Schaakmagazine 2012 - augustus

Tea Lanchava eindelijk eerste

Anish Giri een maatje te groot

Nederlands trio zet toon in Dieren

KNSB activiteiten in het najaar

De cursussen van de KNSB

Hieronder treft u het actuele cursusoverzicht van de KNSB aan. Wij vragen uw speciale aandacht voor twee bijeenkomsten.

Op zaterdag 22 september vindt in Utrecht de Scheidsrechtersdag plaats. Deze dag wordt eens in de twee á drie jaar gehouden en is uitermate geschikt om medewedstrijdleiders te ontmoeten en ervaringen met elkaar te delen. De dag wordt gehouden in de Hogeschool Domstad. De aanvang is 13.00 uur, de kosten zijn € 15,00. De deelnemers kunnen uit de volgende workshops drie onderwerpen kiezen: Swiss Master, Playchess, toernooiorganisatie, vragen van deelnemers, digitale klokken, mentale weerbaarheid. U wordt verzocht zich zo spoedig mogelijk aan te melden onder vermelding van uw voorkeur bij sschiermeier@schaakbond.nl.

De Haagse Schaakbond organiseert voor hun schaaktrainers een bijscholingsdag op zaterdag 13 oktober. Aan deze dag kunnen 30 trainers meedoen. Leden van de HSB kunnen zich inschrijven tot en met 13 september, daarna staat de inschrijving ook open voor leden van andere regionale bonden. Vol is vol.

Wilt u dat uw regionale bond ook een dergelijke dag organiseert, neem dan contact op met Sacha Schiermeier.

oktober

oktober

oktober

Stap 1 Arnhem

C Utrecht

Stap 1 Leiden

3 Utrecht

oktober Bijscholing HSB Trainers Den Haag

1

Alle informatie over de kadercursussen is te verkrijgen bij de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023-5254025, e-mail sschiermeier@ schaakbond.nl

Voor informatie over en inschrijven voor de cursussen kunt u ook terecht op de

Leiden Chess Tournament

De speelzaal van het Leiden Chess Tournament zat met 158 deelnemers propvol, net als alle voorgaande jaren trouwens. Flink vol zat het ook met grootmeesters (elf) en andere titelhouders die de weg naar alweer de zesde editie van dit toernooi hadden gevonden. Van hen leverde voormalig wonderkind David Howell de beste prestatie, met een score van 7½ uit 9 en een prestatierating van ruim boven de 2700. Op een half punt volgde de Indiase grootmeester Negi en weer een halfje daarachter treffen

we zes andere grootmeesters aan, onder wie Predrag Nikolic. Er werd gehoopt op een grootmeesterresultaat voor Benjamin Bok, maar die kwam door een nederlaag op de slotdag tegen Negi net een half puntje tekort. Naast hem treffen we onder andere Jan-Willem de Jong, Sjef Rijnaarts en John van der Wiel aan, allen met 6 punten.

Alles wat u nog meer over dit toernooi wilt weten kunt u vinden op www.leidenchess.nl.

website van de KNSB: www.schaakbond.nl/ opleidingen.

De cursussen gaan door bij minimaal 8 deelnemers. Informeer bij het bondsbureau of er voldoende deelnemers zijn.

Hogeschool Zeelandtoernooi

Het Hogeschool Zeelandtoernooi is een succes geworden voor Dimitri Reinderman. Na een matig Nederlands kampioenschap bleek hij in Vlissingen wel in vorm. Met een fraaie 7½ uit 9 bleef hij ongeslagen en bracht hij het toernooi op zijn naam. De Israëliër Gil Popilski kwam tot dezelfde score, maar Reinderman had meer weerstandspunten. Zijn toernooiprestatierating was 2696. Floris van Assendelft, die met vijf anderen op een half punt achterstand eindigde kan ook tevreden zijn. Hij scoorde een IM resultaat en omdat zijn rating boven 2400 komt kan hij de titel tegemoet zien. Lees verder op www.hztoernooi.nl.

magazine

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 119 • no.4 • augustus 2012

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Gert Devreese

René Duret

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Dolf Meijer

Piet Peelen

Eric van Reem

Schaaktechniek

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

fax: 023-5254353

e-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning volgende

nummer: week 42

Sluiting kopij: 24 september 2012

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

fax: 023-5254353

e-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Tea Lanchava wist in het vrouwenschaak de hegemonie van Peng te doorbreken.

Voorloper

eerste 6

Anish Giri oppermachtig in NK 8

De schaakplannen van Andrew Paulson 14

trio zet toon in Dieren 20

Hendriks gelooft niet in wijsheden 23

Bond en club

Cursussen in het najaar

Alle stukken van wit doen mee, maar de koningsstelling is verzwakt. Hoe kan zwart die aanvallen?

Het antwoord staat op bladzijde 30.

Het mag dan meteorologisch gezien niet zo’n flitsende zomer zijn geweest, daarvan trokken de schakers zich niets aan. In de Amsterdamse sporthal waar het tweede SPA-toernooi werd gehouden was de temperatuur zoals te zien aangenaam. Ook elders ging het er op de borden heet aan toe. U kunt er over lezen in dit nummer, dat

drie nieuwe Nederlandse kampioenen presenteert, open en gesloten. Op het moment dat u dit nummer van Schaakmagazine ontvangt staat het nieuwe schaakseizoen op het punt van beginnen. Wij vragen daarom uw extra aandacht voor de activiteiten van de KNSB. Hebt u er wel eens gedacht mee te doen aan internetschaak? En weet u dat een

Uitgeprogrammeerd?

Is het afgelopen met de Computer Schaak Vereniging Nederland? Het lijkt erop. In het afgelopen nummer van Computerschaak is de voorzitter van de CSVN aan het woord. Hij maakt bekend dat op een extra ledenvergadering in het najaar zal worden beslist over het voortbestaan van de vereniging.

De CSVN kampt niet alleen met een fiks teruglopend ledenaantal, ook de belangstelling voor de activiteiten is miniem. Die bestaan naast het uitgeven van een blad uit het organiseren van toernooien. Eentje voor programma’s en programmeurs en eentje voor gebruikers van klassieke bordschaakcomputers. Voor dat programmeurstoernooi is nauwelijks nog iemand te porren. Met veel moeite konden er voor het open NK in mei acht deelnemers worden gevonden. Slechts drie programmeurs kwamen zelf opdraven, de andere programma’s werden bediend door bestuursleden van de CSVN. In het zogeheten ‘gebruikerstoernooi’ hebben zo’n tien man onderling veel plezier, maar om daarvoor een vereniging in stand te houden? In het najaar mogen de leden beslissen hoe het verder gaat. Het huidige bestuur heeft al laten weten de kar niet langer te trekken.

cursus uw club erg goed doet? U leest er meer over in dit zomerse nummer van Schaakmagazine

Minze bij de Weg Hoofdredacteur Schaakmagazine

René Duret

Beker als afscheidscadeau

De Hoornse schaakvereniging Caïssa is op zondag 15 januari 1922 opgericht en hield op zaterdag 30 juni 2012 op te bestaan. Ze gaat samen met stadgenoot HSV De Eenhoorn verder als Caïssa-Eenhoorn. Twee weken voor de opheffingsdag speelde Caïssa zijn laatste wedstrijd, de finale van de strijd om de NHSB-cup. Het ging tegen Chess Society Zandvoort. Het Hoornse viertal bestond uit een mix van oud en jong: Bart Voorn (18), Maarten Ploeger (20), Erik van Tooren (56) en Peter Holscher (68). Beide categorieën zorgden voor een punt, het werd dus 2-2. Omdat Caïssa aan het laatste bord verloor ging de zege naar Hoorn. Niet eerder in zijn negentigjarig bestaan

had Caïssa de NHSB cupfinale gewonnen. Uitgerekend in de laatste wedstrijd lukte dat wel, waardoor de beker voor de Hoornse club ook een afscheidscadeau werd. De spelers zaten na afloop te glimmen.

Mozaïek voor Peter

Schaakvereniging De Toren in Arnhem heeft de goede gewoonte het seizoen af te sluiten met een feestelijke slotdag. Zo ook op zaterdag 23 juni. Er werd een levend schaakspel gespeeld, er waren schaakvarianten waarbij Raindrop Chess favoriet was, er kon simultaan worden gespeeld en er werden prijzen uitgereikt. Clublid Monique van Hoorn had

prachtige pastel- en pentekeningen gemaakt van succesvolle clubleden. Kortom, er was veel te genieten en te vieren. Heel bijzonder werd de dag omdat er ook een jubileum was. Peter Lincewicz, de onvermoeibare jeugdtrainer van De Toren, vierde zijn 65ste verjaardag en dat wilde men niet voorbij laten gaan. Dat hij weet hoe je het jeugdschaken moet aanpakken had Lincewicz eerder al bij Messemaker 1847 in Gouda en ASV (ook in Arnhem) laten zien. De successen van De Toren zijn in jeugdschaakland algemeen bekend.

Jacqueline Lincewicz, de zuster van Peter, wilde van de viering iets bijzonders maken. Ze is kunstenaar en houdt zich de laatste jaren bezig met het maken van mozaïeken. Ze riep clubleden op om letterlijk een steentje bij te dragen en schaakstukken aan te dragen voor een mozaïek. Het werden er uiteindelijk 400 waarvan er 170 in het mozaiek werden verwerkt. Het werd een wonderbaarlijk, driedimensionaal geheel, dat ongetwijfeld een prominente plaats zal vinden in het huize Lincewicz.

Verenigingsuitje naar Schaakstukkenmuseum

Wilt u iets leuks doen met of voor de leden van uw schaakvereniging? Denk dan eens aan het Schaakstukkenmuseum in Rotterdam. Een bezoek aan dit museum, dat tussen de beroemde Kubuswoningen ligt, is zeker de moeite waard.

Het Schaakstukkenmuseum is een klein museum met een uiteenlopende collectie van ruim 500 schaakspellen. Van antiek Chinese puzzelbol-schaakstukken tot aan eigentijds design: een waar walhalla voor de schaakliefhebber. Ook voor kinderen zijn er allerlei leuke schaakspellen van Harry Potter tot fantasy- en stripfiguren. Op de foto ziet u het grote stukkenspel dat bij het museum staat. Wie zich nu met zijn vereniging opgeeft krijgt een gratis rondleiding van museumdirecteur/verzamelaar Ridder Dijkshoorn. Daarnaast krijgt iedereen een verhalenbundel bij de collectie cadeau. Aanmelden kan via schaakstukkenmuseum@hotmail.nl onder vermelding van ‘Actie schaakvereniging’.

Het Schaakstukkenmuseum is geopend op woensdag en in het weekend, van 14 tot 17 uur. Een entreekaartje kost e 4,- inclusief consumptie. Kinderen betalen e 2,- en met de Museumkaart en de RotterdamPas is de entree gratis. Het adres van het museum is Overblaak 94, 3011 MH Rotterdam. Meer informatie is te vinden op de website: www.schaakstukkenmuseum.nl.

Openluchtschaakspellen in Nederland

Hoe leuk is het om in het straatbeeld een groot openluchtschaakspel tegen te komen? Het openluchtschaakspel op het Max Euweplein is algemeen bekend, maar er zijn er veel meer in Nederland! In Nederland bestond er tot op dit moment geen overzicht wat er allemaal te vinden is op dit gebied, maar de Motiefgroep Schaken weidde er nu een themanummer aan. Het themanummer is een jaarlijks uitkomend product van de Motiefgroep Schaken. In dit themanummer van de Schaakkoerier geeft Godfried Couwenbergh een overzicht van alle hem tot nu toe bekende openluchtschaakspellen in Nederland. Dit geïllustreerd met maar liefst 140 afbeeldingen van foto's en ansichtkaar-

ten. De openluchtschaakspellen staan in grote steden als Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Maar weer niet in Den Haag, Eindhoven of Groningen (of die zijn nog niet ‘ontdekt’). En de foto’s gaan van Afferden (L) tot Zuidlaren (D).

Deze schaakkoerier is geheel in kleur gedrukt, zodat de lezer volledig kan genieten van al die mooie schaakplekjes in Nederland. Achterin volgt nog een lijst 'openluchtschaakspellen waarvan (nog) geen afbeelding voorhanden is'. Dus de lezer kan nog voldoende aan het werk om de lijst uit te breiden met nog niet gefotografeerde openluchtschaakspellen in zijn of haar omgeving. En misschien leidt het in de toekomst tot een

vervolgthemanummer met nogmaals 140 kleurenfoto's. Het blijft een fascinerend verzamelgebied bij de Motiefgroep Schaken, www.euwe.nl.

Op de foto het schaakspel in Vogelshof, Mariahout in de gemeente Laarbeek.

”Halfweg begon het echt te kriebelen”

Tea Lanchava voor de eerste maal Nederlands vrouwenkampioen

Tea Lanchava zag het Nederlands Kampioenschap dit jaar vooral als voorbereiding op de Olympiade. Toch pakte ze voor het eerst de titel, die wel een soort privé-bezit van Peng leek te zijn. “Halfweg het NK begon het echt te kriebelen. Het gonsde door mijn hoofd: Het nu niet laten lopen! Deze kans niet laten liggen!”

In 2006 zei u in een interview dat u niet echt wakker lag van het Nederlands kampioenschap.

“Nee, het is niet echt mijn grootste ambitie. Ik heb het NK wel altijd eens willen winnen. Maar sinds ik vijf, zes jaar geleden in de financiële wereld ben gaan werken, schaak ik vooral in teamkampioenschappen, zoals Europese kampioenschappens, wereldkampioenschappen, Olympiades. Ik heb zeker nog schaakambities, maar ze liggen nu vooral op internationaal vlak. Ik wil in de internationale top blijven. Ik zou graag ook mijn Elo-rating wat opschroeven en een keer een rating van 2400 halen. Officieel ben ik daar nooit aan geraakt, hoewel ik de IM-titel heb gekregen.”

Wanneer begon u in de Nederlandse titel te geloven?

“Halverwege het toernooi, toen ik 3 uit 3 had. In de tweede ronde had ik ook al die belangrijke partij tegen Peng gewonnen. Halfweg begon het echt te kriebelen. Ik besefte dat ik er nooit eerder zo dicht bij was geweest. Het gonsde door mijn hoofd: Het nu niet laten lopen! Deze kans niet laten liggen!”

Niet al na uw winstpartij in de tweede ronde tegen favoriete Peng?

“Dat is een beetje vroeg. In zo’n kort Nederlands Kampioenschap kan er van alles gebeuren. Elke partij is doorslaggevend. Pas toen ik ongeslagen bleef na de eerste toernooihelft, begon ik er een beetje in te geloven. Maar zelfs toen bleef het spannend en onduidelijk. Zelfs maar een half puntje verliezen, kan in zo’n toernooi grote gevolgen hebben.”

Vóór het NK klonk Peng een beetje arrogant: ‘Misschien ga ik wel door tot 20’. Ze deed een beetje alsof het vanzelf zou gaan. Heeft dat u extra geprikkeld?

(lacht) “Niet echt. Als je al dertien keer kampioen bent geworden, is zo’n uitspraak niet arrogant. Ik was altijd al bijna de enige die Peng op NK’s enige spanning heeft bezorgd. Maar ze is toch ook een aantal keren op haar sloffen kampioen geworden.

En Peng weet dat ik in tegenwoordig in de financiële wereld werk, dat ik niet veel meer schaak. Daardoor zag ze vooraf haar kansen op de titel misschien groter worden. Ik begrijp Pengs uitspraken wel. Als ik dat arrogant zou noemen, zou ik niet eerlijk zijn. En eerlijk, ik let er ook niet zo op wat de tegenstand allemaal in de pers vertelt. Ik was meer geprikkeld vóór de vierde partij tegen Anne Haast. Van in het begin van die partij was duidelijk dat ze de koploper van het NK wilde verslaan. Toen ik dat merkte, motiveerde me dat extra. Toen ben ik weer wakker geworden.

Toch is het in die partij nog bijna misgegaan. Ik blunderde in de opening een pion weg. Maar ik kwam goed terug. Ik maakte daarna nog een fout in het eindspel, waardoor ik bijna weer de partij verloor. Maar ik heb tegen Haast tot de laatste seconde gevochten en remise uit de brand gesleept.”

Bent u zelf verrast door uw eerste NK-titel?

“Ik wou vooral aan het NK meedoen als voorbereiding op de Olympiade van eind augustus. De Olympiade is een teamwedstrijd. Dan draag je extra verantwoordelijkheid tegenover je teamgenoten en je land. Je wilt niet onvoorbereid daarheen gaan.

Vóór het NK zag ik wel kansen. Het was het eerste jaar dat Peng weinig schaakte sinds ze in Nederland woont. Ze had geen serieuze toernooien gespeeld, alleen partijen voor de KNSB clubcompetitie. Bij En Passant zijn Peng en ik trouwens clubgenoten. Maar ik zit volgend schaakjaar niet meer in het basisteam, en zij wel. En Passant wil volgend jaar Nederlands clubkampioen worden. Ineens willen ze alleen nog spelers met minstens 2400 elo in het basisteam.

Al twee jaar achter elkaar ben ik topscorer voor het team. Dit jaar haalde ik 8 uit 9 en was ik topscorer in de eerste klasse. En vorig jaar haalde ik 7 of 7½ uit 9. Onbegrijpelijk vind ik die beslissing van En Passant. Ik ben teleurgesteld en verbaasd.”

