SILNE. Aperiodyk społeczny nr 4/2021 część 1

Redaktorkanaczelna AgnieszkaGralak

Zespółredakcyjny

KatarzynaMądrzycka-Adamczyk AnnaGierczak

Kontaktdoredakcji:silne.aperiodyk@gmail.com

https://www.facebook.com/silne.aperiodyk/ https://instagram.com/silne.aperiodyk

https://issuu.com/silne.aperiodyk

Ilustracjanaokładce

ZuzannaKorońska

Projektgraficzny,składDTP AgnieszkaGralak

Łódź2021

ISSN2719-3179

e-ISSN2719-3195

Wydawnictwo:

StowarzyszeniaŁódzkieDziewuchyDziewuchom ul.Ziemowita6/20

92-413Łódź

Druk:JKBPrint

odredakcji

Cześć!

Niewieleponadrokpoukazaniusiępierwszegonumeru SILNYCH oddajęwWaszeręcekolejny–czwarty.

Pierwszyzeszytukazałsięwtedy,gdywPolscepojawiłsięCOVID19 iogłoszonopierwszylockdown.Obecnieprzechodzimykolejne,silniejsze niżdotychczaszwiększeniezachorowańirównieżterazzostaływprowadzoneogromneobostrzenia.

BeataKozak,redaktorkapisma Zadra,wswoimwstępniakuznumeru 1-2w2017rokuprzypomniałaniepokojącobrzmiącepowiedzenie:„obyś żyławciekawychczasach”.Czasysązdnianadzieńciekawsze,akobiety wPolscezamiastmiećcorazłatwiej,mającoraztrudniej.

Cofamysięniestety.Rządyprawicowychfundamentalistów,faszyzująceideologiemającorazwiększywpływnapaństwo,prawo,edukację. Awokółszalejepandemia.

Wstępniak,októrymwspomniałammiałciekawytytuł:dziewuchizm TorzeczywiściebyłczasDziewuch–od2016roku–takadziewuchowa fala.Powstawaływtedydziewuchowegrupyidziewuchoweorganizacje. Dziewuchynadalsąiwalczą–5latpóźniej–okrągłarocznica.Dotej poryswojąpracęaktywistycznąnazywam„dziewuchowaniem”.Dziś możnastwierdzić,żewyklarowałosiękolejnesłowosymbolizującewalkę oprawakobiet:STRAJK.Myślę,żezostanieznaminadługo,ponieważ czasyszykująsięcorazciekawsze.

Wrazzczwartymnumerem SILNYCH pojawiłosiękilkanowości:

SILNE wyglądająniecoinaczej.Zmniejszenieformatuiułożenietekstuwjednymłamiepolepszy,mamnadzieję,odbiórczasopismanaurządzeniachmobilnych.

PrzygotowałamrównieżdostępnąwersjęHTML,zktórejbędąmogły korzystaćosobyużywająceczytników.

Zapraszamzatemdolektury:-)

AgnieszkaGralak

spistreści

widzęsłyszęmówię

KasiaPiątek– zbrojneramiępatriarchatu....5

EmiliaSzulc– bezmacierzyństwo 11

NataliaDobroń– pasożyt 14

BeataKołodziejczyk– historiapewnejcipki 15

KatarzynaMądrzycka-Adamczyk–szydełkowakcji....17

KlaudiaWojciechowska– czyto jeszczeseks [...]....19

AnitaDeskiewicz– kompaniasióstr....22

EmiliaSzulc– odpierdolciesię odofiarprzemocy 23

Eśka– odruchwarunkowy 25

PaulinaRzymanek– spacerpomieście....27

MonikaBistuła–[beztytułu]....30

HonorataKostro– systemowakrowa 32

IwonaHerbuś– porozmawiajmy oprawachkobiet 35

MaciejDrabiński– wprowadzenie doanarchafeminizmu 38

KrystynaBezubik– współczesnasexmisja 55

PiotrSieńko– żadnahania 57

KamilaKlepacka– wkurwionamacicabo....59

AniaChomiak– feminizmwodcieniuróżu 61

DorotaNietoperz– przemówienie 65

AniaChomiak– pruszkowskasiłamam [...]....68

MartaTygrysPokorska-Jurek– gdyprosi orękę,dajnogę 69

Eśka– typymężczyznnaproteście 72

straciłamgłowę

ZuzannaKorońska– wracającdoSIEBIE [...]....73

ZuzannaKorońska– granicefeminizmu 75

ZuzannaKorońska– trudnasztuka....77

ZuzannaKorońska– kiedysilna czujesięsłabsza 79

opowiadania

DorotaNietoperz– zofia 80

KlaudiaWojciechowska– strajkującamacica....84

komiks

EdytaBystroń– aleksandrajestsilna....88

recenzje

IzaDesperak– Gwałtpolski....97

IzaDesperak– Niewidzialnekobiety 98

DorotaNietoperz– Miejscenamiotle 100

DorotaNietoperz– Małaksiążkaohomofobii 102

ilustracje

MonikaPasierbska–strony: 7,22,33,34,60,67

ZuzannaKorońska–strony: 8,12,20,25,36,48,51,58,63,74,76,78,79,82

BeataKołodziejczyk–strony: 16,21

KatarzynaMądrzycka-Adamczyk–strony: 17,18

NataliaKonca–strony: 57,83,84,103

KasandraRysuje

(https://kasandrarysuje.pl)–strony: 64,87

MBogdanis–strona: 66

JustynaKudas–strona: 68

MartaTygrysPokorska-Jurek–strona: 70

zbrojneramię patriarchatu

„Mendon’tprotectyouanymore” JennyHolzer

OlgaTokarczukodbierałaswojązasłużonąnagrodęNoblawgranatowejsukni,projektuGosiBaczyńskiej.Suknianawiązywaładostrojów pierwszychfeministek.Europejskichsufrażystek.Kobiet,którezdjęły staniki,podkładałybomby,niszczyłypocztoweskrzynki,byływięzione, torturowane,zmuszanedoprzyjmowaniapokarmówpodczasgłodówek. Odbieranoimdzieci,abyjeumieścićwrodzinach„normalnych”i„zdrowych”celemreedukacji.

Teobrazytowarzysząmizawszejakmyślęopierwszejfalifeminizmu.Oichkrzywdzie.Osilejakątrzebabyłomieć,żebywtedywalczyć.

Zastanawiamsięnadtymbardzomocnopodczasnaszejwalki.Podczas protestów,kiedyjestmizimno.Podczaskiedybojęsię,żesytuacjasię zaogni,ajabędędalekoiniebędęmogłapomócmoimbliskim.Słucham tychwszystkichgłosów,którezlewająsięjakkawalkadadźwięków.Słuchamichiprzestajęrozumieć.Przestajęrozumiećgłosdrugiejstrony. Zawszebyłamniezwyklewyczulonanadialog.Głębokozgadzałamsię zSokratesem,którymówił„Prawdarodzisięwdialogu”.Nauczonomnie iwyszkolonoznajdowaćkompromis,wmediacjiszukaćpodobieństw inanichbudowaćpłaszczyznęporozumienia.PoostatnichwydarzeniachwPolsceprzestałamwierzyćwporozumienie.Zatodostrzegłam cośbardzogroźnego.Widzętoterazbardzowyraźnie.MariaJanion nazwałatozjawisko„zbrojnymramieniempatriarchatu”:

Kobiety,któreponiżająinnekobiety,sączęstokroćstrażniczkamisystemu,feministkinazywająjezbrojnymramieniempatriarchatu.Patriarchatjużnicnie musi,ponieważkobietysamewszystkozałatwią,samesiebiepotępią–„jakty sięubrałaś”,„gdzieposzłaś”–przywołajądoporządkuwmyślnormmających obowiązywaćkobietę.Naszespołeczeństwojestmęskie,narodowe,katolickie, heteroseksualne,zrepresjonowaneirepresjonujące.Wielekobietuwewnętrznia ipropagujetoprzesłanie.

Podczastychprotestówwidzęjewyraźnie.Uderzamywłaśniewich największystrach.Aco,jeślisystemupadnie?Aco,jeśliniktnasjuż niepochwalizato,żejesteśmydobrymiżonami,matkami?Aco,jeśli sensnaszegojestestwapochłoniemyśl,iżniemamyjużczemusłużyć? Żenaszedotychczasoweżyciebyłonicniewarteitylkotraciłyśmyczas. Czasemwidzęjakkobietyze„zbrojnegoramieniapatriarchatu”sąprzerażone.Widzączasemwnassiebie,sprzedwielulat.Widzą,jakmogłobypotoczyćsięichżycie,gdybynieutknęływmatnipatriarchalnego

schematu.Możemogłybyżyćszczęśliwieispełniaćswojemarzenia, gdybyniemusiałyzostaćzmężemzewzględunadobrodzieci.Możemogłybyzrobićkarieręicieszyćsięsukcesemiuznaniem,gdybyniezajęły siędomemidziećmi–botoprzecieżnaturalnepowołaniekażdejkobiety. Iterazjaksłyszą„wypierdalać”tostajeimprzedoczamiichwłasneżycie. Przyznającracjęwalczącymzpatriarchatemkobietom,musiałybyuznać, żeprzegrałyswojeżycie.Żepopełniłybłądniewalczącosiebie.

PozakończeniuIIwojnyświatowejinastaniutrudnychczasówreżimu komunistycznegourodziłosięwPolscenowepokolenie.Pokolenie,które swojąmłodośćmiałowczasachrewolucjiseksualnej,tabletkiantykoncepcyjnej,festiwaluwWoodstock–niemającdotychzdobyczycywilizacjidostępu.Ichmłodośćprzypadłanalataopresyjnegokomunizmu. TopokoleniewPolscebyłonaznaczonestrachem,wychowanewcieniu zaznanychkrzywd.Tonajwiększastratawojenna,którejniktPolakom niewynagrodzi.CałepokoleniewcieniuPTSD(zespołustresupourazowego).Pokoleniemoichrodziców,bojącesięzmiany,upatrująceszczęścia tylkowznanychschematach.Pokolenie,którepowtarzało„niewychylaj się”,„pococitojestpotrzebne”,„skoroniktniepróbowałprzedtobą,ty teżniepróbuj”,„mądrzejsiodciebiepróbowaliiimniewyszło”.Pokoleniu moichrodzicówwszczepionostrach.Strachprzednowym,obcym.

ZbadańnadPTSDwynika,żedopierokolejnepokolenie(drugiewkolejnościpotraumie)maszansęnauzdrowienietejsytuacji,naruszenie zmiejsca,narozwójinaposzerzenieperspektyw.Topokoleniemłodych ludziwłaśniewyszłonaulice.Onimyśląjużinaczej,boodtraumyminęłowystarczającodużoczasu.Nieprzyjmująpatriarchalnegomodelu jakoczegośabsolutnienormalnego.Nieutożsamiająsięzautorytetami. Niemożnaichtakłatwoprzekonać,bodostępdoinformacjijestpowszechnyidzieliichodniegojedenklik.Żyjąwdoskonaleskomunikowanymświecie,któryjestwstaniezapewnićimideologicznewsparcie. Światpokazujeim,żemożnabyćinnym,żyćposwojemuinadalbyć szczęśliwym.Żetonieschematnasdefiniujeizapewnianamszczęście. Toosoby,któremająszansępójśćdalej–pokolenienazywanegeneracjąZ. IchociażMillenialsitakżeuczestnicząwprotestach,razemzpokoleniem X–towłaśniechęćzmianyibarkakceptacjizastanejrzeczywistości wpokoleniuZjesttusiłąnapędową.

Zastanówmysięnadtymjednymprzykładem,któryumocniłpatriarchatwPolsce.Nadnasząmartyrologiąnarodową,którapięknieten choryschematcierpiącejmatkipolkiugruntowała.Przyjrzyjmysię,jak działadziedziczenietraumywoparciuokwestięgwałtówwojennych. Mamwrażenie,żepomożenamtodostrzecczemu„zbrojneramiępatriarchatu”nadalistniejeimasiętakdobrze.

