna.Jednakznak do (jap.„droga”)wnazwiejestnie bezznaczenia:kendotonietylkosport,aleidroga.Kendokąjestsięcałe życie–nietylkonasali.

–Wkendonajbardziejpodobamisięjegohistoriaito,jakjestdynamiczne–mówiOrnella.–alebardzoważnyjestteżaspektludzki.

Wsztukachwalkiniechodzitylkoorywalizacjęiwygrywanie,ale ospotkaniezdrugimczłowiekiemirozwójosobisty.Uczęsiędyscypliny, koncentracjiiprecyzji,próbujętowcielaćwinnychsferachżycia.Kendo wymagabardzodużejprecyzji,ajajestemperfekcjonistką,jeśliniejestemwstanieczegośzrobić,bywamsfrustrowana.

MariaBoberpotwierdzateobserwacje:

–Sportdajedużopodwzględemdyscypliny.Trenującsztukiwalki, uczyszsięumiejętnościzwiązanychzodnajdywaniemsięwgrupie,tym, ktojakąpełnirolęijaksiętrzebaodnieśćdotejosoby,wytrwałości,organizacjiczasu,punktualności.Zkoleisamokendodajebardzodużopod względemelastyczności.Uczyszsiędobieranianajlepszejmożliwejtechnikidoprzeciwnika,zktórymsięmierzysz,wmożliwienajkrótszym czasie.Winnychdyscyplinachteżtrzebaszybkopodejmowaćdecyzje, alewszermierczychsztukachwalkilicząsięułamkisekund.Wtym ułamkusekundymusiszwybraćnajlepszątechnikęzwachlarzaumiejętności,jakichsięnauczyłaśiprzygotowaćciałodojejwykonania.Nawyższympoziomiejużsamakreujeszsytuacjętak,żebyzdobyćpunkt. Cozrobić,żebyzachęcićwięcejkobietdotrenowania?

–KiedytrzylatatemuzaczynaliśmykendonaMauritiusie,mieliśmy onimniewielkiepojęcie–kontynuujeRishi.–Pandemiazablokowała naszrozwój,dlategodotejporynieudałonamsięzachęcićwięcejkobiet. Napewnopotrzebujemywięcejreklamyorazwizytzagranicznych sensei,zktórymibędziemymogliwspólniećwiczyć.

PodobnezdaniewyrażająiOrnella,iMariaBober:najważniejszejest popularyzowaniekendowśródmłodych,młodzieżyszkolnej,pokazywaniedziewczynkom,czymjestkendo,iżeteżmogąjetrenować.

–Najlepiejtrafiaćdogrupdziecięcych–mówiMaria–Młodyumysł nieprzyswoiłjeszczespołecznegopodziałuról.Jeślidziewczynkizobacząsport,wktórymsąikobiety,imężczyźni,zauważą,żejestktoś,kto jereprezentuje,będąbardziejzachęcone,byspróbować.Jeślinapokaz przyjdądwajmężczyźni,niebędzietomiałotakiegoefektu,jakkiedy będątodwiekobietyidwóchmężczyzn.Pozatymtrzebarównieżkłaść nacisknato,żejesttosportszybki,ciekawy,dużosięwnimdzieje.Kendojestpociągającerównieżdlatego,żejestniszowe,dajeczynnikwyjątkowości–tojestteżważne,zwłaszczadlamłodychosób.

Możemywięcmiećnadzieję,żejużwkrótceszlakiemprzetartym przezOrnellęrusząkolejnedziewczynkiikobiety.Terazjednak,dopóki pandemiautrudniapodróżeiorganizowaniewspólnychzgrupowań zudziałemkendoczekzinnychkrajów,pozostająjejdwatreningitygodniowowswoimklubie.Jednak

–Mężczyźniczęściejużywająsiły,więcbędzieuczyłasięwytrwałości, lubiąteżdużoatakować,conauczyjąwyczuciaiumiejętnościczytania przeciwnika–mówiMariaBober.–Gdypóźniejbędziewalczyłazkobie-

tami,zyskaprzewagę:albobędzieszybszaisilniejsza,albobędziepotrafiławykorzystaćsiłęprzeciwniczki.

MożejużwkrótcespotkamyOrnellęnaMistrzostwachEuropy–awśladzaniąpodążązawodniczkizMozambiku,Madagaskaru,MarokoiTunezji?

AleksandraWoźniak

Sinolożkaijaponistka,poparulatachdziałalnościpolitycznejispołecznejrealizuje sięjakodziennikarka(publikowaław„Przekroju”,„Przeglądzie”,„GazeciePrawnej”, „Fabulariach”,„Torii”orazgazeta.pl)orazwspółautorkablogaoliteraturzeazjatyckiej „RyżiLukrecja”.

nora219a

Poranneświatłowdzierasiędonamiotu,ścianytropikunadająmu ciepłej,pomarańczowejbarwy,jednaktonieonomniebudzi.Cośpróbuje rozpaczliwiedostaćsiędośrodka.Małełapkiuzbrojonewpazurkiwczepiającsięwściankęwydająniepokojącedźwięki.Nieproszonygośćjest jużwpołowiedrogidoszczytu,tużnadmojągłową.Sennamgłarozwiewasięnadobreipoznajęwprzybyszunornicęrudą,zwanątupotocznie myszą.Możezwabiłojąciepło,możeszukaschronieniaprzedniebezpieczeństwem,amożespóźniłasięnaharce,któreconocodbywająsię wzakamarkachprowizorycznejplatformy,naktórejstoinamiot.Delikatniesugerujęjej,żegdzieindziejpowinnaszukaćdziśszczęścia.Otwierampołynamiotu,wpobliskiejkoroniedrzewabielejedachskypodu,pod nim,umocowanadodrewnianychbalipowiewazielono-czarnaflaga. ItakotozaczynasiękolejnydzieńwNorze219a,obozowiskuWilczyc.