Hebt u eraan gedacht naar een andere club te gaan?

“Daar heb ik eigenlijk niet naar gekeken. Veel clubs zitten nu trouwens ook zonder sponsor. Ik heb gedacht: laat maar gaan. Maar ik vind het jammer.

En Passant kreeg na afloop van het NK felicitaties voor zijn Nederlandse kampioene. Waarop ik gromde: ‘Ik zit niet in het basisteam en het is de eerste keer dat dat gebeurt sinds ik in Nederland woon.”

Speelde u zo goed op het NK of was Peng zo slecht?

“Ik heb zelf heel mooie partijen gespeeld op het NK. Peng was minder overtuigend. Mijn tegenstanders konden op het NK nooit mijn voorbereiding raden, ik heb ze vaak kunnen verrassen met nieuwe dingen, nieuwe openingsvarianten.

Peng heeft een tijdje weinig gespeeld. In haar NK-partijen kon ze vaak de voorbereiding van haar tegenstanders niet raden. Ze werd dan ook een paar keer in de opening verrast. Ik heb niet al Pengs partijen nagespeeld, maar wat ik ervan heb gezien, was vaak moeizaam.

Ik ben tamelijk opgetogen over mijn winstpartij tegen Peng. De overwinning tegen Peng was op zichzelf al belangrijk, maar ik ben altijd nog meer gefocust op de kwaliteit van mijn spel dan op het resultaat. En tegen Peng speelde ik een min of meer foutloze, stabiele partij.

Maar die partij tegen Haast was dan weer zeer turbulent. Er waren in die partij voortdurend over en weer kansen voor ons beiden. En zij heeft nog meer kansen gemist dan ik.

Maar in het algemeen ben ik tevreden over mijn schaakniveau op het Nederlands kampioenschap. Normaal speel ik vaak chaotisch in de opening. Maar op het voorbije NK stond ik geen enkele keer slecht in de opening, op de laatste ronde na dan. Ik heb op het NK wel af en toe tactische blunders gemaakt, terwijl de tactiek normaal net mijn sterkste punt is. Ik vermoed dat het komt doordat ik de laatste tijd wat te weinig speel.”

Hoe ziet u de toekomst van het Nederlandse vrouwenschaak?

“Anne Haast lijkt me de grootste kanshebber om dichter bij Peng en mij te komen. Zij en Lisa Schut. Maar er speelt van alles mee: hoe hoog liggen hun ambities, willen ze in het schaak blijven? Peng en ik hebben al

vijftien jaar weinig tegenstand. En ik zie dat niet heel snel veranderen, al hoop ik voor het Nederlandse vrouwenschaak wel dat ik me vergis.”

U hebt onlangs een eigen bedrijfje opgestart. Wat is uw werkterrein?

“Sinds december werk ik niet meer bij Blue Sky Group. Ik heb in juli mijn eigen bedrijf opgestart, mede op aandringen van een bekende investment consultant, LMG Emerge, die nauw samenwerkt met een van de grootste banken en vermogensbeheerders in het Midden Oosten: Emirates NBD. Binnen de financiële wereld neemt de belangstelling voor Rusland en Centraal Azië, met name Kazakstan en Azerbeidjaan, sterk toe. Dat komt niet in de laatste plaats door de grondstoffenvoorraden, de goede groei en gezonde financiële positie van die landen. Via mijn achtergrond en connecties, die ik deels heb verkregen vanuit de schaaksport en deels vanuit de financiële wereld, kan ik op deze manier een platform zijn voor ondernemingen die willen investeren in Rusland en Centraal Azië. In dat deel van de wereld is het belangrijk elkaar te vertrouwen en langer te kennen. Dat geeft me toch net een stukje voorsprong ten opzichte van buitenstaanders.

Door de samenwerking met de investment consultant en de Arabische bank heb ik daarnaast ook iets te bieden aan lokale partijen in Rusland en Centraal Azië die omgekeerd juist hier willen investeren. Geloof me: die groep is groeiend. Rusland is een grote opkomende economie waarvan we weten dat ze zelf kunnen investeren, maar ook landen als Kazakstan en Azerbeidjaan staan in de wachtrij. De eerste contacten zijn al gelegd.”

Is dat werk te combineren met schaken?

“Het leuke is dat mijn eerste grote klant heeft aangegeven het juist goed te vinden als ik het werk in die regio ga combineren met het schaken. Een verhouding van tachtig procent werk en twintig procent schaken lijkt niet onmogelijk. Je zult me dan eerder aantreffen bij toernooien als het Aeroflot in Moskou, dan bij een open toernooi in een ander deel van de wereld. Los van het schaken zal ik sowieso voor mijn nieuwe werk veel vaker terug reizen naar mijn ‘roots’.

Kortom: ik ben gelukkig met mijn combi schaken werk en in zekere zin is deze titel misschien wel een bewijs van het feit dat ik daardoor goed in mijn vel zit.”

Anish Giri oppermachtig in Nederlands kampioenschap

Wat is zelfvertrouwen toch een mooi ding! Vlak voor aanvang van het toernooi gaf Giri nog een interview en daarin liet hij duidelijk blijken dat hij niet twijfelde aan een goede afloop. Geen schreeuwerige bluf in de trant van Muhammad Ali’s “I am the greatest”, nee Giri stelde op objectieve wijze vast dat zijn toernooizege normaal gesproken niet in gevaar zou mogen komen.

“Giri hoefde alleen maar het raam open te zetten en wij sprongen er uit.”

De interviewer drong nog even aan. Zou het niet kunnen dat zijn concurrent Sokolov 5½ uit 7 zou scoren, en hij Giri maar 5 uit 7? Giri moest glimlachen bij deze gedachte. Zeker, hij zou dat als een teleurstellend resultaat beschouwen maar 5½ uit 7, dat moest een grillige speler als Sokolov eerst nog maar eens laten zien.

Boeiende bespiegelingen waarvan Sokolov ongetwijfeld ook kennis zal hebben genomen. Voetbaltrainers hangen zo’n uitspraak op het prikbord in de kleedkamer om de jongens op scherp te zetten. Dergelijke aansporingen zal Sokolov niet nodig hebben maar toch, het maakte die kraker uit de eerste ronde – Giri met wit tegen Sokolov – alleen maar interessanter. Het werd een trage manoeuvreerpartij waarin Sokolov langzaam maar zeker onder druk werd gezet. Het was alleen volkomen onduidelijk

Giri – Sokolov

Stelling na 26. Df2

Wit heeft twee lopers en druk over de c-lijn, maar het is niet eenvoudig om daar iets concreets mee te doen. Na een rustige zet als 26. .. Kg7 is het aan wit om een plan te verzinnen, maar in opkomende tijdnood zag Sokolov een actieve mogelijkheid. 26. .. d4? 27. exd4 Dxb3 28.

Dc2!

Gemist door Sokolov. Het eindspel na 28. .. Dxc2 29. Txc2 staat verschrikkelijk voor zwart en daarom neemt hij zijn toevlucht tot een wanhopig dameoffer.

28. .. Dxb5 29. Lf1 Dxf1+

Ook 29. .. Pb4 30. axb4 Dxb4 31. Lc3 biedt zwart geen soelaas.

30. Txf1 Td5

Een positioneel dameoffer –met slechts twee lichte stukken voor de dame probeert zwart de stelling te blokkeren. Dat werkt soms in stripverhalen, maar niet op een NK tegen Giri. Met speels

gemak schiet hij de zwarte blokkade aan flarden.

31. Tfe1 Kh7 32. e6 Kg6 33. a4 h4 34. gxh4 Th8 35. Df2 Th7 36. Te3 Td6 37. h3 Pd5 38. Tg3 Txe6 39. hxg4 Te4 40. gxf5+ Kf7 41. Dg2 en zwart gaf op.

Zwart hielp een handje, en dit zal Sokolov tot de volgende uitspraak gebracht hebben: “Giri hoefde alleen maar het raam open te zetten en wij sprongen er al uit.” Tegen Lodewijk Prins kwamen ze indertijd op het licht af, werkt dat ook zo bij Giri? Een beetje geluk links en rechts? Daar had Giri het zelf ook over, hij kreeg steeds stellingen op het bord die hem wel lagen of zijn tegenstanders speelden recht in zijn voorbereiding. Dit lijkt me wat al te bescheiden van de kampioen. Een topspeler onderscheidt zich juist door zijn superieure openingsvoorbereiding en bovendien is bijna iedere stelling er eentje die de top-

Dat Anish Giri ging winnen werd geen moment betwijfeld.

hoe Giri verder moest komen. We komen er in na de 26e zet van wit.

speler wel ligt. Het is een beetje zoals Smyslov ooit stelde: “ik doe veertig goede zetten, en als mijn tegenstander dat ook doet dan is het remise.” Maar het continu vasthouden van dat hoge niveau was niet gemakkelijk tegen Smyslov, en ook hier op het NK tegen Giri was dat voor de meesten een te zware opgave.

In de derde ronde won Giri van Robin Swinkels. Er leek weinig aan de hand na een rustige Tarrasch-verdediging, maar Swinkels verdronk in de woeste complicaties die hij zelf ontketende.

Maakt een kleine combinatie mogelijk, maar de stelling was toch al hopeloos.

40. g5! hxg5 40. hxg5 Lxg5 Of 40. .. Le5 41. f4 en wit wint. 41. Txa4! en zwart gaf op.

Erwin l’Ami geldt met wit als vrijwel onverslaanbaar, maar uitgerekend tegen Giri ging hij snel kopje onder. Het woord offday viel, maar zo gemakkelijk is het niet om een klein nadeeltje tegen Giri te neutraliseren. Binnen de kortste keren veranderde de stelling van L’Ami in een rokende puinhoop.

keuriger om 24. .. Dg5 te verhinderen.

24. .. Dg5 25. Lf1 Dc1

Dreigt slaan op d6 gevolgd door Lb5.

26. Pc4 Lb5 27. a4?

Dit kost een pion. Taaier was 27. Pe3, maar wit heeft het zwaar na 27. .. De1! 28. f4 Lxf1 29. Pxf1 Da5 30. Kh1 Db5 31. Pg3 en nu het krachtige 31. .. g5! 27. .. Lxa4 28.D c5 Lc6 29. De7

tegenwoordig speelt hij graag wurgpartijen in de stijl van Petrosian en Andersson. Bij Magnus Carlsen is precies hetzelfde gebeurd, kennelijk loont het in de top om kleine plusjes te exploiteren.

Giri - Van Kampen 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. g3

Kenmerkend voor het Catalaans: de loper gaat naar g2. 4. .. dxc4 5. Lg2 Lb4+ 6. Ld2 c5

Van Kampen kiest voor een tamelijk onbekende zijvariant in de hoop daarmee Giri te verrassen. Die vlieger gaat niet op –ook in dit variantje heeft Giri een nieuwtje klaar liggen. Giri zelf noemt dat dus geluk, ik noem het liever klasse. 7. dxc5 Lxc5 8. Pa3!?

Giri – Swinkels

Stelling na 20. Ph4

Hier maakt 20. .. Pe6 een degelijke indruk, en ook na 20. .. f6 (idee Lf7) ziet de zwarte stelling er heel stevig uit.

20. .. Le7?! 21. Pdf5 Lxh4

Misschien was 21. .. Lf8 nog het beste, maar dat was natuurlijk niet Swinkels’ bedoeling toen hij 20. .. Le7 speelde.

22. Pxg7

En ineens is het een rommeltje, waarin het aankomt op scherp en zuiver rekenwerk.

22. .. Lg5 23. Dd1 Lg6 24. Pxe8 Dxe8 25. Dxd5

Met twee pionnen voor de kleine kwaliteit zijn alle kansen aan wit.

25. .. De6 26. Td1 Dxd5 27. Txd5 Le7 28. b4 Pa4 29. La1 Pec3 30. Td7 Lf6 31. Kf1 b5 32. Txa7

En daar gaat nummer drie, dit is niet te houden voor zwart.

32. .. Kg7 33. g4 h6 34. Lc6 Lc2 35. Ta6 Ld4 36. e3 Ld3+ 37. Ke1 Lf6 38. h4 Lc4?

l’Ami- Giri

Stelling na 22. .. Dxd8

Er lijkt weinig aan de hand, maar toch is de zwarte stelling net iets gelijker dan de witte. Zwart heeft twee lopers en pion e5 kan zwak worden. Waar wit voor op moet passen is een spelgang als 23. b4 Lc7 24. f4 Lb6 25. Pc5 Dd5 26. Lf1. Zwart heeft geen directe beslissing, maar het is duidelijk dat wit er beroerd aan toe is. Dit variantje illustreert heel mooi het witte dilemma: f2-f4 is nodig om e5 stevig te dekken, maar het verzwakt tegelijkertijd de eigen koningsstelling.

23. Pd6 Lc7 24. Dd4 Mogelijk was 24. Df4 nauw-

En de loper op c7 lijkt gevangen, maar Giri heeft dieper gerekend.

29. .. Lb6! Een fraaie zet. Zwart wint na 30. Pxb6 Lb5! 31. h3 Dxf1+ 32. Kh2 Dxf2.

30. h3 La7 31. Dd8+ Kh7 32. g3?

Nu is het snel afgelopen, de witte dame wordt afgesneden van de verdediging. Met 32. Dd3+ had wit zijn lijden kunnen rekken.

32. .. Ld5! en L’Ami hield het voor gezien.

Zijn beste partij speelde Giri in de zesde ronde tegen Robin van Kampen. Hij kwam met een klein plusje uit de opening en daarna kreeg Van Kampen de complete Catalaanse massage. Grootmeester Gena Sosonko, die zichzelf ooit typeerde als de geestelijke vader, moeder, opa en oma van het Catalaans zal goedkeurend hebben toegekeken. Voor Van Kampen was deze partij geen pretje. Voortdurend leek het alsof zwart de stelling gelijk kon trekken, maar steeds weer had wit ergens een zeurderig voordeeltje.

Deze partij toont ook de ontwikkeling in het spel van Giri. Vroeger veel woeste Sicilianen,

En daar hebben we het nieuwtje al. Wit wil met het paard op c4 nemen en 8. .. Lxa3 wordt beantwoord met 9. Da4+ en 10. Dxa3. Tot nu toe speelde wit voornamelijk 8. Da4+ en 9. Dxc4. 8. .. Pe4 Wikkelt af naar een eindspel waarin wit een tikje beter staat. Normaal verder ontwikkelen levert ook geen gelijk spel op: 8. .. Pc6 9. Pxc4 Pe4 10. 0-0 Pxd2 11. Pfxd2 0-0 12. Pe4 Le7 13. Ped6 en zwart komt zomaar niet los. 9. 0-0 Pxd2 10. Pxd2 c3 11. Pe4 Dxd1 12. Taxd1 Lxa3 13. bxa3 Ke7 14. Pxc3

Tijd om even de balans op te maken. Wit heeft een dubbelpion op de a-lijn, maar verder pleit alles in zijn voordeel. Hij gaat zijn torens op b1 en c1 neerzetten, en in combinatie met de Catalaanse sluipmoordenaar op g2 oefent hij dan zware druk uit op de zwarte damevleugel.

14. .. Pc6 15. Tb1 Td8 16. Tfc1 Td2

Zwart probeert zich los te wurmen. Hij maakt veld d8 vrij voor het paard.

17. Kf1 Pd8 18. Ke1 Td7 19. Pb5 a6 20. Pc7 Tb8

Niet 20. .. Ta7 21. Pxe6 Pxe6 22. Txc8 met een gezonde pluspion voor wit – sterke loper en vier tegen drie op de koningsvleugel.

21. Tb6!

Liever dan een pion te winnen met 21. Pxa6 Ta8 22.Pb4 trekt wit de wurgkoordjes nog wat strakker aan.

21. .. Td6

Een variantje dat de zwarte problemen aardig in beeld brengt:

21. .. g6 22. a4 Td6 23. Pxa6 Txb6 24. Pxb8 Pc6 25. a5 Tb2 26. a6! en wit wint. De zogenaamd zwakke dubbelpion als breekijzer!

22. Txd6 Kxd6 23. Pe8+.

En zo krijgt wit pion g7 te pakken, maar daarmee is de zaak nog niet beslist.

23. .. Ke7 24. Pxg7 Ld7 25. Ph5 e5

Om het witte paard van f4 te houden. Met 25. .. Lc6 26. Pf4 Lxg2 27. Pxg2 Pc6 had zwart zijn stelling verder kunnen fatsoeneren, maar zonder enige compensatie voor de pion.

26. f4! f6

Na 26. .. Lg4 beschikt wit over

het verrassende 27. Tc5!

Dergelijke kleine, tactische grapjes zijn heel vermoeiend voor de tegenstander en je ziet ze vaak terug in de partijen van Giri.

27. fxe5 fxe5 28. Tc5 Pf7?

Na urenlang verdedigen breekt het bij Van Kampen. Veel taaier was 28. .. Lc6! met als pointe 29. Txe5+? Kd6!

29. Tc7 Pd8

Ook al niet de taaiste. Na 29. .. Kd6 30. Txb7 Txb7 31. Lxb7 Ke7! is het nog niet zo gemakkelijk voor wit door de wankele positie van het paard op h5.

