Schaakmagazine 2013 - augustus

Nieuwe kampioenen

Wereldkampioen Ron Langeveld

Erwin l’Ami verfrist naar open titel

Boeken, boeken, boeken

Schaken in 2030

Monique van de Griendt schreef in Schaakmagazine van april een artikel over de organisatie van het schaken in de toekomst. Met onderstaande reactie daarop probeer ik een bijdrage te leveren aan de discussie daarover.

Laten we zeggen dat je zo’n honderd jaar geleden graag schaakte. Je zocht bij jou in het dorp nog vijf of tien mensen die ook graag schaakten. Of bij jou in de buurt. Daarmee richtte je een club op, scharrelde wat borden en stukken bij elkaar en een enkele klok, zocht een plek waar je met z’n allen kon spelen, en stelde een dag in de week vast waarop je bij elkaar zou komen. Het moest wel te belopen of per fiets bereikbaar zijn. En soms kwamen er wel tien of twintig nieuwe mensen bij! Zo ging dat toen en zo ging dat anno 2013 eigenlijk nog altijd. Na verloop van tijd wilden jullie je krachten ook wel eens meten met mensen uit een ander dorp, een andere buurt, een andere stad. Daarom sloten clubs zich aan

bij een regionale bond, die dergelijke wedstrijden ging organiseren. En de KNSB deed dat op landelijk niveau.

In het jaar 2030 gaat dat heel anders. De clubs van vroeger hebben zich aaneengesloten tot veel grotere gehelen: per stad of per regio. Soms met wel enkele honderden ‘leden’. De clubs zijn netjes verspreid over het land, zoals atletiek- en kunstijsbanen. Goed bereikbaar per auto en openbaar vervoer. Met flinke speelzalen, waar elke avond tientallen spelers kunnen schaken. En elke avond van de week. Er is een interne competitie, waarvoor je elke dag kunt spelen. Waar je ook meerdere avonden per week aan kunt meedoen. En kun je niet op jouw gebruikelijke maandagavond, dan ga je deze week op dinsdag. Je moet je een half uur van te voren aanmelden, en er is een slim elektronisch systeem dat per avond een Zwitsers- of Keizer-systeem-achtige indeling maakt. Kortom: je kunt altijd spelen op een moment dat jou uitkomt.

Dat is een vorm van flexibiliteit die we vroeger niet kenden. In een andere zaal van dat

schaakcentrum kun je desgewenst ook meedoen aan een rapid- of aan een snelschaakcompetitie. Net waar je zin in hebt. Daar kun je trouwens ook ‘s avonds om tien uur nog binnen komen lopen, en een paar partijtjes spelen. En als je snel klaar bent met je partij in de interne competitie kun je hier ook aan mee gaan doen. Door de grotere omvang van het geheel, is het ook niet zo moeilijk meer om op bepaalde avonden schaakcursussen te geven. En omdat je de accommodatie toch hebt, kun je overdag ook schaken organiseren voor niet-werkenden. En iedereen betaalt gewoon voor de diensten die hij of zij afneemt. Dat kan ook in de vorm van een of ander abonnement. De ‘omzet’ van een dergelijk megaclub is maatgevend voor de afdracht aan de KNSB. Hoeveel leden er precies zijn, is helemaal geen issue meer. Dat moest je vroeger weten voor de subsidies, maar die bestaan al zo’n tien jaar nauwelijks meer. Het afschaffen daarvan was destijds een mooie aanleiding om bovenstaande vernieuwingen in gang te zetten. Maar ook los daarvan was een meer flexibele en meer hedendaagse organisatievorm gewenst.

Nol van ’t Riet, Gouda

Nico Schouten senioren- en veteranenkampioen

Het NK voor senioren en veteranen werd voor de 41ste maal gehouden in het Bilderberghotel in Oosterbeek. Dit jaar werd de nieuwe FIDE-regel voor senioren toegepast. Dat betekent: een senior moet op 31-12-2013 de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt. Deze laatste leeftijdgrens was eerst 60 jaar. Getransponeerd naar het gecombineerde NK Senioren/Veteranen betekende dit: een senior moet op 31 december 2013 de leeftijd van 50 jaar hebben bereikt en een veteraan moet op 31 december 2013 de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt. Voor het deelnemen aan het gecombineerde NK geldt bovendien een toelatingsgrens van Elo-rating 1900 of meer.

In totaal waren er 28 deelnemers die zeven ronden speelden. Al vrij snel in het toernooi raakte oud kampioen Van den Berg door enkele remises op te veel achterstand om nog voor de hoofdprijs in aanmerking te kunnen komen. Dat leverde een spannend toernooi op want wie zou de opvolger worden. Bij het ingaan van de laatste ronde stond Van Oosten alleen op kop met een half punt voorsprong. In die laatste ronde moesten vier van de vijf koplopers tegen elkaar. Het werd een buitengemeen spannende ontknoping want Van Oosten verloor met zwart van Van Lanen en Schouten (de nummer 2 op weerstandspunten in 2012) won van Algera. De winst van Vogel met zwart tegen Van Wageningen mocht hem toen niet meer baten.

Nico Schouten won zowel het senioren- als het veteranenkampioenschap en kreeg beide kampioenschapsschalen overhandigd. Met een bijdrage van de KNSB mag hij aan een EK of WK senioren (volgens de FIDEdefinitie) deelnemen.

Het vijfronden open seniorentoernooi kende 136 deelnemers.

Het 42ste toernooi, waarvoor sponsor Bilderberghotel reeds het groene licht gaf, zal waarschijnlijk in de periode van 5 tot en met 11 juli 2014 worden gehouden. Aan het eind van 2013 zullen de speeldata definitief worden vastgesteld. (fm)

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Gert Devreese

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Eric van Reem

Nol van ’t Riet

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

fax: 023-5254353

e-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning volgende nummer: week 43

Sluiting kopij: 24 september 2013

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

e-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out: Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Lisa Schut won voor het eerst de titel bij de vrouwen

Schaaktechniek

Hebt u net zo'n scherp oog als Anna-Marie Hulleman? Wit heeft een pion gewonnen, maar zijn laatste zet 16.b3 was erg ongelukkig. Wat speelt zwart?

Slim.nl verlengt sponsorovereenkomst jeugd internetschaak

De KNSB en slim.nl zetten hun samenwerking nog een jaar voort. Op vrijdag 5 juli werd bij het Nederlands Kampioenschap een nieuw contract voor een jaar ondertekend.

Directeur Joost Wasch van slim.nl: “We zijn in 2010 met een driejarig contract gestart en verlengen dit met een jaar omdat we vinden dat we er nog niet alles uit hebben gehaald wat erin zit. We hebben de afgelopen jaren inspanningen gedaan en nu gaan we oogsten. Bovendien is het al succesvol: we krijgen positieve feedback van middelbare scholen en ouders. Schaken kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van kinderen en daar dragen wij aan bij.”

Ambassadeur en media-expert Hans Böhm blijft bij het project betrokken: “Nieuwe concepten zoals de Schaakchallenges die we met slim.nl organiseren, kennen een incubatietijd. Het duurt even voor het beklijft.

We hebben ook geleerd. We sluiten nu een contract met scholen. Die kunnen beter iets organiseren voor groepen kinderen. Eerder richtten we ons op de schaakclubs maar die hebben vaak te weinig knowhow en mankracht. Zo’n Challenge is bijna een militaire operatie!”

Mark van der Werf, directeur van het bondsbureau: “Het primaire doel is het promoten van het schaken. De schaakverenigingen betrekken we er zoveel mogelijk bij. Het is natuurlijk mooi als het ook leden oplevert.

Dat gebeurt al bij het internetschaak.”

“Met de sponsoring laten we zien dat we maatschappelijk betrokken zijn”, vertelt Wasch. “Slim.nl richt zich op ouders die de toekomst van hun kinderen serieus nemen. Ouders en kinderen moeten steeds meer zelf doen. De school faciliteert en besteedt

meer aandacht aan vaardigheden dan aan kennis. Met onze software laten we ouders de mogelijkheden zien om hun kinderen te ontwikkelen. Bovendien zijn de jonge schakers de ‘power computergebruikers’ van de toekomst.”

Slim.nl is dé webwinkel voor iedereen die werkt of leert aan een VO of (V)MBO/ ROC-onderwijsinstelling. Bij slim.nl zijn eenvoudig en met hoge korting legale software, laptops, tijdschriften, boeken en allerlei computeraccessoires te verkrijgen. Naast studenten en hun ouders kunnen ook docenten en medewerkers bij slim.nl terecht. Op de foto zien we van links af Mark van der Werf, Hans Böhm en Joost Wasch.

(Monique van de Griendt)

Grote Clubactie kan clubs geld opleveren

De grootmeesters Anatoli Karpov en Jan Timman zullen tijdens het jaarlijkse schaakfestival in Groningen een tweekamp van vier partijen spelen. De Groningse organisatoren noemen het een waardige afsluiting van het Nederland – Rusland jaar, die zal plaatsvinden op een aansprekende locatie in de binnenstad van Groningen. De heren zitten van 26 tot 29 december tegenover elkaar. Er zullen ook nog andere activiteiten met beide eregasten van het toernooien georganiseerd. De informatie daarover zal te vinden zijn op www.schaakstadgroningen.nl.

Een kleine vierhonderd euro. Zoveel geld hebben 44 schaakverenigingen in het afgelopen jaar gemiddeld per club overgehouden aan de Grote Clubactie. Voor wie het nog niet weet: de Grote Clubactie is al ruim veertig jaar een uitgelezen methode om iets te doen aan de soms krappe clubkas.

De Grote Clubactie bestaat uit een landelijke loterij. Loten kunnen alleen verkocht worden via de sportvereniging. Een lot kost drie euro. Daarvan gaat tachtig procent naar de clubkas. Per lot dus € 2.40. U kunt snel uitrekenen hoeveel het verkopen van

een flink aantal loten uw vereniging kan opleveren. Dat verkopen hoeft overigens niet fysiek te gaan, het kan tegenwoordig ook online.

Meer weten? Neem dan een kijkje op www.clubactie.nl.

De laatste MATTEN!?

‘MATTEN is de Hard Gras over schaken. Het staat vol met leesverhalen over schaken en schakers. Dus geen partijen, geen analyses, en slechts een enkel diagram. Grimmige, vrolijke en ontroerende verhalen over genieën en bijna-genieën. Met foto’s en cartoons. MATTEN is er niet alleen voor de actieve schaker, maar voor iedereen met een brede culturele belangstelling, of met een sluimerende liefde voor het spel.’

Dat vertelden de redacteuren Dirk Jan ten Geuzendam, Allard Hoogland en Rob van Vuure bij de presentatie van het eerste nummer in De Brakke Grond in januari 2007. Alle nummers werden daarna lovend door de pers ontvangen. Boven het eerste Vooraf stond ‘Eindelijk’, omdat je bij wijze van spreken achteraf niet begrijpt dat het idee

zo lang moest rijpen om een tijdschrift te maken met gebundelde schaakverhalen, die zoals iedere clubschaker weet alleen binnenskamers in de geheimzinnige schaakwereld spraakmakend voor het grijpen liggen, en gaan over de duistere wandelgangen van onbekende en vooral bekende schakers. Boeiende verhalen die niet zijn genoteerd. Het laatste extra dikke nummer staat er weer vol van: o.a. over J.H. Donner, Walter Brown, Bobby Fischer. Kasparov en Karpov, Wijk aan Zee en De Foto met de naaktmodellen van Jennifer Shahade naar Marcel Duchamp.

Maar boven dat Vooraf staat het korte ‘Af’. Niet bedoeld als aankondiging van iets vanzelfsprekends als nr. 12 eindelijk klaar, maar als klaar, hierna volgt er niets meer. Een definitief einde: MAT. De bevestiging volgt als een doodsbericht in de slotalinea: ‘Met veel plezier hebben we dit tijdschrift de afgelopen zes jaar gemaakt. Dit is het laatste nummer. We hopen dat u MATTEN zult missen. Adieu!’. Na zes jaar stopt de redactie er door tijdgebrek mee en stopt

Historische schaakvarianten

De schaakspelers van Lucas van Leyden is waarschijnlijk het oudste Nederlandse schilderij met een schaakmotief. Van Leyden heeft dit kunstwerk in 1508 geschilderd en het is nu te bewonderen in de Gemäldegalerie in Berlijn. Direct zal opvallen dat het op dit schilderij afgebeelde schaakbord uit 12 x 8 velden bestaat. Het zou onjuist zijn te denken dat de schilder niet bekend was met het schaakspel. Hij heeft er hier bewust voor gekozen een in de Middeleeuwen populaire variant van het schaakspel af te beelden: het zogenaamde Koerierschaak

Wie wil weten hoe Koerierschaak werd gespeeld zou kunnen overwegen het onlangs verschenen boek Schaakvarianten; 50 varianten op het schaakspel van Adrey Caljé aan te schaffen. De nadruk ligt in dit boek op de praktische toepassing van schaakvarianten. Caljé zet de spelregels van elke variant helder uiteen en demonstreert ze vervolgens aan de hand van een voorbeeldpartij.

Ook de Motiefgroep Schaken besteedt in haar Historische Schaakvarianten Special,

geschreven door Hans Bodlaender en Klaus Bodlaender, aandacht aan diverse schaakvarianten waaronder Koerierschaak. Daarbij ligt de nadruk echter niet zozeer op hedendaagse schaakvarianten, maar meer op varianten van het schaakspel die in de

ook de uitgever New In Chess er geen geld meer in. Toch maar aanschaffen: Nummer 12-2013. Prijs €14,95.

Hopelijk start er spoedig een nieuwe, in de geest van het spel, partij of komt er een vrijwilligersinitiatief tot stand, want vooral daarom schaak ik eigenlijk. Het is verslavend MATTEN!

Het afscheid van MATTEN werd gevierd in café de Koningshut en het restaurant Haesje Claes. (Bas Beekhuizen) (Zie ook blz. 23, red.)

schaakgeschiedenis zijn voorgekomen en zo hebben bijgedragen aan de huidige vorm van het schaakspel. Deze Special is voor 2 Euro + portokosten bij de Motiefgroep te bestellen: www.euwe.nl. Meer informatie via de secretaris, robspaans@scacchis.nl.

René Duret

Schut en Reinderman verrassende winnaars in NK

Mocht u voor het Nederlands Kampioenschap van dit jaar hebben ingezet op de hoogst gerate spelers, dat kwam u bedrogen uit. Zhaoqin Peng, honderd ratingpunten boven de rest van het deelnemersveld en Tea Lanchava, winnares van vorig jaar, redden het niet. Ook favoriet Sokolov stelde teleur. Nederlands Kampioenen Lisa Schut en Dimitri Reinderman verrasten toeschouwers, deelnemers en vooral zichzelf.

Lisa Schut: “De eerste ronde was een beetje rommelig, iedereen moest er wat inkomen, dat merkte je wel aan de partijen. Daarna won ik redelijk soepel van Peng en Tea, dat had ik niet verwacht. Tegen Iozefina Paulet speelde ik een partij uit één stuk, ik kwam met een iets betere positie uit de opening en kon een kwaliteit offeren, aanvallen vind ik altijd leuk. Na drie overwinningen voelde ik een beetje de spanning, maar al met al scoorde ik toch genoeg.

Peng was op papier natuurlijk de sterkste, ze heeft de meeste ervaring en het meest uitgebreide openingsrepetoire. Maar ik dacht tevoren dat ik van iedereen zou kunnen winnen of verliezen. Het zijn allemaal sterke spelers, Iozefina en Marlies Bensdorp bijvoorbeeld hadden eerder een rating van 2350. Iedere ronde leverde verrassingen op. Peng kwam helemaal terug, maar toen verloor ze van Tea. En Arlette van Weersel begon goed, maar verloor toen drie keer achter elkaar. Iedereen heeft goede en mindere partijen gespeeld.”

Niet voorbereid

Schut: “Eerlijk gezegd heb ik me niet echt voorbereid. Ik was van plan om aan mijn openingen te werken maar uiteindelijk heb ik dat niet gedaan. Ik had uitgezocht wat iedereen speelde, maar daar bleef het bij. Daar schaam ik me wel voor. Ik speelde een internettoernooitje, maar dat is eigenlijk niks. Er kwamen allerlei dingen tussen, ik moest een universiteit kiezen en ging verhuizen. Ik wil graag kinderarts worden en ga in september geneeskunde studeren. Ik vind het schaken een heel mooi spel, maar de levensstijl ligt me niet echt.” “Bovendien heb ik al twee jaar de ziekte van Pfeiffer”, vertelt Schut, “en moest ik van de dokter rusten. Ik moet een strak ritme aanhouden met veel regels, zo mag ik maar een half uur sporten per dag en geen schaaktoernooien spelen. Maar ik had al toegezegd en wilde niet afzeggen, al moest dat eigenlijk wel. Daarom had ik ook niks verwacht. Ik ging gewoon spelen en had nooit gedacht dat ik kampioen zou worden.”

Even leek het erop dat Roeland Pruijssers rechtstreeks op de titel afstevende.

Het was Schuts eerste vrouwen NK, in eerdere jaren kon ze het kampioenschap niet combineren met school of andere toernooien. Dit jaar zegde ze toe, mits het toernooi sterk genoeg bezet zou zijn. Schut: “Ik wilde graag eens in Nederland spelen, dat doe ik nooit. Het is één van de leukste toernooien die ik heb gespeeld. De sfeer is prima, het was erg gezellig. We gingen met andere schakers uit eten of naar de film.”

Sokolov favoriet

Bij afwezigheid van de kampioen van vorig jaar, Anish Giri, die deelnam aan de FIDE Grand Prix cyclus, was Ivan Sokolov met de hoogste rating favoriet in het algemeen kampioenschap. Zelf zag hij dat ook zo. “Ik denk logisch: ik heb de hoogste rating, ik ben de beste speler, dus ik ga winnen.” Maar hij verloor van Roeland Pruijssers en scoorde een reeks remises, waarna hij tegen de nummer laatst, Sipke Ernst, zijn rating moest redden.

Kampioen Dimitri Reinderman: “Dat de hoogste ratings niet hebben gewonnen, kan gebeuren, zo gaat dat soms gewoon. Het zit ook wel dicht bij elkaar en het zijn allemaal sterke schakers. Dat ik kampioen ben geworden, was voor het grootste deel geluk!

