Schaakmagazine 2012 - april

De kunstenaar en het schaakspel

Mentaal fit

EK avonturen van de Nederlandse top

Flitsen uit de achterzaal

Nederlandse jeugdkampioenschappen

De Nederlandse jeugdkampioenschappen in de categorieën tot twintig (A), tot zestien (B) en tot veertien (C) worden van zaterdag 28 april tot zondag 6 mei gespeeld. Plaats van handeling is het ROC NOVA College aan de Zijlweg in Haarlem.

De eerste ronde start om 15.00 uur. In de volgende ronden wordt steeds vanaf 11.30 uur gespeeld. De slotronde begint om 10.00 uur en wordt direct gevolgd door eventuele beslissingspartijen.

Bij de A-jeugd is Arthur Pijpers, met een rating van 2338, de sterkste deelnemer. Concurrenten zijn onder andere Anne Haast (2282) en Julian van Overdam (2245). Bij de meisjes A staan Diana Dalemans (1988) en de jonge Anna-Maja Kazarian (1968) als hoogste genoteerd.

Uitvoerige informatie over de toernooien is te vinden op http://nkjeugd.schaakbond.nl. Van het toernooi zijn dagelijks filmpjes te zien op Chesscool TV.

Inschrijvingen Euro Chesstournament geopend

De stichting Caïssa organiseert ook dit jaar het Open Nederlands Kampioenschap schaken voor de jeugd (ONJK) in Borne. Het zal van 6 tot en met 11 augustus 2012 worden gehouden in het sportcomplex ’t Wooldrik. Een hele week zullen circa 350 schakers uit binnen- en buitenland strijden om het kampioenschap van Nederland. Het toernooi wordt voor de 38ste keer gehouden en voor de 21ste keer in Twente. De inschrijving voor het toernooi is inmiddels geopend en een aantal jeugdige schakers heft zich al aangemeld.

Ondersteuning

Ook dit jaar wordt het toernooi gesteund door de gemeente Borne en het adviserende platform BLOS (Bestuurscommissie Lichamelijke Opvoeding en Sport). Het toernooi in Borne wordt verder mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds Bornse Evenementen. De sponsoring van DGT uit Enschede wordt ook voortgezet in de editie 2012. Het toernooi wordt gehouden onder auspiciën van de KNSB dat zijn goedkeuring aan het toernooi heeft gegeven.

Veranderingen

De organisatie doet er alles aan om zaken te verbeteren. Zo werd vorig jaar een enquête gehouden waaruit een aantal suggesties naar voren kwamen. “Een opmerking was dat er geen WIFI netwerk was. Daar zijn we nu volop mee bezig. Er ligt een toezegging dat dit het komend toernooi gerealiseerd is in het sportcentrum", aldus voorzitter Wim Arns van de organiserende stichting. Verder zal de analysezaal voorzien worden van monitoren waarop de partijen gevolgd kunnen

gaan worden. Ook de indeling van de zalen zal worden veranderd, waarbij de rust in de speelzalen verbeterd zal worden. “Kortom de succeselementen van voorgaande jaren, zoals het voetbaltoernooi, het zwemmen en de omliggende gelegenheden zoals het pannenkoekenhuis en Kids city zullen allemaal weer toegankelijk zijn. Het wordt een groot schaakfeest voor de kinderen", zegt Arns.

Hieronder als smaakmakers twee schaakfragmenten uit het toernooi van vorig jaar.

2011. Toen Michael Bekker hier met wit tegen Joris Verhelst 13. Pd5 speelde had hij natuurlijk wel gezien dat zwart met 13. .. Pxd5 zijn loper op e7 dekt. Maar ongetwijfeld had hij gedacht dat 14. Lxd5 een afdoende antwoord is. Helaas, na 14. .. Lxg5 15. Lxa8 heeft zwart een nuttig schaakje: 15. .. Da7+. Zwart won eenvoudig met zijn loperpaar.

Een aardig fragment uit de B-groep van

In de partij Haast - Beukema maakte zwart er elegant een einde aan: 29. .. Lh3+ 30. Kxh3 Dxf1+ 31. Kg4 Dg2 32. De2 Lf6 en wit gaat mat.

Ook dit jaar hoopt het ONJK op een goed bezette speelzaal.

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 119

no.2 • april 2012

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Gert Devreese

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Dolf Meijer

Piet Peelen

Eric van Reem

Karel van der Weide

Mark van der Werf

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Schaaktechniek

Telefoon: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning

volgende nummer: week 26

Sluiting kopij: 28 mei 2012

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk:

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

In het Grolsch Batavia toernooi werd sfeervol en enthousiast geschaakt.

Voorloper

Het staat gelijk. Kan zwart veilig de pion op a2 slaan?

Kunstzinnig tintje

Dit nummer van Schaakmagazine heeft een kunstzinnig tintje. Kunstenaars laten zich steeds weer inspireren door het schaakspel. Dat levert vaak opmerkelijke gezichtspunten op. Kijk bijvoorbeeld naar de installatie van Sarah Ortmeyer in het SMAK in Gent. Gert Devreese nam een kijkje en probeert een en ander uit te leggen. Surrealist Bram de Winter gebruikte een partij TimmanHübner om de aantrekkingskracht van de vrouw op de man te illustreren.

Op zijn beurt liet tekenaar René Duret zich door deze twee artikelen inspireren. Hij maakte een klassieker uit de beeldende kunst tot een schaakwerk. En dan is er nog het Concertgebouworkest, kunst met een hele grote K. Chef-dirigent Mariss Jansons en de orkestleden daagden grootmeester Sosonko uit voor een simultaan. Ze hadden het zwaar.

Schaken en kunst is een van de handels-

René Duret

merken van de verzamelaars van de Motiefgroep Schaken waarover u in het vorige nummer kon lezen. De motiefgroep zal dit jaar in ieder nummer een kort stukje verzorgen over een bijzonder ‘verzamelobject’. De eerste aflevering gaat over het schaakgraf van Jacques Davidson.

Schaakactualiteit was er ook. Een handvol Nederlanders speelde mee in het Europees kampioenschap in Plovdiv. Op de voorhand behoorde Anish Giri tot de grote favorieten, maar het ging helemaal mis. In de woorden van Gert Ligterink in De Volkskrant: ‘Lang leek Giri immuun voor de beruchte grote inzinking die alle snel naar de top gestegen jeugdspelers onherroepelijk treft, maar nu is het zover.’ Jan Smeets bleek een waardige plaatsvervanger. Door een schitterende tweede toernooihelft eindigde hij op een gedeelde tweede

plaats. De als altijd strijdlustige Ivan Sokolov bleef daar slechts een half puntje op achter. Erik Hoeksema laat hun beste fragmenten zien.

In dit nummer ook veel aandacht voor de activiteiten van de KNSB. Dolf Meijer legt uit hoe het zit met de jonge talentvolle ‘statushouders’ van de KNSB. Mark van der Werf verklaart de donkere wolken die vanuit NOC*NSF naar de KNSB en vele andere kleinere sportbonden drijven. En zoals altijd is er aandacht voor het internetschaak.

Laten we tot slot vooral niet vergeten om Voerendaal te feliciteren met de landstitel in de meesterklasse. Voor het eerst nestelt een club uit Limburg zich aan de top.

Minze bij de Weg Hoofdredacteur Schaakmagazine

Op zaterdag 10 maart speelde grootmeester Genna Sosonko in het Okura hotel in Amsterdam simultaan tegen leden van het Concertgebouworkest. Sosonko is bevriend met chef-dirigent Mariss Jansons, die een groot schaakliefhebber is. Op de foto van Bas Beekhuizen doet Sosonko een zet aan het bord van violist Dimitri Sitkovetskij, die begin maart met het Concertgebouworkest optrad. Naast hem Mariss Jansons. De leden van het orkest bleken trouwens betere musici dan schakers te zijn. Alleen de portier van het Concertgebouw won van Sosonko.

Kunstzinnig schaken bij jubileum Caïssa

Als een van de eerste deelnemers kwam Rob ten Have binnenlopen. “Bij de oprichting was het ook al zo koud”, zei hij op een manier, alsof hij daar zelf bij was geweest. De Hoornse schaakvereniging Caïssa werd op zondag 15 januari 1922 opgericht. Was het toen inderdaad zo koud? Nou, dat viel wel mee. Overdag was het om het vriespunt, bij een zwakke wind uit oostelijke richting en zware bewolking. Door de lage temperatuur en lichte sneeuwval gingen talrijke sportwedstrijden (voetbal, korfbal) in het westen van Nederland niet door. Op zaterdag 4 februari 2012 vierde Caïssa de negentigste verjaardag. Er lag meer sneeuw dan in 1922 en het was kouder, maar veel leden hadden toch de fiets gepakt om in cultureel centrum De Huesmolen de feestdag mee te maken. En de zon scheen. Die zorgde voor een onverwachte foto, gemaakt door jubileumcommissielid Arend Stapel. Wat doen schakers in een lege schaakzaal? Die pakken een bord en gaan vluggeren. Bart Voorn deed voor de officiële opening een warming-up in de vorm van vijfminutenpartijtjes. Door een driehoeks dakraampje kwamen gedurende korte tijd zonnestralen binnen en schenen precies op zijn witte overhemd. Arend Stapel zag het en pakte meteen de camera om zijn jonge club-

Schaakgraf

Een schaakgraf is een graf met daarop iets, in woord of beeld, wat met schaken te maken heeft.

Davidson is een beroepsschaker in een tijd dat men nog heel anders denkt over sportbeoefening en profsport. Dat heeft hem de nodige problemen bezorgd. Hij kan nauwelijks leven van het schaken. Hij verkoopt zelfs een boekje over de Caro-Kann verdediging aan de deur. In 1934 waarschuwt onze nationale bond een ieder tegen zijn ‘schadelijke praktijken’. Pas in 1957 met de invoering van de AOW krijgt hij het wat ruimer. Ondanks de moeilijkheden is hij een vechter gebleven, zoals hij dat ook op het schaakbord is. De concessie van zijn graf op de begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam is in 2009 met tien jaar verlengd. Het is vooral aan zijn kleindochter Esther Esther MöhringerDavidson te danken dat zijn graf daar onlangs is opgenomen in de lijst ‘bekend en begraven’.

Davidson heeft op zijn graf een schaakstelling staan met het onderschrift MAT IN ÉÉN ZET. Het is duidelijk dat normale zetten hier niet tot een oplossing leiden. (Als u gedacht had aan de rokade, dat is het toch ook

genoot kunstzinnig vast te leggen. Bij de opening huldigde voorzitter Fred Avis tweeëntwintig leden voor hun langdurig lidmaatschap. Caïssa telt inclusief jeugd een kleine honderd leden. Verschillende zitten een halve eeuw achter het bord, met Jan Haijer als recordhouder (bijna zeventig

jaar). Voor het jubileumtoernooi werden alle deelnemers in acht ploegen geplaatst. Zij speelden zeven ronden snel-, rapid-, gambiet- (Allgaier) en klankschaalschaak. Dat laatste is een variant op het alom bekende gongschaak.

Oproepen

niet.) De oplossing is, zeker als je de locatie in ogenschouw neemt, echt bijzonder en is te vinden op de site van de Motiefgroep Schaken www.euwe.nl.

Het stukje Kunstzinnig schaken bij jubileum Caïssa en de bijbehorende foto ontving de redactie van Schaakvereniging Caïssa uit Hoorn. Heeft uw vereniging ook een aardig verhaal, bij voorkeur met illustratie? Stuur het op naar de redactie van Schaakmagazine Wie weet hebben wij er plaats voor. Illustraties nemen de laatste jaren een belangrijke plaats in Schaakmagazine in. In de rubriek surftips kunt u lezen over drie Nederlandse schaakfotografen die hun sporen hebben verdiend. Maakt u ook bijzonder foto’s? Stuur ze naar ons op. Nu het schaakseizoen erop zit kunt u ongetwijfeld terugkijken op een jaar met meer of minder geslaagde combinaties. Ook zo tevreden over uw eigen kunststukjes? Stuur uw mooiste combinatie naar ons op. In het juninummer publiceren wij een keuze. Tot slot wijzen wij u op de oproep bij het artikel Mentaal fit. Wij zijn benieuwd naar uw ervaringen met mentale training.

Al uw reacties kunt u sturen naar schaakmagazine@schaakbond.nl.

Smeets en Sokolov in het Europees Kampioenschap

Smeets plaatst zich voor World Cup

Het EK is een waanzinnig sterk bezet open toernooi, maar net als in ieder ander open toernooi golden ook in Plovdiv de wetten van de jungle. Jan Smeets begon rampzalig met 1 uit 3 maar werkte zich daarna van onderuit naar boven. Achteraf gezien het perfecte Zwitserse gambiet, hij won de ene partij na de andere en met 8 uit 11 werd hij uiteindelijk gedeeld tweede. Bovendien plaatste hij zich voor de lucratieve World Cup van 2013. Ivan Sokolov daarentegen streed voortdurend mee in de top van het klassement. Hij had beduidend zwaardere tegenstand dan Smeets, hij had ook een hogere prestatierating dan de kopman van En Passant, maar op het eind van de rit had Sokolov slechts 7½ uit 11 en dat was net niet genoeg om door te dringen tot de World Cup. Tja, dat is nu eenmaal de charme van een open toernooi, al zal Sokolov daar heel anders over hebben gedacht.

