Schaakmagazine 2012 - december

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 119 • no.6 • december 2012

Zilveren Lisa

Hakwerk bij Heite

Is schaken goed voor ouderen?

KNSB lanceert eigen app

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Karel van Delft

Gert Devreese

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Eric van Reem

Paul van der Sterren

Schaaktechniek

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

fax: 023-5254353

e-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning volgende nummer: week 9

Sluiting kopij: 29 januari 2013

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

e-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out: Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

Voorpagina:

Voorloper

Bond en club

Ron Langeveld wereldkampioen correspondentieschaken

Recent werd bekend dat Ron Langeveld de 26e wereldkampioen correspondentieschaken is geworden. Nederland levert hiermee een unieke prestatie, het betekent het vierde wereldkampioenschap voor ons land! Zodra de nieuwe kampioen volgend jaar zijn titel in ontvangst neemt (de WK groep is op dit moment nog niet uitgespeeld) zal Schaakmagazine hier uitgebreider over berichten.

Het is nu echter al een mooie aanleiding voor KNSB-leden om kennis te maken met het correspondentieschaak en wellicht een volgende Nederlandse wereldkampioen op te leveren. Het correspondentieschaken is de afgelopen jaren sterk gemoderniseerd. Zo is het schaken per post grotendeels vervangen door het spelen per webserver van de ICCF. Verder is het gebruik van moderne hulpmiddelen toegestaan zoals openings- en eindspeldatabases en computerprogramma’s. Dit maakt dat je geen zeer sterke (bord)speler meer hoeft te zijn om de wereldtop te bereiken. Denk echter niet dat het gebruik van computers garant staat voor een goed resultaat. Het is juist de combinatie van eigen inzicht en analysecapaciteiten die de hedendaagse topspelers in het correspondentieschaak kenmerkt.

Aanbod voor KNSB-leden

Als kennismaking biedt de Nederlandse Bond van Correspondentieschakers voor KNSB-leden een introductie jaarlidmaatschap aan voor slechts € 10,- (normaal € 25,-). Voor dat bedrag kan men tevens gratis deelnemen aan een promotietoernooi op de webserver van de ICCF. Winnaars van deze toernooien kwalificeren zich voor deelname aan een hogere klasse en kunnen daarmee de eerste stappen zetten naar kwalificatie voor het wereldkampioenschap. Meer informatie en de mogelijkheid tot aanmelden vindt u op de website van de NBC www.correspondentieschaken.nl onder leden. Vergeet bij aanmelding niet aan te geven dat u KNSB-lid bent en uw vereniging te vermelden.

Frustr8tor

In het vorige nummer van Schaakmagazine schreven wij over de Frustr8tor, een spel dat gebaseerd is op het acht koninginnenprobleem. Helaas werden daarbij de verkeerde prijzen genoemd. De Frustr8tor kost € 9.95. Voor de Frustr8tor app betaalt u € 0.79. De eerste versie van dit spel verscheen al in 2006 en in de loop van de jaren werden daar 150.000 exemplaren van verkocht. Albert Eckhardt, die het spel bedacht, laat weten dat het product sindsdien verder is ontwikkeld en dat er eigenlijk van een heel nieuw spel kan worden gesproken. U kunt de Frustr8tor alleen bestellen via www. frustr8tor.com, waar ook verdere informatie te vinden is.

René Duret

Fischer als schoppenaas

Veertig jaar geleden vond de schaakmatch aller tijden plaats. De Amerikaanse eenling Bobby Fischer nam het op tegen wereldkampioen Boris Spassky die werd gesteund door het gehele Sovjet imperium. De Koude Oorlog verplaatste zich even naar het schaakbord. Het werd een match vol para-

Spoorwegschaak in Potsdam

Het was een opmerkelijk team dat meespeelde in de Trans-Europa-Schach-Express te Potsdam. Voormalig supergrootmeester Jan Timman, de jonge jeugdspelers AnnaMaja Kazarian, Jorden van Foreest en Hing Ting Lai en vier man spoorwegpersoneel. Het thema van het toernooi was ontmoeting tussen jong en oud en schaakliefhebber en topgrootmeester. Passend voor een toernooi dat door de Duitse spoorwegen werd georganiseerd.

Andere ‘oude toppers’ aan het eerste bord waren onder andere Anatoli Karpov en Nigel Short. Timman bleek met 5 uit 8 nog steeds tegen hen opgewassen. Ook de andere Nederlanders deden het goed. Jorden van Foreest won op bord 2 zelfs de bordprijs. In het eindklassement eindigde Nederland als derde achter Rusland en Duitsland. Zie ook www.trans-europa-schach-express.de.

zijn moeder ervan verdacht werd contacten met de KGB te hebben. Spassky was allesbehalve een Sovjet modelburger, omdat hij geen lid was van de communistische partij en zich soms kritisch uitliet over het regeringsbeleid. Fischer wilde het liefst in het communistische Belgrado spelen; Spassky’s voorkeur ging uit naar IJsland dat zich in de

Door de politieke achtergrond van de match en ook het nukkige gedrag van Fischer werd de match door de gehele wereld op de voet gevolgd. Vele zaken herinneren nog aan dit duel. Boeken, postzegels, prentbriefkaarten, munten en nog veel meer. Een van de meest curieuze memorabilia is wel een kaartspel dat zich in de Koninklijke Bibliotheek bevindt. De schoppen aas is voorzien van een karikatuur van Fischer en zijn handtekening. De harten aas van de karikatuur en handtekening van Spassky. De klaver aas is versierd met de door IJsland in 1972 uitgegeven schaakpostzegel met de officiële schaakpoststempels. Op de ruiten drie staat de handtekening van Max Euwe, toentertijd voorzitter van de FIDE.

De Motiefgroep Schaken heeft een special uitgebracht over memorabilia van die gedenkwaardige match. Zie voor meer informatie www.euwe.nl (RS)

Daniel Fridman:

“I like to play blitz”

De formule van het Remco

Heite toernooi bleek ook in de vierde editie een groot succes. Elke ronde was er veel strijd, en elke ronde viel er een flinke verrassing te noteren. De apotheose, een vluggerdriekamp tussen Daniel Fridman, Sipke Ernst en Loek van Wely, was adembenemend. Fridman, die in de eerste ronde vreselijk was geflest door Van Wely, kwam sterk terug en won het paard. Waarom de Letse Duitser had gewonnen? “I like to play blitz.”

Dat is een belangrijke voorwaarde voor de formule van het evenement in Wolvega. Immers, na de 35e zet krijgen beide spelers nog maar een kwartiertje voor de rest van de partij, zonder increment. Dan ben je volledig aan je eigen inventiviteit overgeleverd. Dat levert elke keer weer spektakel op. En vreselijke blunders natuurlijk, zoals in de eerste ronde.

Van Wely - Fridman

47. .. g6?

Hier kon Fridman winnen met 47. .. Dh6, zie: 48. Pg5+ Kg8 49. d6 Dh5! 50. Db3+ (nu is na 50. Pe6 g6! wel goed omdat het paard ongedekt staat: 51. Df4 Dh3+) 50. .. Kh8 51. Pf7+ Kh7 en zwart loopt uit de schaakjes.

48. Df4! Dh3+ 49. Kb4

Ivan Sokolov zag een mooi voordeel in lucht opgaan tegen een secuur verdedigende Luke McShane. Van Wely verwachtte dus na zijn meevaller een getergde Ivan te treffen in de tweede ronde, maar het spektakel bleef uit: een gortdroge remise. Sipke Ernst, die in de eerste ronde Matthew Sadler vrij eenvoudig op remise had gehouden, miste diverse fraaie winsten tegen Fridman en verloor zelfs nog. McShane ging te ver in zijn offerdrift tegen zijn landgenoot Sadler en verloor verrassend.

In de avondronde boekte Van Wely een strategische overwinning tegen het Hollands van Sadler. Maar het was opnieuw Ernst die voor het meeste spektakel zorgde. Het leverde hem ditmaal wel een vol punt op. Tegen de winnaar van het vorige toernooi nog wel.

McShane heeft het opnieuw luchthartig neergezet. De Friese GM gaat natuurlijk niet zijn pionnetje dekken: 20. .. Te8!?

Zoals commentator Ligterink aangaf was 20. .. d4! nog sterker. 21. Txc6? gaat dan niet wegens 21. .. d3+! met torenwinst. Maar Ernst trekt zijn eigen plan. In zijn concept zit slechts één klein gaatje – niet te zien voor een menselijke speler. 21. Txc6 Tce7 22. Txf6! d4! 23. Tf4 dxe3

49. .. h1D??

Nu geeft hij ook de remise weg.

Na opnieuw 49. .. Dh6 moet wit eeuwig schaak houden.

50. Pg5+ Kg7 51. Df6+ Kh6

52. Pf7+, 1-0

Paard en dame zetten mat.

McShane - Ernst

24. Dd3

Wit kon hier remise houden met de computerzet 24. h4! Dd5 (24. .. exf2+ 25. Kxf2 Dd5 26. Dc4 is onvoldoende) 25. fxe3 Txe3+ 26. Kf2 h5 (met 26. .. Dd2+ 27. Kg3 Te2 28. Dc4 Tg2+ 29. Kh3 bereikt zwart niets) 27. Dc4 Dd2+ 28. Kg3 en nu 28. .. T8e6 29. Kh3 Tg6! 30. Dxf7+ Kh7 (analysediagram)

Eerste en laatste werden ze, Daniel Fridman (l) en Luke McShane, de winnaar van 2010. (Foto Lenus van der Broek)

31. Tg1! Txg1 32. Dxh5+ met eeuwig schaak!

24. .. exf2+ 25. Kxf2 Te1! 26. Te4 T8xe4 27. fxe4 Dh4+ 28. Kg2 Dg5+ 29. Dg3 Dd2+ 30. Kh3 Dd7+

Alles sterk en geforceerd. De damewinst met 30. .. Te3 is Ernst al te min. De tekstzet is mooier en beter.

31. Kg2

Of 31. Dg4 Te3+ 32. Kh4 Dd8+ 33. Dg5 Txe4+. 31. .. Te2+

In de commentaarzaal gaf Ernst toelichting op de partij. Hier zette hij zijn coach-pet op en zei: “Valt het u ook op dat de zwarte stukken voorbeeldig samenwerken?”

32. Kf3 Dd3+ 33. Kg4 Dxe4+ 34. Kh5 Df5+, 0–1

Ernst was de eerste twee dagen op en neer gereisd en twee keer te laat gekomen vanwege onwillig treinverkeer. Daarop zette toernooidirecteur Geurt Gijssen de in Groningen wonende Fries resoluut op een hotelkamer in de buurt. De volgende ochtend was Ernst op tijd tegen Sokolov, maar nog niet helemaal wakker. Hij kwam verloren te staan na een mislukte opening maar snoepte na een misser van Sokolov een kwaliteit. Meer dan remise leverde het niet op. Ook Sadler bleef op een halfje steken ondanks pionwinst tegen Fridman. Loek van Wely had het toernooi vroegtijdig kunnen beslissen in de derde zwaarbevochten partij van deze ronde.

McShane - Van Wely

25. Ph5!? Dxe4 26. Pxf6+

gxf6 27. Dg3+ Dg6 28. Lxd6

Dxg3 29. Lxg3 Tb7 30. d6

Nu komt het zwarte paard eruit en krijgt zwart de beste papieren. Omzichtiger was 30. Tfd1. 30. .. Pd5 31. Tfd1 Le6 32. Ta8 Kg7

37. .. Ta7 38. Kg1 Ld7?!

38. .. Ta1+ 39. Kf2 Lc4 wint grof materiaal.

39. Td8

Tricky as ever. Wit dreigt 40. Le7. 39. .. Ta1+ 40. Kf2 Ta2+

Met 40. .. Lc6 kon zwart nog voor de winst gaan.

41. Ke1?

Nodig was 41. Kf3 Pxg2 42. Txd7 Pxh4+ 43. Kxf4 Pg6+ 44. Ke4 Te2+ 45. Te3 en dit ziet er remiseachtig uit.

41. .. Pxg2+ 42. Kd1 Lf5! 43. d7 Lxd3 44. Txf8 Pe3+ 45. Kc1

McShane, die een en ander goed had te maken. U voelt hem al aankomen.

33. Td3

Na 33. Tda1! wordt het tijd om naar remise uit te wijken: 33. ..

Pxc3 34. T1a7 Txa7 35. Txa7 Pe4

36. d7 Pxg3+ 38. hxg3 Le7 39. Ta8 Lxd7 40. Ta7 Lxb4=. 33. ..

Tb6 34. T1a6 Txa6 35. Txa6 Pxc3

36. Ta7 komt op hetzelfde neer.

33. .. h5 34. h3 f5 35. Te8 f4

36. Lf2 Pe3

37. Lh4

Wit kon afwikkelen met 37. Txe6 fxe6 38. d7 Le7 39. d8D Lxd8 40. Txd8. Zwart behoudt dan een plusje met 40. .. Tc7 41. Td3 Pd5 42. Ld4+ Kg6, maar in de partij worden de problemen voor wit groter.

45. .. Tc2+?!

45. .. Pc4! sluit het matnet. Nu hoeft zwart alleen maar uit de schaaks te lopen: 46. Tg8+ Kh7

47. Th8+ Kg6 48. Tg8+ Kf5 49. Tg5+ Ke4 50. Te5+ Kxe5 51. Lf6+ Ke4 en mat.

46. Kb1 Te2+

Hier wint 46. .. Td2+! ook:

A) 47. Kc1 Td1+ 48. Kb2 Pc4+ 49. Ka2 Lb1+ 50. Ka1 Le4+ 51. Ka2 Txd7 en het is nog steeds mat in 7;

B) de variant 47. Ka1 Pc2+ 48. Kb2 Pd4+ 49. Ka3 (49. Ka1 Pb3 mat) 49. .. Lc4! is mogelijk wat Van Wely in tijdnood overzag. Na 50. Lf6+ Kg6 51. Tg8+ Kf5 52. Tg5+ Ke4 53. Te5+ Kf3 is het uit.

47. Ka1 Pc2+ 48. Kb2 Pe3+ 49. Ka1 Pc2+ 50. Ka2 Pe3+ Van Wely mist in zijn laatste speelseconden nog de winst met 50. .. Pd4+ 51. Ka3 Pe6 en kiest eieren voor zijn geld.

51. Ka1 Pc2+, ½–½

Met een punt voorsprong op Ernst en Fridman zat Van Wely nog steeds op rozen voor zijn tweede ongedeelde toernooizege. Hij hoefde in de slotronde alleen nog maar even Ernst op remise te houden, en Fridman zou het zwaar krijgen tegen

Van Wely - Ernst

Bij wit staat alles goed, zou je zeggen, maar toch pakt Ernst nu het initiatief.

20. .. Ph6

Met niet mis te verstane bedoelingen: .. Dh3 en .. Pg4. Volgens Ligterink had wit nu 21. Lb2 moeten spelen.

21. e4?! Dh3 22. f3 f5 23. Lxg5?

Dit blijkt te riskant. Wit had eerst moeten plomberen met 23. e5! Lxe5 24. Lxg5, waarna de f-lijn gesloten blijft. Dan was 24. .. Lxg3 remise en was de toernooiwinst voor KingLoek. Maar Ernst speelde het hele toernooi met veel lef en was vast doorgegaan.

23. .. fxe4 24. De2 Pf5

25. fxe4

Na lang piekeren kiest Van Wely voor de verliezende zet. Na 25. Dg2 Ld4+ 26. Kh1 Dxg2+ 27. Kxg2 e3 28. Td3 mag wit nog hopen.

25. .. Ld4+ 26. Txd4

Gedwongen wegens de dreiging 26. .. Pxg3 mat. Na

26. .. Pxd4 27. Dg2 Dxg2+ 28. Kxg2 Txf1 29. Kxf1 Kf7 30. Pxc7 Txe4

kreeg Van Wely geen kans meer in het eindspel.

Vechtend voor zijn laatste kansje op de gedeelde toernooizege gaf Daniel Fridman een dodelijk staaltje wurgschaak ten beste.

hxg5 fxg5 41. Lh5+ Kg7 42. Lxg5+ Pd7 43. Lg4.

39. h5+ Kg7 40. Lb3

Hier kan zelfs Luke McShane zich niet uit redden. Na 40. .. Le8 41. Le6 wordt hij nog verder ingesnoerd. Een ware marteling.

40. .. e4 41. Kf4 e3 42. Kxe3 Lxg4 43. Kf4 Lh3

Of 43. .. Lxh5 44. Ld8+ Kf8 en nu is het onontkoombaar mat met 45. Lxf6, bijvoorbeeld 45. .. Lg6 46. Te7 met de beslissende dreiging 47.Lg7 mat. 44. Lxf6+, 1-0

jaren met verve bewees tegen de wereldtop, op de laatste plaats! Van Wely, Ernst en Fridman eindigden gedrieën aan kop, een halfje voor Sokolov, die in de slotronde Sadler terugwees. Omdat de drie koplopers van elkaar hadden gewonnen en het verschil in weerstandspunten ook te verwaarlozen was, besloot het toernooicomité in stijl tot een beslissingsdriekamp in vluggertempo.

de naar eeuwig schaak. Zo won de handigste vluggeraar dit jaar het Stellingwerfse paard. Fridman kondigde aan dat zijn bonusprijs, evenals die van zijn voorgangers, naar een goed doel zal gaan.

