Schaakmagazine 2012 - oktober

TU Eindhoven heeft de beste bedrijfsschakers

Fraaie zesde plaats Olympiadeteam

Zilver voor Anna-Maja Kazarian

HSG wordt 125

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 119 • no.5 • oktober 2012

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Karel van Delft

René Duret

Herman Grooten

Johan Hut

Pascal Losekoot

Dolf Meijer

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

4

Schaaktechniek

De lezer aan zet

Karel van der Weide

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025 fax: 023-5254353

e-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning volgende nummer: week 51

Sluiting kopij: 20 november 2012

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem tel: 023-5254025

e-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

De estafettetrofee voor de organisatoren van het NK bedrijvenschaak. Foto Sir Francis.

Combineren

Begrijp wat u doet:

De Beethoven van de studie Oplossingen

Sterre Kruijsen houdt van vooruitdenken

Partijen van Sterre Dame tegen twee torens

Vijfendertig jaar schaakdorp Mierlo 18

Diagonaal 4

Nederlandse mannen zesde op Olympiade 6 Olympiadevrouwen spelen

Schaakstropdassen

Onze huidige stropdas gaat terug op de Dertigjarige oorlog (1616-1648), op de kleurige halsdoek die de Kroatische huurlingen in die oorlog droegen. Van Kroaat is dan ook het huidige woord Cravatte/Krawatte (Frans/Duits) afgeleid. In de loop der eeuwen veranderde de stropdas echter van functie. Dat gebeurde het eerst in Frankrijk, aan het hof van Lodewijk XIV, alwaar de stropdas na de introductie door de koning zelf een gewaardeerde modegril werd. En tegen-

woordig is de stropdas vooral een statussymbool, maar daarnaast in feite het meest nutteloze kledingstuk dat je je kunt bedenken. Maar toch, op ieder schaaktoernooi zie je wel een paar schakers met een stropdas met schaakmotief rondlopen. Hoeveel verschillende schaakstropdassen er bestaan is onbekend, doch het zullen er wereldwijd toch zeker wel enkele honderdtallen tot circa een kleine duizend zijn, de ene nog mooier dan de andere. Wat daarbij opvalt is de veelheid

Ajaxvrouwen schaken

Schaken blijft een geliefde beeldspraak onder (sport)journalisten. Dat zagen we weer eens in Het Parool van 20 augustus, waar onder de kop ‘Ajaxvrouwen schaken nog’ verslag werd gedaan van het eerste optreden van het vrouwenelftal van Ajax. Volgens verslaggeefster Annemarie Postma was ‘grootmeester Engelkes’ (bedoeld wordt Ajaxtrainer Ed Engelkes) ondanks saaie ‘remises’ (beide keren 0-0) tegen Paris Saint Germain en FC Twente tevreden geweest over het ‘schaakspel’ van zijn ploeg. Speelster Daphne Koster wordt door de verslaggeefster omschreven als ‘koningin’ en Tessel Middag vervulde een rol als ‘loper’ links op het middenveld. Nu maar hopen dat er niet te veel remises gaan vallen, want dat is volgens de krant geen ‘optie voor de ambitieuze debutant’.

René Duret

van kleuren van de schaakstropdassen en het grote aantal stropdassen, waarbij schaken gecombineerd wordt met andere denksporten (dammen en/of speelkaarten). Verder zijn er schaakstropdassen met stripfiguren ((bijvoorbeeld Goofy, Snoopy of Murillo) en er is zelfs een ontwerp van de Spaanse kunstenaar Salvador Dali. Kortom kiest u maar. Het blijft een fascinerend verzamelgebied bij de Motiefgroep Schaken, www.euwe.nl. (HA)

Duistere tijden in het Schaakstukkenmuseum

Dit najaar is het voor de jeugdige bezoekers griezelen geblazen in het Schaakstukkenmuseum. Op Halloween staan namelijk de meest angstaanjagende schaakspellen in het zonnetje. Of eigenlijk in het maanlicht ... Het Halloweenschaakspel, de Dungeons & Dragons monsters (zie de foto) en andere Fantasyfiguren zijn dan van dichtbij te bewonderen. Op deze feestdag, woensdag 31 oktober, is het museum extra lang

geopend tot 21 uur. Alle verkleedde bezoekers krijgen dan een leuke Trick or Treat verrassing.

Het Schaakstukkenmuseum ligt aan Overblaak 94 in Rotterdam. Het is geopend op woensdag en in het weekend van 14 tot 17 uur. Een entreekaartje kost € 4,- inclusief consumptie. Kinderen betalen € 2,-. Met de Museumkaart en RotterdamPas is de entree gratis. Zie ook www.schaakstukkenmuseum.nl.

Acht koninginnen-probleem in nieuw jasje

Het eeuwenoude acht koninginnenprobleem (zet acht koninginnen zo op het

bord, dat ze elkaar niet kunnen slaan) heeft een moderne uitvoering gekregen. Oudpolitieman Albert Eckhardt raakte geïnspireerd door de vele oplossingen en bedacht daar een spel mee: Frustr8tor.

Maar eerst even terug naar het begin. In 1848 stelde de Duitse schaker Max Friedrich William Bezzel de vraag: op hoeveel manieren is het 8 koninginnenprobleem op te lossen? Er kwamen vele antwoorden maar pas in 1872 bewees de Engelse wiskundige James Whitbread Lee Glaishe dat er in totaal precies 92 oplossingen zijn. Er zijn twaalf unieke oplossingen, door draaien en spiegelen heeft elke oplossing acht varianten. Omdat één oplossing rotatiesymmetrisch is, geeft die maar vier varianten, vandaar 8x11+4 = 92 oplossingen.

Voor schakers is dit probleem ietsje makke-

Twee keer vijftig bij SV Spijkenisse

SV Spijkenisse bestond in november vorig jaar vijftig jaar. In zo'n jubileumjaar zijn er ook leden die er vanaf de beginjaren bij waren en zodoende in aanmerking kwamen voor een erespeld.

Jan Minke was vanaf het eerste begin betrokken bij de schaakvereniging en is in al die jaren trouw lid gebleven. Hiervoor kreeg hij tijdens de jubileumavond van de schaakvereniging een erespeld en daarnaast reikte de voorzitter van SV Spijkenisse, Jordy

Lahaye, een mooi schilderij uit tijdens de ledenvergadering van Spijkenisse, die afgelopen augustus plaats vond.

Tijdens deze ledenvergadering kreeg ook een tweede lid een erespeld. Jaap van der Jagt (links op de foto). werd lid in het seizoen 62/63 en is ook een vast lid gebleven. Naast de erespeld, uitgereikt door de voorzitter van de RSB, kreeg ook Jaap een mooi schilderij als memento aan het 50-jarig lidmaatschap van de schaakvereniging. Heeft uw vereniging ook leden die vijftig jaar lid zijn van een schaakvereniging? Dan komen zij in aanmerking voor de KNSB erespeld. Neem contact op met het bondsbureau.

lijker op te lossen dan voor niet-schakers. Eckhardt merkte dat vooral de diagonalen problemen geven. Dat bracht vaak frustraties en vandaar de naam Frustr8tor.

Hij maakte een handzaam setje met vele mogelijkheden: alle 64 velden als beginpunt; twee of drie koninginnen zijn reeds geplaatst en barricadevarianten waarbij een koningin op een bepaalde rij niet voorbij een vast punt geplaatst kan worden. Voor het op de markt brengen werd financiële hulp gezocht bij oud-voetballer Marc Overmars. Die stond bij de eerste versies ook op de verpakking maar omdat de link met de schaaksport toch meer tot de verbeelding spreekt werd later Hans Böhm gevraagd om als ambassadeur op te treden.

Het fysieke spel kost € 4,--. De Frustr8tor app kost € 1,60. Zie www.frustr8tor.nl.

Geen toernooifolder amateurgroepen Tata Steel toernooi 2013

Voor de 75e editie van het Tata Steel Chess Tournament zal in oktober geen toernooifolder worden verstuurd naar de potentiële deelnemers aan de amateurgroepen. Vanaf woensdag 31 oktober start de inschrijving voor de amateurtoernooien van het Tata Steel Chess Tournament 2013. Volg de instructies op de website van het toernooi, www.tatasteelchess.com. Belangstellenden zonder computer of internetverbinding wordt verzocht om familie, vrienden of clubgenoten om hulp te vragen bij de inschrijving.

De data voor het Tata Steel Chess Tournament 2013 zijn 11-27 januari 2013.

Het Zwitsers gambiet Nederland zesde op de Olympiade

De Nederlandse mannen hebben een topprestatie geleverd door in de 40e Schaakolympiade op de zesde plaats te eindigen, direct achter de grote schaaklanden Armenië, Rusland, Oekraïne, China en de Verenigde Staten. We moeten tien jaar teruggaan om tot een evenaring van die prestatie te komen. Nederland werd ook zesde in 2002 op de Olympiade van Bled, evenals in Moskou 1994. In Thessaloniki 1988 behaalde het Nederlandse team brons. In Haifa 1976 werd Nederland tweede, maar in dat toernooi ontbraken de Oost-Europese landen.

De manier waarop de Nederlandse ploeg in Istanbul tot deze goede eindklassering kwam was echter op zijn minst opmerkelijk te noemen. In de eerste ronde werd nog met bescheiden cijfers van Maleisië gewonnen (Loek van Wely verloor verrassend op bord 1). Maar in de ronden 2 en 3 volgden nederlagen tegen Venezuela en Georgië en werd het team van bondscoach Chuchelov ver teruggeworpen in het klassement. Vanaf dat moment kon de inhaalrace beginnen, en dat

ging de ploeg dan weer uitstekend af. Kwade geesten zouden dan ook kunnen beweren dat de openingsvariant die de Nederlanders echt goed beheersen het ‘Zwitsers Gambiet’ was.

Paspoort

Die eerste ronden moest het team het overigens stellen zonder Nederlands Kampioen Anish Giri. Hij was op 27 augustus (de aanreisdag) in de ochtend nog van de passagierslijst van Turkish Airlines gehaald. De reden: zijn Russische paspoort lag in het Verenigd Koninkrijk te wachten op een visumstempel noodzakelijk voor deelname aan de FIDE Grand Prix die tien dagen na de Olympiade in Londen van start ging. Anish is in de zomer achttien geworden en heeft plannen om de Nederlandse nationaliteit aan te vragen, maar zo snel gaat dat niet, vandaar dit ‘paspoortprobleem’.

Of het met Anish in de gelederen in de eerste ronden beter zou zijn gegaan? Waarschijnlijk is het wel, maar zeker is het nooit. Verlies tegen Georgië is altijd mogelijk natuurlijk, maar met name de prestaties tegen de kleine schaaklanden Venezuela en ook Maleisië waren hoe dan ook heel matig. Na de aankomst van Anish in Istanbul (net na de vierde ronde) gingen opeens alle Nederlanders beter schaken. Eerst werd er nog zonder Anish gewonnen van Sri Lanka (4-0). Daarna volgden opeenvolgende en overtuigende overwinningen op Monaco, België, Bulgarije, Letland en Israël. Die laatste drie landen zijn zeker niet zwak te noemen en na zes (!) opeen-

volgende overwinningen moest Nederland het dan ook op tafel 3 opnemen tegen Armenië.

Armenië

Armenië is een van de sterkste schaaklanden in de wereld, en winnaar van de Olympiades van 2006 en 2008. Duidelijk was dus dat de wedstrijd heel belangrijk zou worden voor de verdeling van de medailles. De beide zwartpartijen van Nederland (Van Wely en Smeets) eindigden in remise en dat is een geliefde wedstrijdstrategie van veel toplanden. Met name Rusland is er een liefhebber van. Maar dan moeten de witspelers wel winnen natuurlijk! In de wedstrijd ging het helaas heel anders. Anish kwam met wit in de moeilijkheden tegen een zeer sterk spelende Aronian (hij zou ook de gouden medaille op bord 1 winnen) en verloor. Ivan Sokolovs tegenstander Akopian bracht al vroeg in de wedstrijd een stukoffer voor drie pionnen, en toen er later nog meer witte pionnen vielen was het duidelijk dat ook de andere witspeler van Nederland aan het kortste eind ging trekken. In alle objectiviteit een verdiende 3-1 overwinning voor Armenië.

Omdat Armenië in de slotronde Hongarije met 2½-1½ versloeg en China met 1-3 van de Verenigde Staten verloor wonnen de Armeniërs tevens het goud. Daarmee heeft het team van wereldtopper Aronian drie van de laatste vier Olympiades gewonnen. En de Russen? Die hadden evenveel matchpunten als de winnaars maar een slechtere tiebreak. Opnieuw slechts

zilver dus, ondanks het overhevelen van succescoach Dokhoian (de oud-secondant van Kasparov) van het vrouwenteam naar het mannenteam. Een medaille zat er na de nederlaag tegen Armenië dus niet meer in voor Nederland maar een goede eindklassering zeker wel. Argentinië, tegenstander in de laatste ronde, had weliswaar een goede Olympiade achter de rug maar was op papier een te kloppen tegenstander. Op de eerste twee borden zag het er al snel bijzonder rooskleurig uit. Zowel Giri als Van Wely hadden een grote voorsprong in tijd en kansrijke stellingen. Beide scoorden dan ook relatief snel een vol punt, waarna de wedstrijd op slot kon. Sokolov had zich ergens een blunder gepermitteerd die niet was opgemerkt door de tegenstander, waarna remise het normale resultaat was. Smeets was met wit matig uit de opening gekomen, maar verdedigde zich zoals zo vaak toen weer bekwaam en bepaalde de eindstand op 3-1 voor Nederland. Dat bleek voldoende voor een eervolle zesde plaats, waardoor het team tijdens de slotceremonie zelfs nog het podium mocht beklimmen om een beker in ontvangst te nemen.

Eindstand Olympiade 2012

1. Armenië 19 397

2. Rusland 19 388½

3. Oekraïne 18 363

4. China 17 390½

5. Ver. St. 17 361

6. Nederland 16 329

7. Vietnam 16 313½

8. Roemenië 16 310

Jan Smeets werd met 7½ uit 10 de topscorer van het Nederlandse team.

We lopen de prestaties van alle spelers van het team langs.

Anish Giri

Het paspoortprobleem maakte dus dat Anish er de eerste vier ronden in Istanbul niet bij was. Nadat de bezorger had geprobeerd zijn paspoort in Amsterdam te bezorgen in plaats van in zijn woonplaats Rijswijk, pikte hij zelf, als in een (slechte) Hollywoodfilm, zijn paspoort bij DHL op en route naar Schiphol. In de resterende zeven ronden scoorde Anish vervolgens 4 punten en een TPR van net boven de 2700. ‘Normaal’ zou je kunnen zeggen voor een speler van zijn niveau, prettig voor het team dat daarmee over een solide kopman beschikte.

Zelf sprak Anish van een middelmatige prestatie, en hij grapte dan ook dat het meer zijn aanwezigheid was dan zijn prestaties die voor het team van belang waren. Niettemin is hij cruciaal voor het team, hoewel hij zelf met zijn inmiddels bekende gevoel voor humor aangaf dat zijn teamgenoten met hun goede prestaties hem het gevoel gaven dat hij overbodig was. Belangrijk was zijn soepele overwinning in de laatste ronde.

Peralta – Giri

Argentinië – Nederland (11) 1. d4 e6 2. c4 d5 3. Pc3 c6

Giri stelt de ontwikkeling van het koningspaard lang uit in deze partij. Op dit moment moet tegenstander Peralta zich afvragen of hij klaar is voor de hyperscherpe Noteboom variant. 4. e3

De Argentijn vermijdt dus liever de Noteboom die ontstaat na 4. Pf3 dxc4 5. a4 Lb4 6. e3 b5 7. Ld2 a5 8. axb5 Lxc3 9. Lxc3 cxb5.

4. .. Pd7 5. Ld3

Giri vertelt op zijn website dat hij geïnspireerd was door de partij Aronian - Morozevich, Moskou 2012, die verder ging met 5. Pf3 f5 6. Ld3 Ph6!?. 5. .. dxc4

Het meest theoretisch is 5. ..

Pgf6 6. Pf3 dxc4 7. Lxc4 b5 8. Ld3 a6 9. e4 c5 en we begeven ons op het terrein van de Meraner.

Giri geeft het spel dezelfde contouren maar dan zonder zijn paard naar f6 te ontwikkelen. Met zijn damevleugelactie is zwart dus een zet sneller! 6. Lxc4 b5 7. Ld3 a6!

Dit kleine zetje krijgt een uitroepteken van Giri. Hij vermijdt de theorie van de Meraner met deze slimme zetvolgorde. 8. Pf3 c5 9. d5

Een scherpe zet a la de Meraner. De stelling na 9. e4 Lb7 10. d5 is in de praktijk via zetverwisseling nog een paar keer voorgekomen. Maar via deze volgorde beschikt zwart over 9. .. cxd4 10. Pxd4 Pgf6 met prima mogelijkheden. Na 9. 0–0 Pgf6 kan wit

niet langer de scherpe (en kritieke) varianten spelen. 9. .. exd5 10. Pxd5 10. a4! was de juiste zet (zoals Giri ook aangeeft).Het idee is dat wit dan na 10. .. b4 11. Pxd5 Lb7 12. Lc4 over veld c4 beschikt - wat een groot verschil is met de partij. In plaats daarvan moet zwart na 10. a4 dus verder gaan met 10. .. c4 11. Lc2 Lb7 12. 0–0! Pgf6 13. axb5 axb5 14. Txa8 Dxa8 15. Pxb5 Da5 met een gelijke stelling.

10. .. Lb7 11. Le4

Het zou ongeveer gelijk staan na 11. e4 c4 12. Lc2 Pgf6. Peralta denkt te kunnen profiteren van het feit dat er geen paard op f6 staat. Krijgt zwart nu last met zijn ongedekte loper op b7? 11. .. Pe7!

Nee integendeel! Giri profiteert optimaal met dit linke zetje. Hij stelt tegelijkertijd een valstrik. Peralta gebruikte zeeën van tijd in deze fase. 11. .. Pb6 12. Pxb6 Dxb6 13. Lxb7 Dxb7 14. 0–0 levert slechts een gelijke stelling op. Giri's zet is veel ambitieuzer. 12. Pc3

Het paard keert onverrichterzake terug. Wit zou een stuk verliezen na 12. Pf6+? Pxf6 13. Dxd8+ (13. Lxb7 Dxd1+ 14. Kxd1 Ta7) 13. .. Txd8 14. Lxb7 Tb8 15. Lxa6 Tb6 en de loper is gevangen. Ook slecht zijn de door Giri aangeven zetten 12. Pg5?! Pe5, en 12. 0–0? f5.