De start van Smeets was dramatisch, twee remises en een nul tegen drie 2300-spelers. Misschien had hij wat moeite met de omschakeling. In Plovdiv moest hij steeds winnen, terwijl hij de afgelopen jaren juist veel tegen echte wereldtoppers heeft gespeeld en dat is vaak een kwestie van overleven. Ieder halfje is dan meegenomen, en vooral met zwart moeten de openingen gezond en betrouwbaar zijn. Het Slavisch en het Russisch vormen de pijlers van zijn openingsrepertoire, allebei solide openingen die niet gemakkelijk te kraken zijn maar ze zijn ook niet geschikt om

zwakkere tegenstanders mee te overrompelen. Het Slavisch mocht blijven van Smeets, maar het Russisch werd ingeruild voor de veel scherpere Najdorf.

Toen hij in derde ronde verloor van de Oostenrijkse meester Gerhard Schroll (rating 2388, waar Smeets zelf 2610 heeft) leek de World Cup heel ver weg voor de man uit Oegstgeest.

zwart moet nog maar bewijzen dat hij voldoende spel heeft voor de pion.

40. .. Lh4!

Met een hernieuwde matdreiging op d1.

41. g3

Nog een verzwakking, maar er was nu geen houden meer aan. Ook na 41. Kg1 Dd5! - idee De4 - is wit kansloos.

41. .. Dd5! 42. Kf2

Of 42. gxh4 Dh1+ 43. Kf2 Dxb1 44. Dxc6 Dxb4 en zwart wint.

42. .. Dd4+ 43. Kf1 Dd5 44. Kf2 Td3!

Smeets - Schroll

Stelling na 36. .. bxc6

Al ruim dertig zetten lang probeert Smeets van bijna niets ‘iets’ te maken, en hij lijkt het nu voor elkaar te hebben. Zijn volgende zet is een dubbelaanval - hij neemt zowel de loper op f4 als de pion op a6 op de korrel.

37. Dc4 Lg5

Een getruct antwoord was 37. ..

Ld2, met als pointe 38. Dxa6 Lxb4! en 39.Txb4? faalt op 39. ..

Td1 mat.

38. Dxa6 Td2

Ook 38. .. Dh2 was mogelijk, maar vermoedelijk kan wit dingen als 39. Dxc6 Dh1+ 40. Pg1 Lf4 41. b5 Lh2 42. Ke2 Lxg1 43. b6 gewoon toelaten.

39. a4 Dd7

Dreigt mat op d1 en dwingt wit tot een ingrijpende keuze.

40. f4?

De laatste zet in tijdnood, en geen handige. De witte koning krijgt het nu heel benauwd. Aangewezen was 40. Kg1! en

Geen remise door zetherhaling, zwart ziet in dat hij winnende aanval heeft.

45. gxh4

Kiest voor een snel einde. Na 45. Tg1 Lf6 is de dreiging Ld4+ beslissend.

45. .. Df3+ 46. Ke1

Of 46. Kg1 Txe2 en zwart wint.

46. .. Dh1+ 47. Kf2 Tf3 en mat.

Hierna keerde het tij. Smeets ploegde zich door een rijstebrijberg van 2300-2500 spelers heen en won vier keer op rij. Daarna een eerste echte vuurproef: met zwart tegen de sterke Armeen Sargissian (2674). Het resultaat - een plusremise - stemde tot tevredenheid. In de negende ronde versloeg hij Ilya Smirin (2657) uit Israel. Het was een spannende Siciliaan, waarin Smeets langzaam maar zeker greep kreeg op de stelling.

Smeets - Smirin

Stelling na 21. e5

21. .. d5?!

Een lelijke zet, zwart maakt zijn loper op d7 ‘slecht’. Lopers hebben ruimte nodig, en logischer lijkt 21. .. b4! 22. Pd1 (22. exd6? Lf6!, 22. Pa4 Dxa5 23. exd6 Lxd6 24. Pxe6+ Lxe6 25. Dxe6 De5!) 22. .. dxe5 23. Dxe5+ Lf6 24. Pxe6+ Lxe6 25. Dxe6 Tf8! met mooi spel voor zwart.

22. Dg4 Kh8 23. Pce2

Om met Pf4 de druk tegen e6 verder op te voeren. Wit kan rustig verder breien.

23. .. De8 24. Tac1 Tc8 25. Txc8 Dxc8 26. Tc1 De8 27. Pf4 Db8 28. Pf3

Dekt pion e5 en onder omstandigheden kan wit met Pf3-g5 gaan werken.

28. .. Tc8 29. Tf1 Tf8 Lokt Pxd5 uit, Smeets neemt de uitdaging aan.

30. Pxd5 Da7+ 31. Pb6 Lc5+ 32. d4 Lxb6 33. axb6 Dxb6 34. Pg5!

Ondanks het sterk uitgedunde materiaal heeft wit nog steeds sterke aanval.

34. .. Db8

Ook 34. .. Txf1+ 35. Kxf1 h6 is niet zonder gevaar: 36. Pf7+ Kg7 37. Df4 Da5 38. Df6+ Kg8 39. Pxh6+ Kh7 40. Pf7 Da1+ 41. Kf2 Dxb2+ 42. Kg3 Dc3+ 42. Kh4 Dxd4+ 43. g4 en wit wint in de aanval.

35. Tf6 Dc8?

Het ziet er niet uit, maar 35. .. Txf6 36. exf6 Dc7 gaf meer verweer.

36. Df4!

Controleert veld c1 en valt f8 nog een keer aan. Zwart is op slag verloren.

36. .. Kg8 37. Pxh7! Txf6 38. Pxf6+ Kg7 39. Pg4 Df8 40. Dh6+ Kf7 41. Dg5 De7 42. Ph6+ Kf8 43. Dxg6 Dg7 44. Df6+ Dxf6 45. exf6 a5 46. Kf2 a4 47. Ke3 b4 48. Kd2 Lc6 49. g4 en 1-0.

Na een remise in de tiende ronde had Smeets in de elfde en laatste ronde wit tegen de Rus Korobov. Een onbekende grootmeester, maar er prijkt wel 2679 achter zijn naam. Smeets koos voor een trage, Yge Visser-achtige aanpak van het Siciliaans (een dubieus compliment) en remise leek na een zet of twintig een logische uitslag. Toen gooide Korobov de knuppel in het hoenderhok.

bxa2 27. Txa2 Tb6 28. Tda1 f5?!

Probeert een agressief vervolg te geven aan zijn pionoffer, maar in feite wordt pion e5 nu een zorgenkindje.

29. Pd3 Ld6 30. Te1 f4 31. Pf3

Te8

Na 31. .. Kf6 is 32. Pxf4! exf4 33. e5+ mogelijk.

32. Tb2 Txb2 33. Pxb2 g5 34. Pd3 Pc6

Na 34. .. Lxa4? 35. Ta1 Lc2 36. Pde1! verliest zwart een stuk.

35. Ta1 Pb4 36. Pxb4 cxb4 37. a5!

Niet 23. b4? Pxc4! 24. Lxc4 Tc8 25. Txd4 exd4 26. Pe4 d3!

23. .. b5

Een gave strateeg als Sokolov beseft als geen ander hoe beroerd de zwarte stelling is en daarom grijpt hij naar drastische maatregelen.

24. cxb5 Db6 25. Tab1 axb5 26. Pg5 Txd5?

Dit wordt fraai weerlegd. Taaier was 26. .. Pc4, al heeft wit groot voordeel na 27. a4! e4 28. Pxe4 Txd5 29. Lxc4 Txd1+ 30. Txd1 bxc4 31. Pxd6.

27. Lxg6! Txd1+ 28. Txd1 hxg6 29. Txd6 Dc7 Niet 29. .. Dxd6? 30. Pf7+ en 31. Pxd6.

30. Txg6 Ta6

Om veld e6 te bewaken, maar dit kost de dame.

31. Txa6 bxa6 32. Dh5+ Kg8

33. Dh7+ Kf8 en zonder 34. Pe6+ af te wachten gaf zwart op.

29. .. Lc8 30. Lxf6 exf6 31. Dg6! en zwart gaf op. Er dreigt zowel mat op f7 als op e8. Arme Nevednichy, het is nooit leuk om als boksbal te fungeren.

Hiermee lag Sokolov weer op koers, maar een nul in de negende ronde tegen Inarkiev gooide roet in het eten. Zelfs een getructe overwinning in de slotronde was niet meer toereikend.

Smeets - Korobov

Stelling na 23. Ta1

Wit heeft een mooie loper op d5 en kan op een goed moment met a2-a3 aan de slag. Dat wil zwart allemaal niet afwachten en hij komt zelf met een actief plan. 23. .. a4!? 24. bxa4 Pion is pion, voorlopig heeft zwart ‘m nog niet terug. 24. .. Pa5 25. Pb2 b3 26. Pd2

Deze vrijpion, ondersteund door de reus op d5, brengt snel de beslissing.

37. .. b3 38. a6 Lc5 39. Pd2 b2 40. Ta2 b1D+ 41. Pxb1 en zwart gaf op. Plezierige tegenstander die Korobov, zo’n jongen die op van de zenuwen al het vuile werk voor je opknapt!

Ivan Sokolov begon geweldig met 4 uit 5 maar in de zesde ronde ging hij hard onderuit tegen de Duitser Arkady Naiditsch (2702).

Een zware nederlaag, maar in een open toernooi is geen ruimte voor herstelremises à la Petrosjan dus in de volgende ronde moest de Roemeen Nevednichy (2562) eraan geloven.

Zhigalko - Sokolov Stelling na 44. d6

Een remiseachtige ontknoping als 44. .. cxd6 45. Pexd6 Lxd6 46. Pxd6 Pd5 ligt voor de hand, maar Sokolov laat de witte d-pion gewoon promoveren! 44. .. Pc4! 45. dxc7 Pxd2 46. c8D Pxe4+ 47. Kf1?

Naiditsch - Sokolov

Stelling na 22. .. Td4

Zwart staat slecht. Het paard op a5 heeft geen toekomst en verder moet zwart steeds op zijn hoede zijn voor b2-b4. 23. Pe4!

Sokolov - Nevednichy

Stelling na 21. .. Pb6

Noodgedwongen heeft zwart er een soort Wolga-gambiet van gemaakt, maar wit gaat nu dwars door het midden.

22. e5! Pcxd5 23. Pe4! dxe5 24. Pxe5 c4 25. Pg5! Gaat recht op de zwarte koning af.

25. .. Tf8 26. Pexf7! Txf7 27. Dxg6

Er is een zekere parallel met het aanvalsspel van Naiditsch uit de vorige ronde. Zwart wordt weggebeukt.

27. .. Tf6 28. Dh7+ Kf8 29. Le5! Dreigt bovenal 30. Pe6+!

Nu krijgt zwart helemaal gelijk, kritiek was 47. Kf3! waarna waanzinnige varianten kunnen ontstaan. Een voorbeeld: 47. Kf3 Txb5 (47. .. Lc5!?) 48. Dxf8 Tb3+ 49. Ke2 Tb2+ 50. Kf1 Tb1+ 51. Ke2 Th1 52. Da3 Txh2 53. Da1+ Pgf6 54. Kf3! (54. Dg1? Th1!) 54. .. h5 55. Dg1 Pg4 56. hxg4 hxg4+ 57.Ke3 g3 en dit lijkt weer remise. Dus misschien was het dameoffer niet winnend, maar het maakte een schijnbaar dooie remisestelling weer springlevend. 47. .. Lc5! 48. Pc7?

Flitsen uit de achterzaal

Hebben schakers toeschouwers nodig om tot aantrekkelijk spel te komen? In ieder geval geen fysieke toeschouwers. Het vierde BataviaGrolsch Schaaktoernooi speelde zich traditiegetrouw af in een achterzaaltje van café Batavia 1920. De spelers hebben uitzicht op de eeuwenoude Amsterdamse Oudezijds Kolk. Van de overkant van het water werpen toeristen soms een verbaasde blik op de peinzende figuren voor het raam. Binnen komt slechts de ware liefhebber verder dan het bargedeelte. Het leek de deelnemers niet te deren. Vanaf de eerste zet vlogen ze elkaar aan.