Fridman - McShane

38. Ld1! Kg6

Zwart is aan de goden overgeleverd: 38. .. Le6 (38. .. Ke8 39. g5 is direct uit wegens de matdreiging op h5) 39. g5 hxg5 40.

Nu gaat het nog sneller mat: 44. .. Kxf6 45. Tf7 mat of 44. .. Kf8 45. Lg7+ Ke8 46. Lf7+ Kd8 47. Lf6 mat.

Daarmee eindigde de winnaar van 2010, die zich in de afgelopen

In de eerste ronde verraste Ernst opnieuw door Van Wely regelmatig te verslaan met wit, maar met zwart werd hij opgebracht door de koele Fridman. In de slotpot nam Van Wely veel risico voor de winst. Fridman verdedigde actief en stond beter toen hij via een torenoffer afwikkel-

Erwin l’Ami won net als in 2008 de Open groep met 7½ uit 9, een half puntje meer dan Friso Nijboer. Net als in 2010 zal L’Ami in 2014 dus weer mogen deelnemen aan de invitatiegroep. Ons advies: speel vooraf een paar snelschaaktoernooien bij wijze van training!

Eindstand Invitatiegroep:

1. Fridman, Ernst, Van Wely 3 uit 5

4. Ivan Sokolov 2½

5. Sadler 2

6. McShane 1½

Louis Wulffers schaakvrijwilliger van het jaar 2012

Voor de derde keer in vijf jaar is een lid van de Haagse Schaakbond uitgeroepen tot schaakvrijwilliger van het jaar. Moeten we daaruit afleiden dat de Haagse schakers het beter doen dan de rest van het land? We zouden het niet durven beweren. Maar wel is duidelijk dat binnen de Haagse schaakwereld veel waardering is voor de mensen die de verenigingen draaiende houden.

De winnaar van dit jaar verdiende de prijs als geen ander. Zijn medebestuursleden van SV Haeghe Ooievaar schreven: “Wij dragen Louis Wulffers voor omdat hij van onschatbare waarde is voor de schaakvereniging. Hij is de mand die stilletjes op de achtergrond alles in goede banen leidt, er altijd is en altijd bereid is tijd voor je vrij te maken om te helpen.”

Haeghe Ooievaar ontstond in 2002 uit een fusie van Schaakhaeghe en De Ooievaar.

Sindsdien heeft Louis Wulffers diverse functies in de club verricht. Hij was secretaris tot september 2012. “Opeens ontdekte ik dat ik al 25 jaar secretaris van een schaakvereniging was. Ik moest maar eens wat anders gaan doen, bedacht ik.”

Die andere dingen zijn er genoeg. Hij geeft de jeugd les als het nodig is, hielp met het clubblad als er even geen redacteur was en leidt al twaalf jaar de formule 1 groepen van de Jeugd Grand Prix Haeghe Ooievaar.

Binnen en buiten de club

Ook buiten de club deed en doet hij veel. We noemen een paar activiteiten: wedstrijdleider bij het basisscholentoernooi in Den Haag, wedstrijdleider en organisator bij het Haags weekendtoernooi, wedstrijdleider bij KNSB competitiewedstrijden en bij talloze jeugdwedstrijden van de HSB. In 2011 trad hij als competitieleider toe tot het bestuur van de Haagse Schaakbond.

Denk overigens niet dat zijn activiteiten als vrijwilliger pas met de fusie in 2002 begonnen. Eerder was hij bestuurslid bij Het Centrum en Schaakhaeghe. Midden jaren tachtig begon hij bij Het Centrum les te geven aan de jeugd. Vanaf 1992 ging hij schaakexamens afnemen en sindsdien is hij niet uit de Haagse schaakwereld in het algemeen en het jeugdschaak in het bijzonder weg te denken. Zonder Louis Wulffers (66) zou het Haagse schaakleven een stuk armer zijn geweest.

Ook de Haagse Schaakbond was aanwezig bij de bekendmaking. Louis Wulffers (l) in gesprek met HSB-voorzitter Ruurd Kunnen.

KNSB Schaakapp: schaken via tablet en smartphone

Online schaken tegen vrienden of onbekenden met een maximale bedenktijd van 72 uur per zet. Dat biedt de Schaakapp voor smartphones en tablets (Android en iOS) die de KNSB deze maand samen met het bedrijf Lunagames introduceert. Wordt schaken na Wordfeud en Draw Something de nieuwste rage?

Veel mensen zijn verslaafd aan de moderne mobiele varianten van de bordspellen Scrabble en Pictionary. Als het aan de KNSB ligt, gaat dit ook gelden voor ons schaakspel. Houdt binnenkort heel Nederland één oog op zijn schakende smartphone? Breekt er paniek uit zodra de Schaakapp even uit de lucht is? Dat je niet hoeft te wachten op een zet van de tegenstander is een van de succesfactoren van de mobiele spellen. Je start een partij wanneer het jou uitkomt, doet een zet en gaat verder met werk, huishouden, een drankje of wat anders. Zodra de tegenstander antwoordt, ontvang je hiervan bericht. Vanaf dat moment heb je 72 uur om te reageren. Doe je dat niet, dan verlies je automatisch.

Slow-chess

De Schaakapp zal, als tegenhanger van de internetvarianten waarbij een schaakpartijtje in één of drie minuten wordt

afgeraffeld, liefhebbers van slow-chess aanspreken. Deze grote groep schaakliefhebbers wordt nu een laagdrempelig platform geboden. Dat zal zeker ook de mensen die niet lid zijn van een schaakvereniging aanspreken. Daarnaast biedt de KNSB met de Schaakapp een nieuwe service aan zijn leden.

Onder de knop ‘Oefenen’ van de Schaak app zit een ‘ingebouwde computer’, een aangepaste versie van Garbochess 2.20. Die zet meteen terug. Op een niveau van 2500, dat wel. In de volgende versie van de app zul je de speelsterkte wat vriendelijker kunnen instellen. Je kunt ook andere computers binnen het netwerk uitdagen. Of natuurlijk gewoon je (club)vrienden. Speel je liever tegen een onbekende? Dan ga je naar de ‘Speelzaal’ en druk je op de knop ‘Willekeurige speler’ voor een tegenstander van ongeveer jouw speelsterkte.

De app werkt met een interne ranglijst, gebaseerd op het ELO-systeem. Elke nieuwe speler begint op een rating van 1500. De K-coefficiënt is hoger dan gebruikelijk, zodat je snel op je ware speelsterkte kunt komen. Partijen tegen de ingebouwde computer tellen niet mee. Net als Wordfeud biedt de Schaakapp een chatfunctie, waarmee je tijdens de partij korte berichten stuurt naar je tegenstander. Onder de knop ‘Chat’ komen ook berichten te staan van je club of de KNSB. Onder ‘Nieuws’ vind je doorlopend het laatste schaaknieuws. Onder ‘Agenda’ staat de toernooikalender.

De app heet KNSB Schaak en kan worden gevonden via de QR-code of door te zoeken op naam.

Doorontwikkelen

Zoals bij apps gebruikelijk is, wordt er doorontwikkeld. Voor een volgende versie denkt de KNSB aan een elektronische spelerspas met (rating)gegevens, een partijviewer voor het naspelen van partijen, een PGN import / export functie en meer presentatiemogelijkheden voor schaakclubs. Deze extra functionaliteit voor verenigingen en leden van de KNSB onderscheidt de KNSB Schaakapp van soortgelijke apps. Suggesties voor leuke en nuttige mogelijkheden zijn overigens van harte welkom!

De KNSB ziet de Schaakapp als een belangrijke ontwikkeling, die past in de trend dat schaken niet alleen meer achter het bord wordt gespeeld, maar ook steeds meer via de elektronische media.

De app komt uit in een gratis versie met reclame en een betaalde versie die circa drie en een halve euro gaat kosten. De betaalde versie biedt de mogelijkheid vijfentwintig simultane partijen te spelen.

Leon Pliester 1954-2012

Mijn geheugen zegt dat we elkaar voor het eerst ontmoetten bij het Nederlands jeugdkampioenschap in 1972. Of het ook echt zo gegaan is is maar de vraag, want in mijn archieven zie ik dat ik enkele maanden eerder al lid werd van de Schaakvereniging Eindhoven en aangezien dat de club van Leon was zou je verwachten dat ik hem daar toch ook al eens tegengekomen moet zijn. Maar misschien speelde hij geen interne competitie.

Hoe dan ook is wat mijn geheugen zegt veelzeggend. Dit Nederlands jeugdkampioenschap was mijn eerste grote toernooi en het vooruitzicht om hier met de besten van mijn generatiegenoten in het strijdperk te treden had iets onvoorstelbaar opwindends voor me. Ik was net 16 en volstrekt nieuw in dit milieu, terwijl Leon anderhalf jaar ouder en al een bekende naam was. Ik keek tegen hem op. Dat hij al heel jong club- en provinciale kampioenschappen in Noord-Brabant terroriseerde wist ik toen nog niet eens, maar wel was ik er (dankzij het onvolprezen blad Schaakbulletin) van op de hoogte dat hij voor Eindhoven in de Hoofdklasse van de KNSB speelde, iets wat toen voor een jeugdspeler haast ongehoord was. Leon werd dan ook onder de deelnemers van dit NK als een van de grote favorieten voor de titel beschouwd, samen met Job de Lange die met zijn club Watergraafsmeer op hetzelfde torenhoge niveau opereerde.

Maar ze wonnen niet, wat overigens meer zegt over de zwaarte van een favorietenrol dan over hun speelsterkte. Beiden verloren een cruciale laatste-ronde-partij en Chris Baljon werd kampioen.

Wederzijds respect

Later dat jaar gingen Leon en ik, samen met nog vijf jongens en jeugdleider Boon, naar het jaarlijkse toernooi om de Glorneycup in Londen. Nog steeds zag ik hem (terecht) als een van de besten, maar zo langzamerhand was het me toch ook duidelijk geworden dat hij niet zó ver boven mij en de anderen uitstak als ik bij die eerste ontmoeting gedacht had. Wel was ik onder de indruk van de volwassenheid van zijn partijen. In onze wedstrijd tegen het Engelse team hield hij op bord 1 John Nunn op remise in een loodzware Benoni-partij die in mijn ogen niet onderdeed voor wat ik tot dan toe aan (groot)meesterpartijen met deze variant gezien had.

Nog weer later in hetzelfde jaar speelde ik voor het eerst een officiële partij tegen hem, in een jeugdtoernooi in Breda. Ik waagde me (met zwart) aan een Tarraschverdediging en Leon speelde Dd1-b3 en sloeg op d5. Dat klinkt al tamelijk ernstig, maar op de een of andere manier had het zelfs zoveel impact dat het me ook nog eens een kwaliteit kostte, waarna ik meteen opgaf en de hele opening jarenlang niet meer durfde te spelen. Toch moet het respect wederzijds zijn geweest. Toen we elkaar voor het laatst zagen, in het ziekenhuis vier weken voor zijn dood, haalden we herinneringen op aan vroeger tijden en vertelde hij me dat hij onze eerste snelschaaksessie met maar liefst 6-0 gewonnen had, maar er toch een onge-

makkelijk gevoel aan had overgehouden, want hij had naar eigen zeggen in alle partijen verloren gestaan. Ik kan me er niets van herinneren, maar dat zal dan ergens in deze periode zijn geweest.

Na me een half jaar later in een jeugdtoernooi in Castricum opnieuw zeer pijnlijk te hebben verslagen verdween Leon uit de kringen van het jeugdschaak en daarmee uit mijn schakersleven om daar pas in 1976 weer in terug te keren. We woonden inmiddels allebei in Amsterdam, de jeugdtoernooien lagen achter ons en wij waren geharde krijgers geworden die elkaar geregeld en altijd op leven en dood bevochten in nu obscure, maar toen prestigieuze subtopevenementen zoals de legendarische Desisco-twaalfkampen en het open kampioenschap van Amstelveen.

Van concurrent naar collega

Pas begin jaren tachtig kwam deze storm van rivaliteit tot bedaren en vanaf die tijd waren we eerder collega’s dan concurrenten. We werkten allebei voor New in Chess, speelden samen voor de Koningsclub en later voor HSG en zaten meer naast dan tegenover elkaar. In die tijd had Leon nog geen rijbewijs en reed hij vaak met mij mee naar Hilversum, Alkmaar of andere werkplekken. We hadden het dan vrijwel nooit over schaken en überhaupt hadden we het eigenlijk nergens over. Als ik achteraf onze gesprekken probeer te reconstrueren kan ik me mijn eigen inbreng totaal niet meer herinneren, maar denk ik dat het van zijn kant heel veel over woordgrapjes en anagrammen ging, een beetje over UFO’s, graancirkels en andere esoterische zaken en ook wel over onrecht dat hem of anderen

Leon Pliester, de achterste van het linker rijtje spelers, in actie in Wijk aan Zee.

overkomen was. Onrecht, daar kon Leon zich echt kwaad over maken en woordgrappen, daar kon hij vreselijk om lachen. Ook om zichzelf trouwens. Van alles wat hem overkwam kon hij geweldige verhalen maken.

Vrolijke zelfspot

Nadat ik in 2001 opgehouden was met schaken kwam ik Leon nog maar af en toe tegen en meestal waren die ontmoetingen kort en toevallig. Van een afstandje verbaasde ik me er wel eens over hoe onverminderd hij nog steeds met schaken bezig was. Als speler nog sterk, met midden jaren ’00 een enorme uitschieter toen hij zich voor de Grootmeestergroep C van het Corustoernooi wist te kwalificeren en daarin (op zijn vijftigste!) nog uitstekend voor de dag kwam, als schrijver en analyticus onvermoeibaar – na eerder te hebben geschreven voor Schakend Nederland , opvolger Schaakmagazine en het dagblad Trouw, deed hij dat later vooral voor Schaaknieuws

en natuurlijk als auteur van een veelgeprezen boek over het Nimzo-Indisch – en als trainer naar geheel nieuwe hoogten stijgend, getuige de vele enthousiaste reacties van zijn pupillen en teamgenoten bij zijn laatste club BSG waar hij tot zijn dood bleef spelen. Het fanatisme uit zijn jongere jaren had plaatsgemaakt voor een grote mildheid die, samen met zijn vrolijke zelfspot, de mensen voor hem innam.

We hadden het ook nog over mijn boek Zwart op wit, daar in dat ziekenhuis. Ik zei iets verontschuldigends over het feit dat ik er geen enkele partij tegen hem in had opgenomen, maar Leon corrigeerde me meteen en wees me erop dat ik de enige partij die we niet hadden gespeeld opgenomen had (Dieren 1986). Bovendien, ging hij verder, had hij, de dag nadat hij niet was komen opdagen omdat hij zich in de rustdag had vergist, dit nieuws niet in de trein naar (een lege speelzaal te) Dieren vernomen, maar ‘aan het ontbijt bij een

(advertentie)

retreat’’

vriendin, wat wel zo goed uitkwam’. Ik stond paf van zijn geheugen én – ook hier weer – van zijn vrolijke zelfspot. Tijdens dit bezoek kwamen er voortdurend artsen en verplegers zijn kamer binnenlopen die hem onderzochten, infusen verwisselden of op knoppen drukten. Het leek hem niet veel te kunnen schelen. Op de vraag hoe hij zich voelde was zijn antwoord hetzelfde als altijd: ‘Och, het gaat wel.’ Hij scheen het vooral jammer te vinden dat we niet even wat konden vluggeren.

Pas bij zijn crematie kwam ik erachter dat hij niet alleen veel bezig was geweest met esoterie, maar ook met religie. Een onvermoede kant die hij voor mij en vele anderen verborgen gehouden had, maar waarvan de omvang groot bleek te zijn. Maar zo is iedere schaker uiteindelijk toch ook gewoon een mens, al poogt men dat soms te verbergen. Ten slotte móet je ook een mens zijn om te kunnen zijn wat weinigen zijn, maar wat Leon ongetwijfeld was: een schaker in hart en nieren.

Ervaar de intense spanning van Castle Garden

U als bedreven schaker bent er aan gewend om de grenzen bij u tegenstanders op te zoeken. Deze altijd terugkerende uitdaging maakt voor u het schaken als abstract strategisch spel zo uniek. De bedenker van Castle Garden is ook zo’n enthousiast schaker en is met het ontwikkelen van Castle Garden nog een aantal stappen verder gegaan met betrekking tot de onderdelen strategie en tactiek.

Bij het spelen van Castle Garden zult u vaststellen dat het veel elementen in zich heeft van schaken. Daarnaast zijn er aspecten toegevoegd die het spelen van Castle Garden bloedstollend spannend en enerverend maken. Kortom: het spelen van Castle Garden is Schaken XXL, een ‘’must have’’ voor elke schaakliefhebber. Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar de website: www.castlegarden.nl

Voor alle lezers van het Schaakmagazine hebben wij nu een speciale aanbieding: Een exclusieve uitgave in blik (hoogte 38cm) met een neopreen speelveld voor slechts € 39,99 inclusief verzendkosten!

