Schaakmagazine 2018 - juni

Wedstrijdformulieren

CD’s

Leermethode van Wijgerden/Brunia

‘Hoe Grünfeld zijn been verloor’

De mooiste schaakanekdotes uit de Leeuwarder Courant 1998-2008. Een bundeling van de bijzondere

Blank houten kistje voor stukken Staunton 5 (Wij hebben meer maten op voorraad).

Paco ˇ Sako – Peace Chess

Ontworpen als een expressie van vrede, vriendschap en samenwerking, is Paco Sakoeen bedachtzaam (schaak)spel met een innovatieve en levendige speelwijze. Ontdek nieuwe strategieën, bijzondere openingen en interessante patronen. Met de elegante kunststof stukken kan ook gewoon worden geschaakt. Exclusief bord.

‘The Thinkers’ - Quality Chess

Prachtige fotoreportage van David Llada over de denkende schaker.

Jeroen

Aan

Bas

Ad

Gerdien

Harry

Vladimir Kutchoukov (foto)

René Olthof (foto’s)

Lennart

Max

New In

Gu

Jeroen Bosch

Twan Burg

Regobert Eijkelkamp

Herman Grooten

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Zhaoqin Peng

Dimitri Reinderman

Sacha Schiermeier

Koos Stolk

Merijn van Delft

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Charles Vecht

Richard Vedder

Redactieadres

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Bondsbureau

Frans

tel: 023-5254025

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Schaken is voor jong en oud

Op de cover van dit nummer staat Machteld van Foreest. Ze is 10 jaar jong (ze wordt 11 dit jaar) en was succesvol tijdens twee NK’s. Zowel in Rijswijk (t/m 12 jaar) als in Assen (t/m 14 jaar) werd ze Nederlands Kampioen in de categorie algemeen. Een heel bijzondere prestatie, maar geen toeval, ze was namelijk op papier ook al de ratingfavoriete! De achtjarige(!) Tommy Grooten won overigens in Waalwijk de titel t/m 10 jaar. In een overzichtsartikel van Dimitri Reinderman leest u over hen en de andere Nederlandse jeugdkampioenen.

Al deze jeugdschakers staan nog aan het begin van hun schaakleven. Hans Bouwmeester blikt in dit blad terug op een rijk schaakleven. Bouwmeester is in 2018 maar liefst 75 jaar lid van de KNSB! Dat is bijzonder, en natuurlijk heeft hij veel veranderingen in de schaakwereld meegemaakt. Een wereld waar hij vanuit allerlei

Euwe ring voor Eddy Sibbing

Op 30 mei heeft Cor van Wijgerden de Euwe ring overgedragen aan Eddy Sibbing, die daarmee de achtste ringdrager wordt. De ring werd in 1977 door de Gasunie aan Max Euwe uitgereikt voor zijn verdiensten voor het Nederlandse schaak en het jeugdschaak in het bijzonder. Eddy Sibbing ontving de ring uit handen van zijn voorganger vanwege zijn grote verdiensten als schaaktrainer op scholen, clubs, bij regionale- en landelijke trainingen. Eddy Sibbing geeft al meer dan dertig jaar les op basisscholen. Daarnaast heeft hij vele schaaktrainers opgeleid als kaderdocent van de KNSB. Sibbing is tevens

perspectieven naar kan kijken, maar het mooiste is toch wel dat hij nog steeds met veel plezier het schaken volgt. Schaken is voor jong en oud!

Winst en verlies liggen altijd dicht bij elkaar in de schaaksport. Verrassend was de degradatie van Pathena Rotterdam uit de meesterklasse. MuConsult Apeldoorn ontsprong de dans, en won vervolgens ook nog de KNSB beker.

Denkt u bewust of onbewust? Neuroloog Charles Vecht licht aan de hand van Magnus Carlsen een tipje op van de hersenpan van de schaker. Ju Wenjun werd wereldkampioen en Zhaoqin Peng beschrijft waarom de Chinese vrouwen zo succesvol zijn.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Uitbreiding KNSB competitie

Vanaf komend seizoen is er geen koppeling meer tussen de regionale competitie en de landelijke KNSB competitie. Spelers van alle sterktes mogen dus ook in beide competities uitkomen. Een vereniging mag voor 2018/2019 zo veel als gewenst teams inschrijven voor de KNSB competitie vierde klasse en lager. (Plaatsing in de meesterklasse tot en met de derde klasse gaat nog conform de oude regels.) Alle verenigingen zijn hierover eerder al geïnformeerd door het bondsbureau.

Deadline inschrijving

Veel verenigingen hebben al nieuwe teams doorgeven. Voor de vierde klasse was de deadline hiervoor uiterlijk 1 juni 2018, voor de vijfde klasse en lager is die deadline uiterlijk 8 september 2018. Alle ingeschreven teams zijn online te vinden via ‘KNSB competitie’ en ‘Opstarten KNSB competitie 2018-2019’.

Hoe in te schrijven?

Indien u een nieuw team wilt inschrijven voor de KNSB competitie vierde klasse of lager dan kunt u dit doen met dit formulier /www.schaken.nl/competitie/knsbcompetitie/opstartenknsb-competitie-20182019/aanmeldformuliervierde-klasse-en-lager.

Werkwijze indelen nieuwe teams:

• Als een team in de regionale competitie recht zou hebben op een plaats in de promotieklasse, dan wordt dit team ingedeeld in de vierde klasse KNSB

• Als een team in de regionale competitie recht zou hebben op een plaats in de eerste klasse, dan wordt dit team ingedeeld in de vijfde klasse KNSB

• Als een team in de regionale competitie recht zou hebben op een plaats in de tweede klasse, dan wordt dit team ingedeeld in de zesde klasse KNSB

• … en zo verder.

Schrijft u een geheel nieuw team in, dan kunt u de verwachte gemiddelde rating van dit team doorgeven en wordt het team ingedeeld op basis van die gemiddelde rating.

Paul van der Sterren

Schaken een vechtsport?

Zomaar een flard van een gesprek dat ik laatst opving op een terrasje in Amsterdam:

“Je raakt je snelheid kwijt. De kracht, die had ik nog wel, heb ik nog steeds. Maar ik werd te langzaam.”

“En je krijgt zoveel opdonders. Zo vaak als ik in die laatste tijd gegooid ben. Man, dat wil je niet weten.”

“En als je dan nog af en toe een partij wint. Maar dat lukte me ook niet meer.”

“Het houdt gewoon een keer op. Je wordt te oud.”

Het was de heren aan te zien dat ze vechtsporters (geweest) waren: gedeukt en gebutst, maar massief en er ging nog altijd dreiging van ze uit. Het waren geen lieverdjes, want ze gingen verder met te vertellen dat ze “nog steeds niks van die gasten pikten”, hoe de een laatst nog “de broer van die en die in elkaar geslagen had” en de ander “héél veel geluk had gehad dat dat

mes niet ietsje verder naar rechts had gezeten.”

Toch herkende ik veel in wat ze zeiden en ik moest denken aan de bekende uitspraak van Max Euwe dat schaken “mentaal boksen” is. Wat bedoelde hij daarmee? Ik denk dat het vooral twee dingen zijn die schaken en vechtsporten met elkaar gemeen hebben. Ten eerste moet je in beide disciplines voortdurend hyperalert zijn, je mag je tegenstander geen moment uit het oog verliezen. Ten tweede krijg je, hoe goed je ook bent, tóch voortdurend klappen. Sterker nog: hoe beter je wordt, hoe meer klappen je krijgt, want ook je tegenstanders worden beter. Die klappen zijn in het ene geval mentaal en in het andere fysiek, maar ik denk dat dat uiteindelijk niet zo verschillend is. Iedere grote schaker moet kunnen incasseren, anders haal je de top niet.

Maar beide kwaliteiten, alertheid en incas-

130 jaar oude Schaakclub

Dordrecht verslaat Hastings

De Schaakclub Dordrecht bestond dit jaar 130 jaar – opgericht op de fraaie datum 29 februari 1888. Nu wil het geval dat een van de vijf partnersteden van Dordrecht het in het schaken roemruchte Hastings in Engeland is. De Engelse badplaats is bekend van het langstlopende toernooi in de schaakgeschiedenis. Het jubileum was voor Dordrecht een goede reden om de oude banden (in de vorige eeuw waren er meerdere uitwisselingen) weer eens

Schaakclub Dordrecht tegen 21 leden van de Hastings & St.Leonards schaakclub. De krachtmeting vond plaats in 3 niveaugroepen en duurde 7 ronden. Alhoewel Hastings in de eerste ronde in alle groepen aan het langste eind trok, wisten de Dordtenaren uiteindelijk te winnen met 86-61. Grootmeester Bogdan Lalic won de A-groep door slechts een remise af te staan tegen Internationaal Meester Mark Timmermans. Thijs van Hoek was in de C

seringsvermogen, zijn slijtagegevoelig. Als je je leven lang enkel tegen je generatiegenoten blijft spelen, merk je het misschien niet, maar wie de confrontatie met de jeugd aangaat wordt met zijn neus hard op de feiten gedrukt: “je raakt je snelheid kwijt”. En je incasseringsvermogen is van heel veel dingen afhankelijk, onder meer van de adrenalineroes die het gevolg is van successen. Blijven die uit, dan is het meestal snel gedaan met de bereidheid om je te laten “gooien”.

Kortom, ze hebben me een hoop over mezelf uitgelegd, die twee vechtersbazen. Ik had het liever niet gehoord, maar het wás leerzaam.

Ernst wint

BPB Limburg

Ruim 450 schakers waren tijdens het pinksterweekend actief in Maastricht waar alweer het 12e BPB Limburg Open werd gehouden. Het grote deelnemersveld was niet alleen heel internationaal (deelnemers uit 20 verschillende landen), maar ook kwalitatief van hoog gehalte (9 grootmeesters). In de A-groep eindigden uiteindelijk 8 spelers op 5,5 uit 7. Op basis van TPR ging de titel naar Sipke Ernst. Erwin l’Ami, Ruud Janssen en Thomas Beerdsen eindigden ook op 5,5 punt, evenals de grootmeesters Bauer, Nisipeanu en Donchenko. De Duitser Marcel Harff behoorde ook tot het achttal winnaars en kreeg bovendien, als lid van de Blerickse schaakvereniging, de titel Limburgs Kampioen.

Jeugd NK’s

NK A, B en C te Assen

In de meivakantie werd, net als vorig jaar, in Assen de Nederlandse jeugdkampioenschappen gespeeld. Er was door de organisatie weer een mooi programma voor spelers, toeschouwers en begeleiders geregeld met o.a. diverse lezingen, een pubquiz, een FIFAtoernooi, bughouse en snelschaken. Het belangrijkste waren natuurlijk de kampioenschappen in vijf verschillende leeftijdscategorieën.

De bezetting bij de jeugd t/m 20 jaar was iets minder sterk dan vorig jaar, maar nog steeds behoorlijk met twee IM’s (Liam Vrolijk en Casper Schoppen) en twee FM’s (Max Warmerdam en Siem van Dael). Het was echter een volkomen outsider die er met de titel vandoor ging: Wiggert Pols met een rating van slechts 2068. Hoe heeft dat kunnen gebeuren? Gedeeltelijk omdat het meezat, maar vooral door het tonen van moed. Daarvan twee voorbeelden.

Pols was gestart met twee remises en wilde in de derde ronde absoluut winnen. De kansen daartoe leken echter verkeken toen hij onderstaande stelling bereikte. Zelfs Carlsen had het waarschijnlijk remise gegeven...

Van der Werf – Pols

niets doen en dan doet de koning daar ook niets. Maar kan wit niet voor mat gaan?

30.f4 exf4+ 31.Kxf4

Nu nog de loper naar g4 en dan is g3 mat. Het gaat echter net voor zwart.

31...Lc8 32.Lf3 Lf5 33.h3 Een concessie, niets doen was beter.

33...Lc2! 34.g3+?

Na 34.Lg4 heeft zwart maar één zet om mat te voorkomen: 34... g5+. Dat is meteen een winnende zet vanwege 35.Ke3 Kg3 of 35.Kf3 Ld1+. 34.Le2! had remise gehouden. De partijzet offert een pion voor tegenspel, maar vooral zwart krijgt zo kansen.

34...Kxh3 35.Lg4+ Kg2 36.Lc8 h6 37.g4?

Na 37.Lxa6 g5+ 38.Kg4 Ld1+

39.Kf5 Kxg3 40.Lxb5 promoveren zowel wit als zwart tot dame en moet wit het remise kunnen houden.

37...g5+ 38.Ke3 Ld1! 39.Lxa6 Lxg4 40.Lxb5 h5

Nu is zwart sneller. Het vervolg wordt door Wiggert heel nauwkeurig gespeeld.

41.Ld3 h4 42.b5 h3 43.Le4+ Kg1 44.b6 Lc8 45.Kf3 h2

46.Kg3 h1D 47.Lxh1 Kxh1

48.a4 Kg1 49.a5 Kf1 50.a6

Lxa6 51.Kg4 Lb7 52.Kxg5

Lxd5 53.Kf6 La8 0-1

Na vijf ronden stond Max Warmerdam een punt los en leek de Limburger op de titel af te gaan. Hij bood tegen Pols in goede stelling remise aan. Je hebt zwart, staat minder en krijgt een remiseaanbod van iemand met 310 ratingpunten meer. Wie weigert zo’n aanbod? Wiggert Pols!

Warmerdam – Pols

26...Tc8 27.Ld4 Lxd4 28.Dxd4

Tcxc7 29.Dxf6 Pxf6

Nu staat het gelijk en zou het snel remise moeten worden.

30.Pb4 Tc4 31.Tab1 Tc5 32. Ta1?

Na gewoon 32.Pxa6 Txa5 33.Pb4 kunnen handen geschud worden.

32...Tb7 33.Ta4

33. Pxa6 Tc6 verliest ook een stuk.

33...Tc4 34.Tb1

Dreigt 35.Pxa6 maar zwart heeft 34...e3! 35.Kg2 e2

En nu kan wit stukverlies niet voorkomen.

36.Pd3 Txb1 37.Txc4 Td1

38.Kf3 Txd3+ 39.Kxe2 Td6 Het eindspel werd door Wiggert keurig uitgespeeld, 0-1 in 62 zetten.

28.Kd2 Kg5 29.Ke3 Kh4 Ik zou het maar eng vinden om de koning op h4 te zetten, bovendien kan wit gewoon

23...Lxc3 24.d6+ Tf7 25.dxc7

Df6 26.Dxc5?

26. Tab1! Le5 27. Tfd1 Tc8 lijkt niet zo duidelijk omdat zwart met …Df3 en slaan op g3 kan werken, maar na 28.Td5! is het uit.

Zo kwam Pols (net als Joris Kokje) op gelijke hoogte met Warmerdam. Pols won met wit makkelijk van Bas de Boer, Warmerdam en Kokje lieten met zwart punten liggen. En dus: Wiggert Pols uit Krimpen aan den IJssel Nederlands kampioen! Wie er geld op ingezet had, had rijk kunnen worden...

De meisjes t/m twintig en t/m zestien jaar speelden samen één toernooi. Hierdoor kregen

Alle deelnemers in Assen (foto: Harry Gielen)

A-speelsters Lola den Dunnen en Timardi Verhoef er een geduchte concurrente bij: Robin Duson, titelverdediger bij de B-meisjes. Het verdedigen van die titel lukte, maar de Horinese won ook nog de A-categorie met een punt voorsprong! De beslissende partij bleek uiteindelijk deze.

Den Dunnen – Duson

zp-+-+r+-zp-mk-+p+ +-+P+p+p -+-+-zP-zP zP-+R+-+-+-+-zPK+

Wit heeft alleen maar losse pionnen en het toreneindspel staat dus erg goed voor zwart. Robin pakt het planmatig aan. Allereerst: zwart wil met de toren zowel d5 aanvallen als g6 dekken, dat kan vanaf veld d6.

42...Tf7 43.Kf1 Tf6 44.Ke2 Kc5

45.Kd2 Td6 46.Kc3 Txd5 47. Tg3 Td6 48.Tg1 Te6 49.Kb3 b5

50.Tc1+ Kb6 51.Tg1 a6 52.Tg3 Nu wil zwart met de toren de pionnen op de koningsvleugel ophalen zonder g6 te verliezen. Daartoe moet de koning g6 dekken. De damevleugel is minder belangrijk.

52...Kc5 53.Tg1 Kd6 54.Kb4

Groninger Eelke de Boer de grote favoriet en hij won het toernooi dan ook met anderhalf punt voorsprong. Toch had het toernooi spannend kunnen zijn als de nummer twee, Rembrandt Bruil, in de onderlinge partij beter zijn kansen had waargenomen.

De Boer – Bruil

Ke7 55.Ka5 Kf7 56.Tc1 Te4

57.Kxa6 Ta4+ 58.Kxb5 Txa3

De witte koning staat nu te ver weg en wit kan dus haar koningsvleugel niet meer verdedigen.

59.Tc7+ Kf6 60.Tc6+ Kg7

61.Tc7+ Kh6 62.Kc5 Ta4 63. Kd5 Txf4 64.Ke5 Txh4 65.Kf6 Ta4 66.f4 Ta6+

Vermijdt nog een laatste valstrik: na 66...Txf4? 67.Tc8 Kh7

68.Tc7+ is het remise.

67.Kf7 h4 68.Tc1 Kh5 69.Tg1 h3 70.Te1 Kg4 71.Th1 Kg3 0-1

Bij de jeugd t/m 16 jaar was

Na 33.Pc1 staat het ongeveer gelijk. Wat Eelke doet, zwart een ver opgerukte vrijpion geven, is spelen met vuur.

33.c3? d3 34.Pc1 Pe5 35.Lc5 Dc4?

Hier miste zwart een moeilijke winst met 35...Lf6! De hoofdvariant gaat verder met 36.Dxh6

Dc6! 37.Df8+ Kh7 38.Le3 Lg7

39.Dd8 Dxe4 40.Dh4+ Kg8 41. Dd8+ Lf8 42.Dd4 Dxd4 43.cxd4 Pc4 en zwart wint een stuk. Niet zo makkelijk om allemaal te berekenen, maar er was ook

nog een andere sterke zet: 35... Df6! en na bijvoorbeeld 36.Dd2 Df1 37.Ld4 Pf3 38.Dxd3 Dxh3 gaat pion g4 er ook af en moet zwart kunnen winnen.

36.Ld4 d2 37.Dxd2 Pf3 38. Dd3 Pxd4 39.Dxc4 bxc4

40.cxd4 Lxd4

Tijdcontrole bereikt. Het eindspel staat gelijk, maar voor wit iets gelijker dan voor zwart.