KimsąWilczyce?

Sameosobiemówiątak:„JesteśmyrodzinnągrupąWilczyc,oddolnym,niehierarchicznymruchemdziałającymnarzeczPuszczyKarpackiej.Jesteśmyaktywistkamiklimatycznymi,feministkami,osobami queerowymi,anarchistkamioróżnympochodzeniuiwieku.Połączyła nasmiłośćdoprzyrodyiwizjarównościowegoświata,wolnegoodprzemocowejhierarchii,opresjiwładzy,faszyzmu,wyzyskuieksploatacji istotludzkichinieludzkich”.Nielubiąokreślenia„wataha”,jegomyśliwskiepochodzeniejestsprzecznezwartościamiprzezniewyznawanymi, woląwięcokreślaćsięjakorodzina.Dokolektywumożedołączyćkażdy, wystarczyprzyjechać.Nowłaśnie,alewłaściwiedokądipoco?

219ajestleśnymwydzieleniem,możnapowiedzieć,działkąleśną. ZnajdujesięwotulinieBieszczadzkiegoParkuNarodowego,jesttorów-

nieżobszarNatura2000.AdministracyjniepodlegapodNadleśnictwo Stuposiany.Nora219a–takąnazwęWilczycenadałyswojejpokojowej blokadzie,którazajmujedrogęleśnąnatereniewydzielenia.Wtensposóbuniemożliwionyjestwjazdciężkiegosprzętuiwycinkadrzew.

WalkaoPuszczęKarpacką

ZgodniezmapąLasyiObywatelewwydzieleniu219aprzeznaczone podwycinkęjest30%staregodrzewostanu.Oznaczatopraktycznie dewastacjętegoterenu.Przecieżtoniejesttak,żete30%magicznie znikniebezżadnychszkód.Zrywkaoznaczaprzeoranieniemalżecałego obszarudogołejziemi,awłaściwiegołegobłota.Wydzielenia,naktórychtrwająpraceprzypominajągigantycznybłotnyugórzkoleinami wyżłobionymiprzezkołamaszyn.Nawetjeżelidowycięciaprzeznaczonajesttylkoczęśćdrzew,tektórezostanąbędąmusiałyporadzićsobie ztrudnymiwarunkamizdewastowanejgleby.Niewspominającoinnychroślinach,ściółceczyżyjącychtamzwierzętachigrzybach.Wycinkajestodpowiedzialnazadegradacjęciekówwodnych,dewastacjęterenówlęgowychdlawielugatunkówzwierząt(np.ptakówłownychoraz dziuplaków:ptakówowadów,nietoperzyitp.),całkowitezniszczenie

pokrywyglebowej,przyczyniasiędozmniejszeniabioróżnorodności. Zgodniezadnotacjąnamapie:„Całypododdział219amastatuslasu ochronnego,którywgobowiązującegoprawapowinienbyćszczególnie chroniony.ZgodniezprzyjmowanąprzezLasyPaństwowedoktryną wielofunkcyjnejzrównoważonejgospodarkileśnej,funkcjagospodarczanie powinnabyćwiodącąfunkcjądlategolasu”.Podnaciskiemaktywistów Nadleśnictwoobiecało,żedokońca2020rokuniebędzieprowadzona żadnawycinkanatymterenie–opowiadajednazWilczyc1 –Wiedziałyśmy,comożetooznaczać,żeodpoczątkurokumogązacząćwkażdej chwili,dlategojuż3styczniazaczęłyśmyblokadę.Niepomyliłyśmysię też,nasąsiednichwydzieleniachzrywkazaczęłasiębardzoszybko–Naszejrozmowietowarzyszynieustannydźwiękpił.Jesttakwkomponowanywtło,żezauważamgodopierogdycichnie–Wybrałyśmywłaśnie219aponieważwzględemtegowydzieleniaprowadzonebyłyjuż różnepróby:petycje,protesty,interwencje.Wtejsprawieapelowała m.in.OlgaTokarczuk.Niestetynieudałosiępowstrzymaćplanuwycinki.Blokadatonaszaostatniaszansa.

Trudnomiuwierzyć,żemnogośćpodjętychwcześniejdziałańnie przyniosłażadnychrezultatów.Wtymapeleśrodowiskanaukowego. NajnowszymjestApelwsprawiePuszczyKarpackiejKomitetuBiologii ŚrodowiskowejiEwolucyjnejPAN.Naukowcyzwracająuwagęnakluczoweznaczeniejakiemataczęśćpuszczydlaretencjiwody.Jesttam wprostnapisane,żekontynuowaniewycinkibędziemiałobezpośrednie przełożenienapogłębieniesięsuszyhydrologicznej.Dotegobędzie poważnymzagrożeniemdlacałegoekosystemu,unikalnychroślin ichronionychgatunkówzwierzątwtymptakówiowadów.Towszystko brzminieprawdopodobnie,przecieżpaństwupowinnozależeć naczymśzupełnieodwrotnym,np.nałagodzeniuskutkówsuszy, anajlepiejzapobieganiuim.

Skądwięcdecyzjeocięciu?