Het Batavia-Grolsch toernooi is vier jaar geleden onder andere opgezet om jonge spelers een kans te geven op een titelresultaat. In dit toernooi ging dat voornamelijk om de FIDE-meesters Achim Illner (Duitsland), Thibaut Vandenbussche (België) en de jonge Nederlanders Hugo ten Hertog en David Klein. Van hen slaagde de eerste glansrijk. In de beginranglijst was de 41-jarige Duitser slechts de achtste speler. Hij haalde zijn punten vooral uit de tweede helft van de ranglijst. Vanaf plaats vijf moest iedereen eraan geloven.

Bij flitsend spel horen flitsen om een en ander te illustreren. We zochten er vijf voor u uit.

De toernooiwinnaar komt met een goed berekende doorbraak in het voordeel.

18. e5 Dxe5 19. Dxe5 dxe5 20. Lxe7 Txc3 21. Lxb7!

Daar gaat het om. Wit verovert het materiaal met rente terug. 21. .. Txd3 22. Lxc8! Tc3 23. Lxa6

En de witte vrijpionnen op de damevleugel gaven de doorslag.

Op papier was Sipke Ernst de favoriet. Een nederlaag tegen Hebden in de vijfde ronde was echter net teveel. Met zijn aardige slotzet van het toernooi haalde hij wel de ongedeelde tweede plaats binnen.

moet de dame zich bekommeren om de loper op c1. Zwart had daarvan kunnen profiteren met 31. .. e5!. Na 32. dxe5 fxe5 moet de dame de loper blijven dekken. 33. Pxe5 kost echter een stuk wegens 33. .. Dd5+ 34. Pf3 Tf8.

31. .. Dd3 32. De3 Dxe3 33. fxe3 e5 34. Kf2 Td8 35. Pe7+ Kf7 36. Pf5 g6 37. Pg3 exd4 38. exd4 Td7?!

De toernooisite geeft 38. .. Te8 39. a4 Te7 en wit komt geleidelijk zonder goede zetten te zitten. Bijvoorbeeld 40. d5 Tc5 41. d6 Td7.

39. Pe2 Tc8 40. Ke3

Nu komt de witte koning te hulp. Na 66 zetten werd het remise.

Dit fragment laat nog eens zien dat Robin van Kampen niet in goeden doen was. Te vaak speelde hij remise. Het dieptepunt kwam op de slotdag.

beste partij voor die dag hebben bewaard.

Illner - Klein

Wit is aan zet

Vandenbussche - Ernst Zwart is aan zet

57. .. Tf1! 58. Txf1 en nu natuurlijk niet 58. .. gxf1D met pat, maar 58. .. gxf1L

Eerder in het toernooi was Ernst ontsnapt tegen Robin van Kampen.

Ernst - Van Kampen Zwart is aan zet

De witte stukken staan wat rommelig verspreid. Bovendien

Van Kampen - Hebden Wit is aan zet

Wit speelde 19. Ta7?? cxb3, met de gedachte 20. Txb7 Dxb7 21. Pf6+. Pas toen zwart op b3 had geslagen realiseerde Van Kampen zich dat na 21. .. Lxf6 de toren op e1 hangt, met fatale gevolgen. (0-1)

Halverwege het toernooi leek Hugo ten Hertog goed op weg naar zijn meesternorm. Uit de laatste vier partijen had hij nog 1½ punt nodig. Na een remise en twee nederlagen moest het op de slotdag gebeuren. Laat Manuel Bosboom nou net zijn

Bosboom - Ten Hertog

Wit is aan zet

15. d5!

Daar zal Ten Hertog niet meteen aan gedacht hebben. Hij verzonk nu in langdurig gepeins. Wits idee is 15. .. exf3 16. Lxg7 Tg8 17. Dxh7.

15. .. Lxd5?

Dat speelt wit alleen maar in de kaart. Zwart had zich beter kunnen neerleggen bij pionverlies door 15. .. O-O 16. Dxe4. 16. O-O-O Lc6 17. Ph4

Niet de penning over de d-lijn maar het binnendringen van het paard is het grootste probleem. 17. .. Tg8 18. Pf5 Kf8 19. Tg4 Dc7 20. Pd6 f5 21. Tf4 g6 Is zwart erin geslaagd ten koste van een kwaliteit de stelling dicht te spijkeren?

22. Db3

Nee. De matdreiging op f7 kost materiaal. Zwart gaf het op.

Eindstand

1. Illner 7; 2. Ernst 6; 3. Arkell 5½; 4. Van Kampen, Hebden 5; 6. Ten Hertog, Vandenbussche 4; 8. Klein 3½; 9. Bosboom 3; 10. R. Vedder 2. Zie verder http://batavia1920.nl/ chess

Nederlandse kampioenschappen naar

Amsterdam

De Nederlandse kampioenschappen worden dit jaar in Amsterdam gespeeld. De twee toernooi vinden van 15 tot 21 juli plaats in het Science Park in Amsterdam. Het wordt op dezelfde locatie gespeeld als het Science Park toernooi. Het toernooi wordt mogelijk gemaakt door Science Park Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en de KNSB. Op het moment dat Schaakmagazine sloot was het deelnemersveld nog niet bekend. Kampioen Anish Giri heeft toegezegd zijn titel te verdedigen. Meer in het volgende nummer.

Kinderactiviteitenzoeker

Op 27 april 2012 wordt de nieuwe zoekmachine KinderActiviteitenZoeker, www.kaz.nl, gelanceerd met diverse activiteiten voor kinderen van nul tot achttien jaar. De onderwerpen op de activiteitenzoeker lopen uiteen van sport, muziek, dans, partijtjes en kinderkampen tot avontuurlijke en creatieve activiteiten als schaken. Ze zijn gemakkelijk te vinden op postcode, trefwoord, categorie, activiteit en leeftijd.

Dit voorjaar is een landelijke campagne gestart om de zoekmachine bekend te maken bij Nederlandse gezinnen. Jeugdschaakverenigingen worden opgeroepen om vanaf heden hun schaakactiviteiten op de website te plaatsen. Dat kan van alles zijn: een aanbod van schaakles, de wekelijkse competitie of een schaaktoernooi. Het plaatsen is en blijft gratis. De kosten van de zoekmachine worden gefinancierd met de advertentieopbrengsten van de website. Op de website kan een instructievideo worden bekeken. Zorg ervoor dat de schaakactiviteiten voor kinderen in ruime mate op de website te vinden zijn.

Visueel beperkten en de schaakklok

Tijdens de laatste bondsraad van de KNSB vertelde Martien Boerefijn, vertegenwoordiger van de Nederlandse Schaakvereniging van Visueel Gehandicapten (NSVG), dat visueel gehandicapte schakers soms met onverwachte problemen te maken krijgen. Schaakmagazine vroeg Boerefijn wat er precies aan de hand is.

“Het is een enkele keer voorgekomen dat onze leden moesten spelen met een gewone digitale klok en dat de tegenstanders weigerden met een andere klok te spelen. De standaard digitale klok (de DGT) is voor visueel beperkte schakers onhandig omdat ze de verbruikte tijd niet zelf kunnen zien. Die moet steeds aan de tegenstander worden gevraagd. Daarom nemen de meeste visueel beperkten hun eigen aangepaste analoge klok mee. Die heeft open wijzerplaten, waardoor de gebruiker de stand van de wijzers kan voelen.”

Digitale klokken kunnen dat niet?

“Er bestaat een Duitse digitale klok, de Silver Plus, waarmee een visueel beperkte wel kan werken. Aan die klok is een kastje verbonden dat de tijd doorgeeft. De NSVG heeft subsidie gekregen om tien van dergelijke klokken aan te schaffen en sommige clubs met een visueel beperkte als lid hebben een dergelijke klok gekocht. Het probleem is echter dat deze klok op dit moment niet beschikbaar is. Het nadeel is bovendien dat de klok niet gemakkelijk is in te stellen.

Daarom willen visueel beperkte schakers voorlopig graag met hun aangepaste analoge klok spelen.”

Waarmee sommige speeltempi niet mogelijk zijn.

“Het spelen met een ‘increment’, het per zet toevoegen van bedenktijd, gaat dan bijvoorbeeld niet. Wij willen de wedstrijdleiders daarom vragen creatief met een dergelijke situatie om te gaan en spelers vragen hierin soepel te zijn.”

Want het gaat tenslotte om het plezier van het schaken?

“Inderdaad. Het is vervelend om steeds van alles uit de kast te moeten halen om een partij te kunnen spelen. Onze ervaring is dat de meeste tegenstanders geen problemen maken. En als ze achteraf klagen is dat bijna altijd als ze verloren hebben. Als ze gewonnen hebben hoor je dingen als: u hebt toch heel aardig gespeeld.” (MbdW)

(In het FIDE-reglement, aanhangsel E, punt 2.4 staat hierover:

Een speciaal voor visueel gehandicapten geconstrueerde schaakklok is toegestaan. Deze moet voorzien zijn van de volgende kenmerken:

a. Een wijzerplaat met verstevigde wijzers, waarbij de aanduidingen per vijf minuten zijn gemarkeerd met een verhoogde stip, en per vijftien minuten met twee verhoogde stippen.

b. Een vlag die gemakkelijk kan worden gevoeld. Er dient voor te worden gezorgd dat de vlag zo geconstrueerd is dat de speler de minutenwijzer kan voelen gedurende de laatste vijf minuten van het hele uur.)

Wet stilzwijgende verlenging lidmaatschappen bij sportverenigingen:

Verenigingen zijn verplicht om nieuwe leden te informeren over het contributietarief, het dienstenpakket dat daarbij hoort inclusief bondspakket, de duur van het lidmaatschap en de voorwaarden voor beëindiging van het lidmaatschap. Met de nieuwe wet die per 1 december 2011 van kracht is geworden betreffende stilzwijgende verlengingen van lidmaatschappen is daar

nog een passage bijgekomen. Sportverenigingen moeten zorgen dat leden eenvoudig kunnen nagaan op welke wijze men zijn of haar lidmaatschap kan opzeggen. Wanneer een vereniging een website of ledenblad heeft, moet de informatie voor opzegging van het lidmaatschap op de hoofdpagina van de website of op één van de eerste drie pagina’s van het ledenblad worden vermeld.

NOC*NSF subsidiebeleid gaat wijzigen

Met ingang van 2013 gaat de Nederlandse sport werken met de Sportagenda 2016. Dat heeft gevolgen voor de subsidies die de verschillende sportbonden gaan krijgen. In de pers is er al het een en ander over geschreven. Dit artikel geeft de huidige stand van zaken weer en vooral de mogelijke implicaties voor de KNSB.

De KNSB heeft vier belangrijke inkomensbronnen, waarmee het de schaakactiviteiten en diensten voor leden financiert. De grootste inkomstenbron zijn de contributies, goed voor ongeveer vijftig procent. Daarna volgen subsidies vanuit NOC*NSF en het ministerie van VWS, in totaal ongeveer een kwart van de inkomsten. De overige inkomsten komen uit eigen bijdragen van leden voor specifieke activiteiten en commerciële opbrengsten uit sponsoring, advertenties en TV-rechten.

Topsport en talentontwikkeling

Voor een aantal categorieën geldt dat de subsidie gelijk zal blijven of zal stijgen. De subsidie voor ‘Algemeen Functioneren’ is afhankelijk van het aantal leden en zal naar verwachting na een kleine daling weer op het huidige niveau uitkomen. De subsidie voor ledenwerving en ledenbehoud ontvingen wij de afgelopen jaren niet, maar zal dankzij lobbywerk weer terugkeren. Ook zullen wij subsidie blijven ontvangen voor opleidingen. Het zorgpunt ligt bij de subsidie voor talentontwikkeling en topsport. In 2011 ontvingen wij in totaal circa 150.000 euro subsidie hiervoor. Deze subsidie is besteed aan trainingen en uitzendingen van onze topspelers en jeugdtalenten.

NOC*NSF heeft begin 2012 helaas definitief besloten te focussen op Olympische medailles. Dat betekent dat een veel groter deel van de subsidie naar minder sporten zal gaan. Toch kunnen ook niet-Olympische sporten zoals schaken voor subsidie in aanmerking komen. Dat kan onder de voorwaarden dat voldoende landen deelnemen aan WK’s, er voldoende gepresteerd wordt en dat het sportprogramma voldoende omvang heeft.

De eisen hiervoor zijn verder opgeschroefd zodat het voor veel sporten onmogelijk is aan al deze voorwaarden te voldoen.

Zorgpunt

De schaaksport voldoet gemakkelijk aan het landencriterium. Schaken is een van de meest competitieve sporten. Wat betreft prestaties vindt momenteel discussie plaats over de criteria. Bij het schaken, maar ook bij sporten als tennis en golf is de wereldranglijst vaak een belangrijker criterium dan het resultaat bij een WK. Ook een rol spelen de toekomstverwachtingen. Wat dat betreft zitten we in de lift. Veel van onze talenten bezetten in hun leeftijdscategorie topposities. Voor de omvang van het sportprogramma geldt dat onze topspelers fulltime bezig zijn met hun sport. Dat klinkt allemaal goed. Waarom is de subsidie voor topsport dan een zorgpunt? Dat

Cursuskalender KNSB

In de tabel treft u de nieuwe cursuskalender van de KNSB aan. Wilt u zelf een cursus organiseren of aanvragen, neem dan contact

heeft te maken met het feit dat NOC*NSF anders naar onze huidige en toekomstige prestaties kijkt en ook naar de omvang van het sportprogramma. Deze signalen zijn reden tot zorg, ook omdat de schaaksport niet direct past in de topsportdoelstellingen van NOC*NSF. Dit betekent dat 150.000 euro subsidie in gevaar is.