Barrage! Dimitri Reinderman (l) hield het hoofd koel.

Roeland en Robin van Kampen blunderden. Ik heb natuurlijk goede zetten gespeeld, maar als zij die blunders niet maken dan win ik die partijen niet.”

Lage verwachtingen

Net als Schut, had Reinderman vooraf lage verwachtingen. Reinderman: “Twee jaar geleden speelde ik het Open SPA toernooi en dat ging heel matig. Vorig jaar in het NK had ik twee uit zeven, dat was heel slecht. Dus ik dacht deze speelgelegenheid heeft het gewoon niet voor mij! Als ik niet laag eindig, is het al een meevaller. Ik verloor meteen met wit van Wouter Spoelman, toen baalde ik wel. Op een gegeven moment begon ik toch partijen te winnen. Na elke overwinning werd ik wat optimistischer. Voor de laatste partij deed ik gewoon wat ik het hele toernooi al deed en het lukte me om rustig te blijven. Al met al heb ik niet het gevoel dat ik veel beter speelde dan vorig jaar.”

Reacties

Tea Lanchava: “Ik heb een eigen bedrijf en weinig tijd voor schaken. Misschien moet ik toch maar stoppen want ik merk dat ik simpele zetten mis nu ik minder schaak.”

Zhaoqin Peng: “Het ging minder dan verwacht. Maar ik heb ook lang geen toernooien gespeeld. Ik dacht zelfs aan stoppen, maar ik wil die titel nog terugpakken!”

Marlies Bensdorp: “Mijn laatste toernooi was in 2011, ik heb zo’n drie jaar nauwelijks geschaakt. Ik ben na het EK landenteams voor mijn vriend geëmigreerd naar Frankrijk. We hopen dit jaar te gaan trouwen. Ik heb Frans geleerd en een baan gevonden. Mijn vriend is schaaktrainer en we spelen bij Cannes Echec. Hij heeft me met de openingsvoorbereiding geholpen. Ik heb zelf wat aan tactiek gedaan want dat is toch eigenlijk het belangrijkste. Ik was als vijfde geplaatst en ben dat ook geworden. Toch had ik graag meer willen winnen, maar je moet realistisch zijn, ik heb niet genoeg tijd voor het schaken gehad.”

Wouter Spoelman: “Omdat ik de barrage verloor is het een dubbel gevoel, nu ben ik net niet kampioen. Maar ik ben overall wel tevreden, op papier was ik één van de ondersten. Mijn laatste toernooi speelde ik twee jaar geleden. Ik wil arts worden,

Barrage

“Als voorbereiding heb ik de aanbevelingen van Chuchelov opgevolgd”, zegt Reinderman. “Dat houdt in dat je energie bespaart tijdens het toernooi en je normale ritme aanhoudt. Voorbereiden deed ik ‘s avonds en niet ’s ochtends voor de partij.” Reinderman en Spoelman eindigden samen bovenaan en moesten een snelschaakbarrage spelen om de nationale titel. Reinderman: “Ik had ervaring, want in het BSG toernooi onlangs, heb ik ook de barrage gewonnen, en ik ben van nature vrij cool.”

Tijdens het uur dat de hoogst geëindigde spelers moesten doorbrengen voor de barrage, oogde Reinderman inderdaad het meest relaxt. Hij becommentarieerde de finish van een Touretappe en speelde zich warm tegen Stefan Kuipers. Kuipers: “Ik won met 3-2 en was eigenlijk voor Wouter omdat hij een leeftijdsgenoot is.” Spoelman was zichtbaar nerveus, keek strak voor zich uit en liep af en toe heen en weer tussen

café en terras.

Gelegenheidsduo Hans Böhm en Jan Smeets trakteerden de toeschouwers op hun vrolijke mening over de barragepotjes die op een groot scherm verschenen. Reinderman speelde volgens Böhm in de geest van de Batavieren nadat Spoelman ‘door het centrum kwam joekelen’. Spoelman gebruikte teveel tijd, verloor de eerste partij en pleegde in de tweede harakiri, aldus Böhm. Smeets vond de potjes een anticlimax en deed de aanbeveling minimaal met een rapidtempo te spelen.

Een opgeluchte Reinderman verzocht Böhm haast te maken met de prijsuitreiking omdat hij nog naar een popquiz moest. Reinderman: “Als profschaker kan ik dit prijzengeld heel goed gebruiken. Ik ben ontslagen door mijn Nederlandse schaakclub. Waarom is een beetje onduidelijk, ze wilden op een andere manier verder gaan.” De kersverse Nederlands kampioen is dus transfervrij!

dat is mijn passie. Een leven als schaakprof zit er voor mij niet in. Ik wil wel fanatiek schaken maar het is iets voor erbij.”

Robin van Kampen: “Ik ben happy. Het ging beter dan vorig jaar, toen scoorde ik 50 procent, nu plus 2, voor mijn gevoel ben ik vooruit gegaan. Ik heb bijna geen remises gespeeld en had interessante partijen. Van Dimitri verloor ik en dat was niet nodig. Maar het was een rare partij dus dat kan gebeuren. Ik had Dimitri moeten afstoppen maar aan de andere kant moet iedereen die kampioen wil worden ook wel een beetje geluk hebben. Ik vind Sokolov het lastigst om tegen te spelen. Ik verloor van hem in twintig zetten, dat was niet fijn.”

Roeland Pruijssers: “Ik ben gefinisht met een half uit drie, dat is teleurstellend. Tegen Robin en Dimitri heb ik het laten liggen. Ik studeer psychologie en dat blijft mijn eerste keuze.”

Jan Smeets: “Ik heb helaas een halfje minder dan vorig jaar! Ik begon heel slecht, ik was een beetje ziek, maar dat ging over en mijn spel bleef slecht. Misschien moet ik voor een toernooi wat serieuze trainingspotjes spelen. Of ik volgend jaar weer meespeel beslis ik tegen die tijd wel, ik kijk er nog niet echt naar uit!”

Ook de KNSB was tevreden over de ambiance en bedankte daarvoor met name de medewerkers van het SPA toernooi. Naast natuurlijk de sponsors Science Park Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam, het USC, de gemeente Amsterdam, NH Hoteles, BDO en Vancis. Directeur van het bondsbureau Mark van der Werf: “We hopen dat het volgend jaar net zo’n prachtig toernooi wordt als het dit jaar was!”

NK Algemeen

1. Dimitri Reinderman 5½

2. Wouter Spoelman 5½

3. Robin van Kampen 4½

4. Ivan Sokolov 4

5. Roeland Pruijssers 3½

6. Erwin L’Ami 2½

7. Jan Smeets 2

8. Sipke Ernst ½

NK Vrouwen

1. Lisa Schut 6

2. Anne Haast 4

3. Tea Lanchava 4

4. Zhaoqin Peng 3½

5. Marlies Bensdorp 3

6. Arlette van Weersel 3

7. Iozefina Paulet 2½

8. Martine Middelveld 2

Reinderman kampioen na barrage met Spoelman

Aardverschuiving op NK

Bij afwezigheid van Anish Giri en Loek van Wely leken Ivan Sokolov en Jan Smeets de grote favorieten bij het NK, met misschien Erwin l’Ami als gevaarlijke outsider. Maar het bleek deze keer volkomen onvoorspelbaar, dit NK leek een beetje op een op hol geslagen Tour de France-peloton waarin een grote patron ontbrak. Iedereen kon van iedereen winnen! uiteindelijk ging de titel naar Dimitri Reinderman, al had hij daar wel een snelschaakbarrage voor nodig tegen Wouter Spoelman. Het was echt een heerlijk toernooi, als aandachtig internet-toeschouwer heb ik me geen moment verveeld.

In de eerste ronde leek alles nog heel vertrouwd. Robin van Kampen zette de partij heel ambitieus op, maar met zwart tegen Ivan Sokolov is dat natuurlijk niet zonder risico. De oudkampioen ging dwars door het midden, dit miniatuurtje is weer een hapklaar brokje voor een van zijn uitstekende leerboeken.

Een paard naar de rand, het ziet er zo lelijk uit en alleen dat is al voor de meeste spelers genoeg om niet eens naar Pa4 te willen kijken. Maar Sokolov is de sjablone voorbij, dit is echt de spijker op zijn kop. Van belang is dat zwart na 13. .. Pxa4 14. Lxa4 niet goed kan rokeren – na 14. .. 0-0 is 15. Pe6! fxe6 16. Lxh6 onaangenaam, en mogelijk is 15. Lxd7 Lxd7 16. Ph5! nog sterker.

13. .. De7

Na 13. .. Lg7 14. Pxc5 Pxc5 is 15. e5! sterk, om na zowel 15. .. dxe5 als 15. .. Lxe5 met 16. Pxg6! een rechtse directe uit te delen.

14. Pxc5 Pxc5 15. Dd4! De5

Niet goed was 15. .. 0-0? 16. Ph5! maar misschien was het onooglijke 15. .. Th7 nog het minste kwaad.

16. Df2!

Sokolov - Van Kampen

Stelling na 12. .. Pac5

Puur strategisch bezien heeft zwart een mooie stelling, met prachtige blokkadevelden op e5 en c5 voor zijn paarden. Maar zijn stelling heeft ook nadelen: een ontwikkelingsachterstand en een onveilige koning. Wit moet dus snel optreden, en als er iemand is die dat goed begrijpt dan is het Sokolov wel. Zijn volgende zet vind ik zelf de mooiste of in ieder geval de diepzinnigste van het hele toernooi. 13. Pa4!

Ontwijkt dameruil, en loert naar h4 en f7.

16. .. De7

Dekt beide zwakke punten, maar nu komt de ellende weer uit een andere hoek.

17. e5!

De klassieke doorbraak, echt het handelsmerk van Sokolov. Zwart heeft geen keus – zo’n pion kun je niet in leven laten.

17. .. dxe5 18. d6!

De slagroom op de cake. 18. .. cxd6 19. Pd5 Df8 20. Pc7+ is uit, en ook 18. .. Dxd6 19. Pxg6 fxg6 20. Df7+ Kd8 21. Td1 is hopeloos.

18. .. Df6 19. Dxc5 exf4 20. La4+ en zwart gaf op. Na 20. .. c6 is 21. Lxc6+ beslissend.

Een geweldige start voor Sokolov, maar meteen in de tweede ronde duikelde hij alweer van zijn roze wolk. In een chaotisch middenspel was Roeland Pruijssers handiger.

Tcd3 (niet 37. Txb3? d4!) 37. .. Teb8 38. Pxd5 Lxb2 39. a5! met als idee 39. .. Txa5? 40. Pe7+ Kf8 41. Pc6! en wit wint. 35. .. De7? 36. Pxd5

Daar gaat een tweede pion, zwart moet het nu van hele vage rommelkansen hebben. 36. .. De6 37. Pc7! Df6 38. Lxg5 Txg5 39. Pxa8 Txb5 40. axb5

Deze vrijpion geeft snel de doorslag.

40. .. De5 41. Pc7 De2 42. Tcc1 Dxb2 43. b6 Da3 44. Le4 b2 45. Tb1 La2 46. b7 Lxb1 47. Ld5+ Kh7 48. b8D Lf5 49. Tf1 h5 50. De8 Kh6 51. Le4 Lxh3 52. Tb1 en 1-0.

Dat betekende 2 uit 2 voor debutant Pruijssers, maar in de derde ronde ging hij hard onderuit tegen Erwin l‘Ami. Niet ten onrechte staat L’Ami bekend als de man van het kleine voordeeltje, maar als het moet kan hij ook heel aardig aanvallen. En als je dan kansloos bent weggebeukt, zegt hij na afloop een beetje verontschuldigend dat het toevallig allemaal net klopte. Inderdaad, een gevaarlijke klant.

Pruijssers - Sokolov Stelling na 35.Db5

Zwart heeft een pion geofferd voor actief spel maar helemaal voldoende is het niet, ook niet na 35. .. Lf6 36. Dxe8 Texe8 37.

L’Ami - Pruijssers Stelling na 15. .. Tae8

Zwarts laatste zet is misschien

niet de meest nauwkeurige. In aanmerking kwam 15. .. c6 met het plan d6-d5, om de sluipmoordenaar op a2 uit te schakelen.

16. Lg5! hxg5

Zwart kan het offer niet negeren, na 16. .. c6 17. Pf4 d5 18. h5! krijgt wit sterke aanval. 17. hxg5+ Ph5 18. Pf4 Dxg5 De enige verdediging tegen de dreiging 19. Pxh5. 19. Pxh5

Nu had zwart beslist 19. .. gxh5! moeten spelen. Na 20. f4 Dg4 21. Dxh5+ Dxh5 22. Txh5+ Lh6 23. fxe5 Txe5 24. Tdh1 Tf6 25. Pd5 Tg6 26. Pf4 Tf6 zie ik niets beslissends voor wit.

19. .. Dxe3+? 20. Kb1 gxh5

Of 20. .. Dh6 21. Pxg7 Dxh3 22. Pxe8! en wit wint.

21. Dxh5+ Dh6

Kost de dame, maar 21. .. Lh6 22. Pd5! is nog erger. 22. Dg5!

De rest is eenvoudig. 22. .. Le6 23. Txh6+ Lxh6 24. Th1 Pf7 25. Df6 Lxa2+ 26. Kxa2 en zwart gaf op.

Wouter Spoelman, de laagste ratinghouder in Amsterdam, speelde het toernooi van zijn leven. Hij bleef als enige on geslagen en met het repertoire van Kasparov 2000 (Aangenomen Damegambiet en Najdorf) handhaafde hij zich soepel. In de laatste ronde moest hij met zwart winnen van Erwin l’Ami, en dat deed hij op grandioze wijze.

verder? Slaan op d4 faalt op de penning met 35. Le3, en intussen zit Pg2-f4 er wel aan te komen. Met aanval op pion d5, en bovendien moet zwart dan rekening houden met e5-e6 en winnende aanval voor wit. Kortom, genoeg ingrediënten voor een portie gezonde stress, maar Spoelman houdt het hoofd koel en hij vindt een schitterend dameoffer.

34. .. Txd4!

Toch, zonder vrees voor de penning.

35. Le3 Txd1!!

Nog sterker dan 35. .. Db2 36. Dxb2 cxb2 37. Lxd4 Tc1 38. Lxb2 Txd1 en wit heeft een gunstiger versie dan in de partij.

36. Lxb6 Td2! 37. Dc1 c2! En vooral niet 37. .. Pxb6? 38. Txc3! De vrijpion moet het vuile werk doen.

38. Dxd2

Na 38. Le3 Td1 39. Db2 d4 40. Lc1 Pxe5 41. Pf4 Ld6 is wit aan handen en voeten gebonden. Ondanks zijn dame achterstand gaat zwart met d4-d3 gewoon doordrukken.

38. .. c1D 39. Dxc1 Txc1 Dit eindspel staat heel slecht voor wit. De vrije zwarte d-pion is vrijwel onstuitbaar, en het paard op g2 doet niet mee. En dit moest Spoelman vijf zetten geleden allemaal voorzien, wat een concept!

Dan de nieuwe kampioen. Dimitri Reinderman begon slecht met een nul tegen Spoelman, maar zijn herstel was fenomenaal. Via overwinningen op Smeets, L’Ami, Ernst en Van Kampen meldde hij zich weer in de top van het klassement. In de laatste ronde moest hij het met zwart opnemen tegen Roeland Pruijssers. Een gevreesde aanvalsspeler, en daarom besloot Reinderman de stofzuiger aan te zetten in het Frans. Dat is een variant, waarin al heel snel de dames geruild worden. Daar houden die aanvalsspelers helemaal niet van, en Pruijssers leek inderdaad wat minder gefocust dan in zijn andere partijen. Natuurlijk is de remisemarge erg groot in de stofzuiger, maar Reinderman ging ervan uit dat Spoelman met zwart nooit van L’Ami zou kunnen winnen. Een inschattingsfoutje, maar Pruijssers – zo’n jongen die altijd wil winnen – ging veel te ver en kreeg toen het deksel op de neus.

Pruijssers – Reinderman 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Pf6 4. e5 Pfd7 5. f4 c5 6. Pf3 Pc6 7. Le3 cxd4 8. Pxd4 Lc5 9. Dd2 Lxd4 10. Lxd4 Pxd4 11. Dxd4 Db6

van te maken.

16. .. Ld7 17. Thf1 g5!

L’Ami - Spoelman Stelling na 34. Pg2

Tijdnood, beide spelers in hun laatste minuten. Zwart staat veelbelovend op de damevleugel, maar hoe moet dat precies

40. Ld4 Td1 41. Lb2 d4 42. f4

Pb6 43. La3 Pc4 44. Lxf8 Kxf8 45. Tb3 d3 46. Tc3 Pb2 47. Tb3 Td2 en wit gaf op. Tegen Txg2+ en d3-d2 is niets meer te verzinnen.

De stofzuiger in optima forma! Als zwartspeler moet je wel de verwikkelingen na het pionoffer

12. Dd2 Dxb2 13. Tb1 Da3 14. Pb5 goed kennen.

12. Pb5 Dxd4 13. Pxd4 Ke7 14. Ld3 Pb8!

Het paard op d4 is de trots van de witte stelling en moet zo snel mogelijk ondervraagd worden.

15. Kd2 Pc6 16. Pb3

Een matig veld voor het paard, maar wit probeert er nog iets

Veel is er nog steeds niet aan de hand, maar zwart heeft nu iets van een initiatiefje.

18. g3 Tag8 19. Tf2 gxf4 20. gxf4 Tg7 21. Te1 Tf8 22. c4 dxc4 23. Lxc4 b6 24. Tc1 Tfg8 25. Ke3

Interessant was 25. Lb5!? Pxe5 26. fxe5 Lxb5 27. Tc7 Ld7 28. Txa7, maar na de tekstzet kabbelt de partij rustig verder. 25. .. Tg1 26. Txg1 Txg1 27. a3 f6 28. exf6+ Kxf6 29. Pd2

Wit houdt er nog wat spel in. Na 29. Td2 Ke7 30. Ld3 h6 31. Pd4 Pxd4 32. Kxd4 is het wel heel erg gelijk.

29. .. Te1+ 30. Kd3 Le8 31. Pe4+ Ke7 32. Pc3 Lg6+ 33. Kd2 Th1 34. Ke3 Te1+ 35. Kd2 Th1 36. Lf1

Wit doet nog een halfbakken winstpoging. Na 36.Ke3 Te1+ wordt het remise door zetherhaling. 36. .. Pd4

Wouter Spoelman speelde het beste NK uit zijn carrière.