41.Pe2 Le5 42.Kc2 Kg7?!

De koning moet naar d6: 42... Kf8 43.Pg1 Ke7 44.Pf3 Kd6 en omdat 45.Pxe5 zou verliezen heeft wit niets.

43.Pg1! Gemist door de zwartspeler.

43...Kf6 44.Pf3 Ke6?!

44...Lf4! 45.Kc3 Le5+ houdt remise.

45.Pd2! f5?! 46.exf5+ gxf5

47.Pxc4 Met pionwinst.

47...Lf4 48.Kd3 fxg4 49.hxg4

Kf6 50.Ke4 Kg5 51.Kf3 Lc7 52.b4

Als zwart met …h5 zijn h-pion kan afruilen zonder zijn a-pion te verliezen zou hij remise kunnen houden. Wit weet dat in het vervolg goed te voorkomen.

52...Ld8 53.Pd6 Le7 54.Pe4+ Kh4 55.Kf4 Lf8 56.Kf5 Le7

57.Ke6 Ld8 58.Kf5 Lb6 59.a4

Le3 60.Pf6 Ld2 61.b5 axb5

62.axb5 Le3 63.Pd5 La7 64.b6 Lb8 65.b7 1-0

Slot tussen Wiggert Pols en Max Warmerdam. (foto: Harry Gielen)

Duel tussen nummers 1 en 2 in de B. (foto: Harry Gielen)

Bij de “jongens” t/m 14 jaar (categorie algemeen) was een meisje als eerste geplaatst, Machteld van Foreest. Het toernooi werd een race tussen haar en Daniel Kutchoukov, die in de onderlinge partij nogal een kans liet liggen.

Kutchoukov – Van Foreest r+-+-mk-tr

+pzp-+pzpp p+-+-+-+ +-+l+-vl-+-sN-+-+

Los van openingsregels is het probleem van deze zet dat het helemaal geen pion wint, omdat b2 ongedekt staat.

rating en prestatie: de top 6 op rating eindigden respectievelijk op de 3e, 13e, 2e, 16e, 8e en 11e plaats (16 deelnemers). Het meisje met de veruit laagste rating werd 4e, kampioene werd de nummer 9 op rating, Manasvita Basa uit Almere, vorig jaar nog kampioene bij de E-meisjes. In haar partij tegen nummer 2 Martinez liet ze zien goed te kunnen aanvallen.

Basa – Martinez

Zwart heeft twee lopers die ongedekt staan en dan zit er al snel een dubbele aanval in: 21. Te5! wint een stuk. Kutchoukov zag het niet en de partij werd snel remise.

21.c4 Lf6 22.cxd5 Lxd4 23.Te2

Te8 24.Tae1 Txe2 1/2-1/2

Tot de laatste ronde ging het gelijk op. Kutchoukov kwam daarin niet verder dan remise, Van Foreest won en werd dus kampioen. Niet voor het laatst dit jaar overigens...

Die laatste partij mocht er wel wezen trouwens.

Brandsma - Van Foreest r+l+k+-tr

+pzp-wqpzp-+-zp-+-zp zp-vl-zp-+P+L+P+-+ +-zPP+N+-zP-+-zPPzP tR-+QmK-+R

Een stelling uit het Italiaans. Zwart heeft het loperpaar, verder is er niet veel aan de hand, vooral als wit 12.h3 doet. In plaats daarvan overtreedt wit een aantal openingsregels. 12.Dc2 Lg4 13.Db3 Lxf3 14. Dxb7

14...0–0 15.gxf3 Tab8 16.Dd5 Zwart kan nu op b2 slaan met gewonnen stelling, maar wat Machteld doet is leuker.

16...Lxf2+! 17.Kf1

17.Kxf2 Txb2+ 18.Ke1 Dh4+ 19. Kd1 Df2 met ondekbaar mat. 17...Txb2 18.d4 Dh4 19.h3 Le3

En ook nu is het ondekbaar mat. 0–1

Soms beweren mensen: “ratings zeggen weinig bij de jeugd.” Typisch voorbeeld van selectieve waarneming, want ratingfavorieten maken het vaker wel dan niet waar. Maar bij de meisjes C leek er inderdaad geen correlatie tussen

-+k+-+-tr +pwqlvl-trp p+-+p+-+ sn-+pzPp+-+-zP-vL-+ +-zP-sN-+P+-wQL+PzP +R+-+RmK-

Martinez hoopte met haar laatste zet 23...Dc7 misschien 24.c4 tegen te houden, maar het maakt het juist sterker... 24.c4! Lc6?

Want een paar keer slaan op c4 verliest de dame. 24...dxc4 was toch beter. 25.Lxc4 Pxc4 26.Pxc4 Dxc4? 27.Tfc1 verliest een dame, maar 26...Lc6 was een goede poging geweest. Slechts 27. Tfc1! Td8 28.Pe3! met de dreiging 29.d5 geeft wit dan een winnende aanval. 25.cxd5 Lxd5 26.Pxd5 exd5 27.e6

Nu kan zwart materiaalverlies niet voorkomen. Haar torens staan ook nog ongelukkig.

27...Dd8 28.Le5 Lf6 29.Lxf6 Dxf6 30.Dxa5 en met een stuk meer was de rest niet moeilijk meer, 1-0 in 38 zetten.

NK D te Rijswijk

Bij het Nederlands Kampioenschap tot en met twaalf jaar, dat tijdens Hemelvaart in Rijswijk werd gehouden, waren er zelfs twee meisjes de topfavorieten: Machteld van Foreest en Eline Roebers. Eline verloor in de derde ronde, Machteld liet in de vierde ronde een halfje liggen, voor de rest versloegen de beide dames alle jongens. In de zevende ronde won Machteld de onderlinge partij en zij werd dus kampioen met 8,5 uit 9 terwijl Eline met 7 punten tweede werd.

Van Foreest – Roebers

r+-+k+-tr +l+-+pzpp p+nzp-wq-+ +-+Qzp-+Pzp-+P+-+ +-+-vL-+-zPP+-zPPzP tR-+-mKL+R

Wit staat goed, maar als zwart de tijd krijgt te consolideren kan het nog spannend worden. De zwarte koning zal echter tot het einde van de partij in het centrum blijven.

14.O-O-O! Td8 15.Lxa6! De zwarte loper is overbelast. 15...De7 16.Lb5 Dc7 17.a5! Wit blijft maar met dreigingen komen.

17...Dc8 18.Lb6 Td7 19.f4! Lijnen openen tegen de koning in het midden!

19...exf4

19...O-O 20.fxe5 Pxe5 21.Lxd7 en wit wint.

20.e5 dxe5

20...O-O 21.exd6 biedt ook weinig hoop.

21.Lxc6 Lxc6 22.Dxe5+ Te7 23.Dxg7

Zwart verliest groot materiaal en gaf het dus op. 1-0

Manasvita Basa. (foto: Harry Gielen)

Podium C Algemeen. (foto: Harry Gielen)

Bij de meisjes domineerde Stella Honkoop van begin tot einde: ze won alle partijen! Een staaltje van haar kunnen:

Jonkman – Honkoop

zppwqlvlpzp-+pzp-snnzp +-+-zp-+-+PzPP+-+

zP-sNLvLN+P -zP-wQ-zPP+ tR-+-tR-mK-

Het lijkt een gewone stelling, toch staat wit over tien zetten mat!

12...Dc8!?

Met duidelijke bedoelingen.

13.dxe5 dxe5 14.Kf1?

Vluchten kan niet meer! Maar

14.Lf1 had wel gekund.

14...Ph5 15.b4? Lxh3!

Hoppa! Maar het moest wel goed berekend worden.

16.gxh3 Dxh3+ 17.Ke2 Phf4+

18.Lxf4 Pxf4+ 19.Ke3 Lg5!

De pointe. Op de volgende zet volgt een winnend aftrekschaak.

20.Dd1

Laat een mooi matbeeld toe. 20...Pd5+ 21.Ke2 Pxc3 mat!

NK E te Waalwijk

De veertiende editie van het NK t/m 10 jaar werd op Goede Vrijdag en Stille Zaterdag in Waalwijk gehouden. Ook hier had een meisje de hoogste

de pas achtjarige Tommy Grooten en dat was meteen de beslissing voor het kampioenschap. De zoon van IM Herman Grooten en FM Petra Schuurman won de laatste ronde ook en werd kampioen met maar liefst anderhalf punt voorsprong op Arthur de Winter.

Veel spelers die ik van lang geleden ken zijn trouwens weer actief op toernooien. Ze zijn vader (of in een enkel geval: moeder) van een schakend kind dat graag toernooien speelt en doen dan zelf ook maar mee. Ook Herman Grooten is de laatste tijd veel aan het schaken, maar het zijn de prestaties van zoon Tommy die de aandacht trekken. Zo had hij op het Limburg Open een TPR van maar liefst 1771! Dat belooft veel voor de toekomst.

Grooten – Huang

r+-+r+-+ zp-mkl+-zpp -zpp+-+n+ +-+-+-zp-wQ-zPNwq-+ +L+-+-+P+-+-zPPzP +-tR-tR-mK-

Zwart staat nog steeds de pion voor die wit in de opening geofferd had, maar haar koning is in de problemen. Wit gaat proberen lijnen naar de koning te openen. 23.d5! c5

dan beste de dames op het bord houden met 24.d6+ Dxd6 25. Dxe4 waarna zwart problemen met haar koning houdt.

24.d6+ Kd8 25.Txc5!

Lijnen openen! Een echt offer is het niet, na 25...dxc5 is het mat in twee.

25...Te5 26.Txe5

Nog sterker was 26.Tc7! met de dreiging 27.Txa7.

26...Dxe5 27.Dd2 Pf4 28.g3! Het paard moet weg.

28...Pg6 29.Pxg5

Nu gaat wit dwars door de zwarte stelling heen.

29...Df6 30.Pf7+ Kc8 31.Dc2+ Kb7 32.Dc7+ Ka6 33.Dxd7 en 1-0 in 48 zetten.

Bij de meisjes was op papier Lauri Maris de grote favoriet en zij maakte dit waar. Het ging niet altijd soepel; twee partijen won de Winterwijkse na eerst een stuk of zelfs een toren achter gestaan te hebben, maar uiteindelijk bleef ze met 7,5 uit 9 nummer twee Nora Yeh een half punt voor. De onderlinge partij uit de vierde ronde bleek uiteindelijk beslissend voor de titelrace:

-+-+-+k+ +rzp-+-zpp p+p+r+-+ +-+pvLl+-+-zP-+-+ +-zPP+-+P+-+-zPPzP tR-+R+-mK-

Wit staat een pion voor, maar door de ongelijke lopers is de stelling niet makkelijk te winnen. 22. h3

Even een gaatje maken voor de koning, maar ook ter voorbereiding om ruimte te winnen op de koningsvleugel. Dat had zwart met 22...h5 of 24...h5 kunnen voorkomen.

22...c5 23.f4 cxd4 24.cxd4 c6?

25.g4! Lg6?

Na 25...Tg6 26.Kh1! Lc8 27.f5 Th6 wint wit met 28.Tab1! maar dat moet ze dan wel net vinden...

26.f5!

Wint een stuk.

26...Tee7 27.fxg6 hxg6 28. Tab1 en in het vervolg kreeg zwart geen kans meer, 1-0 in 64 zetten.

Stella Honkoop. (foto: Harry Gielen)

Tommy Grooten-Wendy Huang NK E. (foto: Ad Bruijns)

NK E prijswinnaars. (foto: Ad Bruijns)

Laatste ronde meesterklasse:

Onverwachte degradatie Pathena Rotterdam

In de laatste ronde van de Meesterklasse, gezamenlijk gespeeld in het stadhuis in Overveen en uitstekend georganiseerd door uittredend kampioen Kennemer Combinatie, ging het vooral om de vraag wie Groninger Combinatie zou vergezellen naar de eerste klasse. De titelstrijd was al een ronde eerder beslist, zo kon u lezen in het vorige schaakmagazine. De topper tussen KC en LSG IntelliMagic ging daarom slechts om statistieken en individueel succes.

In de strijd tegen degradatie leek MuConsult Apeldoorn aan het kortste eind te trekken. Al enkele ronden vertoefden ze op de negende plaats en ook de inzet van grootmeesterlijke versterkingen in ronde 7 en 8 leverde geen matchpunten op. En als het in de negende ronde wel zou lukken, dan nog moesten ze afwachten of Voerendaal (tegen SISSA, dat nergens meer voor streed) of Rotterdam (tegen het reeds gedegradeerde Groninger Combinatie) zou verliezen. Alleen dan zouden ze zich op bordpunten nog kunnen redden. De eerste opdracht voor Apeldoorn was zelf winnen van

Europacupplaats, dus die konden ook niet achterover leunen. Apeldoorn slaagde! Ze wonnen met 6-4. Daar zaten wel een paar mazzeltjes tussen overigens:

nogal wat tijd nodig om te kiezen tussen 35.Dxe3 en 35. Kxg4. En ineens was zijn bedenktijd om! Had hij het voor de hand liggende 35.Dxe3 gespeeld (35.Kxg4? h5+! loopt verkeerd af met wit) dan had hij een zeer kansrijk eindspel mogen uitspelen.

En wat te denken van deze:

Dit is de stelling na 41 zetten in de partij tussen Jasper Broekmeulen (HMC) en Armen Hachijan. Wit staat gewonnen met die dikke vrijpionnen, maar welke moet er het eerst naar voren? Broekmeulen zocht de kortste weg, deed 42.d7? Td3+ 43.b3 Pxd7 en was zijn trotse vrijpion kwijt. Tot overmaat van ramp werd zijn koning later ook nog eens slachtoffer van een optimale samenwerking tussen de zwarte stukken. Als wit in de diagramstelling eerst 42.c6 had gedaan had hij gewonnen. Bijvoorbeeld 42…Txd6 43.c7 Tc8 44.Df7! Tg8 45.c8D! en het gaat mat.

Daar mocht Apeldoorn niet klagen, maar eerlijk is eerlijk, hun portie tegenslag hebben ze ook wel gehad eerder in het seizoen. Mede dankzij deze mazzeltjes won Apeldoorn met 6-4. HMC Calder mag evengoed Europacup spelen omdat alleen BSG, dat met 5,5-4,5 van En Passant won, ze passeerde.

Apeldoorn mocht dus nog hopen op een wonder. Dat voltrok zich in ieder geval niet in de wedstrijd SISSA –Voerendaal. De Groningers kampen met sponsorperikelen en dat was te merken aan de bezetting van de lagere borden. Daar sloegen de Limburgers toe, waardoor ze met 5,5-4,5 hun verblijf in de Meesterklasse met minimaal een jaar verlengden. Het lot van Apeldoorn lag derhalve in handen van het reeds gedegradeerde Groninger

De Groningers namen hun sportieve plicht serieus en zongen hun zwanenzang met twee grootmeesters in de gele-

Richard

deren. Pathena Rotterdam had er zelfs drie en ook nog dat jonge getalenteerde spul. Met zo’n 80 elopunten gemiddeld meer per bord waren de Rotterdammers favoriet. Maar, goeie genade, wat ging daar allemaal mis!

De Rotterdamse grootmeesters Kunin, Reinderman en Ftacnik verloren alledrie! Ftacnik overzag een tactische wending tegen Sipke Ernst die hem een pion kostte. Reinderman moest met een vreselijke loper een eindspel spelen tegen een loeisterk paard van Jasper Geurink. En Kunin werd geveegd door Jan Werle…

Werle – Kunin

1.d4 e6 2.c4 Lb4+ 3.Ld2 a5 4.Pc3 Pf6 5.e4 d5

Af en toe komt het voor, dit idee dat ooit door creatieveling Jacob Murey werd geïntroduceerd. Gebruikelijker zijn 5…d6 en 5... Lxc3. Daarmee wint zwart overigens geen pion, want na 6.Lxc3

Pxe4 7.Dg4 Pxc3 8.Dxg7 Ke7 9.bxc3 is de stand weer gelijk.

6.e5 Pe4 7.Pf3 0–0 8.a3 Lxc3

9.bxc3 b6 10.Ld3 Pxd2 11.Dxd2 dxc4

rsnlwq-trk+ +-zp-+pzpp -zp-+p+-+ zp-+-zP-+-+pzP-+-+ zP-zPL+N+-+-wQ-zPPzP tR-+-mK-+R

12.Le4

Wie zou er niet gewoon terugslaan op c4? Werle loert op de witte koning.

12...Ta7 13.Pg5 f5

Kunin heeft geen trek in 13...h6 14.h4 en gooit de boel open. Het is een manier om straks die toren op a7 te activeren: alle pionnen van de zevende rij opspelen.

14.exf6 gxf6 15.Lxh7+ Kg7

16.h4 Th8 17.Dc2 c6

Geheel volgens voornoemd plan, maar het wordt keihard weerlegd. 17...De8, om die witte

dame buiten de deur te houden,was nog goed speel baar geweest. Let nu eens op hoe origineel de witte torens bij de aanval worden betrokken. Eerst een paar schaakjes.

18.Dg6+ Kf8 19.Dh6+ Tg7

-snlwq-mk-tr +-+-+-trL -zpp+pzp-wQ zp-+-+-sN-+pzP-+-zP zP-zP-+-+-+-+-zPP+ tR-+-mK-+R

en dan:

20.Th3! Pa6 21.Tf3 f5 22.Kf1! Pc7 23.Te1 c5 24.d5 exd5

25.Tfe3 Thg8 26.Te7

26.Lg6 was mat in vijf, volgens de eigenwijze electronica, maar dit was goed genoeg, want Kunin gaf het op.

1–0

Tegenover die grootmeester lijke nullen stonden overwinnin gen voor Robby Kevlishvili, Liam Vrolijk en Martin Martens. En ook op andere borden zag het er nog prima uit voor de Rotterdammers, maar de ene na de andere ramp voltrok zich. De ervaren rotten Blees (Rotterdam) en Hoeksema vlogen elkaar als jonge honden naar de keel in een vlijmscherpe Siciliaan. r+r+-+-mk +lwq-+ptR-

-+-zp-vl-zP

-zpNzpP+-zP +-+L+-+PzpP+Q+-+ +K+R+-+-

Dit is de stelling na 27…Lf6, een zet die door de rekenbeesten wordt afgekeurd. Is dit een scherpe Siciliaan of niet! Blees had hier kunnen toeslaan met 28.Dh5! De fraaie pointe is, dat op het voor de hand liggende 28…Tf8 29.Dg6! volgt. Vanwege het dreigende mat is de afwikkeling 29…fxg6 30.Txc7 La6

36.Dg2 waarna mat in twee dreigt, te beginnen met Th7+. 35…b3 36.Td2 La6 37.Lxa6? dxc2 38.Kf3 Da3+ 39.Kg2 c1D 40.Ta2 Dae3 0-1

Weer een tegenvaller, maar nog was er geen man overboord, want Rotterdam stond ook aan bord 10 nog gewonnen. De volgende ramp:

-+-tR-+-+ +-+-+-+k -+-+-zp-+ zP-+-zpp+-+-+n+-zP +P+-+-tr-mK-+-+-+ +-+-+-vL-

langst in de meesterklasse zit. Sinds 2004!