Wielubadaczykonfliktówzbrojnychuważa,żeprzyzwolenienaprzemocseksualnąjestjednymznarzędziprowadzeniawojny,którema dodatkowosterroryzowaćiupokorzyćpodbitespołeczeństwo.Przykłady używaniagwałtówjakonarzędziaprowadzeniawojenznajdujemyjuż

wstarożytnychwytycznychdlaarmiirzymskich,chińskich,japońskich orazmongolskich.Dopierow1993uznanogwałtywojennezazbrodnię przeciwkoludzkości.Wtrakciekonfliktówofiaryniemająpraktycznieszansnadochodzeniesprawiedliwościipomoc–częstotakżeze względunaczynnikirasowe–najeźdźcyczęstouważająsięzalepszych imającychprawodominacji.Jesttojednazokrutniejszychwojennych tortur.Okaleczafizycznie,stygmatyzujeosobydoświadczająceprzemocy wewłasnymśrodowisku,zostawiatrwałeurazyemocjonalneipsychiczne,którychniktniepróbujenawetoszacować.

Pomyślmycodziejesiędalej.Dzieciurodzonezgwałtów sąstygmatyzowaneprzezwłasneśrodowiskoiwychowywanewpoczuciuwykluczenia (sąpotomstwemoprawcy). Osobydoświadczająceprzemocywwiększościborykają sięzsilnymiobjawamiPTSD.

WtakichkrajachjakPolska,Niemcy,UkrainaiRosja mamydoczynieniazcałym pokoleniem,którebyłoświadkiemwielokrotnejprzemocy, wtymseksualnej.Wwielu krajachotwarciemówisię odoznanychkrzywdach.Szukasprawców.AleniewPolsce. Niktotymniechceopowiadać. Pojedynczezeznania,brakdokumentów,urwanerozmowy, niechęćdoopowieści.Tak wyglądahistorycznapamięćozbrodniachseksualnychdokonanych podczasIIwojnyświatowej.Opewnychsprawachsięniemówi,pewnychsprawsięnieporusza.Tkwimywrodzinnychzmowachmilczenia. Pokolenieświadkówzbrodniodchodzi.Kolejnepokolenie–pierwszepokolenieurodzonepowojnie–topokoleniewychowanewlękuipoczuciu zagrożenia.Ichrodziceprzeżyliwojnę,będącświadkamilubdoświadczającprzemocy.Ilekobietwśródwaszychbliskichopowiadaopodobnych doświadczeniachnaszychbabćiprababć.Prawienikt…Traumajesttak silna,żesięoniejniemówi.

Tymczasemzbadań,prowadzonychprzezGabyGlassman,psycholożkęipsychoterapeutkęduńskiegopochodzenia,wypływawniosek, żewdużymstopniudrugiepokolenieodczuwaskutkitraumyprzeżywanejprzezdziadków.BadałaonawpływmiędzypokoleniowyjakiprzeżycieHolocaustuwywarłowkolejnychdwóchpokoleniach.Jejwnioski

sąabsolutniewstrząsające.Wiemy,żenieprzepracowanetraumatyczne wydarzeniazmieniająwsposóbfunkcjonalnynaszmózg.Mogąprowadzićdopoważnychproblemówzdrowotnychtakichjakchoroby układukrążenia,udary,otyłość,cukrzyca,nowotwory.Napewnoprowadządozaburzeńadaptacyjnychorazzaburzeńemocjonalnychlub psychicznych.Dziecitakichofiarprzemocyczęstoniosąnasobieciężar ciągłegozadowalaniaswoichrodziców,pocieszaniaichzłegohumoru. Dziecitakieczęstounikająrozmówizadawaniapytań,abyuniknąćdenerwowaniarodziców.Rodzitododatkowenapięciaipotęgujeichlęki. Pomyślmyteraz,żetopokoleniewychowujekolejnepokolenie.Drugie zkoleiodtraumatycznychwydarzeń.Wgbadań,któreprzeprowadziła Glassmanmatowpływnaichfunkcjonowaniewrelacjach,związkach, wśródznajomychiprzyjaciół.Mawpływnato,jakdrugiepokolenieradzisobiezkonfliktamiorazjaktrudnomumyślećidziałaćniezależnie. Togrupazmagającasięzciągłymbrakiemdocenianiazestronyrodziców, starającasięzadowolićichwymaganiaioczekiwania–zdobyciaodpowiedniegowykształcenia,pracy,założeniarodzinyiposiadaniadzieci.

Dlapierwszegopokoleniaurodzonegopowojnietosąsynonimypowrotu donormalnościibezpieczeństwa.Dlakolejnegopokoleniaźródłofrustracjiikonfliktuzrodzicami.Itudochodzimydociekawychwniosków –chcącuchronićkolejnepokoleniaprzedprzemocą–nasidziadkowie–nieprzepracowującwłasnychtraum,niemówiąconich–wychowująpokoleniepotencjalnychofiarioprawców.Mającychproblemzestawianiem granic,ciąglestarającychsięwszystkichzadowolić,mającychproblem zwyrażaniemgniewu.Takiesądługofaloweefektywojennychgwałtów. Drugiepokolenietopokoleniedzisiejszych30-40latków.

Oczywiścienietwierdzę,żetojedynypowódnaszychproblemówwradzeniusobiezzastanąrzeczywistością.Czasemjednakwartopomyśleć nadróżnymiaspektamirealiów, wktórychżyjemy.Gwałtywojenne tonarzędzie,któremasłużyćdekonstrukcjicałegospołeczeństwa. Gwałtjestzłem.Nieprzepracowana trauma,zmieniafunkcjonowanie naszegomózgu.Zostawiawnaszymcieleślad,któryprzenosimy dalej.Dlategotakistotnajestterapiadlaosóbzdoświadczeniami przemocy.Terapia,którabędzie ściśleukierunkowananaleczenie traumyiPTSD.Wedługróżnych badańcierpinaniego95%ofiar.

Terazpomyślmyotychwszystkichtraumachwkontekściekobietstojącychnastrażysystemu.

Wpojonoim,żetylkoto,coznanejestbezpieczne.Żenajwiększąwartościąjestpoświęcenieżyciawobroniewartościiwyimaginowanego autorytetu.Więcbroniązacieklezastanegoporządku.Bronią,bojeśli przestaną,będąmusiałyuznać,żeichpoświęcenieposzłonamarne. Okantdupysobiemogąjeterazpotłuc.Żezmarnowałyswojeżycie dbającosystem,któremukompletnieniezależałonaichdobrostanie. Broniłysystemu,któryjeoszukał.Któryniestanąłpoichstronie.Musiałybystanąćnaprzeciwlustraipowiedzieć:„spierdoliłamwłasneżycie” –„zamiastżyćjakchciałamdesperackozaspokajałammarzeniainnych”. Atotrudnebardzo,taksięprzyznaćdoporażki.Lepiejudać,żenicsię niestałoispróbowaćprzywołaćrozwrzeszczaneikrnąbrnedziewczynki doporządku.Żebybyłoznowugrzecznieimiłoiżebyniktniemarudził.

Szczególniewświęta„zbrojneramiępatriarchatu”uderzawyjątkowo silnie.Wszyscyjeznamy.Totekobiety,któresąstrażniczkamisystemu. Któreponiżają,przywołujądoporządkuinnekobiety.Zawszemożna nanieliczyćprzyświątecznymstole.Kiedywujekrzucawprzestrzeń kosmicznątekst:„niemapieprzu”.Tozbrojneramiępatriarchatupowie doCiebie–„Kasiuu…”(koniecznieprzedłużającostatnidźwięk).

Aprzecieżtowujeksiedzibliżejkuchni.Alenie…:„Kasiuuu”–ogarnijsiękobieto–przynieśpieprzwujkowi–obsłużmężczyznę–niech będziezachowanystaryporządek,niechtrwausługiwanieuprzywilejowanejklasiespołecznej.Tak,tak,jawiem–totylkopieprz–zupełnie niepotrzebniehisteryzuję.Podsycamniepotrzebnieemocjeidramatyzuję–takdramatyzuję–bojaprzecieżniestabilnaemocjonalniejestem. Pieprzuniechcępodaćwujkowi.Niegrzecznajestempoprostuznowu dlawujka.Oraznieposłuszna,krnąbrnainieusłuchana.Atoprzecież tylkowstać,iśćdokuchniipieprzprzynieść.Tojesttakiekobiece.Takie piękne.Jesteśdelikatnąjakmotylkobietą,którafruniedokuchni,wswojedelikatniedłoniebierzepieprzipodajezuśmiechem.Uśmiechem, któryznaczy,żedbaodomoweognisko,dbaoswoichbliskich.Okazuje tymdrobnymgestem,żejejzależynarodzinie.Żechcebyćpożyteczna iwartościowadlaspołeczeństwa.Zupełniejakjejłono.Takiinkubator, który,kiedystarszyznarodzinnazadecyduje,topowinienwywiązaćsię zeswychobowiązków–począćiurodzić.Przedłużyćródludzki.Rozmnożyćsię.Bowiesz,toniemanacoczekać.Tozegarbiologiczny.Albo to,że–jasobieniewyobrażamniemiećdzieci.Muszępowiedzieć,żejak widzętencorocznysyfnaInstagramie.Tezdjęcia„świątecznegonastroju”,choinek,bombek,pierniczkówlukrowanychtowzdycham.Imyślę otychwojowniczkachiwojownikachcobędą,jakcoroku,walczyćze zbrojnymramieniempatriarchatu.Myślęciepłootychznas,którzy będąmieliodwagęrzucićprzycałejrodzinie:„wujeksobieprzyniesie zkuchnitenpieprz”.Orazbędęmyślałaotych,dlaktórychtokolejne święta,kiedyniemogąbyćsobą.Kiedykolejnyrazktośgłupiozapyta: „ajaktam–dziewczynęjakąśmasz?”.Aonmachłopaka.Albochciałby mieć.Będęmyślałaotychwszystkich,którzynienawidząkobietwciąży

imałychdzieci.Niechcąpatrzećnabobasakuzynki.Boichdziecku w9tygodniuprzestałobićserce.Apotemwzwierzęcymbóluirozpaczywyjmowaliztoaletyzakrwawioneszczątkiswojegodziecka.Nawet niewiedząccojestdzieckiem,acotylkotkankąwokół.Wyjęlikrwawe strzępyswoichmarzeń,żebyjepotemschowaćdourny,razemztestem ciążowymipluszowymzającemizakopać.Iprzetrwaćkolejnyrokżyczeń–„żebynasbyłowięcejwprzyszłymroku”.Będęteżmyślałaotych którzysąotoczeniludźmi,asąsamotniwteświęta.Będęmyślałaotych, którzynajchętniejbywykrzyczelicomyśląnaprawdę,aleniechcąpsuć świąt.BędęwtedyzWami.Bojesteściedlamnienabarykadzie.Umazani błotem,aleprzekonani,żemożnażyćposwojemu.Ranniipoturbowani, alewalczący.JestemzWami.BoprawdziwąrodzinętworząCi,którzy chcąniąbyć.Dlaktórychniejestistotne,zjakiegokawałkamięsaigdzie kupionegojesttenobiad.Dlaktórychliczysięto,żebybyćblisko–żeby naprawdęsiędowiedziećcounassłychać.Jakiejpłytysłuchamy,jaki filmwidzieliśmy.Skupićsięnamomentizapytaćcodziejesięwnaszym życiu.Totakwieleznaczy.Bezoceniania,bezgłupichkomentarzy.

Czemuzbrojneramiępatriarchatutaknaszwalcza?

Ponieważjesteśmywszystkimtym,nacoonesięnieodważyły.Pokazujemyjakiemogłobybyćichżycie,gdybywyrwałysięztegookrutnego schematu.Pokazujemywłaśnie,żemożnapowiedzieć„wypierdalaj”inic sięniestanie.NadalRzeczypospolitaistnieje,aorzełdumniespogląda zgodła.Mamyszansęzmienić,tocozastaliśmy.Mamyszansępokazać, żemamyprawoimożemyrobićto,cochcemy.

JennyHolzer(1950)stworzyłaniezwykłycyklpraczatytułowany Truizmy.Tozdania,którebyłypowtarzanenarozmaitychnośnikach –papierze,metalu,kamieniu,lnie,szkle,bilbordach,prezerwatywach iskarpetkach.WMuzeumGuggenheimawBilbaomożnazobaczyćjedną ztychprac.Marmurowąławkęzwyrytąinskrypcją„Mandon’tprotect youanymore”(„Mężczyźnijużcięniechronią”).