De komende maanden zullen we overleg voeren met NOC*NSF. Helaas is de procedure zodanig dat er pas laat in 2012 duidelijkheid zal zijn over de subsidie. Dat betekent ook dat de KNSB verschillende scenario’s moet maken voor de meerjarenbegroting. De komende tijd richt de KNSB zich op het overtuigen van NOC*NSF met behulp van onze talentontwikkelings- en topsportplannen. Zowel in Schaakmagazine als op de website zullen wij er melding van maken als er belangrijke ontwikkelingen zijn.

op met de coördinator van de opleidingen (zie hieronder).

Mei Schaaktrainer 2 Amsterdam

Juni Indelingsdeskundige A Heemskerk

September Schaaktrainer Stap 1 Arnhem

September Schaaktrainer Stap 1 Breda

September Schaaktrainer Stap 1 Leiden

September Schaaktrainer Stap 1 Eindhoven

September Schaaktrainer 3 Eindhoven

September Schaaktrainer 2 Den Bosch

September Scheidsrechter A Arnhem

September Scheidsrechter A Leeuwarden

Oktober Scheidsrechter C - Rating en titelreglement Utrecht

November Scheidsrechter C – Spelregels Utrecht

Informatie over de kadercursussen is te verkrijgen bij de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023-5254025, e-mail sschiermeier@schaakbond.nl

Voor informatie over en inschrijven voor de cursussen kunt u terecht op de website van de KNSB: www.schaakbond.nl/opleidingen

De uiterlijke inschrijfdatum voor de cursussen is vier weken voordat de cursus van start gaat. De cursussen gaan door bij minimaal 10 deelnemers.

Het internetschaak van de KNSB

Het internetschaak van de KNSB wordt een steeds veelzijdiger activiteit. Hieronder vindt u enkele recente ontwikkelingen.

Workshops internetschaak van start

Op 29 maart is een nieuw onderdeel van het internetschaak van start gegaan. HSG uit Hilversum beet het spits af. Bij de voormalige landskampioen werd de eerste workshop internetschaak georganiseerd.

Het doel van de workshop is om clubleden op de hoogte te brengen van de mogelijkheden die het internetschaak van de KNSB te bieden heeft. Aan de orde komen onderwerpen als

- wat zijn de ontwikkelingen op internetschaakgebied?

- hoe kan je lesgeven op Playchess?

- hoe kan je een toernooi op internet organiseren?

- wat levert het internetschaak de vereniging op?

In een sessie van een kleine twee uur geeft Pascal Losekoot van het ledenwerfteam van de KNSB antwoord op deze en andere vragen.

Voor de komende periode staan workshops gepland in de volgende plaatsen:

- Goes (i.s.m. de ZSB)

- Groningen (diverse verenigingen i.s.m. de NOSBO)

- Barneveld (BDSV)

- Capelle aan de IJssel (SV De Klim-op)

- TAL/DCG (Amsterdam)

Scholenkampioenschappen op PlayChess

De scholenkampioenschappen bij het Voortgezet Onderwijs zijn dit jaar volledig via internet gespeeld. Op het moment dat u dit nummer van Schaakmagazine ontvangt zijn de finales net achter de rug. De voorrondes van deze kampioenschappen vielen samen met de zesde ronde van Jeugd Grand Prix. Kijk op www.schaakbond.nl/internetschaak welke scholen de winnaars in de categorieen VO I en VO II zijn geworden. De kampioenschappen schoolschaken worden gesponsord door slim!nl.

De scholenkampioenschappen van het

Tien portretten

Schakers , het nieuwste boek van Jan Timman, draagt als ondertitel ‘portretten’. Dat wekt een beetje verwarring. Bij portretten verwacht je een karaktertekening van de beschreven personen en dat is in deze serie van tien stukken niet altijd het geval. Een betere omschrijving zou misschien zijn ‘ontmoetingen’ of ‘herinneringen’. Die ondertitel heeft echter als nadeel dat niet alle stukken eronder vallen.

Jan Timman is op zijn best als spelers hem na aan het hart liggen. Daardoor springen de portretten van Tal en Andersson erboven uit. Het laatste verhaal toont de tragiek van de voormalige topgrootmeester die niet meer in staat is om vrijuit te spelen.

Jan Timman schrijft gemakkelijk, misschien wel te gemakkelijk. Dat idee krijg je althans bij het lezen van veel stukken. Botwinnik, Larsen, Spasski, Polgar, je leest aardige anekdotes en herinneringen, maar het blijft allemaal een beetje aan de oppervlakte. Echt diep graven, zoals Genna Sosonko doet in zijn biografische schetsen van vooral Russische grootmeester, komt er bij Timman niet van.

Dat geldt ook voor Fischer. De beschrijving van Timmans ontmoeting met Fischer, samen met organisator en mecenas Bessel Kok, is mooi. Maar de rest van het verhaal voegt niets toe aan wat al van Fischer bekend is. Het artikel over Alexander Aljechin is een vreemde eend in de bijt. Meer dan over Aljechin gaat het over Jan Timman zelf. Timman loopt in Lissabon tegen een schaakspel aan dat mogelijk aan het eind van diens leven in het bezit van Aljechin is geweest. Is dat echt zo en wat zegt het over Aljechin?

Timman gaat ernaar op zoek. Aardig en sfeervol beschreven, maar moeten we nu

basisonderwijs worden nog op de klassieke wijze gespeeld. Er zijn achtereenvolgens voorrondes, halve finale en finale op respectievelijk 26 mei, 2 en 9 juni. Alle ronden worden gespeeld in het schaakvriendelijke Leiderdorp.

Internetschaaktraining volwassenen

In november vorig jaar begon de KNSB met een nieuw aanbod voor volwassen schakers: de internetschaaktraining voor volwassenen. Aanvankelijk zou alleen trainer Dolf Meijer een van deze trainingen uitvoeren. De belangstelling was echter zo groot dat er extra trainingen van vijf avonden moesten worden ingelast. Deze werden gegeven door Pascal Losekoot, Herman Grooten en Petra Schuurman.

Op 23 april, net te vroeg voor deze Schaakmagazine, is een nieuwe cyclus van start gegaan. Mocht u belangstelling hebben om in de toekomst deel te nemen aan een dergelijke training, laat het dan weten aan de KNSB.

Voor uitgebreide informatie over alle onderwerpen kunt u terecht op www.schaakbond.nl/internetschaak.

echt precies weten waar Timman een glas wijn dronk, wat hij at en waar hij wel niet allemaal is geweest?

Blijft de vraag voor wie dit boek bedoeld is. Het verscheen bij De Bezige Bij en dat wijst op een algemeen publiek. Gelukkig maar, want voor de geïnteresseerde schaker biedt het weinig nieuws. Voor de lezers van Matten en New in Chess Magazine is het handig te weten dat de helft van de verhalen eerder in gewijzigde vorm in die bladen zijn verschenen. (MbdW)

Jan Timman: Schakers. Portretten. De Bezige Bij. 240 blz. Prijs € 17,90. ISBN 978 90 234 7144 8.

Drie kampioenen vroeg bekend

Een ronde voor het einde van de KNSB-competitie waren de kampioenen in de hoogste drie klassen al bekend. Op het moment dat dit nummer verschijnt zijn alle beslissingen gevallen. Voerendaal, En Passant en Kennemer Combinatie hoefden daar niet op te wachten.

Limburgse combinatie

Ondanks een nederlaag in de vierde ronde tegen Accres Apeldoorn was Voerendaal toch al na acht ronden kampioen. Achter de Limburgers (veertien punten) volgden maar liefst vier ploegen met negen punten. Dit seizoen kon iedereen van iedereen winnen, de nieuwe kampioen heeft ook nauwelijks grote overwinningen behaald. Vorig jaar werd Voerendaal al tweede, vervolgens viel de sponsor van kampioen HSG weg, dus? Maar teamleider Tom Bus blijft net zo bescheiden als eerder in deze rubriek: “Nee, wij mikten echt op een plaats in het linker rijtje. Misschien bij de eerste drie, dan zouden we Europacup mogen spelen. Maar dan liever volgend jaar dan nu. Dit jaar is die wedstrijd in Israël, daar gaan we niet naartoe, volgend jaar is het op Rhodos, daar willen we wel heen.” Reden om het team volgend jaar te wijzigen is er natuurlijk niet. “Misschien Bus eruit”, glimlacht de captain.

Hopelijk wordt dit grapje van de oudkampioen van Limburg geen bewaarheid, want de charme van Voerendaal is juist dat diverse Limburgers zich binnen één ploeg verenigen, aangevuld met Duitsers van net over de grens. Dit (en vorig) jaar waren Patrick Driessens en Oscar Lemmers naast Bus de Limburgers en Ali Bitalzadeh de vierde Nederlander. Andere Limburgers spelen met het tweede team in de tweede klasse. Voerendaal is de eerste Nederlandse kampioen uit Limburg, de vergelijking dringt zich op met Eindhoven, dat in 1984 de eerste kampioen uit Noord-Brabant werd. Groot verschil is dat Eindhoven destijds een stunt uithaalde door de grootmachten Volmac Rotterdam en

Desisco Watergraafsmeer voor te blijven, terwijl Voerendaal dit seizoen niet alleen in de praktijk, maar ook gewoon op papier de sterkste ploeg was.

Verloren zoon

Ook in beide eerste klassen waren de kampioenen al een ronde voor het einde bekend. In 1A mocht dat van En Passant al van tevoren worden verwacht. De Bunschoters namen Jan Smeets, Erwin l’Ami en Friso Nijboer over uit de ‘boedel’ van HSG, zij scoorden samen 18½ uit 21. De dames haoqin Peng en Tea Lanchava waren goed voor 13 uit 15, Manuel Bosboom scoorde 7 uit 8 en voor noodgevallen draafde Vyacheslav Ikonnikov twee keer op met optimaal resultaat. Toch ging Braceland ESGOO tot en met de zevende ronde gelijk op in matchpunten, maar de onderlinge wedstrijd werd vervolgens in Enschede door En Passant met 7½-2½ gewonnen. Na een spannende wedstrijd, dat wel; toch kunnen de Tukkers bij zo’n uitslag moeilijk zeggen dat ze ook wel hadden kunnen winnen. Reden om het team volgend jaar te versterken is er niet voor En Passant. Alleen de ‘verloren zoon’ Henk Vedder komt na twintig jaar HSG terug op het oude nest en wordt uiteraard met open armen ontvangen.

Haarlem terug aan de top Het kampioenschap van En Passant was verwacht, dat van Kennemer Combinatie in 1B niet. Teamleider Marcel Canoy: “Als je van tevoren had gezegd dat we al na acht ronden kampioen zouden zijn met een voorsprong van drie matchpunten en dertien bordpunten, dan had ik gezegd: ik ken nog wel meer leuke sprookjes.” Canoy zag naast Het Witte Paard (Sas van Gent) vooral Charlois Europoort als grote concurrent. Dezelfde als vorig jaar in de tweede klasse, maar mee gepromoveerd omdat SMB zich vrijwillig uit de eerste klasse terugtrok. Charlois was Elo-favoriet en kan in noodgevallen konijnen uit de hoge hoed toveren (betaalde meesters). Dat deed KC vorig jaar ook in de onderlinge wedstrijd, maar volgens Canoy was dat een uitzondering. “We hadden een aantal jonge spelers die echt te sterk waren voor de tweede klasse,

we wilden dus per se naar de eerste klasse.” De aanwinsten Wouter Spoelman (vorig jaar HSG) en Christov Kleijn (HMC Calder) krijgen wel wat betaald, in tegenstelling tot eerdere berichten, maar dat zijn heel bescheiden bedragen uit de zakken van meelevende clubleden. Niet uit de clubkas, niet van een sponsor. Ook in de Meesterklasse blijft dat zo. “Misschien een speler erbij, maar we gaan het niet drastisch anders doen. Het gaat ons om een positieve teamsfeer en respect voor de tegenstanders. Als die jonge jongens daar niet in meegaan, spreek ik ze daarop aan. Ik voel me de papa die de jongens in het gareel houdt”, aldus Canoy, die volgend jaar vijftig wordt.