‘’The Queen is only completely safe when she has returned within the walls of her own

Bondsraad in teken aanmelden leden en NOc*NSF

Op 1 december vond de najaarsvergadering van de Bondsraad plaats. Op de oorspronkelijke agenda stonden als belangrijkste onderwerpen de begroting voor 2013 en het aanmelden van leden. De begroting voor 2013 was echter niet beschikbaar. Deze was namelijk in belangrijke mate afhankelijk van subsidietoewijzing door NO c *NSF op het gebied van Topsport en Talentontwikkeling. De besluitvorming daaromtrent door NO c *NSF liep vertraging op. Er is een extra Bondsraadsvergadering uitgeschreven op 9 februari om de begroting alsnog te behandelen.

Wat betreft het onderwerp aanmelden leden deed het bestuur een aantal voorstellen om als landelijke bond en regionale bonden tezamen te bewerkstelligen dat verenigingen al hun leden opgeven. Daarbij is het belangrijk dat duidelijk in de richting van verenigingen en leden wordt gecommuniceerd welke diensten de regionale bonden en de KNSB allemaal bieden. Daarnaast moet duidelijk worden gemaakt wat ieders rechten en plichten zijn. Er was consensus over het feit dat het niet

opgeven van leden door verenigingen uitgebannen moet worden, en dat daar ook actief aan gewerkt moet worden. De manier waarop dat moet gebeuren leidde echter tot veel discussie. Bij het eerste amendement waarover gestemd werd, staakten de stemmen, waardoor ook de rest van de besluitvorming werd doorgeschoven naar de vergadering van 9 februari.

Online ledenadministratie Ook werd tijdens de Bondsraad aandacht

besteed aan de Online Ledenadministratie. Vanaf april wordt de nieuwe dit nieuwe systeem uitgerold. Alle schaakverenigingen krijgen via een inlogcode toegang tot dit systeem en geven aanmeldingen, afmeldingen en mutaties direct door via dit kanaal. In de loop van 2013 zullen de verenigingen nadere informatie ontvangen. De online ledenadministratie zal ertoe leiden dat er een actueel en up-to-date ledenbestand is op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Bovendien worden de ledenadministrateurs van de diverse regionale bonden ontlast.

Op dinsdag 4 december werd bekend dat NOC*NSF het beleid om te focussen op een beperkt aantal sportprogramma’s verder doorvoert. Dat betekent dat de reguliere talentontwikkelings- en topsportprogramma’s niet verder door NOC*NSF worden ondersteund. Wel ontvangt de KNSB nog een subsidiebedrag waarbij de focus zal liggen op de ondersteuning van Anish Giri op weg naar de wereldtop. (MvdW)

Wie wordt de meest actieve internetschaakverenging van 2012?

De KNSB looft over het jaar 2012 opnieuw de internetstimuleringsprijs voor schaakverengingen uit. In 2011 werd deze prijs gewonnen door VAS uit Amsterdam. VAS had het internetschaaklidmaatschap van de KNSB in het clublidmaatschap opgenomen en wist mede daardoor de meeste punten te behalen.

De internetstimuleringsprijs wordt toegekend aan de verenging die het afgelopen jaar het meest actief was op het gebied van internetschaak.

De eindstand wordt opgemaakt op basis van de volgende punten

1. Elk PlayChess lid aangemeld voor 31 december 2011 (1 punt)

2. Elk PlayChess lid aangemeld na 1 januari 2012 (2 punten)

3. Aanmaken/ beheren PlayChess kamer door de vereniging (5 punten)

4. Deelname internetclubcompetitie seizoen 2011/ 2012 (10 punten)

5. Organiseren internetactiviteiten (zie de voorbeelden). Per activiteit (10 punten)

• Laat de clubkampioen op internet een simultaan spelen

• Organiseer een schaaktoernooi op PlayChess (een cyclus telt als 1 activiteit)

• Geef schaaktrainingen via internet

• Volg met een groep van minimaal vier personen een internettraining van de KNSB

• Schrijf je in voor een bijscholingscursus module internetschaak (maximaal 10 punten per keer)

6. 70% of meer leden van een vereniging lid (20 bonus punten)

U kunt tot 1 januari 2013 een overzicht doorgeven van alle internetactiviteiten die de vereniging in 2012 heeft georganiseerd. Deze graag in een Excel bestand mailen naar bondsbureau@schaakbond.nl t.a.v. Arlette van Weersel.

Voor de drie verenigingen die het hoogst eindigen stelt de KNSB de volgende prijzen beschikbaar:

• Eerste plaats: een simultaan van een IM of GM op de vereniging.

• Tweede plaats: een internetsimultaan van de nieuwe Nederlands kampioen Internetschaak voor alle PlayChess leden op de vereniging.

• Derde plaats: een internettraining van twee uur door een stertrainer van de KNSB voor leden van de vereniging.

Haagse heren zijn blij met Van der Wiel

En Passant ligt op koers voor de landstitel, Bruno carlier is supertopscorer, met ESGOO ging het slecht maar de spelers hebben het nu goed bij Dr. Max Euwe en het aloude DD uit Den Haag won zomaar vier keer op rij. De vijfde ronde van de KNSB-competitie is al gespeeld, maar in dit nummer kijken we terug op de situatie na de vierde ronde.

Heel veel potjes

In de Meesterklasse stelde favoriet En Passant orde op zaken. Na drie ronden stonden de Spakenburgers twee punten voor in matchpunten, maar hadden ze niet de meeste bordpunten. Met een overwinning van 7½-2½ op De Stukkenjagers werd dat rechtgezet. Accres Apeldoorn bleef heel goed in het kielzog, door voor de derde keer 6½-3½ te scoren, deze keer tegen Kennemer Combinatie. Regerend kampioen Voerendaal lijkt na een nederlaag van 5½-4½ tegen HMC Calder uitgeschakeld voor titelprolongatie.

Bij de persoonlijke uitslagen noem ik Bruno Carlier (Rotterdam), die remise speelde tegen Menno Okkes (Utrecht). Die uitslag is niet bijzonder, maar wel dat hij zijn totaalscore in de hoogste klasse daarmee bracht op 180 uit 270. Daarmee verdrong hij Fred van der Vliet (180 uit 294) van de tweede plaats op de eeuwige ranglijst. Volgend seizoen kan hij koploper John van der Wiel (191 uit 278) in zicht krijgen. Behalve voor Rotterdam (218 partijen) speelde Carlier in de hoogste klasse voor Utrecht en BSG. Vorig seizoen speelde hij nog met En Passant in de eerste klasse, maar ging terug naar zijn oude club omdat hij bij de ambitieuze Spakenburgers niet zeker was van een basisplaats.

Twentse krachtenbundeling

Vorig seizoen werd ESGOO (toen nog gesponsord door Braceland) derde in 1A en Dr. Max Euwe zevende. Beide ploegen uit Enschede gingen samen en vormen daarmee een kampioenskandidaat. De wil om naar de Meesterklasse te promoveren was echter niet de aanleiding, legt Frank Kroeze uit. Hij is teamleider en de sterkste speler van het nieuwe ESG Dr. Max Euwe. ESGOO heeft nog maar dertig leden en al enkele jaren geen interne competitie meer. Spelers die dat wilden, speelden intern bij Park Stokhorst. Het gat tussen het eerste en tweede team werd groot. Kroeze: “Dat kwam deels door de sponsoring. Sommige spelers waren te zwak voor het eerste maar te goed voor het tweede en vertrokken dus.”

In plaats van met Park Stokhorst kwam er een goede samenwerking met Dr. Max Euwe tot stand. Op dit moment gaat het nog om gezamenlijke teams en geen fusie. Die fusie komt er waarschijnlijk ook niet, waarschijnlijk wordt Dr. Max Euwe de nieuwe club en wordt ESGOO opgeheven. Kroeze over het karakter van Dr. Max Euwe: “Studenten gaan als vanzelfsprekend naar deze club, waar ze vroeger naar Drienerlo gingen. Maar het is wel een brede vereniging met een gezonde interne competitie en een jeugdafdeling.”

In de eerste drie ronden had ESG Dr. Max Euwe een relatief makkelijk programma en werd drie keer gewonnen, onder andere van het eigen tweede team. Na de overwinning in de vierde ronde op het altijd sterke Purmerend (5½-4½) behoort de ploeg tot de serieuze titelkandidaten.

Inspirerende grootmeester

In 1B mag je DD (Den Haag) de verrassende koploper noemen. Drie jaar geleden werd de voormalige hoofdklasser kampioen in de tweede klasse. Vervolgens haalde de ploeg twee jaar achtereen acht matchpunten in de eerste klasse. Nu heeft DD die score al na vier ronden bereikt. Het beeld is wel een beetje vertekend, want de tegenstanders waren de nummers zeven tot en met tien in de ranglijst na vier ronden. Met LSG,

Wageningen VLG Advocaten en HWP Sas van Gent wachten er nog aanmerkelijk zwaardere tegenstanders. Vraag aan teamleider Wim Reimer: wat is er ten opzichte van de afgelopen seizoenen veranderd? “Tja, veranderd. Jeroen Blokhuis zit een jaar in Amerika, Martijn Otten is weg maar komt over een paar maanden weer terug. Daarvoor in de plaats hebben we Maarten van Zetten die voorheen voor Zoetermeer speelde, Melchior Vesters van de Haagse club SHTV en Dennis Ruijgrok.” Klinkt niet heel spectaculair, maar Ruijgrok is wel bekend. Hij was in 2004 jeugdkampioen van Nederland. Na eerder voor Bobby Fischer Wassenaar en LSG te hebben gespeeld, speelde hij de afgelopen zes jaar voor het vriendenteam De Wijker Toren. Bij DD wordt hij ‘een goede bekende van John van der Wiel’ genoemd en de grootmeester vroeg hem naar DD te komen. Van der Wiel speelt al een paar jaar aan het eerste bord van de Haagse club, waar hij ook training geeft. Reimer: “John speelt met heel veel enthousiasme bij ons. Inspirerend voor het team? Zonder meer. Hij heeft er natuurlijk veel kijk op, kent veel schakers, waarschuwt ons van tevoren voor tegenstanders en zegt dan bijvoorbeeld: let daar en daar op.”

Over de kansen op promotie zei Ruijgrok tegen het Algemeen Dagblad: “We lijken degradatie al snel te voorkomen. En we hopen nog op een stunt. Dat is niet eenvoudig, want onze poule is dit jaar sterk.”

Reimer: “Als we promoveren zijn we enorm blij, maar we kijken er niet reikhalzend naar uit. Ik denk dat als het lukt en u belt mij volgend jaar weer, dat u dan vraagt: er zijn al vier ronden voorbij, waarom hebt u nog steeds geen punten?”

Groningen en Wijk aan Zee

Op de dag dat u dit nummer van Schaakmagazine ontvangt is in Groningen het jaarlijkse schaakfestival van start gegaan. Voor de vijftigste keer wordt in Groningen tijdens de kerstdagen geschaakt. Het toernooi begon als een wedstrijd voor voornamelijk West-Europese jeugd en ontwikkelde zich als Niemeyer-toernooi en Gasunietoernooi tot het belangrijkste jeugdschaaktoernooi in Europa. Later werd de stap gemaakt naar een algemeen festival. De extra aandacht voor de jeugd is echter altijd gebleven. Jeugdtalent Jorden van Foreest speelt vanaf 26 december een tweekamp tegen grootmeester John van der Wiel. Een groep talent-

volle jeugdspelers verblijft samen met zijn trainers en begeleiders op een schaakboot. Alle informatie is te vinden op www.schaakstadgroningen.nl.

Twee weken na Groningen kunt u als vanouds in Wijk aan Zee terecht bij het Tata Steel Chess Tournament. Ook dit jaar is een flink deel van de wereldtop aanwezig. Uit de top tien zijn dat Carlsen, Aronian, Caruana, Anand en Karjakin. Ook de vrijwel volledige Nederlandse schaaktop gaat aan de slag. Daarnaast is er plaats voor de vele honderden liefhebbers. Voor uitgebreide informatie zie www.tatasteelchess.com.

Johan

Schaakboeken elektronisch lezen

Veel schakers zullen deze maand ongetwijfeld een schaakboek onder de kerstboom vinden. Met een beetje mazzel vindt de schaker zelfs een e-reader onder de boom. Maar kan de vlakke, lichte digitale boekenlezer ook gevuld worden met schaakboeken? En is het eigenlijk wel handig om een schaakboek op een e-reader of op een tablet pc te lezen?

Groeiende markt

U hebt het vast al vaker gehoord, maar tijdens de Buchmesse in Frankfurt in september 2012 was het weer zover: “Het elektronische boek gaat het papieren boek binnenkort overbodig maken”, was bij veel uitgevers en natuurlijk bij de makers van e-readers te horen. En ze zouden wel eens gelijk kunnen hebben. Het aanbod aan e-readers is inmiddels behoorlijk groot, daarnaast worden veel boeken in de traditionele papiervorm en in digitale edities aangeboden.

In de Verenigde Staten en in GrootBrittannië worden inmiddels meer e-boeken dan papieren exemplaren verkocht. Volgens www.amazon.co.uk verkopen zij op elke 100 gedrukte boeken 114 e-books. In Nederland bedroeg het percentage e-books in 2011 nog slechts 1,6 % van de omzet. Volgens Centraal Boekhuis werden in juni 2011 76.000 exemplaren verkocht, in juni 2012 gingen 158.449 exemplaren over de digitale toonbank. Dat verwachting is dat de omzet flink zal gaan stijgen als in het eerste kwartaal van 2013 het ook in Nederland bekende en populaire Amazon haar Nederlandse portaal opent.

Aanbod

Of er nu 50 of 250 boeken op uw reader staan: het apparaat wordt er niet zwaarder van. En er is voor de veellezer een enorme keus aan gratis leesvoer. De site http://gratis-ebooks.goedbegin.nl is handig om naar gratis boeken te speuren. Op http://www.ebook.nl/store/ vindt u veel e-boeken en ook bij www.bol.com is een groot aanbod aan digitaal leesvoer verkrijgbaar. Zoekt u echter naar schaakboeken, dan valt het aanbod (nog) tegen. Nederlandstalige schaakboeken in elektronische vorm zijn er nog niet. We moeten dus toch maar de digitale grens over en ontdekken bij een aantal Engelstalige uitgevers e-schaakboeken.

Op www.everymanchess.com vinden we inmiddels bijna 200 titels in verschillende digitale versies: Epub, Kindle en Chessbase. Het Epub formaat kan op veel populaire readers gebruikt worden, de Kindle versies kunt u alleen op een reader van Amazon lezen. Voor de Chessbase versie heeft u de gratis reader nodig die u op www.chessbase. com kunt vinden. Uitgever Gambit, zie www.gambitbooks.com heeft een aardige collectie e-books in de aanbieding. Ook een aantal schaakboeken van uitgever Russell Enterprises, www.russell-enterprises.com zijn in elektronische vorm te koop. Op de website van Amazon zijn veel Engelstalige schaakboeken te vinden. Bij de meeste uitgevers kunt u trouwens gratis een hoofdstuk downloaden. En er is nog een voordeel: de digitale versie is vaak een stuk goedkoper dan het gedrukte exemplaar.

Lezen op een tablet pc

Ook New in Chess heeft de digitale boekenwereld ontdekt, maar in tegenstelling tot de bovengenoemde uitgevers probeert NIC de digitale lezer via de enorme populaire tabletcomputers te winnen. Op www.eplusbooks.com vindt u een aantal boeken van New in Chess, die u met een eigen app op een iPhone of iPad kunt lezen. De reden voor de weg die NIC kiest is simpel: het is stukken handiger schaakboeken op een tablet pc te lezen dan op een e-reader. Het is erg prettig als u op het bewegingsgevoelige beeldscherm van uw tablet een schaakbord heeft om zetten uit te voeren. Dat kan met een e-reader niet. Er zijn nog meer apps die speciaal ontwikkeld zijn om schaakmateriaal te lezen: op de app van www.smartchess.com kunt u naast schaakboeken ook de serie “ChessVibes

training” en “ChessVibes openings” lezen en het bovengenoemde Everymann Chess heeft een eigen app “chess viewer” voor haar boeken ontwikkeld. Let er wel op dat deze apps op dit moment alleen voor Apple produkten (iPhone/iPad/iPod Touch) worden aangeboden!

Conclusie: E-readers zijn gemaakt om te lezen. Punt. Schaakboeken zijn echter meestal “interactief”: een schaakboek wordt zelden van voor naar achteren gelezen. Daarom is een tablet pc met de bijbehorende interactieve speciale apps voor schakers op dit moment de beste keus.

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam

Tel 020-6241171

Fax 020-6270885

info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

In deze Voorloper:

Robby

Kevlishvili

wil later grootmeester worden

Partijen van Robby

Loperoffer op h6

O, wat is schaken toch leuk!