Zdanietojestjednymzpopularniejszychzcyklu Triuzmy dzięki fotografii,którązrobiłsobieznimKurtCobain.Wykonanojew1993 rokuwNowymJorkuna42ulicy.Przypadkowojegomocpodkreślił

zombies(dostępzdnia9.10.2020)

przejeżdżającyradiowózpolicyjny.Zdanietomanifestbyłejofiaryprzemocy.Zaangażowanejperformerkiiaktywistki.Mocnysygnał,żeteraz jesteśsama.Możeszpolegaćtylkonasobie.

Sygnałprzeciwprzemocy,patriarchalnemuspołeczeństwu,wedługktóregokobietabezpomocymężczyznyibezjegoochronyjest skazanananiebyt.

Acomożezrobićkobietapozbawiona„ochrony”?

Cóż…wreszciemożezrobićwszystko,cotylkochce!

KasiaPiątek

Biofizyczka(UniwersytetŁódzki),specjalistkads.dyplomacjiiprotokołu(PISMiUniwersytetWarszawski),absolwentkastudiównadefektywnąrównościąpłci(UniversidadNacionaldeCuyo)specjalistads.przeciwdziałaniaprzemocyzewzględunapłeć(Szkoła PsychiatriiiPsychologiiwMadrycie)„Fascynujemniezmianaiświat–mamnadzieję,że kiedyśtezjawiskazrozumiem”

bezmacierzyństwo

Siedzęprzystole.Wkuchni.Kuchniajestprzyjemnieprzestronna ijasna.Przezoknowidzężółtegożurawianadbudową.Niskiebudynki. Tonęśnieguibłękitnieba.

Kotłujesięwemnie.Wczorajpowiedziałmiooczekiwaniachswojej rodziny,żebędzieimzależałonawnuczętach.Kumemutotalnemuzaskoczeniubyłamwstaniesłuchaćtegozboku,bezoceny.Odwczorajczuję,żemożepowinnamodejść,możepowinienznaleźćkogoś,ktobędzie mubankowomógłtodać.Taknazaś,takbezprzekonania.Zależymitak mocno,żepostanawiamjednakdopytać,idlategosiedzętuprzystole.

––Czymożeszusiąść,proszę?–pytam.

Siada,widzęzaniepokojenienaJegotwarzy. Mójlaptopjestotwarty,chcęzrobićnotatki,abymniejmiumknęło.

––Ocochciałaśzapytać?

KurtCobain(Nirvana)zdjęciez1993roku.Fotografia:StephenSweet/RexFeatures, żródło:https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/may/04/kurt-cobain-digital-

Chwilemijają,ajamampustkę,pustkęwgłowie,jaksięzadajepytania, odczegosięzaczyna?

Takmijajakieśpięćminut,zamykamlaptopa.Ipytam: ––Czytoznaczy,żejestjakiśdeadlinenaNasząrelację?

Chcębyćdoinformowana.Słyszę,żeoczywiście,żeOnwie,żedla mniezajściewciążętoniejestjakaśsupersprawaiżeniechciałamwcześniejinieplanowałam,iżemożebyćmegaciężko,aleprzecieżbędzieMY otymrozmawiać,podejmowaćdecyzjeRAZEMiwtedypoinformujemy Jegorodzinę.JemunaNichzależyiniechceIcholewać.

Apozatymjestwielesposobównazakładanierodziny,takich,które niebędąwymagały,abymmiaładzieckowmacicy. Dzieckowmacicy,zarodek,płódwmacicy.

Zygota.

Zygotawmojejmacicy.

Nie,towogóledomnienieprzemawia. Czujęsięniedośćdobra,alechujztym,mówiętowprost:Nieczujępotrzebyzarodkawmacicy.

Szacujesię,że1/5ciążniejestdonoszonych.Zawszebawiłmniewyraz donosić.Donieściążę,donieśdrewnadopieca.

Nigdyniebyłamwciąży,prawdopodobieństwotego,żebyłaminie wiemjestdośćznikome.

Oddzieckabałamsięporonienia.Obokgwałtutopodobnonajgorsza rzecznaświecie,podobnopoobujestobowiązekcierpieniainiechęci dożycia.Przeżyłamjednozdwojgaijestem.Nieoceniamdrugiego,bo sięnieznam.Mamnadzieję,żemożnatoprzetrwaćiżyćdośćdobrze, anawetświetnie.

Nieprzemawiajądomnieargumenty,żekażdaosobazmacicąprzecieżchcemiećdzieci,żeto„normalne”.Poprostu,nieprzemawiadomnie biologia,bobiologiaoznaczatakżeprzekazywaniechoróbgenetycznychoraz,żejestmnóstwoporzuconych dziecinaświecie.

Nieprzemawiadomnieargument przekazywaniatradycji,bochówwsobny jestniezdrowyorazniemalepszejigorszejtradycji,zawszemożnabudować swoją.Możnazakwestionowaćkażdą.

Nieodczuwampragnieniaczegośwłonie. Jatamnieczujęzewudoczegośwłonie. Poprostu.

Daleceszkodliwewmoimodczuciu jestto,żemożnamiećdziecidlawłasnegowidzimisię,bowszyscymają,bojakoś tojest,zkimś,ktoniechcemiećdzieci,

zkimśktoCięnieszanuje,alboTyJej_Gonie.Heterycznośćtegojestdla mnieopcjonalna,alewPolsceoficjalnieniemainnejopcji.

Niewyobrażamsobie,żemogłabymmiećdzieckowPolsce,kraju,którymniedyskryminujeoddziecka,wkraju,wktórymrządodmawiami prawadointegralnościcielesnej,gdziejednazpięciukobietjestzgwałconaprzezmężczyznę,w80%znajomegomężczyznę,agdziekulturagwałtujesttakrozbujana,żeponad90%ofiarniezgłaszategoprzestępstwa.

Znamherstorieorewiktymizacjiprzezpolicję,zniechęcaniudozgłaszania,pytaniach,czyobynapewnoniechciałaPanitegoseksu,ajak Panibyłaubrana.

Znamherstorie,oosobachzgwałconychprzezkolegęzpracy,któryzmyślaromansmiędzysobąaofiarąinatejpodstawieniedość,żeniezostaje ukaranytojeszczeOnazostajeukaranazaskładaniefałszywychzeznań. Znamje.

Znamosoby,którewielelatwalczyłyzdepresjąPTSDiniemiały siłyzgłaszaćiryzykowaćupokorzenia.Stawićtemuczoła.Inarażaćsię naswoistylinczspołeczny.Istygmatyzację.

Znamtakie,którezgłosiłyimówią,żeto,cojepotemspotkałobyło jeszczegorszeniżgwałt.

67%sprawzostajeumorzonych.Ztychmaksymalnie10%,któresą zgłaszane.

Państwuniezależynabardziejprecyzyjnychdanych,niemażadnego organuzajmującegosięprzemocązewzględunapłeć.Ajedynaogólnopolskakampaniajejdotyczącamiałamiejscew1997roku,zawisło538billboardów,17tysięcyplakatów,rozesłano5.000pakietówinformacyjnych. WPolsceżyjeniecałe40milionówosób.Takkupamięciidlaperspektywy.

Więcniepojmuję,jakmożnamiećcórkę,syna,dzieckowtakimkraju itkwićwprzekonaniu,żejakośtobędzie.Jakośczyliźle?

Chrzcićją,wysyłaćdoprzedszkola,szkoły,pierwszejkomuniiidaćją karmićpatriarchatem,odziewaćwzakazyinakazyisłowa:musiszuważać. Musiszchodzićtylkozeznajomymi.Pamiętaj.Przecieżtonikogoniechroni… Niepojmujęteż,jakmiałabympodjąćdecyzjęopróbiezajściawciążę zeświadomościąchoróbwrodzinie,choróbserca,nerek,białaczki,raka, wylewówkrwidomózgu,alkoholizmu…totylkoczęśćzlisty.Tak,wiem, żekażdymajakieśproblemy,alejakmogłabympoprostukogośtotalnie odemniezależnegonatakąloterięskazać?Czytoniejestnajwyższej formyegoizm?Takitoksyczny.Czynie?Czytak?

Niemamdzieci,niemamdziecizeświadomości.

Izestrachuprzedrodzeniemmartwegopłodu,przyjściemksiędzaikombinowaniemzarobkudlaparafiinapochówekmojegonieżywegodziecka. Przerażamnieto.Poprostu.

Byłamwjednymzwiązku,dośćdawnotemu,gdziezakochaniepochłaniałomnieichciałambyćztymkimś,ślubowaćimiećdzieci,aleJego matkapowiedziała,żenieuznatychosóbzawnuczętajeśliniebędąkatolikami.Onniekumał,żetoultimatumdlamniejestprzemocąiżenie

matakiejopcji.Odtamtegomomentuodchodziłamfalami,zrywami, potrochu.Ażwzięłamnasiebiewinęzacałezłoizniknęłam.

Anibymówił,żeprzecieżwiaraniemaznaczenia,dziecipowinnysame wybierać.Jajestemkonsekwentna,oddekadmamtakiepodejście:wypierdalaćzzapisywaniemdorejestrówwyznań,podejmowaniudecyzji dotyczącejreligiizaosobę,wypierdalać.Jakkomuśzależećbędzienareligijnościtopodejmiedziałaniaisięwtymspełniwswoimczasie,zwłasnej woli.Ament.

Niemamdzieci,bardzosięcieszę,żeichniemam.NiebyłamwJaponiicoprawda,aniwParyżu.Aleskończyłamdwafakultety,poznałam świetnychludzi,widziałamkoalenażywowszpitalu,aleniewniewoli, kangurynawolności,ZakazaneMiasto,MuzeumVanGoghaiPablo Picasso,ba!widziałamsztukęSzekspirawjegomiejscowościurodzenia. Towszystkobyłoijestpiękne.Wartościowe.Dobre.

Niejestemniczyjąmatką,jestemsiostrą,przyjaciółką,wspieraczką, partnerką,kochanką,pracownicą,edukatorką,tłumaczką,pisarką,aktywistką,feministką,jestemsobą.

Iniezarzekamsię,żenigdyniezaopiekujęsiędzieckiem.Niestworzę rodziny.Nawetwcześniejmówiłam,żejeślizjakiegośpowoduzechcę wychowywaćitroszczyćsięoludzkiedzieckokiedyśtoadopcjajestopcją.

Iniewiem,cobędziezNim,ztąrelacją,alewiem,żejestemtakszczeraiotwartajaktylkopotrafię.

Onnakoniecrozmowy,widząc,żeniewiem,cozesobązrobićiżejestemwyczerpanaodmówienia,wyciągaobieręcedomnie,bierzemoje dłoniewswojeimówi:rozmawiamotymzTobą,boCiękochamijesteś najlepsza,jesteświęcejniżwystarczająca.

EmiliaSzulc

Czykażdymożeotworzyćsięnaistnienie?

JolantaBrach-Czaina1

Niewielerzeczyprzerażamniebardziejniżmyśl,żemojeciałoprzestaniebyćmoje.Zawszeczaisięgdzieśzainnymimyślami.Czuwa.Atakuje,kiedyjestemnajsłabsza.Rozchodzisięzmojegoumysłupocałym cieleniczymtruciznaiparaliżuje,kiedyniejestemwstaniejużdłużej zniąwalczyć.Zakorzeniłasiętakgłęboko,że kiedy wydajesiębardziej

1 Źródłocytatu:JolantaBrach-Czaina, Szczelinyistnienia,PlW,Warszawa1992.

prawdopodobneniż jeśli. Samawsobiestałasiępasożytemżerującym nastrachuiniepewności.Niepozwalamizrozumieć,żetojamamnad niąwładzę.Każeskreślaćdniwkalendarzuiwprowadzawstanwiecznegooczekiwania,takjakbykażdyznichprzybliżałmniedonieuniknionego.Gdyprzestajęwalczyć,zamieniasięwsóliparzy.