Uitblinkers in de ploeg waren de jonge David Klein en Christov Kleijn en vooral veertiger Rob Duijn, die dit seizoen 7½ uit 8 scoorde en vorig jaar 7 uit 7. Canoy hanteert een uitgekiende opstelling, hij weet precies wie (en met welke kleur) goed scoort tegen iets zwakkeren en wie je juist beter tegen sterkeren kan zetten. De Meesterklasse lijkt een niveau te hoog, maar de captain, die als hoogleraar economie vanzelf naar cijfers kijkt, is er niet bang voor. “Met onze TPR van dit seizoen zouden we in de Meesterklasse tweede zijn geworden.” Met trots vermeldt hij tot slot dat het voor het eerst in meer dan dertig jaar is (1979-80, VHS) dat er weer een team uit Haarlem in de hoogste klasse gaat spelen.

Zoals gezegd zijn bij het verschijnen van dit blad alle kampioenen bekend. Er moet een wonder zijn geschied willen in de derde klassen SISSA, De Waagtoren, De Stukkenjagers 2 en Geleen daar niet tussen zitten.

Nu raakt wit in een matnet verzeild. 48. .. Ta1+ 49. Ke2 Ta2+ 50. Kd1

Van belang is dat wit na 50. Kd3 Td2+ 51. Kc4 Pd6+ de dame verliest. 50. .. Pc3+ 51. Ke1 Le3!

En wit gaf zich gewonnen, er dreigt zowel Te2 als Ta1.

Voor uitvoerige informatie zie www.eicc2012.eu.

Vervolg van blz. 7.

Wat de KNSB voor de talenten doet

Er is veel voor nodig om een topschaker te worden. Bovenal vergt het een tomeloze inzet van de speler zelf. Een inzet die bijna alleen maar vol te houden is als deze gepaard gaat met een enorme fascinatie voor het spel. Jeugdleiders zullen deze fascinatie moeten voeden en een goede ondersteuning van ouders is essentieel.

Ook de KNSB probeert zijn bijdrage te leveren. Uiteraard verdienen de grootste talenten de meeste ondersteuning. Om dit op een eerlijke manier te laten verlopen, wordt er sinds enkele jaren gewerkt met talentstatussen. Op deze manier worden voor iedereen inzichtelijk wat de KNSB kan bieden en aan wie.

Talentstatussen

Er zijn verschillende talentstatussen. Vier van de vijf statussen worden vergeven in de leeftijd van dertien tot twintig jaar waarbij er aan de hand van de rating wordt gekeken in hoeverre de betreffende spelers of speelster op koers naar de top liggen.

De Topstatus geeft aan dat een speler op koers ligt om de top acht van de wereld te bereiken. De KNSB draagt in dat geval ook financieel bij aan een individueel trainingsprogramma voor deze spelers, biedt hen de mogelijkheid om op zowel het EK-jeugd als het WK-jeugd te acteren en ziet ze als de belangrijkste kandidaten voor (incidentele) uitzendingen en trainingsstages.

De Jong Oranje status is er voor spelers die eveneens goed op weg zijn naar de wereldtop, maar hierop nog net iets achterlopen.

Jubileumboek Zierikzee

In het vorige nummer kon u lezen over het honderdjarig bestaan van Schaakvereniging Zierikzee. Ter gelegenheid van dat jubileum is het boek 100 jaar schaken in Zierikzee uitgegeven. Belangstellenden kunnen het bestellen bij C. Bimmel, Slabberswerf 15, 4301 GN Zierikzee, bij voorkeur per e-mail:

Ook zij krijgen ondersteuning in de vorm van een individueel trainingsprogramma en ook zij krijgen de mogelijkheid om zowel het EK-jeugd als het WK-jeugd te spelen.

Spelers met een Internationaal talentstatus liggen op koers om grootmeester te worden. Hen wordt eveneens een individueel programma geboden, maar zij worden niet automatisch uitgezonden naar het Europees Kampioenschap en wereldkampioenschappen. Wel krijgen zij een vrijplaats voor het NK jeugd in hun eigen leeftijdscategorie, want zij steken vaak ver uit boven de rest van regionale spelers.

Spelers met een Nationaal talentstatus zijn nog altijd IM’s in de dop. Voor deze groep biedt de KNSB op dit moment helaas een gering aanbod wat betreft trainingen. Wel verkrijgen zij een vrijplaats voor het NK jeugd in hun eigen leeftijdscategorie.

Jonge talanten

Naast bovengenoemde statussen, is er ook nog een aparte status voor jonge talenten. De Beloftestatus wordt niet op basis van rating bepaald, maar wordt door de techni-

sche commissie toegekend. De KNSB acht het onwenselijk als deze jonge groep zich uitsluitend op hun rating zou gaan focussen. Op deze leeftijd is het veel belangrijker dat er op een ontspannen manier hard gewerkt wordt en het spelplezier staat voorop. De KNSB probeert dan ook voor alle beloften een geschikte trainingsgroep te vinden. Sommige jonge beloften kunnen prima terecht op hun eigen club of in de door de KNSB georganiseerde stertrainingen, andere beloften ontwikkelen zich zo goed dat voor hen een aanbod op maat gevonden moet worden: een viertal of als het nodig is ook een individueel programma.

De talentstatussen die de KNSB vergeeft zijn gekoppeld aan de talentstatussen van NOC*NSF. Via deze weg kunnen de talenten ook ondersteuning krijgen van regionale olympische steunpunten. De vorm waarin dit gebeurt is in elke regio verschillend.

In de komende edities van Schaakmagazine zal telkens aan één talent en zijn trainingssituatie aandacht worden besteed, zodat duidelijk wordt wat deze speler voor zijn sport doet.

Ja EK-jeugd en WK-jeugd categorie naar keuze

EK-jeugd en WK-jeugd categorie naar keuze

Internationaal

nee eigen categorie

Nationaal talent NT Nee nee eigen categorie Belofte Belofte slechts indien nodig nee nee

secretaris@zierikzeeschaakt.nl. Een exemplaar kost € 7,00 (exclusief verzendkosten). Een factuur wordt bij de bestelling meegestuurd.

Dolf

Schaakfotografie

Tijdens schaaktoernooien zie je steeds meer mensen die foto’s maken en deze vervolgens op websites, weblogs of gewoon voor de lol op hun Facebook profiel publiceren. Veel hobbyfotografen zullen hebben gemerkt dat het best lastig is een originele en goede foto van een schaker te maken.

In een aardig artikel op ChessBase, te vinden op http://tinyurl.com/nunnfoto, beschrijft de Engelse grootmeester en hobbyfotograaf John Nunn hoe lastig het is geslaagde schaakfoto’s te maken. Een ‘normale’ foto van twee spelers die aan het bord zitten, is prima als nieuwsfoto, maar natuurlijk niet echt spannend. Het is de kunst een moment te vinden, waarin de schaker emoties toont en in Nederland hebben we een aantal uitstekende schaakfotografen, die er vaak in slagen dat momentje vast te leggen.

Veel schakers zullen de foto’s van Fred Lucas kennen. De man met de grijze krullen is al een aantal jaren de hoffotograaf van het Tata Steel toernooi en hij is regelmatig op bezoek bij andere toptoernooien. Helaas is zijn website www.fredlucas.eu op het moment van schrijven ‘under construction’, maar er is genoeg fraai werk van Lucas op het net te vinden. Kijkt u maar eens op www.tatasteelchess.com, klik dan op ‘tournament’ en vervolgens ‘gallery’. Ook op de website van het helaas ter ziele gegane Amber Chess toernooi vindt u veel fraai fotowerk van Fred Lucas. Surf naar www.amberchess20.com, en klik op videos/ photos om de foto’s van het laatste toernooi in 2011 te bekijken.

Op de website www.chessvista.com vinden we het fotowerk van Frits Agterdenbos. Het is een mooie en overzichtelijke site, waar u natuurlijk heel veel foto’s kunt bekijken, maar u vindt ook een korte biografie van de fotograaf, waarin we kunnen lezen dat Agterdenbos (1960) reeds in de jaren tachtig een veel gevraagde schaakfotograaf was. Zijn werk vinden we regelmatig op grote schaaksites als ChessBase en The Week in Chess.

Een andere bekende Nederlandse schaakfotograaf is Bas Beekhuizen. Zijn foto’s vindt u op de omslag van dit blad en op zijn website http://tinyurl.com/beekhuizen kunt u natuurlijk nog meer fotomateriaal van de Amsterdammer bekijken. Een bron van inspiratie voor ambitieuze schaakfotografen.

Nostalgisch meesterschap

Siep H. Postma (1929) is zijn leven lang een actief schaakschrijver geweest. Hij was onder andere medewerker van Schakend Nederland en hoofdredacteur van het KNSB jeugdblad Jeugdschaak . Daarnaast was hij de auteur van heel wat schaakboeken. Binnenkort verschijnt onder de titel Nostalgisch Meesterschaak een nieuwe serie van zes boeken van zijn hand. Deze bevat de volgende titels:

I De winnaar verloor I, 104 blz.

II De winnaar verloor II, 104 blz.

III De Gouden Eeuw, 104 blz.

IV De tegendraadse tovenaar (Blackburne), 112 blz.

V Retour Groningen 1946-1996, 96 blz. VI Om de erfenis van Aljechin, 152 blz.

De boeken zijn los verkrijgbaar, maar zijn in een beperkte oplage ook te koop in een fraaie box. Deze box met de zes delen kan bij voorintekening tot 1 juni 2012 worden besteld voor de speciale prijs van € 60,00. Bestellen is mogelijk bij de Schaak en Go winkel Het Paard in Amsterdam, verzendboekhandel De Beste Zet en Boekhandel Van Stockum in Den Haag of bij de uitgever Swell Publishers.

Meer in het juninummer van Schaakmagazine.

Tekeningen

Wie eens wat anders wil dan het gebruikelijke fotowerk, kan eens langsklikken op de site van de kunstenares Pia Sprong, www.piasprong.nl, klik op ‘schaken’. Sprong maakt in een geheel eigen stijl tekeningen, ook van schakers. Zij maakt op verzoek een portret van u, terwijl u schaakt!

Benson & Fischer

Een grootmeester met de camera is de Schot Harry Benson, die grootheden als The Beatles en John F. Kennedy heeft gefotografeerd. In 1971 en 1972 volgde hij de legendarische Bobby Fischer maandenlang op de voet met zijn camera en dat resulteerde in een spectaculaire serie foto’s van de Amerikaan, die nog tot augustus 2012 in de ‘World Chess Hall of Fame’ in St. Louis wordt getoond. Wie niet in de buurt is, surft naar de site www.worldchesshof.org of kijkt op de foto opslagdienst Flickr: http://tinyurl.com/bensonfischer. U kunt ook het boek Bobby Fischer van Benson kopen. Kijk voor de inhoud op www.powerhousebooks.com/site/?p=7305.

In deze Voorloper:

Lydia Dubbeldam

wil met schaken heel veel plezier hebben

Partijen van Lydia

Dubbele aanval Dame

Lekker onder elkaar in Mierlo

Jeugdkatern Schaakmagazine

Lydia Dubbeldam wil met

schaken heel veel plezier

hebben

Zij is twaalf jaar en won het ONJK bij de meisjes D in Borne. Met Hemelvaart werd ze derde meisje bij de D in Rijswijk. En met Kerst was daar een gedeelde tweede plaats in Bethune! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Lydia Dubbeldam.

Piet Peelen

Het begon allemaal op vakantie.

Papa Nick en broer Mathijs waren aan het schaken. “Kun je me dat leren, papa”, vroeg ze. Die wou dat wel en haalde een boek tevoorschijn van Stap 1. De rest van de vakantie werd dat verslonden. Lydia was toen zeven jaar oud.

België

Daarna gingen ze naar de schaakclub, HWP Sas van Gent en De Drie Torens in Gent. Die laatste was net opgericht door trainer Luc Oosterlinck. Moeder Miranda: “We wonen zo dicht bij de grens in Zeeuws Vlaanderen dat we veel in België spelen. Matthijs en Lydia gingen vaak naar de criteriumtoernooien. Het schaakleven is daar iets gemoedelijker. Met Pasen is het Belgische Jeugdkampioenschap waar we met 26 man van De Drie Torens heen

gaan! Met z´n allen zitten we dan een week in een boerderij met appartementen. Negen partijen en wie even geen zin in schaken heeft gaat voetballen of zo. Hartstikke leuk!”

In de TV-studio

Bijzonder was dat ze tegen wereldkampioen Garry Kasparov heeft gespeeld! “260 kinderen deden mee aan simultaans van grootmeesters. Ik deed het zo goed tegen Nigel Short dat ik met tien andere kinderen werd geselecteerd. We speelden in een TV-studio. In het donker met spotlights op de borden was dat spannend. Kasparov zette meestal binnen 1 seconde! Maar een paar keer bleef hij bij mijn bord stilstaan om na te denken. Ik hield het lang vol, wel twee uur! Als aandenken kreeg ik een boek van hem met zijn handtekening.”