MimokilkukrotnychpróbkontaktuzNadleśnictwemStuposianynie udajemisięuzyskaćodpowiedzinatopytanie.PodczasrozmowytelefonicznejzNadleśnicząEwąTkaczdowiadujęsię,żeNadleśnictwooficjalnienicniewieożadnejblokadzie.Swojąwiedzęnajejtematczerpią zwilczycowegofb2,ponieważzakażdymrazemgdystrażleśnajest wobozowisku,osobyktórespotykająjednogłośniezaprzeczająabybyły zkolektywu.Tenargumentwydajemisiębyćniecodziwny.Blokada trwajuż7miesiąc,aNadleśnictwonadalniepodjęłożadnejpróbydialoguzWilczycami.WrozmowieNadleśniczazasłaniasięwłaśniebrakiem

1 OkreśleniaWilczycabędęużywaławodniesieniudowszystkichosóbdziałającychnarzeczblokady,bezwzględunapłeć,zamienniezwilczaosoba.Ksywki, którepojawiająsięwtekściezostałyzmienione.

2https://www.facebook.com/kolektyw.wilczyce[przyp.red.]

możliwościzidentyfikowaniakonkretnychczłonkówblokady,ale otrzymujęzapewnienie,żezostaniepodjętapróbakontaktudrogą elektroniczną.Gdyzaczynampytać okonkretneinformacjedotyczące 219a(np.jakiegorodzajubędzie drewnozniejpozyskaneorazzysk jakiegorzędujestztegotytułu spodziewany?).Otrzymujęprośbę owysłaniewszystkichpytańmailem.Domomentupublikacjireportażunieotrzymałamżadnej odpowiedzi.Czujęnarastającą złośćibezsilność.Niedziwięsię, żeWilczycepostanowiływziąć sprawywswojeręce.Cowięcejodwilczychosóbdowiadujęsię,żeNadleśnictwowysuwapodichadresemszeregoskarżeń,wtymtenodewastacjidrogileśnej,naktórejznajdujesięobozowisko.Patrzącnadrogi, którymidrewnojużjestściąganezastanawiamsięczytoniejestjakiś żart.Cociekawe22kwietnia(jeszczeprzedmojąrozmowązTkacz) nastronieNadleśnictwapojawiłosięoświadczenieozamknięciutej drogiwzwiązkuzezniszczeniamidokonanymiprzezniezidentyfikowanychwandaliorazulokowaniemobozowiskaWilczyc.WięcjednakchybaNadleśnictwozdajesięprzyjmowaćistnienieblokadyoficjalnie dowiadomości.Cowięcejzgodniezoświadczeniem,oaktachwandalizmuzostałypoinformowanewłaściwesłużby.

WNorze

Obozowiskoskładasięzdwóchczęści–riversideisunside.Nastole wobozowejkuchniwriverside,leżykultowaksiążka Earthfirst!,która właściwiejestpodręcznikiemdlaprowadzeniaakcjitegotypu.Sązawartewniejprzeróżneinstrukcjenp.jakkrokpokrokuzbudowaćskypod,czylizawieszonąnadrzewieplatformę,naktórejmieścisiękonstrukcjaprzypominającanamiot.Całymykpoleganasposobiejego umocowania.Jednazlin,któragopodtrzymujeprzebiegaprzezdrogę, takabyuniemożliwićprzejazdciężkiegosprzętu.Gdybytaksięjednak stało,linauległabyzerwaniu,acałakonstrukcjapoleciałbywdółwraz zczłowiekiem,którybysięnaniejznajdował.Wtensposóbniejakowłasnymżyciembronisięblokady.Jużsamawizjasprawia,żeczujęciarki naplecach.Wyobraźsobie:wyjątkowomroźna,zimowanoc-15,-20, wszyscygrzejemysięwtipi,najcieplejszymmiejscuwobozie,trwadyskusja.Ktośmusiprzedrzećsięprzezśniegnasunsideiwspiąćsię10 metrówdoskypodu.Nicdziwnego,żemoralesąraczejniskie.Wkońcu ok.3nadranemjednazwilczychosóbpodejmujewyzwanie.Gdydocie-

ranamiejscewidzidziwnąpostaćzczołówką,któranajejwidokzaczynauciekać.Oczomukazujesięzdewastowany,najpewniejpociętynożemnamiotiprzeciętalinaodskypodu.Gdybyktośtamjużspałprawdopodobnieskończyłobysiętotragicznie,poważnymiobrażeniami, wnajczarniejszymscenariuszu–śmiercią.Niewiadomoktobyłsprawcą,jednojestpewne,niebyłotodziałaniepodjętespontanicznie,pod wpływemchwili.Najbliższemiejsce,wktórymmożnazostawićsamochódznajdujesięok.godzinydrogiodobozowiska.Tocałkiemsporo czasunawątpliwościiotrzeźwienienamrozie.

Niestetytoniejedynenieprzyjemności,którespotykająWilczyce. Kilkakrotniepodejmowanopróbyzniszczeniaobozowiska,niszczono barykady,razdoszłonawetdopodpalenia.

–Przezsporączęśćzimyjakośdziwniesmakowałanamteżwoda, jakbymydlinami,najmocniejczućtobyłowowsiance–opowiadaWilczyca–Kiedyprzyszłyroztopyjednazosóbwybrałasięnaspacer wzdłużstrumienia,zktóregoczerpiemywodę.Zpowrotemprzyniosła wielkągarśćkostekdokibla,ktośpróbowałzatrućnamwodę,aleito przetrwałyśmy–podsumowuje.