12. .. Pc6 13. a4?

13. 0–0 Pf6 is heel plezierig voor zwart, maar was niettemin een betere keus.

13. .. b4 14. Pe2

Peralta schrikt terug voor 14. Pd5 Giri geeft het scherpe 14. .. Pe7 (zwart heeft geen problemen na 14. .. Pf6 ) 15. Pf6+ Pxf6 16. Dxd8+ Kxd8! 17. Lxb7 Ta7 18. Pg5 Txb7 19. Pxf7+ Kd7 20.

Pxh8 Ke6 waarna het paard uiteindelijk gevangen wordt en zwart voordeel krijgt. 14. .. Pf6 15. Ld3 Pa5

Een goede zet die zwart prettig voordeel oplevert, het kan echter nog krachtiger. De engines geven 15. .. c4! als nog sterker aan vanwege 16. Lxc4 Dxd1+ 17. Kxd1 en nu 17. .. Pg4! 18. Ke1 Pce5 en het is opeens helemaal mis met wit.

16. 0–0 c4 17. Lc2 b3

Zwart heeft goede alternatieven in de vorm van 17. .. Lxf3 18. gxf3 Dc7 en 17. .. Lc5. 18. Lf5 g6 19. Lh3 Pe4! 20. Ld2

De computer geeft 20. Dd4 als beter aan, maar dat is ook heel onaantrekkelijk na 20. .. Dxd4 21. exd4 Lb4. Wit heeft een geïsoleerde pion in een dameloos middenspel en moet constant rekening houden met c4-c3. Ook staat zijn loper op h3 erg afzijdig.

20. .. Pxd2 21. Pxd2 Lg7! 22. Tc1 Dit is objectief heel slecht, maar tegen Giri is iets passiefs als 22. Tb1 0–0 natuurlijk volstrekt kansloos.

22. .. Lxb2 23. Txc4

23. .. 0–0!

Zo simpel kan schaken zijn. Natuurlijk niet het hebberige 23. .. Pxc4? 24. Pxc4 Dxd1 25. Txd1 en vanwege de dubbele aanval op het zwarte loperpaar doet wit weer helemaal mee. 24. Tb4 De7 25. Tb6

De computer geeft hier 25. Txb3 al als beste zet aan en dan weet je wel hoe laat het is. Zwart staat natuurlijk gewonnen na 25. .. Pxb3 26. Pxb3. 25. .. Tfd8 26. Pd4? Lxd4 27. exd4 Txd4 28. Dc1 Dd8

Deze dubbele aanval beslist de partij.

29. Dc5 Txd2

Wit gaf op want 30. Dxa5 ver-

Met de komst van Anish Giri begon het Nederlandse team beter te spelen.

Hier is 6. Lc4 Lf5 7. Ld2 e6 8. Pd5 Dd8 9. Pxf6+ gxf6 een van de hoofdvarianten. Loek speelde dit met zwart tegen Caruana in Wijk aan Zee dit jaar.

6. .. Lf5 7. Pe5 Pbd7 8. g4

Meestal speelt wit nu 8. Pc4 waarna zwart na 8. .. Dc7 geen enkel probleem kent. Toch ware dat een stuk beter geweest dan de koffiehuiszetten die Sutovsky nu uit zijn vingers laat komen. 8. .. Le6 9. f4 0–0–0

Objectief was het beter om onmiddellijk een pion te pakken met 9. .. Pxe5 10. dxe5 Pxg4 11. Df3 0–0–0 en wit heeft niet genoeg compensatie.

Dit is te gek. Sutovsky had 10. Lc4! of 10. Pc4 moeten spelen. 10. .. Pxe5 11. dxe5?

en top geconcentreerd speelde hij in dienst van het team. Wanneer remise voldoende was voor de matchpunten dan wikkelde hij er zonder aarzelen naar af. Een cruciale overwinning behaalde hij met zwart tegen het Letland.

Neiksans – Sokolov

Letland – Nederland (8)

liest na bijvoorbeeld 30. .. Td6 fors materiaal.

Loek van Wely Loek speelde als enige Nederlandse speler alle elf ronden en het is dan ook juist om hem het predicaat ‘onmisbaar’ te verlenen. Hij speelde 7 punten bij elkaar op bord 1 en 2 en dat hadden er makkelijk meer kunnen zijn. Naast zijn enige nederlaag in de eerste ronde (tegen een IM uit Maleisië) kreeg hij te weinig in zijn remises tegen Cheparinov (Bulgarije) en Miezis (Letland). In alle drie die wedstrijden bleef dat overigens zonder gevolgen voor het team. De ideale teamspeler dus. Hij had een sterk eindschot met 2½ uit 3 tegen Israël, Armenië en Argentinië.

Israel was in ronde 9 een geduchte tegenstander. Op bord 1 speelde Anish tamelijk snel remise tegen Boris Gelfand. Op dat moment was Loek echter al klaar!

Sutovsky - Van Wely Israël – Nederland (9) 1. e4 d5!

Een briljante openingskeus van Loek! In plaats van zijn gebruikelijke Siciliaan gaat hij voor het Scandinavisch waar de altijd hyperscherp spelende Sutovsky zijn tanden op stuk mag bijten. 2. exd5 Dxd5 3. Pc3 Da5 4. d4 Pf6 5. Pf3 c6 6. Ld2

Zwart staat beter na 11. fxe5

Pxg4 maar op de tekstzet had Loek een bom klaarliggen. 11. .. Txd2!

Uit! Na 11 zetten is duidelijk dat Nederland op een 1–0 voorsprong komt tegen Israel. Op 12. Kxd2 beslist 12. .. Ld5. Sutovsky speelde in arrenmoede nog door met 12. exf6 Txc2 13. Ld3 Txb2

Als een pacman gaat de toren over de tweede rij. 14. Tc1 exf6 15. 0–0 h5 16. g5 fxg5 17. Pd1 Lc5+ 18. Kh1 g4 En inmiddels heeft zwart vier pionnen meer, een moordende aanval, en wint hij grof materiaal. Sutovsky hield het eindelijk voor gezien. (0–1)

Ivan Sokolov

Ivan bleef lang ongeslagen, en verloor uiteindelijk alleen in de wedstrijd tegen Armenië een partij van een briljant spelende Akopian. Hij scoorde 6½ uit 10 en zal daar niet helemaal tevreden over zijn geweest. Altijd op

De wedstrijd tegen Letland was erg belangrijk. Nederland had vier keer op rij gewonnen en de vorige dag Bulgarije verslagen. Om de weg omhoog echt in te zetten moest er gewonnen worden. Op bord 1 van Letland zit Alexey Shirov, maar op de andere borden liggen er duidelijk kansen. Sokolov won met zwart van Neiksans en die zege lag aan de basis van de overwinning.

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Lc5 5. Pb3

Deze oude variant is tegenwoordig weer populair dankzij een opstelling met Pc3, De2 en 0–0–0. Ivan heeft zo zijn eigen ideeën en komt met een stoorschaakje.

5. .. Lb4+!?

Hier was 5. .. Lb6 6. Pc3 Pf6 (6. .. d6 7. De2 en 6. .. Df6 worden ook gespeeld.) 7. De2 0–0 8. Lg5 h6 9. Lh4 a5 10. a4 Pd4 11. Dd3 Pxb3 12. cxb3 Te8 13. 0–0–0 d6 14. Dc2 Ld7 15. Lc4 Le6 16. The1 De7 17. e5 beter voor wit in Carlsen - Bacrot, Nanjing 2010.

het natuurlijk veld c3 kan worden ontwikkeld. Een slim concept, maar niet nieuw: Paul Keres speelde het lang geleden al. 6. .. a5!?

Interessanter dan het meer vervlakkende 6. .. Lxd2+ 7. Dxd2 Pf6 8. Pc3 0–0 9. 0–0–0. 7. a3 Le7

Opnieuw kiest Sokolov ervoor om zoveel mogelijk stukken op het bord te houden. Nu zou 7. .. Lxd2+ 8. Dxd2 Pf6 9. Pc3 0–0 10. 0–0–0 vanwege de inlassing 6. .. a5 7. a3 een iets gunstigere versie betekenen van de variant in de vorige aantekening.

8. Pc3 a4

Zwart pakt veel ruimte, en neemt het risico op de koop toe dat wit de pion ooit ophaalt met Lb5xa4.

9. Pc1 Pf6 10. Lb5

In een rapidpartij van Romanishin stond zwart wat beter na 10. Pd3 d6 11. Pf4 0–0 12. Lb5 Pd4 13. Ld3 (13. Lxa4 Pxe4!) 13. .. c6 14. Pxa4 Txa4 15. c3 b5, Zelcic - Romanishin, Solin 2002.

10. .. 0–0 11. P1e2

Opnieuw niet 11. Lxa4 vanwege 11. .. Pxe4!.

11. .. Lc5 12. 0–0 Te8 13. Lg5 Of 13. Pxa4 La7 14. Pac3 Pxe4 15. Pxe4 Txe4 en zwart heeft makkelijk spel.

13. .. h6 14. Lh4

6. Ld2

Jezelf in de penning zetten met 6. Pc3 is niet logisch. Na 6. .. Pf6 7. Ld3 zitten we in een soort Schots Vierpaardenspel waarin wit een tempo meer heeftmaar vrijwillig je paard van d4 naar b3 zetten is geen verbete ring van de witte stelling. Na 6. c3 Le7 heeft zwart bereikt dat het witte paard niet meer op

Als enige Nederlander speelde Loek van Wely alle elf partijen.

Ivan Sokolov geconcentreerd als altijd.

Zwart heeft voldoende compensatie voor de pion na 14. Lxf6 Dxf6 15. Lxa4 Pe5.

14. .. d6 15. Kh1?!

Wit stelt zich teveel voor van de verzwakking .. g5. Ivan is niet bang en pakt gewoon de aangeboden centrumpion.

15. .. g5 16. Lg3 Pxe4 17. Pxe4 Een betere keus was 17. Pxa4 La7 18. Pac3 maar dat betekent toegeven dat je met wit minder dan niets hebt weten te bereiken.

17. .. Txe4 18. Pc3 Td4! 19. Dh5 Df6

En opgeven. Het mat is ondekbaar na 38. g3 Lf3.

Jan Smeets

Jan speelde zijn beste toernooi tot dusver in de Nederlandse ploeg. Met 7½ uit 10 werd hij topscorer van het team. Zoals altijd liet hij zien goed te kunnen verdedigen, maar dit keer won hij ook makkelijk en veel. In het middenstuk scoorde hij opeens vijf overwinningen op rij. De overwinningen tegen Bulgarije, Letland en Israël droegen in belangrijke mate bij aan de uiteindelijke teamklassering.

38. .. Th1 39. Ld3 Kf6 40. Tf2 Ke6

Beide spelers hebben de tijdcontrole gehaald. Het staat ongeveer gelijk.

41. Pg5+ Kd6 42. Lf1 Avrukh sluit de zwarte toren in. Rond dit moment stond het 2–1 voor Nederland. Avrukh moest dus winnen om een matchpunt voor Israël te redden.

42. .. Kc5 Zoekt tegenkansen op de damevleugel.

43. Kf3 Tg1 44. Tc2+ Kb4 45. Kf2 Het witte plan is geslaagd, de zwarte toren is gevangen. Tegelijkertijd heeft zwart nu zijn troeven - hij krijgt voldoende pionnen voor het stuk dat hij achter komt.

45. .. Kxb3 46. Td2 Txf1+ 47. Kxf1 e4!

De zwarte stelling wordt kritiek wanneer het witte paard op e4 zou arriveren.

48. Te2 e3 49. Ke1 a5

Wit heeft geen compensatie voor de pion en laat zich nu in op een foutieve combinatie. De Letse grootmeester moet ergens een grote rekenfout hebben gemaakt.

20. f4 gxf4 21. Lxf4?

Zwart staat beter na 21. De2 maar het is nog steeds heel spannend.

21. .. Txf4 22. Pd5 Txf1+ 23. Txf1 Dg6

Zou de Let in gedachten al op c6 hebben geruild? Dat is moeilijk voorstelbaar. Waarschijnlijk heeft hij Sokolovs 26e zet gemist in zijn vooruitberekening.

24. Dxg6+ Of 24. Lxc6 Dxh5 25. Pf6+ Kf8 26. Pxh5 bxc6 en zwart wint. 24. .. fxg6 25. Pxc7 Tb8 26. Lc4+ Nu zou het na een koningszet gewoon remise door eeuwig schaak worden. Maar zwart wint na het slimme

26. .. d5!

waarna veld f8 opeens ontoegankelijk is voor de witte toren.

27. Lxd5+ Kh8 28. Le4 Pe5 En nu staat zwart gewoon een stuk voor. Sokolov maakt het trouwens hard af:

29. Td1 Lg4 30. Td5 Lb6 31. Pb5 Pc4 32. Lxg6 Tf8 33. Ld3 Pxb2 34. h3 Pxd3 35. cxd3 Tf5 36. Pc3 Tf1+! 37. Kh2 Lc7+

Avrukh - Smeets

Israël – Nederland (9)

We komen erin nadat wit zojuist 29. e4 heeft gespeeld. In de wedstrijd stond het 1½–½ voor Nederland zodat Avrukh degene was die moest winnen. Met dat soort druk weet Jan Smeets altijd goed om te gaan.

29. .. Lxe4!

In een situatie waarin voor een speler remise voldoende is, is het gevaar altijd dat hij te passief gaat spelen. Jan offert terecht een kleine kwaliteit voor een stelling waarin hij eerder iets beter staat.

30. fxe4 Pxe4+ 31. Ke3 Pxc5 32. Txc5 Td1

Toren en twee pionnen geven materieel voldoende compensatie. Bovendien krijgt Jan een actieve toren.

33. Lc4+ Kf8 34. Pf3 Te7 35. Le2 Wit kan pion e5 niet echt ophalen: Na 35. Txe5 Tb1 krijgt zwart de b-pion terug, en na 35. Pxe5? Te1+ 36. Kf4 b6 wint zwart het paard.

35. .. Tb1 36. Tc2 g6 37. Ke4 Kg7 38. Td2

Natuurlijk niet 38. Pxe5? Kf6 39. Tc5 Te1 en zwart wint.

62. .. Txe1+!

De laatste keer dat Jan materiaal offert ten behoeve van zijn pionnen. Een indrukwekkend geheel: eerst een kleine kwaliteit, daarna een kwaliteit en nu nog een kwaliteit en dat allemaal om uiteindelijk met vergevorderde vrijpionnen van een toren te winnen.

63. Kxe1 Kxb2 64. Txe3 a3 65. Kf2 a2 66. Te2+ Ka3

En Avrukh gaf op: 0–1 en 3–1 voor Nederland!

Daniel Stellwagen

Nu is duidelijk dat de witte winstpoging averechts heeft gewerkt. De zwarte stelling speelt een stuk makkelijker: de pionnen marcheren naar voren op de damevleugel en het witte paard is tamelijk kreupel.

50. Kd1 a4 51. Pf3 c5 52. Kc1 b5 53. Pe1 Kc4!?

Houdt al zijn positionele troeven in plaats van direct tot actie over te gaan met 53. .. b4 54. Pc2 a3, of 53. .. c4 54. Pc2 c3. In beide gevallen heeft wit goede remisekansen.

54. Tc2+ Kd4 55. Kd1 Tf7 56. Tc3 Tf1 57. Td3+ Ke4 58. Td8 Wit heeft zijn toren kunnen activeren, maar toch is hij in grote problemen na 58. .. b4! 59. Te8+ Kd4 60. Td8+?!

Zwart wint ook na 60. Te7 a3 61. bxa3 b3! (maar niet 61. .. bxa3? 62. Ta7) en de zwarte vrijpionnen zijn veel sterker dan het paard. 60. .. Kc4 61. Te8 Kb3! 62. Ke2

Daniel begon slecht met 1 uit 3. Die score wist hij met drie opeenvolgende overwinningen op te vijzelen naar 4 uit 6. Merkwaardig genoeg kwam hij daarna niet meer aan spelen toe. Hij liep een fikse verkoudheid op, daarna was er iets met de kleurverhouding en later werd het devies ‘never change a winning team’ door de bondscoach gevolgd. Tegen Bulgarije liet hij zien hoe goed hij kan aanvallen, en dat was belangrijk omdat Anish op bord 1 van Topalov verloor.

Stellwagen – Nikolov

Nederland – Bulgarije (7)

Een typische Siciliaanse stelling: zwart heeft een gezond centrum, maar wit heeft kansen op de koningsvleugel. Daniel gaat direct op zijn doel af met 15. Dg4! 0–0

Lijkt tegen de storm in te rokeren, maar toch de juiste beslissing. Slechter is 15. .. Lf6 16. e5 dxe5 17. f5! en na bijvoorbeeld 17. .. exf5 18. Dxf5 Pb6 19. Txd8+ Lxd8 20. Pe4 Lxe4 21. Lxe4 Lf6 22. b3 heeft wit voor de pion alle positionele troeven in handen en kan zwart nog steeds niet rokeren.

16. Dh3

Onttrekt de witte dame aan de aanval van het paard (Pd7-f6) en bereidt e4-e5 of f4-f5 voor. 16. .. Tfe8 17. f5 exf5 17. .. Lf6? verliest na 18. fxe6 fxe6 19. e5. 18. Txf5 Pe5

Een logische zet. In dit soort Sicilianen staat het paard altijd sterk op e5. Bovendien lijken .. Lc8 en .. Pxc4 dreigingen. Sterker was echter 18. .. Lf6. 19. Tdf1!

Een uitstekend kwaliteitsoffer. 19. .. Lc8 20. Pd5 Db7 21. b3 Lf8 22. Dg3 Lxf5

Natuurlijk moet zwart de aangeboden kwaliteit slaan. Na 22. .. Kh8 (tegen 23. Pf6+) volgt al 23. Th5 en de witte aanval is te sterk. Hij wint al na 23. .. h6? 24. Pf6!.