Dimitri Reinderman begon met verlies maar stoomde daarna door naar de titel.

Een bepalend moment in het kampioenschap van Nederland 2013. Reinderman

op schaaksite.nl: “Dreigt slaan op h2, maar dat leek me nogal opzichtig.”

37. a4??

Pruijssers ziet de elementaire dreiging volkomen over het hoofd. Na het juiste 37. Ke3 Pf5+ 38. Kd2 Pd4 39. Ke3 is het weer remise door zetherhaling.

37. .. Txh2! 38. Txh2 Pf3+ 39. Ke3 Pxh2 40. La6 Pg4+ 41. Kd4?

De pijp is helemaal leeg bij Pruijssers. 40. La6 leek al een beetje uit de richting, maar met

de tekstzet speelt wit echt alsof er geen vrijpion op h7 staat. Natuurlijk had hij met 41. Kf3 een beetje in de buurt moeten blijven.

41. .. h5 42. Pb5 h4 43. Pxa7 h3 44. Lb7 h2 45. Pc6+ Taaier was 45. Lg2. Nog een keer Reinderman zelf op schaaksite.nl: “Zwart moet nog een paar nauwkeurige zetten doen. 45. .. Kf6! 46. Pc6 Lc2 waarna a4 en/of f4 eraf gaat en zwart bijv. gewoon zijn h-pion voor de witte loper kan ruilen.”

45. .. Kd6 en opgegeven. Na 46. Pe5 Pxe5 47. fxe5+ Kc7 48. Lg2 Le8! gevolgd door Lc6 wint zwart een stuk.

Lisa Schut oppermachtig bij de vrouwen

De 19-jarige Lisa Schut was een klasse apart bij de vrouwen. Ze greep de titel met 6 uit 7 en versloeg Peng en Lanchava, traditiegetrouw de grote namen op een vrouwen-NK. Lisa Schut is nog jong, maar haar stijl heeft niets meisjesachtigs. Ze kent haar openingen goed en speelt heel agressief. Een beetje macho zelfs, haar doortastende spel doet aan Judit Polgar denken.

In de tweede ronde won ze van veelvoudig kampioene Zhaoqin Peng. Geen briljante partij, maar wel een overwinning die vertrouwen geeft voor de rest van het toernooi.

20. .. d5?

Kost eigenlijk gewoon een pion.

21. exd5 exd5 22. Pf5 Lf8

Want 22. .. Pxc4 23. Lxc4 dxc4

24. Pxb6! is onspeelbaar.

23. cxd5 Txc1 24. Lxc1 Df6 25. Pe3

Zwart heeft een beetje activiteit, maar voldoende voor de pion is dat niet.

25. .. b5 26. Pb2 Pb6 27. f4

Ped7 28. Lf3 Tc8 29. Pd3 Pc4

30. Lg4 Tc7?

Hier staat de toren niet handig. Beter was 30. .. Td8, waarna het nog niet zo gemakkelijk is voor wit.

31. Pxc4 bxc4 32. Pe5! Lc8

Want 31. .. Pxe5 32. fxe5 Dxe5

33. Lf4! verliest meteen.

33. Lb2 c3 34. Lxc3! Wint een tweede pion.

34. .. Txc3 35. Lxd7 Lxd7 36. Pxd7 Dd6 37. Pxf8 Kxf8 38. Dd4 Txa3.

Haalt een pionnetje terug, maar geeft de c-lijn prijs. Ook een alternatief als 38. .. Tc2 39. Te1 ziet er hopeloos uit.

39. Tc1 f6 40. f5!

Ontneemt de zwarte koning het vluchtveld g6.

Schut legt uit

Schut - Peng

Stelling na 20. Le2

Een rustig drierijen-systeem, en na iets beschaafds als 20. .. Pg6 kabbelt de partij kalmpjes verder. Natuurlijk, wit staat beter maar alles is nog mogelijk. In plaats daarvan achtte Peng de tijd rijp voor actie.

40. .. Ta2 41.Tc8+

En zwart gaf op wegens 41. .. Kf7 42. Da7+ De7 43. Tc7.

In de vierde ronde won Schut van Iozefina Paulet. De manier waarop is tekenend voor haar temperament. Ze kon kiezen voor dameruil met een duidelijke plus, of een kwaliteitsoffer met

Schut - Paulet

Stelling na 20. .. Dh5

Hier zouden oude meesters handenwrijvend de dames ruilen. Na 21. Dxh5 Pxh5 22. c3 is de zwarte stelling bijzonder onaangenaam. Schut doet het anders.

van Peng won. 21. Txf4! Dxd1+ 22. Tf1 De2 Of 22. .. Dxc2 23. f6 exf6 24. gxf6 Lh8 25. Le4 en wit wint. 23. Lf3 Db5 24. Pc3! Heel praktisch gespeeld, waarom moeilijke varianten uitrekenen als 24. g6 Txf5 25. Dxh7+ Kf8 26. Lh6 Ke8 27. Dxg7 Txf3 28. Txf3 Dxd5 29. Df7+. Het wint allemaal wel, maar het kan zoveel simpeler.

24. .. Dxb2 25. Ld5+ Tf7 Want 24. .. Kh8 25. g6 gaat mat. 26. Lxf7+ Kxf7 27. Dc4+ Ke8 28. f6

Allemaal forcing moves, alles gaat met tempowinst.

28. .. Lf8 29. De6 Tb8 30. fxe7 Lxe7 31. Pd5!

Orkaan Schut heeft een spoor van verwoesting achtergelaten.

31. .. Dxc2

31. .. Kd8 32. Lb6+ helpt ook al niet.

32. Pf6+ Kf8 33. Dg8 en mat.

Lisa

hoe ze

De kadercursussen van de KNSB

Het nieuwe schaakseizoen breekt aan. Denkt uw vereniging ook aan de toekomst? Is het kader bij u op peil? De KNSB biedt opnieuw een breed assortiment aan de cursussen aan. Geschikt voor nieuw kader, maar ook voor reeds actieve kaderleden die zich willen bijscholen.

Voor informatie kunt u terecht op het bondsbureau bij Sacha Schiermeier. sschiermeier@schaakbond.nl of 0235254025. Kijk ook op www.schaakbond.nl/ opleidingen.

Bij het sluiten van dit nummer van Schaakmagazine waren de onderstaande cursussen gepland.

Start cursus

September

25 september

1 oktober

oktober

oktober

oktober

17 oktober

9 september

9 september

9 september

september

september

28 oktober

28 oktober

oktober

oktober

23 november

Omschrijving Plaats

Schaaktrainer 2 Venlo

Schaaktrainer 1 Amsterdam

Schaaktrainer 1 Apeldoorn

Schaaktrainer 1 Den Haag

Schaaktrainer 1 Friesland

Schaaktrainer 1 Axel

Schaaktrainer 3 Utrecht

Scheidsrechter A Eindhoven

Scheidsrechter A Nijmegen

Scheidsrechter A Rotterdam

Scheidsrechter A N-Holland

Scheidsrechter A Friesland

Indelingsdeskundige A Nijmegen

Indelingsdeskundige A Rotterdam

Indelingsdeskundige A N-Holland

Indelingsdeskundige A Friesland

Themadag Jeugdschaak Arnhem

”Het is goed om meer met de stof bezig te zijn”

Wat heb je als cursist aan een KNSBcursus. Sietske Greeuw, sinds een jaar leraar wiskunde aan het Barleaus Gymnasium in Amsterdam, is een van de velen die in de afgelopen jaren een cursus Schaaktrainer van de KNSB heeft gevolgd. In 2009 de cursus Schaaktrainer 1, in 2012 Schaaktrainer 2. Schaakmagazine vroeg wat ze daarvan heeft opgestoken.

“Toen die cursus in 2009 werd georganiseerd was ik 24 en gaf ik al acht jaar les. Eerst bij mijn oude club Schaakmat in Noord-Scharwoude, later bij mijn huidige vereniging VAS. Vanwege mijn rating gaf ik alleen les aan de stappen 2, 3 en 4, voor Stap 1 vonden we altijd wel mensen. Ik vond het geen probleem om ongediplomeerd les te geven, maar toen de cursus langskwam dacht ik: dat ga ik ook doen. Ik heb op die cursus kennis gemaakt met Opstapje 1, dat kende ik nog niet. En ik heb goed geleerd om aan beginnende leerlingen les te geven. Ik had de gewoonte om de loop van de stukken in een keer uit te leggen. Dat is te veel voor jonge kinderen. Ik heb geleerd hoe je jonge kinderen met spelletjes en Opstapje 1 schaken kunt leren.”

Heb je die kennis kunnen toepassen?

“Ik heb na de eerste cursus schaakles op basisscholen gegeven. Daar verdiende ik ook geld mee, het lesgeven op de club is vrijwilligerswerk. Op school heb je te maken met grotere groepen en met specifieke problemen. Die kinderen zijn minder geneigd om te luisteren dan kinderen die naar de club komen. Kinderen willen dingen doen, paard opjagen, stukken slaan. En zo’n grote groep vraagt meer groepsmanagement, maar dat krijg je niet echt in de cursus.

Als je al ervaring hebt met lesgeven heb je minder aan de cursus Schaaktrainer 1, maar je steekt er toch wel wat van op. Veel mensen hebben de neiging te snel te willen op een te hoog niveau. Die weten niet goed wat een kind wil. Ik vind de cursus schaaktrainer 1 ook erg geschikt voor ouders.´

Wat is bij het geven van de lessen belangrijker, goed kunnen schaken of didactisch vermogen?

“De didactiek is veel belangrijker. Je moet vooral didactisch goed zijn. Voldoende schaken kan je al snel, maar je moet natuurlijk wel interesse in het spelletje hebben.”

Wat heb je van de cursus Schaaktrainer 2 geleerd?

“Je leert reflecteren op de stappen en op je eigen bezigheden. Je moet twee lesjes geven en een schaakactiviteit (helpen) organiseren. Daar krijg je feedback op. En je

leert het lesgeven in een breder spectrum te zien. Je kunt Schaaktrainer 2 eigenlijk niet goed doen zonder Schaaktrainer 1 te hebben gedaan. Want daar leer je de basisvaardigheden van de didactiek. Als je zelf al les geeft kan je voorbeelden van je eigen praktijk naar de cursus meenemen en daar met anderen over praten. Dat doen we trouwens op onze club ook. Ik raad aan om niet alleen maar de cursus volgen, maar tegelijk aan de slag te gaan op een club. Bij VAS betrekken we ook oudere jeugdspelers bij het lesgeven. Zij geven dan Stap 1. Op die manier kunnen ze didactische vaardigheden leren en je kunt die jeugdspelers goed gebruiken voor je club.”

Hoe heb je het geleerde in de praktijk gebracht?

“In het afgelopen jaar heb ik bij VAS een groep Stap 3 + gegeven. En voor de KNSB heb ik bij de stertrainingen een 1* groep gedaan. Dat zijn kinderen van zeven tot tien jaar met een rating van 800 tot 1000. Die trainingen duren 2½ uur. Zeker, dat is lang voor zulke jonge kinderen. Dat moet je goed plannen.”

Wat is er door de cursussen verbeterd aan je lessen?

“Dat is moeilijk aan te geven. Ik ben denk ik beter gaan nadenken hoe je les begint, hoe je de voorkennis van de vorige keer ophaalt. En ook hoe je de les afrondt. Het is goed om meer met de stof bezig te zijn.” (MbdW)

Correspondentieschaker Ron Langeveld schaker van het jaar

”Ik heb mijn wereldtitel niet gevierd”

Toen Ron Langeveld (46) in oktober 2012 zeker was van de wereldtitel correspondentieschaak, bouwde hij geen feestje. “Ik was er na ruim tien jaar een beetje klaar mee. Wereldwijd zijn er zo’n 6.000 correspondentieschakers. Dat is een kleine niche. En er zijn veel WK-Finales. Ik ben de 26e wereldkampioen, maar het 27e en 28e WK zijn alweer gestart. Zo bijzonder is het ook weer niet.”

Wanneer ben je met correspondentieschaak begonnen?

Ron Langeveld: “Ik ben nu 46. Ik ben ermee begonnen in 1990, toen ik in Rotterdam studeerde. Voor mijn studietijd had ik wel bij een bordschaakvereniging gezeten, waar ik me op een blauwe maandag bij had aangesloten. Tijdens mijn studies hield ik dat niet vol. Toen ben ik op aanraden van een vriend, met correspondentieschaak begonnen. Dat kan je gewoon vanuit huis doen, wanneer je er tijd voor hebt. Je hebt meer vrijheid.”

In 2000 won Langeveld het NK Correspondentieschaak. Als NK-winnaar mocht hij aan de halve finale van het WK meedoen. Hij begon daaraan in 2001 en werd derde met 7 uit 10. De eerste drie mochten door naar het kandidatentoernooi. In het kandidatentoernooi dat in 2005 begon, won Langeveld zijn groep en haalde de geweldige score van 10 uit 12, met een TPR van ruim 2800. Hij zat in de WK-finale.

Hoe liep de 26ste WK-Finale, waaraan je vanaf 2010 deelnam?

“Heel soepel. Ik zag het vooraf ook helemaal niet als een kansloze missie. Ik was wel beducht voor dark horses. Zo zat er één sterke bordschaker tussen: de Braziliaanse GM, Rafael Leitao, misschien wel de sterkste Zuid-Amerikaanse bordschaker. Een topper. Hoe gaat zo iemand zo'n toernooi in? Als hij alles daarop inzet, kan hij het toernooi winnen. Als hij het er maar zo'n beetje bijdoet, wordt het een lastiger verhaal. Dat weet je niet van tevoren, je moet je dus voorbereiden op maximale tegenstand. Ik had wit tegen Leitao. Ik heb bewust een variant gekozen waar hij weinig vrijheid in had, een beetje een gedwongen variant.

Achteraf, na de partij, zei hij me: 'Als je dit in bordschaak tegen me had gespeeld, had ik waarschijnlijk niet de juiste verdediging gevonden.' Het is niet iets wat je makkelijk achter het bord vindt. In correspondentieschaak is het wat makkelijker om de juiste zet te vinden. Ik heb die opening niet gekozen vanwege de winstkansen, meer vanwege het gedwongen karakter ervan. Het was een variant die hij ook als toernooifavoriet niet had kunnen winnen. Het werd dus remise. Als ik die partij van Leitao had verloren, was ik misschien geen wereldkampioen geworden. In de WK-Finale speelde ik 16 partijen tegelijk, er zijn 17 deelnemers. Van die 16 heb ik er zes gewonnen. Ik won de 26e WK-Finale met een punt voorsprong.”

Hoe sterk schat je je zelf in als bordschaker?

“Ik heb bij SV De Baronie in Breda zo’n 14, 15 partijen gespeeld die meetelden voor mijn interne rating. Of die betrouwbaar was, weet ik niet. Ik ga veeleer af op partijen die ik toen speelde tegen een goeie vriend, die wel een rating had, maar ten slotte ook is gestopt met bordschaak. Hij had een rating van zo’n 2100. Hij was in bordschaak wel beter dan ik omdat hij er een bepaalde routine in had.”

Geduld

Moet je voor correspondentieschaak een speciale persoonlijkheid hebben? “Geduld is heel belangrijk. Je moet ook economisch zijn. Je hebt best een wetenschappelijke inslag nodig, maar ook een bepaald pragmatisme.

Als je 16 partijen tegelijk speelt en je aandacht gelijkmatig over die partijen wilt

verdelen, kijk je hoeveel dagen je nog hebt tot de volgende deadline. Dan probeer ik die nog beschikbare tijd volledig te benutten, ook al heb ik mijn zetkeuze al gemaakt. Je kan nog 100 dagen tijd hebben in een stelling die niet heel spannend meer is, waarvan je weet dat het remise wordt of dat je gaat winnen. Dan kan je toch best een week wachten met het sturen van je zet. Dat heeft het voordeel dat je die week niet meer wordt lastig gevallen met een antwoord in die partij en tegelijk grondiger naar een andere, spannender, partij kan kijken.

Goede spelers doen automatisch aan goed tijdsmanagement. De spelers die meteen na de zetkeuze hun zet insturen, komen niet aan de bak in een correspondentietoernooi. Je moet ook niet te veel hooi op je vork nemen. Ik speel doorgaans maar een toernooi tegelijk, maar sommige spelers kunnen gewoon geen nee zeggen.

De nummer 1 op de wereldranglijst toen ik wereldkampioen werd, is zo iemand. Die Oekraïner, Papanin, is inmiddels afgezakt tot onder de top-25, omdat hij meerdere toernooien tegelijk speelt en dat wellicht moet zien te combineren met een druk bestaan met een gezin en jonge kinderen. Dat lukt gewoon niet.”

Kan een correspondentieschaker er nog een privéleven op na houden?

“Jaja. De WK-Finale begon in 2010, het jaar waarin ik trouwde. Ik ben aan het WK begonnen toen ik al samenwoonde met mijn huidige vrouw. En uiteraard heb ik ...’

Haar meegedeeld dat je correspondentieschaker was.

“Nou, medegedeeld. Ik heb me gewoon moeten aanpassen. Als vrijgezel kun je naar bed gaan wanneer je wil. De enige verantwoordelijkheid die je hebt is dat je ’s morgens een beetje fris uit je bed stapt en naar je werk gaat. Met een partner is dat anders. Dan moet je op gezette tijden naar bed. En dat lukte, het heeft geen conflicten opgeleverd.”

Hoeveel tijd stop je in correspondentieschaak?

“Ik ben IT’ er, ik ben computerprogram-

meur. Ik breng sowieso veel tijd voor de computer door. Op weekdagen besteedde ik er twee tot drie uur per dag aan. In het weekend maakte ik er zes uur per dag voor vrij. Als je kansen wil creëren in een correspondentiepartij, moet je in bepaalde stellingen soms uren verder zoeken.”

Ervaar je als correspondentieschaker spanning?