WNorzewszystkojestzorganizowanenaanarchistycznychzasadach.Decyzjepodejmowanesąnadrodzewspólnejdyskusji,niema hierarchii.Wieczoremustalanajestlistazadań,każdaosobamożezdecydować,cobędzierobićnastępnegodnia.Zawszemożnapowiedzieć nie.Tensystemnieopierasięnamaksymalnejwydajnościczyproduktywności,istotątejblokadyjestobecność.Jeżeliprzyokazjimaszochotę ugotowaćobiad–gotujeszdlawszystkich,taksamowprzypadku sprzątaniaiinnychczynności.Głównympostulatemzielonejanarchii jestzniesienieopozycjiczłowiek–natura.Jakoludziejesteśmynierozerwalnączęściąnatury,powinniśmydziałaćwimieniuwszystkichżywychorganizmów,anieprzypisywaćsobierolępanówiwładców.

Przedewszystkimmusimynatychmiastprzestaćniszczyćświat, wktórymżyjemy,boprzecież thereisnoPlanetB.

GłównymjęzykiemkomunikacjiwNorzejestangielski,wilczeosoby pochodzązróżnychstronświata,połączoneprzezwspólnąsprawę.

Podstawowąkwestiąjestrównieżużywaniewłaściwychzaimkówosobowych,tutajniktniebędziemiałproblemunp.zużywaniemformy bezosobowejlubzaimka they.Przyjedźtakimjakimjesteś,tunietrzeba sięzesobąkryć.Wewnątrzobozowiskamiędzyczłonkamipanujeotwartośćiwzajemnaakceptacja,dlaświatanazewnątrzobowiązujepewna dozanieufności,amożeraczejdyskrecji.Niktnieużywaprawdziwego imienia,tylkoksywek.Biorącpoduwagęto,cosięwydarzyłoorazróżne potencjalnenieprzyjemności,któremogąjespotkać,trudnodziwićsię tejpotrzebieanonimowości.Taksamonieprzypadkowoużywająwilczychmasekkiedywypowiadająsiędlamediów.Gdypytamjedną zWilczycodjakdawnaprzebywawobozowisku,wodpowiedzisłyszę tajemnicze:pomidor–ijużwiem,żetowjakisposóbwyobrażałamsobie

tenreportażmusiuleczmianie. Większośćpytań,któresobie założyłamzwyczajnieniebędziemiałozastosowanialubnie usłyszęodpowiedzi.

DniwNorzepłynąniespiesznymrytmem(nieliczącoczywiścieodwiedzinzestronyStraży Leśnej),zgodnymznaturą.Jednegodniapadającyśniegskuteczniepokrzyżowałnaszeplanywieszaniakolejnychbanerów na sunside.Większośćczasu spędziliśmygrzejącsięwtipi igotując,wybraliśmysięteż nakrótkispacerpookolicy.Szliśmywgóręniezbytstromego zbocza.Próbowaliśmywypatrzyćzielonekropkinadrzewach–znakprzeznaczonychdowycinki.

–Ok,niejesttakźle–myślęsobie–wpoluwidzeniatotylkocoktóreśdrzewo,całepołaciesąwolne.Trwałamwtymstaniedopókisięnie odwróciłam.Mniejwięcejcodrugidorodnybukipotężnyświerksą oszpeconefosforyzującymzielonympunktem.Jakbykomuśzależało, żebyoznaczeńniebyłowidaćzdrogi.Niemawątpliwości,taczęść219a prawiecałaprzeznaczonajestpodtopór.

Tymwiększymprzeżyciembyładlamnienaukawspinaniasię nadrzewa.Wrównoległejrzeczywistości,wktórejniemaWilczyc,nie mateżjużtegolasu.Totrochętakjakbywspinaćsiępogranicytych dwóchświatówitosposobemarborystów.Zapomocąuprzężyitaśm. Jednataśmasłużydoasekuracji,adrugazpętląnanogępomagaprzy wybiciu.Itakkrokpokroku,ruchemrobaczkowym,przesuwająctaśmy itulącsiędopniazdobywasiękolejnecentymetry.Mięśnie,zktórych istnienianawetniezdawałamsobiesprawypracujązawzięcie,rozgrzanedoczerwoności.Wytrzymajciejeszczechwilę,jeszczekawałek.Może tojeszczeniejestszczyt,alewidokprzepiękny,zwłaszczajeżelispojrzy sięwzdłużpniaprostowdół.Tutejszylasdopieropowolibudzisię zzimowegouśpienia,koradelikatniepachnieświeżością,witalnością. Podobnojeżelidostateczniemocnosięwsłuchaćmożnausłyszećjak wewnątrzpniatętniążyciodajnesokiibudządożyciacałąroślinę.

Późniejpracujemyprzybarykadzie,trzebająpowiększyćiwzmocnić. Poprzedniabyłajużkilkukrotnieniszczonaprzezciężkisprzętprzy asyściestrażyleśnej.WbijającgwoździewkonstrukcjęrozmawiamzPi, otym,jaktutrafiło.

–Oblokadziedowiedziałamsięwczasieinnejokupacji–opowiada–poprostuposzłainformacja,żewPolscezpoczątkiemstyczniazacznie

sięblokada,ktojestchętny?Aktywizmemzajmujesięjużodjakiegoś czasu.Początkowobyłytodemonstracje,pikiety,wiesz,takiewydarzenia,zktórychzdjęciamożeszpokazaćdziadkom–mówi–alebardzo szybkookazałosię,żetonicniedaje,wszyscygłaszcząnastylkopogłówkachimówią„ochjakazaangażowanamłodzież”,alerealnienictonie zmienia.Zrozumiałam,żepotrzebnesąbardziejradykalnedziałania.