23. exf5 Pd7

De beste verdedigingskans was het onooglijke 23. .. Kh8 24. Lg5 f6 (maar niet 24. .. Tb8 25. Pf6!). 24. Tf4 Te5! 25. Le4 Db8

Een sluwe computerverdediging is 25. .. Dc8 26. Tg4 Txd5! met als bedoeling 27. Lxd5 Pf6. Wit heeft echter 27. Txg7+! Lxg7 28. Lh6 Td1+ 29. Kf2 Kf8 30. Dxg7+ Ke7 31. Lg5+ Ke8 en deze stelling moet u onthouden voor de volgende opmerking. De computer laat zien dat wit nu na 32. Dg8+ Pf8 33. Lh6 Dc7 34. Dxf8+ Kd7 35. Dxf7+ Kc8 36. De6+ duidelijk beter staat - maar hij staat wel twee kwaliteiten achter (tegen een loperpaar en twee pionnen) wat de winst bemoeilijkt.

26. Tg4

Dreigt 27. Txg7+ en 28. Lh6.

26. .. Kh8

Het bizarre is dat de vorige ver-

dediging met het kwaliteitsoffer op d5 met de dame op b8 niet opgaat: 26. .. Txd5 27. Txg7+ Lxg7 28. Lh6 Td1+ 29. Kf2 Kf8 30. Dxg7+ Ke7 31. Lg5+ Ke8 en omdat de dame veld c6 niet dekt wint 32. Lc6! nu - zwart kan het mat niet meer verhinderen. 27. Th4

Daniel zal 27. Lh6 ook hebben overwogen; na 27. .. g6 28. Ld2 staat wit dan ook gewonnen. 27. .. Le7?

Na 27. .. Txe4 28. Txe4 Te8 wordt de witte aanval voortgezet met 29. Th4!. 28. Pxe7!

Dit wint geforceerd materiaal en is daarom veel logischer voor een mens dan de moeilijkere matvarianten na 28. Txh7+! (het is mat in 8 zoals de engines aangeven) 28. .. Kxh7 29. f6+ g6 30. Dh4+ Kg8 31. Lxg6! fxg6 32. f7+ Kg7 33. Dh6+ Kxf7 34. Dh7+ en twee zetten later is het mat. 28. .. Txe7 29. Txh7+! Kxh7 30. f6+ g6 31. fxe7 Th8 32. Dh3+

De slotpointe: wit wint het paard op d7.

32. .. Kg7 33. Dxd7 d5 34. Dxd5 Dxh2+ 35. Kf1 Dg3 36. Ke2 Th1 37. Lf2 Db8 38. Dd8 (1–0)

De Nederlandse vrouwen

uiteindelijke op de 20ste plaats. Dat resultaat was conform de startranglijst maar ik hoopte als captain aanvankelijk op meer. Na het verplichte nummer tegen Algerije (3½-½), volgde een terechte overwinning op Italië (2½-1½) en een normaal gelijkspel tegen Letland. De wedstrijd

lang leek 2-2 haalbaar, maar het mocht niet zo zijn. Een goede prestatie in ronde 6 was nog het gelijkspel tegen Kazakstan, dat later sensationeel de Olympiade besliste door de favoriet China ook op 2-2 te houden (en wel van Rusland te verliezen). Een top-10 klassering werd onmogehun individuele bord op de mance. Ook Anne Haast behaalde Helaas eindigden zowel Zhaoqin Peng als Tea Lanchava uiteindelijk met een minscore. Peng bedierf haar toernooi in de laatste twee ronden. Tegen Roemenië probeerde ze met zwart ijzer met handen te breken tegen de ultrasolide Christina Foisor en in de laatste

Schut met een score van 8½ uit 10. Ze won maar liefst acht partijen, en dat terwijl ze maar drie keer met wit, en zeven keer met zwart speelde! Maar ook Arlette van Weersel leverde een belangrijke bijdrage met 6 uit 8 (ze bleef als enige ongeslagen). Beide vrouwen eindigden op

De Nederlandse vrouwen hielden de stemming erin.

ronde tegen Australië speelde ze lang een goede positionele partij om uiteindelijk toch te verliezen. Tea leek met haar kersverse Nederlandse titel op zak in goede vorm, maar in Istanbul liep het niet. Zoals altijd won ze soms makkelijk, maar op slechte dagen kon ze ook kansloos verliezen. Als enige speelde ze geen enkele partij remise.

Lisa combineerde dit toernooi een actieve dynamische stijl met gezond positiespel. Een voorbeeld uit de wedstrijd tegen Litouwen:

ook na 36. .. d5 37. Tg1 dxc4 38. Tg6 Pg8 39. Thg4. 37. Txh6+

En mat op de volgende zet. (1–0)

Schut – Kaspute

Nederland – Litouwen (7)

18. Tfd1 c5 19. e5! Pe8 20. exd6 exd6 21. Td3 Ta7 22. Pc3 Het paard dreigt nu beslissend op b5 te komen, en zwart is dus wel gedwongen tot ruil van haar loper.

22. .. Lxc3 23. Txc3 Te7 24. Kf2 f6 Wit is positioneel in het voordeel, pion d6 is achtergebleven en de witte loper is sterker dan het zwarte paard. Toch is het niet eenvoudig om de zwarte vesting te slechten. Lisa laat nu goede techniek zien.

25. h4 Kg7 26. Tcd3 Te6 27. g4 h6 28. Td5 g5 29. f4! gxh4 30. Th5 Dankzij Lisa's gezonde spel, heeft zwart nu nog een zwakte (pion h6). De Litouwse besluit terecht dat ze niet langer passief kan afwachten.

30. .. f5 31. gxf5 Tf6 32. Ld2! Uitstekend, de lange diagonaal is de juiste plaats voor de loper. 32. .. Kh7 33. Lc3 Tf7 34. Txh4 Pf6

Wit wint ook na 34. .. Txf5 35. Tdh1, of 34. .. Pg7 35. Lxg7 Kxg7

36. Tg1+.

35. Kf3 Td8 36. Le5 Pe8 Laat een leuk slot toe. Wit wint

Dekic - Van Weersel

Australië - Nederland (11)

We komen erin op zet 38. Arlette heeft een uitstekende positionele partij gespeeld en het sterkst was nu 38. .. h5! met voordeel voor zwart. In de tijdnoodfase speelt ze echter het lang niet slechte

38. .. e4!? 39. Txe4 Pg5 40. Txe8 40. Db2+ leverde hier een gelijke stelling op na 40. .. Te5 41. Pd3!? Pxf3+ 42. Kh1 Pxe1 43. Pxe5 dxe5 44. Pxe1! f3!.

40. .. Pxf3+ 41. Kh1 Txe8 42. Tf1

42. Txe8 Dxe8 43. Dd3 en de partij zal in remise eindigen.

42. .. Pd4 43. Dd3?

43. Db2 was de enige juiste zet. 43. .. f3!

Nu is zwart weer in het voordeel.

44. Pf4 Dg5 45. Ph5+?

Dit maakt het zwart makkelijker, maar Arlette zou ook groot voordeel hebben gehouden na 45. Txf3 Pxf3 46. Dxf3 Kg8, of 45. Pe6+ Pxe6 46. dxe6 Txe6 47. Dxf3 De7.

45. .. Kh8 46. Dd1 De3

En uit! Pion b3 valt waardoor alle eindspelen winnen voor zwart, bovendien heeft Arlette ook nog koningsaanval.

47. Pg3 Paxb3 48. Pxb3 Dxb3 49. Dc1 De3! 50. Db1 Dd2 51. Tg1 Dc2 52. Df1 f2

Wit geeft het op.

Tot slot hoe Anne Haast na een goede partij uiteindelijk net niet won van IM Natalia Zhukova van de Oekraïne.

steeds maar 30 seconden increment hadden om hun zetten te bedenken. Het is dus eigenlijk een soort gongschaak geworden.

59. .. Tb8

Zhukova – Haast Oekraïne – Nederland (4)

47. .. Td8

Wit gaat mat in elf na 47. .. Dc1!, maar dat ziet alleen een engine. De zet van Anne wint ook. Minder goed was overigens

47. .. Th1+ 48. Kxh1 Dxg3 49. Dc4 en de winst is zeker niet makkelijk.

48. Le2 Te1 49. De6 Dc1! 50. Te3 Th1+ 51. Kg3 De1+ 52. Kg4 Dxb4+

52. .. Td4+! wint.

53. Te4 Dd2 54. Dg6 Dd7+

54. .. Tf8!

55. Kh4 Tf8 56. De6 Dd2 57. De7 De1+ 58. Kg4 Df2 59. Lf3

Om goed te begrijpen waarom

Anne niet zomaar wint moet u weten dat beide speelsters hier

Heel jammer. Anne greep de toren vast, leek op f3 te willen slaan en besloot toen met een paar seconden op de klok tot de tekstzet. Winnend was 59. .. Txf3! 60. gxf3 Tg1+ 61. Kf4 en nu wint alleen 61...Dh2+!

60. Tf4! Tf1?

60. .. Tg8!

61. Tf8+ Txf8 62. Dxf8+ Kh7 63. Df5+ Kh8

63. .. Kg8? 64. Kh5!! wint zelfs voor wit - zet deze stelling gerust even op een bord op, om dit te controleren!

64. Df8+

Remise.

Eindstand vrouwenolympiade 2012

1. Rusland 19 450

2. China 19 416

3. Oekraïne 18 408½

20. Nederland 14 285½

De foto’s bij dit artikel werden gemaakt door Heleen Schut.

De Nederlandse vrouwen speelden in jurkjes die gesponsord waren door NAN mode. Arlette van Weersel (l) en Lisa Schut waren de topscorers bij de vrouwen.

Olympische impressies

We hebben in het Olympische jaar 2012 genoten van de prestaties van de atleten in London en de presentatie van de Olympische Spelen voor de thuisblijvers was met informatie via de website, sociale media en apps voor mobiele apparaten alomvattend. En kijk eens aan, ook in de schaakwereld worden grote stappen in de goede richting gezet. De organisatoren van de Olympiade in Istanbul maakten gebruik van verschillende technische mogelijkheden om de partijen en Olympische impressies voor de duizenden volgers op het internet zo goed mogelijk weer te geven.

Website

De officiële website van het FIDE evenement, www.chessolympiadistanbul.com had in het begin te kampen met problemen. De uitzending van de live partijen draaide niet goed en de partijen konden alleen via een omweg worden gedownload. Voor de Nederlandse schaakfans niet erg, want er viel bij de heren in de eerste ronden maar weinig te genieten.

Op de website konden de alle partijen live worden gevolgd, zowel aan de topborden als aan de lagere borden. Wie liever de match Barbados-Fiji wilde volgen in plaats van Rusland-Armenië, kon dat zonder problemen doen. Schaakengine Houdini leverde online analyses bij alle partijen en

de Russische professionals van www.digicast.ru leverden livebeelden vanuit de speelzaal. Verder werden elke dag veel foto’s op de site geplaatst en de website www.chess-results.com leverde de uitslagen en standen. Op Facebook en Twitter werd extra informatie rond de Olympiade geleverd. Een compleet pakket. Op de site van de KNSB berichtte delegatieleider Jeroen Bosch vanuit Istanbul en op www.schaaksite.nl werden heren- en damespartijen van het Nederlandse team geanalyseerd door Herman Grooten en Dimitri Reinderman.

Toernooi App

De Olympiade in Istanbul had een première paraat: voor het eerst kon een schaakevenement via speciale toernooiapplicatie voor smartphones en tablets worden gevolgd. Weliswaar konden de partijen niet live worden gevolgd, wel werd veel inhoud van de website in de app geplaatst: uitslagen, verslagen, beeldmateriaal en belangrijke emailadressen. Het zal ongetwijfeld niet de laatste toernooiapp zijn geweest. We kijken al uit naar de app voor het kandidatentoernooi in maart 2013 in Londen. Bovendien zullen daar, zoals in vorige afleveringen van deze rubriek beschreven, innovatieve technische mogelijkheden worden gebruikt om schaken voor een groter publiek aantrekkelijk te maken. Het Nederlandse bedrijf DGT gaat met het systeem Foidos 2 voor een optimale uitzending van de partijen op het internet. Kijk hier voor een exclusieve demo: http://demo.livechesscloud.com/. We kijken alvast vooruit naar 2014: de volgende Olympiade wordt in Noorwegen gespeeld. U kunt een kijkje nemen op www.tromso2014.no. Een Twitterfeed en een eigen Facebook pagina zijn ook al aangemaakt. Twee jaar later trekt de karavaan verder naar Bakoe, Azerbeidzjan. En als u in de geschiedenis van de Olympiade wilt

kijken en dol bent op statistieken, moet u zeker eens naar de buitengewoon goede site www.olimpbase.com surfen.

Bijzondere Olympiades

De Olympische Spelen kregen veel aandacht en dat was ook terecht. Aan de Paralympics werd echter veel minder aandacht in de media besteed. In de schaakwereld is dat niet anders. Of wist u dat van 10-19 augustus in Chennai, de thuishaven van wereldkampioen Vishy Anand, de 14de Schaakolympiade voor visueel gehandicapten werd gespeeld? Nederland eindigde als 25ste en op de website www.nvsg.nl, de Nederlandse schaakvereniging van visueel gehandicapten, vindt u informatie over dit evenement. Het is overigens interessant om eens door de site te surfen, want u vindt allerlei informatie over schaken voor blinden en slechtzienden. U vindt ook een link naar de IBCA, de international Braille Chess Association: www.ibca-info.org. Aan een andere bijzondere Olympiade lijkt een einde te zijn gekomen: vorig jaar werd in Tilburg waarschijnlijk de 19de en laatste Computer Olympiade gespeeld. Op de slechte website van de organiserende ICGA, www.icga.org is geen nieuws over een nieuwe editie te vinden. Ook voor het computerschaak WK, dat de laatste jaren in de Olympiade werd geïntegreerd, is geen sponsor te vinden. Game over.

Vergeten

In de vakantieperiode vergeet je wel eens wat, dat overkwam ook uw redacteur. De Nederlandse kampioenschappen, waarover we schreven in het augustusnummer, werden gesponsord door het Science Park Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam. Alsnog van harte bedankt.

Danny de Ruiter dankt Wim Andriessen

Jonathan Speelman (grootmeester en voormalig WK-kandidaat), Maarten Solleveld (net grootmeester geworden maar al in 2003 topscorer van de Meesterklasse), Loek van Wely (zesvoudig kampioen van Nederland) en Danny de Ruiter van schaakclub De Waagtoren in Alkmaar. Reactie van laatstgenoemde: “Ja, dat is een mooi rijtje om in genoemd te worden.” In dit nummer kijken we terug op de eerste twee ronden van de KNSB-competitie.

Heerst En Passant?

De Meesterklasse was vorig jaar onvoorspelbaar en spannend, al bleek dat laatste niet uit de vijf matchpunten voorsprong van kampioen Voerendaal. Voormalig alleenheerser HSG was zijn sponsor kwijtgeraakt en veel grootmeesters waren voor teams in lagere klassen gaan spelen, waardoor de hoogste klasse niet meer supersterk was. Dat is nu enigszins bijgetrokken. In de eerste twee ronden speelden er 24 grootmeesters in de Meesterklasse, elf in de eerste klassen en drie in de tweede klassen. De verhouding is niet meer zo scheef als vorig seizoen. Dat is mede te danken aan de promotie van En Passant, dat nu met zes grootmeesters op het hoogste niveau speelt.

Met En Passant is volgens velen de nieuwe heerser genoemd, de opvolger van HSG en voorheen De Variant en Rotterdam. In de eerste ronden bleek dat echter nog niet. De 5½-4½ tegen Groninger Combinatie was ronduit benauwd. De beslissende zege van Erwin l’Ami op Jan Werle in de laatste minuten moest uit zijn tenen komen. Ook de 6-4 tegen Utrecht lijkt niet overtuigend, maar met een tussenstand van 5-1 was dat geen spannende wedstrijd.

De verrassende koploper is Accres Apeldoorn, dat eerst HMC Calder en toen titelverdediger Voerendaal versloeg, beide met 6½-3½. Dat is heel wat indrukwekkender dan de scores van de Bunschoters. Na in 2009 net niet te zijn gedegradeerd scoorde het team in de daarop volgende seizoenen negen, tien en tien matchpunten. Nu met Maarten Solleveld erbij (kwam over van Rotterdam) en in de tweede ronde Artur Joesoepov als superinvaller is Apeldoorn een kandidaat voor een hoge positie. In de derde ronde op 3 november staat de wedstrijd En PassantAccres Apeldoorn op het programma. De winnaar komt dan al twee matchpunten voor op de nummer twee. Een gelijkspel zou een bijzonder spannend seizoen opleveren.

Tea was teleurgesteld

Een opvallende speelster bij de start van het seizoen was Tea Lanchava. In het vorige nummer van Schaakmagazine luchtte ze haar hart bij Gert Devreese. Ze was vorig jaar topscorer van En Passant met 8 uit 9 (in de eerste klasse), maar werd voor dit seizoen louter op basis van Elo-rating op de reservebank gezet. Zoekt u een nieuwe ploeg?

Adverteer dan in dit blad, maar nog beter: spreek een journalist! Lanchava kreeg kort na verschijning van dit blad drie aanbiedingen en koos voor BSG (Bussum), het dichtst bij haar woonplaats Amersfoort. Boven het bericht over deze transfer in de Gooi- en Eemlander schreef ik: “Boze Tea Lanchava is welkom bij BSG.” In een mail nuanceerde ze dit wat: “Ik ben niet boos, ik ben teleurgesteld, dat is iets anders. Vanaf het moment dat ik met En Passant in de tweede klasse ging spelen, was mijn doel om zo snel mogelijk weer in de Meesterklasse te spelen.”

Optimale voorbereiding

Tot slot de grote klapper van de seizoenstart: de nederlaag van Ivan Sokolov tegen Danny de Ruiter. Het ambitieuze Sissa (Groningen) raakte mede daardoor in de tweede klasse een matchpunt achterop bij Caïssa Eenhoorn (Hoorn). Sokolov heeft een grote staat van dienst in de KNSB-competitie. In de Meesterklasse behaalde hij een score van 87½ uit 101, met 86,6% veruit het hoogste percentage in de geschiedenis. Van die 101 partijen verloor hij er maar drie: zijn eerste tegen Speelman, zijn 64e tegen Solleveld en zijn laatste tegen Van Wely. Voer voor verzamelaars van curiosa. Hij won er dus 77 en speelde 21 remises. Iemand die je graag in je team wilt hebben, om het zachtjes uit te drukken.