Individueel succes was er voor Nick Maatman (SISSA), Michiel Bosman (LSG), Jasel Lopez (Kennemer Combinatie) en Pieter Hopman (Purmerend, eerste klasse A). Zij scoorden een IM norm. Voor Bosman en Hopman betekent dat officieel verandering van titulatuur! Topscorer in de meesterklasse met 8 uit 9 werd Arthur Pijpers (LSG IntelliMagic).

Charlois Europoort (Rotterdam) en Stukkenjagers (Tilburg) promoveerden uit de eerste klasse en zijn volgend seizoen te bewonderen op teletekst pagina 643.

Topscorer Arthur Pijpers met kampioensbeker

En weer komt de wereldkampioene uit China

China is sinds 18 mei 2018 een wereldkampioene rijker. Ju Wenjun (25 jaar), winnares van de Grand Prix 2015-2016 en uitdager, versloeg regerend wereldkampioene Tan Zhongyi (ook 25) in een tweekamp met 5,5 – 4,5 en werd daarmee de 17de vrouwelijke wereldkampioen. Zij nam € 120.000,- aan prijzengeld mee naar huis, terwijl haar tegenstandster het moest doen met € 80.000,-.

De Chinezen domineren al jaren de wereldkampioenschappen bij de vrouwen. Xie Jun was de eerste Chinese wereldkampioene in 1991. Na Xie Jun, Zhu Chen, Xu Yuhua, Hou Yifan en Tan Zhongyi wordt Ju Wenjun alweer nummer zes! Het succes van al deze kampioenen vindt zijn oorsprong in keihard werken, grote toewijding en enorme focus, maar ook in de schaakcultuur en topsportmentaliteit van de Chinezen.

China heeft een bijzonder systeem en een professionele infrastructuur voor de ontwikkeling van topsporters. Jonge talenten worden vaak opgenomen in sportinternaten in de provincie. Daar speelt hun leven zich af. Daar krijgen ze te eten en ook een bescheiden salaris. Aanvankelijk moeten school en sport worden gecombineerd, maar gaandeweg wordt de focus verlegd naar de sport. In elk geval hoeven de talenten zich in die periode geen zorgen te maken omdat ook de afval lers uiteindelijk in hun sport een goede baan kunnen vinden. Na het winnen van de schaakolym piade bij de vrouwen en bij de mannen, is de populariteit van schaken in China alleen nog maar toegenomen. Op een open jeugdtoernooi komen zo maar duizend kinderen af om mee te spelen! Populariteit en infrastructuur zullen alleen maar verder bijdragen aan het succes van het Chinese schaken. Wat nog rest is een mannelijke wereldkampioen!

Hou Yifan

Het was wel vreemd dat de beste speelster ter wereldviervoudig wereldkampioene Hou Yifan - aan de strijd niet deelnam. Hou won haar eerste wereldtitel in 2010, toen ze 16 was, en haar laatste in 2016. Met een rating van boven de 2650 is ze met afstand de beste vrouw en doet ze veelvuldig mee aan toptoernooien met mannelijke topspelers. Jarenlang bepleitte zij bij de FIDE om de strijd om de wereldtitel bij de vrouwen op dezelfde leest te schoeien als bij de mannen. Maar de FIDE was niet bereid om de opzet te veranderen. In mei 2016 besloot Hou, na het uiten van haar teleurstelling over de

cyclus en de FIDE, om niet langer deel te nemen aan de strijd. Daardoor mocht Ju Wenjun als de winnares van de Grand Prix cyclus, de regerend kampioene (en haar vriendin) Tan Zhongyi uitdagen.

De tweekamp: eerste fase

De match van tien partijen tussen beide vrouwen was verdeeld in twee fasen van elk vijf partijen: de eerste vijf partijen vonden plaats in Shanghai (thuiswedstrijden Ju) en de laatste in Chongqing (thuiswedstrijden Tan). Ju Wenjun liet zich bijstaan door supergrootmeesters Ni Hua en Wang Yue, beiden met een rating van rond de 2700. In de

aanloop naar het wereldkampioenschap had Ju Wenjun een succesvol trainingsprogramma doorlopen. Ni Hua, de captain van het Shanghai-team, was het brein daarachter. In een interview zei Ni dat de voorbereiding van Ju Wenju bijna een jaar had geduurd. Hij zorgde voor trainingsmatches tegen sterke tegenstanders en werkte hard aan het openingsrepertoire van Ju. In Shanghai bleek Ju Wenjun ook duidelijk de beste. De eerste partij eindigde in remise maar daarna sloeg Ju Wenjun toe. In de tweede partij speelde ze met zwart voor het eerst in haar carrière 1…e5 tegen de Engelse opening. De verraste Tan Zhongyi reageerde passief en verloor later in een toreneindspel. Ju Wenjun won ook de derde partij na de roekeloze zet 14…g5 van Tan Zhongyi, waarna de koning groot gevaar loopt.

Ju Wenjun - Tan Zhongyi, ronde 3

Ju Wenjun-Tan Zhongyi. (foto: Gu Xiaobing)

-+q+k+-tr zprzpnvlp+p -+-+p+-+ +p+-zP-zp-+p+-+Q+ +-sN-+-zPPzP-+PzP-zP tR-vLR+-mK-

Stelling na 14...g5?!

Zo stond de wereldkampioene na drie partijen meteen zwaar onder druk. Maar Tan Zhongyi liet zien dat ze een ware vechter is. In ronde 4 startte de kampioene met wit een Torre aanval, een opening die gevaarlijk kan zijn voor zwart omdat wit snel een sterke aanval op de koningsvleugel kan opzetten.

Eindstand en scoreverloop:

Tan Zhongyi - Ju Wenjun, ronde 4

-+-+-tr-+ zpl+-wqrzpk -zp-+p+-zp +-+pzPp+-+-zPntRP+ +-+LzP-+PzP-sN-+QzP +-+R+-mK-

Stelling na 23.cxd4

Er is nog weinig aan de hand en de stelling is ongeveer gelijk. Er volgde 23…Pxd2?. Na afruil van de paarden kan de witte loper de diagonaal b1-h7 makkelijker benutten. Tien zetten later stond het zo.

-+-+-trk+ zp-+l+-tr-zp-+ptR-wQ +-+pzP-zp-wq-zP-+RzP +-+LzP-+PzP-+-+-+

Stelling na 33...Db4

Tan Zhongyi beëindigde de partij op een leuke manier: 34. Dxg7+ Kxg7 35. Txg5+ en 1-0 vanwege 35…Kh8 36.Th6 mat. Ju Wenjun bleef aan de leiding met 2,5 - 1,5, maar Tan was terug in de wedstrijd!

De 5e partij was de laatste in Shanghai. Tan Zhongyi mocht volgens de regel opnieuw met wit beginnen. Waarschijnlijk om haar tegenstandster te verrassen, opende Tan met 1.e4! Al snel bleek dit een ongelukkige keuze. Onder druk offerde Tan een pion, maar kreeg niet genoeg compensatie. Ju Wenjun demonstreerde haar fijne tech-

niek en bewees deze keer dat haar twee paarden beter waren dan de twee lopers van Tan.

Tan Zhongyi - Ju Wenjun, ronde 5 -+-+r+k+

+p+-+pzp-+-+r+-zp zpP+psn-+q -+PwQn+-+ +P+-vL-+-+L+R+PzP +-+-tR-mK-

Stelling na 32.Dd4 Een grappige stelling met zeven stukken op de e-lijn. Er volgde 32…Tg6 (dreigt …Pf3+) 33. Lxe4 dxe4 34. Kf1 Pf3 35. Dd7 Pxh2+ en wit gaf op. Mat kan niet meer worden voorkomen. Ju Wenjun nam afstand van haar tegenstander met 3,5 – 1,5. Waarschijnlijk de belangrijkste overwinning van Ju Wenjun en een sleutelmoment tijdens de match. Tan Zhongyi moest nu een achterstand van twee volle punten goedmaken in nog maar vijf partijen tegen een kalme, degelijke en technisch sterke tegenstander. Het kampioenschap was, naar mijn gevoel, wel gespeeld na deze ronde.

De tweekamp: tweede fase

hotel. Tan Zhongyi won met zwart deze thuiswedstrijd na 125 zetten en zes uur spelen en bracht de marge terug naar één punt. Ju Wenjun speelde deze ronde aarzelend. Zij verwierp eerst een pionoffer in de middelspel en later offerde ze zelf een pion om de druk op haar stelling te verminderen. Tan Zhongyi demonstreerde haar uitstekende techniek in een dame-eindspel met een pion meer.

Ju Wenjun - Tan Zhongyi, ronde 6

De tweede fase van de match werd gespeeld in Chongqin, ook een miljoenenstad die circa 1500 kilometer ten westen van Shanghai ligt. De beroemde Yangtze rivier verbindt de twee steden. Toeristen maken prachtig cruisetochten, maar van een dergelijke luxe konden de twee grootmeesters niet genieten. Op 12 mei, na twee dagen reizen en rusten, begon ronde zes in een luxe Resort & Spa

De eindstelling na 125 zetten! Zwart wikkelt af naar een gewonnen pionneneindspel.

Zwart gebruikt de techniek van de zogenaamde “koningsmars”: ter ondersteuning van een vrijpion of om de vijandelijke koning aan te vallen, loopt de (zwarte) koning het vijandelijke kamp binnen.

De overwinning in ronde 6 gaf Tan Zhangyi weer wat perspectief (de stand werd 3,5 – 2,5), maar het was niet genoeg. Na deze ronde kwam Ju Wenjun niet meer in het gevaar. Ze hield haar tegenstander eenvoudig tegen met vier remises en won de match met 5,5 – 4,5. Toen haar gevraagd werd in een interview, waardoor ze de match had gewonnen, antwoorde ze: “ Tan kan erg scherp spelen met veel energie en veel power. Ze is heel geschikt voor wedstrijden met een knock-out systeem en misschien wat minder voor een tweekamp. Een tweekamp ligt mij goed en ik vind het formaat erg prettig”, aldus de 25-jarige, immer bescheidene nieuwe wereldkampioene uit China!

Team Ju, Wang Yue en Ni Hua. (foto: Liu Yi)

Landenmatch tegen de Verenigde Staten in beslissende fase

Vorig jaar startte een vriendschappelijke correspondentieschaakwedstrijd Nederland tegen de Verenigde Staten. Alle spelers in deze match hebben een rating van boven de 2300. De partijen zijn live te volgen op de website van de ICCF. Erwin L’Ami voert ons team aan en speelde twee remises tegen Daniel Fleetwood.

Fleetwood – l’Ami -+ktr-vl-tr zpl+n+p+-+-+-zP-+

+q+p+-+Nzpp+-+-+ +-+-vL-zP-zP-+-zPLzP tR-+Q+RmK-

Stelling na 19.Le3

Met zwart speelde L’Ami de scherpe Botwinnik variant, waarin hij hier het minder bekende 19...Ld6 speelde. Normaal wordt de dreiging 20. Lxa7 voorkomen door het paard er tussen te zetten op c5. L’Ami had echter gevonden dat de pion op a7 best geofferd kan worden. Als wit nu namelijk 20.Lxa7 zou spelen, volgt 20...d4 21.Dxd4 Lxg2 22.Dxd6 Lxf1 23. Pb6+ en nu kan zwart kiezen voor 23...Pxb6, waarna de resulterende stelling wonderlijk genoeg nog remise te houden is na 24.Db8+ Kd7 25.Db7+ Ke6

26.Lxb6 Lh3

-+-tr-+-tr +Q+-+p+-vL-+kzP-+ +q+-+-+-zpp+-+-+ +-+-+-zPl -zP-+-zP-zP tR-+-+-mK-

Wit kan nu het geofferde materiaal met rente terugwinnen met 27.Te1+ Kf5 28.De4+ Kg5

29.Lxd8 Txd8 30.Dh4+ Kg6 31.Dxh3 maar na 31…Df5 houdt zwart het toreneindspel remise. Een sterk staaltje openingsvoorbereiding!

Fleetwood kon blijkbaar ook geen winst voor wit vinden in deze variant en speelde daarom 20.Dd4, maar na 20...a5 21. Tfd1 Lc7 22.h4 The8 heeft wit niets beter dan 23.h5, waarna de stelling vereenvoudigd werd met 23. ..Le5 24.Da7 Lb8

25.Pb6+ Pxb6 26.Dxb6 Dxb6

27.Lxb6 Lc7 28.Lxa5 Lxa5

29.Txa5 Kc7, en de zwart pionnen op de damevleugel bieden voldoende compensatie voor de pion.

-+-trr+-+ +lmk-+p+-+-+-zP-+ tR-+p+-+P -zpp+-+-+

-+-tr-+-+ zp-+-wQ-+-zppzp-+k+ +-sNN+l+-+P+-zP-+ +P+-+-zPPwq-+P+K+ +-+-+-+-

Een fraai plaatje met de twee paarden die allebei geslagen kunnen worden. Het idee van de laatste paardzet is om Dg5+ mogelijk te maken. Daarmee kan de loper met schaak opgehaald worden. Wellicht kan zwart hier het beste 40...Tf8 doen, en dan heeft Van ’t Hof na 41.Pa4 Dg7 42.Dxd6+ drie pionnen voor de kwaliteit.

Kort hierna berustte Fleetwood in remise.

Tot nog toe zijn alle partijen in remise geëindigd, maar Nederland zou de match kunnen winnen als enkele veelbelovende stellingen in winst omgezet worden.

Van ’t Hof –Biedermann

-+-tr-+-mk zp-+-sn-+-zppzplsN-zp +-tr-+-+-+P+NzP-tR +P+Q+-zPPwq-+P+K+ +-+-+-+-

Stelling na 35...Td8

Van ‘t Hof heeft al een toren geofferd voor de koningsaanval, en kan nu incasseren met 36.Txh6+ Kg7 37.Pxc5 Lf5 38.De3 Kxh6 39.Dxe7 Kg6 40.Pd5!

Ook Richard van Tienhoven heeft een veelbelovende stelling opgebouwd en zojuist zijn paard en prise gezet.

Van Tienhoven –Doren

-tr-wq-trk+ +lzpn+pvl-zpn+-+-+ zp-+NzppzPL -+P+N+-+ +P+-vL-+P+-wQ-+-zP +-+R+RmK-

Stelling na 24.Pe4

Door het paard van f2 naar e4 te zetten, komen de witte stukken tot leven. Na 24...fxe4 zou 25. Dg2 volgen, met de dodelijke dreiging 26.Pf6+. Deze stelling lijkt me nauwelijks te verdedigen voor zwart!

Bij het ter perse gaan van dit nummer mocht het punt voor Van 't Hof genoteerd worden. Winst op de Verenigde Staten zit erin!

Jeugdkatern Schaakmagazine

In deze Voorloper:

een hele mooie kroon

hielp juf met schaakles

Uitdagende tegenstand

is een strateeg

Hij is 13 jaar. In 2014 won hij de pupillendag in de F. Bij de E werd hij kampioen en het jaar erop gedeeld 1e. In 2016 won hij het NK D snelschaken. Met Almere werd hij 3e bij de JCC D dit seizoen en hij werd 2e bij het NK C in Assen. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Daniël Kutchoukov.

Piet Peelen

Daniël Kutchoukov

‘Partijen zijn altijd weer anders!’

Foto: Vladimir Kutchoukov

Toen hij zes jaar oud was vroeg hij zijn opa om hem de spelregels uit te leggen. Die deed dat graag want schaken is populair in Bulgarije. “Ik vond het interessant en speelde partijtjes tegen mijn moeder en vader.” Ze gingen naar de schaakclub, sv Almere. ”We kregen de eerste stap van meester Ron Bruins en mochten daarna spelen. Onze werkboeken kregen we de volgende week nagekeken terug. Ron leerde mij hoe ik moest denken en gaf openingstips.” Zijn eerste toernooien waren de SGA Grand Prix en de Chess League. “Op mijn achtste behaalde ik mijn eerste grote successen. Bij het NK E in Waalwijk werd ik kampioen en kreeg een grote beker! Vlak erna won ik de nationale pupillendag bij de F in Roosendaal. Ik kreeg een hele mooie kroon :)! Dat vond ik leuk en motiveerde me om nog meer mijn best te doen.” Daniël speelde in het schoolteam en hielp juf Evelien

toen hij in groep 8 zat bij de schaakles. Vanaf de 4e stap heeft hij les van Dennis van Leusden. “Met 6 kinderen doen we nu stap 5. Opdrachten en spelen, ik vind het interessant!” Intern begon hij bij de senioren met jeugdtempo.

“Dat was fijn, want het was moeilijker dan bij de jeugd en het werd niet te laat!” Bij Almere wordt goed aan de jeugd gedacht! “Uitdagende tegenstand” kreeg hij met het D-team, waarmee ze 4e en 3e bij de JCC werden! “Het analyseren met de trainers na afloop was ook leerzaam.” Hij speelt veel toernooien en vindt de NK’s het leukste. “Om vrienden weer te zien, het samen voetballen of spelletjes doen om het hoofd weer fris te maken voor de volgende partij.” Bij het NK C speelde Daniël sterk en werd tweede. “Nu mag ik naar het EK in Letland. Vier jaar geleden in Batumi was een hele ervaring. Het eten was slecht maar twee weken

intensief schaken was top. Via talentboek.nl kunt u me steunen.” Daniël heeft met diverse trainers gewerkt. Bijvoorbeeld met de Bulgaarse IM Lilov via Skype. “We analyseerden mijn partijen en ik kreeg drie huiswerkopgaven. Die bespraken we de volgende keer. Zijn duidelijke structuur vond ik fijn.” Daniel doet plustrainingen bij IM Jop Delemarre, groepstrainingen bij Enrico Vroombout, en teamtraining bij Dennis en GM Peng. Ruim een jaar traint Daniel met GM Petar Arnaudov. Ron: “Daniël was eerst speels en werd later heel rustig. Hij is een strateeg die graag goede plannen bedenkt. Hij kan zich goed en lang concentreren.” Wat vindt Daniël leuk aan schaken? “Het boeit mij hoeveel mogelijkheden er zijn en om daar een plan uit te kiezen. Partijen zijn altijd weer anders! Ik wil graag grootmeester worden.” Opa mag trots op hem zijn.