Jestemwybrakowana.Niepotrafięmyśleć my anipodzielićsięciałem.Niemamwsobiewystarczającejsiły,abyznadziejąspoglądaćku poświęceniu.Mniejużwtedyniebędzie.Zostanęzjedzonaodśrodka kawałekpokawałku,dzieńpodniu,myślpomyśli.Pasożytprzejmie kontrolęnajpierwnadmoimciałem,późniejżyciem.Wyssiemojąkrew razemzmlekiem.Tenczystohipotetycznybytzamieszkującyprzyszłość jużjestwartwięcejniżja.Niepozwolonomi–nam–myślećinaczej.

Czasamipróbujęwytężyćumysł,wyobrazićsobiesłodsząprzyszłość, takązostawiającąposmakmlekanajęzykuipudrowyzapachnapalcach, zawszejednakztegosnubudzimniedźwiękpękającejskóry.Mojejskóry.

EwokujetowmojejgłowieobrazyzaszczepioneprzezBrach-Czainę,któraprzypomniałami,kimjestem.Niemalczuję,jaksięotwieram.Muszę spojrzećwdół,żebysięupewnić,żegnijącewodypłodoweniespływają miponogach.Niemaich,ajednaksą.

Nigdyniesądziłam,żeudamisięutożsamićzinwentarzemrolnym. Samaideawydajesiębrudnaidegradująca.Klacz,maciora,krowa,kobieta–niemamiędzynamiróżnicy.Zostałyśmystworzonedotegosamego. Mięsomasłużyć,rodzićidawaćmleko.Musismakowaćinnym,bonigdy niejestnasze.

NataliaDobroń

historiapewnejcipki

Kochałamnazabój.Tak,wstanie,wjakimznajdowałamsięwtamtychlatach,byłamzdolnadonajwiększegopoświęcenia.Byłabymgotowazabićzaswojąmiłość.Aprzynajmniejzacoś,codomrodzinny zainstalowałwemnie,miłościąnazywając.

Dzisiajwiem,żebyłamuzależniona.Współuzależniona.Żestosowanowobecmnieprzemocfizyczną,psychiczną,materialną.Człowiek, zktórymżyłampodjednymdachem,miałwżyciorysiepogotowiaopiekuńcze,poprawczaki,zakładykarne.Nigdyniepracował,alecodziennie wychodził dopracy.Czasemznikałiwnajlepszymrazieodnajdywałsię potygodniowejlibacji,wnajgorszym–nadołkualboprzejściówce.Ile byniewracał,jazawszeczekałam.

Alenie,toniebędzieopowieśćochorejmiłościdomężczyzny.Tobędziehistoriaopierwszymprzebłyskuzdrowejtroskiosiebieioinnych. Bokiedymójukochanywyszedłpojednejzdłuższychodsiadek,rzuciliśmysięsobiewramiona,szybkoprzeteleportowaliśmydołóżkaizapomnieliśmy.Anigdyniezabezpieczaliśmy.

Chwilępóźniej,on–wyraźniezadowolony,żewreszcie,pokilkulatach,udałomusiędojechaćdomety–paliłpapierosawkuchni,ja–trzęsącymidłońmiszukałamnamiarunaprzyjmującego wweekendginekologa.

Tobyłojakotrzeźwienie,podświadomiepoczułam,jakimkoszmarem jestżycieztymczłowiekiem.Jakimkoszmarembyłobydlanaszego dziecka.Choćnajprawdopodobniejnieuświadomionym.

Ukochanyodsamegopoczątkusabotowałmojestaraniaotabletkę dzieńpo.Trudnosiędziwić.Obojewiedzieliśmy,żejeśliurodzę,będzie miałkolejnegoasawrękawie,gdybyprzyszłomidogłowyodejść.Kiedy dzieńpo niezadziałałaprzezinterakcjęzryfampicyną,naktórejodkilku miesięcyjechałam,onbyłwniebowzięty.Jazrozpaczona.

Mogłamzdecydowaćsięnazabieg,albona–stosowanąwtamtych latach–farmakologicznąmetodęprzerywaniaciążyprzypomocyleku stosowanegonapewneschorzenieumężczyzn,awywołującegoporonienieukobiet.Byłtylkojedenwarunek.Receptęmusiałzrealizowaćsamiec, bofarmaceuciwiedzieli,doczegopreparatstosująsamiceiodmawiali wydawania.Wybrałamtodrugie.

–NiechPanibiegnie–ponagliłginekolog,gdywychodziłamzgabinetu –Ciężarnymgruźlicalubiatakowaćtchawicę.Zachwilęmożenie byćcozbierać.

Źletrafił,nielubiłamsiebiewtedyjeszczeażtakbardzo,żebysięowłasneżycietroszczyć.Alewykorzystałamtenargumentprzynegocjacjach zpanemiwładcą.Toonbowiemwydzielałwnaszymdomupieniądze.

Zgodziłsięniechętnie,pastwiącsiępotemnademnąmiesiącami zatych800złotych,któremusiałwyłożyć.Zamiastprzymnie,byłzinną kobietą,kiedyzmojegokroczawypływałpłód.Alebyłowarto.Dzisiaj nawetbardziejniżkiedykolwiek.Bozperspektywyczasu,podługoletniejpsychoterapii,uświadomieniusobieogromucierpienia,jakie spotkałomniewdomurodzinnymiwdomu,którypotemsamastworzyłamnapodobieństwo,popoznaniumechanizmówzarządzających moimiirracjonalnymi,agresywnymilubautodestrukcyjnymizachowaniami,wiemjedno.Nigdynikomutakiegobólunieżyczę.Awtamtymczasie,nieświadomie,zafundowałabymgobezbronnemudziecku. Byćmożenacałeżycie.

BeataKołodziejczyk

Rocznik‘83–pisze,redaguje,korektoruje,składa,wydaje,fotografuje.Dawniej„Eprawda”, „Sofa”,„6.2Magazyn”,dzisiaj„Helikopter,Wydawnictwoj,„ObszaryPrzepisane”,„Babiniec Literacki”,„Fabularie”,„E-ZINENigdyWięcej”,„StonerPolski”,„Drobiazgi”,„StoStronSamotności”,„WspółczesnaPolskaPoezja”,„Wytrych”,„PostScriptum”,„GrupaLiteryczna NAKRECHĘ”, „FundacjaOtwartychNaTwórczość(FONT)”,„Artis”,„StronaCzynna”,„LatarniaMorska”,„Kozirynek”,„SILNE.Aperiodykspołeczny”,„ZupełnieInnyŚwiat”,„Ypsilon”, WydawnictwoMorphinum.Jakdotądwydała:tomywierszy„(A)tomik”,„wprzepie(p)rzeniu”,„uzbrojonapouszy”,„Bezżadnegotrybu”;zbióropowiadań„Czterysmaki”;książkę dladzieci„Łatywkratę”;pierwszączęśćpowieści„Uśpieni”.MatkowałaEDPROJECT.POKOCHAJCIAŁO,obecnieprowadzibloga„Dziewczynkazobjawami”.

szydełkowakcji część4

Znówpojawiłsięwprzestrzenipublicznejtemataborcjiwięcijazahaczęszydełkiemoniego,opisującjednązeswoichprac. W2018roku,wsetnąrocznicęwywalczeniaprawwyborczychdlakobiet wPolsce,opróczTortunatęokazjęwydziergałampracę WieszJak.Dotyczyona podejmowaniadecyzji.Składasięzdwóch wieszaków:jedencałyzmetalowego drutu,drugidrewnianyzmetalowązawieszką.Szydełkowałamnaturalnymi, roślinnymiprzędzami.Drewnianeguzikiczybłyszczącejakbrokatcekinyrozsianesąpopracy.Sąteżdwa napisyzkoralikówzliterkami:WIESZJAK.Pracamożebyćpowieszona naconajmniejdwasposoby.Raznajednymwieszaku,raznadrugim. Tysam/awieszjak.

Podobniedecyzjakontynuowania ciążypowinnanależećtylkodoosoby, którawniejjest.Toonadecyduje.Nie jakiśobcypolitykczyksiądz,aleosoba,którejsytuacjadotyczy.Aborcje były,sąibędą.Zakazy,ograniczenia niezmniejsząliczbyzabiegów.Wtym możepomócedukacjaseksualnaidostępdoantykoncepcji.

Kobietyodwiekówwiedzą,jakspędzićpłód.Ruta,krwawnikzwyczajny,wrotyczczyarcydzięgieltopopularneroślinywykorzystywane odstulecidoregulacjimiesiączkiczywywołaniaporonienia.NaNocKupałyzaplatanowiankiztychipodobnychroślin,bowzależnościoddawkiczymieszankiziółmogądziałaćnapłodność.

Gdypozgniłym,obowiązującymponad20lat,„kompromisie”między politykamiaklerem,zaczętoznówograniczaćprawokobietdodecydowaniaoswoimcieleiżyciu,kobietyzaczęłystawiaćopór.Pokojowe manifestacje,nieraztłumioneprzezpolicjęgazem,zaczęłyrozlewać sięwcałymkraju.

Zakazaborcjipowoduje,żerozwijasiępodziemie aborcyjne.Aborcjastajesię towaremdostępnymtylko dlabogatych.Tych,którestać nawyjazdzagranicęczypłatnąwizytęulekarza,którywypiszeodpowiedniąreceptę.Te, którychniebędzienatostać, mogąwdesperacjiposunąćsię dodrastycznychrozwiązań,jak wlatachubiegłychzwykorzystaniemwieszakaczyszydełka.Oprawiedodecydowaniaosobiepisałjużw1929rokuTadeuszBoy-Żeleński wksiążce Piekłokobiet.WrazzIrenąKrzywickąw1932rokuzałożyliwŁodzinaulicyGdańskiej83pierwsząwPolscePoradnięŚwiadomegoMacierzyństwa.WcześniejtakaplacówkapowstaławWarszawie,alebyła prywatna.ŁódzkiewładzemiastanawniosekdraAleksandraMargolisa (ojcaAliny–pierwowzoruAlizpopularnegoelementarza,powojnieżony MarkaEdelmana)podjęłydecyzjęofinansowaniuośrodka.Kobietom zadarmoudzielanoinformacjinatematantykoncepcji,zdrowiaiplanowaniarodziny.Osobybezrobotnemogłydostaćlekibezpłatnie.

Wzakazieaborcjiwcaleniechodziotroskę,aowładzęnadkobietami, ichmacicamiirozrodczością.Gdybynaprawdęchodziłoożyciewszyscy pacjenciwszpitalachbylibyzaopiekowani,osobyzniepełnosprawnością miałybyzagwarantowaneśrodkinagodneżycie,nietylkonalekiczy rehabilitację,alerównieżnawizytęwteatrzeczywyjazdnawakacje.

Naszczęściekobietymogąliczyćnasiebie.Wsparciaipomocyudziela wkrajuAborcyjnyDreamTeam(+48222922597).Siostrzeństwosięga teżpozagranicęnaszegopaństwa:CiociaCzesiapomagawCzechach, CiociaWieniawAustrii,CiociaBasiawBerlinie.Niesięgajpodrastyczne rozwiązania.Skontaktujsięzosobami,którepomogązakończyćciążę. Bomacierzyństwopowinnobyćświadome.Każdaciążaiporódmogą stanowićzagrożeniedlażyciaizdrowiakobiety.Zmuszaniekogokolwiek (czydokontynuowaniaciążyczydoaborcji)jesttorturą.Decyzjanależy dokobiety.DoCiebie.Topodstawoweprawoczłowieka.Maszmiećwybór.BoTwojadecyzja.Typonosiszkonsekwencjeswojegowyboru.Ty wieszjak.Jakchceszżyć.Zkim,kiedy,czywogólemiećdzieci.

kma

kobieta.matka.artystka

czytojeszczeseksczy jużgwałt?

14lutego,jakcoroku,odbyłsię OneBiliionRising.Tokampaniaspołecznaobejmującacałyświat,którejwspólnymelementemjesttaniec. Taniecjakoelementzwróceniauwaginaprzemocwobeckobiet,alenie tylko.Taniecjakoakt,wktórymmasiępełnąkontrolęnadswoimciałem, aktórejtokontrolistosującyprzemocodmawiają.

Przyokazjiodbyłasiędyskusjawokółzmianydefinicjigwałtu.Chodzi oto,żebykażdeodbyciestosunkulubwykonanieczynnościseksualnych bezzgodydrugiejstronybyłouznawanezagwałt.Bezdomysłówiniedomówień,żenieprzytomnaosobaniekrzyczałagłośnoiwyraźnieNIE.