Jeugdkatern Schaakmagazine

Hij is elf jaar. Met Hemelvaart werd hij opnieuw kampioen bij het NK-D in Rijswijk. En in de meivakantie werd hij tweede bij het NK-c in Haarlem. Tot nu toe werd hij al negen keer Nederlands kampioen. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Robby Kevlishvili.

Piet Peelen

Robby Kevlishvili wil later grootmeester worden

Hij heeft de spelregels geleerd van zijn vader. Die komt uit Georgië waar schaken ontzettend populair is. Shota speelde schaak op de pc en dus vroeg de vijfjarige Robby “Wat is dat?”

Een jaar later gingen ze naar de schaakclub, Promotie. “Dat vond ik hartstikke leuk. Jan Velthuijsen gaf ons les in stap 1. En daarna lekker spelen! Een jaar later begon Willem Broekman me te trainen en we gingen naar toernooien. Mijn eerste toernooi was het HSB PK-H en dat won ik meteen! Later dat jaar won ik bij de pupillendag het NK-H. Met Willem oefende ik uit de stappenboeken. Maar belangrijk was dat hij mijn partijen besprak. Hij vertelde wat ik goed deed en wat beter kon.”

Met het jeugdteam van Promotie had hij het meeste succes. “We werden vijfde van Nederland!” Ook bij de landelijke jeugdclubcompetitie D en C in Amersfoort

doen ze goed mee. Uiteraard met Robby aan het eerste bord.

Jongste winnaar

Toen Robby negen was debuteerde hij bij de senioren. “Ik speelde in ons achtste team in de 4e klasse HSB. Ik won alle vijf partijen.” Een seizoen later speelde hij al promotieklasse HSB. “Ik mocht ook invallen in het eerste team. Daarin speelde ook Maarten van Zetten, die me nog de 4e stap gaf. Toen ik won was ik de jongste winnaar ooit in de KNSB-competitie! Dit seizoen ben ik basisspeler. Mijn laatste twee partijen won ik op het eerste bord!”

Robby heeft al een heleboel toernooien gespeeld. Van Grand Prix tot WK. Ik heb 80 bekers, twee planken vol! Die van Rijswijk is heel mooi: een grote gouden beker. Alle Nëderlandse kampioenschappen vind ik leuk,

ook snelschaken en rapid.” Met snelschaken won hij al van een meester! “Toen ik negen was mocht ik naar het WK in Griekenland. Dat was leuk en we zaten in een mooi hotel. Van mijn Tsjechische tegenstander kreeg ik een zak vol snoep!” Op EK's in Bulgarije en Tsjechië deed hij het goed. Met 6½ uit 9 haalde hij een 13e plaats in augustus.

Pittige opgaven

Talentcoach Dolf Meijer traint hem dit jaar. “Robby is een heel aardige jongen en makkelijk om mee te trainen. Hij leest een schaakboek zoals ik de krant lees. Robby is goed in tactiek. Ik kan hem lekker pittige opgaven geven, dat vindt hij leuk!” Elke maandag traint hij openingen met Merijn van Delft via internet. “Nu ga ik naar het WK in Slovenië en daar heb ik zin in. Later wil ik grootmeester worden!”

Foto

Cissy

Caljé

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

15 april 2001

Zoetermeer

Alfrink college

Wiskunde, Frans en Nederlands

Voetbal, (tafel)tennis, computeren

M’n vader

SV Promotie

Grootmeester, arts

Pizza

Partijen van Robby

Enrique Garcia Herrera - Robby Kevlishvili

WK D Slovenië 2012

1. Pf3 d5 2. c4 c6 3. cxd5 cxd5

4. d4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lf4 Ph5

7. Lg3 Pxg3

Ik ruil zijn beste loper tegen mijn paard.

8. hxg3 e6 9. e3 Ld7 10. Ld3 h6 11. 0–0 Le7 12. a3 h5 13. Tc1 Lf6 14. Pb5 Lc8 15. Te1 a6 16. Pc3 Kf8! 17. Pe2 e5

Een goede zet waardoor de stelling open komt.

18. dxe5 Pxe5 19. Pxe5 Lxe5 20. Pf4 g5 21. Pe2

Na 21. Pxh5 Lxb2 staat zwart goed.

21. .. h4 22. gxh4 Txh4

Nu kan ik aanvallen over de h-lijn.

23. g3 Th8 24. Pd4 Df6 25. Pf3? Lg4 26. Pxe5 Lxd1! 27. Pd7+

Hij dacht me hiermee getruct te hebben.

27. .. Kg7 28. Pxf6

28. .. Lf3! 29. Ph7 Txh7 30. Lxh7 Th8, 0-1 Ik offer een toren voor mat! De partij ging echt heerlijk.

Anna-Maja KazarianRobby Kevlishvili

HiQ Invest NK D Rijswijk

2012

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. f3 e6 7.

Le3 b5 8. Dd2 Lb7 9. g4 Pfd7

10. 0–0–0 Pb6 11. Pb3 Pc6 12. Df2 Pd7 13. h4 Le7 14. g5 Tc8 15. Tg1 Pa5 16. Kb1 Pc4 17. Lxc4 Txc4 18. h5

Anna-Maja heeft de partij uitstekend opgebouwd! Ze wil met g5-g6 de stelling openen voor de koningsaanval. Misschien had Robby kunnen rokeren. Na 18. .. 0–0 19. g6 fxg6 20. hxg6 h6 blijft de stelling redelijk dicht. 18. .. Dc7 19. Pd4

Na 19. g6!? Lf6 20. gxf7+ Kxf7 staat de koning wat op de tocht. 19. .. Pf8 20. f4?!

20. .. Txc3!

Een uitstekend kwaliteitsoffer van een toren voor een paard! Vanaf nu staat de witte koning op de tocht.

21. bxc3 Lxe4 22. Pb3 Pd7 Haalt het paard erbij, maar er zit nu een onverwacht trucje in de stelling. Na 22. .. Tg8 23. Ld4 Dc6 dekt zwart Le4, zodat de truc Lxg7 Txg7 Dd4 met dubbele aanval niet opgaat.

23. Ld4 Tg8 24. Tde1 Ld5 25. g6 hxg6 26. hxg6 f6 27. Te3 e5 28. fxe5 dxe5 29. Tge1 a5 30. T3e2 a4 31. Pc1 Dc4 32. De3 La3! 33. Pb3?

Na 33. Th2 was nog alles mogelijk in dit topduel om het kampioenschap! Nu geeft Robby zijn voordeel niet meer weg.

33. .. axb3 34. cxb3 Dc6 35. Dd3 Kd8 36. Lf2 Le6 37. Td2 Kc7 38. Ka1 Ta8 39. Ted1 Le7 40. Lg3 Ta6 en zwart won.

Robby Kevlishvili -

Sven Dijkhuis

NOVA NK C Haarlem 2012 1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e5 6. Pdb5 d6 7. Lg5 a6 8. Pa3 b5 9. Pd5

Le7 10. Lxf6 Lxf6 11. c4 b4 12. Pc2 a5 13. Ld3 Lg5 14. b3 0–0 15. 0–0 Kh8 16. De2 Ta7 17. Tad1 f5

De klassieke manier om de stelling te openen. Een ander idee

is eerst g6 spelen. Dan kan na exf5 gxf5 en heeft zwart een mooi pionnenduo op e5 en f5. 18. exf5 Lxf5 19. Lxf5 Txf5 20. De4 Tf8 21. Td3 Taf7 22. f3

Beperkt de activiteit van de zwarte torens. De witte stelling speelt makkelijker omdat de loper op g5 niet lekker staat. Op c5 zou die de witte koning aanvallen en de zwakke pion d6 dekken. Maar daar kan hij niet komen.

22. .. Pe7 23. Pxe7 Dxe7 24. g3 Lh6 25. Kg2 Tf6 26. Tfd1 Dc7 27. Pe1 Tb8 28. Td5 g6 29. c5 dxc5 30. Td7 Db6 De enige zet was 30. .. Dc8. Nu maakt Robby het fraai af! 31. Dxe5 Tbf8 32. T1d6 Db8 33. Td8!, 1-0

Foto

Cissy Caljé

Loperoffer op h6

Pascal Losekoot

Belangrijk is dat je genoeg stukken in de aanval kan krijgen als je offert. Ook moet je rekening houden met verdedigingsmogelijkheden van de tegenstander. In de volgende stelling is het de beurt aan zwart.

Het recept voor een geslaagde koningsaanval bestaat uit een paar stappen: gaatje maken, stukken ernaartoe, verdedigers uitschakelen en matzetten. Er zijn meerdere manieren om een gaatje te maken. Een loperoffer op h6 is een van de mogelijkheden. Kijk maar naar de volgende stelling:

Met 1. .. Td5 wordt eerst de toren erbij gehaald. 2. La4 Lxh3 3. gxh3 en nu komen de zwarte stukken op bezoek: 3. .. Tg5+ 4. Kh1 Dc8 5. Kh2 Th5 en wit gaat mat.

Wit wint een pion met 1. Lxh6. Na 1. .. gxh6 2. Dxh6 wint wit; de aanval is te sterk. Een voorbeeld: 2. .. Lf8 3. Dg5+ Kh8 4. Dxf6+ en wit heeft het materiaal alweer terug. De aanval gaat door.

Zes opgaven met een loperoffer op h6

Het veld h6 staat centraal bij de opgaven, maar niet altijd kan je er inslaan.

Opgave

Opgave

Opgave 5

Wit is aan zet Wit speelde 1. Lxh6. Wint dat?

Txe6! fxe6 en nu is de weg vrij voor de dame: 3. Dg6 Kh8 4. Pg5 en mat volgt snel.

Opgave 6. Ja. 1. Lxh6! gxh6 2.

sterker is 1. .. d5. Na 2. Lb5 kan zwart wel op h6 nemen. Wit heeft dan te weinig stukken in de aanval om iets te bereiken.

door Pg5 en wit wint. Maar veel

Kh8 3. Dxh6 Ph7 4. Txe8 gevolgd

Opgave 5. Niet als zwart goed speelt. In de partij won wit vrij makkelijk na 1. Lxh6 gxh6 2. Dg6+

Opgave 4. Nee. Na 1. Lxh6 gxh6 kan wit namelijk geen 2. Dxh6 spelen vanwege 2. .. Dxe4+. Zwart staat beter.

Kh7 3. Pf5! en mat volgt.

Opgave 3. Ja, 1. Lxh6 gxh6 2. Df6+

Maar zwart kan ook 1. .. Pc4 spelen, en de dame moet weg. Na 2. .. gxh6 staat zwart gewoon een stuk voor.

Opgave 2. Nee. Na 1. Lxh6 is 1. .. gxh6 2. Dh6 inderdaad verliezend.

Opgave

Wit

Opgave 6

Wit wint dus een pion

Wit is aan zet Is 1. Lxh6 een goede zet? Oplossingen

Opgave 1. Ja. 1. Lxh6 Lxh6?? 2. Pf6.

O, wat is schaken toch leuk!

Dat dachten de kinderen die in Wolvega meespeelden in het scholenkampioenschap van de Stellingwerven. Dat ligt in het oosten en zuidoosten van Friesland. Op de foto’s kan je zien hoeveel plezier iedereen had. Dat scholentoernooi is een deel van Heiteschaaktoernooi, dat om het jaar wordt gespeeld. Samen met de meesters en grootmeesters op dezelfde plaats spelen, dat is spannend. Maar deze keer lukte dat niet, want er deden zoveel kinderen mee dat Hotel Van der Valk in Wolvega te klein was voor iedereen. Dat wil wat zeggen.

Van alle scholen was de OBS De Drie Dorpen uit Oldeholtwolde de beste. Ze wonnen en dat was niet voor de eerste keer. Maar liefst vijf keer achter elkaar zijn ze nu schoolschaakkampioen van de Stellingwerven geworden. Ze zijn maar wat trots op hun bekers. Op de tweede plaats eindigde het team van School Matthijsje uit Oosterstreek. De Drie Dorpen 2, dat uit alleen meisjes bestond, maakte het podium compleet.

De mooie foto’s van deze reportage zijn gemaakt door Lenus van der Broek,

Fabiano caruana heeft in korte tijd een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. In 2012 scoorde hij tweede plaatsen in de toptoernooien Tata Steel en het Tal Memorial, terwijl hij gedeeld winnaar werd in Dortmund met Karjakin, en in de Grand Slam finale met carlsen. caruana staat inmiddels dan ook in de top tien van de wereld.

Op de Olympiade in Istanbul kwam hij uit voor Italië op bord 1 en scoorde redelijk met 6½ uit 9. Een van zijn overwinningen was tegen Noorwegen, waar caruana het tegen IM Elsness moest opnemen. Scoort u net als caruana een overtuigend punt?

Fabiano caruana – Frode Elsness

Olympiade Istanbul 2012 (10)

1. Pf3 d5 2. d4 Pf6 3. c4 c6 4. Db3 g6

Dit geldt niet als een van de sterkste opstellingen tegen deze variant van het Slavisch. Na 4. Dc2 is het fianchetto wel een goede optie.

5. Pc3 Lg7 6. cxd5

Dit is het probleem van de door Elsness gekozen opstelling. In een Slavische ruilvariant doet de fianchetto-loper weinig op g7, terwijl zwart na 6. .. Pxd5 7. e4 Pxc3 8. bxc3 toch een soort tempo verliest in een Grünfeldstelling omdat c6-c5 nodig zal zijn in de toekomst.

6. .. cxd5 7. Lg5 0–0

Een pionoffer om de stelling een dynamischer karakter te geven. Meer solide is 7. .. e6 8. e3 0–0 9. Ld3 Pc6 10. 0–0. 8. Lxf6 Lxf6 9. Pxd5

Caruana neemt de handschoen op, maar dat is niet zonder risico. Na 9. Dxd5 Db6 wint zwart de pion eigenlijk meteen weer terug.

9. .. Lg7

Interessant is 9. .. Le6 omdat zwart na 10. Pxf6+ exf6 11. Da3 (niet het hebberige 11. Dxb7 Da5+ 12. Pd2 - 12. b4 Da3! - 12. .. Pa6 met een grote ontwikkelingsvoorsprong) 11. .. Pc6 12. e3 Db6 13. Le2 Pb4 prima compensatie voor de pion lijkt te hebben. 10. Pc3 Pc6

Zwart kon niet nemen op d4: 10. .. Lxd4? 11. 0–0–0 wint een stuk, maar niet 11. Td1 Lxc3+ schaak!. Wit heeft een pion meer, maar zwart heeft zeker compensatie in de vorm van zijn ontwikkelingsvoorsprong en loperpaar. Kunt u net als Caruana het witte voordeel consolideren en uitbouwen?

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten die ook punten opleveren.

negen rondes zonder pauze met levende legendes als Friso Nijboer, Yochanan Afek en Liafbern Riemersma. Bloed, zweet en tranen! Karel van der Weide

Bij het Univé toernooi in Hoogeveen gaat de meeste aandacht uit naar de kroongroep. Hikaru Nakamura, Anish Giri, Hou Yifan, Sergei Tiviakov, uiteraard indrukwekkende namen. Gegoten in een minder indrukwekkend concept van zes rondjes en bovendien een rustdag. Geef mij maar de open groep:

Jeroen Bosch

8. Wit is aan zet

7. Zwart is aan zet

6. Zwart is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

1. Wit is aan zet.

Nakamura oppermachtig in Hoogeveen

Nederlanders op dreef in open groep Univé-toernooi

Spanning was er niet dit jaar in de Kroongroep van het Univétoernooi. Het was de grote Nakamura-show, de drie anderen - Tiviakov, Giri en Hou Yifan - fungeerden slechts als aangevers. Hikaru Nakamura behoort tot een select groepje van supergrootmeesters en de kampioen van Amerika liet zien dat er een duidelijk verschil is tussen wereldtop en alles wat daar net onder zit. Naka won drie keer met wit en speelde met zwart drie keer remise. In de laatste ronde had hij genoeg aan remise voor de ongedeelde eerste plaats, maar – ongetwijfeld tot groot verdriet van Tiviakov –was de Amerikaan niet geïnteresseerd in een snelle remise. Nakamura kwam niet alleen voor de toernooizege, maar ook voor de ratingwinst. Hij ging er nog eens goed voor zitten en de arme Tiviakov werd vakkundig opgevouwen. De partij in vogelvlucht:

Nakamura - Tiviakov 1. e4 e6 2. d3 c5 3. Pf3 Pc6 4. g3 g6?! 5. d4!

Profiteert meteen van zwarts slordigheidje. Zwart wordt nu gedwongen een kreupele versie van het open Siciliaans te spelen. 5. .. cxd4 6. Pxd4 a6 7. Pxc6 Ook in aanmerking komt een meer agressieve opstelling met Pc3, Le3, Dd2 en lange rokade,

maar Nakamura kiest voor een

Maroczy-achtige drukstelling zonder enig verliesgevaar.