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

22-5-2005 Almere Helen Parkhurst gym schaken van opa sv Almere, Zukertort Amstelveen grootmeester pizza salami

Partijen van Daniël

Khoi Pham- Daniël

NK C Assen 2018

1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5

4.Ld3 Pc6 5.c3 Dc7 6.h3 Pf6 7.Pf3 g6 8.0–0 Lf5

Zwart ruilt de loper en vindt de dubbelpion niet erg! Het vergroot zijn invloed in het centrum en later kan een toren naar de halfopen g-lijn.

9.Lxf5 gxf5 10.Le3 e6 11.Pe5

Ld6 12.f4

Dekt het paard, maar geeft zwart een sterk veld op e4!

12...0–0–0 13.a4 Pe4 14.b4 a5 Opent na lang denken de stelling op de damevleugel. De toren(s) op de g-lijn zetten geeft zwart aanval op de koningsvleugel. Daar kan wit niet veel tegenover stellen.

15.Pxc6 Dxc6 16.bxa5 Kb8

17.Db3 Tc8 18.Tc1 Da6 19.Db5

Lc7 20.Pa3

Met 20.Pd2 het sterke paard op e4 ruilen was de beste verdediging.

20...Pd6

-mkr+-+-tr +pvl-+p+p q+-snp+-+ zPQ+p+p+P+-zP-zP-+ sN-zP-vL-+P -+-+-+P+ tR-tR-+-mK-

21.Df1?

Met 21.Dxa6 bxa6 22.c4 kon wit zijn zwakke c-pion afruilen. Nu geeft Daniël hem die kans niet meer!

21...Dxf1+ 22.Kxf1 Lxa5 23. Pb5 Pe4 24.Ta3 Tc4 25.Lf2

Thc8

Nu vallen alle zwarte stukken de zwakke pion aan! Alle witte stukken staan te verdedigen.

26.Le1 Lb4 27.Tb3 Ld6 28.g3

Txa4

Zwart wint een pion en daarmee dit topduel. Een fraaie strategische prestatie!

r+-wq-tr-+ zp-+-zp-mkp l+p+P+psn +-zppzPp+N+-+-+-+ +-+P+-+P PzPP+-+P+ tR-vL-wQRmK-

“Wit speelt op beide flanken.” Het paard komt op c5 ijzersterk te staan. Het domineert de loper die terug moet. De strategische beslissing!

Foto: Harry Gielen

14.Db3 Dc2 15.fxe6 fxe6

16.Dxc2 Pxc2 17.Tb1 Pb4

r+-+k+-tr zp-+nvl-zpp -zp-+p+-+ +-+pzP-+-sn-zP-+-+ +-+-+N+PzP-+N+PzP +RvL-+RmK-

29.Tcb1 Ta2 30.Pxd6 Pxd6

31.Tb6 Kc7 32.g4 fxg4 33. hxg4 Tg8 34.g5 Tb8 35.Lf2 Pc4 36.f5 Txf2+ 0–1

Daniël-Margaux

Moracchini

Frankrijk-Nederland Parijs

2018

1.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.Lb5 g6 4.Lxc6 bxc6 5.f4 Lg7 6.Pf3 Pf6

7.0–0 0–0 8.d3 d5 9.De1

“Mijn plan is simpel, De1–h4, f5, Lh6, Pg5 en mat.”

9...La6 10.e5 Pg4 11.e6

“Niet de beste zet, omdat Lg7 actief wordt.” Na 11.h3 Ph6 12.

Pa4 c4 13.Pc5 staat wit prachtig! De zwarte stukken zijn niet actief.

11...f5 12.h3 Ph6? 13.Pe5 Lxe5? 14.fxe5 Kg7 15.Pa4!

15...d4 16.Pxc5 Lc8 17.b4 Dd5 18.Lxh6+

“Een kleine tactische zet, die de partij meteen beëindigt.”

18...Kxh6 19.Dh4+ Kg7 20.

Dxe7+ Kg8 21.Dd6 Te8 22.e7 a5 23.b5 Dxd6 24.exd6 cxb5 25.d7 En wit won. 1–0

Daniël-Mike van Niel Almere intern 2017

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pd2 Le7

4.Ld3 Pf6 5.e5 Pfd7 6.Pe2 c5

7.c3 b6 8.f4 La6 GM Lahno vermeed loperruil met 9.Lc2. Ook kon 8.Pf4. 9.Pf3 Lxd3 10.Dxd3 Pc6

11.0–0 Dc7

“Ik dacht dat ik beter stond. Zwart heeft zijn slechte loper geruild, maar f4-f5 is sterk.” Dus 11...g6!?.

12.f5 cxd4 13.cxd4 Pb4

Zwart kan beter zijn ontwikkeling voltooien en de toren erbij halen. Na 17...Tc8 18.Ld2 0–0 staat het gelijk.

18.Lg5!

Negeert de aanval op a2 en ruilt de slechte loper.

18...Pc6

Zwart heeft vast gemist dat na 18...Pxa2 19.Pf4 Pf8 20.Lxe7 Kxe7 21.Pd3 het paard is gevangen!

19.Tbc1 Pd8

Na deze terugtocht “domineren de witte stukken de zwarte” en wint wit.

Beste kans is 19...Tc8 20.Lxe7 Kxe7 waarna twee fraaie paardzetten 21.Pg5 h6 22.Pf4! de winst brengen.

20.Pf4 Tf8 21.Tc7 Tf7 22.h4 Pf8 23.Lxe7 Txe7 24.Tfc1 a5 25.Txe7+ Kxe7 26.Tc7+ Pd7 27.Kf2 b5 28.Ph5 Pf7 29.Pxg7 Tg8 30.Ph5 1–0

Hoe sterk is de dreiging?

Pascal Losekoot

Het eerste voorbeeld komt uit de partij Liliental-Capablanca.

-+r+k+-tr +-zpn+pzp-zp-+-sn-zp zp-+-zPP+-+-+q+-vL zP-zP-+-+-+Q+N+PzP tR-+-+RmK-

Opgaven

Opgave 1: Wit aan zet -sn-+-+k+ +-+-wqp+p -+P+-+p+ +-+p+-+-zp-+-+-+ +-wQ-+N+P P+-+-zPP+ +-+-+-mK-

Opgave 4: Zwart aan zet -+-tr-+k+ +p+-zppvlp -wq-+n+p+ +-zP-zP-+-zP-trNzP-+ +-+L+P+l -+-+QtR-zP +RvL-+-+K

Wits dame staat in, maar hij negeerde de dreiging: 1.exf6!

Dxc2 2. fxg7 Tg8 3.Pd4!

(dreigt Te1+) 3…De4 4.Tae1

Pc5 5.Txe4 Pxe4 6.Te1 gevolgd door Txe4 en wit had zijn materiaal met rente teruggewonnen.

Bij het tweede voorbeeld zien we iets soortgelijks, maar dieper. De moeite van het opzetten op een schaakbord waard!

Deze keer kijken we naar stellingen waar de dame wordt aangevallen. Normaal gesproken zoek je dan een veilig veld op voor je dame, maar dat is niet altijd nodig. Soms is een tegenaanval mogelijk en kan je de aanval negeren.

QzPNtRN+-+ +-+-+-zPP+-+-zP-zP +-+-+RmK-

Zwart speelde hier 1…Pb6 , waarna wit na enig rekenwerk

Bij de opgaven mag jij aan de slag. Elke keer staat de dame aangevallen, maar is er iets beters dan ermee weg te gaan!

Opgave 2: Wit aan zet -+-tr-wq-mk +-+Q+-zpp p+-+-+-+ +-+-zP-+P+-+-+-+ +-+-+-+-+R+-zPPzP +-+-+-mK-

Opgave 5: Zwart aan zet k+-+r+-+ zp-zp-+-zp-+-+-+-+ +-wqP+p+-+-+p+-+ +-+-vL-zPr -wQP+-zP-zP tR-+-+R+K

Opgave 3: Wit aan zet r+-+-tr-mk +qzp-+p+p -+-zpl+p+ +-+-+-vL-+-zp-+-+ wQ-+-+P+PzPP+-+P+ mK-tR-+-+R

Opgave 6: Zwart aan zet k+-+-tr-+ vlp+-+-zp-+-zp-+-+ zPq+L+-+-+-trP+-+ +-+-+-zP-wQP+-zPP+ +R+-+RmK-

6) 1…Td1!! De toren, noch de dame kan geslagen worden, vanwege de dreiging …Lxf2 gevolgd door …Th8 mat.

5) 1…Teh8 2.Lxc5 Txh2+ 3. Kg1 Th1+ 4.Kg2 T8h2 mat.

4) 1…Txd3 2.cxb6 Td1+ 3. Tf1 Txf1 4.Dxf1 Lxf1

3) 1.Lf6+ Kg8 2.Txh7 Kxh7 3.Th1+ en 4.Th8 mat.

2) 1.e6 Txd7 2.exd7 gevolgd door 3.Tc8

2.Txd8! speelde. Op 2…Pxa4 volgde namelijk: 3.Txh8 Dxc4 en nu 4.Te8+. Heel knap gezien: 4…Kxe8 kost de dame na 5. Pd6+ 4…Kd7 5.Td1+ Kc7 6. Tc8+! met dezelfde dubbele aanval. 1) 1.c7

Magnus Leidsche Rijn pakt Nederlandse titel voor clubteams t/m 10 jaar

Schaakvereniging ‘Schaakmat Westland’ fungeerde dit jaar als gastheer van het Nederlands Kampioenschap t/m 10 jaar voor clubteams. Dat deden de organisatoren met groot enthousiasme en tot in de kleinste details was nagedacht hoe maar liefst 40 teams met hun teamcaptains en meegekomen supporters het naar de zin te maken. Één ding was onvoorzien, namelijk de tropische temperaturen op deze zonnige dag. Gelukkig zaten er veel waterflesjes in het luxueuze lunchpakket van de organisatie!

Het toernooicomité onder leiding van toernooidirecteur Ard Dekker had met hoofdsponsor Lohuis Lighting & Energy een goede zet gedaan. Directeur Anton Lohuis bleek in het verleden ook al bemoeienis met de schaaksport te hebben gehad en reikte de prijzen persoonlijk uit aan de winnende teams. Daarvoor had de bekende Westlandse IM, Jan-Willem de Jong, ook al het nodige aan prijsmateriaal mogen overhandigen.

In de voorgaande twee jaren had de schaakvereniging Almere het toernooi op zijn naam geschreven. Maar de sterke lichting is inmiddels ‘afgezwaaid’ en daarmee leek de weg vrij voor andere teams om hun stempel op dit toernooi te mogen drukken. De meest voor de hand liggende kanshebbers waren Magnus Leidsche Rijn en de Eindhovense Schaakvereniging (ESV). Magnus Leidsche Rijn E1 bestond uit Polle van Arendonk (1339), de Pupillenkampioen van het vorige jaar, Mees de Heij (1416),

Kobe Smeets (1265) en Koen Aubel (1044). Bij de Eindhovense schaakvereniging zat aan bord 1 de huidige E-kampioen, Tommy Grooten (1408) en verder had het team Wendy Huang (1435), Ivan Ponomarev (1106) en Elysia Feng (866) in de gelederen. De getallen tussen haakjes zijn de jeugdratings van 1 mei.

Het werd een tweestrijd tussen deze twee teams. De teams van Voorburg, RSR Ivoren Toren en Almere waren echter geduchte tegenstanders, zoals bleek uit de tijdsduur die de onderlinge matches in beslag namen. Toch wonnen beide favorieten telkens hun wedstrijden. Daarbij namen de Utrechtenaren al een voorschot op de titel door een voorsprong op bordpunten te pakken. Waar Magnus Leidsche Rijn veelal met 4-0 toesloeg en de ESV meestal met 3-1 genoegen moest nemen, werd duidelijk dat het moest aankomen op het onderlinge duel. Dat werd een lang en meeslepend gevecht waarin alle spelers werkelijk tot het gaatje gingen. Nadat de hele zaal verder al was leeggelopen omdat alle wedstrijden waren beëindigd, zaten hier nog acht spelers zeer geconcentreerd aan hun bord. De eerste partij die afgelopen was, was die aan bord vier. Elysia Feng (ESV), die in het middenspel een toren tegen een paard had buitgemaakt, slaagde er – ondanks een hevig tegenstribbelende Koen Aubel – in om de vis op het droge te krijgen. Maar het duurde niet lang of Kobe Smeets (Magnus Leidsche Rijn) wist Ivan Ponomarev door zijn beschikbare tijd te drukken. Ivan had het hele toernooi al

ruzie met de klok en ook de 10 seconden increment bleken hem geen verlichting te geven. Tussenstand 1-1 met nog twee partijen te gaan. Het ging nu om de partijen Tommy Grooten – Polle van Arendonk en Mees de Heij –Wendy Huang. In eerstgenoemde partij moest de witspeler in een Franse partij vuist zien te maken op de koningsvleugel. Want op de damevleugel had de zwartspeler een vrije a-pion die weliswaar aanvankelijk nog onder controle was, maar toch een factor van belang kon worden.

-trq+r+k+ +-+l+pzp-tRn+p+-zp zp-vLpzPnsN-+pzP-wQ-zP +-zP-+-+-+P+LzPP+ tR-+-+-mK-

Zwart heeft zojuist 20...h7-h6 gespeeld. Hier ging de witspeler de fout in met 21.Ph3? Hij had onvoorwaardelijk 21.Pxf7!? moeten spelen waarna 21... Kxf7?! 22.g4 wit voordeel geeft, maar 21…Txb6! 22.Lxb6 Tf8!

23.g4 Txf7 24.gxf5 Txf5 onduidelijk is.

Nadat de witspeler deze kans voorbij had laten gaan, ging het snel bergafwaarts. Dat was dus 2-1 voor Magnus Leidsche Rijn en dus moest Wendy Huang met zwart zien te winnen tegen Mees de Heij. Maar met twee pionnen minder leek het daar niet op, alhoewel er gek genoeg geen directe winst voor Mees was. Ondertussen was Mees slechts aangewezen op zijn 10 seconden increment. Toen gebeurde er iets raars: Wendy bood remise aan omdat zij dacht dat de tegenstander geen winstplan had. Maar Mees, die altijd wil winnen (hetgeen in hem te prijzen valt), weigerde maar ging daarna plotseling door zijn vlag! Daarmee sleepte de ESV toch nog een onverdiend 2-2 gelijkspel uit het vuur. De voorsprong in bordpunten viel echter nog altijd fors in het voordeel van de Utrechtse jeugdspelers uit. Alleen een misstap op wedstrijdpunten zou de ESV nog aan de titel kunnen helpen. In de laatste ronde hing er nog even een sensatie in de lucht. Maar Magnus Leidsche Rijn wist uiteindelijk de wedstrijd tegen SMB 1 toch naar zijn hand te zetten en pakte zo verdiend de titel.

Herman Grooten

Foto: Gerdien Dekker

Jeroen Bosch

Het Amerikaanse Kampioenschap is een van de sterkst bezette nationale kampioenschappen in de wereld. De Grote Drie speelden ook dit jaar weer mee. De kampioen kwam echter niet uit dit trio. Titelverdediger Wesley So speelde tamelijk kleurloos en won het brons. Hikaru Nakamura probeerde het wel, maar eindigde met 50 procent op de gedeelde 4e plaats. De man in vorm, Fabiano Caruana, speelde een prima toernooi en scoorde 8 uit 11 wat normaal gesproken voldoende is voor de titel. Maar niet in dit jaar waarin Samuel Shankland nog een halfje meer scoorde. De 26–jarige Amerikaan speelde remise tegen de drie genoemde top–10 spelers en won maar liefst 6 van de resterende 8 partijen. In de vierde ronde moest Ray Robson eraan geloven. Speelt u mee?

Robson - Shankland

Saint Louis (4) 2018

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6

8.dxe5 Le6 9.c3 Le7 10.Lf4

Shankland liet naderhand weten deze zet nog nooit te hebben gezien. De hoofdvariant gaat verder met 10.Pbd2, en nu was 10…0–0 11.Lc2 f5 12.Pb3

Dd7 13.Pfd4 Pxd4 14.Pxd4 c5

15.Pxe6 Dxe6 16.f3 Pg5 17.a4

Tad8 18.axb5 axb5 19.Lxg5 Lxg5

20.f4 Le7 gelijk, zoals onder andere gespeeld in Anand-So uit het laatste Tata Steel toernooi in Wijk aan Zee (en ook in Adams-Giri uit 2017).

10...0–0

Avontuurlijke geesten kiezen hier voor 10...g5!? na 11.Le3 g4 12.Pfd2 Pg5 (12...Pc5 13.De2 Dd7 was Averbach-Kortchnoi, Riga 1958.)

13.f4 gxf3 14.Pxf3 Pxf3+ 15.Dxf3

Pxe5 16.Dh5 Pg4 17.Ld4 Tg8 18.Pd2 c5 19.Dxh7 Kd7 stond zwart gewonnen in de correspondentiepartij Nad-Euwe uit 1940.

11.Pd4 Pxd4

Het alternatief is 11...Pa5 12.f3 Pc5 (12...Pxb3 13.axb3 Pc5 14.b4

Pd7 15.Pc6 was beter voor wit in Grischuk-Mamedyarov, Parijs rapid 2017.) 13.Lc2 Pd7 14.Pd2 c5 als in Aljechin-Euwe, Bad Nauheim 1937.

12.cxd4 f6 13.Pd2

Niet alleen van historische waarde is 13.Pc3 fxe5 14.Lxe5 Pxc3 15.bxc3 Dd7 zoals gespeeld werd in Blackburne-Zukertort, Londen 1887(!).

r+-wq-trk+

+-zp-vl-zpp p+-+lzp-+ +p+pzP-+-+-zPnvL-+

PzP-sN-zPPzP tR-+Q+RmK-

Hoe gaat u verder in deze voor het Open Spaans typerende middenspel stelling?