Odnoszęwrażenie,żePijestprzedstawicielempokolenia,dlaktórego rzucenieszkoły,rezygnacjazestudiówniejestproblemem.Pocoimone, skoroprzyszłość,wktórejświadectwa,pracemagisterskieiinnepapierymająjakieśznaczenie,jestzagrożonaprzezkatastrofęklimatyczną?

Tokwestiapriorytetów.

–Acozrobisz,kiedyblokadatutajdobiegniekońca?–pytam.

–Pojadęnanastępną–padazdecydowanaodpowiedź–Wiem, żenarzekam,kiedyjestzimno,wieje,mammokrebutyimarznąmi stopy,alegdyjestemwmieszkaniuzogrzewaniem,prądemitp.tobrakujemitego.Tutajżyjęnaprawdę.

PoobiedzierozmawiamzSiwym,któryspokojniepalifajkęisnuje swojąopowieść.Doobozowiskaprzybyłztwardympostanowieniem: zostanietakdługojakbędzietrzeba.

–Wilczycowyprofilnafbzobaczyłemjakośwstyczniu–opowiada–pomyślałemotbandadzieciakówwmaskachbawisięwokupacjęlasu, aleczaspłynął,ażzobaczyłempost,żewłaśniemija66dzieńblokady.

Tojużniewyglądałonazabawę,zwłaszczazimą.Rzuciłemwięcpracę wkorpo,sprawyw„starymżyciu”poukładałemtak,żemogęzostaćtu nawetidokońcaświata–widać,żeswoje„tam”będąceprzeszłością oddzieliłjużodteraźniejszego„tutaj”–Niepodobamisięto,jakzorganizowanajestludzkarzeczywistość.Kierujesięniewłaściwymiwartościami.Tutajnawetjeżeliniebędęrobiłjakośspecjalniedużo,toitak podkoniecdniamampoczucie,żezrobiłemcośdobrego.Tamtegonie czułem.Niemówiącośladziewęglowym.Ten,którytutajwytwarzamy jestminimalny,taknaprawdędożyciapotrzebujemybardzoniewiele.

Trudnooprzećsięwrażeniu,żeSiwynadałnoweznaczeniepowiedzeniu„rzucićwszystkoijechaćwBieszczady”,niechodzijużoodcięcie sięodświata,zaczęcianowegożyciabliskonatury,alewalkęonią.

Czyniejestzapóźno?

BędącwobozowiskucałyczasmyślęoKoyaanisqatsi3 życiupozbawionymrównowagi,wprawionymwniekończącysiępędzazyskiem, wzrostem,kupwięcej,kuptaniej,któredoprowadziłonasicałynasz światnaskrajprzepaści.CzyruchytakiejakWilczycemogącośzmienić?Niedasięukryć,żedziękiichobecnościjakdotądudałosięuratowaćok.1300drzew,atodopieropoczątek.Przetrwałyciężkąimroźną

3Koyaanisqatsi–wjęzykuIndianHopiżyciepozbawionerównowagidążące dokatastrofy.TytułfilmuG.Reggio1982.

zimę,przednimilato.Jednojestpewne.Nadleśnictwuniebędziełatwo siępozbyćblokady.Aleczywświatleogromuniesprawiedliwości,dewastacjiizwykłejgłupotyniejesttotylkomaleńkakropla,niemająca wszerszymrozrachunkuznaczenia?Ostatniejnocycałylasrozbrzmiewałcharakterystycznympohukiwaniem.Puchaczeurządziłysobiepolowanie,myszypodnamiotemsiedzącichutkoiudają,żeichniema. Otwierampołynamiotu,całylastoniewstalowymblaskuksiężyca wpełni.

–Warto-szepczędosiebieichowamsięwśrodku.

NataliaJastrzębska

Bibliografia:

ApelwsprawiePuszczyKarpackiejKomitetuBiologiiŚrodowiskowejiEwolucyjnejPAN: https://naukadlaprzyrody.pl/2021/03/31/apel-w-sprawie-puszczy-karpackiej-komitetu-biologii-srodowiskowej-i-ewolucyjnej-pan/

MapaLasyiObywatele: https://mapy.lasyiobywatele.pl/zanim-wytna-twoj-las.html

UlotkainformacyjnakolektywuWilczyce

ZarejestrowanarozmowazNadleśnicząEwąTkaczzdnia28kwietnia2021 roku

kobieta,czylikto?

Kobietatoczłowiek.Krótko,natematiprzedewszystkimwystarczająco,jednakniedlawszystkich.Zaczynającodtraktowaniakobietjak osóbdrugiejkategoriiiogólnejwłasności,kończącnapostrzeganiu słowa„kobieta”jakoczegośzłegoiwykluczającego.

Zacznijmyodpoczątku.Teksty,,prawdziwakobieta”,,,jakbyćprawdziwąkobietą”itd.sąmocnoszkodliwe.Adlaczego?Dlatego,żeniema jednegoiwłaściwegowzoru,jakkobietymajążyć.Toznaczy,niektórzy chcąnarzucaćkobietom,jakmajążyćigłoszązacofaneteorie,doczego nibykobietajestpowołanaistworzona,aletowszystkojesttylkomizoginistycznąfantazjąsprzedwielulat,jużdawnonieaktualną.