TylkoTAKoznaczazgodę,ajegobrakjesttejzgodybrakiem.

Ijużsypiąsiępytankatychniedojrzałychinierozgarniętych:„Alejakto?

Mampytać?Alejakzadaćpytanie?Alejaksformułowaćpytanieijakma byćwyrażonaodpowiedź?”.

Jeśliniewiesz,jakzadaćtakiepytanie,niewieszwjakisposóbuzyskaćzgodę,todarujsobieprzygodęzseksem,boniejesteśnaniągotowy. Poważnie.

Dojrzaliludziegotowinaseksualneobcowaniezdrugąosobąnie mająztymproblemu.Ogarniająformępytaniaisposóbodpowiedzi. Wystarczywidziećcośpozawłasnyminteresem,aleteżmiećnauwadze drugiegoczłowieka,którymapełneprawodorozporządzaniawłasnym ciałem.Małotego,decyzjęozbliżeniuczyorodzajuzbliżeniamożna zmienićwtrakcie.

Jawiem,tojestszokiniedowierzanie,bopewniejakktośwyraził ochotęnaseks,tozgodziłsięnakażdymożliwyseksświata,nawettaki, którymunigdydogłowynieprzyszedł,atymbardziejgoniewykonywał. Zgodziłsię,więcterazjużzdaniacofnąćniemoże.

Cociekawe,główniedotyczytokobiet,tychosobnikówposiadających waginędokompletuzustamiiodbytem.Zgodadotyczywszystkich otworów,bojakdecydująsięnasekszudziałemjednegoznich,toautomatyczniepozostałeteżwchodząwgrę.Pewnienawetuchoioczodół, gdybysiędrugiejstroniezamarzyło.

Tylkoinformuję:totakniedziała.

Jeślikobietawyrazizgodęnasekswaginalny,toniekoniecznie równieżnaanalnyczyoralny.Iodwrotnie–seksoralnynieoznacza równocześniezgodynawaginalnyianalny.Każdazmianazachowaniaseksualnegowtrakciezbliżeniamożebyćzmianą,którejdruga stronanieakceptuje.

Zamałoobrazowe?Trzebadobitniej?

Tospecjalnewyjaśnieniedlatychprzedstawicielipłcimęskiej(bo togłównieonizadajątakiepytaniaiwyrażająpełnewątpliwościobawy), którzytotalnienieogarniająJAKTO?

Jeślizgadzaszsięnasekszkobietąionawtrakciełóżkowychigraszek postanowiwsadzićciwtyłekswójnajukochańszywibratortooczekiwałbyś,żezapytazanimtowykona?Czywcaleniemusipytać,boprzecież zdecydowałeśsięnaseksznią,atooznaczawszelkieczynnościseksualnejakiekomuśprzyjdądogłowy?

Itojestdokładnieotym.

Ajakwyrazićsprzeciw,niezgodę,bydrugastronazrozumiała?

Jeślipodrugiejstroniejesttroglodyta,którynieogarnia,torównież radziłabympowstrzymaćsięodspółkowaniaznim,bonicdobregoztego niewyniknie.Przecieżniktwtrakcieseksuniebędzierobiłwykładu wceluwyedukowaniadrugiejstrony, botomożeskutecznieostudzićzapał.

Mniekilkarazywłóżkuzdarzało się,żepartnercośzmieniałinowa propozycjaniekoniecznieprzypadała midogustulubautentyczniewywoływaładyskomfortczynawetból.Ijakośudawałosiędaćdozrozumienia, żetegoniechcę.Gestyisłowatypu „nie”,„taknie”lub„przestań”sąwyraźnymisygnałami.Niepotrzebowałam wystosowywaćpismanafirmowym papierzewtrzechkopiachizdwiemapieczątkami.Zarównowcelu wyrażenianacośzgody,jakisprzeciwu.Wnajtrudniejszejsytuacji,gdy

partnerwszaleuniesienianiedość,zezmieniłzachowanieseksualne, tojeszczewepchnąłmijęzykwusta,więcsprzeciwuwerbalnegowyrazić niemogłam,aifizycznybyłmałomożliwyzuwaginautrudnionepole manewru,wakciedesperacjiwtenjęzykgougryzłam.

Metodamożeidrastyczna,alenieodgryzłammujęzyka,ajedynie przezimpulsbólowydałamwyraźnysygnał,żecośjestnietak(jakmi ktośterazwyjedzie,żemogłomusiętakiegryzieniespodobać,tosię popłaczę,apotemwyjaśnię,żenie,takieniemogło).Ibyłtojedenjedyny raz,gdyrzeczywiściesytuacjawymagałamocniejszychkroków.

Przeważniesłowalubgestywystarczą.Zarównoprzedzbliżeniem, jakiwjegotrakcie.

Jaknierozumiemygestówdrugiejosoby,nieczytamyjejzachowań isygnałów,topytajmy.Taknormalnie,poludzku,zapomocąmowy.Jak sięsiebienauczymy,tosłowaniebędąkonieczne.

Ajakanigestami,anisłowaminiepotrafimysięporozumieć,tonie przechodźmydokontaktówfizycznychwcale,botonieporanatoinie masensuładowaćsięwsytuację,którejnieogarniamy.

Bopotemtakijedenzdrugimbiedulekniemapojęciaotym,żezgwałcił,boprzecieżonanieprzytomnależałainijaksięniebroniła,niekrzyczała,tomyślał,żetodlatego,zetakachętnaitakjejdobrze.

KlaudiaWojciechowska

dziennikarka,feministka,aktywistka

kompaniasióstr

Przemoczaczynasięodmałejrzeczy,codziennejkontrolilubniewielkiejprzypierdolki,anieodciężkiegopobicia.Dopieropotemnarasta, ażpewnegodniamaszwybitezębylubsymptomyciężkiegozespołu stresupourazowego.Wyjściezprzemocyteżzaczynasięodmałej rzeczy,odprzeczytanejksiążki,odtelefonudoprzyjaciółkilubzapakowaniatorby.

Bądźcieuważnenamałerzeczy–czasemmogąuratowaćżycie.

Dlaczegoporównujesięprzemocdowojny?

Boiżołnierzpowracającyzfrontuikobietawychodzącazezwiązku przemocowegomajątesamesyndromystresupourazowego:toniepokój, problemyzesnem,flashbacki,lęki,nerwowereakcjenasytuacjeprzypominająceuraz,czasemwpadaniewuzależnienia,alboizolacja.

Sąjednakróżnice:żołnierzbyłprzygotowanynadziałanianafroncie. Wiedział,żemawalczyć,wiedział,zkim,iżemabroń;nauczonogo,jak jejużyć.I,coważne,miałtowarzyszywalki.

Wiedziałteż,żepopowrociezostanieotoczonyopieką,spotkasię zszacunkiem,ba!,możezostaćuznanyzabohatera. Amimotego,wróciłztraumą.

Akobieta?

Kobietawchodziwrelacjęoczekującmiłości,czułości,wzajemnejopieki,lojalności,prawdy.Jestpewna,żeobokmapartnera,sojusznika,mężczyznę,zktórymbędzieszłaprzezżycie.Inagle,gdyzaczynasięprzemoc, związekzamieniasięwpolebitwyajejpartnerstajesięwrogiem.Wali wniąniemiłosiernie,kaleczydzieci,nieznalitości,łamierozejmy.

Kobietazostajesama,bożadnewojskaspecjalnenieprzybędąnaratunek,żadnikomandosinieotocząwroga,żadnadywizjaniespacyfikuje agresora–ztegopiekłakobietamusiuciekać,częstotylkowtymcoma nasobieizdziećminaręku,całkowiciesama.

Niktjejnieprzygotowałnarzeź.Niktjejniedałdorękikarabinu.Nikt niepowiedział:idziesznawojnę–jąnatęwojnęwziętozzaskoczenia.

Acospotykakobietępowojnie?Potejwojnieniemamedali,szacunku, opieki.Jestconajwyżej:cozTobą?Pozbierajsię.Zacznijżyć.Aczasem: tozTobącośnietak.

Jesteśmytowarzyszkamibroni.Rozumiemysiębezsłów,boteżnatej wojniebyłyśmy.Tuniepytamy:cozTobą?Tuwiemy,żeprzeżyłaśwalkęoLZX-RaywWietnamie,Hiroszimę,bombardowanieBerlina,bitwę oArdenyiostrzałwSarajewiewjednym.Przeszłaśprzezobozyiprace przymusowe.Zdradziłcięten,którymiałzTobąchronićwaszdom.

Siostro,towarzyszkobroni,weteranko,cudemocalonazmasakrycywilów,myznamywszystkietepolabitwyijesteśmy–tutaj jesteśmyzTobą.

AnitaDeskiewicz

AsystentkaZdrowienia,pracującazkobietamizdoświadczeniemprzemocy.Entuzjastka ipraktyczkametodyOtwartegoDialogu.WiedzęczerpaławWSPSwSopocie(PsychologiaSpołeczna)orazwL’UniversitàSapienzawRzymie(Kulturawobecprzemocypłciowej wujęciuinterdyscyplinarnym).Edukatorka.CertyfikowanaMediatorkaRodzinna.RzeczniczkaPrawOfiarPrzestępstwprzyMSWiAwGdańskuw2002roku.Zdoświadczeniem wzwiązkuzosobąnarcystyczną.Zakochanawliteraturze,interiordesignie,fotografii ipsieBeppino(noiwkimśjeszcze).Dumnamamadorosłychdzieci,MartyiDymitra. Wiecznapodróżniczka,osobazkrótkimlontem,gdychodziovictimblaming(wtedynie mazmiłuj).NastałemieszkaweWłoszech.LubiwinoPrimitivodiManduria,kotyrasy DevonRexiswójbiałydługopis.WięcejnaFB:Małarzecz.Miłośćiinneprzemoce.

odpierdolciesię odofiarprzemocy

Polskiinternetzawrzał,znowu,ponownie. Modelzgwałcił,usuniętyzprogramu.

Zgwałceniekwalifikowane,gdyżosobabyłanieletnia,byładzieckiem, nastolatką.

Światszalejeodmówienia,żetakimiłychłopak,karierazniszczona,życie, ochłonąćtrzeba.Foradrżą.

Aja?

Japorazkolejnypróbujęniestracićchęcidożycia,bronięsięjakmogę przedpoczuciemwinyinawrotemobrzydzeniadosamejsiebie.

Walczę,bynieodwiedzaćtamtegomomentu,byprzypadkiemnieprzypomniałomisięcoś,oczymprzecieżufffnaszczęścieniepamiętam.

Pamiętamzapachjegoskóryispermy,pamiętamzapachżelupod prysznic,którympróbowałamodzyskaćsiebie.

Flashback,flashback.Dysocjacja.

Śmieszna?

Absurdalne?

Próbujęoddychać,wrócićtuiteraz.

Cozajazda?

Byćmoże,akimjesteśTy,skorobroniszgwałciciela?

CopozwalaCimyśleć,żeżycienastolatki,osobyzpochwą,macicąjest mniejwarteniżkarieramodela,reżysera,polityka,miliardera?

KtoCitowyjaśni?

Cowtymdobrego?

Cowtymspra-wie-dli-w-ego?

Nieznamofiary,którabyniecierpiałazpowodugwałtu,nieznamofiary, którabyniemusiaławalczyćoodzyskaniepodstawowejrzeczy:poczucia bezpieczeństwa.

Awieszczymonojest?

Podstawowąpotrzebączłowieka.

Osobazmacicąjesttaksamoczłowiecza,jakktoś,ktodecydujesięzgwałcić.Jakkażdaosobainna.

Gwałttoniemomentmitycznegoprzemienienia,gwałttozmuszenie doczynnościseksualnej.

Gwałttoprzestępstwo.

Gwałttoprzestępstwo,którejesttraktowaneinaczejtylkozewzględu na„tradycję”,tenobrzydliwydyskryminującypatriarchat,pożywkędla mizoginii,seksizmu,molestowania,przemocy,każdejjejformy,wobec tych,którychuznajeszzasłabsze,wartemniej,orazpokarmdlaponiżającejiwyśmiewającejkulturygwałtu,którazmuszamiliony,ba,miliardy osóbdouważanianakażdymkroku,domyśleniaotymjaksięubierają igdzie,zkimidą,dożyciawnieustannymlęku.