De Lezer heeft Zwart

Combineren

Karel van der Weide

-+-tr-tr-mk zp-+-+-vlp -zp-+q+-sN +-zp-+pvL-+-+-+-+ +-zPn+P+Q

PzP-+-+-zP +-+R+R+K

De Nederlandse kampioenschappen voor de jeugd tot en met 20, 16 en 14 jaar vonden onlangs plaats in Assen. De namen van

1. Zwart is aan zet -+r+-+k+ +-+-+p+p Q+-+p+p+ +-sNl+-+-zPq+-zP-+ +-vl-vL-+P -+-+-+P+ +-tR-+-mK-

de nieuwe kampioenen: Wiggert Pols (jeugd tot 20), Robin Duson (meisjes tot 20), Eelke de Boer (jeugd tot 16) en Manasvita Basa

2. Zwart is aan zet r+-wq-+k+ +l+-zp-vlpzp-+p+p+ +-+-+-+p P+-+-+n+ +-zPL+-sN-zP-+-+PzP tR-vL-+Q+K

3. Zwart is aan zet

Oplossingen pagina 30

13...fxe5

14…Pd6

15...Dd7

16...Pc4 8 17.Pf3

17...Lg4 7 18.Dd3

18…g6 3 19.b3

19...Lxf3 3 20.bxc4

20...dxc4 5 21.De3

21…Ld5 3 22.Dg3

22...Lf6 7 23.h4

23…Dg7 8 24.Te3

24…c6 4 25.Tae1

25…Dh6 9 26.Lxf6

26…Txf6 1 27.Te8+

27...Txe8 3 28.Txe8+

28…Kf7 2 (3) 29.De5

29...Dc1+ 5 30.Ld1

30...Kg7 1 (3) 31.De7+

31...Tf7 2 32.De5+

32…Kh6 3 33.De1

33…Df4 5 en zwart won Totaal 97 (100)

(meisjes tot 14). Een speciale vermelding is er voor Machteld van Foreest. Zij werd met 8 uit 9 kampioen bij de jeugd tot 14!

-+-+-+-mk +R+-+-vlp+-zp-+-+ +pzpPwq-+p r+-+-+-+ +-+-+-+P -+-+-wQP+ +-+-+R+K

4. Wit is aan zet -+-tr-+k+ +-+-+pvlp pzpq+p+p+ +-+P+-+-zpP+P+P+ +P+R+-+PvL-+-+-zP +-+Q+-mK-

5. Zwart is aan zet -+-+-+-mk zp-tr-+-wq-+-+-+pzp +-+-+p+-+-+n+-zP wQ-zp-+PzPPtr-+N+-+ +-tR-tR-mK-

6. Zwart is aan zet -+-+-+-+ +-mkqvl-wQp+-+p+-+ +-+-+p+-+N+-+n+ +P+-+-+-vLP+-zP-+ +K+-+-+-

7. Wit is aan zet -+ktrr+-+ zp-+-+p+p -wqp+-+pzP +-+-+P+-vlP+n+-+ +Q+pzP-+PzP-sN-zP-+ tR-vL-mKL+R

8. Zwart is aan zet

Oplossingen pagina 31

Hans Bouwmeester: 75 jaar lid van de KNSB!

Het zou mij verbazen wanneer niet bijna iedere Nederlandse schaker die al wat langer aan ons spel verslingerd is een paar pocketboekjes in zijn kast heeft staan geschreven door Hans Bouwmeester. Schrijver van populaire schaakboekenreeksen is echter maar een van de vele rollen die Bouwmeester in de schaakwereld heeft vervuld. Natuurlijk was hij een topschaker die ons land vertegenwoordigde op 7 Olympiades, hij was bondscoach, trainer van onder andere Timman en Van der Sterren, en zette mede centrale jeugdtrainingen op, een geliefd explicateur, en ook een sterk correspondentieschaker (hij werd grootmeester in die discipline). Op 88-jarige leeftijd is Hans Bouwmeester bovenal nog steeds een groot schaakliefhebber, en deze zomer maar liefst 75 jaar lid van de KNSB!

‘Zeg maar Hans’

Drie jaar geleden werd Bouwmeester getroffen door een beroerte waardoor zijn rechterbeen iets trager reageert, maar waar hij naar zeggen heel goed uit is gekomen. Met zijn geheugen is helemaal niets mis, want hij herinnert zich nog de hoofdklassewedstrijd BSG-Utrecht van twintig jaar geleden waarin we het tegen elkaar op moesten nemen. Wanneer ik hem bel na een sympathieke brief te hebben ontvangen (‘Waarde hoofdre-

dacteur’), en hem ‘meneer Bouwmeester’ noem, corrigeert hij me meteen. ‘Zeg maar Hans, dat meneer klinkt zo afstandelijk’. Op een middag in Culemborg blikt hij terug op een rijk schaakleven, bescheiden, en makkelijk pratend over het verleden waarin hij zeker niet in stil is blijven staan.

Jeugdlid

In een tijd waarin kinderen al op jonge leeftijd schaken leren, en de KNSB prioriteit geeft aan het schoolschaken, is het moeilijk

voorstelbaar dat Hans als een ‘dertienjarig ondervoed jongetje’ in 1943 lid wordt van het Haarlems Schaakgenootschap. Eigenlijk kan dat niet want het KNSB jeugdlidmaatschap geldt pas vanaf 16 jaar, en erg welkom is hij ook niet getuige de clubbestuurder die ‘geen korte broeken in zijn team’ wil. Hij kan al snel met de besten mee en leert beter schaken in de oorlog (het schoolleven staat stil) door de boekjes van Euwe over openingen en eindspel, het matchboek Euwe-Aljechin, het toernooiboek AVRO 1938 en zeker ook Praktische Schaaklessen deel 4 (Eindspel) van

bezet als hij altijd was, op zijn horloge keek en zei ‘het kan wel even’. Het konden schaaktechnische vragen zijn, maar zeker ook levensvragen. Na het overlijden van Euwe vertrouwt zijn weduwe Hans toe dat ‘hij de zoon was die Max nooit heeft gehad.’ Als Hans als beloning voor een goed verlopen pianoconcours eens op mag treden in het Concertgebouw dan is het Euwe die ondanks zijn drukke bezigheden in de zaal zit.

Schaken als vak?

Bijzonder is het dan ook dat Hans Bouwmeester in 1952 als hij zijn debuut maakt in het Nederlands Kampioenschap wint van Max Euwe (die ondanks dat verlies wel gewoon kampioen wordt). Euwe nam deze verliespartij overigens op in zijn leerboek Amateur wordt Meester.

Bouwmeester - Euwe, NK Enschede 1952 (10)

zpp+-+rzpp -vlpzp-+-+

Max Euwe

De naam ‘Euwe’ valt die middag sowieso vaak, en hoe kan het ook anders? Onze wereldkampioen is niet alleen de grote schaakautoriteit, maar zeker ook als mens heel belangrijk geweest voor Bouwmeester. Lachend vertelt hij: ‘Onlangs sprak een jeugdspeler mij aan met de vraag: “U heeft Euwe toch gekend? Was dat een sterke schaker?”’. Serieus voegt hij eraan toe: ‘Ik mis hem nog.’ Hans vertelt dat wanneer hij met een vraag zat, hij zich tot Euwe wendde die dan, druk-

Stelling na 29...c6

Wit staat duidelijk beter dankzij de batterij over de lange diagonaal en zijn controle over de e-lijn. Met zijn volgende zet accentueert Bouwmeester de zwarte problemen. 30.Lf3!

Dreigt sterk 31.Lh5. 30...d5?! 31.c5! La5

Wit wint ook na 31...Lc7 32.Lh5 Lg6 33.Lxg6 hxg6 34.Te6.

Bouwmeester en Euwe (bij Hoogovens). (foto: MEC)

Belangrijk is dat 33...d3 faalt op 34.Te8! Txe8 35.Dxf7.

34.Dxf7! Txf7 35.Te8+ Tf8

36.Txd8 Lxd8 37.Lxd4 Met een pluspion bij superieure stelling, zwart gaf op na

37...Ld7 38.Le5 Tf7 39.Td1 Kg8 40.Lg4

1–0

Hans was 22 toen deze partij gespeeld werd, en kon aan het NK meedoen omdat een vriendelijke KNSB-bestuurder hem een maand vroeger had weten vrij te pleiten van een herhalingsoefening van militaire dienst. Natuurlijk zeiden allerlei mensen dat dit het moment was om alles op het schaken te zetten. Hans stelde Euwe de vraag, en de Grand Maître adviseerde hem om zijn studie wiskunde af te maken en het schaken er als plezierige hobby naast te houden. Dat advies was welgemeend. Euwe wist dat er in Rusland talenten waren die alle faciliteiten hadden, en 10 jaar jonger waren! Hans volgt het advies op en heeft, zoals hij zelf zegt, ‘zijn hele leven plezier aan het schaken beleefd’. Dat neemt niet weg dat hij later een boek schrijft met als titel Schaken als Vak, gebaseerd op

wiskundestudie, krijgt hij op het afsluitende examen van de professor het hoogste compliment: ‘U heeft er wel iets van begrepen’. Opmerkelijk genoeg dezelfde professor die hij een paar jaar daarvoor achter het schaakbord erop gewezen had dat hij zijn klok vergeten was in te drukken in de tijdnoodfase! Als jonge wiskundeleraar wordt hij vriendelijk terecht gewezen door zijn Amsterdamse rector: ‘Jij stelt eisen aan je leerlingen die je ook aan jezelf stelt, en dat is niet altijd redelijk’. Het leraarschap en het werken met jonge mensen heeft hij duidelijk met plezier gedaan, maar na zijn pensionering heeft hij ‘nooit meer naar de wiskunde omgekeken’.

proeft aan alles dat Hans als amateurschaker wel een professionele houding had. Zelf grapt hij dat ‘Euwe geen beroepsschaker was, maar wel professioneel’, en dat ‘Donner daarentegen wel beroepsschaker was, maar niet professioneel’. Dat neemt niet weg dat hij ‘veel met Donner heeft gelachen, en zijn dat niet de beste herinneringen die je aan iemand kunt hebben’? Overigens roemt Hans ook de ‘voortreffelijke wedstrijdmentaliteit’ van Donner (en ook die van Ree) en vindt hij van zichzelf dat hij minder goed tegen de wedstrijdspanning kon en ook daarom minder geschikt was als beroepsschaker.

Leraar

Geen beroepsschaker dus, maar wel met veel plezier onderwijzer (aan de lagere school) en wiskundeleraar aan drie middelbare scholen. ‘Onderwijzer in de Transvaalbuurt was de leukste baan die ik heb gehad’, zegt Hans, en dan doelt hij op het plezier dat je met kinderen in deze toenmalige volksbuurt van Amsterdam kon hebben. Zijn beroemdste leerling was ongetwijfeld de latere Ajax voetballer Piet Keizer. Na zijn

Hoogovens en internationale toernooien Als leraar aan topschaak doen betekent dat toernooien of in de schoolvakanties moeten vallen, of dat ambtenaren of rectoren mee moeten werken, of dat de twee soms moeizaam gecombineerd moeten worden. In 1954 wint Hans samen met grootmeester Pirc het Hoogovenstoernooi dat dan nog een gesloten tienkamp is die nog net in de kerstvakantie afgewerkt kan worden. Zelf ziet hij Hoogovens 1958 (een tienkamp met voorgaande winnaars) als een betere prestatie: een 3e plaats achter winnaars Euwe en Donner en dat terwijl hij ’s ochtends gewoon voor de klas staat! Aan NK’s kan hij vanwege zijn baan vrijwel nooit meedoen. Het blijft bij drie deelnames en een gedeelde eerste plaats in 1967, maar geen titel omdat hij de beslissingstweekamp van Ree verliest. Wel komt hij in 229(!) partijen uit voor Nederland (Olympiades en interlandwedstrijden). Op Olympiades in de periode 1956-1970 komt hij tot een score van boven de 60%, waarmee hij een van de meest succesvolle Nederlandse Olympiërs ooit is.

Bondscoach

Het is niet vreemd dat

Bouwmeester als onderwijsman en analyticus gevraagd wordt om bondscoach te worden. Zelf analyseert hij zijn eigen bekwaamheden en onbekwaamheden als bondstrainer: ‘ik ben ongeduldig, geen diplomaat, maar heb wel kijk op jeugdschaak en de nodige vakkennis.’ Het is duidelijk dat bondscoach zijn in de jaren ’70 niet alleen een technische functie is, maar ook een politieke. Aan dat laatste aspect beleeft hij niet alleen goede herinneringen. ‘Ik heb ontzettend plezier gehad met schakers, niet met bestuurders’, om er mild aan toe te voegen, ‘maar wel met sommige bestuurders’. Als trainer werkt hij met Roessel, Van Geet, Zuidema, Langeweg, Ligterink, Scheeren, Carlier, Van der Wiel en Böhm. De laatste is volgens hem ‘de meest onderschatte schaker van Nederland’, hij heeft duidelijk met veel plezier met hem getraind en prijst hem ook als ‘iemand die heel waardevol is voor het Nederlandse schaken en ook voor mij’. Ook over Van der Sterren en uiteraard over Timman is Bouwmeester zeer positief. In Zwart op Wit roemt Van der Sterren Bouwmeester ‘als iemand die [van schaken] werkelijk verstand had en die ook de kunst verstond om die kennis over te brengen’. Bouwmeester zelf is op zijn beurt weer lovend over zijn opvolger Cor van Wijgerden: ‘hij heeft veel gedaan voor de jeugd’.

Boeken

Van der Sterren roemt in zijn al genoemde autobiografie ook de prisma reeks, onder andere vanwege ‘de systematische analyse’. Hans is bescheiden wanneer ik zeg dat hij veel heeft geschreven. ‘Dat moet je niet overschatten’. Hij beschrijft met plezier hoe het Spectrum graag een schaakboek wilde uitbrengen en natuurlijk bij Euwe uitkwam die er geen tijd voor had, maar wel de namen van Donner en Bouwmeester noemde. Toen de uitgever hem bezocht bleek dat Donner nog geen letter op papier had. Hans had ook weinig tijd, maar met

Bouwmeester krijgt Euwering van mevrouw Euwe in 1983 (archief Minze bij de Weg)

hulp van schaakvrienden (onder andere Tabe Bas, Tom de Ruiter, Bert Kieboom, en later Siep Postma) kwamen de boeken er toch. De oplagecijfers zijn opzienbarend voor de schaakwereld. Zo verschijnt het eerste

prisma deeltje in een oplage van 20.000 exemplaren!

Aantrekkelijke wereld

Tegen het einde van het gesprek roept Hans ineens: ‘wat is het schaken toch een aantrekkelijke

BOND EN CLUB

Nieuwe Vertrouwens Contact Persoon (VCP)

Seksuele intimidatie en ander grensoverschrijdend gedrag (zoals pesten, discriminatie, geweld) komt helaas voor in de sport, en dus ook in de schaaksport. Elke vorm van grensoverschrijdend gedrag die iemand als ongewenst of gedwongen ervaart, is intimidatie. De KNSB keurt seksuele intimidatie en ander grensoverschrijdend gedrag in de schaaksport sterk af en neemt het bestrijden ervan serieus. Onlangs heeft het bestuur een nieuwe Vertrouwens Contact Persoon (VCP) voor seksuele intimidatie en ander grensoverschrijdend gedrag benoemd. Haar naam is Anneke Pruijssers-de Jong en zij is in het dagelijks leven werkzaam als klinisch psycholoog/psychotherapeut in een eigen psychotherapiepraktijk. Mevrouw Pruijssers-de Jong is vanuit haar gezinssituatie (schakende man en kinderen) goed vertrouwd met de schaakwereld.

De taken van een VCP zijn:

• Eerste opvang/aanspreekpunt (aanhoren van het verhaal, adviseren over het indienen van een klacht of melding)

• Doorverwijzen (naar de NOC*NSF vertrouwenspersonen)

• Preventieactiviteiten initiëren

Heeft u een vraag voor de VCP? Stuur dan een e-mail naar: vertrouwenscontactpersoon@ schaakbond.nl

wereld, hè’? We hebben dan al een veelheid van onderwerpen aangeroerd, maar het oprechte plezier spat van die opmerking af. Ook de wereld van het correspondentieschaak hebben we kort besproken. De NBC wordt opgericht in 1966 en Hans wint het eerste NK. Hij gaat op aanraden van Mulder van Leens Dijkstra internationaal spelen, en als ‘ongeduldig’ man neemt hij het advies van correspondentieschaker Dick Smit ter harte: ‘je moet een zet laten rijpen’. Hij wordt grootmeester, maar speelt na zijn pensionering niet meer per brief omdat hij geen zin heeft om tegen computers te schaken. Dat neemt niet weg dat hij het schaken graag via de computer volgt.

Als commentator heeft hij nog met veel plezier samen met Anand het publiek vermaakt in Brussel. Boris Gelfand, die Hans graag piano mocht horen spelen, stuurde hem zijn meest recente boeken op – een tegenprestatie nadat Hans hem ooit Rubinstein Gewinnt van Hans Kmoch schonk. De schaakliteratuur bestudeert Hans dan ook nog steeds. Van het Kandidatentoernooi in Berlijn heeft hij alle partijen gevolgd, en nu kijkt hij ‘als man van de dag’ alweer uit naar de WK-match Carlsen-Caruana. ‘Schaken als een plezierige hobby voor het leven’, het is duidelijk dat Hans Bouwmeester nog steeds leeft naar het advies van onze wereldkampioen.

Regobert Eijkelkamp

ONJK in Borne

Dit jaar worden in Borne weer de Open Nederlandse Jeugdschaak Kampioen schappen (ONJK) gespeeld. Het ONJK is dit jaar van 6 tot en met 11 augustus. Dit internationale jeugdtoernooi is voor kinderen en jongeren van 5 tot en met 20 jaar. Het toernooi is voor alle schaakniveaus geschikt. Ervaren jeugdschakers kunnen zich meten met sterke jeugdschakers uit binnen- en buitenland. De beginnende jeugdschakers kunnen ervaren hoe het is een meerdaags schaaktoernooi te spelen in een ongedwongen sfeer tijdens een echte schaakvakantie. En dat allemaal samen met 300 andere schakers uit binnen- en buitenland. Inschrijven gaat via www.onjk.nl. Voor de jeugd t/m 9 jaar is er ook dit jaar weer de keuze voor een korter toernooi van drie dagen. De eerste drie dagen wordt gespeeld in aparte groepen t/m 7 (H), 8 (G) en 9 (F) jaar.

De tweede helft wordt in een gemengde groep gespeeld. In alle groepen wordt gespeeld om de titel van Open Nederlands Jeugdkampioen en Jeugdkampioene (meisjes). Het ONJK is de eerste kans in het nieuwe schaakseizoen om je voor jouw leeftijdscategorie te plaatsen voor het gesloten NK jeugd van 2019.

Tot ziens in Borne!