200 euro

Het jeugdtoernooi in Saint-Lô in Frankrijk was erg leuk. Een jaar geleden ging ze ook naar SV Landau in Axel omdat daar meer kinderen spelen. In de jeugdclubcompetitie werden ze vijfde! Ze veroverden een extra plek voor ... Landau 2! Met Kerst won ze in Bethune een gedeelde tweede prijs tot 1700. Geen beker, maar liefst 200 euro! “Ik heb daarvan een wii gekocht en kleren en het is nog niet op”, glimlacht ze.

Lydia is als een ontluikende bloem. Ze analyseert rustig en wordt steeds sterker. Trainer Dolf Meijer: “Ze doet altijd goed haar huiswerk, speelt graag en is gezellig.” “Tactiek en aanvallen vind ik het leukst! Maar ik wil ook wel graag winnen.” Haar droom met schaken is “heel veel plezier te hebben!”

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

23 december 1999

Hoek

't Kompas

Handvaardigheid, tekenen

Lezen, lol hebben met vriendinnen

Papa

HWP Sas van Gent, SV Landau, De Drie Torens (Gent)

Ontwerpster

Chinees

Partijen van Lydia

Lydia DubbeldamJean Francois Raux

Bethune 2011

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 g6 6. Le3 Lg7

7. f3 0–0 8. Lc4 Ld7 9. Dd2 Pc6

10. 0–0–0 Da5 11. Pxc6 bxc6

12. Lh6 Tfb8 13. Lxg7 Kxg7 14. h4 Db4 15. Lb3 Le6 16. g4 h5

Lydia wil de h-lijn openen met h5 om mat te zetten. De winnaar van het vorige jaar kiest voor de verdediging. Messcherp is de tegenaanval 16. .. a5. 17. gxh5 Pxh5 18. Tdg1 a5 19. Dg5 Lxb3

Een geweldige zet die de lijnen op de damevleugel dicht houdt. Meestal sla je richting centrum, dus 20. axb3. Maar de pion op a2 staat de toren van a8 in de weg. Na 20. .. a4 21. Dxh5 axb3 22. Txg6+! fxg6 23. Tg1 wint wit. De pion op a2 verhindert 23. ..

Ta1+ gevolgd door Txg1 en zwart wint. Bravo Lydia!

20. .. Dc5 21. Dxc5 dxc5 22. Pa4 Pf4 23. Kb1 Kf6 24. Pxc5

Td8 25. Tc1 Tab8 26. Pa4 Td6 27. Tc5 Tb5 28. Thc1

Beide spelers letten even niet op. Hier kon 28. e5+! Zwart kon nu beter 28. .. Pd3 29. f4 Pxc5 30. e5+ Kf5 31. exd6 exd6 spelen. 28... Txc5 29. Txc5 Pd3 30.

Txa5 Ke6 31. Pc5+ Pxc5 32. Txc5 Kd7 33. a4 Td3 34. Tc3

Td1+ 35. Ka2 Th1 36. a5 Txh4

37. b4 Th5 38. Tc5! Txc5?!

Beter 38. .. Th3 en Lydia mag kiezen tussen zetherhaling met 39. Tc3 of 39. b5 met winstkansen.

39. bxc5 Kc7 40. Kb3 Kb7 41. Kc3 f5? 42. exf5 gxf5 43. Kd4

Ka6 44. b4, 1–0

Lydia DubbeldamLisanne Waardenburg

Nova NK C Haarlem 2011

1. e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. d4 d6 4. dxe5 Pxe4 5. exd6 Lxd6 6. Ld3

Pf6 7. 0–0 0–0 8. Te1 Te8 9. Lg5

Le6 10. Pc3 Pbd7 11. Dd2 c6 Een bijwerkingsblunder. Ld6 staat nu ongedekt, maar beide meiden hebben net te laat in de gaten dat Lxh7 kan. Ze waren druk bezig de ontwikkeling te voltooien.

12. Tad1 Le7 13. Pe4 Pxe4 14.

Lxe4 Pf6 15. Ld3 Db6 16. Dc1 Tad8 17. c3 Dc7 18. Lf4 Ld6 19. Lxd6 Txd6 20. Df4 De7

15. fxe4 Pxe4 16. Pdxe4 dxe4 17. 0–0 Dg6 18. Kh1 0–0 19. Lf4 Lg4! 20. Dd2 Df5 Na 20. .. Txf4 21. Txf4 Dh6! 22. g3 Lf3+ 23. Kg1 Lxf4 24. gxf4 Tf8 staat de witte koning niet veilig. 21. Le3?

21. Lxh7+!

Lydia scoort nu met de aftrekaanval!

21. .. Kxh7 22. Dxd6 Dxd6 23. Txd6 Kg8 24. b3 Kf8 25. Td4

Pd5 26. c4 Pb4 27. Td2 b6 28.

Pg5 Lf5 29. Txe8+ Kxe8 30. a3

Pc2 31. g4 Lg6 32. f4! Pxa3 33. f5 f6 34. fxg6 fxg5 35. Ta2

Pb1 36. Txa7 Kf8 37. Tf7+ Kg8

38. Kf2 b5 39. Ke3 bxc4 40. bxc4 Pa3 41. Kd4 c5+ 42. Kxc5, 1–0

Olivia Meng - Lydia Dubbeldam

HiQ Invest Rijswijk 2010

1. e4 e5 2. Pf3 f5 3. Pxe5 Df6

4. d4 d6 5. Pc4 fxe4 6. Pc3 Dg6

7. Pd5 Pa6 8. Le3 c6 9. Pf4 Df7

10. f3 d5 11. Pd2 Ld6 12. Pe2 Pf6 13. Pc3 Lf5 14. Lxa6 bxa6

Een foutje van Olivia, de loper moest gedekt worden met 21. g3.

21. .. Dh5

Dreigt mat, maar Olivia heeft nog net een verdediging. Verrassend is dat de witte dame wordt ingesloten na 21. .. Dxf1+! 22. Txf1 Txf1+ 23. Lg1 Lf4! 22. Lg1 Txf1 23. Txf1 Te8 24. De3 Lf5 25. d5 c5 26. Pe2 Lg4 27. Pf4 Dh6 28. h3 Tf8 29. Lh2 Ld7 30. Dc1 Lxf4 31. Lxf4 Df6 32. Kg1 Dg6, ½–½

Dubbele aanval Dame

Pascal Losekoot

De ongedekte toren op b8 is overduidelijk een aanvalsdoel, net als de zwarte koning. Maar

Df4+ is niet mogelijk. Echter, na 1. Txh5 gxh5 volgt 2. Dd6, en na 1. .. Kxh5 2. De5+

Dames zijn, doordat ze alle kanten op kijken, erg goed in het uitvoeren van dubbele aanvallen.

Voor zo’n ‘DA’ moet je natuurlijk kijken naar aanvalsdoelen: slecht verdedigde stukken, een matveld, of de koning.

Soms moet je een voorbereidende zet doen. Bij deze stelling valt de zwarte toren op g5 op. Maar voor een dubbele aanval heb je - het woord zegt het altwee doelwitten nodig. Wit lokt de verdediger van de onderste rij weg: 1. Txf7 Txf7 2. Dd8+ gevolgd door Dxg5, en heeft een belangrijke pion gewonnen.

Nu mag jij op zoek naar de aanvalsdoelen en dubbele aanvallen.

Zes opgaven met een dubbele aanval met de dame

Wit

Wit

Opgave 4

Wit

Opgave 6

Wit is aan zet Wit staat een stuk achter, maar er hangt iets op a5. Kan hij het materiaal weer in evenwicht brengen?

1. Da1+ Kg8 2. Lxa5 Lxa5 3. Dxa5 Pc6!

.. Dd6 volgt 3. Dxa5 en wit staat iets beter. Ook 1. Dg5, met -het zelfde idee, is juist. Niet goed is

Opgave 6: Ook hier toont de dame haar kracht. Juist is 1. Lxa5 Lxa5 2. Dg5! (niet 2. Da1+ vanwege 2. .. Lc3) en er dreigt Dxg6 met een dodelijke aanval. Na bijv. 2.

2. .. e6), gevolgd door 3. Dxc5.

2. Dh5+! (niet 2. Dd5+ vanwege

Opgave 5: 1. Pxf7 Kxf7 (Lokken)

Opgave 4: 1. Txa2 Pxa2 2. Dd2 met een dubbele aanval op a2 en h6.

2. .. Ld6! en zwart wint.

Opgave 3: Nee. Na 1. De4+ (wat anders?) 1. .. Kb8 2. Dxf4 volgt

Opgave 2: 1. Dd1 valt de toren en het matveld g4 aan.

Opgave1: 1. Da4+

Oplossingen

Lekker onder elkaar in Mierlo

Ieder jaar wordt in Mierlo, in de buurt van Eindhoven, een meisjestoernooi gespeeld. Dat gebeurt al weer 26 jaar lang; het eerste toernooi was in 1987. In Mierlo zijn ze wel gewend aan het organiseren van toernooien. Dit jaar gaan ze voor de vijfendertigste keer het open rapidkampioenschap voor jeugdteams organiseren.

Een meisjestoernooi is anders dan andere toernooien. Het is intiemer en rustiger, maar de meiden gaan er bij iedere partij wel helemaal voor. Dat kan je ook zien op de foto’s.

Er waren dit jaar in Mierlo dertig schaaksters. De meeste kwamen natuurlijk uit Nederland, maar er waren ook drie meisjes uit Duitsland, twee uit België en eentje uit Amerika, die sinds kort in Nederland woont. Er waren drie groepen. Bij de beginners was Anouk Knuvers de sterkste. De meisjes in de groep geoefenden hadden allemaal stap 1. Hier haalde Bi-Rong Wang de eerste plaats. Ze had evenveel punten als Kimberley Oostvogels. De speelsters in de groep gevorderden hadden allemaal stap 2 of meer. Ingrid Daamen deed het wel heel goed en won al haar partijen. Makkelijk was het niet. Zij ging af en toe door diepe dalen maar hield het hoofd koel en ontsnapte een aantal keren net aan verlies.

Op de foto’s kan je zien dat iedereen erg van het schaken genoot. Heel veel meisjes kondigden aan dat ze er volgend jaar weer bij zullen zijn. Dat is op 3 maart 2013. Wil je meer weten over het meisjestoernooi, kijk dan op www.meisjestoernooi.nl. Julia Voermans liep stage bij het toernooi en maakte de foto’s voor de website en voor Schaakmagazine.

Wil je van jullie toernooi ook een fotoreportage in Schaakmagazine zien? Laat het dan weten aan schaakmagazine@schaakbond.nl. Wie weet kunnen we er iets moois van maken.

Ingrid Daamen

Bi­Rong Wang

Anouk Knuvers

Jeroen Bosch

De winnaar van het Tata Steel Chess Tournament was Levon Aronian zoals u in het vorige nummer van Schaakmagazine hebt kunnen lezen. Dankzij zijn zege verstevigde Aronian zijn tweede positie op de wereldranglijst en is nu nog maar 15 elopunten verwijderd van Magnus Carlsen. In Wijk aan Zee verloor Aronian de onderlinge partij van Carlsen met zwart. Dat kan gebeuren natuurlijk. Veel verrassender was Aronians nederlaag met wit tegen de hekkensluiter David Navara (hij haalde met 4½ punt uiteindelijk precies de helft van het aantal punten van de toernooiwinnaar).

Maar eerlijk is eerlijk, de Tsjech speelde een uitstekende partij, doet u het hem na?

Levon Aronian – David Navara

Wijk aan Zee (11) 2012

1. Pf3 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. Db3 Pb6 6. d4 Lg7 7. e4 Lg4!?

In de vierde ronde had Aronian een lange partij van Kamsky gewonnen na 7. .. 0–0 8. Le3 Lg4 9. Td1 e6 10. Le2 Pc6 11. Pg1 Lxe2 12. Pgxe2 De7 13. 0–0 Tfd8 14. e5 h6 15. a3 Pa5 16. Dc2 c5 17. dxc5 Pbc4 18. Lc1 Pxe5 19. b4 en wit stond iets beter en won op zet 58. Aronian-Kamsky, Wijk aan Zee (4) 2012. 8. Lb5+ c6 9. Pg5 0–0 10. Le2 Lxe2 11. Pxe2 Pa6 11. .. P8d7 12. Dh3 h6 13. Pf3 h5 14. e5 c5!? 15. e6 cxd4 16. exf7+!? Txf7 17. Pg5 Tf5 18. g4 leidde tot een extreem scherpe stelling in de partij GordonBok, Bundesliga 2011–2012. 12. Le3 Dd6

Zwart is heel redelijk uit deze originele Grünfeld-Indische variant gekomen.

13. 0–0 Db4 14. Dxb4 Pxb4 15.