Odpowiedźnapytanie,,jakbyćprawdziwąkobietą”jestwręczoczywista.Oznaczato,żewystarczybyćsobąirealizowaćsięnaswójwłasny sposób.Jakokobietamożeszmiećwłasnezainteresowania,możeszrozwijaćsięwwybranymprzezsiebiekierunku,możeszubieraćsięjak chcesz,możeszmiećdzieciilubićdzieci,możeszniemiećdzieciinie chciećmiećnigdydzieciorazmożesznawetnieprzepadaćzadziećmi.

To,żejesteśkobietąnieoznacza,żenawidokkażdegodzieckaodrazu wpadaszwzachwytisięwzruszasz.Wszelkiemanipulacyjneprzekazy, żekobietymająwrodzonepodejściedodzieciipodświadomiemarzą omacierzyństwieodnajmłodszychlattojednowielkiekłamstwo.Nie musiszsięteżtłumaczyćztego,żeniechceszmiećdzieci.Zdanie,,nie chcęmiećdzieci”jestwystarczająceiniewymagadodaniasłowa,,bo” lub,,ponieważ”.Ijeszczetenwyjątkowopopularnytekst,żejeślikobieta niechcemiećdzieci,tojestegoistką.Topróbażenującejmanipulacji,aby wywoływaćwkobietachpoczuciewiny,żeniespełniływyimaginowanegoobowiązku.Obowiązkuwobeckogo?Wobecspołeczeństwa,wobec rządzących,amożewobeckleru?

Posiadaniedziecitoniejestżadenobowiązek,todecyzjatylkokobietyiniktinnyniemaprawanawetoceniaćkobietywzależności odtegojakądecyzjępodjęła.Wracającjeszczedoegoizmu,tonależy podkreślić,żeludzieogólniewykazująpostawyegoistyczne,bomają wpisanetownaturę,aleztymniemanicwspólnegoto,czydanakobietazdecydowałasięnapotomstwo,czynie.Brakposiadaniadzieci toświadomaiodpowiedzialnadecyzja.Todecyzjaindywidualna,anie decyzjaosóbzotoczenia.

Dlaczegosłowo,,kobieta”bywajeszczeproblematyczne?Bopodobno wykluczaidlabezpieczeństwa,niektórzystosują,,osobazmacicą”.Powiedzmytogłośnoiwyraźnie,słowo,,kobieta”nikogoniewyklucza,ani niedyskryminuje.Jeślijakiśczłowiekchcebyćnazywanyosobązmacicą,madotegoprawo,ajeśliinnyczłowiekchcebyćnazywanykobietą, taksamomadotegopełneprawoipróbynarzucaniainnychokreśleń orazzabranianieużywaniasłowa,,kobieta”sąjawnądyskryminacją

zewzględunapłeć.Kobietyodzawszespychanesąnadrugiplan,aich problemyzamiatanepoddywaniterazdziejesiętosamo.Znówktoś innyjestważniejszyniżkobiety,awystarczyłobyzamiastszukaćproblemów,wykazaćodrobinęzrozumieniadlasiebienawzajemiwspólnie walczyćorówneprawa.

Kobietymająprawoniechciećbyćnazywaneosobamizmacicami, bojesttoznówwpewnymstopniusprowadzeniekobiettylkodomacicy. Akobietatopełnoprawnyczłowiekimożewymagać,abyjejpodmiotowośćbyłapodkreślanaiwszędzieuznawana,anie,żebynakażdymkrokubyłapostrzeganaprzezpryzmatposiadaniamacicy.Dlawielukobiet jesttowręczodczłowieczające,bosprowadzajedoroliżywegoinkubatora.Doszłodosytuacji,gdziekobietyczująobawę,żespotkająsię zhejtem,tylkozato,żewymagajątego,abynazywaćjekobietami.Widać topokomentarzachdziewczynwInternecie,któreczasemwręcz znieśmiałościąiobawąstwierdzają,żewoląsłowo,,kobieta”,jakbyobawiałysięataków,żezarazzostanąposądzoneoto,żekogośwykluczają, anietojestichcelem.

Kobietysąróżne,wróżnymwieku,zróżnychśrodowisk,realizująsię naróżnesposoby,sąróżnejorientacjiseksualnej,mająprzeróżneproblemy,spotykająsięzwielomaformamidyskryminacjiiprzemocy,tylko zewzględunapłeć.Aterazjeszczespotykająsięzatakami,żeśmiąużywaćsłowa,,kobieta”,anie,,osobazmacicą”.Toniejestwporządku. Tojestnegatywnezjawiskoznaneodlat,czylizepchnięciekobiet nadrugiplan,boprzecieżkobietytotakieistoty,któremusząsiępoświęcaćiakceptować,żeichsprawynigdyniebędąnapierwszymmiejscu,zawszeznajdziesięktośważniejszy.

Najwyższyczas,abypowiedziećdośćipodkreślać,żekobietymogą wymagać,abynazywaćjekobietamiinikogowtensposóbniedyskryminują,aninieobrażają.Tokobietysąznówuciszane,kiedyktośpróbuje narzucićim,jakmająsięnazywać.