Hans Bouwmeester, mei 2018. (foto: Jeroen Bosch)

Drie nieuwe trainingsboeken

In zijn veelgeroemde Chess for Zebras (Gambit, 2005), schrijft Jonathan Rowson dat trainers richting moeten geven aan de training van hun pupillen, en ze niet zozeer direct moeten onderwijzen. In zijn visie kan de trainer het beste interessante stellingen selecteren waar zijn pupillen hun tanden in kunnen zetten.

De Italiaanse trainer Franco Zaninotto heeft duidelijk dezelfde mening. Zijn Super Chess Kids valt uiteen in een strategisch en een tactisch deel, maar in beide gevallen deelt hij weliswaar kennis, maar hij benadrukt dat ‘actief leren’ het belangrijkst is, en ook de instructieve voorbeelden worden daarom gepresenteerd in de vorm van opgaven. De opgedane vaardigheden kunnen verder getoetst worden in 90 toetsopgaven met uitwerkingen. Origineels is dat hij als bron alleen internationale jeugdpartijen (leeftijd 8-14 jaar) gebruikt, wat ook betekent dat de

opgaven ‘vers’ zijn. Ik kwam ook een paar Nederlandse jeugdspelers tegen!

Ook grootmeester Emmanuel Bricard gaat ervan uit dat trainen het beste gaat door zelf over stellingen na te denken. Hij heeft 90 opgaven geselecteerd, gebaseerd op zijn ervaringen als trainer, voor de lezer. En zoals de titel van zijn boek - Strategic Chess Exercises – al verklapt concentreert hij zich daarbij op strategie en het maken van plannen, alhoewel er soms gerekend moet worden natuurlijk. Een verschil met Super Chess Kids is dat hij ‘klassieke’ voorbeelden gebruikt waarvan ik er in ieder geval een aantal kende.

Een trainer van groot formaat is Mikhail Shereshevsky die overigens zichzelf gelukkig prijst dat hij met Mark Dvoretsky heeft kunnen werken. Shereshevsky is in het

westen bekend geworden door zijn boek Endgame Strategy, waarvan hijzelf zegt dat het zonder Dvoretsky en Belavenets niet geschreven had kunnen worden. Niet iedereen zal meteen rechtop gaan zitten bij het horen van die laatste naam, maar ik herinner me nog goed hoe Mikhail Gurevich een training begon door een oud en beduimeld boekje van Belavenets te openen… The Shereshevsky Method to Improve in Chess is zeker voor trainers een absolute must. De eerste twee delen van het boek bestaan uit bewerkte delen van eerdere boeken (The Chess Conveyor en het al genoemde Endgame Strategy), in het laatste deel geeft de auteur zijn visie op de grote veranderingen in de schaakwereld en de trainingsmethodologie. Hij doet dit onder andere door te reflecteren op werken van andere trainers en grootmeesters (Nunn, Dorfman, Krasenkow en vele anderen).

Hoe Grünfeld zijn been verloor

Elf jaar lang schreef Gerben van Manen iedere week een schaakrubriek voor de Leeuwarder Courant. Hij deed dat met zoveel vitaliteit, humor en gevoel voor de mens achter de schaker dat er geen zweem van provincialisme over zijn rubrieken hangt, ook al verliest hij de Friese invalshoek nooit uit het oog. Wereldkampioenen, Friese kampioenen en ‘gewone’ clubschakers vullen de pagina’s, maar geen van deze categorieën krijgt een voorkeursbehandeling. Ze zijn hem allemaal even lief. De partijen die hij erbij geeft zijn altijd goed gekozen en beknopt maar deskundig becommentarieerd.

Een selectie uit deze rubrieken is nu gebundeld

en de ondertitel “de mooiste schaakanekdotes uit de Leeuwarder Courant 19982009” zegt veel over hoe hij blijkbaar zelf over zijn rubrieken denkt. Zeker ligt er een sterke nadruk op anekdotes en andere zaken waarom gelachen kan worden (vooral zijn herinneringen aan de Hoogoven Schaaktoernooien in de jaren vijftig leveren rijke stof). Maar als ik zelf een verbindende factor moet aanwijzen is het toch vooral een onverhulde liefde voor het schaakspel én voor de schakers, die me uit dit boek tegemoet waait. En daarnaast misschien weemoed, een licht verlangen naar tijden die voorbij zijn en niet terugkomen. Niet teveel, niet zo dat het treurig

wordt, maar net genoeg om de verhalen diepgang te geven.

In feite is dit boek, dat prachtig is uitgegeven, één groot monument voor een fenomeen dat tegenwoordig van alle kanten zwaar onder vuur ligt: de schaakrubriek in de dagbladpers. Waarom alle hoofdredacteuren van Nederland lijken samen te spannen om hun schaakrubriek eruit te werken is me niet duidelijk, wat er verloren gaat als ze hun zin krijgen wel: een stukje cultureel erfgoed. Schaken is bij uitstek een spel waarover geschreven kan en moet worden. Niet alleen op internet, maar ook in de krant.

Paul van der Sterren

Hoe denkt Magnus Carlsen? Bewust contra onbewust

Veel lezers van SchaakMagazine hebben waarschijnlijke de documentaire gezien waarin de toen 24-jarige Magnus Carlsen in 2013 Vishy Anand versloeg en wereldkampioen werd. We zien Magnus opgroeien in een liefderijk gezin met drie zussen. Een leuk jongetje, stil en in gedachten. Op zijn vierde kon hij wel zes uur non-stop bezig zijn met een lego-auto, en kende hij alle 300 steden en dorpjes van Noorwegen met inwonersaantal uit zijn hoofd. Op zijn vijfde jaar leert zijn vader hem schaken. Dan begint zijn zegetocht: op zijn 13e jaar grootmeester, vanaf zijn 20e jaar wint hij zes keer het Tata-Steel toernooi in Wijk aan Zee, en hij prolongeert in 2014 en in 2016 zijn WK-titel.

Genie

Kenners spreken van een verbluffend genie: ‘de Mozart van het schaken’. Magnus zelf spreekt over ‘intuïtie’. In de algemene opinie spelen schakers echter helemaal niet op intuïtie, maar juist bewust en weloverwogen. Zij worden beschouwd als de denkers bij uitstek en zijn dan ook vaak onderwerp van studie naar het menselijk denkproces. Een sleutelwoord is ‘patroonherkenning’. Grootmeesters herkennen tot 100.000 stellingspatronen na studie en praktijk van tien jaar of meer. In de jaren veertig van de vorige eeuw deed de later bekende Nederlandse hoogleraar didactiek, en schaakmeester, Adriaan de Groot onderzoek bij topschakers. Hij liet ze hardop zeggen

welke zet ze zouden doen. Het verassende antwoord was dat ze vrijwel direct de juiste zet zagen. Hoe beter de schaker, hoe sneller en hoe beter zijn beslissing.

Schaken en ons brein

Schaken gaat ‘traag’. Varianten doorrekenen vergt concentratie en lang nadenken. Maar niet bij Magnus Carlsen! Als hij in vorm is volgen zijn zetten elkaar razendsnel op. Veel wijst erop dat zijn onderbewustzijn hem leidt en doorgeeft aan zijn bewustzijn welke zetten hij moet spelen. Bij het schaken zien we dus vooral langzame en soms snelle elementen. Het langzame hoort bij het bewustzijn, het snelle bij het onderbewustzijn. Vaak maakt men de vergelijking

dat het bewustzijn het topje is en het onderbewustzijn de rest van die enorme, onzichtbare ijsberg onder water. Dit onderscheid berust op een gigantisch verschil in capaciteit.

We beschikken over bijna 100 miljard hersencellen (neuronen) met ieder zo’n 10.000 onderlinge verbindingen. Ons onderbewustzijn verwerkt meer dan 11 miljoen bits (0/1, ja/nee signaal)/seconde waarvan ons visuele systeem er 10 miljoen voor zijn rekening neemt. Daar steekt het bewustzijn magertjes bij af met 45 bits/sec. Net voldoende voor het lezen van deze korte zin…!

Ons bewustzijn

Het begrip bewustzijn kent twee betekenissen. Het ene is dat we wakker zijn: “bij bewustzijn”. Het andere: dat we gedachtes en gevoelens hebben of acties bewust uitvoeren. Daar gaat het hierover. Als we wakker zijn, staan al onze zintuigen aan. Ogen, gehoor, tast en aanraking, reuk. Alle informatie die zo binnenkomt gaat daarbij zowel naar het bewustzijn als naar het onderbewustzijn.

De kracht van ons bewustzijn is de gerichte aandacht die we aan een onderwerp of activiteit geven. Die specifieke attentie maakt dat we handelingen precies kunnen sturen en uitvoeren. Bij sterk gefocuste aandacht spreken we van concentratie. Dat geldt voor mentaal inspannende activiteiten zoals studeren of examen doen.

Het bewustzijn kan maar een beeld tegelijk opnemen ondanks onze illusie van multitasking. Pas wanneer na een halve seconde de weg weer vrijkomt, kan een volgend beeld naar binnen. Men noemt dit attentional blink of aandachtsstop. Het bewustzijn functioneert dus als serieel proces.

Een andere beperking is dat het maar zeven samenhangende onderwerpen tegelijk kan overzien. Bij schaken is dat een grote handicap. Het zal dan ook geen toeval zijn dat grootmeesters en meesters minder posities bestuderen dan minder sterke spelers.

Ons onderbewustzijn

Onbewust handelen wordt vaak aangeduid met woorden als intuïtie, gevoel of geniale inval. Onbewust handelen is het uiten van gedachtes, gevoelens of een wil tot actie, uitgevoerd door ons bewustzijn. De bood-

Carlsen met op de achtergrond een van zijn zussen.

schappen aan het bewuste verlopen auto matisch, zonder dat we dat merken. Het bestaan van het onderbewustzijn kunnen we afleiden aan onze reacties op plotselinge gebeurtenissen. Bij iets onverwachts staan we met een reactietijd van 15 msec op de rem, en pas na 200 msec wanneer we dat bewust zouden doen. We trekken onze vinger vliegensvlug terug als we ons bran den, het onderbeen gaat vanzelf omhoog bij een tikje op de kniepees.

De eerste taak van het onderbewustzijn is het creëren van rust en veiligheid. Dat doet het door de omgeving in de gaten te houden, en te letten op het gedrag van medemensen en leefomgeving. Moeten we op ons hoede zijn? Dreigt er gevaar? Ons onbewuste rekent razendsnel uit welke beslissing aan de orde is, en geeft dat door aan het bewuste.

Neurale netwerken

Als we wakker zijn en in vol bewustzijn is er activatie van hersencellen (neuronen) over de hele oppervlakte van de hersenen. De neuronen staan dan over grote afstand met elkaar in verbinding. Dit verloopt via talrijke, korte uitlopers (dendrieten, boompjes) aan de ene kant van het cellichaam van een neuron. Zij fungeren als de opvangers van signalen van de lange uitlopers (axonen) met hun vertakkingen aan het uiteinde en afkomstig van de overzijde van een zenuwcellichaam van andere neuronen. Tegelijk zien we snelle elektrische golfjes (‘fast ripples’) over de hersenschors.

positie is - beïnvloeden aantoonbaar ons bewuste gedrag. Bij minder sterke schakers is dat subliminale effect er niet.

De verbinding tussen het onbewuste en het bewuste is een netwerk dat het voorste deel van de hersenen (de prefrontale cortex) verbindt met centra in de diepte, basale ganglia en thalamus genaamd. Functioneel MRI-onderzoek bij schaakgrootmeesters en meesters laat een connectie zien tussen deze en andere hersengebieden betrokken bij het leren en het geheugen.

maakten zich zorgen, en hadden door dat hij begeleiding nodig had. Tegelijk lieten zij hem zijn gang gaan. Bij toernooien begeleidde zijn vader hem altijd. Naarmate hij ouder wordt, zien we een steeds socialere Magnus, die aan sport doet en plezier heeft

Bij een ander schaakgenie, Bobby Fischer, zijn er positieve aanwijzingen voor autisme. In zijn puberteit vertoonde hij een kinderlijk gevoel voor rechtvaardigheid en de Amerikaan gaf nooit een duimbreed toe bij de vaak onmogelijke eisen die hij stelde. Autisme-experts vragen zich tegenwoordig af of de aandacht voor concrete in plaats van sociale activiteiten niet eerder een andere gerichtheid is. Deze voorkeur brengt een aantal voordelen met zich mee, zoals uitgesproken interesses, oog voor details, opmerkzaam op onderwerpen die anderen niet zien, andere opvattingen over relevantie en gericht zijn op voorspelbaarheid. Het gaat er in de praktijk om of iemand lijdt onder een veronderstelde handicap. Fischer speelde na de match in Reykjavik twintig jaar lang geen officiële partij meer, en vertoonde tekenen van een paranoïde psychose.

Een belangrijke aanwijzing voor het bestaan van het onderbewustzijn is dat we met gevoelige EEG (elektro-encefalografie) -apparatuur een signaal in de hersenschors zien 500 msec voordat we een initiatief nemen waarvan we geloven dat wij die bewust bedacht hebben. In het dagelijks leven zijn dat het opperen van gedachtes, uiten van gevoelens of een initiatief tot actie: bijvoorbeeld zin om naar de film te gaan. Het geldt ook voor de inspiratie van kunstenaars, een wetenschappelijke ingeving of een aanvalsplan bij het schaken. Onderzoek van de laatste tien jaar heeft het bewijs geleverd voor het bestaan van het onderbewustzijn via subliminale perceptie. Ofwel door het aanbieden van visuele beelden die we bewust niet waarnemen. Stap twee is dan hoe deze beelden ons bewuste gedrag beïnvloeden.

Wanneer we een beeld gedurende 20-50 msec vertonen, of een afbeelding laten zien gevolgd door een andere die korter dan 500 msec in beeld blijft, dringt dit niet door tot het bewustzijn vanwege de aandachtsstop. Deze voor het bewustzijn onzichtbare beelden - of het nu een woord, getal of schaak-

Snelschaken

Carlsen is wereldkampioen klassiek schaken en snelschaken. Zijn grote rekencapaciteit en ongelofelijke geheugen met hun onderlinge netwerk doen hun werk. Magnus hoeft nauwelijks na te denken wat hem een grote voorsprong geeft. Zijn onderbewustzijn is voortdurend aan zet!

Bij angst of onrust functioneert het onderbewustzijn niet goed meer. Aan Carlsen is duidelijk te zien hoeveel moeite hij dan heeft met schaken. Zijn gezicht verkrampt, hij wrijft nog meer door zijn gezicht dan anders, slaat zijn handen half voor zijn ogen, laat stukken uit zijn handen vallen, en maakt blunders. Dit illustreert dat zijn onderbewustzijn hem in de steek laat. ‘It is like if you cannot speak the language anymore’, zegt hij.

Autisme?

Op jongere leeftijd waren er bij Magnus enige aanwijzingen voor autisme, met meer aandacht voor concrete objecten en activiteiten dan voor menselijk contact. Op de lagere school werd hij gepest. Zijn ouders

Het drama in het leven van Bobby Fischer staat in scherp contrast met dat van Magnus Carlsen. Bij een belangrijk toernooi zitten zijn ouders en zusjes op de eerste rij. Stilletjes draait Magnus zich naar hen toe en zij wuiven hem zachtjes en glimlachend toe. Dat is wat Fischer miste. Zijn onderbewustzijn kon vermoedelijk nooit terugvallen op een rustige situatie. Zonder zijn meelevende familie had Magnus het wellicht nooit zo ver geschopt.

Bronnen:

• Documentaire ‘Magnus’.

• Het slimme onbewuste. Denken met gevoel door Ap Dijksterhuis, Prometheus/ Bert Bakker, ISBN 9789035143418, 2015.

• Fischer door Tim Krabbé, Alexander Münninghof en Jan Timman, De Arbeiderspers. ISBN 90 295 2712 9, 1972.

• Connors MH, Burns BD, Campitelli G. Expertise in complex decision making: the role of search in chess 70 years after de Groot. Cogn Sci. 2011, 35:1567-79.

• Baron-Cohen S. Is Asperger syndrome/ high-functioning autism necessarily a disability? Dev Psychopathol. 2000, 12:489500.

Behalve schaakliefhebber is Charles Vecht neuroloog/neuro-oncoloog die veel gepubliceerd heeft over klinisch onderzoek bij hersentumoren. De laatste vijf jaar bestudeert en schrijft hij over de menselijke blik als drijfveer van het sociale brein.

Carlsen na een blunder.

Begrijp wat u doet

De Drakenvariant 2

In de vorige aflevering hebben we een begin gemaakt met het ‘variantenmonster’ dat bekend staat als de Drakenvariant. Zoals we al gezien hebben, geeft deze variant van het Siciliaans scherp en avontuurlijk spel te zien. Vanwege het soms geforceerde karakter van de voortzettingen, zullen zowel de wit- als de zwartspeler goed beslagen ten ijs moeten komen. Het was in de jaren ’80 al zo dat sommige stellingen zonder theoretische achtergrond nauwelijks te behandelen zijn. Dat is anno 2018 alleen nog maar erger geworden nu veel spelers zich prepareren met database en engines. Niettemin zijn er gelukkig ook nog voldoende waaghalzen die durven te vertrouwen op hun creatieve vermogens.

1.e4 c5 2.Pf3 d6

We hebben de zogenaamde ‘Versnelde Draak’ al even aangestipt. Zelfstandige betekenis heeft de variant na

2...Pc6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 g6 en nu

5.Pc3

Een mogelijk vervolg is dan 5...Lg7 6.Le3 Pf6

namelijk dat zwart ...d6–d5 speelt en daarmee bereikt hij bijna gelijkspel. Vanuit de Versnelde Draak staat de zwarte pion nog op d7. Dus dan zou zwart een tempo uitsparen omdat hij nu in één keer ...d7–d5 kan spelen. Met een paard op c3 (voor zijn c-pion) moét wit deze thematische actie uit de stelling zien te houden. De volgende zet is dus min of meer gedwongen.

7.Lc4 0–0 8.Lb3

r+lwq-trk+ zpp+pzppvlp -+n+-snp+ +-+-+-+-+-sNP+-+ +LsN-vL-+PzPP+-zPPzP tR-+QmK-+R

waarna het zich wijd vertakt.