“Nee. Na het WK schreef ik me in voor een Invitatietornooi. Ik wilde nog wel correspondentieschaak spelen, maar was het toch een beetje aan het afbouwen, speelde minder fanatiek. Ik nam het niet meer zo nauw. En zo voerde ik een verkeerde zet in tegen mijn vriend David van den Hoeven. Ik deed dat op de iPhone en vergat daarbij een tussenzet, die ik eerst had moeten spelen. Daardoor verloor ik meteen een stuk, iets dat me in al die jaren daarvoor niet was overkomen. Die eerste keer krijg je daar wel een knauw van. Maar David wilde niet op die manier van me winnen en bood tegelijk remise aan. Dat plaatste me voor een moreel dilemma: na lang wikken en wegen ben ik dan toch op het remisevoorstel ingegaan. Zoiets is wennen voor de perfectionist die ik toch wel ben.’

Engine

‘Sinds zeven jaar is de engine onontbeerlijk om je aan de top te handhaven’, zei je eens.

“Klopt. Met de juiste hardware is het nu mogelijk foutloze partijen te spelen in correspondentieschaak. Ik gebruik zelf niet meer dan twee, drie engines bij mijn partijen. Meestal Houdini, Komodo, Stockfish. In de loop van de jaren heb ik niet per se de sterkste programma’s gekozen, wel programma’s die in hun berekeningen van elkaar afwijken.

Ik ga er vanuit dat je meer uren in een partij moet stoppen dan je tegenstander om je winstkansen te vergroten. Er zijn spelers die voor een zet de computer gewoon een nacht laten aanstaan maar ik ben er van overtuigd dat zoiets niet de doorslag geeft voor toernooiwinst. Om een tegenstander te kunnen verslaan is het meestal nodig om te blijven zoeken naar zetten die verborgen liggen achter de horizon waar engines altijd mee werken, ook al laat je ze een dag rekenen. Het is ofwel die horizon, ofwel een aanwijsbare zwakte in de evaluatie van de engine die er voor zorgt dat de beste zet soms niet bij de eerste een, twee of drie beste berekeningen worden opgehoest. Om die situaties te herkennen heb je eigenlijk twee dingen nodig: een gezonde scepsis ten

aanzien van wat de engine voorstelt en een zekere mate van onzekerheid over de keuze van de zet. De onzekerheid zorgt ervoor dat je niet te vroeg concludeert dat een zet de beste is. De eerste ingeving mag dan vaak goed zijn maar ik denk dat je er geen toernooien mee wint op topniveau. Hiervoor is het juist nodig dat je blijft zoeken binnen de tijd die je ter beschikking hebt en deze is veelal ruimer dan je denkt.

Met die aanpak haal ik goeie resultaten. Ik geloof de computer niet zomaar, ik ga de competitie met de computer aan door van alles uit te proberen totdat ik 'beet' heb. Daarnaast bestudeer ik het type spel van mijn tegenstanders. Tegenstanders met een voorliefde voor scherpe modevarianten zoek ik meestal op in rustige positionele openingen en andersom. Dit is een psychologische aanpak die simpelweg hout snijdt, zeker als je zelf flexibel kunt opstellen qua speltype en openingskeuze.

Hoewel ik de engines gebruik, kruip ik ook achter het bord om zelf iets creatiefs te bedenken. Negentig procent van de ideeën kan je na een computer-check gewoon opbergen, het draait om de resterende tien procent waarmee je het verschil kan maken.”

Wat zijn je sterke punten in het werken met de computer?

“Handig zijn met de computer is wel nuttig, maar het is niet echt doorslaggevend. Het is niet zo ingewikkeld om een computer te bedienen of om met software om te gaan. Mijn kwaliteiten zijn geduld en veel zaken systematisch afwerken. Ik meen dat Kotov in zijn boek Think like a grandmaster eens een mooie opsomming heeft gegeven van de valkuilen waar een schaker in kan lopen. Als je vijf alternatieven hebt om te kiezen kunnen er bij controle met de engine vier vervallen. Dan trek je de conclusie dat optie vijf de juiste weg moet zijn en speel je die zonder afdoende controle. Dat is de valkuil, die voor correspondentieschaak misschien nog wel meer geldt dan voor bordschaak. Op basis van eliminatie kiezen, is niet voldoende. Je moet de weg blijven volgen om te zien of het de juiste weg is.

En dan, misschien iets ongrijpbaars, je moet op een gegeven moment toch een stelling aanvoelen, aanvoelen of een bepaalde voortzetting kansrijk is of niet. Dat kun je niet uitleggen, daar zijn geen regels voor. Dat is voor iemand met een rating van 1100 niet weggelegd.”

Ron Langeveld ontving tijdens het congres van de internationale correspondentieschaakfederatie een medaille en oorkonde. Foto: Aneta Bochnacka, www.ab-foto.pl.

Genieten

Aan de wereldtop is het tegenwoordig bijna altijd remise. Komt het einde van het correspondentieschaak langzaam in zicht? (Overtuigd) “Neen. Allereerst telt niet alleen het resultaat. Van een goed gespeelde partij die remise wordt, kun je ook genieten. Ten tweede, de perfecte voorbereiding en uitvoering in correspondentieschaak vergen veel tijd, en als je die tijd echt besteedt dan kun je toch je winstpercentage halen. Dat nog weinig wordt gewonnen, heeft te maken met de praktijk. Je kunt niet elke dag vier, vijf uur analyseren. Tenminste, ik kan het niet, ik heb er niet genoeg tijd voor.

Ik heb nu de extra handicap dat ik een nieuwe motivatie moet zoeken. Zo is het volgende logische doel nummer één van de wereld te worden, maar dat gebeurt automatisch begin volgend jaar, omdat Joop van Oosterom wegens inactiviteit dan van de ratinglijst verdwijnt. Als nummer 2 op de lijst hoef ik daar niets voor te doen, dat is geen stimulans.

Als nieuwe uitdaging heb ik daarom Twan Burg, een sterke bordschaker (FIDE-rating 2479) die ook is gestart als correspondentieschaker gevraagd om twee demonstratiepartijen te spelen. In september beginnen we eraan. We zetten die partijen op internet, zodat het publiek ze kan volgen. Ik weet zeker dat Twan die partijen serieus gaat aanpakken.”

Wat is er zo leuk aan correspondentieschaak? Het duurt wel erg lang.

“Het hangt van je insteek af. Als het alleen maar gaat om het resultaat, en ik ben wel een type dat voor het resultaat gaat, raken andere invalshoeken, zoals genieten van een mooie stelling, wat op de achtergrond.

Toch kan je in correspondentieschaak, net als in bordschaak, genieten van een mooie partij, een mooie stelling.

Van research doen thuis, kan zowel een correspondentieschaker als een bordschaker genieten. Het bijhouden van de literatuur, het bijhouden van je database, van de engines die op de markt komen. Het spelen met de engines, het ontdekken van de zwakke punten van bepaalde engines. Zelfs Houdini heeft zwakke punten.”

Heb je nooit een inzinking waarbij je je afvraagt: waar ben ik mee bezig?

“De enige inzinking, eigenlijk geen echte inzinking, bestaat erin dat je worstelt met het feit dat er gewoon te weinig uren in een dag zijn. (lacht) Je moet op een gegeven moment de knoop kunnen doorhakken.”

Wereldkampioen

Heb je het gevierd, toen je wereldtitel zeker was?

“Nee, eigenlijk niet”

Is dat niet wat vreemd, je was er ruim 10 jaar mee bezig.

“Ik was er een beetje klaar mee. Blij dat het

eindelijk gedaan was. Maar later werd het opgepikt door collega’s op het werk, die mijn foto in Schaakmagazine hadden zien staan. Toen kreeg ik wat meer aanspraak. Kijk, wereldwijd zijn er misschien 6000 correspondentieschakers actief. Vergeleken met het bordschaak is correspondentieschaak een kleine niche. En er zijn nu best wel veel WK-finales. Ik ben de 26e kampioen, en de 27e en 28e WK’s zijn alweer gestart. Zo bijzonder vond ik het nou ook weer niet.”

Was je verbaasd dat je in juni de prijs voor Schaker van Het Jaar kreeg in het Max Euwe Centrum?

“Ik wist het twee weken vooraf. Ik was eerder verbijsterd dan verbaasd. (lacht) Ik geloofde mijn ogen niet bij die mail. ‘Dit kan niet waar zijn’. De organisatie vroeg me in die mail of ik naar de plechtigheid kon komen. Dan weet je nog niet precies waarvoor. Maar als die prijs in die mail wordt vernoemd, krijg je natuurlijk wel een donkerbruin vermoeden.

Ik kende die prijs niet eens. Het is een initiatief vanuit de KNSB. En ik was toch een beetje gewend geraakt dat bordschakers een beetje denigrerend deden over correspondentieschakers.”

Hoe plaats je jezelf tussen vorige Nederlandse correspondentiekampioenen?

“Ik heb veel respect voor Gert Timmerman als bordschaker en als correspondentieschaker minstens evenveel. Timmerman

stond op eenzame hoogte toen hij nummer 1 van de wereld was.

Hij is nog veel extremer dan ik in het nemen van tijd voor een correspondentiepartij. Zijn partijen waren als laatste klaar. Hij nam gewoon alle tijd die hij kreeg. Veel correspondentieschakers zijn te gehaast, omdat ze snel graag van de overwinning willen proeven. Gert Timmerman is het beste voorbeeld van iemand die het optimale uit zijn toernooien haalde. Dat heeft hij tot in de perfectie uitgevoerd.”

Je bent nu wereldkampioen correspondentieschaak. Een mijlpaal. Ga je er nu mee stoppen?

“Volledig stoppen niet, ik ga het wel anders doen. Ik wil geen heel zware correspondentietoernooien meer spelen, zodat ik meer tijd kan vrijmaken voor mijn gezin en mijn hobby’s, zoals fotografie. De nummer 1 zijn, is niet meer zo belangrijk, want ik heb al bewezen dat ik dat kan. En misschien ga ik wel weer aan bordschaak doen.

En ik heb met Anish Giri gepraat bij de uitreiking van de Schaker van het Jaar-prijs. Giri is een lichtpunt in Nederland, een echt talent die het in zich heeft om ooit wereldkampioen te worden. Als ik daar een bijdrage aan kan leveren door correspondentiepartijen door te sturen dan doe ik dat uiteraard met veel plezier. Binnen de wereldbond voor het correspondentieschaak verzorg ik ook deze databases en dus zit Anish nu dichter bij de bron dan zijn collega's.”

Zes wereldkampioenen. Van links af: Pertti Lehikoinen, Ron Langeveld, Fabio Finocchiaro, Marjan Šemrl, Fritz Baumbach en Horst Rittner. Foto: Aneta Bochnacka, www.ab-foto.pl.

In deze Voorloper:

Anna-Marie Hulleman

denkt eerst rustig na

Partijen van Anna-Marie

Eeuwig schaak

Het ONJK was weer leuk

Jeugdkatern Schaakmagazine

Ze is twaalf jaar. Met Hemelvaart werd ze derde bij het NK-D voor meisjes in Rijswijk. Bij het NK-E in Waalwijk in 2011 werd ze gedeeld eerste. En bij de pupillendag in 2008 werd ze het tweede meisje bij H-tjes. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Anna-Marie Hulleman.

Piet Peelen

Anna-Marie Hulleman

denkt eerst rustig na

“Ik was 2½ jaar jong toen mijn vader een partij schaakte. Iemand heeft mij toen de loop van de stukken uitgelegd. Thuis heeft papa mij later steeds meer geleerd. Hoe elk stuk gaat en waar het goed in is. En hoe een schaakklok werkt.”

Toen ze zes jaar was nam hij haar mee naar de club, De Schaakmaat, in Apeldoorn. Dat was op zaterdag. “Daar kreeg ik stap 1 van Hessel Visser.” Toevallig riep die haar vader ooit terug naar school. “Een half uur fietsen om voor het schoolteam te spelen. En geheel onverwacht won ik ook nog!”. Typerend voor de enorme stimulator van het schaken, Hessel Visser. Anna-Marie: “Die geeft leuk les! Samen met allemaal andere kinderen maken we de opgaven uit het werkboek. Daarna spelen we competitie.”

Verrast

Haar eerste toernooi was de nationale pupillendag in Gouda. “Dat was leuk. En het ging heel goed. Ik werd zesde en was tweede bij de meisjes in de H-categorie. Ik was verrast!” Ze vindt het leuk om toernooien te spelen. “Dan leer je weer nieuwe vrienden kennen.” Bij de F werd ze kampioen van Nederland bij de meisjes. “Daar ben ik best trots op. Ik kreeg een mooie beker die op m'n dressoir staat.” Van haar vader leerde ze het mat van Greco. “Dan offer je je dame om mat te zetten. Ik heb het zelfs in een echte partij op het bord gehad!” Sinds ze in Stap 3 zit krijgt ze elke vrijdagavond twee uur toptraining. Nico Zwirs en Stefan Kuijpers geven die aan een groep van zes. “Dat is leuk! We bekijken partijen en dan raden we zetten. Voor elke zet kun je punten krijgen. Ook spelen we eindspelen uit tegen

hen. En ik moest een keer thuis een presentatie voorbereiden. Ik liet de groep een partij zien die ik zelf gespeeld had. Op het demonstratiebord!”

Onbevangen

Met de club speelde ze in diverse teams. “Met het E-team speelden we voor het NK. Gezellig, met z'n allen helemaal naar Groningen!” Vader Hessel: “Anna-Marie speelt lekker onbevangen. Ze durft fouten te maken! Soms verbaast ze me door uit moeilijke posities nog helemaal terug te komen.”

Nico: “Anna-Marie is altijd vrolijk! Ze heeft veel plezier in het schaken.”

Als ik Anna-Marie naar haar kracht vraag geeft ze niet meteen antwoord. “Ik denk eerst rustig na! Ik wil zo goed mogelijk worden. Het liefst speel ik aanvallend!”

Foto Naomi de Ridder

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

3 maart 2001

Apeldoorn

De Gong, Matengaarde

Rekenen

Vioolspelen, tekenen

M´n vader

De Schaakmaat

Dokter

Patat

Partijen van Anna-Marie

Aliya Scholten - AnnaMarie Hulleman

HiQ Invest NK D Rijswijk 2013

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6

4. Pc3 Lc5 5. d3 0–0 6. Lg5 h6

7. Lh4 d6 8. Pd5 Kh8 9. Pxf6 gxf6

Aliya heeft de zwarte koningstelling verzwakt.

10. h3 De7 11. 0–0 Tg8 12. Pd2 Lxh3

19. .. Txg2+ 20. Kf1 Txf2+ 21.

Ke1 Tgg2 22. Tdb1 Pg6 23. Lxg6+ Kxg6 24. Ph4+! Kg5 25.

Pxg2 Txg2 26. Kd1 Kg4 27.

Kc1 Kf3 28. b3 La3+ 29. Kd1

Ke3 30. Ke1 Tg1, mat, 0–1.

Voor deze spannende partij kreeg Anna-Marie de spektakelprijs!

Anna-Marie HullemanLorena Kalkman

HiQ Invest NK D Rijswijk 2013

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4.

Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lc4 e6 7.

Lg5 Le7 8. Pf3 Pbd7 9. 0–0 b5

10. Lb3 Lb7 11. Te1 0–0 12.

Dd3 Pg4 13. Ld2 Pde5 14. Pxe5 Pxe5 15. Dg3 Lf6 16. f4

Pg6 17. Tad1 Lh4!

Met een Röntgenaanval wint Lorena de kwaliteit!

33. Pd5+ Kf8 34. Db6

Deze dubbele aanval wint een stuk!

34. .. Te8 35. Dxb7 f6 36. Pf4 Dg3

Dxg4 15. Lxf7 Lb6 16. Ld5

“Het lijkt alsof de loper op g3 gedekt staat, maar dat is niet zo.” 16. .. Dxg3

“Want een gepend stuk is geen goede verdediger. Ik vind dit er wel grappig uit zien.”

17. Tf1 Pxd5 18. Kh1 Dg4 19. exd5 Pd4 20. Pxd4 Dh4+ 21. Kg1 Lxd4 22. c3 Lb6 23. Df3 Thg8 24. g3

Gepend stuk is geen goede verdediger! 12. Kh1 had de pion g2 ontpend.

13. Df3

Tegenaanval op Lh3 en f6!

13. .. Lg4

13. .. Txg2+ 14. Kh1 Dd7! 15. Dxf6+ Kh7 met aanval was moeilijk te vinden.

14. Lxf6+ Kh7 15. Lxe7 Lxf3

16. Pxf3 Pxe7 17. Lxf7 Tg7 18. Lh5 Tag8 19. Tfd1 19. Ph4! dekt g2 en stopt de zwarte aanval. Nu komen de torens beslissend binnenvallen.

18. Dg4 Lxe1 19. Txe1 Dh4 20. Df3 Lc6 21. Tf1 Tfe8 22. Dd3

Tad8 23. f5 Pe5 24. Dd4 exf5

25. Txf5 Kf8 26. Lg5!

Deze dubbele aanval wint de kwaliteit terug!

26. .. Dg4 27. Lxd8 Txd8 28. Le6

Zet een gevaarlijke batterij op, maar Lorena vindt knap een verdediging! Omdat pion d6 gepend is kon wit een paard winnen met 28. Txe5! dxe5? 29. Dxd8+.

28. .. Ke8 29. Lb3 Lb7 30. h3

Dg6 31. Pd5 Kf8 32. Pc7 Ke7

37. Txe5

Wint de partij met een mooi uitschakelen verdediger als slotzet! De enige nederlaag van de latere kampioene. Alleen de computer vond nog een slimme redding met eeuwig schaak met: 37. .. De3+ 38. Kh1 Dc1+ 39. Kh2 Dxf4+ Daarom was eigenlijk beter 37. Pe6+ Txe6 38. Lxe6 met winst.

37. .. dxe5 38. Df7, mat, 1–0

Xiao Hao BuitenhuisAnna-Marie Hulleman

De Schaakmaat 2013

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. Pc3 Lc5 5. 0–0 d6 6. h3 Le6 7. d3 De7 8. Lg5 h6 9. Lh4 g5 10. Lg3 0–0–0 11. Pd5 Lxd5 12. Lxd5 Dd7 13. Te1 g4 14. hxg4

24. .. Tdf8

Lijkt logisch, nog een aanvaller erbij halen met aanval op de dame. Maar is er een onverwachte redding...

Hier kon Anna-Marie toeslaan met 24. .. Txg3+! 25. Dxg3 Dxg3+. 25. Dg2

Na 25. Dxf8+! Txf8 is de toren van g8 weg en kan wit de dame slaan! 26. gxh4.