7. .. bxc6 8. c4 Lg7 9. Lg2 Pe7

10. 0-0 d6 11. Pc3 0-0 12. Lg5

Dc7 13. Dd2 Tb8 14. Tfd1 Td8

15. Tac1 c5 16. b3 Lb7 17. h4 h5 18. Dd3 Lc6 19. De2 Le8

stelling brengt, zwart wordt steeds verder ingesnoerd.

31. .. Tc6 32. f4! Opent een tweede front. De zwarte stelling begint te kraken.

32. .. Db7 33. fxe5 fxe5 34. Lg5 Td7 35. Lh3 Tdc7 36. Tf1!

gezien het perfecte Zwitserse gambiet, na acht rondes en zeven overwinningen op rij vond Nijboer zichzelf terug op de eerste plaats. In de slotronde verloor hij het onderlinge duel van L’Ami die daarmee nog op het nippertje langszij kwam. L’Ami is de man van het kleine voordeeltje, de man van de fijne techniek, tot in het verre eindspel kan hij zijn tegenstanders daarmee het leven zuur maken. Maar het kan ook anders. Tegen de Zweedse grootmeester Stellan Brynell werd het ouderwets koffiehuisschaak.

Het omspelen van de loper naar e8 maakt geen overtuigende indruk.

20. Td3 Tdc8 21. Dd2 Tb6

Zwart gaat in de touwen hangen en beperkt zich tot tegenhouden. Een actieve verdediging was 21. .. Pc6!? met als idee 22 Txd6 Ld4! Na de passieve tekstzet wordt het een lijdensweg voor Tiviakov.

22. Lf4 Le5 23. Td1 Kh7 24. Kh1 Pg8 25. Le3 Lg7 26. Pe2 Td8 27. Lf4 e5 28. Lg5 f6 29. Le3 Pe7

Op weg naar het schitterende veld d4, maar zover laat Nakamura het niet meer komen.

30. Pc3 Dc8 31. Kh2

Een klein zetje dat Lg2-h3 in de

Een uitstekende praktische zet, zeker tegen iemand in tijdnood. Die zwakke pion op d6 loopt niet weg, eerst nog wat etteren op de koningsvleugel.

36. .. Ld7 37. Lg2 Lg4 38. Txd6 Txd6 39. Dxd6

En Tiviakov kon de ellende niet langer aanzien: 1-0.

De Open Grootmeestergroep leverde een gedeelde overwinning op voor Erwin l’Ami en Friso Nijboer. Beiden scoorden 7 uit 9. L’Ami streed als hoogste ratinghouder voortdurend mee in de top van het klassement, maar Nijboer was na een onverwachte nederlaag in de eerste ronde veroordeeld tot een lange inhaalrace. Achteraf

L’Ami – Brynell

Stelling na 16. .. Lc6

De contouren van een zware Nimzoindiër zijn nog duidelijk zichtbaar. Misschien had wit nu meteen met 17. g5 ten strijde moeten trekken, maar L’Ami wilde dat rustig voorbereiden. 17. Tf2?! Tfe8 18. Lf1 Lxa4! Want na 19. Txa4 Pxa4 20. Dxa4

Tjark Vos en Jorden van Foreest

Gedeelde eerste plaats voor Erwin l’Ami

blijft de loper op c1 hangen. Deze truc kon ook al op de vorige zet.

19. Dd2 g5!?

Een krasse manier om g4-g5 te verhinderen.

20. hxg5 hxg5 21. Th2!? Verhoogt de inzet tot een stuk. Goed of niet, wit moet doorhappen. Na een terugtocht als 21. Ph3 Dg3+ 22. Lg2 Ph7 staat wit gewoon een pion achter. 21. .. gxf4 22. Df2 fxe3? Een voorzichtig vraagteken. Volgens mijn computer moet zwart het koelbloedige 22. .. Te6! 23. Dh4 Kf8! spelen waarna wit geen mat heeft. 23. Dh4

kelijk huzarenstukje volbracht: als titelloze speler binnen twee weken van zowel Sokolov als Timman winnen!

digen voor zwart.

26. .. Lg7 27. T6e4 Df6 28. Te7 Pf8 29. Da4 Ld3?

Alleen met 29. .. b5! kon zwart nog vechten.

30. Dc6! Heel sterk. Na dameruil beslist de vrije c-pion.

30. .. Td8 31. Dc7! Dd6 32. Txg7 Dxc7 33. Txc7 Pg6 34. d6 Lf5 35. Lc6 En zwart gaf op.

Als de laatste seconden wegtikken ziet 34. Dxa7! Th5 35. Dxb7 Th1+ 36. Kg2 er natuurlijk doodeng uit, maar meer dan een paar schaakjes heeft zwart niet. 34. .. Tg5

Hier had zwart zich nog kunnen redden met het onwaarschijnlijke

23. .. Ph5! met als idee 24. Dxh5 Dg3+ 25. Kh1 (25. Lg2? Df2+) 25. .. Dxf3+ 26. Kg1 (26. Lg2? Dd1+) 26. .. Dg3+ en remise door eeuwig schaak.

23. .. Dxh2+?

Dit dameoffer is onvoldoende.

24. Kxh2 e2 25. Dg5+ Kh7 26. Lf4 Tc6

Vooral niet 26. .. e1D? 27. Ld3+ en wit wint meteen.

27. Lxe2 Txe2+ 28. Kg3 Wit staat klaar voor Th1+ en zwart moet met iets bijzonders komen.

28. .. Pe4+

Of 28. .. Pxg4 29. fxg4 (29. Th1+ Ph2) 29. .. Tc3+ 30. Kh4 Te6 31. Dh5+ en wit wint.

29. fxe4 Tc3+ 30. Kh4 Tc6 31. Th1 Tg6 32. Kg3+ Kg7 33. Le5+ f6 34. Lxf6+ (1-0)

Zulke knokpartijen leveren de strateeg vaak meer voldoening op dan weer een technisch meesterwerkje!

Jan Timman eindigde op 6½ uit 9. Hij verloor in de eerste ronde heel verrassend van Danny de Ruiter, die daarmee een opmer-

De Ruiter – Timman Stelling na 17. .. Lh6

Timman heeft een kwaliteit geofferd in een Benoni en gaat nu heel vervelend aan pion f4 kleven. De Ruiter maakt van de nood een deugd en speelt alles of niets.

18. Pxd6!? Dxd6?

Na eerst 18. .. Lxf1! 19. Txf1 en dan pas 19. .. Dxd6 hadden we geen verhaal gehad. Na de tekstzet heeft wit uitstekende compensatie voor het geofferde materiaal.

19. e5 Dd7 20. e6 Dd6 21. Tfe1

Redt de toren, en dreigt e6-e7e8D.

21. .. Lf8 22. f5! Pd7

Een zoenoffer, dat wit niet eens aanneemt. Veel te traag was 22. .. Lb7 23. exf7+ Kxf7 24. Te6 met winnende aanval voor wit.

23. fxg6!

Blijft terecht op aanval spelen. Na 23. exd7 Dxd7 24. fxg6 hxg6 heeft zwart een mooie stelling voor de kwaliteit.

23. .. fxe6?!

Veiliger was 23. .. fxg6 24. exd7 Dxd7 en wit is er nog lang niet door.

24. Txe6 Df4 25.gxh7+ Kh8 26. Tbe1

En dan waren er natuurlijk de broertjes Van Foreest. Jorden is de oudste, hij is 13 jaar. Hij speelt Meesterklasse bij de Groninger Combinatie en heeft al een rating van 2225. Hij kwam tot 5 uit 9 en een TPR van 2377. Een groot talent, dat met opvallend gemak remise speelde tegen sterke meesters als Thomas Willemze en Manuel Bosboom. Ook grootmeester Sergei Kasparov kwam er in de verste verte niet door bij Jorden. Heel opmerkelijk is zijn solide, volwassen manier van spelen. Woeste offerpartijen speelt hij niet, het valt dan ook niet mee om een onderhoudend fragment van hem te laten zien. Jorden overspeelde IM Henk Vedder, maar in de tijdnoodfase liet hij de buit glippen.

Het pad naar de winst wordt steeds smaller voor wit. Sterk is hier 35. Tee4! maar die zet is niet makkelijk te vinden. 35. Ld2? Tcxc5!

Dreigt mat op h1, het is helemaal uit de hand gelopen bij wit. 36. f3 Lxf3 37. Txg5+ Txg5 38. Lxg5 Dxg5 39. Dd6!

De enige zet. Intussen is het zwart die op winst zit te spelen. Dat Vedder er nog in slaagde om deze stelling te verliezen zegt iets over de haperende techniek van de zwartspeler, maar ook iets over de hardheid van Jorden. Velen zouden mentaal gebroken zijn na zo’n teleurstellende tijdnoodfase, maar Jorden blijft vechten.

Wit staat schitterend gecentraliseerd, dit is nauwelijks te verde-

Jorden van Foreest- H. Vedder Stelling na 31. .. Lb7

De loper van zwart stond lange tijd begraven op a6, maar dreigt nu weer tot leven te komen. 32. d5! Td8

Alles verliest, ook 32. .. Tcc8 33. Tf6 gevolgd door 34. c6. 33. Tf4

Nog ruimschoots winnend, maar veel krachtiger was 33. Da5! Tcc8 (of 33. .. Txd5 34. Txd5 exd5 35.Te8+) 34. Ld2! Dh3 35. Tg5+ Kf8 36. c6 en zwart kan opgeven. 33. .. Txd5 34. Tg4+?!

Lucas van Foreest is nog maar elf jaar oud en begon met een rating van 1952 aan dit toernooi. Uiteindelijk behaalde hij een prestatierating van 2292, een ongelooflijk goed resultaat. Een elfjarige heeft natuurlijk nog geen duidelijk uitgekristalliseerde stijl, maar vooralsnog maakt zijn spel een avontuurlijker indruk dan dat van zijn oudere broer. Op het tactische vlak is Lucas niet te onderschatten, twee voorbeelden tegen twee op papier veel sterkere tegenstanders.

vluchtveld, 0-1 in 31 zetten.

Tegen de Zweedse grootmeester Grandelius – rating 2593 –had Lucas andermaal succes met een venijnig trucje.

13. .. Tfc8? 14. Txc6! Dxd2+ 15. Pxd2! Txc6 16. Lxg4

En wit heeft een kleine kwaliteit gewonnen. Hier had Grandelius beslist 16. .. Ta6 moeten doen, maar een tikje aangeslagen speelde hij: 16. .. Tc1+? 17. Ld1 Ta1 18. a4 Tc8 19. 0-0 e6

Okkes - Lucas van Foreest

Stelling na 15. .. Lh3

Na 16. Txa8 Dxa8 17. Te1 zou wit heel prettig staan, maar Okkes besloot de torens op het bord te houden.

16. Te1? c5!

Heel attent, zwart dreigt Txa5 dus wit heeft geen tijd voor 17. dxc6.

17. Txa8 Dxa8

En de loper op b4 had geen

Lucas van Foreest –Grandelius

Stelling na 13. Tc1

Zwart moet hier op d2 ruilen, maar Grandelius vergreep zich aan:

Want 19. .. Tcc1? verliest na 20. Pb3! Txd1 21.Pxa1. Uit het rondeverslag op de website van het toernooi: “De toeschouwers

Mooi particulier initiatief ILANZ schaaktraining

De landelijke en regionale bonden doen hun best om de jeugd op trainingsgebied in de watten te leggen. Maar de financiële en organisatorische mogelijkheden zijn beperkt. Daarom is particulier initiatief een noodzakelijke aanvulling. Een mooi voorbeeld daarvan is in de Haagse regio van de grond gekomen. In september werd de Stichting ILANZ Schaakpromotie opgericht, die sinds dit najaar op vier niveaus trainingen aanbiedt.

De trainingen worden gesteund door Ilanz, een praktijk voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Initiatiefnemers zijn Cissy en Adrey Caljé. Cissy Caljé: “De trainingen staan los van de praktijk, maar schaken sluit daar wel goed bij aan. Door te (leren) schaken leert men zichzelf belangrijke vaardigheden aan. Dit geldt voor alle leeftijden. Onze algemene visie is dat het op jonge leeftijd aanleren van deze vaardigheden goed is voor de algehele ontwikkeling van kinderen. Het leuke daarbij is dat kinderen via een spel, op

een speelse manier leren om te gaan met onder andere frustratie en impulscontrole. Daarbij bevordert schaken de rekenvaardigheid bij kinderen.”

Cissy Caljé wil schaken bovendien een positieve stimulans geven. “Recent hoorde ik van een ouder dat haar kind op school niet eens meer durft te zeggen dat hij schaakt. Van een ander kind hoorde ik dat zijn klasgenoten hadden gezegd dat je bij schaken niets anders doet dan zitten op een stoel”. Een doel van Stichting ILANZ Schaakpromotie is dat schaken als een denksport wordt gezien, waarbij de hersenen getraind worden, uithoudingsvermogen en een goede conditie nodig zijn, net als bij andere sporten. Andere motivaties van ons zijn: schaken is voor alle leeftijden, schaken bouwt bruggen tussen jong en oud en schaken is een individueel en een sociaal gebeuren.”

Stichting ILANZ Schaakpromotie is dit najaar gestart met drie groepen, maar intussen is er een vierde bijgekomen. De groepen lopen van stap 3 tot een rating van 2000. De nadruk ligt op de jeugd maar ook volwassenen kunnen bij Stichting ILANZ Schaakpromotie terecht. De groepen worden bewust niet al te groot gemaakt en bestaan gemiddeld uit acht mensen.

stonden klaar om Lucas op de schouders te nemen.” Wit staat inderdaad geweldig, maar Lucas liet de Zweed nog ontsnappen met remise. Kwestie van ervaring, over een half jaar zal dat niet meer gebeuren...

Eindstand kroongroep 1. Nakamura 4½ 2. Tiviakov 3 3. Giri 2½ 4. Hou 2

Eindstand open groep 1. L’Ami, Nijboer 7 3. Ernst, Timman, Van Kampen, Bosboom 6½ 7. T. Willem, Grandelius, S. Kasparov, Guramishvili, Van Delft 6 55 deelnemers.

Meer informatie op www.univechess.nl.

Cissy Caljé: “De trainingen zijn voor een ieder toegankelijk, mits men aan het niveau van de trainingen voldoet. Eén van de belangrijkste voorwaarden is dat de deelnemers gemotiveerde schakers zijn, die in een seizoen hun eigen schaakdoelen willen bereiken. Dit geldt zowel voor de kinderen als voor de jongeren en volwassenen.” We hopen op deze wijze het schaken te promoten en te bevorderen.

Zie verder www.ilanzschaakpromotie.nl.

HWP Haarlem 75 jaar; uitnodiging oud-leden

Zondagmiddag 17 februari 2013 viert HWP Haarlem zijn 75-jarig jubileum. Om 14.00 uur zal in het clubgebouw, Sociëteit De Vereeniging aan de Zijlweg 1 in Haarlem, de receptie starten. Langs deze weg wil het bestuur alle oud-leden oproepen om de start van het jubileumjaar bij te wonen en een Jubileumboek in ontvangst te nemen. Voor alle informatie kun je terecht bij voorzitter Paul Tuijp: ptuijp@chello.nl of 06-46124145.

Zilver op WK Meisjes onder 18 Jaar

Lisa Schut: “Ik ben nog maar halfweg”

Na haar zilveren plak op het WK Jeugd in Slovenië barst Lisa Schut van de schaakambitie. “Ik ben nog maar achttien. Normaal bereiken schakers hun top op hun 35ste. Ik ben nog lang niet aan mijn top, ik ben nog maar halfweg.”

Je ging vooraf voor goud op het WK Jeugd in Slovenië. Ben je dan (licht) teleurgesteld over je zilver?

“In een toernooi streef ik altijd naar het best mogelijke resultaat. Maar een toernooi loopt zoals het loopt. Soms gaat het lekker, soms wat minder. Vanwege mijn niet optimale fysieke toestand, kon ik echt niet hopen op meer dan zilver, hoezeer ik dat ook had gewild.”

In het begin van het toernooi zaten jullie in een slecht hotel.

“Het eerste hotel waar we verbleven, was reeds gesloten. Onze coach, Vladimir Chuchelov, kon het maar matig appreciëren dat we in de eerste ronden in een slecht hotel werden ondergebracht. We waren verplicht om telkens een uur vóór de speelronde te vertrekken om op tijd in de toernooihal aan te komen. Daardoor raakte de groep van Vladimir, Benjamin Bok en ik wel helemaal uit haar ritme – de rest van het Nederlandse team zat in een ander hotel. Gelukkig was de Nederlandse Schaakbond behulpzaam en slaagde Chuchelov erin om een beter hotel voor ons te regelen.”

Na de hotelproblemen crashte na vijf ronden ook nog eens je computer. Daar gaat dan je openingsvoorbereiding!

“Volgens mij was die computercrash een teken van God. God vertelde me dat ik minder tijd moest steken in voorbereiding. Trouwens, ik heb in het hele toernooi maar tweemaal mijn openingsvoorbereiding op het bord gehad, omdat de meeste tegenstanders mijn voorbereiding ontweken. Ze kenden de reputatie van mijn supercoach en hadden schrik van hem. In de volgende ronden scoorde ik desondanks 4½ uit 5.