3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 g6 6.Le3 Lg7

De ‘Drakenloper’ staat op de lange diagonaal, waar hij zich opmaakt om later in de partij een grote rol te gaan spelen met de (tegen)aanval op de damevleugel.

r+lwq-trk+ zpp+-zppvlp -+nzp-snp+ +-+-+-+-+-sNP+-+ +-sN-vLP+PzPPwQ-+PzP tR-+-mKL+R

In de vorige aflevering hebben we gekeken naar 9.Lc4, de Joegoslavische variant. Tegenwoordig laten veel witspelers zich in op de lange rokade:

9.0–0–0

Daarmee laat wit in feite de opstoot ...d6–d5 van de tegenstander zonder slag of stoot toe.

9...d5

Zwart moet min of meer wel omdat hij in vergelijking met het andere basisplan (…Tc8 en …Pe5-c4) twee tempi te kort zou komen (wit speelt geen Lc4-b3!).

10.exd5

Uiteraard de meest cruciale voortzetting. Niet onbelangrijk is:

10.De1

waarmee wit met de dame uit de d-lijn stapt om zodoende met zijn toren op d1 druk over de d-lijn te kunnen uitoefenen. Er volgt

10...e5

Het is goed om even stil te staan bij deze stelling. Als wit nu de opstelling met f2–f3, Dd1–d2 zou kiezen, zoals straks in de hoofdvariant, komt hij bedrogen uit. Eén van de meest belangrijke varianten is

Tegenwoordig zien we soms een mix tussen de Drakenvariant en de Najdorf, ook wel ‘Dragadorf’ genaamd. Zwart kan vrijwel elk moment ...a6 spelen en het paard naar d7 (zoals in de Najdorfvarianten bij voorkeur wordt gedaan) en een loper naar b7. Voorbeelden hiermee zijn GiriIvanisevic, 2014 en CaruanaShabalov, 2017. HamdouchiNakamaru, 2009 en KramnikNakamura, 2017 laten de veerkracht van deze opstelling met 7...a6 zien.

7.f3 0–0 8.Dd2 Pc6

Uiteraard kun je hier bijna zeggen! Zwart neemt de handschoen op en hij probeert zich een weg te banen door het centrum.

11.Pxc6 bxc6 12.exd5 Pxd5 13. Lc4 Le6

14.Kb1

Wit doet een nuttige zet. Hij gaat een stapje opzij (zodat er niet ergens een schaakje op h6 in de stelling komt) en tegelijkertijd maakt hij veld c1 vrij voor de loper om het potentiële doelwit in deze stelling (b2) alvast een keertje extra dekking te kunnen geven.

Ook de mogelijkheid 14.Pe4 is vaak op het bord gebracht. Wit staat eventueel klaar voor Le3–c5 waarmee hij op veld d6 kan spelen. Tegelijkertijd kan ook Pe4–g5 erg lastig worden voor zwart. Daarbij kan het paard mogelijkerwijs een rol spelen in een nog op te zetten koningsaanval met g2–g4 en h2–h4. Twee belangwekkende partijen hiermee zijn Svidler-Radjabov, 2008 (waarin wit tot winst kwam), en Liang-Alterman, 1995 (waarin zwart aan het langste eind trok). In beide partijen offerde zwart een kwaliteit.

14...Tb8

Dit is de meest populaire zet. Zwart posteert zijn toren alvast op de half open lijn in een poging de witte koning te kunnen bestoken. De andere interessante mogelijkheid is 14...Te8 15.Pe4 en nu kwam het zelden gespeelde 15...f5 op het bord in Carlsen-Jones, 2018. De wereldkampioen liet zich vreselijk foppen door de Brit na 16. Pg5 Lc8

r+lwqr+k+ zp-+-+-vlp -+p+-+p+ +-+nzppsN-+L+-+-+ +-+-vLP+PzPP+-+PzP +K+RwQ-+R

17.g4?? want na 17...f4 was hij domweg een stuk kwijt. Maar

op miraculeuze wijze wist hij Jones zodanig in verwarring te brengen dat hij de partij toch nog kon winnen!

15.Pe4 Dc7

De belangrijkste voortzetting. Zwart verbindt zijn torens en gaat met de dame uit de d-lijn. Jones houdt ervan om direct leven in de brouwerij te brengen met 15...f5 zodra er een wit paard op e4 verschijnt. In een partij Edouard-Jones, 2014, ontstonden er flinke verwikkelingen na 16.Pg5 maar uiteindelijk kenden die een vreedzaam slot.

16.Lc5 Tfd8

-tr-tr-+k+ zp-wq-+pvlp -+p+l+p+ +-vLnzp-+-+L+N+-+ +-+-+P+PzPP+-+PzP +K+RwQ-+R

17.g4

Dit probeert in elk geval de actie met ...f5 onaantrekkelijk te maken voor zwart. Men kan zich afvragen waarom 17.Pg5? nog nooit geprobeerd is. De reden is de volgende tactische weerlegging: 17...e4! de Drakenloper doet van zich spreken! 18.Ld4 (18.Lb3 De5 en zwart haalt een stuk op vanwege de dubbele aanval.) 18...Lxd4 19.Txd4 Db6 en zwart wint.

17...h6

Maar zwart blijft volharden om de pionzet in de stelling te houden. Het paard op e4 staat daar anders als een vorst. Met de tekstzet wil hij een eventueel Pe4–g5 uit de stelling halen. Deze stelling komt regelmatig voor, waarbij we Nakamura soms achter de zwarte stukken aantreffen.

10...Pxd5 11.Pxc6 bxc6 12.Ld4 Wit kan een pion winnen met 12.Pxd5 cxd5 13.Dxd5 maar dan krijgt hij wel een gevaarlijk initiatief over zich

heen na

13...Dc7 14.Dc5 Db7 15.Da3 Verzwakkingen in de pionnenstructuur van wit zijn funest.

15...Lf5

r+-+-trk+ zpq+-zppvlp -+-+-+p+ +-+-+l+-+-+-+-+ wQ-+-vLP+PzPP+-+PzP +-mKR+L+R

Voor slechts één pionnetje kan zwart al zijn pijlen richten op de kwetsbare witte damevleugel. Toch moet zwart nog wel het nodige bewijzen.

12...e5

Zwart wil zijn ‘Drakenloper’ niet zonder slag of stoot laten ruilen. Dat er dan een pion voor zijn neus komt te staan, deert hem niet, aangezien die niet vastgelegd is. Toch speelt zwart tegenwoordig meestal het veilige maar saaiere 12…Lxd4 13.Dxd4 Db6.

13.Lc5 Le6!?

Een kwaliteitsoffer dat al ‘eeuwen’ bekend is! Zonder dit offer kan de stelling nauwelijks gespeeld worden voor zwart.

14.Pe4

Door schade en schande wijs geworden, laat wit de kwaliteit voor wat hij is. Want na

14.Lxf8 Dxf8

heeft zwart de zwarte velden in handen gekregen. Om te beginnen dreigt hij al meteen ...Lh6 met damewinst. De problemen stapelen zich op voor wit na 15.Pxd5 cxd5 16.Kb1 Tb8. Het is optisch al duidelijk dat zwart fantastische compensatie heeft. Het loperpaar in een open stelling, een sterk pionnencentrum, open lijnen tegen de witte koningsstelling en last but not least: wit is totaal onderontwikkeld. Het behoeft geen nadere uitleg dat zwart een enorme score heeft met deze stelling. Van de 12 partijen die ik in de database

tegenkwam, won zwart er negen! De meest overtuigende was wellicht Costiuc-Baratosi, 2007.

14...Te8

Zwart vindt het nu nodig om de kwaliteit te gaan redden. Een direct

14...f5 is vanwege

15.Pg5 Lh6 16.h4 Te8 17.Lc4 geen goede optie. De witte stukken hebben mooie velden in handen gekregen terwijl die van zwart moeite hebben om efficiënt ingezet te kunnen worden in het nu volgende middenspel.

15.h4 h6

Hiermee verhindert zwart dat er een paard naar g5 kan springen.

16.g4

Om het paard op e4 min of meer te stabiliseren. Als zwart nu ooit met ...f7–f5 zou komen, gooit hij zijn eigen koningsstelling open en dat staat bijna gelijk aan het plegen van ‘zelfmoord’.

16...Dc7 17.g5

Op deze manier wordt veld f6 min of meer vastgelegd en belangrijker voor wit: de actie ...f7–f5 is vanaf nu ontkracht. 17...h5 18.Lc4

zp-wq-+pvl-+p+l+p+ +-vLnzp-zPp -+L+N+-zP +-+-+P+PzPPwQ-+-+

Deze stelling is al heel wat keertjes op het bord verschenen. De meningen zijn wat verdeeld hoe nu het best voortgezet kan worden.

18...Ted8

Deze toren naar dit veld heeft de voorkeur van veel sterke spelers. Zwart beoogt om hierna de andere toren op b8 te kunnen zetten waarna zich een spannende strijd ontspint. Het alternatief

18...Tad8

kwam uit de vingers van Nakamura (in zijn partij tegen Ehlvest 2007) en K.Georgiev (tegen Popovic, 1987). In alle gevallen vervolgde wit met 19.Df2 Td7

En wit kreeg de overhand met 20.Td3 in een partij RublevskyCorrales Jimenez, 2010.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Karjakin-Jones, 2007

• Giri-Ivanisevic, 2014

• Caruana-Shabalov, 2017

• Hamdouchi-Nakamaru, 2009

• Kramnik-Nakamura, 2017

• Adams-Topalov, 1996

• Nakamura-Polzin, 2008

• Leko-Carlsen, 2008

• Svidler-Radjabov, 2008

• Liang-Alterman, 1995

• Carlsen-Jones, 2018

• Leko-Trent, 2016

• Edouard-Jones, 2014

• Tirkkonen-Lahtinen, 1996

• Sergejev-Jazbinsek, 1997

• Movsesian-Fedorov, 2000

• Zakhartsov-Timofeev, 2001

• Costiuc-Baratosi, 2007

• Ehlvest -Nakamura, 2007

• K.Georgiev-Popovic, 1987

• Rublevsky-Corrales Jimenez,

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://www.schaaksite. nl/2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: http://videos.chessbase.com/ PubPoint/List?category =Training%20TV%20Chessbase %20Netherlands

Het eerste boek Begrijp wat je doet 1 over Spaans-Italiaanse structuren is uit! Meer info over deze serie op www.sterkspel.nl.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

MuConsult Apeldoorn wint KNSB beker in eigen huis

Op Hemelvaartsdag is traditioneel de KNSB bekerfinale. LSG IntelliMagic was er na het winnen van de Meesterklasse op gebrand om de dubbel te pakken, net als Kennemer Combinatie dat vorig jaar deed. Het zou anders lopen: na een spannende ontknoping was de thuisspelende ploeg MuConsult Apeldoorn de trotse winnaar van de beker. Een mooie bekroning van het spannende seizoen 2017-2018.

Op weg naar de finaledag waren er al wat sterke clubs gesneuveld. In de achtste finale vloog SISSA eruit tegen MSV uit Meppel. Fokke Jonkman zorgde voor een daverende verrassing door een toreneindspelletje te winnen van Jorden van Foreest.

Jonkman – Jorden van Foreest

MSV-Sissa

Stelling na 46.Kc2

46...f5

Normaal is 46...Ta6 maar zwart komt niet verder dan remise.

47.Kd2 Kb5 48.Ke3 Ta7

Na 48...Txa5 eindigt het pion-

neneindspel in remise. Zie de volgende opmerking.

49.a6 Kc4

Met een ratingverschil van 750 punten(!) in zijn voordeel vermijdt Jorden iedere duidelijk remise. Die uitslag volgt na 49...

Txa6 50.Txa6 Kxa6 51.Kd4 Kb5

52.Ke5 Kc5 53.Kf6 Kd5 54.Kxg6

Ke6 (Niet 54...Ke4? 55.Kg5 en wit wint.) 55.Kg5 Ke7 56.Kxf5 Kf7 oppositie en remise.

50.Kf3 Kc5 51.Ke3 Kb5?

En zo eindigt de partij inderdaad niet in remise! Jorden gaf op zonder 51...Kb5 52.Kd4 Txa6

53.Txa6 Kxa6 54.Ke5 Kb6 55.Kf6 Kc6 56.Kxg6 Kd6 57.Kxf5 Ke7 58.Kg6 af te wachten. Na het correcte 51...Kc4! is het nog steeds remise. 1–0

Lonneker uit Enschede won vervolgens in de kwartfinale van MSV en plaatste zich daardoor voor de finaledag: een unicum in de clubgeschiedenis.

MuConsult Apeldoorn won in de kwartfinale verrassend soepel van En Passant met de groot-

meesters Erwin l’Ami en Friso Nijboer in de gelederen, terwijl twee ronden daarvoor al was afgerekend met het sterke Paul Keres.

LSG moest tot twee keer toe snelschaken om een ronde verder te komen, maar kwam uiteindelijk als sterkste bekerteam van het westen bovendrijven.

In het zuiden vond ook een slachtveld plaats: HMC Calder vloog eruit tegen Blerick, waarna Blerick het niet kon bolwerken tegen De Pion en tenslotte De Pion zijn meerdere moest erkennen in Voerendaal. Alle persoonlijke uitslagen zijn hier terug te vinden: www.schaken.nl/competitie/knsb-beker.

De KNSB beker is een prestigieuze prijs. De bekerfinale hadden we in Apeldoorn nog niet eerder georganiseerd dus het was de hoogste tijd! Voorzitter Ed van der Meulen is een stille kracht die in samenwerking met intern wedstrijdleider Marco Beerdsen en penningmeester Frans van Dijk de continuïteit van de club bewaakt. Een deskundig team leidde verder alles in goede banen: arbiter Arno Eliens, operator en fotograaf Lennart Ootes, blogger en simultaangever Robby Kevlishvili. Karel van Delft maakte de aankleding van de bekerfinale namens Schaakacademie Apeldoorn af.

Lonneker was dus de grote verrassing bij de laatste vier. De Tukkers kwamen met een grote delegatie en nog groter spandoek naar Apeldoorn. Aan het

sprookje kwam echter in de halve finale hardhandig een einde: MuConsult Apeldoorn won overtuigend met 4-0. De andere halve finale tussen LSG IntelliMagic en Voerendaal was razend spannend. Ruud van Meegen had het betere van het spel tegen Arthur Pijpers, maar moest uiteindelijk in remise berusten. Na nog twee remises gaf de technische winstpartij van Christian Braun tegen Mark van der Werf de doorslag. LSG won vervolgens ‘s middags de kleine finale tegen Lonneker overtuigend.

In de grote finale besloten we met ons Apeldoornse bekerteam om in te zetten op onze snelschaak skills. Zelf gooide ik met zwart de wedstrijd op slot tegen Christian Braun, maar ook mijn teamgenoten Stefan Kuipers en Thomas Beerdsen speelden met een snelle remise op safe. Nico Zwirs had echter vertrouwen in zijn eindspel vaardigheden en wist langzaam maar zeker de druk op te voeren tegen Ruud van Meegen.

Van Meegen - Zwirs

(Analyse Nico Zwirs)

r+-+k+-tr +pzplsnpzpp n+-zp-+-+ zp-+Pzp-sN-+P+P+-+ zPPsN-+-zP-+-+LzP-zP +-tR-mK-+R

Stelling na 15…Ld7

Op dit moment waren er twee partijen remise en had Thomas een onduidelijke stelling op het bord. Het leek me daarom handig om nog zoveel mogelijk materiaal op het bord te houden. Daarnaast is de structuur zo, dat mijn loper ietsjes

Nico Zwirs maakt het beslissende punt

beter is dan die van wit.

16.0–0 Pc5 17.Tb1 h6

Na 17...f5 18.b4 axb4 19.axb4 Pxe4 20.Pgxe4 fxe4 21.Pxe4 Pf5 krijgt zwart het paard op d4, maar heeft wit al tegenspel met b4–c5 gekregen.

18.Pf3 f5 19.Pd2 Pxe4 20. Pdxe4 fxe4 21.Pxe4 Lf5 22. Ld3

Deze stelling had ik voor ogen toen ik 17... h6 speelde, maar nu heeft zwart meerdere opties en elke optie heeft wel een klein nadeel vond ik.

22...0–0 23.Kg2 b6 24.Tbd1

r+-+-trk+ +-zp-sn-zp-zp-zp-+-zp zp-+Pzpl+-+P+N+-+ zPP+L+-zP-+-+-zPKzP +-+R+R+-

Met remiseaanbod. De partij gaat richting remise, wat een snelschaak tiebreak zou betekenen. Als we doorgaan wordt het waarschijnlijk ook wel remise, maar om alvast even te laten zien ‘wie de baas is’ (voor het snelschaken) ging ik nog even door!

24...Lxe4+ 25.Lxe4 Pf5 26. Lxf5

Ruud blijft op remise spelen. Beter was geweest om de loper (nog) niet te ruilen. Want als zwart zijn paard op d4 zet, kan wit met f4 de steunpilaar op e5 onder druk zetten. Juist was dus

26.h4 Pd4 27.Td3.

26...Txf5 27.Td3

Nu komt er een fase waarin beide spelers hun stukken gaan verbeteren.

27...Taf8 28.Te3 g5 29.h3 Kg7 30.f3 h5 31.Te4 Kg6 32.Tf2

Wit staat iets onder druk, maar zwart kan niet zo veel uitrichten: h4/g4 kan op dit moment niet.

32...T5f7 33.Tf1 Kf5

Een coole zet en proberen wit tot foutjes te verleiden.

34.Kf2 Kf6 35.Tc1 Ke7 36.Tc3

Th8 37.Ke2 h4 38.g4

Nu houdt wit problemen. Correct was 38.gxh4 Txh4 39. Txh4 gxh4 40.Te3 Tf4 41.Te4 Txe4+ 42.fxe4 Kf6 43.Kf3 Kg5 met remise.

38...Kd7 39.Td3 Thf8 40.Tc3

Misschien niet de handigste wachtzet. Zwart wil toch al c6 doen en dan staat de toren beter op d3.

40...c6 41.Tee3

41.dxc6+ Kxc6 42.a4 lijkt erg verzwakkend, maar aangezien zwart alleen maar de koning naar binnen kan sturen en d6 zwak is, kan dit gewoon.

41...Tf4 42.Te4 Kc7 43.Td3

Nu ging ik even zetten herhalen, zodat ik meer tijd had. 51... Te1/53...Te1 had ik sowieso gepland. Ik miste hierdoor echter een makkelijke winst.

51...Tc1+ 52.Tc3 Td1

52...cxd5+ 53.exd5 Txc3+ 54.Kxc3 Kc5 en het pionneneindspel wint makkelijk.

53.Td3 Te1 54.dxc6 Kxc6

55.Tc3 Txe4+

Wint een belangrijke pion.

56.Kd3+ Kd5 57.Tc8 Tf4 58. Ta8 Tf3+ 59.Kc2 Kd4 Activiteit is hier belangrijker dan materiaal.