25. .. Txg3

Opnieuw is pion f2 gepend! 26. Dxg3 Dxg3+ 27. Kh1 Dh3+, 0–1

Foto Naomi de Ridder

Eeuwig schaak

Pascal Losekoot

Kijk maar naar het volgende voorbeeld. Zwart heeft een sterke aanval, de toren is op e3 binnengekomen en zwart heeft een stuk meer. Gelukkig kan wit remise maken.

Soms loopt een partij niet helemaal zoals je had gehoopt, en moet je vechten voor remise. Eeuwig schaak is dan soms een mooie uitweg. Het is nuttig om een aantal patronen te kennen waarmee je eeuwig schaak kan maken.

volgt 2. d6 met groot voordeel voor wit. Zwart heeft een verrassende verdediging: 1. .. Txc7! 2. Dxc7 Pg4 Zwart dreigt mat op h2, het paard moet daarom geslagen worden: 3. hxg4 Df2+ 4. Kh2 Dh4+ 5. Kg1 Df2+ enzovoort. Het offer was niet genoeg voor een winnende aanval, maar wel voor de remise.

Hier lijkt zwart een probleem te hebben. Wit heeft twee prachtige vrijpionnen. Op 1. .. Tc8

Zes opgaven met eeuwig schaak

Opgave

Opgave 3

Wit aan zet Hoe redt wit het halve punt?

De2+ 5. Ka3 Da6+.

lijk het mat verdedigt. Na 3. exf5 heeft zwart echter een schaakveld erbij gekregen: 3. .. De5+ 4. c3

2. Kb2 en dan 2. .. Lf5, wat -tijde

Dxg5+ en dan wordt het wel -eeu wig schaak), maar (bijvoorbeeld) 1. .. Ta8 spelen. De witte aanval wordt afgeslagen: 2. Dxh7+ Kf8 3. Dh8+ Ke7 en wit gaat mat. Opgave 6. Nee, zeker niet. Zwart speelt 1. .. De1+ (of eerst 1. .. Lf5)

Opgave 5. Nee. Na 1. Pg5 moet zwart niet terugslaan (1. .. fxg5? 2.

Opgave 4. Ja: 1. Tf2! Txf2 2. Dh5+ Kg8 3. De8+ Kh7 4. Dh5+.

Opgave 3. 1. Th6+! Lokt de koning. 1. .. Kxh6 2. Pg8+ Kh5 3. Pf6+ Kh6 4. Pg8+.

Opgave

Opgave

Zwart

Kampioenen en liefhebbers in Borne

De Open Nederlandse jeugdkampioenschappen werden opnieuw in sportcentrum ‘t Wooldrik het Twentse Borne gespeeld. Met ruim 250 jongens en meisjes was het weer lekker druk. En er werd fanatiek geschaakt zoals je op de foto’s kunt zien.

We gaan niet alle prijswinnaars noemen, daarvoor moet je maar op de website onjk.nl kijken. Wel een paar bijzonderheden. Zyon Kollen won net als vorig jaar de oudste groep en heeft nu al vijf titels op het ONJK gewonnen. Hij heeft maar liefst tien keer meegedaan in de laatste elf jaar. Ook Maarten van Harten

was erg tevreden. Vorig jaar won hij de C-groep, nu was de beste bij de B’s. Op naar de A-titel.

Jasper Beukema was bij de D-tjes de beste kampioen van allemaal. Hij won al zijn dertien partijen. Zijn familie deed het helemaal goed. Zus Louise won bij de meisjes B en broer Constantijn werd gedeeld tweede in de GH-groep. Ook de familie Nguyen had een goede week. Lucas werd vierde in de EF-groep, broer Kevin vierde in de A-groep.

De foto’s op deze pagina werden gemaakt door Daan Stam.

Jeroen Bosch

Wereldkampioen Anand zal in november zijn titel verdedigen tegen de nummer 1 van de wereld Magnus Carlsen. Algemeen is de verwachting dat Anand ondanks zijn reusachtige ervaring het erg zwaar zal krijgen tegen de ruim twintig jaar jongere Magnus. Als om dit te onderstrepen won Carlsen in het Tal Memorial in juni van dit jaar met schijnbaar speels gemak van de wereldkampioen. Het is de laatste partij die de kemphanen tegen elkaar hebben gespeeld dit jaar voordat de match op 6 november begint in het Indiase Chennai.

Magnus CarlsenViswanathan Anand

Tal Memorial Moskou 2013 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 0–0 5. Pge2

Een solide bestrijdingswijze van het Nimzo-indisch. Zou zwart nu op c3 slaan zoals hij vaak doet in deze opening dan kan wit met het paard terugslaan en hoeft hij zijn pionformatie niet te verminken.

5. .. d5 6. a3 Le7

Een goed alternatief is 6. .. Ld6. 7. cxd5 Pxd5

Hier is 7. .. exd5 een nog populairder systeem. 8. Ld2

Een flexibele zet die gevaarlijker is voor zwart dan het meer klassieke 8. g3. 8. .. Pd7

Anand wijkt als eerste af van een oude partij van hem tegen

Aronian uit 2002, die verder ging met 8. .. Pxc3 9. Lxc3 b6 10. Pg3 Lb7 11. Ld3 Pd7 12. Dc2 h6 13. 0–0 Pf6 14. e4 en de partij eindigde in remise.

Een probleem voor zwart is dat

hij zich nog niet goed kan bevrijden met .. c5: 8. .. c5 9. dxc5 Lxc5 10. Dc2 b6?! 11. Pxd5 exd5 12. Lc3 Le6 13. Td1 Pd7 14. g3 en zwart heeft onvoldoende actief spel voor de geïsoleerde pion: Bosch - Van der Stricht, KNSB meesterklasse 2005. 9. g3 b6

Om de dameloper te ontwikkelen en eventueel later .. c5 te spelen. Zwart komt nu echter in een passieve stelling terecht. Kunt u na de tekstzet net als Carlsen aantonen dat wit nu een prettig positioneel voordeeltje kan krijgen?

De lezer heeft wit

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten die ook punten opleveren.

In de schaduw van het Nederlands kampioenschap vond in Amsterdam het SPA toernooi plaats. De Oekraïner Andrey Sumets en Etienne Goudriaan wonnen met 7 uit 9.

De laatste zou met een TPR van boven de 2600 ongetwijfeld een meesternorm hebben gescoord, hij speelde echter tegen te weinig buitenlandse tegenstanders. Goudriaan kende eerder een

verdienstelijk optreden in Wijk aan Zee; de meestertitel lijkt daarom een kwestie van tijd. Karel van der Weide

2. Zwart

Erwin L’Ami verfrist naar open titel

Het blazoen van het Open NK werd dit jaar weer opgepoetst met name door toedoen van de nieuwe toernooidirecteur Ap Lammers, een lokale ex-wethouder die altijd al sterk betrokken was bij het toernooi. Speerpunt was een grotere en sterkere hoofdgroep, wat ten dele lukte. Helaas moest de aangetrokken Viktor Moskalenko afhaken wegens een operatie aan zijn blinde darm. Naast Erwin L’Ami fungeerde het vrolijke Indiase drietal Deep Sengupta, Sethuraman Sethuraman en Khamparia Akshat als smaakmakers. Viacheslav Zakhartsov, Slim Belkhodja en Roeland Pruijssers completeerden het grootmeesterrijtje.

Net als in 2009 maakte Erwin L’Ami zijn favorietenrol waar. De grootmeester uit Woerden leek wel herboren na zijn slechte NK: “Daar ging alles moeizaam, hier in Dieren heb ik weer fris geschaakt,” zei L’Ami zonder dat hij een reden kon geven. “Maar het had een heel ander toernooi kunnen worden als Mees van Osch in de eerste ronde zijn remisekans had gegrepen.” 

58. .. Kf7 59. Pxe5+ dxe5 60. Lxg5 Lxg5 61. Dh1 Lf4+

En wit komt beslissend binnen, want 61. .. Dg8 stuit op 62. Dh5+ en mat. 62. Kf3 e4+ 63. Kxe4, 1–0

Na een remise met Zakhartsov in ronde 3 gaf L’Ami een fraai staaltje positiespel ten beste in het Frans tegen Willy Hendriks. In ronde vijf had hij tegen de winnaar van Leiden wat ‘endgame magic’ nodig.

Herman Grooten op Schaaksite. Wit kan altijd de g-pion winnen na bijvoorbeeld 49. Ta7 Tb2 50. Tf7+ Ke8 (50. .. Kg8? 51. Tf2 en de zwarte koning is afgesneden)

51. Txg7, maar de extra e-pion helpt wit niet omdat hij de koning niet beschermt op de dof f-lijn.

47. Txa2 Lxe4 48. Kxe4 gxf5+

gelijk geëindigd. In Dieren nam Sengupta in een marathonsessie van 126 zetten revanche in ronde 7. Daarmee was hij de enige die L’Ami bij wist te houden. Sengupta nam regelmatig veel risico, maar zijn vechtersmentaliteit hielp hem er steeds weer bovenop. Zoals hier in de zesde ronde tegen Etienne Goudriaan, die nog tot de laatste ronde zicht had op een meesterresultaat.

L’Ami - Van Osch

Zwart is aan zet

57. .. Pe5?

Na urenlang standhouden gaat de jonge Arnhemmer ‘eindelijk’ in de fout. Zijn remisekans bestond in 57. .. Pxe6 58. fxe6 (58. dxe6 Dh1!=; 58. Pxe6? Lxc1 59. Dxc1 Da2 en dit gaat zwart zelfs winnen) 58. .. Lxf4+ 59. Lxf4 Ph8 en zo houdt zwart de deur dicht. Op 60. g5 komt 60. .. f5! 61. Dxf5 Da1 62. Dd3 Dg1+ 63. Kh3 De1 en wit komt niet verder. 58. Pg6

Maar nu stort het zwarte fort in.

L’Ami - Sethuraman

Zwart is aan zet

46. .. g6?

De eerste misstap van de jonge Indiër, en een kostbare. L’Ami gaf aan dat het lopereindspel na 46. .. Ta8? 47. Txa8+ Lxa8 48. Lxa2 Lc6 (anders wint 49. Ld5 direct) 49. Ld5 Lb5 50. Kd6 gewonnen is. Hij meende echter dat 46. .. Ld7 47. Txa2 Lxe6 48. fxe6 Tb8 theoretisch remise was. Dit werd later bevestigd door

49. Ke5! Kg7?

Hier was 49. .. Te7 50. Kf6 Tf7+ niet pat omdat zwart zijn f-pion nog heeft; dat was de pointe van wits 49e zet. Zwart had echter het taaiere 49. .. Tb8! 50. Tg2 (50. Kf6 Ke8 51. Tg2 Kd8 en de koning ontsnapt via c7) 50. .. Ke7

51. Tg7+ Kd8! en het beruchte eindspel T+L tegen T komt alsnog op het bord.

50. Tg2+

En opgegeven wegens spoedig mat.

Deep Sengupta had in Leiden verloren van Sethuraman en de twee, die samen een toertje door Nederland maakten, waren

Goudriaan - Sengupta

Zwart is aan zet

Deze stelling ontstond na een theoretisch duel van hoog niveau. Goudriaan had een bekend stukoffer gepleegd en had een paar remisewegen gemeden, maar Sengupta had de aanval afgeweerd en doet nu een winstpoging.

24. .. Kh8!?

24. .. Dxf4+ 25. Pxf4 h5 26. h3 loopt snel naar remise.

25. Txg4 De6 26. a3?

Heel jammer. Na 26. Tg3 of 26. De4 (aangegeven door Böhm) stond wit zelfs nog een tikje beter.

26. .. f5!

Wint ineens een stuk.

27. Tg3 Dxe2 28. Te3 Df1+ 29. Kd2??

Een onbegrijpelijke fout. Na 29. Kc2 Dg2 30. Te7 Dg6 31. De5+ Kg8 32. Txb7 heeft wit nog goede keepkansen.

29. .. Td8+ 30. Kc3 Dc1+ 31. Kb3 Dd1+ 32. Ka2 Dd4 En zwart won.

In de zevende ronde boekte l’Ami tegen de ervaren grootmeester Belkhodja een eclatante zege, die in eerste instantie alom bevreemding wekte. In de volgende stelling kwam L’Ami met een zet waar de computer niet over peinst, maar die zwart voor enorme problemen plaatst:

met een pionoffer in het klassieke Schots. L’Ami moest wel aannemen, maar was daarna blij dat hij de kwaliteit voor een tweede pion kon geven. Het eindspel was remise.

Alon Greenfeld bleef in de achtervolging en mocht het in de slotronde proberen tegen Sengupta. Diens landgenoot, IM Khamparia Akshat, was tot het bovenste bord doorgedrongen. Hij behandelde de opening niet best en L’Ami kwam al vroeg in het voordeel, maar toen begonnen er toch wat zenuwen op te spelen. In het vroege eindspel miste Akshat een paar remisekansen.

zwart, maar een dame-eindspel met 3 tegen 2 pionnen leek remi se. Moegestreden ging de Israëlische GM echter in de slot fase in de fout.

Greenfeld - Sengupta

Wit is aan zet

57. Dd7+?

L’Ami - Belkhodja

Wit is aan zet

14. g4!!

Deze zet symboliseerde volgens L’Ami zijn frisse spel in Dieren. Zwart kan simpelweg zijn ontwikkeling niet goed afmaken. Belkhodja was er na een uurtje analyseren nog steeds diep van onder de indruk. In de partij vond hij na lang nadenken nog iets creatiefs: 14. .. Le7!?

Na 14. .. Da3 15. Ph3 Dxb3 16. Lg2 Pb6 17. 0–0 h5 18. g5 Pe7 19. e4 wordt zwart met zijn pluspion vermorzeld. Het vervelende is dat het natuurlijke 14. .. Pgf6 niet gaat wegens 15. g5 Pe4 16. De3 en wit wint direct. Ook het wanhopige 14. .. f5 werd in de post mortem verworpen. 15. g5!

15. Lxg7 Lh4+ 16. Kd1 Lf6! 17. Lxh8 Da1+ 18. Dc1 Dd4+ met eeuwig schaak (19. Ke1?? Lh4 mat) is niet wat wit wil. L’Ami had hier nauwelijks naar gekeken. In plaats daarvan deed hij nog een paar stevige zetten en toen had Belkhodja het wel gezien.

15. .. h6 16. Pf3 hxg5 17. fxg5 Pe5 18. Lg2 Th5 19. h4 Da7 20. Ld4 Da3 21. Dc3 Da2 22. Kf2, 1–0

In de voorlaatste ronde pakte Sengupta het in het onderlinge duel opnieuw voortvarend aan

Akshat – L’Ami

Wit is aan zet

28. Kf2

Het eindspel met loper tegen paard na 28. Pxd7 Pxd7 gaf betere remisekansen. Na 29. Lc6 Pe5 30. Lxe4 Kf6 31. Ld5 wilde L’Ami 31. .. Pd3!? spelen. Nu wordt het heel spannend na 32. Lg8 h6 33. Ke2 Pc5 34. Ke3 Ke5 35. Lh7 g5 en de witte koning kan naar de koningsvleugel lopen.

28. .. Kf6 29. Pc4 Le6!

Het paardeindspel daarentegen geeft zwart goede winstkansen.

Na:

30. Lxe6 Kxe6 31. Ke3 b5 32. Pxa5 Kxd6 33. Kd4 Pa4 34. Kxe4 Pxb2 35. Kd4 Pa4 36. Pb7+ Kc6 37. Pd8+ Kd7 38. Pb7 Kc6 39. Pd8+ Kb6 was wit te laat op de koningsvleugel, omdat zwart snel met ..Pxa2, ..b3 en ..Ka5-b4 de witte koning van de b-pion kan afschermen. Akshat kreeg verder geen kans meer.

Sengupta was er tegen Greenfeld ook weer goed uitgekomen met

Het verkeerde schaakje. 57. Df3+ lijkt nog remise.

57. .. Kf4

En wit gaf meteen op. Na 58. Dd8 g6! is het zetdwang. Pion h4 gaat altijd verloren.

Zo wonnen L’Ami en Sengupta samen het toernooi, en was de open titel voor de Nederlander, die 1 extra weerstandspunt had. Zakhartsov sloeg een wilde aanval van Goudriaan af, die moest winnen voor een meesternorm, en werd derde. Belkhodja haalde hem nog bij na een verrassende eindspelzege op Roeland Pruijssers, die zijn NK-niveau niet haalde in Dieren.

De Open groep telde weer veel goede jeugdspelers, van wie Jorden van Foreest met 5½ punt de beste werd. Nick Maatman, Tycho Dijkhuis en Nico Zwirs lieten ook leuke dingen zien. We sluiten af met een spectaculair fragment tussen de twee laatstgenoemden uit de derde ronde.

Zwirs - Dijkhuis

Zwart is aan zet

24. .. Le3+!? 25. Kh1 Pg3+ 26. hxg3 Tf4

Prachtig gespeeld. Zwart dreigt mat. Maar wit heeft een magnifieke counter:

27. Dxe5+! dxe5 28. e7

Dekt de matdiagonaal af en neemt het stokje over.

28. .. De8 29. gxf4 Ld4?

29. .. Kg7 30. Td1 Dxb5! 31. Tb1 Dc6 32. Txb7 Kh6 was nog spannend geweest.

30. fxe5 Kg7 31. Td1 Lxe5 32. Td5 Kf6 33. Ld3 g5 34. g4 Dc8 35. Lc5 Dg8

36. Le4?!

Nico Zwirs vertelde de volgende dag dat hij hier sneller en mooier had kunnen winnen met 36. Td8! Dxa2 37. Tf8+ Kg7 38. e8P+! Kh6 39. Tf6+ Lxf6 40. Lf8+ Lg7 41. Lxg7 mat.

36. .. h5 37. Kg2 hxg4 38. fxg4 Dh8 39. Txe5 Kxe5 40. Lg6 Kf4 41. e8D Db2+ 42. Lf2 Kxg4 43. De4 mat.

Het motto voor volgend jaar is: meer deelnemers, meer grootmeesters, en meer damesspelers!