Tfc1

Na dameruil heeft zwart een klein voordeeltje. Zijn lichte stukken staan net iets beter dan die van wit (voornamelijk het paard op g5 dat 'hapt' in de lucht). Verder is de witte damevleugel een beetje kwetsbaar. Kunt u net als David Navara dit voordeeltje verzilveren?

van der Weide

De lezer heeft wit

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als zwartspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten aan die ook

In het open toernooi van Reykjavik gaven verschillende (schaak) Nederlanders acte de présence. Ivan Sokolov (7 uit 9) was van hen het meest succesvol met een gedeeld tweede plaats achter winnaar Fabiano Caruana (7½ uit 9). Ook Erwin l’Ami presteerde met 6½ uit 9 naar behoren. Lager op de ranglijst treffen wij zijn lieftallige echtgenote Alina, gevolgd door Peter Doggers,

En zwart won uiteindelijk op de 60ste zet. U vindt het vervolg van de partij aan het eind van het commentaar op blz. 29.

Mark Huizer en kunstbroeder Bart Stam. Zeven combinaties met hun betrokkenheid, aangevuld met een prachtige wending die werd uitgevoerd door wereldkampioene Hou Yifan.

8. Wit is aan zet

7. Zwart is aan zet

6. Zwart is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

1. Wit is aan zet

Karel

Mentaal fit achter het schaakbord

Anne-Marie Benschop werd in 1991 Nederlands dameskampioen en maakte deel uit van het Olympiadeteam. Ze coacht individuen, teams en organisaties. Schaakprof Paul van der Sterren beschreef in Zwart op Wit openhartig hoe hij zijn schakersleven ervaart. Samen gaven ze een workshop over de mentale aspecten van het schaken voor leden van de Amsterdamse club Caïssa. Monique van de Griendt ging voor Schaakmagazine poolshoogte nemen.

Donderdagavond 8 maart. Ik heb hard gewerkt, snel even een frietje gegeten, en door naar het Max Euwe Centrum. “Dat is gelukkig niet ver fietsen, maar ik ben wel een beetje moe en het is daar binnen altijd warm. Als dat maar goed gaat ... Hopelijk

staat de koffie klaar. Hoe fit ben ik eigenlijk?”

Onderweg naar de mentale workshop denk ik duizenden dingen. Dat doe ik ook tijdens een schaakpartij. Ik besteed de schaarse bedenktijd niet alleen aan het beoordelen van een stelling of het doorrekenen van varianten. Vaak hoor ik een tijdverslindend stemmetje: “Hou maar op, dat kun je toch nooit uitrekenen. Halverwege maak je vast een fout.” Of: “Hij heeft honderd ratingpunten meer, dit kun je nooit winnen.” Ik weet dat deze gedachtes mijn spel niet ten goede komen. Maar ja, hoe kom je eraf? Tegen jezelf zeggen: “Zo moet je niet denken!”, helpt niet. Bewust positief denken, om het negatieve om te buigen, werkt evenmin. Het voelt te geforceerd. Ik hoop op een gouden tip van Anne-Marie en Paul.

Paradox

Er zijn tien Caïssianen op de workshop afgekomen. “Op tweehonderd leden valt me dat wat tegen”, vertelt voorzitter Hugo van Hengel later. “Kennelijk willen de

meesten alleen een reguliere partij schaken. Als we iets bijzonders organiseren, is de belangstelling minder. Dit geldt voor alternatieve clubcompetities zoals snelschaken en activiteiten als deze, waarvoor de deelnemers apart betalen.”

Anne-Marie houdt ons om te beginnen de volgende paradox voor: “Je speelt om te winnen. Daar is geen twijfel over. Maar als winnen je eerste en enige doel is, maak je een goede kans om te verliezen.” “Juist als je denkt: Kom we gaan gewoon lekker schaken, gaat het heel goed”, merkt iemand op. Vanaf de achterste banken klinkt twijfel: “Maare ... als je verliest, zeg je dan na afloop nog: Nu, ik heb toch lekker geschaakt?”

Paul geeft aan dat het willen winnen inherent is aan het spel: “Het zit in de regels besloten. Je probeert de ander mat te zetten. Je bent daarbij continu in interactie met je tegenstander. Maar als je teveel met winnen bezig gaat, verlies je de realiteit uit het oog. Je bekijkt de stelling niet meer

Paul van der Sterren: “Ik liet een totaal gewonnen stelling in remise verzanden.”

Reacties

René Pijlman: “Bij schaaktraining gaat het te weinig over de mentale aspecten. Bij andere sporten is daar meer aandacht voor. Ik ga nu observeren of ik regelmatig resultaatgerichte gedachten heb. Wat ik daar dan mee ga doen, weet ik nog niet precies. Wellicht proberen het belang te relativeren. Ik wil me in elk geval actiever interesseren voor de mogelijkheden van het spel. Minder forceren of snel duidelijkheid proberen te creëren. Meer bezig zijn met het beleven, dan met het afmaken van de partij. Als ik van mijn werk naar huis probeer te komen, spring ik het liefst op de tram, dat gaat sneller dan lopen. Als je op vakantie een wandeling maakt, haal je dat niet in je hoofd. Je bent aan het genieten

objectief. De kunst is om je bewust te blijven van wat je doet en je niet mee te laten slepen.”

Keerpunt

Zijn partij tegen John Nunn, op de Olympiade van 1988 in Thessaloniki, beschouwt Paul als een keerpunt in zijn denken over mentale aspecten. Paul: “Ik liet een totaal gewonnen stelling in remise verzanden. Daardoor miste het Nederlands team de zilveren medaille en ik een grootmeesterresultaat. Het was één van mijn meest intense verlieservaringen. Toen besloot ik dat ik het mentale en emotionele fungeren tijdens de schaakpartij niet langer kon negeren.”

Paul: “Voorheen dacht ik: Ik moet beter opletten! Ik kwam niet verder dan zo'n simpele verklaring voor een fout. Inmiddels ben ik me bewust van de onderliggende processen. Zo kon ik eens op twee manieren een toren terugslaan. Ik had al besloten met de pion te pakken. Maar ik ging twijfelen en koos voor slaan met de toren. Ik wist dat slaan met de pion beter was, dat is objectief vast te stellen en in computertermen te vatten. Maar ik dacht: Stel dat alles toch mis gaat, dan zit ik tegen een gedekte vrijpion aan te kijken, dat kan heel gevaarlijk worden! Het is pure angst. Je durft geen stap meer buiten je veilige zone te zetten.”

Om tot dergelijke inzichten te komen hield Paul een wedstrijdschriftje bij, waarin hij noteerde hoe hij een partij had beleefd. “Als je dat een tijd doet, weet je welke gedachtes terugkomen. Als je je ervan bewust bent, kun je iets doen als je ze voelt opkomen. Ik dwing mezelf om me op belangrijke

van het wandelen, in plaats van te focussen op het resultaat.”

Dick van Dam: “De meeste deelnemers aan deze workshop hebben een hoge rating. Zelf speel ik in Caïssa 13, vierde klasse SGA. Ik vind het belangrijker om voor het team te winnen, dan privé. Maar dat levert geen extra druk op. Niemand neemt me een eventueel verlies kwalijk. Ik wil me bewuster ontspannen tijdens de partij. Door weg te lopen van het bord, zelfs als ik aan zet ben. Bij een slechte zet heb ik de neiging om te doen alsof er niks is gebeurd. Maar het werkt toch door in je hoofd. Ik wil met zo'n moment bewuster omgaan, om het achter me te laten.

momenten in de partij, totaal te concentreren op iets anders. Noem het gedisciplineerde ontspanning. Hoe je je ontspant, is erg persoonlijk. Ik doe dat door alle aandacht terug te brengen naar mijn lichaam. Hoe voel ik me? Hoe gaat het met mijn hoofd, mijn nek, mijn borst, mijn buik, mijn benen? Maar je kunt natuurlijk ook weglopen van het bord, naar de wc gaan of naar buiten staren.”

Gedachtepatronen

Met deze tips mogen we aan het werk. We worden gekoppeld om in vijftien minuten p.p. een stelling van het demonstratiebord uit te spelen. Doel is het onderzoeken van onze gedachtepatronen en basisovertuigingen. Na afloop moeten we hierover een vragenlijst invullen en op een geel papiertje onze overheersende gedachte schrijven. Anne-Marie plakt deze geeltjes op een zogenaamde Focus-driehoek. In de punten staan de woorden Resultaat, Leren en Genieten. Anne-Marie: “De kunst is om in het midden van dit alles te blijven, daar waar ik die cirkel heb getekend.” Maar bijna al onze geeltjes zijn bovenaan beland, bij Resultaat.

De conclusie moet zijn dat we tijdens het spelen te weinig focussen op Leren en Genieten. Anne-Marie: 'Experimenteer eens met het verleggen van je focus. Als je minder eenzijdig gefocust bent, kun je zonder vooroordeel, niet gehinderd door ‘mentale ruis’, zetten doen.”

“Het zijn niet mijn resultaatgerichte gedachtes, maar anderen die de ruis veroorzaken!”, claimt iemand. “Als mijn tegenstander een ritselend broodzakje pakt, ben ik verloren!”

Ik zou een ander niet zo snel aansporen om deze workshop te doen, want ik vind dat je er zelf aan toe moet zijn. Je moet er echt iets mee willen. Als je er afwachtend bij gaat zitten is de kans groot dat je er weinig aan hebt.”

Wat doet u aan mentale training? Stuur uw tips naar schaakmagazine@schaakbond.nl

Naast deze workshop voor clubleden of schaakteams biedt Anne-Marie Benschop ook individuele coachingstrajecten. Met Karel van Delft organiseert ze jeugdtrainingen over mentale schaakvaardigheden. Kijk op www.yourself.nl.

Anne­Marie Benschop: „Als winnen je eerste en enige doel is heb je goede kans om te verliezen.”

Anne-Marie: “Onderzoek eens of je ook zo'n last van je omgeving hebt, als je voor je plezier speelt. Probeer het langs je heen te laten vliegen. Laat je aandacht er niet naartoe gaan. Probeer oordeelloos te zijn. Ga er niet iets van vinden. Zeg tegen jezelf: De gedachte die nu bij me opkomt, ken ik en ik laat ‘m gaan.”

Dat klinkt heel verstandig. En ook nuttig in het dagelijks leven. Maar hoe kun je dit leren? Mentaal fit worden blijkt ingewikkelder dan het opvolgen van één gouden tip. Ik heb behoefte aan een vervolgtraining.

Duitse Sarah Ortmeyer maakt installatie met schaakborden en –kampioenes

Vrouwelijkheid, geld en imago

Met SCHAAK SHOW maakte de Duitse kunstenares Sarah Ortmeyer voor het Gentse S.M.A.K. een installatie met tientallen schaakborden en sexy foto’s van schaaksters aan de wereldtop. ‘SCHAAK SHOW roept vragen op over schaken en kunst in het algemeen. En vragen over intelligentie. Een boodschap brengt SCHAAK SHOW niet. Het is alleen maar marmer, koper en naaktfiguren.’

Mijn afspraak met de curator van de expositie in het Gentse S.M.A.K, Thomas Caron, valt nog vóór de openingsuren van het Museum voor Hedendaagse Kunst. Het is dus nog even wachten op de suppoost met de sleutels voor we de ruimte met Sarah Ortmeyers installatie SCHAAK SHOW kunnen bekijken. Caron besluit me in afwachting al een inleiding op Ortmeyer te geven. “Het S.M.A.K heeft de Duitse Sarah Ortmeyer (1980) uitgenodigd om in de Kunst Nu­reeks een presentatie te maken. Dat is een reeks waarbij we enkele keren per jaar een jonge kunstenaar uitnodigen om een eerste museale presentatie te maken. De ruimte waarin dat gebeurt, is altijd dezelfde en ligt op die eerste verdieping. Het is een zeer moeilijke langwerpige ruimte, bijna een gang, die eigenlijk vraagt om een kunstproject dat speciaal voor die ruimte is geconcipieerd.”

“Ortmeyers werk SCHAAK SHOW voor de Kunst Nu­ruimte is misschien een beetje atypisch. Haar installatie is opgebouwd uit verschillende elementen, maar zou even goed in een andere ruimte kunnen bestaan. Toch heeft ze dit kunstwerk wel speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt.”

Vrouw en intellect

Het is tien uur. Hoog tijd om de Kunst Nuruimte op de eerste verdieping te bezoeken. De ingang van die ruimte is zo smal dat je er haast zou voorbijlopen als er bij de ingang geen bord met uitleg over SCHAAK SHOW had gehangen.

Als je de langwerpige ruimte die iets van een sarcofaag heeft, binnengaat, zie je in de verte de installatie. Je moet naar het eind van de ruimte lopen om een goed beeld van de installatie SCHAAK SHOW te krijgen. Wat zien we? Kriskras door elkaar verschillende

tafels van verschillende hoogten, rechtstaand en op hun kant liggend, met daarop verscheidene schaakborden van verschillende formaten. Schaakborden van karton, hout en ook van marmer, in groene, bruine, blauwe tinten.