Więcrzygamnakariery,nachwałę,napomysł,jakwielkąniesprawiedliwościąjestwczyjejśopiniicall-out.

Gwałcisz,ponośkonsekwencje.

Wkońcu,wkońcu,zacznijciekaraćgwałcicieliiedukowaćsynów.

Ilerazyjeszcze?

Tyle,iletrzeba,ażzakumacie.

PS1.Mójgwałcicielbyłprzystojny,wysportowany,ładnieubranyipachnący,odpierdolciesięodofiar,jużnawetniewołamwspierajcie,poprostu sięodNasodpierdolcie.DajcieNamwkońcupróbowaćżyć.

PS2.AzaSiksąpowtórzę,żewtakimraziezapraszamCięnaimieninową herbatkęzmoimgwałcicielem,albonie,moment,czekaj,raczejjużjakiegośznasz,boskorojednazpięciutowyobraźsobie,takżewieluzWas.

EmiliaSzulc

odruchwarunkowy1

Niejestemwstaniestwierdzić,kiedynastąpiłtenmoment,wktórymcośsięzmieniłoiniebyłamjużwstaniewracaćdodomusama,gdy nadworzebyłojużchoćtrochęciemno,beztowarzyszącegomiwkażdej sekundzieprzekonania,żezarazstaniesięcośbardzozłego.Czytosię zaczęło,gdyprzeprowadziłamsiędoTrójmiasta?Nie,chybawcześniej. Pamiętam,żeczekającnaspóźniającesięzimąautobusywOlsztynie, którymiwracałamczterdzieściminutwieczoramidodomupozajęciach zmalarstwa,bałamkażdejosobykręcącejsiędookoła.Czytobyłodlatego, żewtymmiejscunieraziniedwazaczepiałymniejakieśtypy,których niechcępamiętać?Chybatak.

Wybieranienajlepiejoświetlonychulic,zachowywaniedużegodystansuodobcychinasłuchiwaniekażdegohałasuweszłomiwnawyk.Okazało sięjednak,żeświatłodniaiprzebywaniewtowarzystwieinnychosób wcaleniebyłowstaniemnieuchronić.Iniemówiętutylkoonaruszeniach sferyosobistejtakpowszechnych,żepołowapopulacjidoświadczaich zaczęsto,żebybyćwstaniejespamiętać.Ktośpołożyłmirękęnaplecach, jakbymiałdotegoprawo,ktośinnyzłapałzapośladekwtłumie,myśląc, żeniedowiemsię,ktotodokładniebył.Miałrację,niedowiedziałamsię.

Mówięotym,żekiedyśzludźmizrokuwybraliśmysięobejrzećmecz wstrefiekibica.Wiedzieliśmy,żePolskaprzegra,alenieotochodziło.

1 Tekstpierwotnieopublikowanyna: https://www.facebook.com/margajek/ posts/3765047300219589(dostęp10.02.2021)

Zgrupąmoichznajomychzaczęłarozmawiaćdwójkapanówwwieku okołolatpięćdziesięciu,nieznałichniktznas.Niepamiętamjakidlaczego,alekolegazrokuzacząłprzechwalaćsię,żemadużepowodzenieukobiet.Jedenztamtejdwójkipowiedział,żemuudowodni,żeon teżjeszczewielemoże.Wjednymmomenciezwróciłsięwmojąstronę iwtedyokazałosię,żemamlepszyrefleks,niżsądziłam,boudałomisię uchronićprzedjegogębą,odpychającjąodsiebiepięścią.Najbardziej wpamięćzcałejtejsytuacjizapadłomiścieranieślinyzpalcówchusteczkami,boniebardzobyłojakwyjśćdołazienki.Byłamroztrzęsiona przezprzynajmniejpiętnaścieminut,koleżankipostawiłymipiwo.

Jeślichodziotegokolegę,odktóregowszystkosięzaczęło,towtym momenciewspominamgogłówniezmającychmiejscejakieśdwa latapóźniejzajęćzanalizydziełaliterackiego,naktórychkłóciłsię zdwudziestomakoleżankamizroku,żeniemaczegośtakiegojak dyskryminacjakobiet.

Czytamtapróbamolestowaniatobyłonajgorszeprzeżycie,jeślichodzionapaści,którychdoświadczyłam?Nawetnie.Aleodtamtegoczasu zaczęłamwracaćdodomuzgazempieprzowymwręce,cookazałosię przydatneokołopółrokupóźniej.Wracałamzkampusudomieszkania,właśniemiałamprzejśćprzezwiadukt,kiedyusłyszałamzamoimi plecamiszybkiekroki.Odwróciłamsięizobaczyłamwysokiegochłopakawkapturzezamachującegosięnamnie.Strzeliłammugazempieprzowymwtwarz.Skuliłsię,poczymrzuciłbiegiemwstronękolegów, ajausłyszałammaływybuch,naziemięspadłajakaśracaczypetarda, którąchciałwemnierzucić.

Kiedyotymopowiadam,niektórzyśmiejąsięzemnie,mówiąc,żebędą siębalidomnieodezwać,skorotakszybkoprzechodzędoagresji.Inni pytają,czynabrałamodwagipotym,jaknawłasnejskórzeprzekonałam się,żepotrafięsobieporadzićwsytuacjiataku.Dlamniejednakjedyne, czegodowiodłotozdarzenie,tożewszystkiemojelękibyłyprawdziwe iwcalenieprzesadzałam.Atozczłowiekiemzostaje.

Eśka

Czytelniczkaidziewiarka,wsiecimożnająspotkaćna: https://www.facebook.com/margajek

spacerpomieście

Bardzolubięspacerowaćposwoimmieście.Jestemnatyleuprzywilejowana,żewszędziemogępójśćnapiechotęalboprzejechaćsięnarowerze,nigdzieniemuszędojeżdżaćidocentrumchodzęnietylko,gdy muszęcośzałatwić,aleteżbezpowodu(oczywiścieteraz,zpowodu epidemiikoronawirusa(COVID-19)trzebamiećpowód,aletoniezmieniafaktu,żelubięjesobiewynajdywać).Mimożelubięspaceryiswoje miasto,nieznaczyto,żeprzestrzeńmiejska,tadobrzemiznana,nie maswoichwadinieprzypominamicałyczasotym,żejestemkobietą, iżepowinnamznaćpewnezasady.

Abywamopowiedzieć,comiotymprzypominaicotokonkretniesą zazasady,zabioręWasnaspacerposwoimmieścieipokażęWampodrodzeseksistowskiereklamy.Alezanimjakąkolwiekprzeanalizujemypod kątemtego,jakieemocjeonewywołująijaksprawiają,żejeczujemy, szybkoustalmy,októrejwyjdziemynatenspacerikiedy.„Kiedy”odnosi siędoporyroku–jeżelitopóźnajesieńizima,jestsporaszansanasmog. Wtedypewnieniezdecydujęsięnawyjściedlasamegospacerowania ibędęgrzeczniesiedziećwdomu,czekając,ażprzyjdziewiatr.Jeżeli wychodzę,gdyjestjużciemno,wybieraminnądrogędocentrum,tę trochęnaokoło,alelepiejoświetloną.Samaniewiem,kiedyzaczęłamsię nadtymzastanawiać.Czytoprzezpytaniamamy,któratylkopozmroku pytała:„Jakwróciszdodomu?Napiechotę?”.Amożetoprzezrosnącą świadomośćtego,żemojaobecnośćwprzestrzeni,przebywanienaulicyipozadomemsąinterpretowanejakozaproszeniedlaobcychludzi, najczęściejmężczyzn,bysiędomniebezpytaniaodzywać,bezpowodu komentowaćcośnamójtemat?Towystarczającokrępującewciągudnia, awieczorempewniestanowiłobypowódconajmniejdoniepokoju.

Terazjednakidziemynaspacer,powiedzmy,wpołudnie,arozważania otym,jaktosięstało,żestrategianawyjściezdomuipowrótpozmroku musizostaćdokładnieprzemyślana,zostawimysobienainnąokazję.

Niemasmogu,nietrzebawciemnościzastanawiaćsię,ktoidzie znaprzeciwkaiczytrzebaprzyspieszyćkroku.Jestdzieńipogodadopisuje–chodźmy!Krótkopowyjściuzdomunaszymoczomukazujesię pierwszauprzedmiotawiającakobietyreklama,wiszącajużoddłuższegoczasunawielkimbillboardzie.Przedstawiaonasoczyste,czerwone, wilgotneustaoblizującesięzmysłowonawygładzonejdobólukobiecej twarzy.Tenwycinekkobiecegociała,łączniezesloganem:„Wnętrzaze smakiem”stanowicałośćreklamy.Chciałabymudawać,żenierozumiem zamysłupomysłodawców,aleniestetyrozumiemgoażzadobrze.Oczywistymjest,żeprofilfirmyisprzedawaneprzezniąkiczowatesezonowe dekoracjeorazbardzodrogieeleganckiedywanyodnajlepszychprojektantówwogóleniełącząsięzwizerunkiemkobiety,któranapotrzeby

reklamytutajzostałaograniczonawyłączniedodużychczerwonych ust.Nieulegajednakwątpliwości,copotwierdzateniliczneinneprzykłady,żezdaniemwiększościtwórcówreklamseksciąglejesttym,co sprzedajeproduktnajskuteczniej(mimożenajnowszebadaniaprzeczą temuzałożeniu1).Czasemzatrzymujęsięprzytymbillboardzieipatrzę naniego,zastanawiającsięilekobiet,takjakja,czujesięniekomfortowo namyślotym,żewszystkownichmożezostaćwykorzystanenapotrzebydowolnegoproduktu.Wizerunkikobietwreklamiesąprzeróżne, odsłodkichnaiwniaczek,przezuśmiechnięteoduchadoucha„kury domowe”,poociekająceseksemdziewczyny.Niechodzioto,żetakich kobietniemalubżeniektóreznasczasemnieodgrywajątakichról,tylko ofakt,żereklamaumacniastereotypy,wykorzystującjeiwpływanato, jakkobietysiępostrzegają2 .

Niemogęjednaknic zrobićzfaktem,żedotego stopniaprzyzwyczailiśmy siędouprzedmiotowionegokobiecegociała,iższokującadlamniereklama pewniedlawiększości jest„zabawna”czy„zpomysłem”.Mijamjąwięc, złorzecząciprzysięgając uroczyście,żenicwtym sklepienigdyniekupię.

Okazujesię,żewten sposóbmuszęzbojkotować takżeusługidentystyczne.Aprzynajmniejjedenkonkretnygabinet, którywykorzystujekobieciepiersi,byzachęcićpotencjalnychklientów douzupełnieniaubytków.Tymrazem,nietakjakwprzypadkuust,te piersimająrównieżtwarz,którauśmiechasiępromiennie,jaknagabinet dentystycznyprzystało.Szkodatylko,żeniezdecydowanosięwłaśnie naużyciesamegouśmiechu.Piersisąoczywiścieduże,wyeksponowane kusymtopemistanowiądokładniepołowęprzedstawionejpostaci.Najwyraźniejwszystkiechwytydozwolone,przynajmniejwmarketingu,bo przecieżniewprawdziwymżyciu.To,dojakiegostopniakobiecepiersi zostałyuprzedmiotowioneijakbardzokojarząsięzwizualnąierotycznąprzyjemnością,udowadniaostatniafalaoburzenia,jakawylałasię naposłankęMarcelinęZawiszę,gdytakarmiłaswojedzieckopiersią wsejmie.Podstawowaichfunkcjazostałakompletniewypartaznaszej zbiorowejświadomości.Inicdziwnego,skorokobiecepiersimogąnam oferowaćusługidentystyczne,sprzedawaćalkoholczyperfumy,kiedy

1 https://link.springer.com/article/10.1007/s11199-020-01190-6(dostęp10.02.2021)

2 https://www.researchgate.net/publication/331568677_Effects_of_women_ representation_in_advertising_on_customers%27_attitudes(dostęp10.02.2021)

ichdużeplastikowewersjenamanekinachstercząpodzadziwiającymi kątami,byzaprezentowaćnamnajnowsząkolekcjęwcodrugimsklepie. Jednakprzestrzeńmiejskanietylkowtakoczywistysposóbprzypominamiorolikobiecegociałaiotym,jakjestwykorzystywane,tymsamymwypaczającjegorzeczywistyzróżnicowanyobraz.Czasemreklamy isloganynietylkomówiąmi,jakmamwyglądać,aleteżjaksięzachowywaćicopowinnamczuć–atowszystko,byzachęcićmniedokupienia sobienowejsukienki.„Uśmiechtonajlepszarzecz,jakąmożeszzałożyć”. „Najpiękniejszekobietytoszczęśliwekobiety”–przekonująmnienapisy znajdującesięnawitryniejednegozbutików.Pewniejestemjużtrochęprzewrażliwiona,alemęczymnienawoływaniedouśmiechaniasię itonakręcanie,bycałyczaswyglądaćnazadowoloną,atakżeudawanie, żewtychsloganachnaprawdęchodzionaszeszczęścieidobresamopoczucie.Będącszczęśliwąiuśmiechniętą,jesteśnajmodniejsza.Wtedy teżnajlepiejwyglądasz–awiadomo,żemasznajlepiejwyglądaćcały czas,boTwójwyglądtopierwszarzecz,którazostanieskomentowana wdowolnejsytuacji.Maszbłyskaćuśmiechem,tymsamymroztaczając dookołaswojepiękno,apiękno–najczęściejtakie,doktóregoprzyzwyczaiłynasreklamypodobnedotychspotykanychprzezemnienadrodze docentrummiasta–jestnajwyższąwartością,doktórej,jaktosięnam częstowmawia,powinnyśmydążyć.