Eindstand aan kop:

1. L’Ami, Sengupta 7½

3. Viacheslav Zakhartsov, Belkhodja 6½

5. Greenfeld, Akshat, Vladimir Zakhartsov, Van Eijk 6

9. Sethuraman, Goudriaan, De Jong, Hendriks, Van Foreest, Pijpers, Zwirs, Admiraal 5½.

Fris naar de titel

Schoolschaakplan richt zich op zes- tot negenjarigen

Een nieuwe groep binnenhalen. Kinderen eerder met schaken in aanraking brengen. En dat alles voor het luttele bedrag van zeven euro vijftig. Een koopje. De KNSB zet fors in op het nieuwe schoolschaakplan met een scholierenlidmaatschap, een nieuw schoolschaaktoernooi en met acties richting verenigingen om schaaklessen op scholen te organiseren.

In het februarinummer van Schaakmagazine schreef Monique van de Griendt over de schoolschaakplannen van de KNSB. We zijn nu een half jaar verder en de plannen worden geleidelijk omgezet in concrete activiteiten. Een belangrijke stap werd in juni gezet door de bondsraad. Deze ging akkoord met het invoeren van een nieuw soort lidmaatschap, het scholierenlidmaatschap. Voor slechts € 7,50 per jaar en bedoeld voor de jongste jeugd.

Eric van Breugel houdt zich op het bondsbureau bezig met het jeugdschaak. Hij legt uit waarom dat lidmaatschap zo belangrijk is. “Waar kunnen we de jeugd binnenhalen?

Bij het schoolschaak. Als daar het aanbod goed is, en er is een vereniging om de hoek die kan bijspringen, dan gaat het rollen. Vroeger dachten we altijd dat we ons op de jeugd van tien jaar moesten richten. Maar die leeftijd gaat snel dalen, je begint tegenwoordig jonger.

We gaan er vanuit dat ieder kind in staat moet zijn Stap 3 te halen. Als je pas op je tiende begint met schaken bereik je Stap 3 als je in groep acht zit en naar het voortgezet onderwijs gaat. Begin je eerder, dan ben je al met tien jaar bij Stap 3. De kans is dan groter dat je blijft schaken, verwachten we. Met ons schoolschaakproject willen we kinderen op jongere leeftijd met schaken in aanraking brengen. Scholen denken voor schaken aan groep 7 of 8, terwijl 3 of 4 ook al kan.”

De vereniging centraal

In grote lijnen ziet het schoolschaakplan er als volgt uit: op vijftig plaatsen in het land worden schoolschaakprojecten opgezet voor de jeugd van zes tot negen jaar. De plaatselijke schaakvereniging speelt een centrale rol door de organisatie voor zijn rekening te nemen en mogelijk ook het kader te leveren dat de lessen verzorgt. Er worden groepen van tien tot twaalf kinderen

gevormd, die les in de stappen 1 en 2 krijgen. Voor het vervolg, Stap 3 en eventueel verder, kunnen de kinderen op de vereniging terecht.

Lukt het om de scholen aan het schaken te krijgen?

EvB: “De belangstelling van de scholen is heel goed, als je er maar voor zorgt dat je met een heel concreet aanbod komt. Je aanbod moet in een lesblok passen. Dan moet het wel gek lopen als het niet lukt. Meestal komt het schaken in het naschoolse aanbod terecht. Schaken is wat dat betreft gemakkelijk, het kan in de klas. Je hoeft de school ook niet te overtuigen van de educatieve waarde van het schaken.”

Een cruciaal punt is de beschikbaarheid van lesgevers, want scholen zijn zelden zelf in staat de lessen te verzorgen. Daarvoor zijn de clubs nodig. Van hen wordt verwacht dat ze de lesgevers leveren. Als dat niet lukt, kan de Delemarre Chess Academy van Jop Delemarre te hulp schieten. Deze kan schaaktrainers regelen als de vereniging er zelf niet uit komt.

Scholierenlidmaatschap

Om het voor de kinderen nog aantrekkelijker te maken is het scholierenlidmaatschap ingevoerd.

“Tot nu toe is het schoolschaak niet geregistreerd en weten we niet goed wat er gebeurt. Door het lidmaatschap krijgen we daar inzicht in en kunnen we gericht aan de slag. De kinderen krijgen ook iets terug voor de € 7,50 die het lidmaatschap kost. Ze ontvangen een licentie voor de Chess Tutor, een rating en een deelnamebewijs voor het scholierentoernooi van 6 tot 9 jaar.”

Dat scholierentoernooi moet het jaarlijkse hoogtepunt worden. Het toernooi bestaat uit lokale voorronden en een landelijke finale. Het gaat om een schoolschaaktoer-

nooi met een onbeperkt aantal deelnemers per school. Omdat elk teamlid alleen al door aanwezig te zijn punten voor zijn school verdient is het aantrekkelijk om met zoveel mogelijk kinderen mee te doen. Maar het toernooi is zo opgezet dat ook kleine scholen kans op de volgende ronde maken. De scholen met het beste resultaat mogen door naar de landelijke finale, waar plaats is voor ongeveer 500 kinderen. De voorronden gaan plaatsvinden op 2 of 5 april 2014, de finale is op zaterdag 14 juni 2014.

EvB: “We nodigen alle verenigingen met jeugd uit of ze een lokaal schoolschaaktoernooi willen opzetten. Een stuk of twintig hebben al positief gereageerd. Om het opzetten van dit toernooi te stimuleren krijgt de organisatie per deelnemer € 4,50 van ons retour.”

Kortom, enthousiaste verenigingen gevraagd. Om de kosten hoeft u het niet te laten.

Uitvoerige informatie over het schoolschaken van de KNSB is te vinden op www.schaakbond.nl/jeugd/schoolschaken.

Schaaklezen: ter lering en vermaak

Schaakideeën van Karel van Delft

Je hebt schaakleerboeken in soorten en maten, maar Schaakideeën van Karel van Delft valt eigenlijk in geen enkele categorie onder te brengen. Het is geen theorieboek, geen combinatieboek, geen boek over strategie en geen psychologische handleiding. Het is, zoals de titel al aangeeft, een boek met ideeën.

Die ideeën kunnen over van alles en nog wat gaan, maar centraal staat toch wel de psychologie van het schaken en het opdoen van creativiteit, het denken buiten de gebaande paden. Van Delft heeft bij het bijeenbrengen

Matten stopt

van het materiaal niet geprobeerd ordening aan te brengen. Hij strooit met losse hand wat van de kennis rond, die hij in zijn rijke loopbaan als schaaktrainer, schaakorganisator en schaakauteur heeft verzameld.

Het materiaal is ondergebracht in 100 korte hoofdstukken, die meestal een pagina lang zijn. Aan de hand van concrete stellingen of gebeurtenissen geeft de auteur informatie of tips. Soms schaaktechnisch, maar vooral op het gebied van de mentale processen. Het boek laat zich daardoor goed hap snap

lezen, je pikt er zo her en der wat uit. En je komt achter allerlei bronnen waar je terecht kunt voor verdere informatie. Ook leuk trouwens als je helemaal niet verder wilt studeren, maar gewoon wat over schaken wilt lezen.

Schaakideeën kan voor € 21.70 (inclusief € 2.70 verzendkosten) worden aangeschaft bij de auteur. Zie daarvoor www.kvdc.nl.

Het tijdschrift Matten stopt er na twaalf nummers mee. Helemaal uit de lucht vallen komt die beslissing niet. Bij de lancering werd aangekondigd dat Matten twee keer per jaar zou verschijnen, maar geleidelijk begon de tijd tussen de nummers op te lopen. Nummer twaalf verschijnt bijna een jaar na het vorige. Matten wilde de traditie van het schrijven over het schaken voortzetten en in die zin een vervolg zijn op Schaakbulletin, dat vooral in de jaren zeventig furore maakte. In de eerste nummers lukte dat zeker, later begon de kwaliteit van de bijdragen nogal eens te wisselen. Toch is ook het laatste nummer plezierig leesvoer, met als absoluut

hoogtepunt Oud papier van Paul van der Sterren. Daarin mijmert hij over het begin van zijn schaakcarrière en de emoties die het doorlezen van de jaargang 1969 van het bondsblad Schakend Nederland bij hem oproept.

Niet alleen deze bijdrage druipt van de nostalgie, het hele nummer is ervan doortrokken. Robert Hübner over Carel van den Berg, John Kuipers over Walter Browne, Arne Moll over J.H. Donner, Wim Huijser over Kees Buddingh’, al is zestien pagina’s wel wat aan de lange kant. Opmerkelijk is het postume artikel van Leon Pliester dat hij een jaar voor zijn overlijden schreef over zijn ontmoetingen met Bobby Fischer. Pliester had Fischer beloofd er niet over te schrijven, maar hoe staat het met een belofte als iemand is over-

Tegen de achtergrond van Fischer Spassky

Arnaldur Indridason is een IJslandse auteur van thrillers. Erg goede thrillers rond de sombere rechercheur Erlendur Sveinsson, verteld in een sobere stijl en veel treffende dialogen. De verhalen spelen zich af in de afgelopen twee decennia. Voor zijn laatst verschenen boek Schemerspel gaat Indridason terug naar het jaar 1972 en is niet Arnaldur, maar zijn baas Marion Briem de hoofdpersoon. 1972? IJsland? Dan gaat voor iedere schaakliefhebber een bel rinkelen. Inderdaad, de tweekamp tussen Fischer en Spassky, de koude oorlog verplaatst naar het schaakbord en naar een klein, neutraal land dat er toch niet in slaagt zich aan de grote politiek te onttrekken. De tweekamp staat op het punt te beginnen

als in een achteraf bioscoop een jongen van zeventien wordt vermoord. Zo maar, zonder aanleiding. Of had zijn gewoonte om het geluid van de films die hij bezocht op een cassetterecorder op te nemen er iets mee te maken?

Briem en haar medewerker Albert gaan op zoek. Steeds meer ontstaat de indruk dat er een verband bestaat tussen de moord en de tweekamp. Of dient die op zijn beurt alleen maar als dekmantel voor andere machinaties? Terwijl de speurtocht vordert en het anders zo rustige Reykjavik even het centrum van de wereld is denkt Briem terug aan haar ongemakkelijke jeugd. De tragiek van de vermoorde jongen wekt herinneringen op aan haar eigen donkere dagen. Ze was een

leden? Toen Fischer op IJsland was gestorven stapte Pliester na lang twijfelen over zijn bezwaren heen en schreef op wat hij meemaakte in de periode dat hij dik bevriend was met de familie Polgar en regelmatig in Boedapest op bezoek ging. Fischer kwam daar ook op bezoek.

In dit nummer van Matten staat ook een kleine onthulling over het bondsblad Schaakmagazine. U kunt lezen waarom een fraaie kuise foto van de schaakseance Naked Chess het blad niet haalde. De redacteur wilde wel, de directeur niet.

Matten, je bent niet oud geworden, maar we zullen je toch missen. Rust in vrede.

Matten, Uitgave New in Chess, 160 blz. € 14.95.

van de slachtoffers van de tbc golf die IJsland teisterde. Zelf kwam ze er relatief goed af, om zich heen zag ze kinderen lijden en sterven.

Juist die verwevenheid van persoonlijke geschiedenis en politiewerk maakt de boeken van Indridason zo sterk. En ja, wat de tweekamp er mee te maken heeft moet u zelf maar lezen.

Arnaldur Indridason: Schemerspel. UitgeverijQ.nl. Prijs € 19.95.

Rokade

Hein Heijnen (pseudoniem) schreef met Rokade een roman over de apotheker Ewoud van E. die een beetje in de war is. Om zich heen ziet hij complotten van huisartsen en medeapothekers, die het op hem gemunt hebben. Hij doet zijn verhaal aan de psychiater dr. Helleman en schrijft tussendoor in een dagboek wat hij werkelijk denkt.

Heijnen noem zijn werk een schaakroman en dat

Herkenbaar

In het boek 2 x 24 Schaakstukken van Mladen Čiček vindt u 24 schaakverhalen en 24 foto’s van schakers. De ondertitel is: “een portret van een schaakvereniging in beeld en woord”. De fotograaf en schaker Čiček heeft voor zijn project een aantal leden van zijn club ’t kalende Pionnetje uit Kudelstaart geportretteerd. Čiček: ”Alle foto’s werden tijdens een reguliere speelavond in een provisorische studio gemaakt. De schakers werden één voor één van het bord gehaald.”

Nu zult u misschien denken: wat moet ik met een boek met verhalen en foto’s van Kudelstaarts schaaktrots? Het aardige voor een schaker is dat de 24 verhalen in het boek zeer herkenbaar zijn. Elke clubschaker zal waarschijnlijk wel eens een boze tegenstander hebben gehad die met een grote vloek in één armbeweging alle stukken van het bord maaide (Gelukzaligheid, pagina 22). En de uitroep “Mat”, beantwoord door

Schaakvarianten

Wel eens gehoord van Legan Chess? Of Arnhem Chess? Spookschaak dan misschien? Mogelijk wel van Cilinderschaak, schietschaak of patrouilleschaak. En zeker kent u Fischer Random Chess, doorgeefschaak of weggeefschaak.

Alle deze activiteiten hebben een ding gemeen, het zijn variaties op het ons bekende schaakspel. Het gaat om witte en zwarte velden en de bekende stukken. Niet altijd telt het bord 8 bij 8 velden en vaak beschikken de stukken over extra mogelijkheden of zijn ze beperkt in hun mogelijkheden.

dekt zeker de inhoud. Niet alleen is Ewoud van E. clubschaker bij De Raadsheer in Amsterdam, hij ziet het complot dat tegen hem is gericht als een schaakpartij, waarbij hijzelf uiteraard de koning is. Vrienden en vijanden figureren als de verschillende schaakstukken. De hoofstukken dragen de naam van de stukken en gebeurtenissen, zoals Rokade en Mat, die op het betreffende moment de hoofdrol spelen.

Heijnen beschrijft de teloorgang van Ewoud van E. op treffende wijze. Ongetwijfeld kent hij als voormalig arts de verschijnselen van paranoia. Maar daarnaast is Rokade ook een

ideeënroman en dat is de zwakke kant aan dit boek. Van E. is een fervent tegenstander van de homeopathie en heeft zich tot het vegetarisme bekeerd. In zijn gesprekken met Helleman legt hij uitvoerig uit waarom, in zijn dagboek doet hij dat nog eens dunnetjes over. Aardig als voorbeeld van argumentatieleer maar funest voor het boek als roman. De aandacht dwaalt dan al snel af. Maar goed, je kunt de betreffende passages ook overslaan en dan blijven er toch een paar aardige uurtjes lezen over.

Hein Heijnen: Rokade. Uitgeverij Aspekt, prijs € 17.95. www.uitgeverijaspekt.nl.

”Ja, maar ik sta geeneens schaak!” (Mat!, pagina 32) zal op menig clubavond, niet alleen in Kudelstaart voor hilariteit hebben gezorgd. Bij het doorlezen van de verhalen zullen veel schakers zich grinnikend vergelijkbare ervaringen herinneren.

Het boek is echter ook geschikt voor nietschakers. Hans Böhm schijft in het voorwoord: “Dit fotoboek is bij uitstek geschikt voor alle partners van schakers die zich hoofdschuddend afvragen: “wat doet hij/zij toch ieder week? Waar gaat het over?”. Schakers willen dat niet meer uitleggen. Niet-schakers moeten dus het boek maar eens lezen en bekijken. Of schakers daarna meer begrip van hun partners voor hun hobby krijgen, is de vraag.

De opbouw van het boek is eenvoudig: u vindt op de even pagina’s een uit het alledaagse schaakleven gegrepen verhaaltje, op

de tegenover liggende pagina een in stemmig zwart-wit geschoten foto. De schakers zijn afgebeeld met een schaakstuk, een boek of een klok, wat voor een speels element in de sobere omgeving zorgt. Het beste “paartje” vindt u op pagina 18-19: de foto sluit perfect aan op de tegenoverliggende tekst (Schobbejak).

Het boek is in eigen beheer uitgegeven. Het boek kunt u in hardcover (60 pagina’s, 20 x 29 cm) of als E-book bestellen op de website van Čiček: http://www.lux.mcxc.nl. Op de website vindt u tevens een aantal foto’s uit het boek. (Eric van Reem)

Wie af en toe genoeg heeft van weer Siciliaans en de zoveelste koningsindiër moet dit boekje er beslist bij pakken. Het is schaken en toch ook weer niet. Lekker voor een alternatieve avond op de club. Adrey Caljé bracht vijftig varianten op het schaakspel bijeen. Van iedere schaakvariant worden de regels uitgelegd en wordt een voorbeeldpartij gegeven. Ter lering en vermaak, maar ook om de hersenen een keer op andere wijze te laten knarsen. En soms zelfs om een beetje beter te gaan schaken. Want enkele schaakvarianten blijken heel geschikt te zijn als trainingsmethode. Zie ook www.schaakvarianten.nl.

Legan Chess is een van de bizarre variaties. U draait het bord 45 graden en speelt vanuit de punt. Alle stukken gaan als gebrui-

kelijk, met uitzondering van de pionnen. Die lopen diagonaal en slaan horizontaal of verticaal. Veel succes!

Adrey Caljé: Schaakvarianten. Uitg. ABCEDUCA. Prijs € 19.95, inclusief verzendkosten € 22.50. Het boek is verkrijgbaar via de website, via bol.com en op de boekenstands bij schaaktoernooien.

Surftips Schaakboeken – recensies

op het net

Over het schaakspel zal waarschijnlijk meer geschreven zijn dan alle andere denksporten bij elkaar. En nog steeds verschijnen veel schaakboeken, in welke vorm dan ook. Het elektronische schaakboek is in opkomst en het gebeurt steeds vaker dat het traditionele boek en het elektronische pendant daarvan gelijktijdig op de markt verschijnt. Blijft de vraag: welk boek kies ik uit het overweldigende aanbod? Welk boek is voor mij nuttig, welk boek kan ik beter laten liggen?

Niet iedereen heeft een schaakboekenwinkel om de hoek om even in het nieuwste aanbod te bladeren. Veel boeken worden tijdens grote toernooien verkocht. De gewonnen boekenbonnen worden meteen in nieuwe boeken omgezet. Veel schakers vinden het heerlijk na de partij even in de bakken te neuzen. Maar ook dan kun je nog een kat in de zak kopen. Daarom is het handig recensies van schaakboeken te lezen. Veel schaaktijdschriften hebben een boekenrubriek, waarin de nieuwste boeken worden gerecenseerd.