Zarównokobietyjakiosobyniebinarnespotykająsięzwielomatrudnościamiiproblemami,mimożemamyXXIwiek,więczamiastszukać powodówdokonfliktówipróbowaćnarzucaćkobietom,jakmająosobie mówić,lepiejbyłobyskupićsięnatym,abykażdyczłowiekmiałpodstawoweprawaimógłspokojnieżyć.Dlategoniebójmysięużywaćsłowa ,,kobieta”iniebójmysięwymagaćodinnych,abyużywalisłowa,,kobieta”,botosłowonikogoniedyskryminuje.Niemateżzgodynaagresję zestronyosób,którepreferująokreślenie,,osobazmacią”.Takaagresja topowielanieszkodliwychspołeczniezachowańznanychodlatijest niedopuszczalna.

Kobietatopełnoprawnyczłowiek,którymożeżyćjakchce,wymagać, abyużywanosłowa,,kobieta”oraznieobawiaćsię,żetylkozato,żechce byćnazywanyitraktowanywsposóbpodkreślającypodmiotowość, spotkasięzkolejnymiprzejawamiagresjiihejtu.

drIwonaHerbuś

Bizneswoman,pisarka,naukowczyni,feministka https://www.instagram.com/iwonaherbus/ Autorkaporadnika,,NICZCZEGOŚczyliOBUDŹMYSIĘ,NIMBĘDZIEZAPÓŹNO”.

listdopolskiego katola

Niezacznętegolistustandardowąformułkąwstylu„drogipanie”, ponieważkatoluniejesteśmianitrochębliski,anitymbardziejdrogi. Nienazwęcięteżkatolikiem,gdyżtakowychznamwielu–tyjednaknie maszświadomościtego,żepomiędzytobąakatolikiemjestniewyobrażalniegłębokaprzepaść.Iniedodamwcale,żejestmizpowyższych powodówprzykro,bonibydlaczegomiałobybyć?Nieuznajęfanatyzmu wżadnejpostaci,atywłaśniejesteśfanatykiem.Itojednymztychnajgorszych,boreligijnym.

Nieobchodzimnie,wcowierzyszidokogożarliwiemodliszsiękażdegodnia.Totwojasprawa.Iniechtwojąpozostanie,boniemusiszsię zniąobnosić.Wymagaszodwszystkichdookoła,byakceptowalitwoje przekonaniaipoglądy–wręcztegożądasz,straszącsądemostatecznymdlawzmocnieniaefektuswychsłów.Szumnienazywasztotolerancją.Ciebieitwojąwiarętrzebaznosićiaprobować.Tyzaśuzurpujesz sobieprawodotego,bymiećwdupieludziinnychwyznańczytakichjak ja,ateistów,byzabieraćimprzestrzeńiobdzieraćzgodności.Wtwoim mniemaniuwszyscy,którzywjakikolwieksposóbodstająodtwoich norm,zasługująnakpinyipotępienie.Homoseksualistatochoryzboczeniec.Kobieta,którausunęłaciążę,todziwkaiszmata.Każdy,ktonie żyjewedletwoichregułtoodszczepieniec–zagubionyibezpoczucia sensuswegoistnienia,boniepodążazagłosemtwojegoboga.

Kimnibyjesteś,byzkraju,wktórymżyjąnietylkotobiepodobni, robićswójprywatnyfolwark?Zakogosięuważasz,bymówićinnym,jak mająpostępować?Dlaczegoskądinądświeckiepaństwomabyćobwieszonekrzyżamijakchoinka?Skądwzięłosięwtobieprzekonanie, żetylkowychowaniewduchukatolickimjestjedynąsłusznądrogą?Nie mówmioprzywracaniuchrześcijańskichtradycjiEuropy,botenwyświechtanyfrazessłyszęzbytczęsto.Czypojmujeszwogólekatoluznaczenietychsłów?Czyznaszhistorięiczyzdajeszsobiesprawęztego, żetwojareligia,którązbezkrytycznązajadłościąwynosisznapiedestały,niezostaławprowadzonawsposóbpokojowy?Żeżądnabyłakrwi iwieluniewinnychistnień?Tozimieniemtwegoboganaustachreligijniortodoksimordowaliludzi,paliliichnastosachipoddawalitorturom, puszczalizdymemmiastaiprowadziliwojny.Niechcętakichtradycji, botonicinnego,jakterrorsiejącyzniszczenieistrach.

„Wimięboga”–jakażtopięknawymówka,dziękiktórejrozgrzeszyć możnawszystko.

Zapewnekatolumyśliszosobiewkategoriachdobrego,uczynnego człowieka.Bodajesznatacę,ładnieubieraszsiędokościołaiposyłasz dziecinareligię.Topowiedzmi,kiedyostatniozrobiłeścośbezinteresowniedlabliźniego?Czymsądlaciebieprzykazania?Czyrzeczywiście kierujeszsięniminacodzień?Corozumieszpoprzezsłowo„modlitwa”?

Ocowniejprosisz?Czyjesteśpełenmiłosierdzia,czygotująsięwtobie zawiśćizazdrość?Jakiewartościsądlaciebienajważniejsze?Zaczym gonisz?Czyumieszwybaczać?

Nieuczinnychmoralności.Niezaglądajimpodpierzynę.Niemów, cojestdobre,acozłe.Niedecydujzakogoś.Zajmijsięswoimżyciem–mojezostawwspokoju,niewpieprzajsięwniewzabłoconychbuciorach. Niejesteśdlamnieżadnymautorytetem.Żadnymwzoremdonaśladowania.Mamswójrozum,jestemdorosłymczłowiekieminiebojęsię braćodpowiedzialnościzawłasneczyny.Twojeprawdyobjawioneniesą midoniczegopotrzebne.Zeswoimsumieniemrozprawięsięsama.