Je kunt dus concluderen dat ik het prima deed zonder mijn laptop, wellicht omdat ik vanaf dan meer energie overhield voor de partij zelf.”

Hebben die hotelproblemen je mogelijk punten gekost of was de Russische Goryachkina toch de beste?

“Goryachkina is zonder meer een supertalent. Ze presteerde in dit toernooi de hele tijd op een zeer hoog niveau. Onze onderlinge partij was beslissend voor het eindresultaat. Mijn partij met Goryachkina was zeer gecompliceerd, met wisselende kansen. Op verschillende momenten in die partij stond ik beter. Het was een dag met twee speelronden en ik had meer dan tien uur geschaakt toen ik tegen de Russische blunderde. Maar het heeft niet veel gescheeld of ik had uiteindelijk nog naast het zilver gepakt op dat WK Jeugd. In de laatste ronde van het toernooi kwam de taxi die ons naar de speelhal moest brengen, niet opdagen. We belden verschillende keren naar het taxibedrijf, waar men ons elke keer verzekerde dat onze taxichauffeuse ‘binnen de minuut’ zou arriveren. We hebben 25 minuten tevergeefs staan wachten. Geen taxi te bespeuren. Uiteindelijk klampte coach Vladimir een Sloveen aan, die juist uit zijn wagen was gestapt en maakte hem diets dat hij ons koste wat kost naar de speelzaal moest voeren. De vriendelijke Sloveen ging akkoord en vroeg zelfs helemaal geen vergoeding voor de rit. Toen we aan de speelzaal aankwamen, zijn Benjamin en ik naar de speelzaal gesprint, waar we twintig minuten na het begin van de partijen arriveerden. Tien minuten later en we hadden de laatste partij met forfait verloren. En ik zou mijn zilveren medaille nog hebben verspeeld.”

Hoe gaat het in het algemeen met je schaken? Je rating lijkt te stagneren, ook twee jaar geleden had je al een rating van ongeveer 2300 elo. Zit je al dicht bij je top?

“Ik ben nog maar achttien. Normaal bereiken schakers hun top op hun 35ste, ik ben dus nog maar halfweg. Bovendien ben ik heel ziek geweest in maart 2011. Sindsdien heb ik met heel wat gezondheidsproblemen

geworsteld. Ik heb het altijd moeilijk in de laatste ronden van toernooien. Zo begon ik de eerste toernooihelft in Oslo sterk met een TPR van 2450, maar daarna werd ik weer ziek. Ik ben nu in New York om uit te zoeken wat er aan de hand is en beter te worden.

De laatste twee jaar heb ik veel progressie gemaakt in mijn schaken, vroeg of laat zal je dat ook aan mijn rating merken. Herman Grooten schreef niet zomaar op schaaksite. nl dat ik mentaal en schaaktechnisch gegroeid ben. En schaaktrainer Mikhalchishin noemt me het ‘grootste Nederlandse talent’.”

In een interview in 2010 had je al steile ambities. Je hoopte binnen de twee jaar WGM of IM te worden. Intussen heb je al één WGM-norm behaald.

“Vrouwengrootmeester was en is nooit een echt doel, de WGM-titel hoop ik spelenderwijs binnen te halen. Ik heb al vanaf mijn dertiende talloze WGM-normen gemist. Op het laatste Tata-toernooi in Wijk aan Zee had ik een winnende positie tegen Sadler, die toch nog in een remise verzandde. Nu werd het een WGM-norm, met winst tegen Sadler had ik een IM-norm gehaald.”

Op lange termijn hoop je ooit grootmeester te worden. Denk je dat dat er nog inzit?

“Ik denk het wel.”

Ben je nog altijd van plan om het een jaar als profschaker te proberen?

“Op dit moment neem ik al een sabbatjaar voor het schaken. Omdat het langer dan verwacht duurt om mijn gezondheidsproblemen op te lossen, is het best mogelijk dat ik er nog een sabbatjaar bij doe. Ik houd gewoon erg van schaken.”

Vervolg van pagina 30

Schaken als hersengymnastiek voor ouderen: use it or lose it

Schaken is hersengymnastiek voor de geest. Hersens zijn net als spieren. Als je ze niet gebruikt worden ze zo slap als pap: ‘use it or lose it.’ Wie regelmatig schaakt, blijft op oudere leeftijd mentaal fitter. Door te schaken onderhouden oudere mensen sociale contacten. Ze voelen zich daardoor prettiger, wat positief doorwerkt op hun fysieke gezondheid. Onderzoek duidt er op dat schaken preventief of vertragend werkt ten aanzien van dementie.

Het brein is plastisch, oudere schakers kunnen nog lang op niveau presteren.

Deze thema’s komen aan bod in het boek Schach und Alter (schaken en leeftijd) van de Oostenrijkse cultuurwetenschapper Ernst Strouhal (2011, Springer Verlag, Wenen). In het boek komen diverse auteurs aan het woord, waar onder artsen, sociologen,

schaakt 10 tot 20 procent van de bevolking wel eens een partij. Veelal zijn dat mensen met een hogere opleiding. Die hebben doorgaans beter betaald en gezonder werk en ze eten gezonder. Als schakers ouder worden dan de gemiddelde medeburger kan dat dus mede door andere oorzaken dan schaken komen.

Kwart 60-plussers

De westerse samenleving vergrijst. Al in 2030 is een kwart van de samenleving 60-plusser. Dat betekent dat steeds meer mensen lichamelijke (ziekten, klachten) en mentale (vereenzaming) problemen krijgen.

Wat schaken fysiek, cognitief, sociaal en emotioneel voor ouderen kan betekenen, wordt daarmee een steeds belangrijker vraag.

Het schaakspel heeft een aantal kenmerken waardoor het erg geschikt is als hersengymnastiek.

Een groot voordeel is dat het op allerlei niveaus beoefend kan worden. In een schaakpartij lost iedereen op zijn eigen niveau problemen op en maakt op zijn eigen niveau plannen.

De verhalen in het boek gaan vooral over mannen. Slechts een paar procent van de leden van schaakclubs is vrouw, wat leidt tot

Arts Katharina Pils en medeauteurs maken onderscheid tussen kalenderleeftijd en biologische leeftijd. De biologische leeftijd verwijst naar de fysieke en psychische conditie van mensen. Die wordt bepaald door genetische factoren en individuele leefwijze, alsook sociale en omgevingsfactoren.

Individuele leefwijze hangt samen met het zelfbeeld van mensen. Bij het ouder worden maakt het voor de kwaliteit van je leven uit hoe je het zelf ervaart en hoe je er mee omgaat. Schaken kan daar een positieve rol in vervullen.

Beter zelfbeeld

Prof. psycholoog Neil H. Charness onderzoekt cognitieve voorwaarden voor schaakexpertise en veranderingen in cognitieve prestaties gedurende de levensspanne. Wie prestaties wil blijven leveren moet blijven oefenen, concludeert hij.

Oudere mensen verwerken minder snel informatie dan jongere. Hij meent dat jongere spelers voordeel hebben bij tactische stellingen (rekencomplicaties), terwijl oudere optimaal presteren in meer positionele stellingen (grotere patroonkennis). Charness stelt dat mentale vaardigheden die getraind worden goed behouden blijven bij het ouder worden. Hij is sceptisch over directe transfermogelijkheden naar andere levensdomeinen. Hij meent dat trainen vooral invloed heeft op de geoefende vaardigheden zelf. Wel veronderstelt hij indirecte effecten: als ouderen schaken denken ze over hun denken, ze zijn actief, plannen hun activiteiten en krijgen mogelijk een beter zelfbeeld door het leveren van prestaties. Het prestatievermogen van ouderen kan naast slijtage ook verminderen doordat ze minder ambitieus zijn en minder tijd aan hun sport spenderen dan jongere mensen.

Psycholoog Florian Schmiedek is betrokken bij een langdurige studie naar ouderen in Berlijn en bij het Max Planck Institut fur Bildungsforschung. Ouderen boven 65 jaar blijven tegenwoordig langer gezond en kunnen ook nieuwe dingen leren op het gebied van vloeibare intelligentie, stelt hij. Vloeibare intelligentie betreft het vermogen tot abstract logisch redeneren, flexibel denken en probleem oplossen. Uitgekristalliseerde intelligentie betreft de

Viktor Kortsjnoi bewijst dat schaken op goed niveau ook voor tachtigers mogelijk is.

Wim Kraaijkamp uit Amsterdam is een uitgelezen voorbeeld van de actieve oudere schaker. Hij werd in september negentig en speelt nog steeds enthousiast zijn partijen bij schaakclub Chaturanga. Uiteraard is hij langer dan vijftig jaar KNSB-lid en om die reden ontving hij de gouden erespeld van de bond.

hoeveelheid in het leven verzamelde kennis, vaardigheden en ervaring.

Bij schaken spelen diverse functies een rol zoals varianten berekenen, geheugen, besluitvaardigheid en ervaring met patronen. Ouderen beschikken over verminderde vloeibare intelligentie, maar ze kunnen dat deels compenseren door uitgekristalliseerde intelligentie. Dus waar het lastiger wordt om varianten nauwkeurig door te rekenen, is het handig om meer positionele stellingen met bekende patronen te spelen.

Schmiedek acht het plausibel dat iets nieuws leren zoals schaken een positieve ervaring is die goed is voor het zelfbeeld. Dat versterkt de motivatie, waardoor mensen actiever worden en minder last hebben van depressies. Schmiedek heeft twijfels bij het nut van allerlei zogeheten breintrainingen. Ook al zou heel veel trainen een beetje cognitieve winst opleveren, dan moet je je volgens hem afvragen wat de kosten batenverhouding is. Dan kan je beter iets cognitiefs doen wat je leuk vindt, zoals schaken.

Rustige stellingen

GM Stefan Kindermann spreekt met Ernst Strouhal over de relatie tussen ouder worden en het leveren van prestaties. Kindermann stelt vast dat jongeren makkelijker varianten berekenen dan ouderen. Daar staat tegenover dat ouderen meer

kennis en ervaring hebben. De motivatie en vaardigheid om tot de kern van een specifieke stelling door te dringen nemen echter af. Met algemene overwegingen (kennis en ervaring) alleen kom je er niet, stelt Kindermann. Je moet in een schaakpartij altijd weer een concrete situatie beoordelen. En dat is hard werken. Hij merkt op dat je door de keuze van bepaalde openingen in rustige stellingen terecht kunt komen die je als oudere speler makkelijker kunt hanteren.

Kindermann constateert dat de fysieke kracht en concentratievaardigheid afnemen met het ouder worden. Ook in algemene zin is de motivatie vaak minder. Als je jong bent wil je bijvoorbeeld GM worden. Als je vijftig bent, ben je het al of weet je dat je het niet meer wordt. Daarnaast kunnen ook andere zaken als gezinsleven belangrijker worden.

Wie schaakt moet mat verwachten

Helmut Pfleger is grootmeester, arts, psychotherapeut en journalist. Hij beschrijft het prestatievermogen van schakers op latere leeftijd.

Schaken is een metafoor voor het leven, maakt hij duidelijk aan de hand van voorbeelden van Von Goethe (‘schaken is een slijpsteen voor de geest’) en Donner (‘wie schaakt, moet mat verwachten’).

Schaken is tot op hoge leeftijd op hoog niveau mogelijk, zegt Pfleger onder verwijzing naar GM Viktor Korchnoi, GM Andor Lilienthal, GM Miguel Najdorf, IM Enrico Paoli en GM George Koltanowski. Pfleger vindt het opmerkelijk dat hij geen demente topschakers kent. Hij concludeert dat schaken belangrijk is voor de geestelijke gezondheid en preventief werkt ten aanzien van dementie. Hij noemt diverse onderzoeksresultaten.

Neuropsychologe Isabel de la Fuente deelde in Hospital Clinico van Valencia 120 ouderen in twee groepen op. In een groep die anderhalf uur per week schaakles kreeg stegen bij tweederde van de deelnemers cognitieve vaardigheden. Dat was niet het geval bij de andere groep die andere cursussen deed. Prof. Joe Verghese van het Albert Einstein College of Medicine komt tot een soortgelijke conclusie: schaken vermindert het risico op dementie. Als verklaring geeft de onderzoeker dat door breinactiviteit nieuwe cellen en neurale verbindingen worden aangemaakt.

Onderzoek van Robert S. Wilson e.a. in Chicago onder 700 gemiddeld 80-jarigen gaf aan dat cognitief actieve mensen, die onder meer schaak speelden, 2,6 keer minder kans hadden op dementie. Pfleger noemt drie redenen waarom

schaken het brein fit houdt: 1. Schaken vereist concentratie en flexibel denken, 2. Via partijen communiceer je met andere mensen en beleef je plezier, 3. Schaken creëert door het complexe karakter van het spel een levenslange passie.

Genoemde conclusies komen overeen met de resultaten van diverse epidemiologische studies, waaruit blijkt dat ouderen met een hoger opleidingsniveau minder kans hebben op het ontwikkelen van Alzheimer. Mogelijk hebben zij een grotere ‘cognitieve reserve’ opgebouwd waarmee zij afbraakprocessen langere tijd kunnen compenseren.

Ratingsysteem als seismograaf Socioloog en journalist Michael Ehn onderscheidt vijf vaak genoemde motieven om een schaakclub te bezoeken: een serieuze partij spelen, voor de gezelligheid schaken, vrienden ontmoeten, mensen leren kennen en schaken als vrije tijdsactiviteit. Meer dan bij andere leeftijdscategorieën noemen 55-plussers vooral schaken voor de gezelligheid en vrienden ontmoeten als hoofdmotieven om een schaakclub te bezoeken. Schaken heeft als voordeel dat het een individuele sport is die je in staat stelt te laten zien wat je kunt presteren. Ehn merkt op dat het ratingsysteem daarbij geldt als seismograaf om de mate van mentale fitheid te peilen.

conclusie

Schaken is bevorderlijk voor het welzijn en de gezondheid van ouderen. Als ze zich geestelijk beter voelen, werkt dat positief door in hun fysieke conditie. Door schaken gebruik je je hersenen en blijven ze langer fit. Door te schaken houd je contact met andere mensen. Schaken leren toont dat je nieuwe dingen kunt leren op oudere leeftijd en draagt daarmee bij aan een positief zelfbeeld. Het lijkt zinvol schaakclubs op te richten in ziekenhuizen, verpleeghuizen, instellingen voor langdurige revalidatie en buurthuizen. Schaken biedt ouderen een hobby, uitdaging, mogelijkheden tot contact en zelfontplooiing. Het is mogelijk een kostenbesparende investering in de gezondheidszorg.

Een uitgebreide versie van dit verhaal verschijnt op de site van het Max Euwe Centrum: www.maxeuwe.nl.

Begrijp wat u doet 33 Wolgagambiet 4 – modelpartijen

Wij sluiten deze serie over het Wolgagambiet zoals beloofd af met drie modelpartijen.

Meier – Lanka

Zigurds 2009

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 b5 4. cxb5 a6 5. bxa6 g6 6. Pc3 Lxa6 7. g3 d6 8. Lg2 Pbd7 9. Pf3 Pb6 10. O-O Lg7 11. Te1 O-O 12. Pd2

Wit wacht nog even voordat hij zijn centrumpionnen naar voren gooit.

12. .. Pg4 13. h3 Pe5 14. Dc2 Pbc4

Het is meestal een goede strategie voor zwart om een stuk te ruilen.

15. b3 Pxd2 16. Lxd2

21. .. Th8!?

Dat is heel krom. Beter is 21. ..

Db6 hoewel wit nu ook op de damevleugel de strijd lijkt te winnen met 22. b4.

22. e4

Zeer sterk was nu 22. Pa7! 22. .. Kg8?

Hij volhardt in zijn idiote plan.

23. Pa7!

Nu profiteert wit wel.

23. .. Lb7 24. Pc6 Lxc6 25. dxc6 Pf8

De zwarte stukken staan nu wel heel merkwaardig op een kluitje. En ook ver verwijderd van de vleugel waar zwart dient te spelen.

26. b4 Pe6 27. b5

Hier had de zwartspeler ook de handdoek in de ring kunnen werpen.

27. .. h5 28. h4 Pd4 29. Dc4 e6

30. Lc3 Dc7 31. e5 Kh7 32. Lxd4 cxd4 33. exd6 Dxd6 34. c7 Tbc8

35. b6 d3 36. Dc6 De7 37. Tbd1 Lf6 38. Txd3 Lxh4 39. Td7 Db4

40. Txf7+ Kh6 41. Txe6

Zwart geeft het op. (1-0)

Dan nu hoe zwart de stelling beter kan behandelen.

wikkelingsplan moeten kiezen. 11. Te1 O-O 12. e4 Na de logische voortzetting van wit moet zwart nu oppassen dat zijn tegenstander niet te snel tot e4-e5 komt. Een nadeel van deze opmars is dat wit veld d3 heeft verzwakt en daar kan zwart proberen gebruik van te maken.