Twee jaar geleden sloot Sokolov zich aan bij Sissa, dat toen nog in de noordelijke promotieklasse speelde. Zijn vierde nederlaag in de KNSB-competitie leed hij tegen de 21-jarige Danny de Ruiter. Die speelt bij De Waagtoren

in Alkmaar en won dit jaar het BDO Open in Haarlem. Volgens zijn teamleider Jan Poland kwam Sokolov in De Ruiters openingsvoorbereiding terecht. Maar met alle respect... je verslaat Sokolov toch niet door een goede openingsvoorbereiding?

Danny de Ruiter: “Toch wel. Ik word getraind door Wim Andriessen.” Dat is toch de vorige eigenaar van New in Chess en een hoofdklasser van heel lang geleden? “Jawel, maar hij heeft nog wel veel inzicht en natuurlijk een grote database. Hij had me een heel nieuw boek gegeven over het GrünfeldIndisch. Daarin stond een nieuwtje op de vijftiende zet, van Boris Avrukh uit 2010, en ik hoopte dat Sokolov dat nog niet kende. Dat was inderdaad het geval.”

Zowel Poland als De Ruiter spreken van een goede partij waarin de speler uit Alkmaar niets cadeau kreeg. Hoe reageerde Sokolov na afloop? De Ruiter: “Hij gaf me een hand en liep direct weg. Maar dat had ik ook

Johan Hut

Ivan Sokolov leed een van zijn weinig nederlagen in de KNSB-competitie. (Foto Heleen Schut).

Hulp bij het werven van leden

De KNSB biedt verenigingen ondersteuning aan bij het werven van leden. Speciaal hiervoor is een ledenwerfteam in het leven geroepen dat kan helpen bij het bedenken en uitvoeren van plannen. Denk daarbij aan projecten op het gebied van schoolschaak, internetschaak, publiciteit en andere verenigingsprojecten.

In grote lijnen ziet de ondersteuning er als volgt uit: de vereniging stelt een plan op voor de gewenste activiteiten. Als steuntje in de rug geeft de KNSB op de website een lijst met mogelijke onderwerpen. De verschillende activiteiten in het plan moeten een samenhangend geheel vormen. Ook moet worden vermeld welke partijen bij de uitvoering van het plan betrokken zijn. Het plan kan door één vereniging worden ingediend, maar verenigingen kunnen ook

samen met een idee komen. In dat geval treedt een van de verenigingen als centraal contactpunt op.

Nadat het plan door het bondsbureau is beoordeeld en goedgekeurd, neemt een van de leden van het ledenwerfteam contact op en wordt bekeken wat deze ondersteuner voor de vereniging kan doen. Daarna worden concrete plannen gemaakt voor het uitvoeren van het plan. Na de uitvoering wordt geëvalueerd hoe alles is verlopen en worden de effecten gemeten.

Subsidie

Naast de hulp van het ledenwerfteam heeft de KNSB nog meer te bieden. Zo is er per aanvraag een subsidie mogelijk van maximaal € 200,-. Ook kunnen indien nodig specialisten worden ingezet. Op het gebied van het belangrijke internetschaak is dat Pascal Losekoot.

Uitvoerige informatie over het KNSB-ledenwerfteam is te vinden op www.schaakbond.nl/knsb/ledenwerfteam.

Arlette van Weersel gaf vorig jaar steun bij de denksportendag in Badhoevedorp. Foto Marian van Ruitenbeek

Daar treft u ook het aanvraagformulier aan. Voor vragen kunt u tijdens kantooruren terecht bij het bondsbureau van de KNSB, 023-5254025, bondsbureau@schaakbond.nl. Het ledenwerfteam bestaat uit Eric van Breugel (coördinatie), Arlette van Weersel en Franck Steenbekkers.

Wie wordt de schaakvrijwilliger van het jaar 2012?

Het bloeiende Nederlandse verenigingsleven is niet denkbaar zonder de inzet van duizenden vrijwilligers. Voorzitters, penningmeesters, trainers, jeugdleiders en vele, vele anderen. Zonder hun belangeloze inzet zou de wereld van sport, cultuur en hobby er heel anders uitzien. Het leven zou een stuk armer en saaier zijn.

In de afgelopen negen jaar schreef Schaakmagazine een wedstrijd uit om de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar. We vieren dus een jubileum. Ook dit jaar vragen wij u om kandidaten voor de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar bij de redactie aan

te melden. Is er in uw omgeving iemand die in de afgelopen periode onmisbaar is geweest voor de schaakvereniging, een vrijwilliger die de vereniging tot bloei heeft gebracht? Laat het weten aan de redactie van Schaakmagazine. Let wel: het gaat niet alleen om mensen die veel doen. Ook kandidaten die bijzondere bijdragen leveren komen voor de titel in aanmerking. Ieder jaar worden er vele interessante kandidaten bij ons gemeld. Helaas kunnen wij maar een winnaar uitkiezen. Daarom wijzen wij er uitdrukkelijk op dat kandidaten die in vorige jaren niet zijn gekozen opnieuw voorgedragen kunnen worden.

Wij willen graag het volgende weten: • de naam van de vrijwilliger • een overzicht van zijn of haar activiteiten in de afgelopen jaren

• eventueel andere redenen om de vrijwilliger in het zonnetje te zetten

Aanvullend materiaal in de vorm van krantenknipsels, clubbladen, foto’s, artikelen op websites enzovoort is uiteraard van harte welkom.

De winnaar van deze wedstrijd zal in het decembernummer van Schaakmagazine in het zonnetje worden gezet.

U kunt uw nominatie onder vermelding van Schaakvrijwilliger van het jaar 2012 tot zondag 11 november 2012 sturen naar schaakmagazine@schaakbond.nl.

Johan Hut

In deze Voorloper:

Sterre Kruijsen houdt van vooruitdenken

Partijen van Sterre

Dame tegen twee torens

Vijfendertig jaar schaakdorp Mierlo

Jeugdkatern Schaakmagazine

Ze is twaalf jaar. Met Hemelvaart werd ze tweede bij het NK-D voor meisjes in Rijswijk. In 2010 werd ze derde bij het NK E in Waalwijk. En bij het NK rapid in Eindhoven werd ze al twee keer derde. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Sterre Kruijsen.

Piet Peelen

Sterre Kruijsen houdt van vooruitdenken

Haar kleuterlerares zei toen ze zes jaar oud was: “Ga eens kijken op de schaakclub. Dat vind je vast leuk!” Dus ging Sterre samen met haar zus en vader naar SV Leiderdorp. Daar kreeg ze les van meester Roald Vahl. Bij hem haalde ze stap 1 en 2. Eerst les en daarna spelen. “Vanaf stap 3 is Myrre Hortensius mijn trainer. Ze is heel aardig en kan goed uitleggen wat fout is en hoe ik het anders kan aanpakken. Samen met Joram de Vries krijg ik les. Ik heb al mijn 5e stap diploma!” Bij Leiderdorp geven de oudere kinderen de jongere les. “Sinds een jaar geef ik les in stap 2. Dat vind ik heel leuk om te doen.”

Succesvol jaar

Vanaf haar achtste heeft ze veel Grand Prix toernooien gespeeld. “Lekker de hele zaterdag schaken! Ook leuk was het NK E teams in 2009.” Vader Eric was mee. “We speelden in stadion de Euroborg

waar we tussendoor lekker konden rondkijken. Bij het NK rapid in Eindhoven in 2010 werd ik derde. Die beker heb ik op school laten zien!”

Dit jaar is een bijzonder succesvol jaar. “Ik won het algemene LeiSB D-kampioenschap na een heel spannende barrage die pas eindigde met snelschaken.” Bij het NK D in Rijswijk speelde ze bij de meisjes. Na heel lange en zenuwslopende partijen werd ze tweede! “Toen mocht ik naar het EK in Praag, in Tsjechië. Dat was heel gaaf! ´s Ochtends een paar uur trainen, dan vier uur schaken en analyseren en ´s avonds nog voetballen. Aan het eind was ik heel moe.”

Coach Ted Barendse is trots op haar. “Sterre is opgewekt, enthousiast en leergierig. Het was pittig, maar ook leuk en leerzaam. Een genot om met haar samen te werken!” Moeder Carolien: “Ik vond het heel

bijzonder zoals de kinderen met schaken bezig waren. Ze hielpen elkaar, lazen Engelse schaakboeken en waren enorm geconcentreerd bezig. En alles in een sportieve sfeer.”

Blindoefeningen

Wat vindt Sterre leuk in schaken? “Ik houd van vooruitdenken. Blindoefeningen vind ik leuk. Dan krijg je de notatie en moet je invullen hoe het verder gaat, maar zonder bord! Dat krijg ik in de stertraining van Lisa Hortensius. Ze maakt van veel dingen een spelletje. En de verste vrijpion heb ik al in een partij gehad! Later wil ik wel schaakmeester worden.”

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

17 januari 2000

Leiderdorp

Stedelijk Gymnasium

Wiskunde

Dansen, lezen, knutselen, tennis

Meester Roald

SV Leiderdorp

Géén idee

Groentesoep

Partijen van Sterre

Sterre Kruijsen - Eliska Vavrinkova

EK D Praag 2012

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. c3 Pf6 4. Le2 Pc6 5. d4 cxd4 6. cxd4 Pxe4 7. d5

Pb8

De enige zet is 7. .. Da5+ waarna wit aanvalskansen heeft. Oudwereldkampioen Karpov won eens in 20 zetten!!

8. Da4+

Deze dubbele aanval wint een stuk!

8. .. Ld7 9. Dxe4 e5 10. dxe6 fxe6 11. Pc3 Le7 12. 0-0 Pc6 13. Pd4 d5

Feline WaardenburgSterre Kruijsen

HiQ Invest NK D 2012

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4.

Pxd4 Pe5 5. Lf4 d6 6. Pc3 Pf6 7.

Dd2 Le7 8. Le2 Le6 9. 0-0 0-0 10. Tfe1 Dd7 11. Tad1 Tad8 12. Lf1

Tfe8 13. a3 c5 14. Pxe6 Dxe6 15.

Pd5! Dg4

Beide meiden hebben alle stukken actief gemaakt en de koning veilig gezet. Uitstekend gespeeld! Zwart dreigt nu damewinst met Pf3+ omdat pion g2 gepend is. Ruilen kon met 15. .. Pxd5.

16. Le2 Dg6

14. Lh5+!

Een prachtige zet! Sterre speelt niet haar dame weg, maar valt meteen de koning aan. 14. .. Kf8

Wit staat ook op winst na 14. .. g6 15. Lxg6+ hxg6 16. Dxg6+ Kf8

17. Lh6+ Txh6 18. Dxh6+.

15. Pxe6+ Lxe6 16. Dxe6 Pe5 17. Dxe5 Lf6 18. Dxd5 Dxd5 19. Pxd5 Td8 20. Pxf6 gxf6 21. Lh6+ Kg8 22. Tad1 Ta8 23. Td7, 1-0

17. Lb5

Valt de toren op e8 aan en als die weg gaat komt Pxe7+ met damewinst. Een goede gedachte, maar de loper laat de dekking van veld f3 in de steek. Een bijwerkingsblunder en geen damewinst maar dameverlies! Eerst het paard slaan had dit

voorkomen. Dus 17. Lxe5 Pxd5 (Ook zwart moet eerst het witte paard nemen voordat het toe kan slaan! Na 17. .. dxe5? 18. Pxe7+ wint wit.) en wit heeft 18. Lxg7 De loper, die toch al geslagen dreigt te worden, slaat nog even een pion. Dit heet een ´desperado´.

17. .. Pf3+ 18. Kf1 Pxd2+ 19. Txd2 Pxe4 20. Tdd1 a6 21. Lxe8 Txe8 22. Pc7

Helaas voor Feline speelt ze niet meteen 22. f3 wat een stuk wint en het gevecht gaande houdt. 22. .. Tc8 23. Pd5 Lf6 24. f3 Pg5 25. Lxd6 Dxc2 26. Le7 Dc4+ 27. Te2 Te8, 0-1

Maryam Amina

Koucha - Sterre

Kruijsen

EK D Praag 2012

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Lc4 Lc5 5. c3 h6 6. cxd4 Lb6 7. 0-0 d6 8. Pc3 Lg4 9. Lb5 a6 10. La4 La7

Het paard op c6 is gepend en dreigt verloren te gaan na d5. Sterre offert liever een pion dan haar koning weg te spelen met 10. .. Kf8.

11. d5 b5 12. Pxb5 axb5 13. Lxb5 Pge7 14. dxc6 0-0 15. Ld2 Pg6 16. Le2 Df6 17. b4 Tfe8 18. h3 Le6 Ook ruilen kon met 18. .. Lxf3 19. Lxf3 Ld4 waarna wit met de pionnen kan lopen met 20. a4.

19. a4 Pf4 20. Ph2 Dh4

Een interessante mogelijkheid was 20. .. Lb3!? 21. Dxb3 Pxe2+ 22. Kh1 Txe4. 21. Pg4 Dg3 22. Lxf4 Dxf4 23. Dd3 Dg5

Opnieuw liever aanvallen dan pionwinst! 23. .. Lxg4 24. hxg4 Txe4.

24. a5 h5 25. Ph2 Ted8 26. Tfb1 Df6 27. Df3 Dd4 28. b5

31. axb6? Txa1

Wit had niet gezien dat opeens de a-lijn open was. Toen Sterre de toren sloeg schrok ze zich een hoedje. De eerste winst op het EK! En 0-1.

Dame tegen twee torens

Pascal Losekoot

Kijk maar naar de volgende stelling, met zwart aan zet.

Wit staat twee punten voor, maar de zwarte vrijpion is verder gevorderd. Ook dekken de torens elkaar niet en staat de witte koning open. Toch moet zwart uitkijken. Na 1. .. Dd5? 2. f6! Dxg5 3. f7 wint wit! Juist is 1. .. De4! 2. f6 2. Kf1 Dh1 mat. 2. .. d2! 3. Txd2 De1+ en zwart wint

Vroeger zei men wel dat een dame tien punten waard is, in plaats van negen zoals we nu leren. Twee torens blijken namelijk meestal beter te zijn dan één dame. Het hangt alleen erg van de stelling af: kunnen de torens met elkaar of met andere stukken samenwerken? Staan ze gedekt? En zijn er vrijpionnen in het spel?

beide torens. 2.h4 had ook niet geholpen: 2. .. d2 3. Tf1 De3+ 4. Kh1 De1 en zwart wint.

Bij de opgaven heeft wit telkens de kans om de dame te geven voor twee torens. Maar is het elke keer goed?

Zes opgaven met dame tegen twee torens

In deze stelling zit het anders in elkaar. Na 1. Dxb8 Txb8 2. Txb8+ Kf7 (2. .. Kg7 3. Lg5) heeft wit een sterke aanval. De vraag aan de lezer: wat is het sterkste vervolg voor wit?

Opgave 5

Wit aan zet

Opgave

Wit

Opgave 6

Zwart speelde 1. .. Tfxe7. Nu staan de dame en e4 aangevallen. Heeft wit nog een redding?

Opgave 6: Niet juist is, na 1. .. Tfxe7, 2. Dxe8 vanwege 2. .. Txe8, en wit heeft maar één toren voor de dame. Maar er is een redding: 2. Dxe7! Txe7 3. Txe7 met gelijke kansen.

Dg4 (!), een dubbele aanval op beide ongedekte torens, wint materiaal.

Opgave 5: Nee (!). Na 1. Dxc8 Txc8 2. Txc8 is het verschil met stelling 4 dat zwart niet schaak staat. 2. ..

Opgave 4: Ja. Wit wint een punt en na 1. Dxa8 Txa8 2. Txa8+ Pf8 staat het zwarte paard gepend. Na 3. c4 h5 3. .. b5?! 4. Pxf6 Dxf6 5. cxb5 wit staat erg goed. 4. b5 won wit de partij.

Opgave 3: Nee. Na 1. Dxe8 Txe8 2. Txe8 Lf8 3. Tdd8 dreigt wit mat op f8, maar zwart kan zich met 3. .. Pd7 (!) verdedigen. 4. Te7 is dan nog een sterke zet, maar na 4. .. Dc7 (!) blijft zwart een stuk voor, bijvoorbeeld na 5. Texd7 Df4.

Opgave 2: Ja. 1. Dxa8 Txa8 2. Txa8+, en na bijvoorbeeld 2. .. Pb8 wint wit de dame met rente terug met 3. T1a7

Opgave 1: 1. Dxe8 Txe8 2. Txe8 mat.

Dreigt mat op f8. 3. .. Kf6 4. Te1 en wit won.

sterk zijn 3. Lg5 dxc4 en het -eind spel na 4 .Te7 is pittig, 3. Th8 Kg7 of 3. cxd5 Lxd5. Beter is 3. Lh6(!)

Vraag bij tweede diagram. Niet zo

Oplossingen

Vijfendertig jaar schaakdorp Mierlo

Wie september zegt denkt aan Mierlo. Al vijfendertig jaar spelen jeugdschaakteams daar om de titels. Van oud (twintig) tot heel jong. En ieder jaar heeft iedereen er weel evenveel zin in. Dat kan je wel zien op de foto’s.

“Leuk om in een team te spelen”, zei een van de deelnemers, want schaken doe je nu eenmaal vaak in je eentje. Ook hoorden we: “We hebben helemaal onverwacht de NK titel.” Ja, dat was een meevaller.

Driehonderd kinderen hadden de reis naar Mierlo in Brabant ondernomen. De winnende teams waren van oud naar jong: Zukertort Amstelveen, Nuvema STB, Tegelse SV, SSV Klim-op en SV Leiderdorp.

Iedereen kreeg een mooi drinkbeker mee naar huis en zal nog lang denken aan dit leuke toernooi.

Anish Giri nam in de zomer een korte tussensprint op de wereldranglijst. De periode eind juli, begin augustus leverde hem ruim 30 elopunten op waarmee hij virtueel op plek 20 terechtkwam. In Amsterdam liep hij met speels gemak weg van het veld voor zijn derde NK-titel. In Biel was hij in een dubbelrondige zeskamp de laagste ratinghouder, maar eindigde hij met 6 uit 10 gelijk met Nakamura, nipt achter Carlsen en winnaar Wang Hao. In de onderhavige partij tikt hij

Sipke Ernst weg, doet u het hem na?