60.Txa5 Tf2+ 61.Kb1 e4 62. Txg5 e3 63.Kc1

Nu wordt de afwachtende houding van wit eindelijk afgestraft:

43...Txe4+ 44.fxe4 Tf4 45.Te3 Of 45.Ke3 Tf1 met een zeer actieve toren.

45...Kb7

45...cxd5 46.cxd5 b5 47.Tc3+ Kb7! gaf uitstekende winstkansen.

46.Ke1 b5

Hier had wit nog een kwartier en zwart 1 minuut. We hadden nog wel 5 seconden increment per zet.

46...cxd5 47.cxd5 Ka6 48.a4 b5 was overigens een betere versie.

47.Kd2

47.dxc6+! Kxc6 48.cxb5+ Kxb5

49.Ke2 leek me nog de laatste poging voor wit.

47...Kb6 48.Kc3 bxc4 Zwart wint na 48...cxd5! 49.cxd5 Tf2 50.a4 b4+ 51.Kd3 Tb2.

49.Kxc4 Tf1 50.Tc3 Td1! Dreigt mat.

51.Td3

-+-+-+-+ +-+-+-+-+-zp-+-+ +-+-+-tR-+-mk-+Pzp zPP+-zp-+P -+-+-tr-+ +-mK-+-+-

63…Ta2

Hier miste ik een makkelijke winst. 63...e2 64.Kd2 werkt niet, maar ik had gewoon even de omdraairegel moeten toepassen. 63...Tf1+ 64.Kc2 e2 wint onmiddellijk.

64.Kd1 Txa3

Na deze onhandige zet moet ik weer even werken voor het punt. 64...e2+ 65.Ke1 Ke3 is ondekbaar mat.

65.Tg6 d5 66.Td6 Txb3 67.g5 Tb1+ 68.Ke2 Tg1 69.g6 Tg3 70.Te6

Dit is weer bijna spannend, gelukkig maakte wit niet veel later alsnog een fout.

70...Tg2+ 71.Ke1 Tg5 72.Ke2 Tg3

Even slim een zet verloren en wit is in zetdwang.

73.g7 Txg7 74.Txe3 Tg2+ Hier gaf Ruud op en had ik met deze partij de KNSB beker voor Apeldoorn gewonnen! 0–1

De prijsuitreiking en afsluitende borrel vonden plaats in Café de Flierefluiter, alwaar gastvrouw Jessica van der Elburg de aanwezige schakers verraste op een heerlijke maaltijd.

Het winnende bekerteam

Kaderopleidingen

Informatie over de kadercursussen kunt u vinden op de website van de KNSB: www.schaakbond.nl onder het kopje voor schakers, via opleidingen komt u bij de informatie.

De gedetailleerde cursusgegevens zijn weergegeven onder: www.schaakbond.nl/ agenda, via deze link kunt u zich ook inschrijven voor de desbetreffende cursus.

Cursussen gaan van start bij opgave van minimaal 8 cursisten (opgeven uiterlijk tot 2 weken voor aanvang van de startdatum).

23 juni Workshopdag Lesgeven op scholen Meppel diverse

5 juli Schaaktrainer 1 Eindhoven Boris Friesen

9 aug* Scheidsrechter 1 Borne

4 en 11 sept Scheidsrechter 1 Meppel Ton van Roon

Oktober* Scheidsrechter 2 Amsterdam Eric Roosendaal

Oktober* Schaaktrainer 1 Leiden Jop Delemarre

Oktober* Schaaktrainer 2 Amsterdam Eddy Sibbing

Oktober* Schaaktrainer 2 Haarlem Jop Delemarre

Oktober* Schaaktrainer 1 Halsteren Dolf Meijer

Oktober* Bijscholing Schaaktrainers Zeeland Dolf Meijer

Oktober* Schaaktrainer 2 Meppel Pascal Losekoot

Oktober* Scheidsrechter 2 Gouda

Oktober* Scheidsrechter 4 Utrecht

Oktober* Schaaktrainer 1 Utrecht

* Deze cursus staat nog niet definitief op de agenda. Graag meteen doorgeven wanneer u interesse heeft.

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

13...fxe5

Deze zet bevalt me iets beter dan 13...Pxd2 (3 punten) 14.Dxd2 c6 15.Tac1 Tc8 16.exf6 Lxf6 17.Lc2 Dd7 MotylevMikhalevski, Caleta 2018. Wit mag hier hopen op een miniem voordeeltje vanwege de achtergebleven zwarte c-pion, alhoewel Mikhalevski het redelijk eenvoudig remise hield.

14.Lxe5 Pd6

De beste zet die ook de ambitie laat zien waarmee Shankland in dit toernooi speelde. Hij houdt het paard op het bord met een grazige weide - veld c4 - in het vizier. Een paard op c4 plombeert ook mooi de eventuele zwakte van de achtergebleven c-pion. 14...Pxd2 (3 punten) 15.Dxd2 lijkt op MotylevMikhalevski in de vorige opmer-

8 december Themadag 2018 Utrecht Diverse

king. Wit staat een tikje beter. Na 14...Pf6 staat wit ook beter: die zwarte c-pion weer, en ook staat wit iets actiever. Er is een tactisch probleem met 14...Lf5 (om het paard op e4 te handhaven) en wel 15.Lxc7 Dxc7

16.Lxd5+ Kh8 17.Lxe4 na 17... Tad8 heeft zwart wel remise kansen, maar wit staat een volle pion voor natuurlijk. Toch komt ook 15.Pxe4 Lxe4 16.Dg4 Tf7

17.Tac1 in aanmerking, met onplezierige druk op de zwarte stelling.

15.Lc2

Zwart kent geen problemen na 15.Tc1 Pc4 of 15.Te1 Dd7.

15...Dd7

Even goed is 15...g6 (ook 5 punten). Maar 15...Lf5 16.Tc1 geeft wit een plezierig plusje. Verliezend is 15…Pc4? vanwege 16.Pxc4 en 17.Dh5.

16.Te1

Het directe 16.Dh5 kan zwart beantwoorden met 16...Lf5

17.Lxf5 Dxf5 18.Dxf5 Txf5 en nu is het belangrijk dat zwart na 19.Tac1 (19.b3 c5!) 19...Pc4! 20.Pxc4 dxc4 21.Lxc7?! gewoon met 21...Lf6 de pion weer terugwint.

16...Pc4

De logische en meest consequente zet. Redelijke zetten zijn ook 16...g6 en 16...Tae8. 5 punten voor een van deze zetten.

r+-+-trk+ +-zpqvl-zpp p+-+l+-+ +p+pvL-+-+nzP-+-+ +-+-+-+PzPLsN-zPPzP tR-+QtR-mK-

17.Pf3

Dit is een slechte zet, maar Robson moet zijn hoop hebben

gevestigd op de batterij die hij op de volgende zet plaatst. Juist was 17.Pxc4 dxc4 18.Le4 met ongeveer gelijke kansen na 18... Tae8. Maar niet 18...Ld5? 19.Lxd5+ Dxd5 vanwege 20. Lxg7!.

17...Lg4

Duidelijk de sterkste zet, dankzij de penning komt zwart in het voordeel. De enige andere zet die in aanmerking komt is de plaagstoot 17...Lb4!? (4 punten) maar met 18.Pg5 (na 18.Tf1 volgt weer 18...Lg4) 18... g6 19.Pxe6 Dxe6 20.Te2 houdt wit het nadeel binnen de perken.

18.Dd3 g6

Deze eenvoudige parade brengt zwart in het voordeel. Robson moet gehoopt hebben op 18... Lf5 19.Dc3 b4 20.Lxf5 Dxf5 21. Db3 waarna hij iets beter zou staan. De zwarte damevleugel is zwak.

19.b3

19.Pd2 Lf5 20.Dc3 b4 21.Lxf5 Dxf5 en het verschil met 18...Lf5 (de vorige opmerking) is duidelijk. Wit kan niet en f2 en d2 gedekt houden. Zwart houdt groot voordeel na de tactische poging 22.Df3 Pxd2 23.Dxd5+ Df7 24.Dxf7+ Txf7 25.b3, sluit het paard in, en nu 25...Lg5. 19...Lxf3 20.bxc4

Wit staat verloren na 20.gxf3 Pxe5 21.dxe5.

20...dxc4

Zo krijgt zwart groot voordeel op de damevleugel, terwijl hij ook nog eens zijn witveldige loper op de lange diagonaal kan plaatsen.

U krijgt 2 punten voor 20... bxc4 21.Dc3 Lg4. Minder handig is de tussenzet 20...Le4 (1 punt) vanwege het kwaliteitsoffer 21.Txe4! dxe4 (21...bxc4? 22.Dc3 dxe4 23.Dxc4+ en wit staat beter!) 22.Dc3 en wit heeft behoorlijke tegenkansen. Niet 20...Dg4? 21.Df1!.

21.De3 Ld5

U krijgt evenveel (3) punten voor een van de volgende loperzetten: 21...Lb7, 21...Lc6, of 21...Lg4.

22.Dg3

Hier leidt 22.Lxc7 Dxc7 23.Dxe7 Dxe7 24.Txe7 Tfe8 tot een desastreus eindspel voor wit. De zwarte damevleugelpionnen zijn te sterk.

22...Lf6

Heel duidelijk de beste zet - wit dreigt nu toch niet op c7 te slaan. Wit heeft redelijke tegenkansen na 22...Dc6 (1 punt) 23.f4. 22...Tf6!? (3 punten) is objectief de op-een-na beste zet (zwart voorkomt offers op g6), maar een dergelijk kwaliteitsoffer ligt niet erg voor de hand wanneer er een simpel alternatief is. Wit krijgt prima kansen na 22...Ld6? 23.Lxg6! Lxe5 24. Lxh7+ (24.Txe5 hxg6 25.Txd5 Dxd5 26.Dxg6+ is remise) 24... Kxh7 25.Txe5 en met zo’n kale koning is het lastig spelen.

23.h4 Dg7

Shankland verdedigt zijn koning en verhoogt de druk op e5. Zwart staat wat beter na 23... Lxe5 (2 punten) 24.Txe5 maar dit is duidelijk een concessie en wit staat behoorlijk actief hier. Een speelbaar alternatief is 23...

Le6!? (4 punten) om via ...Lf5 de zwarte koningsstelling te beschermen. Bijvoorbeeld na 24.h5 Lf5.

r+-+-trk+ +-zp-+-wqp p+-+-vlp+ +p+lvL-+-+pzP-+-zP +-+-+-wQP+L+-zPP+ tR-+-tR-mK-

24.Te3 c6

Dekt de mooie loper op d5 en haalt de c-pion van het aangevallen veld. U krijgt 3 punten voor een van de volgende torenzetten: 24...Tae8, 24...Tad8 of 24...Tf7.

25.Tae1 Dh6

Shankland speelt het bijzonder sterk. Ineens is pion h4 niet meer een aanvaller maar een zwakte. Hij dwingt zo vereenvoudiging af. Er is natuurlijk niks mis met een stevige zet als 25...Tad8 (5 punten).

26.Lxf6 Txf6 27.Te8+

Iets taaier was 27.f3 maar ook dan staat zwart gewonnen.

27...Txe8

Zwart wil graag een stel torens ruilen. Onnodig ingewikkeld is 27...Tf8 (1 punt) 28.T8e5 Df4

29.T1e3 Dxg3 30.Txg3 Tf4 31.h5.

28.Txe8+ Kf7

Iets nauwkeuriger is het normale 28...Kg7 (3 punten) Zwart dreigt gewoon ...Dc1+ en ook ...Df4. De winst is een stuk lastiger na 28...Tf8 29.Txf8+ Kxf8 (29...Dxf8 30.h5) 30.Le4!?.

29.De5

29.Ta8 Dc1+ 30.Kh2 en nu moet zwart kiezen tussen 30...Kg7 of 30...Df4.

29...Dc1+

Iets zwakker maar zeker voldoende voor de winst is 29... Le6 (3 punten) 30.Th8 Dc1+ 31.Kh2 Df4+ 32.Dxf4 Txf4 33. Txh7+ Kf6. Winnen wordt weer een stuk moeilijker na 29...Te6 30.Txe6 Lxe6 31.Le4 Dxh4 32. Lxc6 Df6 33.Dc7+ De7 34.De5.

30.Ld1

Wit verliest ook na 30.Kh2 Df4+ en 30.De1 Dxe1+ 31.Txe1 Tf4.

30...Kg7

Ultra veilig gespeeld in de tijdnoodfase. Wit kon meteen opgeven na 30...Dxd1+ (3 punten) 31.Kh2 Te6!.

31.De7+

Wit verliest ook na 31.Te7+ Lf7 en 31.De1 c3. 31...Tf7

Maar niet 31...Lf7?? 32.Df8 mat!

32.De5+ Kh6 33.De1 Df4

En nu staat zwart totaal gewonnen. Even goed is 33...c3 ook 5 punten. Er volgde nog:

34.g4 Kg7 35.g5 c3 36.De5+ Dxe5 37.dxe5 Td7 38.h5 gxh5

39.Lc2 Lf7 40.Tc8 Td2 41.Tc7 Txc2 42.e6 Te2 43.Txf7+ Kg6

44.Kf1 Txe6 en wit gaf op de zwart damevleugelpionnen beslissen de strijd.

0–1

Recht toe recht aan

De zwarte koning weglokken met 1.f7! Kxf7 en nu komt de witte koning binnen met 2.Kd6 1-0 Daniël Kutchoukov-Rik de Wilde Dordrecht 2017.

Combineren

Diagram 1

Gijsen-Bekedam

1…Pf2+! 0-1

Diagram 2

Van Randtwijk-Bruil 1…Txc5! won een stuk.

Diagram 3

Van Hoorn-De Boer 1…Dxd3! 0-1

Diagram 4

Wedda-Noordenbos

1.Df8+! Lxf8 (1…Kh7 2.Txg7+ Dxg7 3.Tf7 +-) 2.Txf8 mat.

Diagram 5

De Boer-Mesman

1…Dc5+! 2.Ld4 Lxd4+ 3.Txd4 e5 0-1

Diagram 6

Bueno-Jongste

1…Pxg3! 2.Pxg3 Dd4+ 0-1

Diagram 7

Schoppen-Kokje

1.f3!! 1-0 Het zwarte paard heeft geen velden meer. Bijv. 1…Ph2 2.Dg3+ Ld6 3.Pxd6 Dxd6 4.Le5 +-

Diagram 8

Schoppen-Warmerdam

1…Pxf2! De koningsaanval is vernietigend. In de partij volgde nog 2.c5 Dxc5 3.Kxf2 Dxe3+ 4. Kg2 Dg5+ 5.Kf3 Te3+ 6.Kf2 Dg3 mat.

6 MAANDEN

Ch E ssb A s E A CC ou N t: Altijd en overal toegang tot de gehele ChessBase wereld!

Fritz 16

Hij wil alleen maar spelen!

Het is erg leuk met en tegen Fritz 16 te schaken. U kunt uitzien naar vele spannende partijen met uw nieuwe trainingspartner!

PlAyChEss

Online schaken tegen de rest van de wereld

liVE DAtAbAsE

Professionele recherche: 8 miljoen partijen online

My GAMEs ClouD

Alles op één plek Centraal opslaan

Fritz oNliNE

Het Schaakprogramma in de browser

ViDEos

Privé lessen van de meesters

oPENiNGs

Zo leer je openingen

trAiNiNG

Combineren, offeren en mat zetten

ENGiNE ClouD

Top Engines op de snelste hardware

lEt‘s ChECK

Weten is mat: 200 miljoen analyses

Cb NEWs

Het schaaknieuws portaal

Wanneer is het eigenlijk echt leuk om te schaken? Natuurlijk, als je wint! Sinds de 4:2 overwinning op wereldkampioen schaken Kramnik in 2006 wordt Fritz door menselijke tegenstanders echter als onverslaanbaar geacht. Tja, wie wil dan nog tegen Fritz spelen? Maar met de nieuwe Fritz 16 is het weer leuk om tegen de computer te spelen: met „Assisted Analysis“ krijgt u nog tijdens de lopende partij discrete grafische informatie. Deze FritzEmoticons laten zien hoe de tegenstander zich tijdens de partij voelt. Daarom kunt u op elk niveau, ook als u nog niet zo sterk bent, spannende partijen tegen Fritz spelen en zelfs partijen winnen! En als het onverhoopt toch niet lukt, kunt u direct na de partij samen met Fritz in de “tactische analyse” bekijken welke combinaties u heeft gemist. Op deze manier leert u snel en concreet van uw eigen fouten en weet voor de toekomst waar u op moet letten. U kunt ook de nieuwe rekentrainer „Easy Play“ starten en daarmee uw eigen persoonlijke zoekdiepte sterk verbeteren. Ach ja, apropos speelsterkte: de nieuwe Fritz 16 multiprocessor-engine is ontwikkeld door de bekende en ervaren topprogrammeur Vas Rajlich („Rybka“)

Geen enkel ander schaakprogramma biedt u zoveel mogelijkheden als Fritz 16. Toch is het programma heel eenvoudig en intuïtief te bedienen. U hoeft enkel op de opties te klikken die u nodig heeft, b.v. spelen, analyseren of online schaken. Fritz 16 start dan meteen als een overzichtelijke app met de functies die u op dat moment nodig heeft.

Met Fritz 16 blijft u bovendien mobiel: met het ChessBase Premium Account (6 maanden) heeft u de mogelijkheid de ChessBase Web Apps volledig te gebruiken (ook voor iPads, Android Tablets en smartphones): 13.000 schaak-trainingsvideos, 60.000 tactische opgaven, 8 miljoen partijen in de Live-Database en natuurlijk online schaken op playchess.com. Ook nieuw in Fritz 16: u kunt uw partij direct na afloop op playchess.com naspelen, indien gewenst met de volledige analyse!

Fritz 16 69,90 €

SYStEEMVErEiStEN VOOr Fritz 16:

Minimum: Pentium III 1 GHz, 2 GB RAM, Windows 7 of 8.1, DirectX9, Grafische kaart met 256 MB RAM, DVDROM-drive, Windows Media Player 9 en Internet. Aanbevolen: PC Intel i5 (Quadcore), 4 GB RAM, Windows 10, DirectX10, Grafische kaart met 512 MB RAM of hoger, 100% DirectX10-compatibele geluidskaart, Windows Media Player 11, DVD-ROMdrive en Internet.

Systemvereisten voor ChessBase Account: Internet en een actuele browser, b.v. Chrome, Safari. Voor Windows, OS X, iOS, Android, Linux