MonikaDudzik

Kobieta,któraniegodzisięnaprzedmiotowetraktowaniekobietinarzucanieim zpalcawyssanychideałów.Miłośniczkaksiążekiseriali,pasjonatkarękodziełaarty‐stycznegoifotografii.

dopiekłaizpowrotem

Kiedypisałamsztukęteatralnąomojejpierwszejhospitalizacji,marzyłamotym,bykiedyśzostaławystawionanascenie.Przezznajomą pewnegokolegidotarłamdoreżysera,któryzainteresowałsięmoją drugąsztuką,jednoaktówkąociekającączarnymhumorem.Kiedyprzyszłamjąobejrzećnakameralnejsceniewstolicypięknegokraju,wktórymmieszkam,byłamjednocześniepodekscytowanaizawstydzona. Publicznośćjednakzaśmiewałasiędorozpuku,ajamyślałam:udałosię. Tadruga,ohospitalizacji,musiałaprzeczekaćcałąpandemię.

Jesteśmywłaśniewfazieprzesłuchań.

Kiedypisałam,trochędoszuflady,atrochęznadzieją,byłtotrudny emocjonalnieproces,bobystworzyćrealistyczny,prawdziwydobólu tekst,naktórymmizależało,musiałamwrócićdomomentuwżyciu, kiedywydawałomisię,żewszystkosięskończyło.Psycholożkaicoach lądujewszpitalupsychiatrycznym,dostajesilneleki,słyszy,żejestciężkimprzypadkiem,spełniasięjejnajwiększylęk–tracigłowę,tracikontrolęnadswoimżyciem,któreprzecieżdotejporywyglądałojakautostradadonieba.Trudnobyłowracaćdotegoetapu,ajednakchciałam tozapisać,przełożyćnasłowa,tak,żeby…inniwiedzieli,jaktojest.By zrozumieli,jakmożnasięczuć,kiedynaszeżycieoficjalniesiękończy, anowegoniewidaćnahoryzoncielubjestwizjątakprzerażającą, żeodwracamyodniejoczy.

Przesłuchania,któreterazmająmiejsce,kosztująmniestorazywięcej,niżsamopisanie.Naspotkaniaprzychodząnieznanemiosoby,które naglemówiąmoimisłowamiiodgrywająmojeemocje.Pokażdejtakiej sesjimamwrażenie,żezderzyłamsięprzedchwilązciężarówką,całe ciałostraszliwiemnieboli,itakprzezkilkadni.Tolustrzaneodbicie tamtychmomentów,tamtychprzeżyć,jestdlamnienagranicywytrzymałości.Ajednakubieramsięładnieiprzychodzęnakolejneprzesłuchania,gotowa,wspierająca,zaciekawiona,poruszeniechowając dotorebki.Ciekawośćokazujesięsilniejszaniżból.

Natychspotkaniachodgrywamyteżscenęzbiorową–dialogipacjentówwklinicepsychiatrycznej.To,jakpotencjalniodtwórcytychról interpretujątęscenęrozkładamnienałopatki.Uprzedzenia,fantazje natemat„wariatów”mająsiędobrze,niezależnieodwiekuipłciaktorów.Niektórzyśmiejąsiędorozpuku,innimachająrękami,jeszczeinni kompulsywniesiędrapią.Mamochotękrzyczeć:spójrzcienamnie!!Czy widzicie,żejestemchora?Nie,niewidzicie.

Wydajęsięmiłą,eleganckąiuśmiechniętąkobietą,któranapisała interesującąsztukę.Mojachorobajest„wewnątrz”,najczęściejjejnie widać.Niedomyśliciesię,niezgadniecie.Rozumiecieteraz?Wariacisą wśródwas.Tacyjakwy.Tomogłosięprzydarzyćkażdemuzwas. Touniwersalna,niehermetycznahistoria.

Podejmujemyzproducentemdecyzję,żepowyborzeobsadyzaczniemypróbyodspotkaniazemną.Od…rozmowy.Otym,żenaoddziałach najczęściejspotykasięspokojnychpacjentów.Żeowszem,zdarzająsię przypadkiwostrymkryzysie,alejestichmniejszość.Ci,którzybiegają, diabelskosięśmiejązniczegoalborzucająprzedmiotami–spotkałam ichwtrakciemoichośmiuhospitalizacjikilkoro,możekilkanaścioro.

Wklinicepoznałamnajbliższychmidodziśprzyjaciół,którzyrozumieją mniejakniktinny,boteżbyliwpiekleizniegowrócili,czasemtylko poto,byznówdoniegozawędrowaćiponownieusiłowaćsięwydostać zpomocąspecjalistów.

Producentpyta:czypopremierzebędzieszgotowanadyskusję zpublicznością?

Narazieniepotrafięodpowiedziećnatopytanie.

Jasnajestjednakdlamniemojaintencja:chcę,żebyściemniezobaczyli,mniechorą,ajednaktwórczą,mniepołamaną,ajednakwstającą zkolanznówiznów,mnieprzygnębionątym,jakmożecieonas,zaburzonych,myśleć,zmotywowanąjednocześnie,bywampokazaćnaszą twarz.Ibyćmożepotymwszystkim,kiedyspojrzyciedolustra,sami zobaczyciewnim…wariata.

ZuzannaKorońska

Pisarkaigraficzka,autorkaksiążki„Jaiinniwariaci”(Edipresse)iblogawww.bipolar‐landscape.com;tekstyigrafikipublikujewSilnychodpowstaniapierwszegonume‐ru.Zwykształceniapsycholożkaidziennikarka.