30. Pf6! en Van Kampen gaf zich gewonnen. Na 30. .. Kxf6 31. Txd7 is zijn stelling hopeloos.

Door deze overwinning kwam Giri op 5½ uit 6 en daarmee verzekerde hij zich één ronde

voor het einde al van de titel. Als Giri mee blijft doen aan het NK zou dit wel eens het begin kunnen zijn van een jarenlange overheersing!

NK Algemeen

1. Anish Giri 6 2. Ivan Sokolov, Erwin l’Ami 5 4. Robin van Kampen 3½ 5. Jan Smeets 2½ 6. Dimitri Reinderman, Sipke Ernst, Robin Swinkels 2

Tea Lanchava kampioen bij de vrouwen

Bij de vrouwen ging de titel naar Tea Lanchava, die er eindelijk in slaagde om haar eeuwige rivale Zhaoqin Peng een halfje voor te blijven. De nieuwe kampioene heeft haar stijl de laatste tijd behoorlijk omgegooid. Met zwart terroriseerde ze jarenlang de toernooivelden met haar Moderne Verdediging - 1. .. g6, een specialiteit die ze had meegenomen uit haar oude vaderland Georgië .Vaak ging ze langs afgronden, maar nog vaker kwam alles toch nog op zijn pootjes terecht. Nu zagen we haar tegen 1. d4 het Hollands spelen, en tegen 1. e4 verdedigde ze zich met het Frans. Ook met wit een opvallende career move. Niet langer 1. d4, 2. c4 en daarna zo scherp mogelijk, nee tegenwoordig heeft Lanchava een voorkeur voor langzame partijen met 1. b3, 1. g3 of 1. c4. Ze vertrouwt dus meer op haar positiespel en op deze manier hoeft ze niet veel tijd te investeren in openingsvoorbereiding. Cruciaal voor het toernooiverloop was de tweede ronde, waarin Lanchava van Peng wist te winnen.

Lanchava – Peng

NK vrouwen 2012 (2)

1. c4 e5 2. Pc3 Pf6 3. Pf3 Pc6

4. g3 Lc5 5. d3 d6 6. Lg2 0-0 7. 0-0 h6 8. e3 a6 9. h3 La7 10. b3

Zie hier de geheel vernieuwde

Tea 2.0! Vroeger was ze meer het type vierpionnenspel met d4, c4, e4 en f4, anno 2012 zijn het kleine zetjes als e3, h3 en b3. 10. .. Lf5 11. d4 exd4?

Dit pakt gunstig uit voor wit. Beter is 11. .. e4 12. Pd2 Te8, of de spanning handhaven met 11. .. Te8.

12. Pxd4 Pxd4 13. exd4 c6 14. g4 Lh7 15. d5!

10. .. Lf5 11. d4 exd4?

Dit pakt gunstig uit voor wit. Beter is 11. .. e4 12. Pd2 Te8, of de spanning handhaven met 11. .. Te8.

12. Pxd4 Pxd4 13. exd4 c6 14. g4 Lh7 15. d5!

Leidt tot een gruwelstelling met een eeuwige zwakte op d6. Goede raad is intussen duur, maar het beste lijkt nog 15. .. c5. Toegegeven, het is geen gezicht maar als het zwart lukt om de spijker op a7 om te spelen naar a5 valt de schade misschien nog mee. 16. Pxd5 Tb8 17. Lb2 Pxd5 18. Dxd5 Lc5 19. a3 a5 20. Lc3 Te8 Zwart kon de opmars b3-b4 niet langer verhinderen, immers 20. .. Db6? 21. b4 axb4 22. axb4 Lxb4 23. Tab1! kost een stuk. 21. b4 axb4 22. axb4 Lb6 23. Tad1 Te6 24. c5 Lc7 Het is al vrouwen en kinderen eerst bij Peng. Na 24. .. dxc5 25. bxc5 Lc7 26. Dxd8 Lxd8 27. Lxb7! wint wit een pion. 25. Dc4 Dh4 26. Dd4 Tf6 27. f4!

Wint niet alleen ruimte, maar brengt ook de dreiging Lc3-e1 in de stelling.

27. .. dxc5 28. bxc5 Tg6 29. f5 Td8

Zwart is volkomen overspeeld. Na 29. .. Dg3 zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden, 30. Tf3 Dh2+ 31. Kf2 Tg5 32. Th1 is de meest menselijke winst. 30. fxg6

Ruimschoots voldoende voor de winst, maar de typische computerzet 30.Tfe1! – met allerlei onderste rijgrappen - was nog sterker.

30. .. Txd4 31. gxh7+ Kxh7 32. Lxd4 Dg3 33. Tf3 Dh2+ 34. Kf2 Le5 35. Le3 Lb8 36. Td7 f6 37. Txb7 De5 38. Txb8! De snelste manier om de vrije c-pion naar de overkant te loodsen.

38. .. Dxb8 39. c6 Kg6 40. Lf4 Db6+ 41. Te3 En zwart gaf op.

Het zwarte centrum wordt stevig aan de tand gevoeld. 15. .. cxd5

Tegen Martine Middelveld sloeg Lanchava toe met een flitsende doorbraak in het centrum.

Lees verder op pagina 25.

KNSB wil internetclubcompetitie volwaardig maken

HMC uit Den Bosch heeft in het seizoen 2011-2012 de KNSB internetcompetitie voor clubteams gewonnen. De Bossenaren bleven onder leiding van Twan Burg de belangrijkste concurrent Charlois Europoort ruim voor. Deze speelde onder de mysterieuze schuilnaam Big daddy plus followers CE 1. In totaal deden twaalf teams aan de competitie mee.

De KNSB wil dat aantal graag verhogen. Koos Stolk, die vanuit het bondsbureau de competitie organiseert, zegt daarover: “We streven naar een volwaardige competitie met promotie en degradatie. Maar het zal nog wel een aantal jaren duren voor het zover is. Voorlopig is dat toekomstmuziek.”

Om te kijken wat de belangrijkste hobbel is op weg naar een volwaardige competitie, is

onderzocht waar de deelnemers van het afgelopen seizoen tegenaan liepen. Het grootste probleem bleken de speeldata te zijn. Het stond de deelnemende clubs vrij om zelf de data te kiezen, als er maar voor een bepaalde datum gespeeld werd. Juist die flexibiliteit bleek lastig te zijn. Het kostte de teamcaptains veel werk om een datum te vinden en daardoor haakten potentiële deelnemers af.

Workshop online schaaktraining geven

De KNSB organiseert op woensdag 19 september in de Hogeschool Domstad te Utrecht een workshop online schaaktraining geven. De schaakbond is op zoek naar trainers die zich willen laten bijscholen op het gebied van internetschaak. Dat is een rechtstreeks gevolg van het succes van de onlineschaaktrainingen voor volwassenen en het uitbreiden van het internetschaakaanbod.

Met de ontwikkeling van de techniek is er steeds meer mogelijk op het gebied van online schaaktraining. In de toekomst zal de vraag naar gekwalificeerde internetschaaktrainers naar verwachting sterk toenemen. Zo wordt tijdens de KNSB-

jeugdstertrainingen al gewerkt met online-lessen en is de KNSB eind 2011 gestart met het aanbieden van online schaaktrainingen voor volwassenen.

Daarnaast zijn een paar verenigingen binnen de club internetschaakactiviteiten gestart om hun leden meer te bieden en als hulpmiddel bij het werven van nieuwe leden.

Inhoud

In de workshop wordt ingegaan op de interactie met de cursisten, de extra mogelijkheden voor de trainer en het voorbereiden van een internetschaaktraining. Ook wordt bekeken welke verwerkingsvormen geschikt en minder geschikt zijn voor een internetschaaktraining. Deelnemers kunnen na afloop van de workshop zelfstandig lessen maken en geven.

De workshop vindt plaats op woensdag 19 september 2012 in de Hogeschool Domstad te Utrecht van 19 tot 22 uur. Hij

Stolk: “We hebben daarom besloten in het seizoen 20122013 de data van tevoren vast te leggen. Zo zullen de voorrondegroepen in principe op een dag worden afgewerkt. Dat is wel hard werken voor de spelers, want je speelt dan drie tot vijf wedstrijden op een dag.” Hij voegt er aan toe, dat het wel mogelijk blijft om in onderling overleg van de data af te wijken.

Aanmelden tot 30 september

De clubcompetitie op internet ziet er in grote lijnen als volgt uit. Er wordt gespeeld met viertallen; clubs mogen per viertal maximaal tien spelers aanmelden waaruit dan per keer het team wordt samengesteld. Iedere wedstrijd bestaat uit vier

partijen; dat wil zeggen dat iedere speler eenmaal tegen iedere speler van het andere team speelt.

Het speltempo bedraagt 3 minuten plus 3 seconden toegevoegde tijd per zet. In de praktijk betekent dit dat een partij maximaal een kwartier kan duren en dat de totale duur van een wedstrijd ongeveer een uur bedraagt. De spelers moeten KNSB internetlid zijn of over een PlayChess account beschikken. Er wordt gespeeld in voorrondepoules en finalepoules. De stand wordt opgemaakt op bordpunten, daarna op matchpunten. Inschrijven voor het komende seizoen is mogelijk tot 30 september 2012. Zie hiervoor en voor de volledige competitieregels www.schaakbond.nl/ internetschaak.

Jan Smeets

internetkampioen

Jan Smeets is op zaterdag 30 juni Nederlands kampioen internetschaak geworden. In de finale versloeg hij Robin van Kampen met 5-2 bij twee remises. Alleen de winstpartijen telden. Smeets werd de opvolger van Loek van Wely die dit jaar al in de tweede ronde verrassend van Van Kampen verloor.

Uitgebreide informatie over het kampioenschap is te vinden op www.schaakbond.nl/internetschaak.

staat open voor alle gediplomeerde schaaktrainers 2 en 3 of A, B of C die:

• Affiniteit hebben met internetschaak en PlayChess

• Op een interactieve manier willen leren lesgeven met het gebruik van PlayChess

• In het seizoen 2012-2013 beschikbaar zijn om internetschaaklessen te verzorgen.

Deelname aan de workshop is gratis. Wel wordt aan alle deelnemers gevraagd in het bezit te zijn van een actieve PlayChess account. De workshop is interactief, daarom dienen deelnemers een laptop mee te nemen. Voor een beperkt aantal deelnemers zonder laptop, kan op aanvraag

een laptop geregeld worden tijdens de workshop. Na de workshop moeten deelnemers eenmalig in kleine groepjes de geworven vaardigheden oefenen.

Aanmelden

Aanmelden voor de workshop kan tot begin 1 september via het webformulier www.schaakbond.nl/formulieren/internettraining-workshop/aanmelden. Voor vragen kunt u terecht bij Arlette van Weersel, bondsbureau@schaakbond.nl of 023-5254025.

“We zien het als een sponsoring met veel potentie”

Wie het jeugdschaken een beetje volgt zal het niet zijn ontgaan: Slim.nl, leverancier van software aan scholen voor voortgezet en (voorbereidend) middelbaar onderwijs, sponsort het schaken voor scholieren op ruimhartige wijze. En dan vooral het internetschaak van de schooljeugd. In 2010 sloten Slim.nl, de KNSB en Hans Böhm Communications een contract voor drie jaar. De eerste twee jaar zit er voor een flink deel op. Schaakmagazine vroeg aan Joost Wasch, directeur van Slim.nl wat hij van het project vindt.

“Het is een leuk en dankbaar project. Natuurlijk wil je meer zichtbaarheid. Schaken blijft een beetje een sport voor slimme kinderen. Maar tegelijk is dat ook een doelgroep. Je komt op deze manier in contact met ouders die begaan zijn met de ontwikkeling van hun kinderen. Schaken heeft een hoge aaibaarheidsfactor. En schaken draagt als denksport bij aan de ontwikkeling van de intelligentie. Ons merk is vooral bekend bij de contact-

personen in het onderwijs. Veel minder bij de kinderen, die zijn met andere dingen bezig. Schaken is voor ons een van de manieren om met de scholen en de ouders in contact te komen. Want we willen ook bij de ouders bekend zijn. Op de scholen die aan de schaakprojecten meedoen heeft onze schaaksponsoring een belangrijke spin-off bij de docenten en medewerkers. De schakende kinderen zelf vormen maar een kleine groep, maar we

Bovendien past deze sponsoring goed bij het maatschappelijk verantwoord ondernemen waar we voor staan. We willen dingen teruggeven aan mensen.”

Wat is Slim.nl?

Slim.nl is de webwinkel voor iedereen die werkt of leert aan een VO of (V)MBO/ROC onderwijsinstelling. Slim.nl levert legale software, laptops, tijdschriften, boeken en allerlei computeraccessoires tegen hoge kortingen. Deze korting kan oplopen tot negentig procent. Naast studenten en ouders kunnen ook docenten en medewerkers van de onderwijsinstellingen bij Slim.nl terecht. Alle informatie is te vinden op www.slim.nl. krijgen op deze manier meer bekendheid op de school zelf.

Joost Wasch sneed aan het eind van het NK scholen in NEMO een grote taart aan. Foto Frans Peeters.

Het NK schoolschaken voor het voortgezet onderwijs vond eind mei plaats op een opmerkelijke locatie, Science Center NEMO in Amsterdam. Wie had dat bedacht?

“Wij hebben NEMO als locatie voor de finale van het NK schoolschaken aangedragen. Dat was een superlocatie en een heel fijne partner. Ze hadden de schaaktafels midden in de expositieruimtes geplaatst. NEMO richt zich op dezelfde doelgroep als wij, nieuwsgierige ouders en kinderen. Het is een heel leuk instituut. We hadden er al eerder iets gedaan, de Night of the Nerds. Het klikte op alle vlakken.”

En de schakers speelden ongestoord door, alsof er geen joelende schoolklassen en sprekende computers om hen heen stonden.

“Het valt mij altijd op dat schakers enorm gefocust bezig zijn, dat kon je ook bij NEMO zien. Ik weet niet of je zo gefocust moet zijn om goed te kunnen schaken of dat het andersom werkt: door te schaken leer je om je te focussen.”

Wat is voor Slim.nl het belangrijkste onderdeel van de schaaksponsoring?

“Dat zijn de schaakchallenges. Die slaan goed aan. De opkomst is wisselend, maar de activiteit zelf is altijd een succes. Het is goed georganiseerd, de kinderen en de ouders zijn enthousiast. En de samenwerking met de schaakverenigingen is een succes. De formule is goed. Mijn eigen kinderen hebben ook op een challenge leren schaken.”

Veel sportorganisaties, de schaakbond niet uitgezonderd, hebben moeite om de middelbare schooljeugd te benaderen. Hebben jullie een gouden tip?

“De middelbare schooljeugd is een van de moeilijkste groepen om te bereiken, dat kan iedereen je vertellen. Ze hebben sterk wisselende interesses en zijn vooral bezig met hun positie in de groep. Het maakt niet uit

wat je product is. Het is een moeilijke groep om te binden, ze zijn vluchtig, de belangstelling is zo weer weg. Er is geen eenduidige methode om hen te benaderen, geen wonderformule. Wij appelleren aan hun relatie met de school en de ouders. Schaken zien wij daarbij als een van de mogelijkheden.”

Wat steunen jullie nog meer naast het schaken?

“Als bedrijf steunen wij geen andere sporten. We geloven meer in het sponsoren van evenementen en instituten. Op het gebied van onze business sponsoren we bijvoorbeeld congressen. En we doen iets aan ontwikkelingshulp op het gebied van ict. Op Curaçao stimuleren we het gebruik van ict in het onderwijs.”

Vat de eerste twee jaar van schaaksponsoring eens samen.

“We zien het als een sponsoring met veel potentie, die er nog niet helemaal is uitgekomen. De kwaliteit is erg hoog, de kwantiteit kan beter. We moeten kijken hoe we meer mensen kunnen bereiken. Het kan altijd mooier, maar ik ben trots op wat we bereikt hebben.

In het begin hebben we ons vooral gericht op de schaakverenigingen. We hebben nu de switch gemaakt naar de scholen en gemerkt dat het op die manier beter gaat. De laatste challenges zijn beter bezocht en georganiseerd. Scholen zijn nu eenmaal beter in het omgaan met kinderen.

De rol van Hans Böhm is heel belangrijk. Hij is echt een ambassadeur voor ons en het project. Hij is de media-expert en heeft al voor vele berichtjes gezorgd in diverse kranten en op websites. Vast onderdeel is ook dat hij een filmpje samenstelt van elke Schaakchallenge. En ik wil Arlette van Weersel van het ledenwerfteam van de schaakbond ook noemen. Zij is een goede ambassadeur en het is leuk dat er ook een vrouw bij zit.”

Hoe werkt een Schaakchallenge?

Een Schaakchallenge is een activiteit voor scholieren van 11 tot en met 15 jaar om in één middag te leren schaken. Het eerste half uur van het programma bestaat uit leren schaken voor kinderen die het schaken niet kennen, of een themales voor kinderen die de regels een beetje beheersen. Daarna is er schaken op internet, simultaan tegen een grootmeester en een toernooitje spelen. Alles onder leiding van Hans Böhm en leden van het KNSB ledenwerfteam.