Sipke Ernst – Anish Giri Amsterdam NK 2012 (2) 1. d4 d6 2. e4 Pf6 3. Pc3 e5 4. Pf3

Combineren

Karel van der Weide

exd4 5. Pxd4 Le7 6. h3

Een ambitieuze opzet. De bedoeling van Ernst wordt duidelijk wanneer we een vergelijking maken met 6. g3. Zwart reageert meteen in het centrum met 6. .. d5 7. e5 Pg4 waarbij hij niet bang is voor 8. e6 (8.Lg2 is gebruikelijker) vanwege 8. .. Pf6 9. exf7+ Kxf7 en zwart heeft een sterk centrum. Met 6. h3 wordt zwart veld g4 ontnomen, en bereidt wit een agressievere vorm van het fianchetto voor, maar deze zet kost natuurlijk wel tijd.

6. .. 0–0 7. g4

Veiliger is eerst 7. Pde2 zoals

Dimitri Reinderman een keer tegen R. Fridman speelde.

7. .. d5 8. e5 Pfd7

Gek genoeg is deze zet nieuw. Tot nu toe speelde zwart meestal 8. .. Pe4 9. Pxe4 dxe4 10. Lg2

Dd5 11. Lf4, of 8. .. Pe8 9. Lg2. In beide gevallen staat wit een tikje beter. De Nederlands kampioen wil, net als in de variant met 6. g3, pion e5 voor pion d5

ruilen, waarbij hij in vergelijking met die variant eigenlijk een ontwikkelingszet wint (g3+Lg2 tegenover h3+g4).

9. Pxd5

9. e6 Pb6 10. exf7+ Txf7 is beter voor zwart (hij heeft een mooi centrum) en 9. Lg2 Pxe5 10. Pxd5 Lc5 is de partij.

9. .. Pxe5 10. Lg2

Na 10. Pxe7+ Dxe7 is de zwarte ontwikkelingsvoorsprong te groot.

10. .. Lc5 11. Lf4

Ernst wil tijd winnen en snel zijn ontwikkeling afsluiten - misschien lukt het zelfs om dreigingen tegen c7 te ontwikkelen. De witte stukken hangen echter een beetje in de lucht. Kunt u net als Giri hiervan profiteren?

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als zwartspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten die ook punten opleveren.

Het Nederlands herenteam heeft op de Olympiade in Istanbul een keurige zesde plaats behaald. Geen schande om grote schaaklanden als Armenië, Rusland, Oekraïne, China en de Verenigde Staten voor te laten. De Nederlandse delegatie, bijgestaan door bondscoach Vladimir Chuchelov, bestond uit Anish Giri, Loek van Wely, Ivan Sokolov, Jan Smeets en Daniel Stellwagen. Uit de overdaad aan combinaties is een kleine selectie gemaakt.

Jeroen Bosch

8. Zwart is aan zet

7. Wit is aan zet

6. Zwart is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Zwart is aan zet

2. Zwart is aan zet

1. Zwart is aan zet

Anna-Maja toont vorm en veerkracht

Gedeeld eerste op Europees Jeugdkampioenschap in Praag.

In augustus heeft Anna-Maja Kazarian in een zeer warm Praag samen met de rest van de Nederlandse delegatie een uitstekende prestatie geleverd bij het Europees Jeugdkampioenschap. Samen met vijftien andere Oranjespelers, vier begeleiders, de nodige ouders en zelfs supporters reisde zij af naar een hotelcomplex even buiten het centrum van Praag om daar negen dagen lang te strijden voor de felbegeerde Europese titel.

Anna-Maja begon met een schoonheidsfoutje: ze overzag in een verder prima positionele partij bij het afmaken in een combinatie een loperzetje achteruit. Hierdoor was haar mooie stelling in één klap om zeep geholpen en moest ze in een eindspel terugvechten met toren en paard tegen dame. Ze verwerkte dit tikje echter prima en maakte zonder veel problemen remise. In de ronden daarna toonde Anna-Maja haar grootse vorm. Ronde twee was een modelpartij Spaans, waarbij ze f2-f4-f5 kon doordrukken en vervolgens een stuk mocht incasseren. In ronde drie speelde ze met zwart een mooie aanvalspartij, waarbij ze de koningsstelling van haar tegenstander volledig overrompelde. In ronde vier kreeg ze al snel een kwaliteit cadeau, maar in de ronde daarna moest ze duidelijk harder werken. In een spannend middenspel werd ze half gedwongen tot een dameoffer. Anna-Maja bracht het offer zonder aarzelen, zette krachtig voort en wist de stelling naar haar hand te zetten en met een kleine combinatie af te maken.

Twee keer Najdorf

In ronde zeven trof Anna-Maja een tegenstander van formaat: de Russische WFM Alexandra Obolentseva. Samen met begeleidster Zhaoqin Peng werd een scherpe Najdorf voorbereidt. In een Engelse aanval werd de zwarte koning eerst vanaf de koningsvleugel en daarna vanaf de damevleugel belaagd. Dat werd de zwarte koning te machtig.

Anna-Maja kon zich opmaken voor het duel met haar Griekse tegenstreefster Anastasia Avramidou die op dat moment een halfje meer averij had opgelopen, maar wel voortvarend spel ten toon spreidde. Dit deed zij

ook in de partij tegen Anna-Maja. Het was overduidelijk dat ook de Griekse het op de titel gemunt had en opnieuw kwam een Najdorf op het bord. Ditmaal pakte deze echter minder goed voor Anna-Maja uit. Ze kwam vervelend onder druk te staan, bleef aanvankelijk goed overeind, maar ging uiteindelijk toch ten onder.

Mentaal gegroeid

Dit was uiteraard een zware teleurstelling maar Anna-Maja toonde dat ze ook in mentaal opzicht gegroeid is. In de laatste ronde die eerder begon en dus ook minder tijd voor een perfecte voorbereiding bood, toonde ze weer haar veerkracht en wist overtuigend te winnen. Zie de partij hieronder met haar eigen commentaar.

schap mede door de zeer betrokken

Tsjechische organisatie voor alle deelnemers een heel mooie en leerzame ervaring.

Elizaveta Feofilova – Anna Maja Kazarian

EK jeugd tot 12 Praag 2012

Aantekeningen Anna-Maja Kazarian

1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pc3 Le7 4. cxd5 exd5 5. Lf4 c6 6. e3 Lf5 7. g4

Dit was een verrassing voor mij

7. .. Lg6

Normaal word hier Le6 gespeeld zodat de loper niet in de gevaren komt.

8. Da4

Omdat haar Griekse tegenstandster uit ronde 8 niet verder kwam dan remise eindigden beiden gelijk. Na een spannend wachten en nerveus rekenen aan weerstandspunten bleek de Griekse uiteindelijk aan het langste eind te trekken. Met de gedeeld eerste plaats staat AnnaMaja natuurlijk op grote hoogte, maar ook de andere Nederlandse deelnemers lieten mooie dingen zien. Zo deed Robby Kevlishvili eveneens lang mee voor een podiumplek, maar moest helaas afhaken na een tweede nederlaag in ronde 7. Wel wist hij een mooie gedeeld 7e plaats te behalen en zich daarmee te plaatsen voor het WK-jeugd in november.

Jorden van Foreest wist ondanks wat wisselvalligheid in zijn spel toch een vergelijkbaar resultaat neer te zetten. Roger Meng had een superstart met 4 uit 4 maar viel in de rest van het toernooi helaas ver terug. Maar zelfs als niet om de ereplaatsen gestreden worden was dit Europees kampioen-

Een vreemde zet, als wit op de koningsvleugel gaat aanvallen, waarom dan opeens naar de damevleugel gaan? Beter was 8. h4 Lxh4 9. Db3 waardoor het nu wel wat gevaarlijker wordt voor zwart.

8. .. Pd7 9. Db3

Hiermee verliest wit een tempo. Waarom dit niet meteen in plaats van 8. Da4?

9. .. Db6 10. Dxb6 Pxb6

10. .. axb6 was beter geweest omdat de a-lijn open gaat voor de toren.

11. h4 h5

Hiermee tastte ik haar pionnenstructuur aan.

12. g5 f6 13. Pf3 Lb4 14. a3 Lxc3+ 15. bxc3

Ik wou graag mijn loper voor dat paard ruilen, omdat mijn loper niet goed stond op e7. Ook kan mijn paard nu naar e7.

15. .. Le4 16. Th3 Pe7 17. Pd2 Lf5 18. Tg3 Pg6

Wit heeft teveel zwaktes.

19. Pf3 Pxf4 20. exf4 Kf7 21. Kd2 Tae8 22. Te1 Pc8

Het paard is op weg naar e4 of, wat er in de partij gebeurde, f5.

Dolf

Anna-Maja met beker en bloemen op Schiphol.

23. Pg1 Pd6 24. f3 Lg6 25. Tg2 Pf5 26. Th2 Het lijkt of wit net alles heeft gedekt, maar aan de andere kant van het bord zijn ook nog zwaktes.

26. .. Txe1 27. Kxe1 Pe3

27. .. Te8+ 28. Kd2 Pe3 was ook een mogelijkheid, maar ik vond Pe3 wat directer lijken.

28. a4 Te8 29. Kf2

Hierna was het al makkelijk.

29. .. Pd1+ 30. Kg3 Te1 31. Kg2 Pe3+ Stukverlies.

32. Kf2 Txf1+ 33. Kxe3 Txg1

Ze kon hier al opgeven maar ging nog even door!

34. Tb2 b6 35. a5 b5 36. Te2 Tc1 37. f5 Lxf5 38. Kf4 Lg6 39. Te3 Ta1 40. Kg3 Txa5 41. f4 Lf5 42. Te1 Ta3 43. Tc1 b4 44. Kf2 bxc3 45. Ke2 c2 46. Kd2 Tb3 47. Txc2 Lxc2 48. Kxc2 Th3 49. Kd2 Txh4 50. Ke3 a5 51. Kf3 a4 52. Kg3 Tg4+ 53. Kf3 a3 54. Ke3 a2 55. Kd3 a1D 56. Ke2 Tg2+ 57. Kf3

Talentontwikkeling: de Nationaal Talentstatus

Spelers met een Nationaal Talentstatus status liggen op koers om uiteindelijk Internationaal Meester te worden. Het is voor hen echter natuurlijk nog best mogelijk een sprong naar een niveau hoger te maken, hoewel natuurlijk niets vanzelf gaat. In de regel zijn dit tevens de spelers die meedoen om de nationale jeugdtitels.

Spelers met een Nationaal Talentstatus krijgen dan ook automatisch het recht om aan het NK-jeugd deel te nemen.

De statussen worden bij spelers ouder dan twaalf jaar vastgesteld op basis van de hoogst behaalde KNSB of FIDE-rating in een seizoen. Er wordt gekeken hoe spelers zich verhouden tot hun internationale concurrenten. De eerste status die wordt toegekend is die van Nationaal Talent. Voor de KNSB is het met de huidige middelen voor talentontwikkeling echter niet mogelijk deze groep financieel wezenlijk te ondersteunen. Waar mogelijk krijgen deze spelers wel een aanbod om deel te nemen aan de hogere groepen van de stertrainingen. De eerlijkheid gebied echter te zeggen dat op dit moment voor nog lang niet voor alle (met name wat oudere) Nationaal Talenten een goed trainingsaanbod gerealiseerd kan worden. De KNSB zoekt naar mogelijkheden dit te verbeteren. Ook probeert de KNSB (gezamenlijke) toernooideelname voor deze

groep spelers te faciliteren. Een aantal toernooiorganisaties heeft al aangegeven graag samen te willen werken om dit mogelijk te maken. Zo stelde de Stichting Schaak Promotie uit Roosendaal enkele hotelkamers tijdens het Open Brabants kampioenschap beschikbaar aan oudere talenten en zal een grote groep talenten tijdens het Schaakfestival in Groningen op kosten van de organisatie gezamenlijk verblijven op een hotelboot.

Hieronder een inkijkje in de carrière van twee van onze Nationale Talenten: Tycho Dijkhuis en Sven Dijkhuis.

Sven leerde op zesjarige leeftijd schaken op club bij Moira-Domtoren. Hij leerde het spel aan zijn anderhalf jaar oudere broer Tycho en ook bij hem sloeg de vonk over. Naast de lessen op de club kregen zij schaakonderricht bij PieterJan Mellegers en daarna volgden ze trainingen bij Pascal Losekoot. Met dergelijke trainers kon progressie niet uitblijven en al snel behoorden ze tot de top van Nederland in hun leeftijdscategorieën. Momenteel volgen beide privétraining bij IM Herman Grooten.

Naam Tycho Dijkhuis

Geboren 10 november 1998

KNSB-Lid 2007

Status Nationaal Talentstatus (Beloftestatus in seizoen 2008-2009)

Huidige Club SC Utrecht

Huidige trainer IM Herman Grooten

Huidige rating 2124

Beide jongens doen mee aan veel toernooien en spelen ruim 100 officiële partijen per jaar. Voor Tycho blijft er door schoolwerk naar eigen zeggen niet al te veel tijd over om zelf aan het schaken te besteden, maar hij is daar nog altijd gemiddeld wel een uur per dag mee kwijt. Sven heeft meer tijd en doet daarin zaken. Hij vindt tactiek het leukste.

Inmiddels hebben beide broers de overstap gemaakt naar SC Utrecht. Tycho speelt inmiddels in het tweede team van deze topclub.

Naam Sven Dijkhuis

Geboren 20 februari 2000

KNSB-Lid 2007

Status Nationaal Talentstatus (in voorgaande seizoenen Beloftestatus)

Huidige Club SC Utrecht

Huidige trainer IM Herman Grooten

Huidige rating 1918

Joop en Henny, de jonge broers Van Oosterom

Erelid van HSG, erelid van de KNSB, sponsor van HSG 1 gedurende dertig jaar, sponsor van toernooien voor de wereldtop en tweevoudig wereldkampioen correspondentieschaak: Joop van Oosterom behoort zonder twijfel tot de grootste HSG’ers in de geschiedenis. Menigeen weet dat hij ooit jeugdkampioen van Nederland was en goed scoorde op het wereldkampioenschap. Veel minder mensen weten dat zijn broer Henny misschien nog wel sterker was en dat ook liet zien. Al scheelden ze niet veel. Zes jaar lang beheersten de twee broers het jeugdkampioenschap van de Stichts-Gooise Schaakbond. Joop van Oosterom (geboren 12 december 1937) werd kampioen in 1955, 56 en 57. Henny van Oosterom (7 januari 1941) volgde in 1958, 59 en 60. Bij het Nederlands jeugdkampioenschap sloeg Joop direct bij de eerste gelegenheid toe. In 1955, zeventien jaar oud, werd hij kampioen, na in de finalegroep favoriet Frits Roessel (de kampioen van 1953 en 54) te hebben verslagen. Wedstrijdleider A. de Bruijne in het bondsblad: “De sfeer was prima, de jongelui scheidden als vrienden.” Dit soort opmerkingen waren destijds in het bondsblad gebruikelijk.

Bij het wereldjeugdkampioenschap in Antwerpen behaalde Joop van Oosterom een sensationele zevende plaats, achter o.a. kampioen Boris Spasski en nummer vier Lajos Portisch. Eindredacteur Slavekoorde in het bondsblad: “Onze jeugdkampioen was aan het eind van het toernooi vrijwel uitgespeeld. Had hij wat meer toernooi-ervaring bezeten, hij zou in de laatste ronden stellig minder risico genomen hebben en zich met enkele ‘goedkope’ remises vergenoegd hebben. Maar dit ligt niet in zijn aard. Hij bleef tot het bittere einde op winst spelen en beging hierdoor enige malen fouten, welke hij in het begin van het toernooi stellig niet gemaakt zou hebben.”

In 1957 behaalde Roessel zijn derde jeugdtitel, Joop van Oosterom werd tweede. Een jaar later zakte Joop nog verder, naar de gedeelde vijfde plaats achter kampioen Lex Jongsma. Zijn score van vijf overwinningen en vier nederlagen zei genoeg over zijn agressieve speelstijl.

Toen was het de beurt aan Henny en ook hij maakte een overdonderende entree. Ook

hij was pas zeven tien, toen hij in 1958 meteen eerste werd. Wel moest hij de Brabander Frans Kuijpers naast zich dulden, die de beslis singsmatch met 1½-½ won. Wedstrijdleider H. de Graaf moest nog een beetje wennen aan het vertrek van de oude garde en schreef in het bonds blad: “Het peil dat een Roessel, een Jongsma, een J.J. van Oosterom in de vorige jaren te zien gaven, werd door de topspelers niet bereikt.” Wel vond ook hij alle deel nemers ‘aardige jonge mensen’ die het hem geen ogen blik moeilijk hadden gemaakt. De Graaf over de twee win naars: “Hoewel beide spelers weinig in kracht voor elkaar onderdoen – de Hilversummer is misschien wat slagvaardiger en uitgekookter maar veel nerveuzer – komt het ons voor, dat de titel bij de sterkste terecht is gekomen. Beiden zijn nog jong, net 17 jaar, en we zullen wel meer van hen horen.”

De Graaf vergiste zich in het niveau, kun je achteraf zeggen. In tegenstelling tot de drie door hem genoemden werd Kuijpers later meester en kampioen van Nederland, evenals Coen Zuidema, die het toernooi in 1959 samen met Kuijpers won. Het reglement bepaalde dat de kampioen (Kuijpers) bij gelijk eindigen zijn titel behield. Henny van Oosterom werd dat jaar derde, met nederlagen tegen de eerste twee en een score van 6½ uit 7 tegen de rest. In 1960 werd Kuijpers voor de derde keer kampioen, voor B. Fietje uit Den Haag en Henny van Oosterom op de

derde plaats. Op de vijfde plaats eindigde de vijftienjarige Hans Ree, wiens spel volgens De Graaf zeker een belofte inhield. Henny van Oosterom was met een tweede en twee derde plaatsen gemiddeld net zo succesvol geweest als zijn broer Joop, alleen het allerhoogste had hij gemist.

Bij de volwassenen werd Henny het meest succesvol van de twee broers. In 1962 werd hij in Blerick open kampioen van Nederland, een toernooi waar overigens – anders dan de naam doet vermoeden – toen nog geen buitenlanders aan deelnamen. In 1963 plaatste hij zich voor het Nederlands kampioenschap in Den Haag, waar hij tussen twaalf deelnemers vijftig procent scoorde en gedeeld zesde werd. Kampioen werd

Joop en Henny (staand) van Oosterom met Graaf Van den Bosch.

opnieuw zijn kwelduivel Frans Kuijpers, die hem drie keer van de nationale jeugdtitel had afgehouden. Verder moest hij Donner, Van den Berg, Langeweg en Zuidema voor zich dulden. Henny van Oosterom gold op dat moment als een nationale subtopspeler, won regelmatig zaterdagtoernooien en speelde enkele malen op het tiende bord van het Nederlandse team in vriendschappelijke landenwedstrijden.