Op het internet valt de oogst opvallend genoeg nogal tegen. Korte beschrijvingen

en een summiere inschatting van de inhoud vindt u vaak op de webwinkels waar u de boeken koopt. Soms vindt u ook links naar recensies, bv. op www.schachversand.de. Op de site www.debestezet.nl vindt u een handvol Nederlandstalige recensies. Op de website www.schakers.info kunt u een aantal recensies van Richard Vedder lezen. Op www.chessvibes.com vinden we regelmatig uitstekende en zeer uitgebreide boekrecensies van Arne Moll.

Het archief op www.chesscafe.com is gigantisch. En jawel, er is ook een afdeling “book reviews” waar u ongeveer 850 recensies op kunt vragen! Gelukkig is alles alfabetisch gesorteerd. Klik op de startpagina op “archives” en ga dan door naar

“book reviews”. Als u toch op de Chesscafe site bent, kijk dan ook even bij de columns op het Everyman e-book cafe, waarin de nieuwste e-boeken worden bekeken. Het kan verder geen kwaad af en toe een kijkje te nemen op de site www.thechessmind.net, van Dennis Monokroussos. Hij neemt regelmatig de nieuwste schaakliteratuur op zijn site door.

Wie er geen probleem mee heeft Duits te lezen, kan van een uitstekende bron gebruik maken: www.bdf-fernschachbund.de. Op de site van de Duitse correspondentieschakers klikt u op “service” en dan door naar “rezensionen”. Meestal zij het ook hier Engelstalige schaakboeken die worden besproken, maar er zitten vanzelfsprekend ook een paar Duitse boeken bij. Vaak geeft de vaste recensent Uwe Bekemann handige tips. Inmiddels zijn er in 2013 al bijna 30 recensies op de site verschenen.

Tenslotte: de kersverse Nederlands kampioen Dimitri Reinderman heeft een eigen Twitter account met de veelzeggende naam: @chessbookreview. Af en toe vindt u tussen de tweets een ultrakorte recensie (140 tekens) van een schaakboek. Graag wat meer updates, champ!

Eric van Reem

Begrijp wat u doet Gambiet 4: Het Albins Tegengambiet

We weten allemaal dat we op 1. d2-d4 een goed antwoord op ons repertoire moeten hebben staan. In deze serie hebben we redelijk wat systemen tegen deze witte openingszet aangeboden. Het nadeel van de gebruikelijke openingen is altijd de witspelers daarop voorbereid zijn. Vandaar dat we opnieuw een verrassingswapen in de etalage zetten. Het gaat om het Albins Tegengambiet dat geen goede reputatie heeft. Maar als topspelers als Alexander Morozevich en Hikaru Nakamura er heil in zien het systeem in de praktijk toe te passen, met succes, zal het toch niet zo heel slecht zijn.

Het gambiet is genoemd naar Adolf Albin (1848-1920). Hij was een Roemeen die op relatief late leeftijd leerde schaken en het systeem uitgebreid bestudeerde. Laten we maar eens kijken wat de merites van dit relatief onbekende gambiet zijn.

1. d4 d5 2. c4

Zo ontstaat het Damegambiet dat eigenlijk nauwelijks een gambiet genoemd kan worden. De pion op c4, die zwart bijvoorbeeld in het Aangenomen Damegambiet slaat, wordt vrij snel weer teruggewonnen. Geen wonder dat grootmeester Genna Sosonko dat schertsend het ‘Aangename Damegambiet’ noemde.

2. .. e5

Hiermee komt het Albins Tegengambiet op het bord. Dat kan wel een echt gambiet genoemd worden. Zwart offert een centrumpion om zijn ontwikkeling te bespoedigen en tevens krijgt hij in de hoofvariant een mooie pion op d4 die wit belemmert bij zijn ontwikkeling. Allemaal in de geest van een pionoffer dus!

3. dxe5

Pionoffers in de opening dienen bijna altijd aangenomen te worden. Mensen die geen zin hebben om zich in te laten op dit gambiet beperken zich tot 3. e3.

3. .. d4

Zoals boven al aangestipt de bedoeling van het gambiet. De pion verhindert de natuurlijke ontwikkeling van Pb1 en verder ondervindt wit ook problemen met de ontwikkeling van zijn lopers. Ook mogelijk is dat zwart een pion terugneemt met 3. .. dxc4 maar we laten deze variant hier buiten beschouwing.

4. Pf3

De normale zet. Dat heeft allemaal te maken met het feit dat de logische voortzetting (om de hinderlijke pion d4 zo snel mogelijk op te ruimen) 4. e3?! stuit op een paar bezwaren. Zwart antwoordt sterk met 4. .. Lb4+ 5. Ld2 en nu het verrassende 5. .. dxe3! 6. Lxb4 Wit neemt de loper waarna zwart zijn troeven mag uitspelen. [Het is duidelijk dat zwart na 6. fxe3

Dh4+ 7. g3 De4 8. Df3 Lxd2+ 9. Pxd2 Dxe5 uitstekend staat. Hij heeft de pion terug terwijl wits pionnenstructuur flink is aangetast. In de partij ShumiakinaRaetsky, 1995 wist zwart daar gebruik van te maken.] 6. .. exf2+ 7. Ke2 (zie analysediagram) en nu het bijzonder leuke

zwart redelijk comfortabel spel krijgt. Een mooi voorbeeld is de partij Topalov - Morozevich, 2005.

B) Opnieuw is 5. e3 slecht vanwege 5. .. Lb4+ 6. Ld2 dxe3 7. fxe3 Pge7 en zwart staat (meer dan) oké.

Analysediagram

7. .. fxg1P+! Waar zie je een minorpromotie opduiken in de opening? Het vervolg is min of meer gedwongen. 8. Ke1 Dh4+ 9. Kd2 [9. g3 De4+ 10. Kf2 Dxh1 is natuurlijk uit.] 9. .. Pc6 10. Lc3 Lg4 11. De1 O-O-O+ 12. Kc2 Pd4+ en de zwarte stukken grijpen beslissend in. 4. .. Pc6 5. g3 Wit kiest ervoor zijn koningsloper op de lange diagonaal te ontwikkelen waar hij een oogje op de zwarte damevleugel heeft. Door voortschrijdend inzicht wijzer geworden, want in veel gevallen zal zwart lang rokeren om dan met .. h7-h5 een aanval tegen de witte koning op touw te zetten. We zetten een paar mogelijkheden op een rijtje:

A) Een belangrijk alternatief is 5. a3 dat gespeeld wordt door sommige strategen. Het lastige schaakje op b4 wordt uit de stelling gehaald en tegelijkertijd wordt de belangrijke tegenactie b2-b4 mogelijk gemaakt. Niettemin zorgt dit tijdverlies in een scherpe stelling ervoor dat

C) Een heel ander idee is 5. Pbd2 Wit heeft de bedoeling om bijvoorbeeld met Pb3 pion d4 nog eens onder schot te nemen. Een andere gedachte kan zijn om op een goed moment met Pd2-e4 het centrum in handen te nemen. Morozevich heeft overigens een grote voorkeur voor de paardontwikkeling naar e7: 5. .. Pge7 Met deze stelling kregen twee Nederlandse topspelers (Van Wely en Sokolov) op hun broek van de Rus. Gezegd moet worden dat Sokolov nog ergens in het voordeel had kunnen komen, maar hij greep mis. In deze stelling wordt 5. .. Lg4 meer gespeeld, maar dat heeft toch niet veel navolging gekregen later.

5. .. Lg4

Dit is de meest gebruikelijke setup van het systeem. Zwart ontwikkelt zijn damevleugel zo snel mogelijk, speelt dan .. Dd8-d7 gevolgd door een vroegtijdig .. 0-0-0 waarna hij klaarstaat om te gaan stormen op de koningsvleugel.

De grote specialist van het systeem, Alexander Morozevich, speelt voornamelijk direct 5. ..

Herman

Pge7 Hij wil graag in het midden houden of de loper naar e6, f5 of g4 moet. Ondertussen brengt hij .. Pg6 (om de pion op e5 te kunnen veroveren) in de stelling, maar ook om de actie .. h7-h5-h4 te kunnen doorzetten. Onder omstandigheden dient zwart pion d4 extra dekking te geven, namelijk met .. Pf5, dus ook op deze manier kan zwart de stelling een nieuw gezicht geven. De oplettende lezer kan zich afvragen waarom wit nu geen 6. e3?! speelt omdat het hinderlijke schaakje op b4 op dit moment niet in de stelling zit. Toch ziet het er niet gezond uit voor wit, eerst g2-g3 en dan e2-e3 bezorgt wit de nodige 'gatenkaas'. In de partij Mukashev - Yuzhakov, 2009 profiteerde zwart heel handig.

De normale gang van zaken na 5. .. Pge7 is dat zwart zijn pion op e5 herovert waarna er een type Benonistructuur ontstaat. Er zijn twee varianten:

A) 6. Lg2 Pg6 7. O-O Pgxe5 8. Pxe5 Pxe5 en hier kan wit diverse plannen kiezen. In een partij Kaiyrbekov - Voinov, 2008 slaagde zwart er na 9. b3 in om op aardige wijze tot een koningsaanval te komen.

B) Een bekende 'stoorzet' is 6. Lg5 Zwart gaat dan vermoedelijk het best verder met 6. .. Le6 [Na 6. .. h6 7. Lxe7 Lxe7 8. Lg2 moet zwart meer zijn best doen om de pion terug te krijgen en dat gaat dan niet zonder slag of stoot.] 7. Pbd2 h6 8. Lxe7 Dxe7 9. Lg2 O-O-O 10. O-O g5 In de partij Kartsev - Straeter, 2004 speelde zwart zijn loper naar g7 en hij kreeg snel comfortabel spel.

6. Lg2 Dd7 7. O-O O-O-O

Zwart heeft direct zijn kaarten op tafel gelegd. De damevleugel is volledig ontwikkeld, de koning opgeborgen op de damevleugel. Hij heeft nu zijn handen vrij om op de koningsvleugel aan de gang te gaan en daartoe heeft hij alle opties opengelaten. Wit heeft in deze stelling overigens ook een ruime keus hoe hij de vijandelijke koning kan gaan bedreigen. Veel hangt af van de snelheid waarmee beide spelers hun stukken in de strijd kunnen werpen.

8. Db3

Ooit gespeeld door Korchnoi. Het is een van de methoden die wit kan kiezen. Met deze zet gaat hij eigenlijk het plan van zwart, om met .. Pge7, .. Pg6 en .. Pgxe5 de pion terug te winnen, tegen. Hij kan dan inslaan op b7. In de toekomst hoopt wit ook op een andere manier gebruik te kunnen maken van de lange diagonaal.

We onderscheiden nog twee belangrijke varianten:

A) Een gebruikelijke manier om verder te gaan is met 8. Pbd2 De bedoeling is (behalve het ontwikkelen van het paard) om Tb1 in de stelling te brengen. Wit kan soms met het pionoffer b2-b4 en na slaan op b4 de halfopen b-lijn krijgen om zo een aanval tegen de zwarte koning te creëren. 8. .. h5 9. b4!? Daar is dan het pionoffer. Er zijn nu twee alternatieven:

A1) Na 9. .. Lxb4 loopt de witte aanval als een trein. 10. Da4 Lh3 en nu ontregelde wit zwarts aanval met een venijnig pionoffer 11. e6!? Dit kwam voor in een partij G.J. de Boer - Crawly, 1984 die door wit snel werd gewonnen.

A2) 9. .. Pxb4 10. a3 Pa6 Met een paard op c5 lijkt zwart het witte initiatief aan banden te hebben gelegd. Dat het allemaal niet zo eenvoudig was voor zwart bleek in het Groningse Gambiettoernooi, waar in de partij Van der Wiel - Tiviakov, 2001 de zwartspeler heel snel werd opgerold. Het is als zwartspeler altijd goed om de gevaren te onderkennen. De partij vervolg-

de met 11. Pb3 d3 12. Le3 Pe7 13. Pa5 b6 [Ook na 13... dxe2 14. Dxe2 Da4 15. Pxb7! Kxb7 16. Pg5+ Kc8 17. Db2 heeft wit groot voordeel.] 14. e6! Dd6 [Of 14... Dxe6 15. Pg5 Df6 16. Pb7 Lxe2 17. Da4 en wit heeft volgens Dautov sterke aanval] 15. Pg5! dxe2 16. Da4 exf1D+ 17. Txf1 Wit staat inmiddels een toren achter, maar zwart staat machteloos tegen de dreigingen bij zijn koning. 17... fxe6 18. Pb7 Dd3 19. Dxa6, 1-0.

B) 8. Da4 Kb8 En nu: B1) 9. Db3 Een schijnbaar slimmigheidje (om de koning naar b8 te lokken). Wat wit eraan heeft is niet duidelijk. Zwart kwam in de partij LandscheidtSchebler, 2004 tot een snelle overwinning die eindigde in een plofmatje! De wijze waarop zwart zijn initiatief van de grond kreeg is instructief: 9. .. Pge7 10. Lg5 Lh3 11. Td1 Lxg2 12. Kxg2 De6 13. Pa3 f6 14. exf6 gxf6 15. Lc1 Pf5 16. Pc2 h5 17. Dd3 Le7 18. b4 h4 19. Lf4 hxg3 20. fxg3 Lxb4 21. Tab1 Lc5 22. Td2 b6 23. Tb5 Pe3+ 24. Kf2 Dh3 25. Pce1 Df1,mat (0-1). B2) Beter is waarschijnlijk 9. Pbd2 wat voorkwam voor in de partij Malakhatko - Philippe, 2006. Daarin werd zwart over de lange diagonaal te grazen genomen.

Terug naar de hoofdvariant met 8. Db3

In een partij Stoering - Schebler, 1995 volgde nu het wat merkwaardige 8. .. a6 (om Db5 uit de stelling te halen), maar zwart wist toch vrij snel een aanval op touw te zetten na 9. Lg5 Le7 10. Lxe7 Pgxe7 11. Td1 Df5 12. Pbd2 Pg6 13. c5 d3!? 14. e4 Dh5 en het zwarte initiatief sloeg snel door. Het vervolg is ook leerzaam: 15. h3 Lxh3 16. Lxh3+ Dxh3 17. Pg5 Dg4 18. Pxf7 Pd4 19. Dc4 Pe2+ 20. Kf1 Pgf4, 0-1.

Illustratieve partijen:

• Shumiakina-Raetsky, 1995.

• Topalov-Morozevich, 2005.

• Van Wely-Morozevich, 2008.

• Sokolov-Morozevich, 2005.

• Mukashev-Yuzhakov, 2009.

• Kaiyrbekov-Voinov, 2008.

• Kartsev-Straeter, 2004.

• GJ de Boer-Crawly, 1984.

• Van der Wiel-Tiviakov, 2001.

• Landscheidt-Schebler, 2004.

• Malakhatko-Philippe, 2006.

• Stoering-Schebler, 1995.

Geraadpleegde bron:

- Megadatabase van Chessbase

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://schaaksite.nl/list. php?c=training.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Schaak en Go winkel Het Paard de meest complete denksportwinkel

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

Verdwijntrucs in meerzetten

Deze keer gaat het in deze rubriek om meerzetten waarin wit eigen materiaal laat verdwijnen, onderstaande zevenzet is een mooi voorbeeld ter illustratie van het idee.

Alois Johandl 1e prijs Die Schwalbe 1964

Rainer Ehlers

3e prijs Welt/Schachecke 50 JT 1998

Mat in zeven

Na 1. Pf8!, dreigt 2. Pfd7 mat, 1. .. Kxf6 2. Ph7+! Ke5 is het enige verschil met de beginstand dat de pion van f6 verdwenen is. De pointe van het witte spel is dat op dat veld nu een paardoffer mogelijk is: 3. exd3! Dreigt 4. d4 mat. 1. .. a1D 4. Pd7+ Kd5 5. Phf6+! Dxf6 6. Pb6+ Ke5 7. d4 mat. Fraai hoe de dame op het eind de dekking van d4 verliest.

Een dergelijke verdwijntruc, met als doel het betreffende veld toegankelijk voor een ander wit stuk te maken, treedt ook in de volgende voorbeelden op.

Mat in zes

De eerste zetten in (2) zijn na de introductie waarschijnlijk wel te raden want na 1. Lf1! (dreigt 2. Ld3 mat) 1. .. Kxf5 2. Lh3+!

Ke4 is pion f5 verdwenen en daarmee kan wit wellicht zijn voordeel doen. Inderdaad is op dat veld nu met 3. Tf6! een matdreiging (4. Lf5) mogelijk en dat leidt verder tot 3. .. Txf6 4.

Le6! gevolgd door 4. .. Texe6 5. Txe5+! Txe5 6. Pd6 mat of 4. .. Tfxe6 5. Pd6+! Txd6 6. Txe5 mat.

Alois Johandl 1e prijs Sächsische Zeitung 2002

mogelijk is: 4. Tf5+ Ke4 5. Te6+! gevolgd door 5. .. Texe6 6. Tf4+ Ke5 7. Pf7 mat of 5. .. Tgxe6 6. Tf4+ Ke5 7. Pxg4 mat.

Hans Peter Rehm 1e prijs The Problemist 2006

Mat in zes

Dan een zeszet waarbij wit op fraaie wijze in vier zetten een vol stuk weet kwijt te raken: 1. Pe1! (dreigt 2. Pf3 mat) 1. .. Ke5 2. Kf2!! (dreigt 3. Pf3+ Kf4 4. Lxg5 mat) 2. .. Lxe3+ 3. Ke2! (dreigt 4. Pf3+ Kf4 5. Lxd6 mat) 3. .. Lc5 4. Pd3+! Kd4. De beginstelling, echter zonder de toren, staat weer op het bord en nu kan: 5. Lxg5! en 6. Le3 mat.