Voor de organisatoren van een Schaakchallenge ligt een uitgebreid ondersteunend pakket klaar. Dat bestaat uit het volgende:

• een draaiboek, een poster en een website voor inschrijving;

• de inzet van Hans Böhm;

• een internetschaakaccount voor alle deelnemers;

• een ‘goodie bag’ met schaakset voor alle deelnemers;

• enkele prijsjes die verloot kunnen worden;

• ondersteuning door leden van het KNSB ledenwerfteam op de dag zelf;

• een tegemoetkoming in de kosten van de dag, o.a. voor het aantrekken van een simultaangever.

• een bijeenkomst voor ouders en begeleiders over het nut van schaken voor de jeugd.

De Schaakchallenges worden georganiseerd door een schaakverenigingen in samenwerking met de betreffende school. De eerste Schaakchallenge vond eind 2010 in Goes plaats. Er zijn tot nu toe acht challenges geweest met in totaal 700 deelnemers. Per Schaakchallenge is er plaats voor maximaal 150 deelnemers. De Schaakchallenges in Goes en Etten-Leur haalden dat aantal.

Verenigingen die een Schaakchallenge het komende seizoen willen organiseren kunnen zich tot 20 september 2012 per e-mail melden bij het bondsbureau. In de aanvraag moeten de naam en plaats van de middelbare school waar de Schaakchallenge kan plaatsvinden worden vermeld. Ook moet er een concreet plan worden toegevoegd wat de vereniging met de Schaakchallenge wil bereiken. De inzet van KNSB internetschaak is een belangrijke voorwaarde. Er is tot en met de zomer van 2013 nog ruimte voor zeven Schaakchallenges. Wees er dus snel bij!

Bij iedere Schaakchallenge wordt een grootmeester ingeschakeld. Hier zien we Jan Timman in actie. Bij andere challenges waren onder andere Anish Giri, Robin van Kampen en Dimitri Reinderman actief.

Schaken in een boksring - de plannen van Andrew Paulson

Dat er in een boksring niet alleen wordt gebokst, maar dat er ook prima een potje kan worden geschaakt in de ring, bewijst het succes van schaakboksen. Vier minuten schaken, twee minuten boksen en de match eindigt door knock-out of schaakmat. Als het aan de plannen van de Amerikaanse zakenman Andrew Paulson ligt gaan we meer schaaktoernooien in een boksring zien, te beginnen met het kandidatentoernooi in maart 2013 in Londen.

Perfecte presentatie

Het verschil is dan dat er in de ring niet zal worden gebokst, er zal alleen worden geschaakt. Boksen doen de spelers dan maar na de partij. We zijn als schaakliefhebbers de laatste jaren gewend en verwend geraakt met de uitstekende presentatie van topschaaktoernooien op het internet Dat de partijen live worden uitgezonden is obligaat, en inmiddels rekenen de kijkers ook op live commentaar in verschillende talen, live beelden uit de speelzaal via een livestream. Steeds vaker spelen sociale media als Twitter en Facebook een rol in de verslaggeving. Foto’s van deelnemers vinden we veelal op de online opslagplaats Flickr en dat er een sterke schaakengine meedraait is ook niets nieuws. De lat voor organisatoren wordt steeds een stukje hoger gelegd en wie de verslaggeving van de WK match of het Tal Memorial toernooi in Moskou heeft gevolgd, zal nauwelijks nog wat te wensen hebben.

Bovendien is alles (nog) gratis, wat wil je meer? Het is natuurlijk de vraag of het goed is dat toptoernooien alles gratis op het net aanbieden: is het daarom misschien zo lastig sponsoren te vinden, omdat schaken letterlijk waarde-loos is?

Meer emotie!

Andrew Paulson wil meer, veel meer. De 54-jarige Amerikaanse zakenman, die zijn miljoenen in de mediabranche in Rusland

heeft verdiend, heeft de marketingrechten voor de belangrijkste FIDE evenementen tot 2016 gekocht en garandeert meer dan 10 miljoen euro aan prijzengeld voor de Grand Prix toernooien, het kandidatentoernooi en WK matches. Paulson heeft met zijn nieuwe firma Agon Ltd, die de rechten beheert, contact opgenomen met de bekende Engelse design denktank Pentagram. Zij hebben een arena ontwikkeld, die eruitziet als een boksring. Met het motto The best mind wins wil Paulson, die vroeger als modefotograaf heeft gewerkt en veel aandacht aan de optiek van ‘zijn’ toernooien schenkt, schaken voor het grote publiek aantrekkelijker maken. In een artikel in het vakblad Adweek , http://tinyurl.com/adweekchess, geeft senior partner John Rushworth van Pentagram aan wat er moet veranderen in de presentatie van schaaktoernooien: “We willen het spel niet trivialiseren, maar emotie is het sleutelwoord.”

Alles live: hartslag en oogbewegingen

De vraag is dus: hoe kan de dramaturgie van een partij veranderd worden en hoe wordt het spel daardoor eventueel interessant voor niet-of nauwelijks schakers? Door het toevoegen van elementen die niet direct iets met het spel zelf te maken hebben! Paulson heeft de afgelopen maanden intensief gecommuniceerd met verschillende personen uit de schaakwereld: organisatoren,

spelers en journalisten en heeft daaruit een paar op het eerste gezicht bizarre voorstellen gefilterd. Paulson wil dat de hartslag van de spelers tijdens de partij wordt gemeten en dat oogbewegingen van de grootmeesters gevolgd kunnen worden. Bovendien is het de bedoeling dat de spelers op het podium of in de ring blijven en tijdens de hele partij zichtbaar blijven voor het (betalende?) publiek.

Bovendien wordt erover nagedacht, dat de spelers hun gedachten tijdens de partij via Twitter aan het grote publiek kenbaar maken. We kunnen natuurlijk alles volgen op de computer thuis, maar het is de bedoeling dat er ook speciale applicaties (apps) voor smartphones en tablet computers als de iPad worden aangeboden. Dat klinkt allemaal interessant en technisch is het geen probleem de ideeën van de Amerikaan te realiseren. Maar wie gaat dat betalen? Over de kosten horen we niets, maar het is denkbaar dat de schaakliefhebber in de toekomst zal moeten betalen om een toernooi live met alle toeters en bellen, oogbewegingen inclusief, te mogen volgen. Paulson investeert zijn geld niet in het schaakspel voor de lol, ook hij wil geld verdienen. Pay-per-view in de schaakwereld, we zijn er heel dichtbij.

Wat is uw mening over de plannen van Paulson? Is de internetpresentatie voor u wel mooi zo, bent u benieuwd naar de tweets van Anish Giri tijdens een partij? Hebt u zelf een idee om meer emotie en interactie aan het schaakspel toe te voegen? En: bent u bereid voor een professionele uizending, livestreams en grootmeesterlijk commentaar te betalen? Stuur een mail aan de auteur: ericvanreem@gmail.com of tweet naar @chessurfer.

In deze Voorloper:

Lucas van Foreest

ging toekijken

Partijen van Lucas

Aanvalsdoelen

Enthousiast

schaken bij

het open jeugdkampioenschap

Jeugdkatern Schaakmagazine

Hij is elf jaar. Hij won het Nederlands kampioenschap E in Waalwijk in 2011. Bij het Europees kampioenschap werd hij dertiende.

Dit jaar bij het NK D in Rijswijk werd hij vierde. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Lucas van Foreest.

Piet Peelen

Lucas van Foreest ging toekijken

Toen hij net zes was schaakte zijn vader met broer Jorden. “Ik ging toekijken. Na een tijdje snapte ik hoe de stukken bewogen. Alleen was ik wel verbaasd dat je met de pion eerst twee velden naar voren mocht, maar daarna slechts één.” Nu Lucas de spelregels kende moest vader dus simultaan gaan geven!

Foutje

Vorige keer was bij Cheryl Looijer de verkeerde geboortedatum vermeld. Dat moet zijn 19 januari 2000.

Op zijn zevende ging hij naar schaakclub Groningen. Eerst kreeg hij Opstapje 1. “Die diagrammen snapte ik niet. Toen ze de symbolen uitgelegd hadden ging het als een speer. Binnen een paar maanden had ik mijn diploma 2e stap!” Van zijn ouders kreeg hij het werkboek 3e stap. “Als ik een les goed begreep kreeg ik als toetje ijs. Stap 3 had ik binnen 2 weken uit, dus heb ik heel veel toetjes gehad!”, lacht Lucas.

Trainer Sipke

Milan Mostertman gaf stap 4 op

de club. “Dat deed hij goed. Als er teveel grapjes werden gemaakt zei hij ‘nu even serieus’ en dan gingen we verder. Voor stap 5 ging hij naar Unitas. Daar kreeg hij les van Geon Knol. Als ik klaar was speelden we een partijtje. Op dit moment krijgt hij les van Bert van de Marel. “Die heeft een dikke map met leuke eindspelstudies! Ook analyseren we mijn partijen. En we doen ‘Rigaschaak’. Dan doen Jorden, Bert en ik om de beurt een zet, zodat we voor wit en zwart spelen. Als Bert verbaasd is kijkt hij opeens met hele grote ogen.”. De laatste twee jaar geeft grootmeester Sipke Ernst hem privétraining. “Hij is wel heel goed. Bijna altijd worden zijn zetten als beste door de schaakcomputer gegeven!”

Lucas werd kampioen bij de E-jeugd in Waalwijk in 2011. “Daar haalde ik 9 uit 9 en daar

ben ik trots op!” Bij het Europees kampioenschap werd hij dertiende na een bliksemstart. “Ik kwam op de topborden. Daar hadden we aparte luxe wc’s!” Coach Sipke: “Hij haalde echt alles eruit wat erin zat!” Verder speelt Lucas vooral toernooien bij de volwassenen. Zoals het festival Groningen waar hij tweede werd in de B-groep. “Daar leer ik veel!”

Spaarvarken

Bert: “Lucas kan zich steeds beter concentreren. Hij heeft interesse in alles en wil graag winnen!” Sipke: “Het is een heel aardige jongen. Lucas heeft een goede mentaliteit. Hij is een echte vechter!”

Tenslotte speelde hij op Koninginnedag 2010 op de stoep van schaakcafé Atlantis om een euro. Die dag werd zijn spaarvarken goed gevuld!

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

3 maart 2001

Groningen Thuisonderwijs

Rekenen

Schaken, eten, piano

Door toekijken

SV Unitas/JSV Sissa

12 en grootmeester

koude spruitjes met chocopasta

Partijen van Lucas

Lucas van ForeestFrans Arp

Univé Open 2011

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0–0 Le7 6. Te1 b5 7.

Lb3 0–0 8. d3 d6 9. c3 Lg4 10. Pbd2 Pa5 11. Lc2 c5 12. h3 Lh5 13. g4!? Lg6 14. Pf1 Pc6 15. Pe3 Te8 16. Kh2 d5!?

De ervaren Frans Arp staat bekend om zijn aanvallende stijl. Lucas wint een pion, maar moet daarvoor de pion op g5 zetten. Dus opletten bij de koning.

17. g5 Ph5 18. Pxd5 Ld6 19. a4 Pe7 20. Pxe7+ Dxe7 21. axb5 axb5 22. Txa8 Txa8 23. Lb3 Lc7 24. Le3 Td8 25. Ld5 Txd5

Lijkt goed, maar er zit nog een verborgen verdediging in. Na 25. .. Pf4 heeft zwart prima compensatie.

26. exd5 e4+ 27. Kg1 exf3

e8. Daardoor kan zwart niet terugslaan op c7.

28. .. Dd8 29. Lxc7 Dxg5+ 30. Lg3 f5 31. Dxf3 f4 32. d6! h6

33. Dg4 Lf5 34. Dxg5 hxg5 35.

Te5 Lxh3 36. Txg5 g6 37.

Txg6+ Kh7 38. Tg5 Kh6 39. Lh4 en wit won, 1-0.

Lucas van ForeestRenzo Ducarmon

ENCI Limburg-open 2012

1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0–0 6. Le2 e5 7. 0–0 Pc6 8. d5 Pe7 9. b4 a5 10. La3 Pd7 11. bxa5 Txa5 12. Lb4

Ta8 13. a4

Ik wou gaan aanvallen op de damevleugel, c5 gaan voorbereiden, dan op d6 slaan. 13. .. Lh6 14. a5 f5 15. Te1 Pf6 16. Ld3 Kh8 17. c5 fxe4 18. cxd6 cxd6 19. Lxe4 Lg4 20. h3 Pxe4 21. hxg4 Pxc3 22. Lxc3 Hier sta ik beter. Ik heb meer ruimte en mijn stukken zijn actief. 22. .. Dd7

23. Db3

23. Txe5!! dxe5 24. Pxe5 Dc7 25. Pf7+ Kg8 26. Pxh6 mat zou onmiddelijk winnen. Dat zag ik niet en ik wou gewoon b7 gaan aanvallen.

23. .. Tac8 24. a6 bxa6 25. Txa6

Hier sta ik erg actief en ik dreig al op d6 te slaan met winst.

25. .. Tc5? 26. Txd6 Txc3 27. Txd7 Txb3 28. Txe7 Td3 29. Td7?

Op slag wint 29. Pxe5 Txd5 30. Pd7 Tf4 31. g3 Tf3 32. Kg2 Ta3 33. Pf6

29. .. Te8 30. d6 Lf4 31. Te7 Td8 32. g3 Txf3 33. Kg2 33. gxf4 Txd6 34. Tc1 Td8 35. fxe5 ziet er wel goed uit.

33. .. Ld2?

Nu is het uit, ik win een kwaliteit.

34. Th1 Txf2+ 35. Kxf2 Txd6 36. Txe5

36. Thxh7+ ziet er goed uit na

36. .. Kg8 37. Teg7+ Kf8 38. Kf3

Lg5 39. Ke4 Te6 40. Kd5 Ta6 41. Tb7 Kg8 42. Thc7 Ta8 43. Tg7+ Kf8 44. Txg6+-

36. .. Kg8 37. Ke2 Lb4 38. Te8+ Kf7 39. Tb8 Lc5 40. Txh7+

En na nog de nodige avonturen won wit (1-0)

Sven DijkhuisLucas van Foreest

ONJKC Borne 2011

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Lc4 Pf6 5. 0–0 Pxe4 6. Te1 d5 7. Lxd5 Dxd5 8. Pc3 Dh5 9. Pxe4 Le6 10. Lg5 Lb4 11. Te2 Iets te voorzichtig. Saai is 11. Pxd4 Dxd1 12. Texd1. Wel in stijl is 11. c3!? dxc3 12. bxc3, want dan kan zwart nog niet rokeren! 11. .. 0–0 12. a3 La5 13. Pg3 Dg6 14. b4 Lg4! 15. Dd2 Lxf3 16. gxf3 Lb6 17. Tae1

17. .. d3!

Zie bladzijde 3, rechtsonder. 18. Te4 Pd4! 19. Dxd3 Dxg5 20. c4 c5 21. bxc5 Dxc5 22. Te5 Dc6 23. Th5 f5, 0-1

28. Lf4!!

De winstzet! De toren valt de dame aan, maar ook matveld

Aanvalsdoelen

Pascal Losekoot

De zwarte toren staat één keer aangevallen, en één keer gedekt. Daarom moet hij opvallen als doelwit. Ook de

zwarte koning is natuurlijk een aanvalsdoel, terwijl het zwarte paard ook niet veilig staat, maar lastig nog een keer aan te vallen is. Wit slaat toe met 1. Txh6 gxh6 2. Df7+ Kh8 3. Df6+ Kg8 4. Dg6+ Kf8 5. Dxh6+ en niet alleen verovert wit de toren op de volgende zet, door Txc1, maar ook het paard gaat verloren.

Ook in de volgende eindspelstudie van Troitzky blijkt het in de gaten houden van de aanvalsdoelen nuttig te zijn.

Dingen die je kan aanvallen - dat zijn aanvalsdoelen. De koning, een (ongedekt) stuk of een belangrijk veld. Veel combinaties kunnen gevonden worden als je ziet dat een stuk van je tegenstander in gevaar is. Daarom is het goed om in je partij op zoek te gaan naar aanvalsdoelen.

2. .. Tg7 3. Pd6 Kxc7 4. Pe8+ 1-0. Vraag 1: Wat gebeurt er na 2. .. Tg4?

2. .. Tg3 3. Kh2 Tc3 Vraag 2: Hoe wint wit nu?

Bij de opgaven moet je zelf op zoek gaan naar de aanvalsdoelen.

Een dubbele aanval tussen koning en toren zou leuk zijn. 1. dxc7 Kd7 2. h4! Het aparte is dat elk veld voor de zwarte toren nu slecht is. Bijvoorbeeld:

Zes opgaven met aanvalsdoelen

Opgave 1

Zwart aan zet.

Hoe lost zwart het

Opgave 4

Wit aan zet

Wit speelt 1. f3. Heeft zwart nog een redding?

Opgave

Wit

Tf7! valt de velden g7 en h7 aan. 1. .. Kxf7 2. Dxh7+Kf8 3. Lxg6 met mat.

Opgave 6: Het draait om de zwarte koning, die staat nogal open. 1.

beeld 1. .. exd5 2. Pxd7 Dxd7 3. Lxh7! 1. .. g6 2. Pxe7 Dxe7 3. Lg5 wint ook flink wat punten.

Opgave 5: Na 1. Pxd5 (uitschakelen verdediging) wint wit, -bijvoor

Opgave 4: Ja! Hoewel dit een -eind spelstudie van Troitzky is, zit er een foutje in. Na het bedoelde 1. f3 Tf4 2. b7 speelt wit geen 2. .. Kc7? 3. Pd5+, maar hij gaat verder met 2. .. Txf3+ 3. Ke2 Tf8 4. Pc8 Kc7! en zwart staat gewonnen.