12. .. Pfd7 13. Dc2 Pc4 Zwart speelt zijn paard naar een actief veld. Belangrijkste reden is om Da5 mogelijk te maken en ook om het witte spel wat te verontrusten. Het paard staat hier hinderlijk voor de witspeler. En passant wordt ook de actie e4-e5 nog een keer extra ontkracht.

14. Lg5

Verjagen met 14. b3?! is geen optie na 14. .. Da5! De gebruikelijke zet in deze stelling was 14. Lf4.

14. .. h6 15. Lf4 Da5 16. Tac1 g5

bijna steeds .. Pd3. 21. .. Lxe5 22. Kh1 Wit wil ooit f2-f4 doorzetten en anticipeert daar alvast op. Maar deze aarzeling geeft zwart de gelegenheid het initiatief te nemen. Een alternatief is 22. Dd2.

16. .. Lc8

Hier moet zwart op zoek naar andere ideeën. Bijvoorbeeld: 16. .. f5 17. f4 Pd7 18. Tab1 Pf6 19. e4 fxe4 20. Pxe4 Pxe4 21. Dxe4 Tf7 22. a4 Lc8 23. g4 en wit staat (slechts) iets beter.

17. a4 h6 18. Kh2 Tb8 19. Tab1 Kh7 20. f4 Pd7 21. Pb5

Garza - Vallejo Pons

2009

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 b5 4. cxb5 a6 5. bxa6 g6 6. Pc3 Lxa6 7. Pf3 d6 8. g3 Lg7 9. Lg2 Pbd7 10. O-O Pb6

Zwart heeft de 'handige' volgorde gekozen (dus niet met een snel 0-0) zodat hij het plan van wit met Tb1 en b2-b3 heeft kunnen verhinderen. Wit zal een ander ont-

Dat was eigenlijk het nadeel van het inlassen van eerst Lg5. Het lijkt op een verzwakking van de koningsvleugel, maar omdat het zwarte spel op de andere kant al op gang is gebracht, krijgt wit niet de tijd om van die verzwakking te profiteren.

17. Le3 Tfb8 18. b3 Pxe3 19. Txe3 Ld4!? Een lastige stoorzet.

20. Tee1 Pe5 21. Pxe5 Uit den boze is 21. Pxd4? wegens 21. .. cxd4 en het paard heeft geen fatsoenlijk veld. Er volgt

22. .. c4!?

De thematische opstoot. Het witte pionnenfront op de damevleugel wordt aangetast. Nog sterker was 22. .. Lxc3! 23. Dxc3 Dxa2 en omdat pion f2 nu hangt, moet wit tijd verliezen. 23. bxc4 Tc8 24. Lf1?! Een stap verder de malaise in. Als wit toch nog profijt had willen trekken uit zijn koningszet had hij nu dan toch echt aan de noodrem kunnen trekken met 24. f4!? Na 24. .. gxf4 25. gxf4 Lxf4 26. Tg1! Kh8 (26. .. Lxc1? 27. Dxc1 Kh7 28. Df4! kost zwart al de kop.) 27. Tcf1 Le5 28. Dd2! Lg7 29. Tf3 en de witte aanval is al onweerstaanbaar geworden. Dat heeft voornamelijk te maken met het gebrek aan verdedigers van zwart op de koningsvleugel. 24. .. Lxc4 25. Pb1?

Als het van dit soort zetten moet komen, weet je bijna zeker dat je gaat verliezen. Opnieuw was de felle tegenstoot met 25. f4! het aangewezen plan. Na 25. .. gxf4 26. gxf4 Lxf4 27. Lh3 Tc5 28. Tg1+ Kh8 (niet 28. .. Lg5? wegens 29. Dd2! Kf8 30. Txg5 hxg5 31. Dxg5 en wit trekt opnieuw aan het langste eind) leidt 29. Dg2 Lg5 30. Df3 Lxc1 31. Dxf7 Dxc3 32. Lf5 Df3+

33. Tg2 Df1+ 34. Tg1 Df3+ tot een fraaie herhaling van zetten.

25. .. Lxd5

Zwart komt niet alleen een pion voor, maar het bezit van het loperpaar in deze stelling is een niet te onderschatten factor.

26. De2 Le6 27. a3 Tab8

Heel rustig mobiliseert zwart zijn strijdkrachten.

28. Kg1 Tb2 29. De3 Tcb8 30. Ted1 T8b3

doelen. Niet alleen wordt de lange diagonaal geopend voor de loper (waarmee wits standaardactie e4-e5 uit de stelling wordt gehaald), tegelijkertijd kan het paard via c7 en b5 op de damevleugel in het spel gebracht worden.

15. Lf4

31. De1

Na deze ruil stort het zaakje definitief ineen. Ook na 31. Ld3 Da4! heeft wit een zware pijp te roken.

31. .. Dxe1 32. Txe1 Ld4 33. Le2

Zwart breit er nu een mooi slot aan.

33. .. Lg4! 34. Pc3 Na 34. Lxg4 Lxf2+ 35. Kf1 Lxe1 36. Kxe1 Txb1 is het natuurlijk voorbij.

34. .. Txc3

Wit gaf zich gewonnen. (0-1)

Toegift

In deze partij laat de toekomstige wereldster Carlsen zien hoe je een stelling naar je hand kunt zetten. Maar hij faalt in de afwerking.

Steffen Pedersen – Magnus carlsen, Blindsimultaan 2007

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 b5 4. cxb5 a6 5. bxa6 g6 6. Pc3 Lxa6 7. e4 Lxf1 8. Kxf1 d6 9. Pf3 Pbd7 10. h3 Lg7 11. Kg1 O-O 12. Kh2 Da5

Carlsen kiest voor de normale Wolgagambiet opbouw.

13. Te1 Tfb8 14. Te2

Met deze torenzet wordt b2 gedekt en daarmee bevrijdt wit zijn loper.

14. .. Pe8

Deze paardzet dient meerdere

18. .. Da6!

Dat zijn de manoeuvres waar het Wolgagambiet om bekend staat. Zwarts spel ligt veelal over de witte velden.

19. Lg3

Nu de loper onttrokken wordt aan de indirecte aanval over de vierde rij dreigt wit wel e4-e5. 19. .. f6

Daarmee is de actie (voorlopig) aan banden gelegd, hoewel de zwarte koningsstelling er niet fraaier op wordt. Wits stukken kunnen evenwel nauwelijks ingrijpen.

20. Pe1 Dc4 21. Dd3 Pc7

15. .. Tb4!

Carlsen kiest ervoor de druk op wits stelling verder op te voeren. Dat de toren hier heel goed staat, zien we dadelijk. Het terugwinnen van de pion met 15. .. Lxc3 kan soms toch een flinke concessie zijn. De verdedigende loper wordt opgegeven en tevens kan wit daarna wel tot e4-e5 komen, waarna de zwarte koning inderdaad bedreigd zou kunnen worden. 16. bxc3 Dxc3 17. e5.

16. Tc1 Lxc3!?

Op het oog een zeer vreemd moment om de loper nu voor het paard te geven. We zien weldra wat de zwartspeler hiermee beoogt.

17. bxc3

Na 17. Txc3 Dxa2 is een eventuele aanval met 18. e5?? uit den boze vanwege 18. .. Txf4. 17. .. Ta4

Pion a2 hangt en die kan wit niet zonder slag of stoot inleveren.

18. Tcc2

Zwart had zich ook kunnen inlaten op een eindspel, waarin hij weliswaar een pion achterstaat, maar wel risicoloos op winst kan spelen na 21. .. Dxd3 22. Pxd3 Pb6.

22. Tb2 T8a7 23. f3 Kf7 24.

Kg1

24. .. Pa8?!

Dit lijkt mij wel heel optimistisch. Het was de hoogste tijd om de dames te ruilen en daarna kan zwart weinig overkomen. Het winnen van deze stelling is desondanks bepaald geen sinecure.

25. Dd2!

Dat is goed gezien: de dame streeft naar h6.

25. .. Pab6 26. Pd3

En het paard kan eventueel via f4 naar e6 gespeeld worden.

26. .. Da6 27. Tc2 Pc4 28. Dh6

Pf8 29. h4

Het is duidelijk dat het begint te kraken bij zwart.

29. .. Pa3 30. Tcd2?!

Dat is wel erg passief. Wit had de overhand kunnen krijgen met 30. Tb2! Hij had dan wel moeten berekenen dat 30. .. Dxd3? fout afloopt voor zwart: 31. Tb8 en is het ondekbaar mat.

30. .. Pb1?

Carlsen ziet het ook niet helemaal meer.

31. e5?

Ook niet juist, tijdgebrek aan weerszijden speelt waarschijnlijk een hartig woordje mee. Opnieuw was 31. Tb2! vrijwel winnend.

31. .. Pxd2 32. exf6 32. .. Pf1??

Alleen te verklaren uit het feit dat het om een blindpartij ging. Misschien voerde hij de zet verkeerd uit, of had hij de stelling niet meer goed in het hoofd. Nu kon zwart vermoedelijk met een andere paardzet 32. .. Pxf3+! 33. gxf3 exf6 een stelling bereiken waarin de winst niet veraf zal zijn.

33. Dg7+

Een koude douche. 33. .. Ke8 34. Txe7+ Txe7 35. Dxe7 mat. Zwart geeft het op. (1-0)

Illustratieve partijen:

• Meier, Georg - Lanka, Zigurds, 2009

• Garza Marco - Vallejo Pons, 2009

Geraadpleegde bronnen:

• Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambit van Robert Bellin & Pietro Ponzetto.

• Megadatabase van Chessbase

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www.schaaksite.nl onder het kopje “Techniek”.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Overtuigend bewijsmateriaal

Bij de meeste soorten schaakproblemen is het gestelde doel op de een of andere manier aan mat gerelateerd. Een van de uitzonderingen is het genre van de bewijspartij, waarbij met slotstand en zettenaantal als gegevens het vinden van het partijverloop voor de oplosser de opdracht is. Het moge duidelijk zijn dat er van een correcte bewijspartij geen sprake is als in een correcte zettenreeks verwisseling van zetten mogelijk is. Op het gebied van de bewijspartij is in de loop der jaren veel fraais gecomponeerd waarvan hieronder een selectie.

Om er in te komen eerst een eenvoudig maar toch aardig werkje.

Michel caillaud Problemesis 2001

Bewijspartij in 6.0 zetten b) Pg8 in plaats van Pb8

De opdracht voor de oplosser in a) is om vanuit de beginstand de diagramstand te bereiken na de zesde zet van zwart. Dat kan alleen zo: 1. d4 Pa6 2. Lh6 Pxh6 3. e3 Pf5 4. Lxa6 Pxd4 5. c4 Pc6 6. Da4 Pb8. Het paard dat in de slotstelling op b8 staat komt van g8 dus en dat het in b) dan wel andersom zijn zal is te raden: 1. d4 Ph6 2. Lxh6 Pc6 3. e3 Pxd4 4. La6 Pf5 5. c4 Pxh6 6. Da4 Pg8.

R. Osorio en J. Lois Retrolist 2006

Lf4 Lc2 9. Dd1 Dc1 10. Ke2 Dd2+

Bewijspartij in 10.0 zetten

Voor het vinden van de oplossing in het tweede voorbeeld is het vooral van belang om te beredeneren hoe de witte toren gaat verdwijnen. De juiste weg naar het beoogde doel is: 1. a4 c5 2. Ta3 c4 3. Tf3! c3 4. e3

cxd2+ 5. Kxd2 Db6 6. Kc3 Df6+ 7. Kb4 e5+ 8. Ka5 e4 9.

Lb5 exf3 10. Pxf3 Dd8 mat.

Kostas Prentos

1e prijs Oakham 2009

Bewijspartij in 10.0 zetten

Bestudering van bovenstaande stelling maakt snel duidelijk dat de witte dame in ieder geval d1 moet verlaten maar de oplosser zal niet meteen zien dat ze al onmiddellijk via a4 naar g4 moet. Om tegen het eind vanaf dat veld de driehoek te voltooien. Oplossing: 1. c3 c6 2. Da4 Db6 3. Dg4 Dxb2 4. a4 b6 5. Ta3 La6 6. Tb3 Lxe2 7. d3 Ld1 8.

Bewijspartij in 16.5 zetten

Na het lichte gevalletje aan het begin, nu van Caillaud een steviger werk. Het is snel duidelijk dat via d1 in ieder geval de torens doorgelaten moeten worden maar met het feit dat de zwarte dame ook langskomt om de loper op f1 op te halen dient ook rekening gehouden te worden. Een en ander leidt uiteindelijk naar een bewijspartij waarin de dame drie keer het driehoekje d2-e1-d1 moet maken: 1. d4 d6 2. Le3 Le6 3. Pd2 Lxa2 4. Pb3 Kd7 5. Dd2 Kc6 6. 0-0-0 Kb5 7. De1 c6 8. Td3 Da5 9. Dd1 De1 10. Pf3 Dxf1 11. Pe5 De1 12. Pg4 Da5 13. Dd2 Dd8 14. Td1 a5 15. De1 a4 16. T1d2 a3 17. Dd1. Altijd interessant om in zo’n geval te bekijken waarom de zetvolgorde helemaal vastligt.

Het is mijn ervaring dat voor het zien en waarderen van finesses in bewijspartijen het oplossen er van de meest geschikt methode is. Daarom hieronder een drietal om zelf op te lossen. Succes!

Michel caillaud en Jacques Rotenberg Europe Echecs 1991

a) Bewijspartij in 7.0 zetten b) Bewijspartij in 7.5 zetten

Aleksey Gasparyan 1e EV Oakham 2009

Bewijspartij in 9.0 zetten

Noam D. Elkies US Problem Bulletin 1995

Oplossingen

Michel caillaud Strate Gems 1999

De lezer aan zet

11. e3 Logisch en ook de enige goede zet. Wit verliest zijn pluspion na 11. d5 Pa5 12. Db4 Lxc3+! en nu heeft hij geluk dat er een zetherhaling inzit na 13. bxc3 (13. Dxc3 Dxd5 is wat beter voor zwart) 13. .. Dxd5 14. Td1 Dxa2 15. Td2 Da1+ 16. Td1 met remise. Ook na 11. Td1 wint zwart meteen zijn pion terug met 11. .. Pxd4 12. Pxd4 Lxd4 13. e3 Lxc3+ schaak! Met 11. 0–0–0 zou wit de pion houden, maar zijn koning staat te onveilig op de damevleugel.

12. d5 Dit is veel beter dan slaan op e5. Met zijn loperpaar heeft zwart redelijke compensatie voor de pion na 12. Pxe5 (2 punten) 12. .. Pxe5 (12. .. Le6?! 13. Pxc6 bxc6 14. Da3) 13. dxe5 Lxe5 maar wit staat wellicht nog iets beter na 14. Lc4. Minder nauwkeurig is 12. dxe5 (1 punt) omdat zwart nu meer mogelijkheden heeft dan slaan op e5. Bijvoorbeeld 12. .. Le6 en na nemen op b7 wordt het heel scherp: 13. Dxb7 Pxe5 14. Pd4! Tb8 15. Dxa7 Txb2 16. 0–0–0! en nu is het eeuwig schaak na 16. .. Tb6 (16. .. Txf2!? 17. Pxe6 Dc8 is een sterk alternatief; of ook 16. .. Db8 17. Dxb8 Tfxb8 18. Pxe6 fxe6 19. Td8+ Txd8 20. Kxb2 Pg4) 17. Pxe6 Dc8! 18. Dxb6 Dxc3+ 19. Kb1 Pc4 20. Lxc4 Da1+ 21. Kc2 Dc3+ maar zwart kan op zet 16 prima op winst spelen met een van de alternatieven.

12. .. e4 12. .. Pa5 13. Db4 b6 14. Lb5 is behoorlijk goed voor wit, zodat zwart ook na 12. .. Pa5 13. Db4 zou moeten kiezen voor 13. .. e4, maar nu heeft wit alternatieven in de vorm van 14. Pd4 en 14. Dxe4. Na 14. Pxe4 Dxd5 15. Pc3 Lxc3+ heeft zwart wel enige compensatie voor de pion.

13. Pd2 Voor het aannemen van dit tweede pionoffer krijgt u evenveel punten: 13. Pxe4 (2 punten) 13. .. Pa5 14. Da3 (14. Db4 Dxd5 15. Pc3 Lxc3+ is gelijk aan de vorige opmerking bij zet 12 van zwart) 14. .. Dxd5 15. Pc3

Lxc3+ 16. Dxc3 Le6 17. Le2 Tac8 en wit staat beter na 18. Df6. Zwart krijgt teveel compensatie na 13. Pg1 Lxc3+ 14. bxc3 Pe5.

14. .. Lf5 Dit is iets te ambitieus. Juist was 14. .. Lxc3 15. bxc3 Dxd5 16. Pxe4 f5 17. Pd6 Le6 en in deze scherpe stelling staat wit waarschijnlijk wat beter, maar zwart doet volop mee.