Broer Joop deed op het bord weinig voor Henny onder, maar werd in het correspondentieschaak veel sterker. En we kennen hem van de sponsoring, om te beginnen bij de schaakclub Rotterdam. De contacten daarvoor werden begin jaren zeventig gelegd bij een simultaan van Salo Flohr, georganiseerd door Corry Vreeken, voorzitter van Rotterdam. In het tijdschrift Matten vertelde Vreeken in 2010 hoe ze daar op de later zo beroemde Joop van Oosterom was afgestapt met de vraag: “Bent u niet de broer van Henny?”

De grootste mecenas: Joop van Oosterom legt de wereldtop in de watten Een bestaan als profschaker was in die tijd financieel nog niet mogelijk, maar Joop van Oosterom zag ook grotere uitdagingen. Bij IBM behoorde hij tot de pioniers van de automatisering. In 1966 richtte hij het bedrijf Volmac op, samen met zijn collega Jan Mol. Het tijdschrift Quote in 2008: “Volgens insiders ontketende hij een consultancyrevolutie. Hij pionierde met financiële prikkels voor werknemers, zoals beloningen in aandelen. Bovendien gaf hij ze een stem in de bedrijfsvoering, waardoor ze nog betrokkener werden.” In 1988 brachten de twee het bedrijf naar de beurs en cashten elk enkele honderden miljoenen guldens. Volgens Quote belegde Van Oosterom zijn geld het best en werd hij miljardair, zelfs in euro’s. Daarmee stond hij in 2011 op de elfde plaats op de Quote-lijst van rijkste Nederlanders. Mol ging anders met zijn geld om, maar kwam met zijn 45e plaats op dezelfde lijst ook goed terecht. In 1975 begon Volmac met de sponsoring van het hoofdklasseteam van Rotterdam. Vanaf 1981 sponsorde Van Oosterom HSG uit zijn privégeld. Na zijn terugtreden uit Volmac verhuisde hij naar Monaco. In 1992 werd daar zijn dochtertje Melody Amber geboren. Daar was de vijftiger zo blij mee, dat hij onder haar naam een rapidtoernooi voor de wereldtop organiseerde en sponsorde. Het Ambertoernooi werd een traditie, vanaf het tweede jaar bestaande uit een rapid- en een blindschaakgedeelte. Ieder voorjaar bestond het deelnemersveld in Monaco uit de allersterkste schakers ter

wereld. De jonge HSG’ers Daniel Stellwagen, Jan Smeets, Erwin l’Ami en Wouter Spoelman werden vaak als gasten uitgenodigd om ze met de wereldtoppers in aanraking te laten komen. Jan Stomphorst, teamleider van HSG, begeleidde ze meestal en herinnert zich: “In het begin moest ik ze onder mijn hoede nemen en ik heb sommigen nog wel iets over kleding moeten bijbrengen. Als er iets niet naar de zin van de organisatie was, moest ik of mijn vrouw het opknappen.” Het toernooi bleef maar liefst twintig jaar bestaan.

In diezelfde tijd financierde Van Oosterom ook tien oefenmatches voor Jeroen Piket tegen wereldtoppers, trainingsactiviteiten voor de Polgarzussen in Monaco en op Aruba, toernooien tussen oud-wereldtoppers en actieve damestoppers in wisselende Europese hoofdsteden en toernooien tussen veteranen en aanstormende jonge grootmeesters, de laatste jaren in Amsterdam.

Minder bekend is dat zijn oude kompaan Jan Mol ook schaaksponsor was. Het Lost Boys Toernooi in Antwerpen, later Amsterdam, werd in de jaren negentig gesponsord door het bedrijf van zijn zoon, dat echter alleen zijn hoofd boven water kon houden met het geld van papa Mol. Later sponsorde Mol enkele jaren het Stauntontoernooi in Londen, met Britse en Nederlandse topspelers.

Al in de jaren zestig legde Van Oosterom zich toe op het correspondentieschaak. Ideaal voor een topondernemer, schaken op de momenten die je daar zelf voor kiest. Rond 1970 bereikte hij de Nederlandse top en na zijn pensionering kwam hij zelfs tot de eerste plaats op de wereldranglijst. In 2005 en 2007 werd hij wereldkampioen. In de schaakpers verschenen daar spottende

Mat in medialand

commentaren op, want in 2003 had Van Oosterom Jeroen Piket als persoonlijk secretaris in dienst genomen. Piket brak daarvoor zijn carrière als profschaker abrupt af. Was Piket eigenlijk de werkelijke correspondentieschaker? Tim Krabbé suggereerde dat in een sarcastisch artikel, maar wie dat zegt, gaat voorbij aan het feit dat Van Oosterom toen al eerste op de wereldranglijst had gestaan. Dat hij de laatste pakweg twintig jaar sterke secondanten had gehad, is geen geheim. Er stond een heel team achter hem, met de HSG’ers Paul Boersma, Leon Pliester en Pieter Tolk en de wereldtoppers Ljubomir Ljubojevic, Lev Poloegajevski en John Nunn. Herman Grooten, die nog enkele jaren met Van Oosterom in HSG 1 heeft gespeeld, schreef in Trouw: “Hoewel Van Oosterom ongetwijfeld af en toe advies zal inwinnen, verdenk ik hem ervan dat hij het gros van de zetten zelf bedenkt.” Gert Ligterink was in De Volkskrant ook mild. Hij bekende dat hij geen zinnig woord over de zetten van wereldkampioen Van Oosterom kon zeggen, hoewel hij normaal gesproken wel commentaar gaf op partijen van Kramnik en Anand. Met andere woorden: hier was toch wel een bijzonder brein aan het werk. Ook schreef Ligterink: “Alles is nu eenmaal toegestaan. Wie er problemen mee heeft, kan beter een banvloek over het correspondentieschaak uitspreken dan Van Oosterom zijn succes misgunnen.” In een tijd dat correspondentieschakers hun partijen door computers laten controleren, is het inderdaad hypocriet om een beschuldigende vinger te wijzen naar iemand die mensen om advies vraagt. Behalve wereldkampioen correspondentieschaak moet Joop van Oosterom vooral worden geëerd als grootste mecenas in de Nederlandse schaakgeschiedenis. In maart 2011 werd hij om die reden benoemd tot erelid van de KNSB.

De Hilversumse schaakvereniging HSG vierde in september het 125-jarig bestaan onder andere met het uitgeven van een boek. Het biedt meer dan de geschiedenis van HSG alleen. Mat in de mediastad gaat volgens de ondertitel over 125 jaar schaken in Hilversum Er wordt dus ook geschreven over de Nederlandse kampioenschappen die in de Hilversum werden gespeeld, de KRO-matches en andere schaakactiviteiten die door omroepen zijn gesponsord of georganiseerd en daardoor met Hilversum in verband worden gebracht. HSG heeft diverse spelers voortgebracht die landelijke bekendheid hebben gekregen. Onder hen de broers Van Oosterom. Schaakmagazine publiceert de twee hoofdstukken die aan de broers zijn gewijd in licht ingekorte vorm. Mat in de mediastad werd samengesteld en geschreven door Johan Hut, die de hoofdstukken hierboven schreef, en Wim van der Wijk. Het telt 182 bladzijden. Het kan voor € 12.50 (exclusief verzendkosten) worden aangeschaft bij Martin Koekkoek, voorzitter van HSG, martinkoekkoek@yahoo.com. Het boek is ook te verkrijgen bij boekhandel Van Stockum in Den Haag.

Schaakcolumnisten pijler voor schaakcultuur

Waartoe zouden we gedoemd zijn als er nooit eens iemand een vernieuwende, mogelijk zelfs recalcitrante, gedachte zou ophoesten?

Columnisten zijn een zegenrijke pijler van de schaakcultuur.

Een schaakvereniging met een columnist mag zich gelukkig prijzen. Veel verenigingen hebben een blad of internetsite met zo’n huisfilosoof. De schaakcolumnist is visionair, paginavuller en geschiedschrijver. Zijn schrijfsels kunnen tot veenbranden in verenigingen leiden, maar ook opwekken tot nieuw elan en weidse vergezichten.

Een column is een stukje beschouwelijk proza waarin een auteur gevat en uitdagend zijn mening uitdraagt. Dat mag gerust subjectief zijn, want het is aan de lezer om het verdere denkwerk te verrichten. Columns kunnen wereldbeelden op hun grondvesten doen schudden, maar ook kleine dagelijkse voorvalletjes in de schijnwerper plaatsen.

Het woord column is afgeleid van het woord kolom. In figuurlijke zin is een column een steunpilaar voor onze schaakcultuur.

Columns zijn een mooie plek om in bloemrijk taalgebruik essenties van het leven samen te vatten. De Belgisch-Amerikaanse schaakcolumnist grootmeester George Koltanowski schreef jarenlang voor The San Francisco Chronicle . Een van zijn graag gebezigde uitspraken was: ‘Pionnen zijn als

knoopjes. Als je er genoeg van verliest zakt je broek vanzelf af.’

Volgens Max Pam heeft Koltanowski tussen 1948 en 2000 zo’n 19.000 schaakcolumns geschreven. Criticasters namen het hem kwalijk dat hij daarbij soms een loopje nam met de feiten. Tja, zoals menig schrijver en jurist weet: de waarheid mag een mooi verhaal niet in de weg staan.

Nedersaksisch

De column is wat carnaval voor Brabant en Limburg is: even uit je dak gaan en laten zien hoe het zit. Het is de uitgelezen plaats om een vereniging in de spiegel te laten kijken. Zo mogelijk gebeurt dat in de eigen streektaal. Zoals in het Nedersaksisch bij De Kameleon in Terborg. Op de clubsite beschrijft de columnist zijn eerste team: ‘Ik hep ut aover dat stelletje van de kamelejon. I’j wet wel, den klup wat nooit echt wat zal wodden. Un paar wèèk geleijen liep de veurzitter nog met ut heuf in de nek. Dat kwamp umdat ze gongen prommeveren.’

De schrijver is helder over de levensbestemming van het team: ‘Dat ut veur de zovölste keer niks wier dat hak ow van teveuren al wel können vetellen.’

Columnisten mogen zich meer permitteren dan andere schrijvers. Als Donner bijvoorbeeld in een column beledigde, werd je geacht dat als bewijs op te vatten dat je er toe deed. Als Lodewijk Prins weigerde zijn titel tegen Donner te verdedigen, concludeerde hij daaruit dat Prins niet kon schaken.

Columnisten hebben hun eigen logica. Hun logica is die van de verbeelding en dat is maar goed ook. Zei Einstein al niet: ‘Logica brengt ons van A naar B. Verbeelding brengt ons overal.’

’Nu komen er leuke stellingen’

Columnisten hebben een visie, een ontwikkeld observatievermogen en het helpt als ze met taal uit de voeten kunnen.

Verhalen zijn de drager van culturen, ook van de schaakcultuur. IM Herman Grooten vertelt over zijn te vroeg overleden vriend en schaakcolumnist Huub van Dongen: ‘Huub was volgens mij een geweldige taalkunstenaar met een groot gevoel voor humor. Hij kwam vaak met zeer gepointeerde, scherpe observaties die hij dan toch

Met tekenaar Marc Schoenmakers richtte Van Dongen ‘Het Nieuw Humoristisch Front’ op. Deze ‘multinationale protestbeweging’ stelde geheime agenda’s van politici en wanprestaties op het schaakbord aan de kaak.

De column is een uitgelezen plaats om historische gebeurtenissen te melden en tegelijkertijd de eigen wereldvisie door te laten klinken. Van Dongen wijdde een column aan het heengaan van GM David Bronstein. Hij vertelde daarin hoe Bronstein er op stond om tijdens het Utrechts kampioenschap bij een clubschaker te logeren in plaats van in een hotel. Zo belandde hij op de studentenkamer van Guido Jansen. Tot diep in de nacht werd er geanalyseerd. Op een goed moment zei Bronstein over zijn partij: ‘Een normale voorzetting wint hier natuurlijk gemakkelijk. Maar ik heb een toren geofferd. Nu komen er leuke stellingen op het bord.’

Clowns

Jaap de Kreek schrijft al jaren schaakcolumns in het Amsterdamse. ‘Bladvulling’, meent de gepensioneerd reclameschrijver. Maar wel leuk. Zo kan je je ei nog eens kwijt. Voor wat het waard is. De Kreek: ‘Het gaat niet om ‘de waarheid’, maar om het plezier van 't lezen. En van 't schrijven, vooral van ’t schrijven...‘

Soms beschrijft hij historische gebeurtenissen. Zoals die keer dat zijn club Chaturanga zou ontvangen. Clublokaal H88 aan de Herengracht werd het uur voorafgaand aan het schaken bezet door grimeuses. Het thuisspelende team bedacht zich geen moment en speelde de kampioenswedstrijd geschminkt als clowns. Het verhaal vermeldt dat de voorzitter van de tegenpartij een protest indiende en de wedstrijd overge-

speeld moest worden. De clownsshirts lagen al klaar, maar helaas werd de wedstrijd niet gespeeld. Het team van de tegenstander vond het welletjes. De voorzitter was inmiddels afgetreden.

In een ander verhaal voert De Kreek de oudvoorzitter van het ter ziele gegane Maccabi op. De kleine, gebogen, bijna blinde, maar altijd vriendelijke tandarts had in 1932 nog in een simultaan tegen Euwe gespeeld. Veertig jaar later ontmoetten zij elkaar weer. Euwe kon zich de partij nog goed herinneren: ‘U heet Vredenburg. Op uw 27e zet deed u loper f4. Paard c5 was veel beter geweest.’ Of dat zo gegaan is? Vaak hebben verhalen een ‘kernel of truth’. Het is weten-

schappelijk bewezen dat ons geheugen plastisch is. Zeker als er wat tijd over heen gaat.

Een aantal columnisten vindt een platform op de site www.schaaksite.nl. Zoals arbiter Jan van den Ende. Als arbiter kun je je onsterfelijk belachelijk maken, biecht Van den Ende op in zijn column ‘Zo maar een clubavond’. Bij een conflict op een clubavond probeerde hij een speler duidelijk te maken dat schaken toch eigenlijk maar een spelletje is. ‘Dat had ik niet moeten doen. Verkeerde woorden op een verkeerd moment.’

http://schaaksite.nl/page.php?al=zomaareen-clubavond

www.svdekameleon.nl/?p=1846 www.etymologiebank.nl/trefwoord/column www.lydiavanderweide.nl/schaak/column. php?pArt=001

Kleurrijke snelheidsduivel

Bedriegt het geheugen nu of was het in de jaren zeventig en tachtig echt kleurrijker in de schaakwereld. Waar zijn ze gebleven, de ‘malloten’ die het schaken voor de buitenwereld een tikje exotisch maakte? Onder de smaakmakers van die periode was de Amerikaanse grootmeester Walter Browne misschien wel het meest uitgesproken. ADHD’er avant la lettre. Waar hij kwam woei een stormwind voorbij. Twintig zetten in een minuut? Hij maalde er niet om. Daarom is het vreemd om te lezen dat de jongere broer van Walter in een brief schreef: “Hij veranderde van een gezonde actieve adolescent in een rustige teenager.” Een rustige jongeling, de man die zich zonder vooraankondiging op negentienjarige leeftijd bij het Hoogovenstoernooi van 1968 meldde met de mededeling dat hij in de meestergroep wilde meespelen? Dat ging niet door dus. Vluggeren met Tal en Kortsjnoi mocht wel. Dat kon hij als de

Psychologische belemmeringen

Toen de Engelse, in Amersfoort woonachtige grootmeester Matthew Sadler na een periode van onthouding besloot om weer wat actiever te gaan schaken, stond hij voor de vraag hoe hij verworven vaardigheden kon activeren. Hij besloot zijn zoektocht vast te leggen omdat deze ‘nuttig en interessant voor andere amateurs’ zou kunnen zijn. Het leverde een boek op dat weliswaar de nodige oefeningen en partijvoorbeelden bevat, maar dat toch vooral over de psychologische kant van het leren gaat. Welke belemmeringen werp je op, hoe kan het dat je jezelf in de weg zit? Sadler leert je dat goed studeren niet alleen maar een zaak is van voorbeelden erin stampen, maar vooral ook van het nadenken over je eigen functioneren. Hoe denk je en is dat wel handig? Hij heeft het opgeschreven in een handzaam werkje van 140 pagina’s, dat lekker leest. Zelfs als u helemaal niet meer van plan bent om een sterkere schaker te worden.

Study Chess with Matthew Sadler, Uitg. Everyman Chess, 140 blz. $ 24.95, als e-book $ 19.95.

beste. Zes jaar later, in 1974, won hij in zijn eentje de grootmeestergroep. Intussen is Walter Browne grootmeester in ruste. Tijd voor een overzicht van zijn leven moet hij hebben gedacht. Dat heeft hij vastgelegd in The Stress of Chess. Verwacht geen fraai geschreven biografie met nieuwe diepe inzichten. De stijl van Walter Browne is tamelijk staccato, opsmuk is aan hem niet besteed. Opmerkelijk is wel de snelle, bijna hijgerige opeenvolging van activiteiten die hij beschrijft. Al lezend wordt je plaatsvervangend moe. Je herkent er de energieke,zeg maar rusteloze grootmeester van weleer in. De basis van Browne’s schaakloopbaan lag in de Verenigde Staten en dat is en was geen schaakwalhalla. Een fatsoenlijke boterham zit er zelfs voor een topspeler amper in. Dat gold ook voor Browne. Gelukkig voor hem ontdekte hij poker. Het was zijn financiële redding, maar goed voor het schaken was het niet. Hij schrijft: “Helaas was het oude gezegde dat je niet twee meesters kunt dienen maar al te waar, want een deel van mijn tijd ging op aan poker, ongelukkig maar noodzakelijk.” Kort samengevat: hij financierde zijn schaakcarrière met pokertoernooien, maar juist door het pokeren kon hij niet zoveel tijd aan het schaken besteden als hij zou willen.