Opgave 3: Het paard op a5 moet opvallen. Na 1. Lxf6 Lxf6 2. Dh5+ kan het de doos in.

Opgave 2: Het paard op b4 en het paard op f6 zijn aanvalsdoelen. 1. Db2 (dubbele aanval) wint -materi aal, zoals na 1. .. d4 2. Lxd4 Lxf3 3. Lxf6.

Dh4+ met dubbele aanval

Opgave 1: Het ongedekte witte paard is een aanvalsdoel, net als de witte koning. 1. .. Lxe5 2. fxe5

Vraag

Opgave 6

Wit aan zet

Wit wint Oplossingen Vraag

Zonnig schaken in Borne

Het Open Nederlands Jeugdkampioenschap in Borne had dit jaar geluk met het weer. Bijna het hele toernooi was het zonnig. Dat was handig want nu kon er overal ge-internet worden, zelfs buiten op het gras naast de speelzaal. De spelers hadden er ook zin in. Er werd overal hard gevochten op het bord. De spelers waren met 226 man en vrouw naar Twente gekomen. De oudste drie groepen speelden negen partijen. De jongste groepen zelfs dertien. Dat was dus hard werken en veel zetten doen. Daarnaast kon er worden gevoetbald en gezwommen. En op het gras leek het af en toe wel op een picknick.

Wij laten hier een paar foto’s zien van de jongsten, de EF-jes en GH-tjes, die samen in een groep speelden. Het meisjes dat je ziet is Ilse Geene. Ze was het beste meisje in EF. Met de bril zien we Siem van Dael, de sterkste GH-er. En de jongen in het blauw is Jonas Hilwerda. Hij speelde heel goed en werd tweede. Alleen Sven ter Stal was nog net even beter.

Als je alles wilt weten van het Open Nederlands jeugdkampioenschap moet je een kijkje nemen op de toernooisite www.onjk.nl.

Jeroen Bosch

Alexei Shirov won begin juni een grootmeesterachtkamp in Buenos Aires. Met 5½ uit 7 eindigde hij een punt voor op zijn naaste belager de Argentijnse grootmeester Felgaer. In ronde 6 won hij in zijn gebruikelijke scherpe stijl van de Uruguayaanse grootmeester Rodriguez. Speelt u mee?

Rodriguez Vila - Shirov Buenos Aires 2012

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. f3

Deze zet is door sterke spelers als Aljechin en Keres gespeeld, en in Nederland bediende grootmeester Prins zich er graag van. Wit hoopt een Maroczy opstelling in te kunnen nemen met 6. c4 en 7. Pc3. Als zwart dat

wil verhinderen dan moet hij verder gaan met het scherpe

5. .. e5 6. Lb5+

De ‘oude’ variant, tegenwoordig is 6. Pb3 populairder.

6. .. Pbd7

Minder goed is 6. .. Ld7 omdat ruil van de lopers gunstig is voor wit. 7. Lxd7+ Dxd7 8. Pf5 d5 9. Lg5! werd al gespeeld door Keres met wit. 9. .. dxe4 10. Lxf6 Dxd1+ 11. Kxd1 gxf6 12. fxe4 eindigde in een modeloverwinning voor wit in SalovLjubojevic (1994).

7. Pf5 d5

Zwart offert een pion voor activiteit, en om niet opgezadeld te worden met een slechte zwartveldige loper en een ‘gat’ op d5.

8. exd5 a6 9. La4

9. Lxd7+ Dxd7 10. Pe3 Lc5 11. c4 b5 met goede compensatie voor de pion in Cardoso - Fischer, New York 1957.

9. .. b5

Zwakker is 9. .. Da5+ 10. Pc3 b5 11. Lb3 Pc5 vanwege 12. De2! Pxb3 13. Dxe5+ Kd8 14. cxb3 b4

15. Pe4 Dxd5 16. Dxd5+ Pxd5 17. Lg5+ Kc7 18. Tc1+ met groot voordeel voor wit in BoschRiemersma, Halve Finales NK Enschede 1995.

10. Lb3 Pb6 11. Pe3 Lc5 12. Pc3 0–0 13. Dd3

Wit staat nog steeds een pion voor, maar zwart heeft duidelijk compensatie. Meestal speelt zwart nu 13. .. Lb7 of 13. .. b4. Shirov komt met een nieuwtje. 13. .. a5

Na 14. a3 (14. Dxb5 geeft zwart erg veel compensatie voor twee pionnen.) moet u aantonen dat zwart inderdaad prima spel heeft voor de pion.

De lezer heeft zwart. U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als zwartspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten die ook punten opleveren.

Karel van der Weide

Het LCT toernooi in Leiden werd een prooi voor de Engelsman David Howell. Met 7½ uit 9 bleef hij de Indiër Parimarjan Negi een half punt voor. Overeenkomstig het Nederlands

En zwart won. Zie voor de slotzetten bladzijde 29.

elftal en de Rabobank wielerploeg konden onze landgenoten weinig tegen hun buitenlandse overheersers inbrengen. Pas op een gedeeld negende plek treffen wij Benjamin Bok, Jan-Willem de Jong, John van der Wiel en Sjef Rijnaarts, allen met 6 uit 9.

8. Wit is aan zet

7. Zwart is aan zet

6. Zwart is aan zet

5. Zwart is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Zwart is aan zet

2. Wit is aan zet

1. Wit is aan zet

Nederlands trio zet de toon in Dieren

Het Open NK werd dit jaar lang beheerst door diehards. Migchiel de Jong en Willy Hendriks waren de smaakmakers, Vyacheslav Ikonnikov stevende op een overwinning af, maar tenslotte kwam de vlak voor het toernooi opgetrommelde Smeets bovendrijven.

Bij gebrek aan nieuwe sponsors teert het toernooi in sporthal Theothorne in Dieren in op zijn reserves. Begin dit jaar besloot het organisatiecomité geen geld uit te trekken voor Nederlandse toppers. Met een paar buitenlandse grootmeesters – Ikonnikov, Alon Greenfeld, Tejas Bakre – was al overeenstemming bereikt. Op het laatste moment haalde een privésponsor nog Jan Smeets binnen, die na een verloren NK zijn blazoen wel op wilde poetsen. Bovendien had Smeets zich in Amsterdam niet geplaatst voor het gesloten NK 2013. Via het Open NK kon hij direct een ticket bemachtigen. Als voorwaarde gold een Elo-rating van minstens 2500, en Smeets was de enige Nederlander die daaraan voldeed.

‘Oude bekenden’ Willy Hendriks en Migchiel de Jong speelden

frank en vrij, en aanvankelijk heel goed. De Jong wierp in de tweede ronde een obstakel voor de voeten van Smeets.

ook niet aan de dolle toren ontsnappen.

50. .. Td6+ 51. Kxd6, ½–½

Zoiets kan gebeuren, maar in een interview met Frits Spits de volgende morgen voor het KROradioprogramma Tijd voor Twee uitte Smeets zijn teleurstelling.

“En het zou wel heel teleurstellend zijn als ik vandaag niet van Wim Heemskerk win”, voegde hij toe. Toch ging hier direct na de opening ook iets mis...

Heemskerk - Smeets 1. Pf3 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 0–0 5. 0–0 d6 6. d4 Pc6 7. Pc3 a6 8. Dd3 Lf5 9. e4 Lg4 10. Le3 Pd7 11. Pd2 e5 12. d5 Pd4 13. b4 a5 14. a3

Wit kon een stuk insluiten met 15. f3!. De pointe van 14. .. c5 was dat na 15. .. cxb4 zwart met de tempowinst 16. .. Pc5 de terugtocht voor zijn loper wil vrijmaken, maar 16. Pa4! verhindert dit. Zwart heeft na 16. .. Pf6 17. fxg4 Pxg4 wel compensatie, maar Smeets verkeerde duidelijk niet in topvorm. Toen Heemskerk niet profiteerde van dit buitenkansje werd hij erafgebonjourd.

In ronde 4 stelde de Leidse grootmeester zich uitdagend op tegen Ikonnikov, die met 3 uit 3 was begonnen. Hij liet een witte pion op d6 komen en had daarvan last tot in het toreneindspel. Nog een paar onnauwkeurigheden kwamen hem op een nul te staan.

Smeets - De Jong Zwart is aan zet

Na uren met de rug tegen de muur te hebben gestaan heeft

De Jong op h1 een pathoekje opgezocht en nu forceert hij elegant remise:

48. .. g6+! 49. Txg6 Td5+ 50.

Ke6

Na 50. Kf4 Tf5+ kan de koning

Daarmee was een hoofdrol even buiten zicht voor Smeets. Die rol werd met graagte overgenomen door het duo De Jong en Hendriks. Eerstgenoemde had in de derde ronde een spectaculaire partij gewonnen van een getalenteerd klein mannetje uit India, genaamd Bharat Arjun.

Twee smaakmakers: Jan Smeets en Willy Hendriks

De Jong – Arjun

Wit is aan zet

In deze scherpe Draak-stelling komt de Jong met een verbluffend nieuw dameoffer:

18. Dxd8+! Dxd8 19. Pxe6 Lh6+ 20. Kb1 Dd7 21. fxe4! fxe4

Op 21. .. Dxe6 heeft wit 22. Txd5!.

22. Pd4 Td8?! 22. .. Kh8.

23. Le7!!

Inspiratie! Of zwart nu neemt of niet, er volgt altijd 24.Pxc6 en de penning van d5 nekt zwart opnieuw.

23. .. Dxe7 24. Pxc6 Dc5 25. Txd5!

Mogelijk vanwege het vorkje op e7. Na dit vuurwerk bleef Arjun van zich afbijten en De Jong had moeite om het punt binnen te slepen.

25. .. Txd5 26.Lxd5+ Kg7 27.Lxe4 Le3 28.Td1 h5 29.a3 g5 30.Td5 Dc4 31.Td7+ Kf8 32.Ld5 De2 33.Ka2 h4 34.Tf7+ Ke8

35. Tg7

Beter was 35. Pe5 Dxc2 en nu niet het door De Jong geplande 36. Lc6+ maar 36. Le6!! met een matnet, bijvoorbeeld 36. .. Dd2 37. Ld7+ Kd8 38. Lc6 Dc2 39. Td7+ Kc8 40. Lb7+ Kb8 41. Pc6+. 35. .. a6 36. c4! a5 37. Te7+ Kf8 38. Tf7+ Ke8 39. Pe5 Ld4 40. Lc6+ Kd8 41. Td7+ Ke8 42. Txd4+

Hier was mat in vier mogelijk met 42. Tb7+!, maar het punt ontging De Jong niet meer.

In de vierde ronde ging De Jong over Smeets heen met een keiharde zege op de Israëlische IM Gil Popilski. Hendriks speelde Greenfeld helemaal zoek.

Ikonnikov - De Jong Wit is aan zet

42. e4?!

De beste winstkans was 42. a4! Kb4 en nu is 43. Pc6+ Kxa4 44. Pxa7 Kb4 (44. .. Pxb5 45. Pc8 en 46. Pe7) 45. Pc6+ Kxb5 46. Pe7 te proberen, maar Ikonnikov kwam een dag later met de fantastische variant 43. f3! Kxa4 44. Kc4 a5 45. bxa6!! b5+ 46. Pxb5 Pxb5 47. e4 Ka5 48. Kc5 Kxa6 49. e5 Pc7 50. Kc6 Pe6 51. Kd6 en het paard is niet opgewassen tegen de witte koning. De tekstzet leidt tot een moeilijk pionneneindspel. Ikonnikov is een kei in zulke eindspelen, maar De Jong vindt de kronkelige weg naar remise.

En het dame-eindspel met f-pion was niet te winnen voor wit. Het eerste kinkje in de kabel voor Ikonnikov.

In de tweede week kon het Nederlandse meestersduo de race niet volhouden. Hendriks versloeg nog wel jeugdspeler Henk-Jan Evengroen met een fraai stukoffer en ontdeed zich na de rustdag van De Jong, die zich al te provocatief had opgesteld. Smeets won die dag in een theoretische Richter-Rauzer die hij beter kende dan Greenfeld. De Jong kwam nog terug met een aantrekkelijke zege op Nick Maatman, zijn teamgenoot bij Philidor Leeuwarden, maar daarna bleek zijn kruit verschoten. Hendriks ging in ronde 7 in recordtijd onderuit tegen Ikonnikov.

Het moest dus toch van Smeets komen. Die moest tegen de Israëlische IM Danny Raznikov heel diep gaan.

Hendriks - Greenfeld Wit is aan zet

Hendriks schikte zich nu in remise met 56. Kc8? Lb6 57. Kb7 Ld8 58. Kc8 Lb6 59. Kb7. Zoals Smeets aangaf wint 56. Pd6 eenvoudig: 56. .. Kxb3 57. Pf7 a4 58. Pxd8 a3 59. c7 enzovoort. Hendriks, in tijdnood geraakt na urenlang inventief verdedigen door Greenfeld, had vooral gekeken naar het logische 56. c7??, waarna zwart zelfs wint met 56. .. Lxc7 57. Kxc7 Kxb3 58. Kd6 a4 59. Pc5+ Kc2! 60. Pxa4 e4!!. “Als je urenlang voor twee resultaten speelt en dan ineens een verliesvariant ziet opdoemen, schrik je wel even”, aldus Hendriks.

In ronde 5 snoepte De Jong Ikonnikov een halfje af na een eindspel dat hij beschouwde als het hoogtepunt van zijn toernooi.

42. .. Pxb5 43. Pxb5 Kxb5 44. exf5

44. e5 Kc5 45. f4 g5 46. g3 gxf4 47. gxf4 b5 is remise.

44. .. gxf5 45. Kd4!

Als de zwarte koning op de vijfde rij kan opponeren heeft hij met de witte pionnen op g4 en f4 (of f5) altijd .. h6-h5!.

45. .. Kc6 46.Ke5 b5 47.Kxf5 Kd5

48. Kf4!

48. g4?? verliest zelfs, omdat zwart op b1 met schaak promoveert.

48. .. Kd4 49. g4 a5 50. h4 b4 51. axb4 axb4 52. g5 hxg5+ 53. hxg5 b3 54. g6

Raznikov – Smeets

Wit is aan zet

14. Lxh6!

Rond dit moment legde Hendriks zijn koning om, en leek het toernooi een on-Nederlandse aangelegenheid te worden. Maar Smeets kromde zijn rug en geleidelijk geraakte zijn tegenstander op een hellend vlak.

14. .. gxh6 15. Dg6+ Kh8 16. Dxh6+ Ph7 17. Lxf7 Te7 18. Pg5 Lf5 19. Pxh7 Txf7 20. Pg5+ Th7 21. Pxh7 Lxh7 22. Tfe1 Lf8!? 23. Df4 Lg7 24. Df7?!

Beter was 24. Tad1. 24. .. Lxd4! 25.Te7 Lg6 26.De6 Df8

Het witte voordeel is al bijna verdwenen.

27. Kh1 Tb8 28. Tc7? Df4! Nu moet wit de dames ruilen en is het matgevaar geweken voor zwart. Zijn centraal opgestelde lichte stukken vormen een onneembaar bastion. Raznikov krijgt nog verschillende remisemogelijkheden, maar hij was nog steeds in de ‘winning mood’.

29. Te7 Lf6 30. De3 Dxe3 31. Txe3 Pc4 32. Tg3 Lh7 33. Te1 Pxb2 34. Pe4 Le5 35. Tb3 Lg8 36. Tf3 Ld5 37. Tf5 Pc4 38. Pc5 Ld4

een rij hoger! Nu wordt de zwarte b-pion te sterk en Smeets wint met fluwelen techniek.

47. .. Txf8 48. Txf8 b3 49. h5+

Kh6 50. f4 b2 51. Tb8 Kxh5 52. Kh3 Kg6 53. g4 Lc3 54. Tb3 Kf6 55. Te2 Ld4 56. Kg3 Lc6 57. Tb8 Kf7 58. g5 Pd6 59. Kg4 Le4 60. Tbxb2 Lxb2 61. Txb2 c4 62. Tb6 Ke6 63. f5+ Lxf5+ 64. Kf4 c3 65. Ta6 c2 66. Ta1 Kd5 67. Tc1 Kd4 68. Ta1 Lg6 69. Kf3 Pc4 70. Kf4 Pb2 71. Kf3 Pd3 72. Kg3 Ke3 73. Kg2 c1D 74. Txc1 Pxc1 75. Kg3 Pd3 76. Kg2 Kf4 77. Kf1 Kf3 78. Kg1 Pf4 79. Kf1 Pg2, 0-1

Daarmee naderde Smeets

Bakre gedeelde tweede plaats. Smeets werd met een snelle remise open kampioen. Tweede Nederlander werd Willy Hendriks, die in zijn laatste partij opnieuw speelde als Tal – ditmaal met succes.

39. Pd7

Na 39. Th5+! (Ikonnikov) kan de koning niet zoals in de partij naar g7 wegens de vork(hef)truc

40. Txd5!, dus: 39. .. Kg8 40. Pd7 Td8 41. Te7! met minstens eeuwig schaak.

39. .. Tg8! 40. Th5+ Kg7 41. Te7+ Kg6 42. Th4 c5 43. Kh2 b5!? 44. Tf4?