Dieter Kutzborski

Vijfde plaats WCCT 1993-1996

Mat in zeven

In bovenstaand probleem moet, om te voorkomen dat de zwarte koning later via e3 ontsnapt, eerst 1. e3! (dreigt 2. exd4 mat) 1. .. dxe3 maar daarna is er weer een truc om een pionnetje te laten verdwijnen: 2. Tdd4! (3. Tde4 mat) Kxe6 3. Td6+ Ke5. Vervolgens blijkt ook in dit geval, net als in (1), het verschil te zijn dat er op het vrijgekomen veld nu een aardig offer

Mat in zeven

Rehm, net als Johandl een specialist op dit gebied, laat in (4) een mooie dubbelzetting van het idee zien. Met 1. Pd7! (dreigt 2. Pf6 mat) 1. .. Kxd5 2. Pb6+! Ke4 laat wit de pion op d5 verdwijnen en daarna betreedt, ogenschijnlijk om onduidelijke redenen, de volgende pion het vrijgekomen veld: 3. d5+! bxc4. Voor die tweede pion op d5 wordt vervolgens dezelfde verdwijntruc toegepast: 4. Pd7! Kxd5 5. Pb6+ Ke4. Waarna ook hier een verrassend offer op het themaveld de slotpointe blijkt te zijn: 6. Pd5! (dreigt 7. Pf6 mat) gevolgd door 6. .. Kxd5 7.Lf3 mat of 6. .. exd5 7.Te8 mat. Het paardoffer op d5 komt pas in aanmerking na 3. .. bxc4.

Rolf Trautner 1e prijs Schach-Aktiv 1995

Mat in 10

Als wit in het laatste probleem de toren op c5 kwijt kan raken zou de koning naar dat veld kunnen spelen, maar daarvoor moet eerst pion c4 verdwijnen. Na 1. Td5! Kxc4 2. Tc5+ Kd3 kan de toren met 3. Tc4! Kxc4! geofferd worden maar voordat het doel bereikt is dan nog het volgende interessante intermezzo nodig: 4. Dc5+ Kd3 5. Td5! Kxe4 6. Te5+ Kd3 7. Te4! Kxe4 8. De5+ Kd3. Daarna is de beginstelling zonder de witte torens en pionnen ontstaan en kan: 9. Kc5! en 10. Dxd4 mat.

Reacties naar:

d.wissman@kpnmail.nl .

Oplossingen problemen in de aprilrubriek:

1. Tb1! Kg7 2. Db7+!

1. Dh7! Kb2 2. Dc2+!

1. Lxd5! cxd5 2. Lf8! c6 3. Te7! 1. Te3! fxe3+ 2. Kd1! Kxc3 3. Dc5+!

De lezer aan zet

10. Pxd5 Alleen na deze zet staat wit beter. Zwart kan zich bevrijden na 10. Lg2 Lb7 11. Pxd5 (11. 0–0 Pxc3 is niks voor wit, ook 11. e4 Pxc3 12. Lxc3 c5 levert geen voordeel op) 11. .. Lxd5 12. Lxd5 exd5 13. Pf4 Pf6 en zonder de witveldige lopers heeft zwart geen problemen.

11. .. Lb7 Voor lezers met een goed geheugen: in Schaakmagazine nummer 1 van 2003 (februari) werd de partij Ponomariov - Kramnik, Wijk aan Zee 2003, behandeld in de Lezer aan Zet rubriek. Ponomariov won toen een goede positionele partij van Kramnik. Carlsen noemde die partij in de persconferentie in Moskou. Hoewel hij niet de exacte zetten kon reproduceren kende hij wel de kenmerkende zet waarmee Ponomariov in het voordeel kwam (16. Lb4). Voor de ijverige student volgt hier de notatie van die partij: 11. .. Pf6 12. 0–0 Pe4 13. Tc1 Lb7 14. Dc2 Tc8 15. Tfd1 Ld6 16. Lb4! Df6 17. Pc3 Pxc3 18. Dxc3 c6 19. Lxd6 Dxd6 20. b4 Tc7 21. a4 Lc8 22. a5 La6 23. Ta1 Lb5 24. Tdc1 Te8 25. axb6 axb6 26. Lf1! Lxf1 27. Kxf1 Tb8 28. Ta6 Dd7 29. Kg1 h6 30. Da3 Tcc8 31. h4 Df5 32. Ta7 g5 33. h5 Df3 34. Dd3 Kh8 35. Da6 Kg7 36. b5! c5? 37. dxc5 bxc5 38 .Dg6+, 1–0, PonomariovKramnik, Wijk aan Zee 2003.

12. Lb4 Carlsen speelt de manoeuvre van Ponomariov maar meteen. Daar heeft hij gelijk in omdat zwart anders Lb4 wel eens zou kunnen verhinderen. Dus volgt op 12. 0–0 a5!. Redelijke zetten zijn natuurlijk ook 12. Tc1 en 12. Dc2. Maar de zet van Carlsen slaat de spijker duidelijk op zijn kop. 4 punten krijgt u voor een van deze alternatieven.

12. .. Pf6 12. .. Lxb4+ 13. axb4 is altijd goed voor wit. De geïsoleerde b-pion houdt de zwarte meerderheid op de damevleugel in bedwang. Bovendien kan wit druk uitoefenen over de

halfopen a- en c-lijn. 12. .. c5 is natuurlijk kritiek. Na 13. dxc5 bxc5 (13. .. Pxc5 14. 0–0 a5 15. Lxc5! en pion d5 gaat verloren. Niet 15. Lc3 La6 met tegenspel, 16. Te1 - 16. Lxd5?? Lxe2 - 16. .. Pd3) 14. Lc3 hebben we een versie van de bekende 'hangende pionnen' waarin wit het oprukken van het zwarte centrum goed kan verhinderen. Achteraf is het altijd makkelijk praten, maar in vergelijking met het partijverloop (waarin zwart passief blijft) lijkt dit toch een stuk aantrekkelijker.

13. 0–0 Het meest logisch, maar alternatieven zijn: 13. Lxe7 en 13. Tc1 (ook 4 punten).

13. .. Te8 13. .. c5 14. dxc5 bxc5 15. Lc3 was opnieuw mogelijk.

14. Tc1 Verhindert .. c5 en wacht nog een zet met het slaan op e7. Wit kan ook meteen nemen met 14. Lxe7 (4 punten). Ook 14. Pf4 (4 punten) is nuttig.

15. Lxe7 Er is geen reden om nog langer te wachten met deze ruil. Merk op dat de witte pionnen allemaal op zwart staan. Wit controleert dus al de zwarte velden. Bovendien heeft wit een zogenaamde goede loper en zwart een slechte.

16. Te1 De volgorde waarin sommige nuttige zetten van wit gespeeld worden is niet zo belangrijk. Hier zijn 16. Pf4 (5 punten) en 16. Da4 (5 punten) ook goed. Maar onjuist is 16. b4 waarna zwart tegenspel krijgt met .. a5 of 16. .. Dd6 (16. .. a5) 17. Pf4 a5.

16. .. Dd6 Carlsen gaf in de persconferentie aan dat zwart beter 16. .. Pe4 17. Pf4 Pd6 had kunnen spelen, omdat wit daarna zijn damevleugel pionnen niet op kan spelen (veld c4 komt beschikbaar voor het paard). Het paard staat sowieso erg goed op d6, zoals ook bekend is uit de Ruilvariant van het

Damegambiet. Carlsen vond wel dat wit na 18. Pd3 een mooi voordeeltje had (wit kan de druk versterken met Te1–e2-c2 en Pd3-e5 onder omstandigheden.

17. Pf4 Of meteen 17. Da4 (5 punten).

17. .. Lc8 Het is een mooi positioneel idee om de loper om te spelen naar f5, maar het faalt op een concreet idee.

18. Da4 Heel sterk, vooral in combinatie met 18. .. Ld7 (het meest logische antwoord) 19. Db4!.

18. .. Tc7 Ook deze zet is 'normaal', maar Carlsens volgende zet is verrassend sterk. Na 18. .. Ld7 komt 19. Db4 Pe8 (19. .. Dxb4 20. axb4 met grote druk, op 20...Tc8 kan wit meteen 21. b5 spelen maar ook 21. Tc3) 20. Pd3 en nu gaf Carlsen de volgende hulpvariant die laat zien welke problemen de zwarte stelling kent: 20. .. f6? 21. Dxd6 Pxd6 22. Pb4 en wit wint de c-pion, omdat 22. .. Tc8? faalt op 23. Pxc6! Lxc6 24. Txc6 Txc6 25. Lxd5+.

19. f3 Carlsen bereidt e3-e4 voor en dat is verrassend sterk. Zwart heeft grote tactische problemen (de vork e4-e5 onder andere, maar ook langs de lange diagonaal) en kan amper op de been blijven. 19. Db4 (5 punten) is een goede positionele zet, maar de zet van Carlsen is veel sterker.

19. .. Le6 Zwart heeft het ook moeilijk na andere zetten. Bijvoorbeeld: 19. .. Dd8 20. e4 dxe4 21. fxe4 Ld7 22. Db3 of meteen 22. e5 Pd5 en nu 23. e6! fxe6 24. Pxe6 Lxe6 25. Txe6. Of 19. .. Ld7 20. e4 dxe4 21. fxe4 Df8 (21. .. c5 22. e5) 22. e5 (22. Dc2) 22. .. Pd5 23. Pxd5 (23. e6) 23. .. cxd5 24. Db3.

20. e4 U krijgt geen punten voor andere zetten - dit was de bedoeling van 19. f3. Het witte voordeel is al erg groot.

20. .. dxe4 Het sluwe 20. .. c5 faalt op 21. dxc5! en wit wint materiaal: (21. e5 Dd7 met maar iets betere stelling voor wit was de bedoeling.) 21. .. Txc5 (21. .. bxc5 22. e5 Dd7 23. Da5) 22. Tcd1.

21. .. Dd7 Na deze zet staat wit al gewonnen. De engines geven het onnatuurlijke 21. .. b5 aan om onmiddellijk verlies te vermijden. Na 22. e5 Dd7 23. Dd1 Pd5 24. Pd3 is de zwakte van veld c5 wel heel erg in het oog springend. Ook dan zouden de overlevingskansen van de wereldkampioen tegen Carlsen wel erg gering zijn.

22. d5 Na zetten als 22. Pxe6 of 22. Ted1 staat wit iets beter (beide 2 punten). Maar alleen de zet van Carlsen wint. U krijgt geen punten voor 22. e5 want na 22. .. Pd5 is het vrijwel gelijk.

24. Pxe6 In combinatie met de volgende zet de reden waarom wit gewonnen staat. U krijgt 4 punten voor 24. exd5 omdat u dan gezien had dat 24. .. Pxd5 verliest na 25. Tcd1 (of 25. Pxd5 Lxd5 26. Tcd1) 25. .. Tad8 26. Pxd5 Lxd5 27. Txd5 Txd5 28. Lxd5 en 28. .. Txd5 is verboden vanwege mat achter de paaltjes: 29. Te8 mat. Zwart kan echter gewoon 24. .. Lf5 25. Te5 g6 spelen waarna hij maar iets slechter staat.

25. Lh3 En deze zet zal Carlsen al gezien hebben toen hij tot 19. f3 besloot. Zwart verliest geforceerd twee pionnen bij slechte stelling.

25. .. Kh8 Ook niks is 25. .. Te8 26. exd5 Kf8 (26. .. Tdd8 27. Lxe6+) 27. Lxe6 Tde7 28. Tf1.

26. e5 Of meteen 26. Lxe6 (2 punten). 26. exd5 Pxd5 27. Lxe6 Tdd8 28. Ted1 is ook beter voor wit, maar wint nog geen materiaal.

27. .. Tdd8 Of 27. .. Te7 28. Lxd5 met een gezonde pluspion.

28. Tc7 Andere zetten winnen ook, maar Carlsen kiest opnieuw

de allerbeste. 28. Ted1 (4 punten) 28. .. Pe7 29. Tc7 Pg6 30. Txd5 Te8 31. Lf7 Txe5 32. Txa7!. Of 28. Tc6 (4 punten) 28. .. d4 29. Td6.

29. Ld7 Nog een hele sterke tot slot. Wit kan nu in alle rust de d-pion ophalen met Td1 en heeft dan een vrijpion extra terwijl al zijn stukken actiever staan dan die van zwart. Anand gaf op.

80-100 >2400

2200-2300

Combineren

Diagram 1

Von Meijenfeldt - Van der Poel Zwart kon hier mat in twee geven met 1. .. Dxa2+! 2. Kxa2 Ta5. In plaats daarvan verkoos hij het onzalige 1. .. Th7?? en ging na 2. Tg8+! Kxg8 3. Te8 zelf mat in twee.

Diagram 2

Cheung - Von Meijenfeldt

1. .. Pf2+ 2. Kg1 P4h3 mat.

Diagram 3

Go - Donkers

1. Lxf6! Txf6 2. Pxd5 exd5 3. Dxe7 Txf4 4. Dg7 mat.

Diagram 4

20-30 1800-1900 0-20 <1800

Schakend

Galjé - De Ruiter 1. dxc7!, 1-0. Wit laat zijn dame

gewoon hangen; een mooie vorm van overbelasting.

Diagram 5

Munnik - Theulings

1. .. Lg5! 2. Tc3 Lf6 3. Thc1 Lxc3+ 4. Txc3 Tb1 mat.

Diagram 6

Sanders - Kevlishvili

1. Tf8+! Pxf8 2. Dxh8+ Kf7 3. Tf4+ Ke7 4. Dg7+!, 1-0.

Diagram 7

Polak - Breuker

1. Txf4! Txf4 2. Dxb5 en spoedig 1-0. 2. .. axb5 faalt op 3. Ta8 met mat tot gevolg.

Diagram 8

Willemze - Maryasin

1. Pxg6+!!, 1-0 Het is geforceerd mat in vier. Bijvoorbeeld 1. .. fxg6 2. De5+ Kg8 3. Tf7 enz.

Eenvoudig gezegd

Anna-Marie Hulleman: “Hier zag ik een combinatie! Ik wil .. Lxc3, Dxc3, Pe2+ met damewinst spelen. Dus moet ik de verdediger Lh5 uitschakelen, met 16. .. g6

Als de de loper naar e2 gaat gebeurt er dit: 17. Le2 Lxc3 18. Dxc3 Pxe2+. Als 17. Lf3 dan Pxf3, dus

17. Lg4

Maar nu kan ik hem slaan.” 17. .. Lxg4 18. hxg4 Lxc3 19. Dxc3 Pe2+ 20. Kc2 Pxc3 En zwart won, Jeffrey van Swieten - Anna-Marie Hulleman, MuConsult rapid 2013 . 0–1 Over 5 jaar speelt ze misschien wel met 16. .. a5!! op koningsaanval. (Piet Peelen)

Nederland vijftig jaar geleden

Vijftig jaar geleden zagen we de opkomst van een toernooi dat een klassieker zou worden. Het IBM-toernooi in Amsterdam. De editie van 1963 is nog niet zo sterk bezet als later gebruikelijk zou worden, maar het toernooi mag er toch wezen. Enkele jaren later zou IBM hèt grote zomertoernooi zijn, nu vond het nog plaats op de grens van augustus en september en telde het 120 deelnemers. Portisch won, voor Czerniak en Donner.

Het bondsblad constateert nog iets: ‘Een ander kenmerk van het toernooi is de overwegend Amsterdamse inslag. (...) Wij menen te weten dat niet-Amsterdammers niet worden geweigerd, maar hun getal was –althans ditmaal – nog verdwijnend klein. Dit geldt evenzeer voor de grootmeester- en meestergroep. (...) Indien men hierin het woord Nederland vervangt door de desbetreffende plaatsnaam, dan zal men negen maal Amsterdam (of Amstelveen) en slechts eenmaal een andere naam (Delft voor Kuijpers) aantreffen.’

Uiteraard is er, verdeeld over het septemberen oktobernummer ook aandacht voor de bondswedstrijden die ditmaal in Arnhem INFORMATIEF

worden gespeeld. Hoogendoorn wint, voor Bredewout. Opmerkelijk is dat het karige verslag in lengte ruim achterblijft bij de aandacht die aan een tweederangs interland wordt geschonken. Voor de kwalificatiewedstrijd tussen Nederland, Spanje en Luxemburg worden maar liefst vier bladzijden uitgetrokken. In zijn fraaie artikel in de laatste Matten constateert Paul van der Sterren dat de verslaggeving in het bondsblad in die tijd vaak uitgaat van de organisator en bestuurder, niet van de schaker. Dat is ook hier het geval. Hooguit de helft van de ruimte wordt besteed aan de wedstrijd zelf. Veel aandacht gaat naar het gekozen wedstrijdsysteem. O ja, Nederland wint met afstand.

Internationaal is er weer eens aandacht voor de 30-zettenregel. Daar is wel iets voor te zeggen. In de B-groep van IBM bijvoorbeeld doen de ‘Altmeister’ Kieninger en Dunkelblum hun best het toernooi zo vredelievend mogelijk te benaderen. Daar zit je niet op te wachten, toen niet en nu niet. De FIDE bepaalt dat ‘remise door overeenkomst voor de dertigste zet is verboden’. Een speler die bepaald geen last van die regel zal hebben is Donner. In het zonetoernooi in het Duitse Halle doet hij in

19 partijen maar liefst 804 zetten, een gemiddelde van meer dan 42 per partij. Helaas vallen niet alle zetten even goed uit. Donner eindigt teleurstellend in de middenmoot. Portisch en Larsen zetten, als de nummers 1 en 2 in de eindrangschikking hun opmars naar de wereldtop voort.

Schaak mee met de NBC ...

1 november start de NBC, de Nederlandse Bond van Correspondentieschakers, een toernooi voor iedere schaker, die kennis wil maken met deze fascinerende vorm van schaken. Het toernooi wordt gespeeld op de webserver volgens de standaardregels van de ICCF (50 dagen bedenktijd voor 10 zetten). Lidmaatschap van de NBC of een schaakvereniging is niet vereist. De deelname kost slechts 10 euro (gratis voor NBC-leden) en levert ook nog eens een gratis NBC-lidmaatschap voor 2014 op. Al naar gelang het aantal deelnemers wordt er gespeeld in groepen van 5 of 7 spelers. Iedere deelnemer speelt met wit én zwart tegen dezelfde tegenstander. De finale zal gespeeld worden in een groep van 10 of 12 spelers. Behalve het prijzengeld voor de 1e, 2e en 3e plaats, 500, 300 en 200 euro, worden er prijzen van 50 euro uitgeloofd voor de mooiste partij en het meest interessante openingsnieuwtje! Meld je vóór 1 oktober per e-mail aan bij Joop Jansen jannesnelleke@home.nl onder vermelding van naam, adres en e-mail en eventueel ICCF-ID-nummer of bel voor nadere info 06 36297188 Of neem een kijkje op www.correspondentieschaken.nl