Zo energiek als het gedrag van Browne, zo energiek waren ook zijn partijen. Altijd gebeurde er wel wat op het bord. Zelfs topspelers waren niet veilig voor hem. Het boek bevat 101 goed geanalyseerde voorbeelden. Ze vormen de echte kracht van deze autobiografie.

Walter Browne: The Stress of Chess. ...and its Infinite Finesse. Uitg. New in Chess. 464 blz. (MbdW)

TU Eindhoven wint spannend NK Bedrijvenschaak

Het Nederlands kampioenschap Bedrijvenschaak is het meest gezellige schaaktoernooi van Nederland. Het is een rapidtoernooi voor teams bestaande uit vier personen. Alle opgegeven spelers moeten werkzaam zijn in het bedrijf dat zij vertegenwoordigen, dan wel dat bedrijf hebben verlaten in verband met vervroegde uittreding of pensionering. Deelname is gratis inclusief een lunch en na afloop een borrel. Dit jaar ontvingen de deelnemers na de officiële afsluiting het toernooiboek Vijfendertig beroemde schaakzaken.

Het kampioenschap 2012 vond op 29 september plaats in Den Haag met als gastheren de minister van Veiligheid en Justitie, Ivo Opstelten, en de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Fred Teeven. De organisatie had drie doelstellingen: zorgen voor een geslaagde dag voor de deelnemers, promotie voor het bedrijvenschaak met het oog op mogelijke sponsoring en tot slot een bijdrage leveren aan vrijwilligers bij het schaken.

Record aantal deelnemers

De organisatie heeft het afgelopen jaar flink reclame gemaakt met als gevolg een record aantal deelnemers van 47 teams. De regels op het toernooi waren aangepast aan het bijzondere karakter van het kampioenschap. Zo is bijvoorbeeld de zero tolerance regel bij te laat komen niet van toepassing, mag de mobiele telefoon op de trilstand staan en geldt een omgekeerde toren als een dame.

Aan de top van het kampioenschap was het spannend met de TU Eindhoven als verrassende winnaar. Vooraf namelijk leken de kanshebbers vooral Sogeti 1 en Schaaksite. nl. Sogeti is jarenlang achtereen kampioen geworden, door onder andere de inbreng van enkele grootmeesters, zoals Matthew Sadler. Dit jaar leek de concurrentie vooral te komen van Schaaksite.nl, dat met Dimitri Reinderman en Zhaoqin Peng ook twee grootmeesters meebracht. Toen op de dag bleek dat Sadler ook nog verstek liet gaan was Schaaksite.nl de grote favoriet.

Favoriet

In eerste instantie werd die rol redelijk goed vervuld. Na drie ronden had Schaaksite.nl slechts een half bordpunt meer dan de Vrije Universiteit, met kopman Eelke Wiersma en één bordpunt meer dan PostNL 1 (kopman Djurre den Heeten) en de TU Eindhoven (kopman Chiel van Oosterom). In de vierde ronde liet Schaaksite.nl het eerste steekje vallen door een 2-2 gelijkspel tegen Sogeti 1, terwijl TU Eindhoven de ABNAMRO 1 met 3½-½ aan de zegekar bond. In een kampioenschap dat op bordpunten beslist wordt, was dat de ‘Vorentscheidung’. De TU nam voor het eerst de leiding, met een halfje voor op Schaaksite.nl en de Vrije Universiteit. Het bleef zijn voorsprong met kleine beetjes uitbreiden en had de laatste ronde twee bordpunten méér dan Schaaksite.nl. Laatstgenoemde moest daardoor in de onderlinge wedstrijd met minstens 3-1 winnen wilde het kampioen worden. Het werd echter 2½-1½. Daarmee had Schaaksite.nl weliswaar meer matchpunten verzameld, maar één bordpunt te weinig.

• Aan de organisatoren van het NK bedrijvenschaak werd een Estafette Organisatietrofee uitgereikt. Zie de voorpagina van dit nummer. Deze is gemaakt door gedetineerden in de Koepelgevangenis van Arnhem.

• De foto’s bij dit verslag werden gemaakt door Sir Francis. Zie www.sir-francis.eu.

• Uitgebreide informatie is te vinden op ww.schaaksite.nl.

Bij de prijsuitreiking bood staatssecretaris Teeven de voorzitter van de KNSB symbolisch 200 exemplaren aan van het boek Introductie in het schaakrecht van Pieter de Groot. Met dit boek wil dat ministerie een bijdrage leveren aan de schaaksport in Nederland. En in het bijzonder aan het Masterplan Arbitrage van de KNSB. Dat is een programma om het scheidsrechterskorps bij het schaken op orde te brengenzowel kwantitatief als kwalitatief. Dit boek kan daarbij dienen als opleidingsmateriaal. Schuyer meende in zijn dankwoord dat de auteur een enorme bijdrage had geleverd. Er is nog nooit in de wereldschaakliteratuur een boek verschenen met dit thema dat een functie kan vervullen in de opleiding voor arbiters. ‘Wij zijn er trots op dat dit in ons land nu wel is verschenen,’ aldus Schuyer.

Volgend jaar organiseert het ministerie het kampioenschap opnieuw. De organisatie hoopt het nog grootser aan te pakken en rekent op 65 teams, met uiteraard opnieuw een speciaal toernooiboek voor de deelnemers. (Pieter de Groot)

Zhaoqin Peng maakte deel uit van het favoriete team van Schaaksite.nl.

Een fraai doorkijkje bij het NK bedrijvenschaak

SCHAAKTECHNIEK

Begrijp wat u doet 33 Wolgagambiet 4 – Tactiek

Bij het bestuderen van openingen valt het meestal niet mee om inzicht te krijgen in de structuur van het systeem. Als er dan door de ‘zure appel’ is heen gebeten en de belangrijkste varianten en speelwijzen in het vizier zijn gekomen, is dat nog absoluut geen garantie voor succes. Een opening krijg je pas in de vingers als je de nodige voorbeeldpartijen met het systeem bekijkt. Van belang is verder om stereotiepe plannen en combinaties op te sporen om een soort ‘gevoel’ voor de stellingen te ontwikkelen. Zo hebben we eerder gezien dat zwartspelers vaak op tactische wijze gebruik kunnen maken van de lange diagonaal (a1-h8). Voor witspelers is het bijvoorbeeld handig om te weten dat de zwarte koningsstelling met h2-h4-h5 aangetast kan worden of dat hij met een offer op het kwetsbare veld e6 kan gaan werken. In de laatste twee aflevering over het Wolgagambiet een kleine bloemlezing met combinaties en modelpartijen. We beginnen met de combinaties. De modelpartijen krijgt u in het decembernummer te lezen.

Opgave 1

In deze stelling beging de witspeler met 17. Pg2? een vreselijke onnauwkeurigheid die hard wordt afgestraft. De 'normale' zet is 17. Tfd1.

Hoe profiteert zwart van deze fout?

Opgave 2

Met welke ‘standaardwending’ laat zwart zijn stukken goed samenwerken?

Opgave 3

Hoe maakt wit gebruik van de wat onbeschutte positie van de zwarte koning? Wit aan zet.

Opgave 4

Waardoor werd de witspeler in deze stelling verrast? Zwart aan zet.

Probeer eerst zelf de antwoorden te vinden. Bedek de kolommen hiernaast voor u verder gaat.

Antwoorden van de opgaven

Opgave 1

In de partij Korchnoi – Baklan, 2000 volgde 17. .. Lxe2!!

Zeer spectaculair! De pointe is niet gemakkelijk te zien. 18. Pxe2 Dxa2

Er staan nu wat veel stukken van wit op de tweede rij en daarbij is de röntgenwerking naar d2 van cruciaal belang. 19. Dxa2

Na 19. Tfc1 Pf3+ 20. Kh1 Pxd2 heeft zwart zijn stuk met rente terug.

19. .. Txa2

Hier zag de witspeler waar hij in verzeild is geraakt. De loper op d2 kan niet weg vanwege .. Txe2. En het dekken van de loper faalt nog steeds op de paardvork op f3. Zwart kan zich ook nog vergissen als hij eerst

19. .. Pf3+ speelt. Na 20. Kh1 Txa2 21. Lc3 Txe2 22. Lxg7 Kxg7 maakt wit gebruik van een lelijke penning met 23. Lg4. 20. f4 Txd2 21. Kf2 Pd3+! Prachtig gespeeld allemaal van de zwartspeler.

22. Ke3 Tb2 23. Txb2

Na 23. Kxd3 volgt 23. .. T8xb3+ met winst.

23. .. Pxb2 24. Pc1 Pxd5+

Wit verliest steeds meer materiaal.

25. Kf3 c4 26. bxc4 Pxc4 Twee pionnen meer is voldoende voor de winst.

27. Td1 Pc3 28. Te1 e5 29. fxe5 dxe5

Wit geeft het op. (0-1)

Opgave 2

Uit de partij Nicolai Vesterbaek Pedersen- Jurij Tihonov, 1997. 19. .. Tb2! 20. Da4

Uiteraard is 20. Dxb2 Pf3+ 21. Lxf3 Lxb2 goed voor zwart.

20. .. Lxe2 21. Lxf6

Alles verliest al. Op 21. Tc1 komt 21. .. Pd3.

21. .. Lxf1 22. Lxe5 Lb5 23. De4 dxe5 24. Lf3 f5

Wit geeft het op. (0-1)

Opgave 3

Giorgi Bagaturov – Fotis Margaritis, Patras 2000. 34. Pe6+

Na deze 'vernietigingscombinatie' gaf zwart het op. De rechtvaardiging van het offer schuilt in de volgende twee fraaie matvarianten:

A) 34. .. Kh7 35. Th8+! Kxh8 36. Dh6+ Kg8 37. Dg7 mat. Dankzij het paard op e6 heeft wit dit matbeeld gecreëerd; B) 34. .. fxe6 35. Df8+ Kh7 36. Dh8 mat. (1-0)

Opgave 4

Lev Psakhis – Valentin Arbakov, Irkutsk 1983.

In deze stelling beschikt zwart over een zeer verrassende combinatie.

13. .. Pxe4!

Dit zal het laatste zijn waar wit naar gekeken heeft, hoewel het wel een ‘standaardoffer’ is in het Wolgagambiet. Het is alleen op een zeer verrassend moment.

14. Dxe4 Ta4

Met deze torenzet wint zwart het stuk weer terug. 15. Pfd4

Wit probeert van de nood een deugd te maken. Dat komt voornamelijk omdat 15. De3 faalt op 15... Pxd5 16. Db3 Tb4 en Pxf4.

15. .. Lxd4 16. Pxd4 Txd4 17. Df3 Pxd5

Zwart is nu zelfs een pion voorgekomen omdat het trotse witte pionnencentrum (d5/e4) van het bord is gegraaid. Hij maakt het verder gedegen uit. 18. Lh6 Da8 19. Dg3

Hij had geen trek in 19. Lxf8 Pf4 maar misschien kon hij de strijd compliceren met een dameoffer: 20. Lxe7 (Een betere poging dan bijvoorbeeld 20. De3 want

Vervolg op pagina 30.

SCHAAKTECHNIEK

Genrikh Kasparyan, de Beethoven van de studie

Genrikh Kasparyan werd geboren in het Georgische Tiflis op 27 februari 1910 en overleed in het Armeense Jerevan op 27 december 1995. Hij kon zijn lange leven aan het schaken wijden. Als bordspeler was hij heel goed. Vaak won hij het kampioenschap van Armenië, maar Botwinnik was het sterkst in de Sovjet-Unie.

Kasparyan’s grootste vermogen lag in het componeren van eindspelstudies. In totaal maakte hij 545 verschillende composities. In toernooien werd hij tientallen keren bekroond met een eerste prijs.

Hij slaagde erin gecompliceerd thema’s met weinig materiaal te tonen. Ik laat echter eerst eenvoudige ideeën zien. Weer zijn er correcties om de expert ook iets nieuws te bieden.

1. Genrikh Kasparyan

Gedeelde eerste en tweede Prijs Revista de Romana de Sah 1962 (Correctie door Jan van Reek)

2. Genrikh Kasparyan

Gedeelde eerste en tweede prijs Chess Life & Review 1968 (Versie door Jan van Reek)

Wit begint en wint

1. La5+! Niet 1. g7? Te8. 1. .. Ke3

2. Ld5 Te8+ 3. Kb7 Te7+ 4. Kc6 Tg7 Zwart heeft de gevaarlijke vrijpion gestopt. 5. Lf7 Ke4 6. Ld2! Kf5 7. Kd5! Txg6 Materieel lijkt het remise te worden, maar een pikant slot is mogelijk: 8. Le6 mat.

Wit begint en houdt remise

Hoewel mijn bijdrage zich beperkt tot het couperen van twee zetten, geeft dat niet, want het gaat om het eren van Kasparyan. 1. h8D! Eerst wordt een loper naar een ongunstig veld gelokt. 1. .. Lxh8 2. e7+!

Kh7! 3. e8D! Tg8+ 4. Kf7 Txe8

Onvoldoende is 4. .. Lc4+ 5. De6!

5. Ta4! Niet 5. Ta5? Te5! 5. ..

Kh6! 6. Tf4! 6. Th4+? Kg5 7. Th1

Lg2 8. Th2 Lc6 9. Th5+ Kg4 ontsnapt aan pat. 6. .. Lb5 6. .. Te1 7. Th4+ toont de zwakte van loper h8. 7. Th4+ Kg5 8. Th5+! Kxh5 pat. Zwart heeft alles gedekt, inclusief de velden rond de witte koning.

3. Genrikh Kasparyan

Derde prijs Uralski Rabochi 1946 (Correctie door Jan van Reek)

Le8! 1. .. Ld7 2. Tb6 Pc5 3. Td6 kost een stuk. 2. Kg3! Wit dreigt 3. Tf5+. 2. .. Lg6 3. Lxg6+ hxg6 4. Tb6 Pd8 5. Td6! Pf7 5. .. Pb7 6. Td7 verovert het paard. 6. Td7 Pg5 De alternatieven zijn 6. .. Pe5 7. Td5 en 6. .. Ph8 7. Th7. 7. Te7! De toren domineert het paard.

Dominatie was al een favoriet thema van Henri Rinck. Kasparyan schreef er enkele boeken over.

4. Genrikh Kasparyan Tweede prijs Trud 1950 (Correctie door Jan van Reek)

5. Genrikh Kasparyan New Statesman 1956 (Versie door Jan van Reek)

Wit begint en wint

1. Tf6! De loper is in gevaar. 1. ..

Zwart begint; remise

Zwart probeert zijn materiële voorsprong te behouden. 1. ..

Lc5 2. Tc6! Wit moet nauwkeurig spelen. Onjuist zijn 2. Tb5? Te5 3. Kf4 Td5 4. e4 Ld6+ en 2. Th6+? Kg7 3. Tc6 Te5 4. Kf4 Le4! 5. Tc7+ Kf6! 2. .. Te5 3. Kf4 Ld7 3. .. Td5 4. e4 is direct remise. 4. Tc7 Td5 5. Ke4 Lb6 6. Tb7 Td6 7. Ke5 Lc5 8. Tc7 Lb4 9. Tb7! Niet 9. Tc4? Te6+ 10. Kd5 Le7. 9. .. La3 10. Ta7! Vermijdt 10. Tb3? Te6+ 11. Kd5 Le7. 10. .. Td3 11. Ke4 Lc5 11. .. Txe3+ 12. Kd4! ontsnapt. 12. Tc7 Lb6 12. .. Txe3+ 13. Kd5 kost een loper. 13. Tb7 Td6 Of 13. .. Txe3+ 14. Kf4! 14. Ke5, ½–½ Wit blijft de zwarte stukken achtervolgen, waardoor er een positionele remise ontstaat. Kasparyan heeft slechts zeven stukken nodig om een zeer gecompliceerd thema te tonen.

Wit begint en wint

De eerste zet werd van het origineel gehaald om een meesterwerk te repareren. 1. Lg3! Zo behoudt wit zijn voorsprong van een kwaliteit. 1. Le5? Pg6 2. Kf6 Lxd5 3. Kxg6 h4. 1. .. Pxf3! 1. .. Kc6 2. f4 Pg6 3. Kf6 Lxd5 4. Lxd5+ Kxd5 5. Kxg6 leidt tot twee extra pionnen. 2. Lxf3 Kc6 De toren kan moeilijk worden bevrijd. 3. Ke5 Lb2+ 4. Td4+! Kc5 5. Lf2 h4! De stukken zijn één rij gedaald. Niet 5. .. Lf7 6. h4! 6. Ke4 Lc2+ 7. Td3+! Kc4 8. Le2 h3! Nu is de verlaging twee rijen. Zwart mijdt 8. .. Lf6 9. h3! 9. Ke3 Lc1+ 10. Td2+! Kc3 11. Le1

Een neerwaartse beweging van drie rijen is voltooid. Hierna kan wit zich bevrijden. 11. .. Lf5 12. Lf3 Ld3 13. Lg4 Lf1 14. Le2 Lg2 15. La6 Lc6 16. Ke2 en wit wint. Veel stukken maken een systematische beweging. Deze vaardigheid maakt Kasparyan zo bijzonder als componist van eindspelstudies.

Jan

De lezer aan zet

11. .. c6 In combinatie met zijn 12e zet, laat Giri zien dat het alleen wit is die moet oppassen nu. 11. .. Pc4 (7 punten) is een scherpe zet: 12. Pe2 Pa6 is ongeveer gelijk, 12. Lxc7 De8+ 13. Pe2 Pxb2 is ook goed te doen voor zwart, 12. 0–0 Pxb2 is ingewikkeld maar niet ongunstig voor zwart, maar het materialistische 12. Pxc7 lijkt beter voor wit na 12. .. Pxb2 13. Df3 Dxd4 (13. .. Lb4+ 14. c3 Dxd4 15. 0–0; 13. .. Lxd4 14. 0–0) 14. 0–0 Pc6 15. Pxa8 Dc4.

11. .. Te8 (3 punten) 12. 0–0 c6 13. Pb3 en als er iemand beter staat, dan is het wit.

11. .. Pbc6 (3 punten) 12. Pxc6 Pxc6 13. 0–0 is weer een tikje beter voor wit.

11. .. Pg6 12. Lxc7 De8+ 13. Pe2 is beter voor wit, omdat 13. .. Ph4 14. 0–0 Pxg2 15. Kxg2 ongevaarlijk is.