44. g3! dekt de velden f4 en h4 voor de witte toren, waarna zwart niet kan ontsnappen aan eeuwig schaak.

44. .. a5 45. h4? b4 46. axb4 axb4

Ikonnikov tot op een half puntje. Helaas voor de sympathieke Russische grootmeester was de koek bij hem nu ook op. Terwijl Smeets in de voorlaatste ronde een brilliancy weerlegde van Hendriks, die een volle toren in de strijd had geworpen, miste Ikonnikov een enorme kans en kreeg hij een 0 in plaats van een 1.

Zwirs - Hendriks Zwart is aan zet

Na wat speculatief offergeweld zit er een elegante matcombinatie in:

31. .. Th1+! 32. Kxh1 Dxf1+

SPA toernooi in Amsterdam

33. Tg1 Th8+ 34. Dh2 Pf2 Mat. Hendriks was al helemaal in de stemming voor Riga, de stad van Tal, waar hij een groot open toernooi ging spelen. Wij reisden per trein terug naar het westen, zagen op een veldje in de schemering bij Dieren een troep wilde zwijnen met biggetjes en wisten: ook de schakers zullen hier terugkeren. Met de nieuwe toernooidirecteur Ap Lammers is het streven om het toernooi binnen drie jaar in de oude luister te herstellen.

Eindstand

1. Smeets 7

2. Greenfeld, Bakre 6½

4. Ikonnikov, Raznikov, Hendriks, Popilski 6 8. Arjun, Pijpers, Sowray 5½ 11. De Jong, Zwirs, Maris, Maatman,Heemskerk 5

47. Pf8+?

Analoog aan de 44e en 45e zet was 47. g4! b3 48. Tf5! nog genoeg voor eeuwig schaak, nu

Ikonnikov - Bakre Zwart is aan zet

42. .. d4?! 43. De4? Hier overziet wit 43. De2! met de dreiging 44. Th4!! met damewinst. Zwart moet dan op g5 de kwaliteit offeren, maar wit heeft duidelijk voordeel. Ikonnikov vertelde naderhand dat hij deze pointe had gezien, maar in een vlaag van verstandsverbijstering had verworpen. Na 43. .. Tc3 44. Tg3? Pxe5! won Bakre.

In de slotronde verloor Ikonnikov van Greenfeld, die daarmee oprukte tot de met

Het Science Park Amsterdam toernooi trok met 289 deelnemers ongeveer evenveel spelers als vorig jaar. Toch was het toernooi aantrekkelijker, want het bood tegelijkertijd onderdak aan drie andere wedstrijden: de Nederlandse kampioenschappen algemeen en voor vrouwen en het ACP toernooi. Dat laatste was een zevenkamp die werd georganiseerd door de spelersorganisatie ACP. De ACP zocht onderdak voor zijn wedstrijd en vond deze in Amsterdam.

De hoofdgroep van het SPAtoernooi werd gewonnen door de Amerikaanse meester Andrew Hungaski en de Israëlische grootmeester Alon Greenfeld met 7 uit 9. De echte held van het toernooi was echter de Nederlander Sjoerd Plukkel, die met een rating van 2274 een toernooirating behaalde van 2561. Hij bleef slechts een half punt achter bij de winnaars, net als David Klein, die het met een TPR van 2506 ook voortreffelijk deed.

Het ACP toernooi had als bijzonderheid dat er werd gespeeld met een ouderwets tempo: 40 zetten in 2½ uur, gevolgd door een uur voor 16 zetten. Daarna was het tempo 15 minuten plus 30 seconden per zet. Eventueel werd er zelfs afgebroken. Grootmeester Ivantsjoek won voor Kamsky en Sutovsky.

Over de Nederlandse kampioenschappen leest u elders in dit blad. Alle informatie over het SPA-toernooi is te vinden op www.amsterdamchess.com.

Sjoerd Plukkel speelde in Amsterdam het toernooi van zijn leven.

”Ik probeer een paar schaakzekerheden te ondermijnen”

Willy Hendriks gelooft niet in schaakwijsheden

Kent u deze? Het loperpaar is sterker dan het paardenpaar. Of deze? Een aanval op de vleugel moet worden beantwoord met een actie in het centrum. Vast wel, want u wilt sterker schaken en dan past het om de algemeen gangbare regels te gebruiken.

Het schaken zit vol van dit soort regels, die vaak klakkeloos voor waar worden aangenomen. Maar kloppen ze eigenlijk wel? Worden de uitgangspunten van veel leerregels wel eens tegen het licht gehouden? Houden de schaaktheoretici zich aan de leer van de falsificatie, zoals in de wetenschap gebruikelijk is? Ter verduidelijking, falsificatie betekent dat het niet alleen mogelijk is argumenten voor een theorie aan te voeren, maar dat het net zo goed mogelijk met argumenten tegen te komen.

Willy Hendriks, opgeleid als filosoof maar actief als schaakspeler, -auteur en –trainer heeft zich altijd over dit gemis verbaasd. ‘In de schaakliteratuur ontbreekt de instelling om op zoek te gaan naar falsificatie vrijwel volledig’, schrijft hij in het onlangs verschenen Move First, think later. Dus besloot hij het zelf maar te doen.

Om te beginnen de stelling dat een actie op een vleugel met een tegenstoot in het centrum moet worden beantwoord. De gigantische databases van tegenwoordig maken een statistisch onderzoek eenvoudig, maar je moet voor je begint wel eerst enkele cruciale vragen beantwoorden. Bijvoorbeeld hoe je een aanval op de vleugel definieert. Hendriks besloot het eenvoudig te houden en zocht partijen bij elkaar waarin wit 17. g4 speelt en waar de dames op het bord staan. Dat moet toch een vleugelaanval zijn?

Ontluisterend

Hij vond 110 partijen. Zouden die het resultaat opleveren dat Hendriks een pagina eerder in zijn boek had geciteerd: ‘Tijdens mijn privé-lessen herinner ik mijn studenten er (vaak) aan zich aan een van mooiste algemene regels van schaken te houden. De beste reactie op een vleugelaanval is een tegenaanval in het centrum.’ (Jeremy Silman: The Amateur’s Mind)? Het resultaat is ontluisterend. In driekwart van de partijen bleek de stelling gesloten te

zijn en was een tegenaanval in het centrum helemaal niet mogelijk. Een analyse van de resterende 34 partijen leverde voor de tegen aanval in het centrum het volgende op: 9 partijen: vrijwel onmogelijk om uit te voeren; 7 partijen: erg slecht; 6 partijen: slecht; 10 partijen: eventueel mogelijk; 2 partijen: de beste reactie.

Ironisch concludeert Hendriks: ‘als je ‘een van de mooiste algemene regels van het schaken’ in misschien tien procent of nog minder van de gevallen kunt toepassen, kan je dat beter maar niet vet laten afdrukken.’

Paardenvolk

Voor de stelling dat een loperpaar sterker is dan een paardenpaar hoefde Hendriks niet per se zelf te rekenen. Dat had John Watson al gedaan in Secrets of Modern Chess Strategy, maar hij besloot het toch over te doen. Een onderzoek van 61.000 partijen leverde een score van 58% op voor de lopers, tegen 42% voor de paarden. Stelling bewezen zou je zeggen. Maar hoe zat het met het niveau van de spelers? De loperpartij bleek gemiddeld 36 ratingpunten meer te hebben dan het paardenvolk. Je zou de conclusie kunnen trekken dat sterkere spelers beter in staat zijn zich van een (sterk) loperpaar te voorzien. Maar je kunt er ook anders tegenaan kijken. Bijvoorbeeld hoe bij een dergelijk ratingverschil de score zuiver cijfermatig zou moeten zijn. Dat is eenvoudig uit te rekenen. De loperspelers zouden louter op basis van hun ratingoverwicht met 55-45 moeten winnen. Zo blijft er nog maar 3 procent bonus voor het loperpaar over.

Omdat hij zelf een paardenman is komt Hendriks met een psychologische verklaring voor dat laatste verschil. De campagne voor het loperpaar zou best eens een demoraliserend effect kunnen hebben op de spelers die

met de paarden blijven zitten, terwijl omgekeerd de loperbezitters gestimuleerd worden. Een soort placebo-effect dus. ‘Ik verwacht’, schrijft Hendriks verlekkerd, ‘dat dit de resterende 3 procent wel eens volledig zou kunnen verklaren.’

Het ondergraven van vastgeroeste en niet door onderzoek bewezen stellingen is de kern van Move First, Think Later. Willy Hendriks heeft zich daarbij laten leiden door recente ontwikkelingen in het hersenonderzoek. Bij de presentatie zei hij: “Je kunt mijn boek zien als een ‘zoektocht door het denken van den schaker’. Het gaat over de zin en onzin van het trainen. Het is gevormd door eigen ervaring en door boeken over ons brein en denkvermogen.”

En ook: “Mijn uitgangspunt is: wat kan de voortgang van de cognitieve kennis betekenen voor het trainen. Met een parafrase op Dick Swaab: Wij zijn ons schaakbrein. De ultieme schakersklacht is: hoe kon ik in hemelsnaam zo’n zet spelen. Veel van ons denken is onbewust, dat geldt ook voor de schaker. Veel schaakboeken doen alsof het denkproces volledig bewust is en dat is niet zo. De worsteling van het schaakbrein, daar gaat mijn boek over, op een luchtige wijze.”

En op humoristisch toon, kan je daar aan toevoegen. U moest dit boek maar eens snel gaan kopen.

Willy Hendriks: Move First, Think Later. Sense and Nonsense in Improving Your Chess. New in Chess 2012. 256 blz. Prijs € 21.95.

Fischer in IJsland Ad van den Berg

Grootmeester Helgi Olafsson was een tiener toen hij in 1972 enkele partijen van de match Fischer – Spasski bijwoonde. Meer zat er niet in, want op het eiland waar hij woonde was het gebruikelijk dat scholieren in hun vakantie een baantje namen in de plaatselijke visverwerkingsfabriek. Zo ook hij.

Olafsson was op dat moment een talentvolle jeugdschaker, dus zijn belangstelling voor de tweekamp was te begrijpen. Als je in

1972 op IJsland woonde was het trouwens onmogelijk je aan de gebeurtenissen op en rond het schaakbord te onttrekken. Contact met Fischer had hij toen niet, natuurlijk niet. Dat kwam pas tientallen jaren later, in 2005. Fischer zat in Japan vast in een detentiecentrum omdat de Amerikanen zijn paspoort ongeldig hadden verklaard. Om aan die onmogelijke situatie een eind te maken werd in IJsland een comité opgericht dat ervoor zorgde dat hij in maart 2005 naar IJsland kon reizen.

In de jaren daarna had Olafsson regelmatig contact met Fischer, in perioden soms dagelijks. Daarvan doet hij op persoonlijke wijze verslag in Bobby Fischer Comes Home Achteraf, als Fischer is overleden, vraagt hij zich af of het om een vriendschap ging. Toch wel, concludeert hij, ondanks de achtervolgingswaanzin van Fischer, waarmee ook hij te maken krijgt. Hij bekijkt Fischer met mededogen, als een patiënt die ook recht op een rustig leven heeft.

Door de onaangename kanten van Fischer min of meer te negeren blijkt een goed contact mogelijk. Voor zolang als het duurt, want in maart 2007 worden de loze beschuldigingen van Fischer ook Olafsson teveel, en komt er een eind aan het contact. Tot januari 2008, als Fischer sterft, spreken ze elkaar niet meer.

Olafsson geeft in zijn verhaal inzicht in de persoon die Fischer in zijn latere dagen was en die hij in wezen misschien wel altijd geweest is. Eenzaam, geniaal, gedreven en monomaan. (MbdW)

Rotterdam versus Amsterdam

Ik reageer op het artikel Schakend Nederland vijftig jaar geleden in het juninummer van Schaakmagazine. Het betreft het kampioenschap van de KNSB-competitie 1961-62. Er was dus een beslissingswedstrijd nodig tussen het VAS en Rotterdam. Hier staat de zin: “Maar als zo vaak in dat soort situaties winnen dan toch de echte kampioenen”. De waarheid is toch wel even anders. In de jaren zestig van de vorige eeuw, dus nog voor het sponsortijdperk aanbrak, was Rotterdam een van de topclubs in Nederland. Tweemaal kampioen, twee keer tweede, om maar iets te noemen. SV Rotterdam, dat voortkwam uit SV Kralingen, was vanaf de jaren dertig in de competities ook al een topclub.

Natuurlijk waren in eerste instantie het VAS en ASC toonaangevend, maar daar kwam vanaf de jaren zestig definitief een einde aan. En dan heb ik nog niet over de periode daarna, want toen werd Rotterdam nog zestien keer kampioen en drie keer tweede. Niet onvermeld mag blijven vanuit Rotterdams standpunt gezien dat Charlois/ Europoort ook nog twee keer kampioen van Nederland werd in de periode eind jaren zestig, begin jaren zeventig. Feitelijk werd de Amsterdamse hegemonie overgenomen door Rotterdam tot medio jaren negentig.

Ton de Vreede Rotterdam

senioren- en veteranenkampioen

Ad van den Berg heeft tijdens het Bilderbergtoernooi in Oosterbeek zowel de seniorentitel (50 plus) als de veteranentitel (60 plus) veroverd. Hij behaalde evenveel punten als concurrent Nico Schouten, maar beschikte over meer weerstandspunten. De derde plaats ging naar Maarten Etmans, die net als de twee koplopers ongeslagen bleef maar te vaak remise speelde.

Aan het senioren- en veteranenkampioenschap namen dertig spelers deel. In de overige elf groepen gingen nog eens ruim 120 spelers aan de slag. Er werd zoals gebruikelijk gespeeld in Hotel de Bilderberg in Oosterbeek.

Eindstand:

1. Ad van den Berg 5½

2. Nico Schouten 5½

3. Maarten Etmans 4½

De kampioen begon het toernooi met een vlotte overwinning.

Jan Vosselman – Ad van den Berg Seniorenkampioenschap 2012

1. d4 d6 2. c4 e5 3. d5 Le7 4. Pc3 Pf6 5. e4 O-O 6. Ld3 a5 7. Pge2 Ph5 8. Le3 Lg5 9. Dd2 Lxe3 10. Dxe3 Pa6 11.O-O-O Pc5 12. Lc2 a4 13. f4 exf4 14. Pxf4 Pxf4 15. Dxf4 a3 16. b3 Pd7 17. g4 Pe5 18. Tdg1 Ld7 19. h4 f6 20. g5 De7 21. h5 Ziet een kleinigheid over het hoofd.

Helgi Olafsson: Bobby Fischer Comes Home. Uitg. New in Chess. 144 blz. Prijs € 17.95.

Twee en een halve nieuwkomers

Op zaterdag 15 september begint de nieuwe KNSB-competitie, met in de Meesterklasse drie nieuwe teams. Wat? Twee promovendi toch? Nou ja... laten we zeggen twee en een half.

Opvallendste nieuwkomer is En Passant uit Bunschoten-Spakenburg, in vier jaar tijd gepromoveerd vanuit de derde klasse. Topspelers zijn Jan Smeets, Erwin l’Ami, Friso Nijboer en Manuel Bosboom. Ook Tea Lanchava en Zhaoqin Peng deden het de afgelopen jaren heel erg goed. Sponsors zijn diverse bedrijven uit het dorp, wat een degelijke basis is, ook als er eentje wegvalt. Visboer Dick de Graaf is een van hen. De oud-kampioen van de SGS speelt voorlopig zelf aan het tiende bord. Zijn motivatie voor de sponsoring: “Als ik later in het bejaardenhuis zeg dat ik in een grote BMW heb gereden, interesseert dat niemand. Maar als ik zeg dat ik kampioen van Nederland ben geweest, vindt iedereen dat prachtig.”

De Graaf, die houdt van een goede stunt, bereikte al overeenstemming met Vassili Ivantsjoek, zo meldde de Gooi- en Eemlander Teamleider Guido de Romph reageerde daarop nuchter met de opmerking dat De Graaf graag antwoorden geeft aan journalisten, maar dat Ivantsjoek nog geen datum heeft toegezegd.

Geen broodschakers

De tweede promovendus is Kennemer Combinatie, een competitieteam waar vier clubs uit Haarlem en omstreken spelers voor kunnen leveren. Een aanwinst voor het nieuwe seizoen is Robin van Kampen, de tweede grootmeester naast Wouter Spoelman. Teamleider Marcel Canoy: “We blijven een amateurclub, we hebben geen sponsors. Nieuwe spelers moeten een band hebben met de club of met de regio. Robin gaat training geven bij Chesscool, de jeugdclub.” Kennemer Combinatie is een combinatie van verenigingen maar heeft ook een eigen ledenvergadering. Canoy: “Natuurlijk wordt er binnen de vier verenigingen verschillend gedacht over betaalde spelers. Maar er gaat geen geld van leden naar de spelers. Bovendien worden ze niet betaald voor hun competitiepotjes, alleen voor het geven van bijvoorbeeld trainingen en simultaans. Het zijn geen broodschakers die hier geld komen ophalen. Sinds onze promotie zijn we wel door spelers benaderd, maar daar zijn we niet op ingegaan.”