Przestrzeńpublicznapełnajestprzekazówskierowanychdokobiet. Zjednejstronytoonesągłównymikonsumentkami,zdrugiejczęsto wkomunikatachreklamowychoczekujesięodnichniemożliwego,sprowadzasięjedostereotypów,stawiazawysokiestandardy,przesyłaim sięsprzecznezesobąinformacje.Przestrzeńmiejska,częstoniedostosowanadopotrzebkobietjużnapoziomieinfrastrukturyczyrozwiązań komunikacyjnych,zarzucanastymikrzykliwymiobrazami,którezachęcającnasdokupnaczegoś,jednocześnieczęstoobrażająnasiutrwalają szkodliwewyobrażeniananasztemat.Tymbardziejczasemtrudnojest odnaleźćsięwprzestrzeni,któranasotacza,aktóramówici,coikiedy maszrobić,jakmasztorobićinadodatekjakmaszwyglądać.Dostosowaniesiędotychwszystkichwymogówjestniemożliweimęczące.

Podejrzewam,żespacerprzezmojemiastopodtymwzględempewnienieróżnisiętakbardzoodspacerówpoinnychmiastach,gdyby spojrzećnaniefeministycznymokiem.Bezwzględunato,czychodzi obezpieczeństwonaulicy,czyoreklamywykorzystującekobiececiała, przestrzeńmiejskaczęstoprzypominanamotym,żejesteśmykobietami.Szkodatylko,żetociągłeprzypominaniedotyczyograniczeń,nakazówiuprzedmiotowienia,amymamywrażenie,żepatrzysięnanas przezpryzmatpatriarchatu,upraszczającnasiwykorzystującutarte schematyiroleprzypisanekobietomiichciałom.

PaulinaRzymanek

feministka,tłumaczka,współautorkapodcastu„Jużtłumaczę”

Znówwyjdziesz

Dumny

Bynaulicy

Kopnąći

Krzyczeć

Brońmystolicy!

Krajswójobrońmy

Przeddewastacją

Przedobcązgniłą

Cywilizacją

PalacykMichla

ŻytniaiWola

Tyzesztandarem

Krajupodpora

Pałacykcykcyk

Ipokielichu

Zestu

Zedwustu

Dawajtu,Zbychu!!

Iupamiętnisz

Kolejnąfotą

Nafejsie

Insta

Żeśniejestciotą

Żepatriotąjesteś

Jakoni:

Czterdziestyczwarty

Chłopcydobroni

Granatywdłoń

Bagnetnabroń

Flagaiorzeł

Bóg–honor–zgon

Gdyskopieszzbuta

Botojestzdzira

Gdykopnieszwplecy

Bogłośnowyła

Gdyrzuciszjużostatniąbutelką

PałacykMichla

Sprawajestrychła

Broniąjejchłopcy

Chłopcysiębronią

Zanimochłoniesz

Zanimochłoną...

Pamiętaj, Nietwój

Honornimęka

Chłopcówpiosenka

nietwaudręka

nietwazasługa

świętośćnietwoja

Tyniebohater

Luduostoja

Opoka

Granit

Narodukwiat

Tynienamedal

Tyniemójbrat!

Tratatatat!!

Tatatatat!

Strażnikpolskości

Coniewymięka Chwilo,ochwilo! Tytakapiękna!!

Jeszczecikrew

wskronipulsuje

Iprzekonanyomęstwie

Swoim

Wiruj,wiruj

wTańcuswymtrupim

Wirujsewiruj

Głupiśtygłupi

Wirujowiruj

Wtańcutwymtrupim

Wiruj,obiedny

Głupczetygłupi

(Hej,hej dziewczęta

Trzymajciesię

Wolność!!

Siostrzeństwo!! Itakiete!)

MonikaBistuła

systemowakrowa

„Dlaczegotyleprzeżyłam?Boniezdążyłmniezabić”

Przeztezłamania,jedyneczegoEwa1 sięterazboi,tokłaśćsięspać iwstawaćrano.Towarzyszyjejuczuciewewnętrznegorozrywaniamięśni.Przeztoniemożesiępodnieść.Tozdecydowanienajgorszymoment. Jedenzwieluwjejzaledwiesześćdziesięciopięcioletnimżyciu.

Jakokurduplowataszatynkaozdecydowaniezbytłagodnejposturze,nigdynieczułasięwystarczającodobra:anidopracywfirmie,ani dodzieci,aniwogóledożycia.Choćpamięta,żeobowiązkiwsklepie sprawiałyjejnajwięcejradości.Lubiłakontaktzludźmi.Chętniewysłuchiwałaichhistorii.Onasamanigdynieopowiadaławięcejniżwypada. Nielubiłatworzyćniepotrzebnegoszumuwokółsiebie–tojejAdamzawszedominowałwtowarzystwie.Pewniedlategonieczujesięzupełnie, ilekroćpadająpytaniaizarzuty:

––DlaczegoprzeżyłaPaniprzeztylelatwzwiązkuzczłowiekiem,który Paniąkrzywdził?

„Dlaczegotyleprzeżyłam?Boniezdążyłmniezabić”–myślizakażdym razem,gdyprzekraczaprógsalisądowej.Jużnawetniemasiłyrozmawiać.Dośćsięnagadała.Odtrzydziestulatmusisięspowiadać:kiedyś mężowi,terazsądomiinnymurzędom.

SposóbAdama

OdkądpamiętaAdamstosowałróżnetechniki.NapoczątkutylkowobecEwyijejrodziców.Zczasemmanipulacjaprzychodziłamucorazłatwiej.Dostawałwszystko,czegochciał:żonędosprzątaniaidarmowego pracownikawsklepieorazdomwSzczytniezapisanypomamusi.Mógł wszystkozałatwić.Potrafiłporozumiećsięzkażdym:zurzędnikami, dostawcamiwsklepieipolicjantami,którzynierazwidzielijąpo„akcji” wdomuwKartuzach.Ewadobrzepamiętajaknapoczątku,przynajmniejprzezdwalata,policjanciwitalisięzmężemjakzeznajomym.Przy pierwszejinterwencji,gdyrzuciłwniąkasąfiskalnąiwyrywałjejręce, niezrobilinawetnotatki.Podczasinnegoatakuprzemocy,14lutego,mąż śmiałsięprzypolicjantach,żemaprawodemolowaćmieszkanieisprzęty,ponieważnależąrównieżdoniego.Funkcjonariuszeostrzegliwtedy Ewę,żejakdalejbędzieichbezpodstawniewzywać,zostanieukarana mandatemkarnym.Mogłasobiezgłaszać,itakbyjejnieuwierzyli.Ona samajużniewierzyła.

WciągutrzydziestoczteroletniegomałżeństwaAdambyłdobrym mężemprzezdwapierwszelata.Pokażdejprzykrejsytuacjipisałmaile iprzyrzekał,żesięzmieni.Miałobyćlepiej.Alezakażdymrazemtobyło jakciszaprzedburzą.Najpierwkontrolowałjejwydatki.Zczasemzaczął

wydzielać50złtygodniowo,comiałostarczyćnażyciedlatrzyosobowej rodziny.Pasemświgał,gdyintereswsklepieniewychodziłjakpowinien, albogdyodmawiałastosunku.Takbyłonapoczątku.Agresjaibrutalnośćprzenosiłasięnawszystkiesferyżycia.Ewawciążsłyszywgłowie jegosyczenieikrzyki.Choćbardzosięstara,niejestwstaniezliczyć,ile razygroziłjej,żejąudusiizabije.Mówił,żesprowadzidodomu„lumpów”, topomogąmująustawić.Onatakichsłównieużywa,aletakbyło.Co ruszwymyślałnowemetody,abyjąupokorzyćizastraszyć.Gdykończyły musiępomysły,uciekałsiędonajprostszychczynności:demolowałpokój, niszczyłdokumenty,otwierałoknazimąipaliłjedzenie,któreprzygotowała.Odkądwspomniałotruciźniejużniczegoniezostawiaławkuchni.

Przemoc(nie)karana

Popierwszejucieczcew1979rokuprzysięgła,żenigdyniewróci dowspólnegomieszkania.Alepokilkumiesiącachniemiaławyjścia. Wośrodkachdlaofiarprzemocymogłaprzebywaćdotrzechmiesięcy, anawynajemlokaliśrodkiszybkosięskończyły.Nawetzaobskurneklitkiliczonosobiemajątek.GdywszystkiepieniądzeodpoczywałynakontachAdama,onasamarosławdługach.Powrotybyłybardziejupokarzająceniżsameciosy.Wsiedmiometrowympokoikuzniewielkimoknem ikartonowąwkładkązamiastszybywdrzwiachzorganizowałacałe swojeżycie.Niemogławychodzićzaczęsto.Zabardzosiębała.Wpokoju spędziłanajwięcejczasu:myłasię,jadła,aczasami,gdyniebyławstanie dojśćdołazienki,nawetzałatwiaładomiski.Mimoprzeszywającego strachupewnegorazupoakcjiAdamaudałosięjejtąmiskęprzyciągnąć dośrodkaitakzostało.Miałaprzynajmniejzastępcząłazienkę–przez niemalsiedemlat.

Resztypomieszczeńnielubiwogóle.Zsypialniwmieszkaniupostanowiłazrobićgraciarnię.Wzasadzietamzawszebyłśmietnik,który onorganizował.Prawdziwylupanar.Ilekroćprzechodziprzezpożółkłykorytarz,dzielącysypialnię ikuchnię,zamykaoczy.

Pamięta,jakwłosyzatrzymywałysięjejnalistwach,gdyAdamszurał niąpopodłodze.Dosłowniewszystkoprzywołuje traumatycznewspomnieniaostatnichkilkudziesięciulat.Nawetwścibski kotsąsiadki,którynieraz przyglądałsiętymscenom, siedzącnabalkonie.Mimo

żenieznositegomieszkania,niemazamiarusięwyprowadzić.Zadługo otowalczyła.Nadalniemożepogodzićsię,żetoonamusiałauciekać,podczasgdyonspałspokojnie.Zaprzysięgłasobie,żezrobiwszystko,abygo wyrzucić.Udałosię,choćłatwoniebyło,ponieważprokuratorisędzina zokręgowegoumarzali,cosięda.Ategooszołoma,jakświętąkrowę wdrzwiachprzepuszczali.Botakibiedny,takiwychudzony.Pewnie myśleli,żeżonagoniedobrzekarmi.Ewadoskonalewie,żewsądzie jużmająjejdosyć.Wieczniepocośdzwoni,dopytuje,składawnioski. Nierozumie,dlaczegotoonaoddziesięciulatmusiudowadniać,żejest ofiarą?Ostatnionawetwpadłanapomysł,żebędziezmieniaćgłosalbo poprosiinnych,żebytelefonowaliwjejsprawie.Zauważyła,żepanie wsekretariacienatrzecimpiętrze„okręgówki”sąjakbyuprzedzone. Pewniesązmęczonetymiciągłymipytaniami.Aletylkote„formalnostki” trzymająEwęwprzyzwoitejkondycji.Żywepragnienieudowodnienia sobieiinnym,żewartowalczyć,nawetjeślimiałobytotrwaćwielelat. Martwijąjedynie,żesądzwlekazorzeczeniemrozwodu.Niechcebyć jużmężatką.Jużnigdywięcejniebędziepoświęcałasiebie.