15. Td1 Opnieuw levert slaan op e4 evenveel punten op als de zet die Caruana speelt: 15. Pdxe4 (5 punten) 15. .. Lxe4 16. Dxe4 Tc8 17. Td1! Dc7 18. Db4 Lxc3+ (18. .. Dxc3+) 19. Dxc3 Dxc3+ 20. bxc3 Txc3 en alhoewel zwart wat compensatie heeft is het duidelijk dat we voor maar twee resultaten spelen (wit wint of het wordt remise).

15. .. Tc8 Wit houdt ook voordeel na 15. .. Lg4 16. Tc1 Lxc3 17. Txc3 Dxd5 18. Dxe4 maar objectief was dit beter dan de partij.

16. Le2 Uiteraard bereidt Caruana graag de rokade voor. Toch zijn er goede alternatieven in de vorm van het hebberige 16. Pdxe4 Lxe4 17. Pxe4 Tc2 18. Pc3, en het geduldige 16. h3. De zet 16. .. Te8 kan nu namelijk sterk met 17. Lb5 worden beantwoord. Voor beide zetten krijgt u 4 punten

17. 0–0 Caruana kiest opnieuw voor de meest natuurlijke zet. Ook hier zijn er punten te verdienen met scherpere alternatieven: Ook goed is 17. d6 (5 punten) bijvoorbeeld: 17. .. Lf8 (17. .. Lxc3 18. bxc3 b6; 17. .. Te5 18. 0–0; 17. .. Pc6 18. Dxb7 Lxc3 19. bxc3 Dxd6 20. Pxe4 De5 21. Pd6 Dxc3+ 22. Td2) 18. Pdxe4. Wit staat ook beter na 17. g4 (2 punten) 17. .. Lf8 18. d6 Lxd6 19. Dd4. Zelfs 17. Pdxe4 (3 punten) 17. .. Lxe4 18. Pxe4 Tc2 is mogelijk vanwege 19. Pc3 Lf8 20. d6.

18. Da4 Even sterk is 18. Dd4 Lc5 (18. .. a6 19. Pdxe4; 18. .. Lg7

19. Dxa7) 19. Da4 Ld7 20. Dc2 f5 en na 21. Pb3 Ld6 22. Pd4 blijft wit beter staan. Ook 1 punt.

18. .. a6 Sterker was 18. .. Ld7 19. Dc2 (of 19. Lb5 Lxb5 20. Dxb5 a6 21. De2 f5) want na 19. .. f5 20. Pb3 heeft zwart redelijk compensatie voor de pion dankzij 20. .. b5.

19. Pdxe4 Nu levert alleen het nemen van de tweede pion voordeel. Na bijvoorbeeld 19. Dc2 Ld6 staat zwart amper minder (hij heeft ruimtevoordeel en het loperpaar, terwijl de witte vrijpion goed geblokkeerd is).

19. .. b5 Betere kansen op remise (maar hooguit daarop) biedt 19. .. Lxe4 20. Pxe4 b5 21. Pf6+ (of het scherpere 21. Dd4 Lg7 22. Db4 Tc2 23. Ld3 Txb2 24. Da3) 21. .. Dxf6 22. Dxa5 Dxb2.

20. Pf6+ U verdient alleen punten wanneer u dit tussenschaak gepland had. Niet 20. Dd4 Lg7 21. Db4 Pc4! en wit moet al oppassen. Juist is nu 22. Lf3 Pxb2 23. Dxb2 Lxe4 24. Lxe4 Txe4 (24. .. Lxc3 25. Db1 Dd6) 25. Db1 Tec4 en zwart heeft voldoende activiteit voor de pion.

20. .. Kh8 Logischer lijkt 20. .. Dxf6 21. Dxa5 b4 22. Pa4! (22. Dxa6 Ld6! 23. Pa4 Ta8 24. Dc6 Tec8 25. Db5 Tcb8 met zetherhaling.) 22. .. Tc2 maar wit staat beter in het eindspel na 23. Dxa6 Dxa6 24. Lxa6 Ta8 25. Lb5 Ta5 26. Lc6 (26. Le8 Ta8) 26. .. Txc6 27. dxc6 Txa4 28. c7 en de vrijpion gaat een stuk opleveren.

21. Dh4 Dankzij deze sterke switch naar de koningsvleugel heeft wit groot voordeel.

22. d6 Twee andere zetten komen in aanmerking, maar zijn minder sterk dan de zet van Caruana: 22. e4 (7 punten) 22. .. g5 (22. .. Ld7 23. Df4 en wit staat bij goede stelling gewoon twee pionnen voor.) 23. Dh5 Dxf6 (23. .. Lg6 24. Df3+-) 24. exf5 Pc4 25. Lxc4 Txc4 en wit staat beter maar niet gewonnen. 22. g4 (7 punten) 22. .. g5 (wit wint na 22. .. Ld7 23. g5 Te5

24. Pxd7 Txg5+ 25. Lg4 h5 26. Kh1) 23. Dh3 Dxf6 24. gxf5 Pc4 en opnieuw staat wit beter, maar heeft zwart redelijk tegenspel.

22. .. Te6 De pointe van 22. d6 blijkt na 22. .. g5 23. Dh5 Dxf6 en nu wint wit dankzij de vork 24. d7 Lxd7 25. Txd7.

23. d7 Zwart heeft redelijke kansen op remise na 23. e4 (5 punten) 23. .. Dxf6 (23. .. Txf6 24. exf5 Txd6 25. Dg4) 24. d7!? Td8 25. Dxf6+ Txf6 26. exf5 gxf5. Niet goed is 23. g4 g5 24. Dg3 Lc2 en zwart doet weer volop mee.

23. .. Tb8 Een veel betere praktische kans was 23. .. Txc3! 24. bxc3 g5 25. Dd4 Pc6 26. Dd5 Txf6. Na een logische voortzetting als 27. e4 Lg6 28. e5 Te6 staat wit namelijk wel beter, maar nog lang niet gewonnen. Caruana had in dat geval het verbluffende 27. f4!! moeten vinden, waarna wit een ijzersterk initiatief krijgt. Bijvoorbeeld: 27. .. Lg6 28. c4! Td6 (28. .. gxf4 29. cxb5 axb5 30. Lxb5+-; 28. .. Pe7 29. Db7 bxc4 30. fxg5 Txf1+ 31. Lxf1 c3!? 32. Ld3+-) 29. Df3 Dxd7 30. cxb5 axb5 31. Lxb5 en wint.

24. Df4 Dit dreigt vervelend 25. Dxb8 met promotie van de d-pion. Andere zetten winnen inmiddels ook: 24. e4 Txf6 25. exf5 Txf5 26. Dg3 dreigt opnieuw op b8 te slaan. 24. Dg3 Tb7 25. Pcd5 lijkt op de partij. Direct 24. Pcd5 is ook mogelijk. Voor een van deze drie zetten krijgt u 5 punten

25. Pcd5 Het paard van f6 terughalen wint ook. Een drietal zetten met het f6-paard is goed: 25. Pg4 (ook 8 punten), 25. Ph5 (5 punten), en 25. Pfd5 (5 punten). U verdient geen punten met 25. Pfe4 Lxe4 26. Pxe4 Txd7 27. Txd7 Dxd7 28. Td1 De7, of 25. Pce4 Lxe4 26. Pxe4 Txd7 27. Txd7 Dxd7 28. Td1.

26. e4 Andere zetten winnen ook, maar deze logische zet is duidelijk de beste. Daarom

alleen 4 punten voor de tekstzet.

27. Dxh6+ U krijgt 2 punten voor het met schaak ophalen van deze pion en geen punten voor het direct slaan van f5.

29. fxe6 De sterkste zet. U krijgt 4 punten voor dit dameoffer en niets voor een van de vele (winnende) damezetten die wit ook tot zijn beschikking heeft.

80-100 >2400

70-80 2300-2400

60-70 2200-2300

50-60 2100-2200

40-50 2000-2100

30-40 1900-2000

20-30 1800-1900 0-20 <1800

Diagram 1

De Ruiter - Afek

1. Dg8+!, 1-0.

Diagram 2

Donker - Van Delft

1. Pxa6! Kxa6 2. Lc4+ Ka7 3. Da4 + La5 4. Dxa5 mat.

Diagram 3

Guramishvili - De Ruiter

1. Txd4!, 1-0.

Diagram 4

Van Kampen - Afek

1. Lxa6! won een kwaliteit, immers 1. .. Dxa6 2. Pxe7 mat.

Diagram 5

Nijboer - Mellema

1. Pxe5! en spoedig 1-0, bijvoorbeeld: 1. .. fxe5 2. Lxe5+ Kh6 3. De3+ Kh5 4. Dg5 mat.

INFORMATIEF

Diagram 6

Grandelius - Ernst 1. .. Txf2+! 2. Kxf2 b2 de pion loopt door waarna het eindspel technisch gewonnen is voor zwart.

Diagram 7

De Jong - Grandelius

1. .. Lxf2+! 2. Kxf2 Pxh4+ 3. Pf7+ Txf7+ 4. Dxf7 Peg6 nu de rook is opgetrokken heeft zwart een stuk meer.

Diagram 8

Riemersma - Van Kampen 1. g4! Dwingt zwart de dekking van a5 los te laten. 1. .. Dxg4 2. Pxa5 Lxf1 3. Dxf1 Niet alleen heeft wit de kleine kwaliteit meer, de zwarte stelling is een positionele ruïne. Het vervolg: 3. .. f5 4. Pc6 Tae8 5. Pe5 Dh4 6. Pg6, 1-0.

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Een korte aflevering dit keer, er gebeurde vijftig jaar geleden niet zo veel in november en december. Kenmerkend is de inleiding van hoofdredacteur Slavekoorde bij de wedstrijd Nederland – Engeland. “Het is niet gemakkelijk elke twee jaar iets nieuws te schrijven over een gebeurtenis, welke – naar de uiterlijke kentekenen te oordelen – als twee druppels water op haar voorgangster gelijkt”. Als de verslaggever vervolgens nog anderhalve kolom vult met wetenswaardigheden als “Toen we binnenkwamen zat Mevrouw Vreeken slakken te eten. Dat vonden wij moedig. Wij behoren niet tot het genus dergenen die zulke glibberijen met graagte consumeren”, dan weet u het wel.

Nederland verloor die wedstrijd met 8½ - 11½. Vooral de jonge

generatie liet afweten. Mevrouw Vreeken won ondanks de slakken wel aan het damesbord.

In het verslag van de bondsraad zien we de geleidelijke professionalisering van de schaakbond op gang komen. De KNSB gaat het lidmaatschap van de Nederlandse Sportfederatie aanvragen en het bestuur deelt mee na het afsluiten van het negentigste verenigingsjaar, in 1963 dus, “de inrichting van een bondsbureau (...) te verwezenlijken”.

Remise

Een interessante terugblik op de olympiade gaat vooral over de nieuwe regel dat voor de 30e zet geen remise mag worden gespeeld. Tenzij er goede redenen voor zijn. De spelers tastten

de grenzen natuurlijk af. Nou ja, aftasten. Fischer besloot twee keer tot remise, zonder met de wedstrijdleiding te overleggen. Na enig diplomatiek overleg ging hoofdwedstrijdleider Flohr akkoord. Wat de Deutsche Schachblätter tot het volgende commentaar verleidde: “Bobby Fischer heeft de nieuwe FIDEbepaling meteen knock-out geslagen, want het is duidelijk dat men voortaan iedere speler zal moeten toestaan wat men Fischer toestond.”

Tot slot nog een klein bericht om jaloers op te worden. In het seizoen 1961-62 bleken 400 zestallen aan de schoolschaakcompetitie te hebben deelgenomen. Dat waren minimaal 2400 jeugdschakers. Ach, die mooie jaren zestig. (MbdW)

Recht toe recht aan

60. .. Th4+ De zwarte koning staat pat, dus wil hij zijn toren kwijt! Daar gaat hij als een gek schaakjes mee geven. We noemen dat een 'dolle toren'. 61. Kg1 Of 61. Kg3 Tg4+ 62. Kf3 Tf4+. 61. .. Th1+ 62. Kf2 Tf1+ 63. Ke3 Tf3+ 64. Ke4 Txf7 Met paardwinst en een remisestelling. 64. .. Tf4+ 65. Ke5 Txf7 (65. .. Tf5+ 66. Txf5) 65. g4 Kh6 66. Tf5 Tg7 67. Kf4 Tg8 68. Th5+ Kg6 69. Tg5+ Kf7 70. Tf5+ Kg7 71. Kg5 Te8 72. Tb5 Te7 73. Kh5 Tc7 74. g5 Td7 75. Tb6 Tc7 76. Tg6+ Kh7 77. Te6 Kg7, ½–½, Seréyo Bekkink - Robby Kevlishvili, NOVA NK C Haarlem 2011. (Piet Peelen)

Vervolg van pagina 23

Je bent blijkbaar met je ouders verhuisd van België naar New York.

“Ik verblijf nu lange periodes met mijn ouders in New York, maar wanneer ik in Nederland ben, woon ik in Tilburg in een kamer naast die van mijn zus. Het is handiger om een basis in Europa te behouden voor mijn schaken. En zo verbeter ik mijn kennis van het Nederlands.”

Kan die verhuizing naar New York gevolgen hebben voor je verdere schaakcarrière?

“Voor de KNSB is het buitenland het buitenland. Of dat nu België of New York is, maakt ze niet uit. Door die grote plas tussen Nederland en mij val ik niet uit het Nederlandse team of buiten de schaakfaciliteiten in Nederland. Ik heb de Nederlandse nationaliteit, ben in Nederland geboren en ben trots Nederlander te zijn. Ik ben gek op Hollandse kaas!”

Ook

Laat u zich betoveren! De schaakengine Houdini kwam twee jaar geleden met stip binnen op de hoogste positie van de engineranglijsten en is sindsdien onaangevochten de nummer één van de wereld. Het geheim achter het succes: met Houdini wordt schaken toverij! Het programma van de Belgische programmeur Robert Houdart vindt namelijk ook daar nog trucs, waar andere engines het laten afweten.

De nieuwe versie Houdini 3 gaat nog een stapje verder: dankzij talrijke gedetailleerde verbeteringen kon het programma maar liefst 50 Elopunten sterker worden. De verbeteringen komen in verschillende fases van de partij op velerlei manieren te voorschijn. In de opening toont Houdini 3 een verder ontwikkeld gedifferentieerd begrip voor ruimte en activiteit. In het middenspel ontdekt het programma sneller wanneer bepaalde stukken dreigen te worden gedomineerd en in het eindspel leidt een snellere en diepere search tot een

adequate beoordeling en oplossing van problemen. Tijdens de ontwikkeling van de nieuwe engine speelde Houdini niet minder dan 10 miljoen testpartijen om de engine perfect te tunen.

Houdini 3 biedt met de „tactiek modus“ een geheel nieuwe mogelijkheid om de focus van de analyse gericht op tactische motieven en concepten in te stellen. Dat is bijzonder handig als u scherpe stellingen analyseert, maar ook als de engine lastige tactische opgaven op moet lossen is deze nieuwe optie een veelbelovend stuk gereedschap. Houdini 3 wordt met de actuele Fritz 13 programma interface geleverd en u kunt zodoende volledig gebruik maken van de bekende trainings-en analysefunctionaliteit van Fritz 13. Het lidmaatschap voor de schaakserver Playchess (12 maanden Classic-lidmaatschap) is inclusief, bovendien kunt u gebruik maken van de grootste analysedatabase ter wereld „Let’s Check“* en de ChessBase-Engine-Cloud.

Houdini 3 wordt in de programmavarianten „Standaard“ en „Pro“ aangeboden. Let op: de „Standaard“-versie is een multiprocessor versie, want de engine kan tot 6 processorkernen en maximaal 4 GB werkgeheugen benutten. Toch ligt de prijs van het programma duidelijk nog onder die van andere „Deep“-versies van andere top-

programma’s. Houdini Pro is daarentegen de juiste keus voor alle high-end gebruikers met loeisterke hardware. De engine kan tot 32 kernen en 256 GB werkgeheugen benutten en zodoende de maximale rekenkracht en speelsterkte ontplooien.

Houdini 3 - Standard multiprocessor versie

Benut tot 6 processorkernen en tot 4 GB RAM. 12 maanden Playchess (Classic)

ISBN 978-3-86681-336-6 € 79.90

Houdini 3- Pro multiprocessor versie

Benut tot 32 processorkernen en tot 256 GB RAM. 12 maanden Playchess (Classic)

ISBN 978-3-86681-337-3 € 99.90

Systeemvereisten:

Minimum: Pentium III 1 GHz, 1 GB RAM, Windows Vista, XP (Service Pack 3), DirectX9, grafische kaart met 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows-Media Player 9 en Internet toegang om het programma te activeren, Playchess, Let’s Check, Engine Cloud en updates.

Aanbevolen: PC Intel Core i7, 2.8 GHz, 4 GB RAM, Windows 7 of 8, DirectX10 grafische kaart (of compatibel) met 512 MB RAM of meer , 100% DirectX10 compatibele geluidskaart, Windows Media Player 11, DVD ROM Laufwerk en internet toegang om het programma te activeren, Playchess, Let’s Check, ChessBase Engine Cloud en updates.

*Benutten van „Let’s Check” tot 31.12.2015