En een halve

Half nieuw is Groninger Combinatie, een combinatie van Groningen en Unitas. Groningen speelde in de Meesterklasse, het tweede team werd kampioen in de derde klasse. Unitas speelde in de eerste en de tweede klasse. Nu gaan ze hun teams mixen.

Bart Beijer, teamleider van het eerste team: “Unitas had een paar jaar geleden een jeugdteam, Groningen werkte aan doorstroming van jeugd. Gecombineerd kan dat beter. Ook in het algemeen kunnen we de teams meer naar sterkte indelen. Er waren ‘scheve’ teams met een sterke top en een zwakke staart.” Een fusie tussen de twee, die zeker sinds de jaren zestig de sterkste clubs van Groningen zijn, zit er niet in. Beijer: “Er is altijd sportieve rivaliteit geweest. Een deel van de leden is wat sceptisch. Reacties variëren van ja tot nooit en alles ertussenin.” Het schaakleven in Groningen is versnipperd, er zijn relatief veel clubs. De Groninger Combinatie is daar een positieve reactie op.

Over de opstelling wil Beijer alleen kwijt: “De nieuwe combinatie heeft één nieuwe sterke speler opgeleverd, die dit wel interessant vindt. Daar staat tegenover dat Daan Brandenburg twee jaar niet gaat schaken. Het ziet ernaar uit dat er drie Unitassers in het eerste team komen.”

Alleenheersers zijn er niet meer in de hoogste klasse. Titelhouder Voerendaal blijft sterk. Groningen is versterkt en de twee promovendi zijn veelbelovend. Het wordt weer een onvoorspelbaar seizoen.

Vervolg van pagina 10.

Lanchava - Middelveld

Stelling na 22. .. Lb7

23. f5 exf5

Misschien moet zwart alles negeren en gewoon verder gaan met a7-a5. Een directe overrompeling heeft wit niet: na 23. .. a5 24. f6!? axb4 25. Lh6 De8! is het nog lang geen mat. 24. gxf5 Dxf5 25. Pg5 Dxe5? Maakt het wit gemakkelijk, kritiek is 25. .. Dg4! waarna er

De partij begon met 1. g3, na 3. f4 werd het een soort Hollands met verwisselde kleuren en toen wit e2-e4 kon doorzetten werd het uiteindelijk een gesloten Siciliaan. Wit moet nu snel handelen – zwart staat klaar om met a7-a5 de damevleugel op te rollen.

krankzinnig ingewikkelde varianten kunnen ontstaan. Een voorbeeld: 26. e6 Pd8! (26. .. fxe6 27. Tf4!) 27. exf7+ Pxf7 28. Pxf7 Txf7 29. Txf7 Kxf7 30. Tf1+ Kg8 31. Df2 Df5 32. Dxf5 gxf5 33. Txf5 Tc3 34. Pa5 La8 35. Txd5

Lxd5+ 36. Lxd5+ Kg7 37. Ld4+ Kh6 38. Lxc3 Pxc3 met goede remisekansen voor zwart.

26. Lf4!

De eenvoudige weerlegging. Wit wint de kwaliteit met behoud van aanval.

26. .. Db2 27. Lxc7 Dxd2 28. Pxd2 Txc7 29. Lxd5 Pd8 30. Lxb7 Pxb7 31. Te8

En opgegeven. Wit dreigt bovenal Txf8+ gevolgd door Pe6+ en Pxc7, en ook de manoeuvre Pd2-e4-f6 hangt zwart nog boven het hoofd.

NK Vrouwen

1. Tea Lanchava 4½

2. Zhaoqin Peng 4

3. Anne Haast 2½

4. Martine Middelveld 1

Begrijp wat u doet 32 Wolgagambiet 3 – de ‘koningswandel’

Nadat de vorige keer het belangrijke fianchettosysteem met g2-g3 aan de orde is gekomen, komen we nu toe aan de wat oudere varianten waarin wit vrijwillig de ruil van de witveldige lopers op f1 toelaat. Daarmee accepteert hij dat hij niet meer mag rokeren.

Na de zetten

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 b5 4. cxb5 a6 5. bxa6

5. .. g6 6. Pc3 Lxa6 7. e4

Dit is de wat oudere aanpak. Wit laat de ruil van de witveldige lopers toe en hij accepteert daarmee dat hij niet meer mag rokeren. Zijn koning gaat dus aan de wandel en het is natuurlijk de vraag waar hij die gaat opbergen. Er zijn twee principiele velden waarheen hij de koning kan spelen:

A) Naar g2 (nadat hij eerst g2-g3 heeft gespeeld);

B) Naar h2 (nadat hij eerst h2-h3 heeft gespeeld).

Beide speelwijzen zullen we de revue laten passeren.

7. .. Lxf1 8. Kxf1 d6

A) Koning naar g2

9. g3

Met deze zet vervolgt wit zijn koningsmanoeuvre. Hij wil die zo snel mogelijk voltooien, zodat hij daarna aan de ontwikkeling van zijn andere stukken kan beginnen.

9. .. Lg7 10. Kg2 Pbd7

De moderne inzichten zijn dat zwart de eigen rokade beter even kan uitstellen. Petrosian zei ooit dat je pas moest rokeren als je niets beters te doen hebt!

11. Pf3

Het paard wordt ook wel eens naar e2 gespeeld, waar het overigens niet zo harmonieus staat.

11. .. O-O

12. Te1

Wit heeft een soort kunstmatige rokade voor elkaar gekregen en hij brengt nu zijn toren naar het meest geschikte veld. De actie e4-e5 wordt in het vervolg een thema.

Ondanks het feit dat wit al veel tijd heeft verloren is hier 12. h3 een belangrijk alternatief. Wit

haalt de typische manoeuvre .. Pf6-g4-e5 uit de stelling. Het is natuurlijk de vraag welke opstelling zwart nu het best kan innemen en daar zijn de meningen over verdeeld.

De standaardreactie is met 12. .. Da5 maar in deze stelling zijn veel meer alternatieven aangedragen zoals 12. .. Db6 en 12. .. Ta7.

Een interessant idee ontstaat na 12. .. Ta6!?

Deze zet bevat een subtiele gedachte. Nu de koning zich heeft ‘genesteld’ op veld g2, komt zwart op het idee te proberen met .. Da8 en ooit .. e7-e6 de lange diagonaal te openen. De torenzet dient meerdere doelen. Enerzijds wordt veld a8 vrijgemaakt voor de dame zodat die druk kan uit gaan oefenen over de lange diagonaal en over de a-lijn. Anderzijds kan .. e7-e6 straks gespeeld gaan worden zonder dat pion d6 gaat hangen. Twee modelpartijen waarin zwart zijn hele plan kan doorzetten zijn Comas FabregoTopalov, 1994 en in Pak-Turov, 2010.

12. .. Pg4

Hiermee probeert zwart te profiteren van het feit dat wit geen h2-h3 heeft gespeeld. Er zitten meerdere bedoelingen achter deze zet. Niet alleen opent zwart de diagonaal voor zijn loper (waarmee hij druk zet op het witte paard op c3), tegelijkertijd verhindert hij dat wit met e4-e5 snel tegenspel door het centrum kan ensceneren. Het paard dat weldra op e5 verschijnt kan naar mooie velden gespeeld worden: via c4 helpt het mee om de druk op de damevleugel verder op te voeren en onder omstandigheden lonkt veld d3 (bijvoorbeeld met een dame op a6 of een pion op c4). Op de lange duur hoopt zwart de meeste van zijn stukken op de damevleugel te posteren, zodat wit tot volledige passiviteit gedoemd is. Belangrijk is dat als wit zich genoodzaakt ziet tot een pionzet, zwart het veld (of de velden) naast de pion met een stuk kan bezetten om zo een volledige blokkade te bewerkstelligen. Het ultieme doel is natuurlijk om een pion terug te winnen met daarbij de gedachte dat de andere pion die op die vleugel overblijft ook dodelijk zwak is geworden. In een redelijk recente partij Gavrilov - Andreikin, 2012 kwamen de achterliggende ideeën van zwart mooi uit de verf.

Gavrilov – Andreikin

Moskou 2012

13. Te2 Da5 14. Tc2

Deze torenmanoeuvre werd lange tijd gezien als een manier om de angels uit het zwarte spel te halen. Wit dekt Pc3 nogmaals zodat hij Lc1 in het spel kan brengen. Andreikin laat zien dat het Wolgagambiet een volledig betrouwbare opening is. Met simpele middelen voert hij de druk verder op. 14. .. Pge5 15. Pxe5 Pxe5 16. De2

16. .. Da6!

Zwart vreest zelfs het eindspel niet. Sterker nog: juist in het eindspel wordt de druk op de witte damevleugel extra groot. De pluspion rust als een zware last op wits schouders... 17. Dxa6 Txa6 18. Ld2 Tb8 19. Td1

Wit haalt zijn toren uit de lange diagonaal, maar zwart komt met het plan dat in bovengenoemde variant al aangegeven is. Na een zet als 19. b3 maakt zwart gebruik van de zwakte van veld a3 via 19. .. Pd3 20. Tb1 Pb4 21. Tcb2 Ta3 en nu staat hij klaar om een pion terug te winnen. Dat is een van de gedachtes van zwart: een blokkade op te bouwen, dan op het juiste moment een pion te winnen, waarna de andere zwak blijft. Zijn sterke pion op c5 kan in het verre eindspel een belangrijke rol spelen. 19. .. Pd3 20. b3 Pb4 21. Tb2 Ta3

De ruil met 21. .. Lxc3 22. Lxc3 Txa2 lijkt ook al te kunnen. 22. Le1

22. .. f5!

Deze zet vormt een belangrijke pijler onder het zwarte concept. Pion d5 wordt beroofd van zijn dekking en die kan in het verre eindspel een makkelijk doelwit worden.

23. exf5

Nauwelijks in aanmerking komt 23. f3 vanwege 23. .. Lxc3 24. Lxc3 Pxa2 25. Le1 Tbxb3 En inmiddels staat zwart niet alleen een pion voor, maar zijn stukken komen allemaal binnen. 23. .. gxf5 24. Te2 Kf7 25. h3 Tb7

Andreikin doet het op zijn dooie gemak. Ik zie niet wat wit kan doen na 25. .. Lxc3 26. Lxc3 Txa2 en het lijkt mij dat zwarts taak aanzienlijk makkelijker wordt dan in de partij het geval is. 26. g4 Lxc3 27. Lxc3 Pxa2 28.

La1

Mijn engine vindt 28. Le1 een betere verdediging na 28. .. Tbxb3 29. gxf5 maar de waarde van dit oordeel moet ernstig betwijfeld worden. Zwart moet alleen geen 29. .. Txh3? spelen vanwege 30. Txa2!

28. .. Pb4

Ook 28. .. Tbxb3 29. gxf5 (Of 29. Tde1 Tb7) 29. .. Pb4 is fantastisch voor zwart.

29. gxf5 Pxd5

Hier zien we het resultaat van het superieure zwarte spel. Pion d5 is gesneuveld en daarmee heeft zwart een prachtige pionnenformatie overgehouden tegenover allemaal geïsoleerde pionnen bij de tegenstander. De verdere afhandeling is overigens niet helemaal triviaal.

30. Txd5 Txa1 31. Td3 Tb1 32. Tee3 Kf6 33. Tf3

Op krampachtige wijze heeft wit nog een paar zwaktes weten te dekken. Maar het bij elkaar houden van de stelling lijkt een

onmogelijke opdracht.

33. .. Te1 34. Tf4 Tb8 35. Th4 Tg8+ 36. Kf3 Kxf5 37. b4

Op het oog niet dom: hij probeert een zwakte te ruilen tegen een mooie pion van de tegenstander. Na 37. Txh7 Tf8 38. Kg2 moet zwart overigens ook nog zijn best doen.

37. .. cxb4 38. Tf4+ Ke5 39. Txb4 Tf8+ 40. Kg3?! Een zwakke zet. Een betere verdediging is 40. Kg2 maar het leidt geen twijfel dat zwart ook dan na 40. .. h5 aan het roer blijft.

40. .. Tg1+ 41. Kh2 Tfg8 Nu heeft zwart een aanvalletje tegen de witte koning op touw gezet.

42. Te3+ Kd5 43. h4 Foutief is nu 43. Tg3 T1xg3 44. fxg3 en de twee verbonden vrijpionnen beslissen de strijd. De beste verdediging is 43. Tg4 T1xg4 44. hxg4 e5 45. f3 en hier moet nog het nodige bewezen worden.

9. Pf3 Lg7

om daarmee de keuze open te laten. Hieronder worden drie partijvoorbeelden genoemd, waarin wit voor een opstelling met h2-h3 heeft gekozen, dit om het verschil met de opstelling met g2-g3 te laten zien. Zwart kan overigens ook eerst kiezen voor de paardontwikkeling voordat de loper gefianchetteerd wordt. Overigens maken veel van deze volgordes weinig verschil met de stellingen die later kunnen ontstaan. Een voorbeeld: 9. .. Pbd7 10. h3 Lg7 11. Kg1 O-O 12. Kh2 Da5 13. Te1 Tfb8 14. Te2 Pe8 15. Tc2 Pc7. 10. h3 O-O 11. Kg1 Pbd7 12. Kh2 Da5 13. Te1 Tfb8

Voorbeeld 1: 14. Te2 waarna zwart in de (blind/rapid-) partij Pedersen - Carlsen 2007 koos voor de interessante paardmanoeuvre met 14. .. Pe8!? Een ander strijdplan met 14. .. Tb4 kwam in een partij Portisch - Vasiukov, 1974 op het bord.

Voorbeeld 2: 14. Dc2 werd opnieuw beantwoord met het interessante 14. .. Pe8!? dat werd gespeeld in een vluggertje Karpov - Ponomariov, 2009.

Illustratieve partijen:

• Karpov-Ponomariov, 2009

• Pedersen-Carlsen, 2007

• Portisch-Vasiukov, 1974

• Comas Fabrego-Topalov, 1994

• Pak-Turov, 2010

43. .. T8g2+! 44. Kh3 Tg7

Dat speelt hij heel handig.

45. Tb5+ Kd4 46. Tg5

Dit kost praktisch gezien nog geen tweede pion, maar er blijkt geen redden meer aan. De zwarte centrumpionnen komen onweerstaanbaar naar voren. Maar ook 46. Kh2 T1g2+ 47. Kh3 Txf2 zou de capitulatie betekend hebben.

46. .. T7xg5 47. hxg5 e5 48. Kh4 e4 49. Kh5 Ke5 50. f3 d5 51. fxe4 Kf4!

Sterk gezien.

52. Th3 Txg5+ 53. Kh6 dxe4 54. Th4+ Tg4, 0-1

B) Koning naar h2

De koningswandel naar dit veld wordt meestal voorafgegaan door de neutrale zet

• Gavrilov-Andreikin, 2012.

Geraadpleegde bronnen:

- Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambt’ van Robert Bellin & Pietro Ponzetto.

- Megadatabase van Chessbase

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www.schaaksite.nl onder het kopje ‘Techniek’.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

(wordt vervolgd)

Promotie als verzwakking

Bij het promoveren wordt de pion vervangen door een stuk, maar die materiële vooruitgang is natuurlijk geen garantie dat er geen nadelen zijn opgetreden. Hiervoor zijn talloze motieven mogelijk waarvan de meest interessante, indien mogelijk, ongetwijfeld door probleemcomponisten zijn benut. Soms is het van wezenlijk belang dat een pion na promotie niet meer kan promoveren tot een ander stuk. Als in een probleem dit gegeven als schadelijk effect wordt uitgebuit, dan is sprake van het Holst-thema. In verreweg de meeste gevallen gaat het bij dit thema om promotie tot paard enerzijds en promotie tot dame (vaak vervangbaar door toren of loper) anderzijds. Hieronder een probleem met slechts zeven stukken waarin het idee drievoudig wordt getoond.

Ernst Gize

Arbejder Skak 1958 

E.M.H. Guttmann Miniatures Stratégiques 1935

bleem meer. Echter, wit gaat terug: 2. Pc2! waarna er tegen 3. Pxe1+ en 4. Dc2 mat niets fatsoenlijks meer te doen is. Promotie tot dame is zo zwak, dat wit twee zetten kan verliezen.

Theodor Siers 2e prijs Problem 1959

Mat in drie

Het gaat mis als de witte koning te gretig is: 1. Ka4? a1D+!, 1. Kb4? e1D+!, 1. Kc4? c1D+!. Na 1. Lf5! is zwart echter gedwongen tot een paardpromotie, waardoor op het betreffende veld een damepromotie niet meer mogelijk is. Dat leidt tot: 1. .. a1P+ 2. Ka4!, 1. .. e1P 2. Kb4!, 1. .. c1P+ 2. Kc4!

Onderstaand probleem is eveneens economisch gecomponeerd en hierin is een verdubbeling van het thema in één variant verwerkt.

Mat in vier

1. Tc8? e1D! gaat niet en na 1. Td8? e1P! 2. Te8 komt 2. .. f1D+!

Om te voorkomen dat dames verschijnen dwingt wit daarom op beide velden eerst een paardpromotie af: 1. Tg8! f1P

2. Td8! e1P en speelt dan pas 3. Tc8!

Andersom, dus als na promotie tot dame de onmogelijkheid van een paardpromotie wordt benut, levert natuurlijk een nog interessantere bewerking van het Holst-thema op.