Podpierającsiękuląiszurającbezwładnielewąnogą,Ewaidzie,żeby zagotowaćwodęnaherbatę.Czujesięniezręcznie,ponieważnieposiada drugiejłyżeczkidlagościa.Potym,jakmążotrzymałnakazeksmisji, zabrałzesobąwszystko,cobyłwstanieudźwignąć:zastawęstołową, małyregał,dywanikzprzedpokoju.Nawetżarówkiwykręcił,bobyły lepsze,ledowe.Dobrze,żezostawiłgarnkiimogłaprzygotowaćklopsiki.Następnymrazemzamierzaupiecsernik,alenajpierwmusizakupić noweforemki,bostaretosąjużtakie„zardzewiałki”.

No,nanowydom.

HonorataKostro

porozmawiajmyo prawachkobiet

Mogłobysięwydawać,żeprawakobiettosprawaoczywistainiewymagającazbytdużychdziałańwPolsce,wkońcumieszkamyweuropejskimkraju.Niestetyjestnaprawdęźleijestmnóstwodozrobienia wtymobszarze,atocodziejesięodkilkumiesięcyświetnietopotwierdza.WieledanychliczbowychnatentematmożnaznaleźćwInternecie, sąogólnodostępne.

Skupmysięwięcnaprawachkobietzpunktuwidzeniakwestii społecznychiodbioruwspołeczeństwie.Noicosiętutajokazuje?To, żewPolsceniewyglądatozbytciekawie.Sytuacjewostatnichmiesiącachzwiązaniezodbieraniemkobietomresztekpraw,botrzebapodkreślać,żekobietywPolsceniemająpełnychprawtylkoichimitację,wywołaływzmożonezainteresowanietymtematem.Wskrócieprzypomnijmy, wjakichobszarachkobietycałyczassągorzejtraktowane:niedopuszczalnezachowaniaskierowanewyłączniewstronękobietzewzględu naichpłećpostrzeganejakożartyibłahostki,umarzanepostępowania dotycząceprzeróżnychformagresjiiprzemocywobeckobiet,próbynarzucaniakobietomprzestarzałychinieaktualnychrólspołecznych,brak możliwościpełnegodecydowaniaosobieiswoimciele,dysproporcje wzarobkachkobietimężczyzn.Tonajważniejszeobszary,któremożna byterazrozwijaćiwktórychmożnabywymieniaćdziesiątkiprzykładów. Wróćmywięcdopolskiegospołeczeństwaipostawjakiewykazuje wobszarzeprawkobiet.Ostatniojednymzgłównychtematówdorozmówjestpełnadecyzyjnośćkobietyojejcielebezwzględunasytuację. Przeanalizujmywięcdyskusjenatentemat,głównieznajdującesięwInternecie,azwłaszczawmediachspołecznościowych.Odrazuzaznaczyć należy,żeniebierzemypoduwagętypowoprowokacyjnychkomentarzy,któresązamieszczanecelowo,potoabywywołaćskrajneemocje wodbiorcachtakiegokomunikatu.Chodziozpozoruzwyklerozmowy iwymianypoglądów.Noituwłaśniezaczynasięproblem,pojawiasięwymianapoglądówwobszarzeprawkobiet.Wobszarze,którypowinienbyć niepodważalnyioczywistydlawszystkich,aniejest.Ostatniemiesiące pokazały,jakogromnaczęśćspołeczeństwajestprzeciwkokobietom inawetsięztymniekryje,bomasprzyjającedotegowarunki.Niebójmysięmówićotymwprost,albojestsięzapełnąrównością,wolnością idecyzyjnościąkobiet,alboprzeciw.Tuniemanicpośrodku,niema żadnychkompromisów,każdynibykompromistotaknaprawdęzakaz, określającykobietyjakogorszączęśćspołeczeństwabezpełnychpraw. WracającdodyskusjiwInternecie.Argumentyjakiepadajązestrony dyskryminującejkobietysąwręczabsurdalne.Wczasachrozwiniętej

technologiiidostępudowiedzy,sąludzieitocałkiemsporo, którzywciążpostrzegająkobietyjakoosobydrugiejkategorii, któremająstawiaćwszystko inneprzedsamąsobą.Komentarzenatematkobietitegoco imwolno,aczegoimniewolnosąnaporządkudziennym.

Toniesąjakieśpojedynczewypowiedzi,którychtrzebabardzo długoszukać,takichtekstów jestmnóstwo.Tewypowiedzi próczskandalicznegoprzekazu, częstoprzepełnionesąagresją, anawetwulgaryzmami.Topokazujejakdyskryminacjakobiet jestsilniezakorzenionawpolskimspołeczeństwie.Przeciwnicyrównościipełnejdecyzyjnościkobietgłosząswojeteoriebezogródek,boczująsięmocniwspołeczeństwieiuważają,żewolnoimsiętak zachowywać.WPolsceodzawszepanujecicheprzyzwolenienaróżne formyagresjiwobeckobiet,abiorącpoduwagętocodziejesięodpewnegoczasu,toononiejestjużciche.

Analizująctozjawisko,możnawysnućważnywniosek.Wsprzyjającychwarunkachprzeciwnicyrównościpotrafiąaktywowaćsiębardzo szybkoipodjąćdziałaniajeszczebardziejszkodzącekobietom,np.zbieraniepodpisówwsprawach,któregrożąjeszczewiększądyskryminacjąze względunapłeć.Pokazujeto,jakdokładniejesttozaplanowanastrategia odbieraniakobietompokoleiresztekpraw,któreimzostaływtymkraju. Awszystkotozaprzyzwoleniemogromnejczęścispołeczeństwa,która temuprzyklaskuje,lubdlaktórejjesttoobojętne.

Winternetowychkonwersacjachrzucasięteżwoczysposóbdyskutowaniaoprawachkobiet.Wyglądająoneczasemjakrozmowywsklepach oproduktach,każdymaswojąopinięichcenarzucićjąinnym,amoże wkońcuktośustąpi.Jesttooburzające,żenadaltrzebatłumaczyć,żekobietytonieprzedmiotybędącewłasnościąinnych,aprawakobiettonie kwestiatargowaniasięidogadywania.Prawakobiettoprawaczłowieka iniepodlegająnegocjacjomiprzesuwaniuwzależnościodpotrzeblub zachcianek.Ituniechodzioto,żekażdymożemiećswojezdanieimówićcochce,aktośchcetoograniczać.Pewnewypowiedzisąszkodliwe społecznie,zwłaszczaprzedstawianeprzezosobyznaneiniepowinny byćwygłaszanepublicznie.

Pozatymskorotakwieleosóblubiograniczaćkobietywichpodstawowychprawach,topowinniśmysiępoważniezastanowićnadinnymi

obszaramiwnaszymżyciu.Jestmnóstwotakichobszarów,gdziemożna wprowadzićbardzorestrykcyjneprzepisy,np.alkohol,papierosy,anawet ogrzewaniedomów,boobecnerozwiązaniasąniewystarczająceiszkodliwedlaotoczenia.Teprzykładynapierwszyrzutokamogąwydaćsię trochęabstrakcyjne,bocoteróżnesytuacjemająwspólnegozograniczaniemprawkobiet.Okazujesię,żebardzowiele,omówmytowięc nakonkretnymprzykładzie.Hasło,,mojeciało,mojasprawa”jestwręcz znienawidzoneprzeztakzwanychobrońcówżycia.Cociekawe,lubią onidyskryminowaćtylkokobietywtejjednejkwestii,achybapowinni zacząćdziałaćszerzej,skorotakzacieklechcąchronićżycie.

Zacznijmyodpapierosów.Próczosóbpalącychistniejejeszczektoś takijakbiernypalacz,któryczasemprzezlatazmuszonyjestwdychać szkodliwydymzpapierosów.Następniealkohol,pijanikierowcypowodująwypadki,wktórychnawetzabijająinnychludzi.Inakoniec,emitowaniedopowietrzatrującychsubstancji,którychwdychaniemoże skutkowaćlicznymichorobami,nawetnowotworamiorazprzedwczesną śmiercią.Jakiztegowniosek?Taki,żeobrońcyżyciapowinnisięzająć ciałamitychwszystkichosób,którezostająbezswojejzgodynarażone natewszystkienegatywneczynniki,awichwynikumogąciężkozachorowaćlubumrzeć.Tesytuacjeświetniepokazują,żetuniechodzi ożadneżycie,chodzioodbieranieprawkobietomijawneichupokarzanie. Typowedlapatriarchatu.

Nadodatektakzwaniobrońcyżyciaczęstostarająsięmanipulować przekazemidemonizowaćpełnądecyzyjnośćkobietorazprzedstawiają dziewczynypopierająceprawowyboruwfatalnymświetle.Nazywająje morderczyniami,feminazistkamilubpatologią,wulgaryzmówjakich teżzdarzaimsięużywać,niebędziemytutajprzytaczać.Tewszystkie wyzwiskakierowanewstronękobiet,którechcątylkoiażrównych ipełnychprawsąwłaśniepoto,abymanipulowaćotoczeniempodatnymnawpływyoraztakim,któreniewiepoktórejstroniesięopowiedzieć.Wkońcujakośtrzebaprzeciągnąćichnaswojąstronęipokazaćjak dziewczyny,azawłaszczate,którenazywająsięfeministkamisąokropne.Kobietypopierającepełnądecyzyjność,toniejestjakaśmarginalna grupka.Tokobietywprzeróżnymwiekuizprzeróżnychśrodowisk. Tokobietyheteroseksualne,homoseksulane,biseksulaneiaseksualne. Topoprostuzwyczajneosoby,którechcąbyćrównączęściąwspołeczeństwie,otakichsamychprawachjakmężczyźni.Dlaniektórychtozbyt trudnedozrozumienia,żekobietychcąmiećświadomość,żebezwzględunasytuacjęwjakiejmogłybysięznaleźćonesamelubbliskieimosoby, będąmogłypodjąćświadomą,bezpiecznąinajlepsządlanichdecyzję.

Nakoniecjeszczejednawyjątkowopopularnaostatniosprawawtym wszystkim.Decyzyjnośćkobiettoniejestkwestiazdaniainnychosób lubgłosowania,tojesttylkoiwyłączniesprawakobietyinikogoinnego. Sporoosóbchciałoby,abywiększośćzadecydowałapoprzezreferendumotymcowolnokobietom,aczegonie.Towtakimraziewramach

równościzacznijmyjużplanowaćdziałaniaograniczająceprawamężczyzn.Skorotakwieleosóbuważa,żemożedecydowaćpoprzezgłosowanieociałachkobiet,tochybanajwyższyczaszacząćdecydowaćteżwten sposóbociałachmężczyzn.Chęćgłosowaniaokobietachtokolejnydowódnato,jakwPolscepostrzeganesąkobiety,ajakmężczyźni:kobiety sąniżejwhierarchiispołecznejiinnionichdecydują,wprzeciwieństwie domężczyzn,nadktóryminiktniemawładzy.

JakwidaćwPolsceprawakobiettoniejestoczywistasprawa,potrzebnychjestwielezdecydowanychdziałańorazporządnaedukacja wtymobszarze.Obecnesytuacjepokazująjakresztkiprawkobietłatwo ograniczać,bokiedycośjużjestniepełne,tomożnanietrudnopokawałeczkudalejzabierać.Awszystkotodziejesięzaprzyzwoleniemogromnejczęścispołeczeństwa,wystarczyprześledzićróżnepublikacje,dyskusjeikomentarzewInternecie,abysięotymprzekonać.

IwonaHerbuś

bizneswoman,pisarka,artystka,feministka(https://www.instagram.com/iwonaherbus/)