11. .. f6 met als bedoeling 12. .. c6 is interessant, maar de zet is wel wat lelijk. Wit staat na het veilige 12. Pb3 iets beter, en 12. Le3 levert misschien nog meer op.

12. Lxe5 Het paard nemen is het meest logisch. 12. Pb3 is onaantrekkelijk vanwege 12. .. Ld6 13. Pc3 en nu 'simpel' 13. .. Pd3+ (maar 13. .. f5!? is scherper en nog beter voor zwart.) 14. Dxd3 Lxf4 en zwart heeft het loperpaar en geen zwaktes.

12. .. Te8 Dit was de bedoeling. Zwart verovert het loperpaar. 12. .. cxd5 (1 punt) 13. 0–0 Pc6 is zonder meer OK voor zwart, maar ook erg lastig te winnen na 14. Pxc6 (het alternatief is 14. Pb3 Lb6 15. Lg3) 14. .. bxc6 15. Dd2.

13. Pf3 Niet de beste zet zoals Giri met opnieuw een tussenzet bewijst, maar makkelijk was wits taak al niet. 13. 0–0 Txe5 14. Pb3! Lf8! geeft zwart het loperpaar, maar dankzij zijn voorsprong in ontwikkeling moet wit kunnen overleven. En ook 14. .. Lxf2+ 15. Txf2 cxd5 16.

c4 Le6 17.Pc5 geeft wit goed tegenspel. 13. Pe3 Txe5 14. c3 is ook redelijk solide. Maar niet 14. Pb3 Dh4 15. Pxc5 Txe3+ 16. Kf1 Te8. Via een andere volgorde leidt 13. Pb3 Txe5+ 14. Pe3 Dh4 tot dezelfde variant.

13. .. Pd7 Simpel en sterk, zwart ontwikkelt en verovert het loperpaar. 13. .. cxd5 (1 punt) 14. 0–0 Pc6 15. Lg3 en zwart heeft voldoende tegenspel voor de geïsoleerde pion - het staat gelijk. 13. .. Dxd5?! 14. Dxd5 cxd5 15. 0–0 is geen goed idee voor zwart.

14. Pe3 Ook 14. 0–0 Pxe5 is wat beter voor zwart.

14. .. Pxe5 14. .. Lxe3 15. fxe3 Pxe5 16. Dxd8 Pxf3+ 17. Lxf3 Txd8 18. 0-0 is te vervlakkend.

15. Pxe5 Nog een onnauwkeurigheid. Dat neemt niet weg dat het sterkere 15. Dxd8 Pxf3+ 16. Lxf3 Txd8 17. 0–0 ook heel plezierig is voor zwart.

15. .. Da5+ Dit tussenschaak brengt wit in grote problemen. 15. .. Dh4 (5 punten) 16. Pf3 Txe3+ 17. Kf1 Txf3 18. Dxf3 Le6 geeft zwart voldoende compensatie voor de kwaliteit (de witte koning staat slecht en de h1–toren doet nog lang niet mee), maar waarom materiaal offeren als er een simpel alternatief is? 15. .. Dxd1+ (1 punt) 16. Txd1 Txe5 is het type voortzetting waar Ernst op gehoopt moet hebben, na 17. Td8+ Lf8 18. 0–0 g6 19. Pc4 Te6 20. Tfd1 Kg7 heeft zwart het loperpaar, maar staat ook nog wat opgevouwen.

16. Dd2 16. Kf1 Txe5 is heel goed voor zwart - hij kan zich loswerken na 17. Pc4 Da6 18. Dd8+ Lf8 19. b3 met 19. .. Te6! 20. Da5 b5 21. Dxa6 Lxa6 22. Pe3 b4+. Ook 16. c3 Lxe3 17. fxe3 Dxe5 is veel beter voor zwart. Pion e3 is niet te redden.

18. .. Te7 18. .. Te8 (3 punten) is

even goed. 18. .. Te6 19. f4 is minder nauwkeurig.

19. .. Le6 Het meest logische. Giri brengt al zijn stukken in het spel waarna de witte koning in de gevarenzone staat. De zwarte stelling is natuurlijk al zo goed dat ook andere zetten voordeel opleveren. Zoals 19. .. f5 en 19. .. a5. Beide 6 punten

20. Pe5 20. Kc3 was taaier maar ook vreselijk voor wit.

20. .. Td8+ U verdient geen punten voor andere zetten. Met schaak de laatste toren bij de aanval betrekken, beter is er niet!

21. Pd3 21. Kc3 Ld4+ 22. Kb4 en nu wint alles, maar het hardst is 22. .. a5+ omdat wit na 23. Kxa5 Lc5 al in een matnet zit.

21. .. Lc4 Opnieuw simpel en logisch. Er dreigt .. Le3+, .. Lb4+ soms vooraf gegaan door .. Lxd3. U krijgt evenveel (7) punten voor de alternatieven: 21. .. Lb4+ 22. Kc1 La5; 21. .. h5!? 22. gxh5 (22. f5 Lc4) 22. .. Lf5; en 21. .. f5

22. Lf1 Iets taaier was 22. Tad1 maar zwart kan gewoon op a2 nemen: 22. .. Lxa2 (22. .. Lxd3 23. cxd3 Le3+ 24. Kc2 Lxf4 is technisch iets lastiger) 23. b3 Le3+ 24. Kc3 Ld4+ 25. Kd2 c5 en wit kan de loper niet vangen. 22. The1 is een blunder vanwege 22. .. Lb4+.

22. .. Le3+ Omdraaien kan ook: 22. .. Ld5 (6 punten) 23. Th2 Le3+ 24. Kc3 c5.

23. .. Ld5 Met 23. .. b5 (8 punten) de loper handhaven wint ook. Niet 23. .. Lxd3 24. Lxd3 Lxf4. Slechts een pion meer bij ongelijke lopers is geen goede ruil in deze stelling!

24. .. c5 Nu assisteren de damevleugelpionnen ook nog in de aanval. Ook winnend zijn 24. .. b5 en 24. .. a5. Beide 6 punten

25. .. Tde8 en materiaalverlies is nu onafwendbaar. Ernst gaf op.

U krijgt evenveel (8) punten voor 25. .. Ld4+ 26. Kd2 Txe1 27. Kxe1 c4 en wint vanwege 28. Pb4 c3!, en 25. .. b5 26. b3 Tde8 of 26. .. Ld4+ 27. Kd2 Txe1 28. Kxe1 c4.

80-100 >2400

70-80

Combineren

Diagram 1

Socko - Navarra 1. .. Tb1+ 2. Ld1 Te2+ 3. Kf1 Txd1 mat.

Diagram 2

Lopez - Mamedyarov 1. .. Pxh3!, 0-1.

Diagram 3

Khader - Kamsky 1. .. Txh2+! 2. Kxh2 Pg4+, 0-1.

Diagram 4

Babula - Neubauer 1. Txe5! fxe5 2. Td8+, 1-0.

Diagram 5

Navarra - Dizdarevic 1. Lxd7! en spoedig 1-0.

Diagram 6

Stocek - Kadric 1. .. Ta5!, 0-1.

Diagram 7

Polgar - Swiericz 1. Df6! Dxe4+ 2. Ka1 , 1-0. Immers 2. .. Dh7 3. Td8+ gaat mat.

Diagram 8

Ziska - Radjabov 1. .. Txc2! 2. b3 Tc8, 0-1. Veel leuker voor het publiek was: 2. Kxc2 Lf5+ 3. Kb3 Pc5+ 4. Kxb4 Tb8+ 5. Ka3 Ta8+ 6. Kb4 Ta4+ 7. Kb5 Ld7+ 8. Kb6 Ta6 mat.

Schakend Nederland

vijftig jaar geleden

Vijftig jaar geleden werd de Schaakolympiade in de Bulgaarse stad Varna gespeeld. Geen 150 deelnemende landen of daaromtrent zoals dit jaar, maar slechts 37. En al helemaal geen apart vrouwentoernooi.

Hoe deed Nederland het? In zijn inleiding van het wedstrijdverslag schrijft hoofdredacteur Slavekoorde van Schakend Nederland : ‘Nederland is de zwakste van de ‘sterke’ landen’. Eigenlijk is er dus niet zoveel veranderd in al die jaren. Te klein voor tafellaken, te groot voor servet. Een opmerkelijke parallel met het toernooi van dit jaar was er ook. Nederland begon ook toen rampzalig met een 2½-1½ overwinning op Luxemburg en een 1½-2½ nederlaag tegen Finland. In een Zwitsers toernooi van behoorlijke lengte zijn dergelijke missers goed te herstellen, in een toernooi met voorronden en finalegroepen zoals in 1962 kan dat gauw fataal uitpakken. Er volgde weliswaar een sterke inhaalrace, maar in de slotronde van de voorronden moest Nederland met 4-0 van Polen winnen om zich voor de A-groep te plaatsen. Het lukte. Nederland behaalde net als Tsjechoslowakije en Polen 25 bordpunten en werd beste van deze drie door ‘de distributie van de behaalde bordpunten’. Wat dat ook moge betekenen. In de finale speelde Nederland geen rol van betekenis. De Sovjet Unie won zoals verwacht en Joegoslavië werd tweede. Beide landen bestaan intussen niet meer, alles blijft dus niet hetzelfde. Nederland speelde op de slotdag net als in 2012 tegen Argentinië. Toen werd

met 3-1 verloren, nu met dezelfde cijfers gewonnen. Donner was met 11 uit 18 de topscorer van het Nederlandse team. Slavekoorde beschrijft nog een ‘incident’ tussen Donner en Fischer. ‘Fischer ‘eiste’ op een gegeven moment de kamer van Donner op, omdat hij van oordeel was dat die kamer beter was dan de zijne. Donner berustte hierin goedmoedig, maar voegde aan zijn capitulatie toe: Maar denk erom, vriendje, die partij tussen ons is voor mij!!’ En zo geschiedde, Donner won de onderlinge partij.

Fischer – Donner Olympiade Varna 1962 1. e4 c6 2, d4 d5 3, Pc3 dxe4 4.

Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. h4 h6 7.

Pf3 Pd7 8. Ld3 Lxd3 9. Dxd3 e6

10. Lf4 Da5+ 11. Ld2 Dc7 12. c4

Pgf6 13. Lc3 a5 14. 0-0 Ld6 15.

Pe4 Pxe4 16. Dxe4 0-0 17. d5

Tfe8 18. dxc6 bxc6 19. Tad1 Lf8

20. Pd4 Ta6 21. Pf5 Pc5 22. De3

Pa4 23. Le5 Da7

24. Pxh6+ gxh6 25. Td4 f5 26.

Tfd1 Pc5 27. Td8 Df7 28. Txe8

Dxe8 29. Ld4 Pe4 30. f3 e5 31. fxe4 exd4 32. Dg3+ Lg7 33. exf5

De3+ 34. Dxe3 dxe3 35. Td8+

Kf7 36. Td7+ Kf6 37. g4 Lf8 38. Kg2 Lc5 39. Th7 Ke5 40. Kf3 Kd4 41. Txh6 Tb6 42. b3 a4 43. Te6 axb3 44. axb3 Kd3 45. g5 en wit gaf het tegelijkertijd op (0-1).

Grootmeesterremises

In deze rubriek is al eens eerder geconstateerd dat sommige zaken van alle tijden zijn. In het septembernummer van New in

Chess schrijft Nigel Short over de vloek van de grootmeesterremise en de pogingen van organisatoren daar iets tegen te doen. Daar waren ze vijftig jaar geleden ook al mee bezig. Het FIDE-congres in Saltsjöbaden (Zweden) besloot ‘dat voor de 30e zet geen remise door overeenkomst tussen twee spelers tot stand kan komen, behalve in zeer uitzonderlijke gevallen, waarin de wedstrijdleider zulks toestaat. (...) Tegen wederzijds opzettelijk ontduiken van deze regel – door afgesproken herhaling van zetten of zelfs het spelen van een afgesproken partij – kan men moeilijk maatregelen nemen.’ Aldus KNSB afgevaardigde Van Steenis. Short zegt in iets bloemrijker taal nog steeds hetzelfde.

Van het KNSB-front komt in het beginnende najaar van 1962 geen nieuws. Of het zou het bericht moeten zijn dat de bond op 31 augustus 1962 14.371 leden telt. Een toename van 500 vergeleken met een jaar eerder en het begin van een geleidelijke verdubbeling. Maar dat kan toen niemand weten. (MbdW)

Recht toe recht aan

Wit moet de drie zwarte pionnen slaan om remise te maken. Dus 37. e6! Een aftrekaanval die pionruil oplevert. Voor de laatste twee pionnen geeft wit de loper en dan is het remise! 37. .. Lxe6 38. Lxg7 Lg4 39. Lb2 d4 40. Lc1 f3 41. Kf2 Kd3 42. Ke1 Kc2 43. Lf4 Kd3 Of 43. .. d3 44. Le3 f2+ 45. Kxf2 d2 46. Lxd2. 44. Kf2 Ke4 45. Lc1 d3 46. Le3 Lh5 47. Ld2 Lg4 48. Le3 Lh5 49. Ld2 Lg4, ½-½, Sterre Kruijsen - Anna Milton, Europees Kampioenschap meisjes D, Praag 2012. (Piet Peelen)

Vervolg van pagina 27

na zowel 20. .. Lxg2 als na 20. .. Te4 is het uit.) 20. .. Lxf3 21. Lxf3 Da6 maar het leidt geen twijfel dat zwart op winst staat. 19. .. Te8 20. b3 La6 21. Tfe1 Lxe2 22. Txe2 Da6 23. Tae1? Nog een blunder tot slot. Maar ook 23. Td2 Txd2 24. Lxd2 De2 was vrijwel winnend voor zwart. Na de tekstzet volgt natuurlijk 23. .. Dxe2! 24. Txe2 Td1+ gevolgd door mat en de witspeler had geen zin om dat af te wachten. (0-1)

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

Schaak en Go winkel

Fritz 13

Fritz heeft gedurende zijn carrière regelmatig van een groot aantal wereldtoppers en zelfs wereldkampioenen gewonnen. Maar het populairste Duitse schaakprogramma wordt vooral om zijn uitstekende speel-en trainingsmogelijkheden gewaardeerd. Als Fritz 13 voor u analyseert, rekent het programma volle kracht vooruit en maakt daarbij gebruik van zijn schaakverstand. Als u echter een trainingspartij op uw eigen niveau wilt spelen, past Fritz zijn speelsterkte aan en geeft u naar wens op de kritieke momenten een waardevolle hint.

Beter schaken

U leert het meest van uw eigen partijen, en vooral van de door u gemaakte fouten. Geen probleem, Fritz helpt. Voer de zetten in Fritz in en verzamel uw partijen in een Fritz database. Fritz kan uw partijen volledig analyseren en zelfs blunders checken. Fritz bekijkt alle zetten kritisch en geeft aan waar u of uw tegenstander een betere zet had kunnen spelen. Het evaluatieprofiel geeft meteen een eerste grafische indruk hoe de partij is verlopen. En als u dat wilt, kan Fritz op verschillende kritische momenten in de partij trainingsvragen stellen. Zo kunt u de onnauwkeurigheden of gemiste kansen in de partij uiteindelijk zelf ontdekken en achteraf uw fouten corrigeren.

Vriend en sparringpartner

Fritz is een ideale trainingspartner voor elke gelegenheid. Geef aan met welke bedenktijd en speelsterkte u tegen Fritz wilt spelen en de partij kan beginnen! U kunt natuurlijk ook een intelligente modus als “vriend” of “sparring” kiezen. Fritz speelt dan automatisch op uw niveau en geeft aan hoe u de partij met een intelligente zet kunt winnen. De coach geeft daarnaast tijdens uw partijen nog handige tips. U kunt natuurlijk ook specifiek openingen oefenen en in de “openingstraining” leert u hoofdvarianten van veel gespeelde openingen kennen. Erg aantrekkelijk is de mogelijkheid uw lievelingsopening meerdere keren tegen Fritz op het door u gewenste niveau te spelen. Op deze wijze krijgt u spelenderwijs een prima gevoel voor uw openingen.

Leren van de meesters

Met Fritz 13 krijgt u maar liefst vijf uur privéles van de meesters en u kunt in uw eigen tempo de video’s van experts bekijken. Geniet van de presentatie van tricky openingen, succesvolle strategische motieven en solide eindspeltechniek met wereldtoppers en experts als Garry Kasparov, Vishy Anand, Karsten Müller, Daniel King, Rustam Kasimdzhanov en vele anderen.

Wereldpremière „Let’s Check“

Wereldwijd wordt door gebruikers van Fritz 13 een gigantische kennisdatabase opgebouwd. Elke dag worden ongeveer 100.000 stellingen geanalyseerd, en ongeveer 300.000 stellingen worden dagelijks door nog diepere analyses vervangen. De clou: wanneer u in Fritz 13 een willekeurige stelling uit de openingstheorie invoert, toont de “Let’s CheckDatabase“meteen en zonder te hoeven rekenen

één of meerdere analyses. En u kunt meehelpen! Verover stellingen, vecht voor uw lievelingsvarianten en hang uw naam aan de analyses. Het beste op playchess.com

Het maakt niet uit of u een beginner of een grootmeester bent, op de server playchess.com vindt u altijd een tegenstander op uw niveau. Elke dag zijn duizenden schaakvrienden online en spelen graag een potje met u. Vriendschappelijke partijen, ratingpartijen of toernooien, tussendoor even kijken bij een toptoernooi of kiebitzen bij een partij van een grootmeester, daarnaast chatten met anderen schakers: dat kan allemaal met Fritz 13 en een premium toegangsbiljet voor de grootste schaakserver ter wereld: playchess.com!

Inbegrepen in het pakket:

Database met 1,5 miljoen partijen, 5 uur Fritztrainer videos, 6 maanden premiumlidmaatschap op playchess.com

Alleen in de DVD versie: (niet in de download-versie) Gratis nummer van ChessBase openings tutorial nummer 1 (Open spelen 1.e4 e5) als E-Book (pdf) met 5 uur videos.

13

Incl. database met 1,5 miljoen partijen 49,90

FRITZ 13 downloadversie

Alleen in de ChessBase online-shop 49,90

Systeemvereisten: Minimum: Pentium III 1 GHz, 1 GB RAM, Windows Vista, XP (Service Pack 3), DirectX9 grafische kaart met 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows-Media Player 9, en een internetaansluiting voor programma activatie, updates, playchess en Let’s Check.

FRITZ