Theodor Siers

4e EV Deutsche Schachzeitung 1956

Mat in vijf

Een variatie op hetzelfde idee is in de vijfzet te zien. 1. Pxa3+? Ka1 2. Db1+ werkt niet vanwege 2. .. axb1P+!. In de oplossing is na 1. Df2! (dreigt 2. De1 mat) a1D 2. Df5! Da2 de beginstelling weer ontstaan met in plaats van een pion nu een dame op a2. En die blijkt frappant genoeg zwakker dan de pion: 3. Pxa3+! Ka1 4. Db1+! Dxb1 5. Pc2 mat.

In het volgende probleem zit een wederzijdse bewerking van het Holst-thema.

Norman A. Macleod 1e prijs diagrammes 1990

Mat in vier

Onmiddellijk valt 1. Pxe1+? fxe1P! op en daar vloeit uit voort dat, met zwart aan zet, 1. .. f1D? niet slim zou zijn, vanwege 2. Pxe1+!. Met deze gegevens is de oplossing nabij ook al is de laatste stap nog niet eenvoudig. Na 1. Pe3! (dreigt 2. Db5+ Ke4 3. Df5+) namelijk is de witte zet Pxe1 verdwenen en lijkt er met 1. .. f1D geen pro-

Mat in vier

1.La4? is niet goed vanwege 1. .. c1P! en 1. Ph3? faalt op 1. .. c1D!

De twee witte zetten achter elkaar spelen gaat niet want dan raakt e6 ongedekt. Juist is om na 1. Kg8! (dreigt 2. h8D) eerst af te wachten welke promotie zwart kiest en dan toe te slaan: 1. .. c1D 2. La4! Dc2 3. Lxb3+! Dxb3 4. Tc5 mat of 1. .. c1P 2. Ph3! Pxd3 3. Pxf4+! Pxf4 4. Txe5 mat.

In het laatste probleem is zelfs een dubbele wederzijdse bewerking gelukt.

Jakov Vladimirov 1e prijs Memorial L.Kubbel-100 1992

Mat in vier

De thematische zetten van het paard op h4 in de diagramstand worden als volgt weerlegd: 1. Pg2? (2. Pxe3 mat) d1P! en 1. Pf5? (2. Pxe3 mat) f1P! Echter, een van die paardpromoties is van de baan als zwart na 1. Kc7! (dreigt 2. Pc6!) op d1 of f1 tot dame promoveert. En daarvan profiteert wit: 1. .. d1D 2. Pg2! f1P 3. f5! (dreigt 4. Pf4 mat) of 1. .. f1D 2. Pf5! d1P 3. Kd7! (dreigt 4. Dd4 mat). De situaties na de derde witte zet tonen de dubbelzetting: in de eerste variant kan 3. .. f1D niet meer, in de laatste is er geen 3. .. d1D meer.

Van alle problemen zijn alleen de hoofdideeën weergegeven.

De lezer aan zet

14. .. a4 Shirov wint zoveel mogelijk terrein. Ook goed zijn 14. .. La6 (5 punten) en 14. .. b4 (3 punten)

15. .. b4 Ook nu is 15. .. La6 (4 punten) een prima alternatief.

17. 0–0 Na 17. Db5 Lxc3+ 18. bxc3 La6 19. Dc5 Tc8 20. Da5 Lc4 heeft zwart prima compensatie, maar vereenvoudigingen dienen zich aan met 21. Lxc4 Pxc4 22. Pxc4 Txc4 23. Txa4. Beter is daarom misschien 17. .. Le7 om de druk vast te houden.

18. .. Lc5 Ook goed is 18. .. Tb8 (9 punten) vanwege 19. c4 (na 19. Td1 volgt alsnog 19. .. Lc5) 19. .. Pbxd5! en zwart heeft de pion terug met goed spel. 18. .. Dd7 (4 punten) 19. c4 Tac8 geeft zwart ook goede compensatie.

19. Td1 Ambitieus maar slecht vanwege Shirovs antwoord. 19. Kh1 was veel veiliger waarna het ongeveer gelijk staat. Ook slecht was 19. c4 vanwege 19. .. Lxb5 20. cxb5 Pbxd5 en wit heeft enorme problemen vanwege de penning (er dreigt nu al 21. .. Pxe3).

19. .. e4 De sterkste zet, en een kolfje naar Shirovs hand. U krijgt 8 punten voor het verrassende 19. .. De8 als u gezien heeft dat zwart na 20. c4 beschikt over 20. .. Pbxd5. Een voorbeeldvariant is 21. Kh1 e4! 22. fxe4 Pb4 23. De2 Pxa2 24. Txa2 Lxb5 25. cxb5 Dxe4. 19. .. Dd7 is een slechtere uitvoering van hetzelfde idee. Na 20. c4 Pbxd5 heeft wit nog 21.Kh1! met gelijk spel.

20. Dc3 Niet goed is 20. fxe4 Pg4! en zwart wint materiaal.

20. .. Tc8 U krijgt geen punten voor 20. .. Lxe3+ 21. Lxe3 Lxb5 vanwege 22. Db4!.

21. Da5 Ook onvoldoende is 21. Pd4 exf3 22. gxf3 (22. Pxf3 ver-

liest na 22. .. Te8 of 22. .. Le2) 22. .. Pbxd5 23. Pxd5 Pxd5 24. Lxd5 Dxd5 en wits stelling is afschuwelijk.

21. .. Lxb5 U krijgt evenveel punten (6) voor het geniale 21. .. Pc4 22. Dxa6 (22. Dxd8 Pxe3 23. Dxf8+ (23. Dxc8 Txc8 24. Lxe3 Lxe3+ 25. Kh1 Lxb5) 23. .. Kxf8 24. Lxe3 Lxe3+ 25. Kh1 Lxb5) 22. .. Pxe3 23. Lxe3 Lxe3+ 24. Kh1 Ph5! en plotseling heeft zwart een beslissende koningsaanval. Bijvoorbeeld: 25. Pd4

Pg3+! 26. hxg3 Dg5, of 25. g3

Pxg3+ 26. hxg3 Dg5, of 25. Dd6 Dh4 26. fxe4 Lf4.

Beter voor zwart maar niet winnend als 21. .. Lxb5 of 21. ..

Pc4 is 21. .. exf3 (2 punten) 22.

Dxa6 Pg4 23. Pd4 Dh4 24. Pxf3 Df2+ 25. Kh1 Lxe3.

23. .. Pfxd5 Nog iets sterker dan de partij was 23. .. De7 (9 punten) 24. De2 vanwege 24. ..

Tfe8 waarna zwart een stuk wint. Of 24. Dd3 Pbxd5 25. Lxd5

Pxd5 26. Te1 (26. Dxd5 Tfd8–+) 26. .. Dh4 en wint. Met 23. .. Te8 maakt zwart het zichzelf moeilijker. Bijvoorbeeld: 24. Dd3 Pbxd5 25. Lxd5 Db6 26. Kh1 Lxe3 27. Lxe3 Txe3 28. Df5. Niet 23. .. Pbxd5 vanwege 24. Kh1.

24. Kh1 Ook op 24. Lxd5 Pxd5 25. Kh1 volgt sterk 25. .. Df6.

24. .. Df6 De enige zet, hiermee profiteert Shirov optimaal van de verzwakte witte koningsstelling (19. .. e4 en 22. .. exf3). Het wordt slechts remise na 24. .. Lxe3 25. Lxe3 De8! 26. Dxe8 Tfxe8 27. Lxd5 Pxd5 28. Txd5 Txe3.

25. Lxd5 25. Pxd5 Dxf3 is meteen mat. Zwart wint ook na 25. Pg2 Tfd8 of 25. .. Dxf3.

26. Pg2 26. Pxd5 Dxf3 is weer mat natuurlijk en 26. Txd5 Dxf3+ 27. Pg2 Dxd5 wint materiaal.

26. .. Tfd8 Een moeilijke zet om

te vinden maar wel duidelijk de beste. Shirov speelt met al zijn stukken, liever dan dat hij f3 pakt. Terecht zo blijkt na 26. .. Dxf3 27. Tf1 Dh5 28. Txa4 en zwart staat beter (de witte koning blijft zwak) maar zo simpel is het allemaal nog niet.

27. Tf1 Ook op 27. De2 volgt sterk 27. .. a3. Na bijvoorbeeld 28. Ta2 Te8 29. Df1 Df5 staat zwart gewonnen.

27. .. a3 De beste zet, maar ook 27. .. Pb6 (6 punten) 28. c3 Td5 is veel beter voor zwart.

28. c4 Zwart wint ook na 28. Ta2 Df5, of 28. c3 Df5 29. bxa3 Pxc3.

28. .. Pb4 Het is moeilijk kiezen tussen de verschillende aantrekkelijke alternatieven. Ook goed zijn 28. .. Pe7 (4 punten) 29. Tb1 Td6! en zwart krijgt een winnende aanval na 30. Db3 (30. bxa3 Tb6–+) 30. .. Df5 31. Da2 Dh3 32. bxa3 Pf5 33. Lf4 Th6, en 28. .. Pb6 (4 punten) 29. Ta2 Td3.

29. bxa3 29. Txa3 was beter, maar na 29. .. Pd3 30. b4 Tb8 moet wit dan zijn dame geven met 31. bxc5 Txb5 32. cxb5 en dat is beslist onvoldoende. Bijvoorbeeld 32. .. Dd4! 33. Le3 Db4 34. Tfa1 Dxb5.

29. .. Dxa1 Het simpelst en het best, maar zwart wint ook materiaal na 29. .. Pd3 (2 punten) 30. Ta2 Tb8 31. Da4 Tb1.

30. .. Lf8 Ook goed is 30. .. Ld4 (2 punten) en zwart kan zelfs de loper nog even laten staan omdat hij na 30. .. g6 (2 punten) 31. bxc5 beschikt over 31. .. Tb8 32. Dc6 Tb1.

31. .. Dc3 Andere goede zetten zijn 31. .. Da2, 31. .. Dd4, en 31. .. Tb8. U krijgt 2 punten voor ieder van deze alternatieven.

32. Tg1 Of 32. c5 Tb8 en beide vrijpionnen gaan verloren.

32. .. g6 Of 32. .. Lxb4 ook 2

punten. Maar niet 32. .. Dxb4?

33. Pf5! Dxb5 (33. .. Kh8 34. Dxb4 Lxb4 35. Lb2 f6 36. Pxg7) 34. Ph6+ Kh8 35. Pxf7+ Kg8 36 Ph6+ met eeuwig schaak! 80-100 >2400

De slotzetten van bladzijde 19. Zwart won na 33. Dg5 Lxb4 34. Dg4 Dd4 35. Dg2 Lc5 36. Tf1 Tc6 37. Pg4 Le7 38. Le3 Dc3 39. c5 Te6 40. Df2 h5 41. Tc1 Db3 42. Ph6+ Kf8 43. Ld2 Txd2, 0–1

Combineren

Diagram 1

Van Haastert - Van der Hoeven 1. Dg8+! Txg8 2. Pf7 mat.

Diagram 2

Erwich - Van Overdam 1. Pxd6+! Kf8 1. .. Pxd6 2. f5 +- 2. Lxe6 Dxe6 3. Pxc8, 1-0.

Diagram 3

Scherpenisse - Blankert 1. .. Dxf2+! 2. Kh1 2. Kxf2 Le3 mat. 2. .. Lxe2 en 0-1 vanwege de dreiging Pg3+.

Diagram 4

Pijpers - Verstraeten 1. Pxb5!, 1-0 Van alle winstwegen het meest direct; na 1. .. axb5 2. a4 haalt wit de overkant.

Diagram 5

Spaan - Van Haastert 1. .. Dc8!, 0-1. Plotseling is de witte toren gevangen.

Diagram 6

Rabus - Scherpenisse 1. .. Dd1+! 1. .. Txb7 2. Pxd7

Schakend Nederland

vijftig jaar geleden

Vijftig jaar geleden waren de bondswedstrijden van de KNSB nog zwervende. Ze kwamen dit keer in Blerick terecht, voorstad van Venlo aan de overkant van de Maas. Hoofdredacteur Slavekoorde merkt op dat de SV Blerick in de weinige jaren van haar bestaan reeds ‘een merkwaardige en vruchtbare activiteit op het gebied van organiseren van schaaktoernooien ten toon heeft gespreid.’

Daarbij plaatst hij wel een kanttekening: ‘(...) Het kwam ons voor dat de eerder genoemde heer Jac. Jansen, voorzitter van de Schaakclub Blerick, alle taken op zijn schouders torste. Hij bezweek er niet onder, maar was dag en nacht in de weer.’ Blijkbaar zijn sommige dingen van alle tijden.

Het open kampioenschap werd gewonnen door Henny van Oosterom, de oudere broer van de later veel bekender geworden Joop. Mevrouw Vreeken werd dameskampioen, voor veterane Roodzant.

In Schakend Nederland vinden we ook een uitgebreid verslag van het kandidatentoernooi in Curaçao. ‘Het leidende driemanschap (Petrosjan – Geller – Keres) speelde onderling louter remises!’ staat er onbevangen. Het zou nog jaren duren voor bekend werd dat die remises waren afgesproken, om energie te sparen voor de andere partijen.

Angst

De Russische afvaardiging (naast bovengenoemd drietal ook Kortsjnoi, Tal en de secondanten Boleslavsky en Averbach) reisde van Curaçao via Nederland terug naar huis. De tussenstop werd gebruikt voor een korte match tegen een Nederlands team. L. de Bondt beschreef de houding van de Nederlanders op ironische wijze.

‘En ik herinner me de gouden dagen van weleer, toen

Lxb2 3. Tb1 Txb3 4. Lxc6 is nog een hele klus voor zwart. 2. Txd1 Txd1+ 3. Lf1 Txb7, 0-1.

Diagram 7

Blankert - Ypma

1. .. g5+! Het is mat in zes: 2. hxg5 hxg5+ 3. Kxg5 Lg6+ 4. Kf6 De6+ 5. Kg5 Df5+ 6. Kh4 Dh5 mat.

Diagram 8

Roorda - Van Haastert

1. d5+! Kxh7 1. .. e5 2. De8 +-. 2. De8!!, 1-0. Een verrassende slotzet die mat dreigt op g6. Om eerlijk te zijn wint 1. De8! in de beginstelling eveneens.

Recht toe recht aan

Zwart kan de koningsstelling met het paard aanvallen, dankzij veldruiming!

17. .. d3!

Een schitterende zet! Door de pion op d4 weg te geven ruimt zwart het veld voor het paard! Dit beslist de partij in zwarts voordeel.

’s werelds sterksten óók graag naar Nederland kwamen, niet “en passant” zoals nu, maar om zich met onze kampioen te meten. Toen wisten wij dat wij hopen mochten. (...) Nu durft niemand van ons dat. Deze uitgelezen schare schakende en schuivende schouders beschouwende kunt u hun hoop gemakkelijk onderkennen: met niet al te grote cijfers verliezen. Dat is óók een hoop, zij het een negatieve.’

En even verderop: ‘De zaal begin in te zien, dat Bouwmeester met de dame op g5 zou kunnen nemen en dat er althans één speler gewonnen zou hebben. Toen bedacht Bouwmeester plotseling, dat Keres tenslotte toch Keres was. En dat Keres tot de gekste dingen in staat kan zijn. En op grond van deze – op zichzelf volkomen juiste – overweging, besloot hij toen ... de zetten te herhalen. (...) ‘Zoals Gij weet is angst zeer besmettelijk. Wat dat betreft is zij een prima geleidster. In bovenstaande stelling zou Kramer hebben kunnen nadenken. Over 36. Taf1, of 36. Kf1 of over 36. a6. Kramer evenwel stelde het volgende vast, zo veronderstel ik: Ik ben Kramer en Tal is Tal, en Tal is zo’n kei dat hij er nierstenen van gekregen heeft, zodat ik wel bijzonder blij mag zijn als ik ooit tegen Tal remise kan maken, hetgeen toch, Haje, tot de conclusie noopt, dat wij beiden bijzonder in onze nopjes kunnen zijn nu deze gelegenheid zich in zulk

een ruime mate voordoet. Daarom zullen wij hiervan royaal gebruik maken en kiezen diensvolgens herhaling van zetten (...), het kan ons geen zier schelen welke. ‘

De Sovjet Unie won de eerste omloop met 5-1, de tweede met 3½-2½.

Internationaal was er nog een optreden van het Nederlandse studententeam, met Langeweg, Jongsma en Kuijpers aan de eerste borden helemaal niet zo zwak. De Oost-Europese landen waren echter oppermachtig. Nederland won wel de tweede groep. Topscorer Jongsma won spectaculair van de Belg De Bruycker.

De Bruycker – Jongsma WK Studenten 1962

18. Te4 Pd4! 19. Dxd3 Dxg5 20. c4 c5 21. bxc5 Dxc5 22. Te5 Dc6 23. Th5 f5, wit geeft het op (0–1), Sven DijkhuisLucas van Foreest ONJK C-groep, Borne 2011. (Piet Peelen)

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75

558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50

517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95 519 Raindropchess set kaartjes. 11,95

520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00

510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95 709 Tasc chess CD Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 13 Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

635 75 jaar Oom Jan leert zijn neefje schaken Jubileumeditie. Albert Loon en dr. M. Euwe 9, 95

645 De wereld van de schaakopening 1 1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3 E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar. Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 9, schaaktijdschift 12,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer

Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

van

Handleidingen

worden