Op, rond en onder die tafels enkele fotoboeken met foto’s van schaaksters uit de wereldtop. Zo herken ik meteen de Russin Alexandra Kosteniuk, die redelijk wulps op een strand haar armen om een enorm schaakstuk slaat, een zwarte dame. Ah, Kosteniuk, heeft die niet een poosje geprobeerd om de Kournikova van het schaak te worden? Kosteniuk de schaakbabe.

Thomas Caron is opnieuw mijn gids. “Voor SCHAAK SHOW heeft Sarah Ortmeyer een aantal elementen gemaakt die het midden houden tussen tafels en sokkels, telkens opgebouwd uit metalen frames met poten, telkens uit andere materialen. Zo speelt ze al met het idee wat de essentie van beeldhouwen is: het samenbrengen van verschillende elementen in verschillende materialen zoals hout, koper, zink, staal, en marmer, die samen een sculptuur vormen.”

“Ortmeyer creëert met die elementen telkens een sokkel. Dat roept onmiddellijk vragen op. Wat is een kunstwerk? Is dat iets wat op een sokkel staat? Kan de sokkel zelf het kunstwerk vormen? Die sokkels staan in het centrum van de installatie. Op en rond die sokkels zijn schaakborden geplaatst en zie je ook een aantal afbeeldingen van vrouwelijke schaakgrootmeesters en (ex)-wereldkampioenes.”

Ortmeyers werk handelt vaak over intermenselijke verhoudingen en relaties. “En dat is in SCHAAK SHOW niet anders. In

SCHAAK SHOW stelt ze duidelijk een aantal vragen over de relatie tussen mannen en vrouwen, over het vrouwbeeld in het algemeen en over de relatie tussen vrouw en intellect - intellect waarvoor het schaken als koningin der denksporten symbool staat.” “Die afbeeldingen heeft Ortmeyer ook samengebracht in een artist publication, met als titel Grandmasters Worldchampions en die bestaat uit allemaal door haar gevonden en geselecteerd fotomateriaal van vrouwelijke grootmeesters. Interessant daaraan is - en daar schrok ik zelf ook van - dat er blijkbaar een tendens is bij die schaakkampioenes, toch de beste vrouwelijke schakers in de wereld, om zich te profileren als stoeipoes, als pin-up, met een veel te groot décolleté, een enkele keer zelfs met het fallische schaakstuk aan de mond. Toch vreemd dat die sexy babes in het fotoboek in werkelijkheid schaakkampioenen blijken te zijn.”

Vrouwelijkheid als masker

Ortmeyer verwees in een gesprek met curator Caron ooit naar een oude tekst (1929) van de Britse psychiater Joan Rivière: ‘Womanliness as a masquerade’ of ‘Vrouwelijkheid als masker’. ‘Die tekst geeft zeker geen verklaring voor het werk, maar kan je wel zien als een mogelijk kader waarbinnen je SCHAAK SHOW kan lezen. De kern van Rivières betoog is een denkspoor dat uit de freudiaanse psychologie komt: dat slimme, sterke, intellectuele vrouwen vaak het masker van de vrouwelijke naïviteit en onschuld opzetten om te worden aanvaard in een maatschappij die door mannen wordt vormgegeven.”

“Dat klinkt in onze moderne maatschappij allemaal wel een beetje verouderd. Maar toch is het hallucinant hoe ook tendensen in

de moderne schaakwereld hiermee op één lijn kunnen worden geplaatst. Het is toch vreemd dat zelfs heden ten dage die vrouwen nog steeds de noodzaak voelen om zich als babe, stoeipoes of als pin-up voor te doen om minder bedreigend over te komen voor mannen. Dat is niet de verklaring die Ortmeyer naar voor schuift, maar het is iets wat je als kijker zelf wel zou kunnen bedenken: het is toch eigenaardig dat die schaakvrouwen die eigenlijk één en al geest zijn, om hun sterke geest bekend zijn en bewonderd worden, dan toch ergens hun lichaam nodig hebben om aanvaard te worden.”

“Ortmeyer neemt in SCHAAK SHOW het schaakbord als een soort wereld op zich, een wereld waarbinnen alles gebeurt. De vrouwenfoto’s tussen de schaakborden staan ook in de publicatie Grandmasters Worldchampions. De publicatie is dus enerzijds een deel van de installatie. Maar de publicatie, waarvan er maar 250 exemplaren bestaan, is tegelijk ook op zich weer zelf een kunstwerk. In de installatie vallen de pagina’s open op een bepaalde bladzijde met een bepaalde vrouw. De vrouwelijke schaakspelers zijn eigenlijk de enige personen in het spel. Je ziet geen schaakstukken.”

Ortmeyer legt in haar installatie ook links met de kunstgeschiedenis. “Het schaakbord is een basiselement waaruit ze vertrekt. Eerst en vooral heb je natuurlijk het materiaal: marmer, toch het klassieke materiaal bij uitstek voor sculpturen. Maar ook in de opbouw, de gelaagdheid van de elementen binnen haar installatie, maakt ze verwijzingen naar schilderkunstige composities. En dan is er natuurlijk nog het geometrische patroon dat in de twintigste-eeuwse kunstgeschiedenis

een belangrijke rol heeft gespeeld.”

Curator Caron drukt me tot slot nog op het hart: “In Ortmeyers werk is er niet één uitleg. Niets klopt, alles kan. Niets is eenduidig. Al wat ik hier heb verteld, is enkel en alleen maar mijn benadering van haar werk. Ortmeyer neemt ook totaal geen stelling in over die schaakvrouwen. Ze vraagt dat de bezoeker zelf nadenkt over haar werk en zich afvraagt waarom die schaakvrouwen zich zo tonen aan de buitenwereld. Vooral omdat het niet om één schaakvrouw gaat, maar vele.”

Vrouwelijkheid, geld en imago Ik besluit een paar dagen later de kunstenares zelf, die tegenwoordig in Berlijn woont, op te bellen. Ortmeyers eerste korte e-mail antwoorden over SCHAAK SHOW maken al duidelijk dat het geen gemakkelijk gesprek gaat worden. Welke boodschap ze kwijt wil in SCHAAK SHOW? “Ik ben van mening dat er in de Schone Kunsten totaal geen nood is aan een bijzondere boodschap. Ook mijn expositie in het S.M.A.K heeft dus geen boodschap: het is alleen marmer, koper en naaktfiguren. Ik denk wel dat mensen die naar SCHAAK SHOW komen kijken, verschillende vragen zullen stellen. Een heleboel vragen over schaken en kunst in het algemeen. En vragen over intelligentie.”

En: “Misschien maakte ik SCHAAK SHOW om te weten te komen waarom vrouwen poseren in sexy kleren? En misschien heeft een schaakblad een plausibel antwoord op de vraag waarom ook wereldkampioenes schaken zoals Kosteniuk of Stefanova dat doen? Ik wil het graag van u weten.” Ik werp in ons telefoongesprek voorzichtig twee denksporen op. De eerste motivatie

die ik naar voren schuif, is die van het slijk der aarde, geld. De Servische schaakster Maria Manakova (elo 2315) stond ooit naakt op de cover van het Russische blad Speed en poseert ook in Grandmasters Worldchampions Ze draaide er in 2004 niet omheen: “De vrouwelijke topschakers zijn gewoon niet zo sterk als de mannelijke topschakers. Waarom zouden we dan niet goed geld mogen verdienen aan onze schoonheid?”

Ik vertel Ortmeyer ook dat vrouwelijke wereldtoppers in schaaktoernooien doorgaans veel minder verdienen dan de mannelijke top. Al zal Judit Polgar daarop wel de uitzondering vormen. Ortmeyer maakt zich boos: “Het is krankzinnig dat in 2012 die topschaaksters meer verdienen met poseren dan met schaken.”

Motivatie twee: het schaken wereldwijd een jonger en sexier imago geven. Dat is wat Alexandra Kosteniuk toch overal verkondigde, dat ze komaf wilde maken met het idee dat schaken een saai spelletje voor ouwe of nerdy mannen was. The Queen of Chess, zoals ze zich op haar website noemt in Schaakmagazine in 2002: “Als ik als fotomodel mijn steentje kan bijdragen om schaken even populair te maken als voetbal of tennis, dan graag. Ik geef wel toe dat ik als jong meisje er altijd van gedroomd heb om eens te kunnen poseren als model.”

Het zegt Ortmeyer weinig: “Dat is geen antwoord in het jaar 2012! In de fifties zou dat een normaal antwoord zijn geweest, maar we zijn nu in 2012. Het is een ouderwets antwoord, geen interessant antwoord. Kosteniuk geeft geen hedendaags antwoord. Ik vind haar ideeën eigenlijk zeer old school.”

“Maar ik wil daarover niet oordelen. In mijn werk gaat het niet over oordelen. Het gaat over zich verbazen, niet over begrijpen. Ik merk gewoon dat zelfs in 2012 schakende vrouwen zeer ouderwets, zeer clichématig in advertenties worden afgebeeld.”

Maar er zijn ook topschaaksters die daar niet aan meedoen, werp ik op. Oké, in Ortmeyers fotoboek staan wel overigens brave foto’s van Susan Polgar met wat gloss op de lippen, maar de beste schaakster aller tijden, haar zus Judit, schittert door afwezigheid. Tot tevredenheid van Ortmeyer: “Inderdaad, van Judit Polgar zal je geen pin-upfoto’s vinden, zoals bij al die andere zwakke vrouwen. Judit (en enkele anderen) tonen daarmee hun enorme kracht, omdat ze weerstaan aan de verleiding om sexy foto’s van zich te laten maken.”

Sarah Ortmeyer, SCHAAK SHOW, S.M.A.K in Gent, nog tot 3 juni 2012. Met kunstenaarsboek Grandmasters Worldchampions www.smak.be

De demystificatie van de zwarte dame

De aantrekkingskracht die een vrouw kan hebben op een man. Het wordt “listig” als deze man al een andere relatie heeft. Een herkenbare situatie voor velen van ons, volgens kunstenaar Bram de Winter.

Je zou het niet zo gauw zeggen als je het werk De demystificatie van de zwarte dame ziet. Toch is die aantrekkingskracht de achtergrond van het werk dat Bram de Winter vorig jaar maakte. Hij noemt het “persoonlijk, maar niet privé. Als kunstenaar werk je nu eenmaal in de openbaarheid.”

Als motief gebruikte hij een partij Timman - Hübner uit Sarajevo 1991, waar na 19 zetten de volgende stelling op het bord stond.

de keuze van de genoemde partij zegt hij: “Ik was op zoek naar een wedstrijd, waarin de twee dames van het schaakspel een belangrijke rol vervulden en dit leek me de meest geschikte partij. (...) Er staan twee dames waarvan de zwarte inmiddels geen gevaar meer vormt. De harp met de slang en de verboden appel benadrukken de situatie nogmaals.”

Voor € 9500 kunt u eigenaar van dit werk worden. U kunt ook iets in opdracht laten maken. Een voorbeeld daarvan, met Fairy Chess als thema, is te vinden op www.bramdewinter.com. Zoek onder Galerie, Dieren en dan Caissa’s Fauna. (MbdW)

Timman aan zet speelde 20. Pb6

Bram de Winter is zelf geen actief schaker, maar kent de regels van het spel wel. Over

Het is even zoeken, zeker omdat het bij De demystificatie van de zwarte dame om een multimediaal werk gaat, maar je vindt de diagramstelling inderdaad in het werk terug. “Ik heb glazen schaakstukken ingeboord in een MDF ondergrond en vervolgens vastgelijmd met drie soorten lijm. Een paar stukken zijn met bitumen zwartgemaakt, maar het zijn niet persé de zwarte stukken. Het is niet altijd wat het lijkt. De opstelling is dus die van Jan Timman versus Robert Hübner, waarbij het bord ondersteboven in een V-vormig perspectief is opgesteld. (zie de foto van het werkproces.) De beide dames hebben een ingebouwde LED op zonne-energie. Als ‘s avonds het licht uitgaat dan stralen ze allebei, soms nog minuten lang, een blauwachtig witte gloed uit.”

Onderaan het werk vinden we een uitstekend wijwaterbakje, dat wordt vastgehouden door een vrouwenhand.

Meer weten over schaken en kunst?

Neem dan eens een kijkje op de site van Schaakkunst. U treft daar werk aan van zeventien kunstenaars die het schaken in hun werk hebben gebruikt. Van figuratief tot abstract, u zult er verbaasd over staan hoeveel variatie er op het gebied van de schaakkunst mogelijk is. Ook het werk van Bram de Winter kan via Schaakkunst worden aangeschaft. Naast schilderijen kunt u bij Schaakkunst ook terecht voor bijzondere spellen, beelden, spiegels en andere producten uit de hoek van de kunstnijverheid. Kijk op www.schaakkunst.nl.

Tijdens het werkproces.

De demystificatie van de zwarte dame

Schaakkunst

Vijfenzeventig jaar KNSB voor Jan Visser

Vijftig jaar lid van de KNSB, dat is tegenwoordig schering en inslag. Vijfenzeventig jaar KNSB-lid is een ander verhaal. Jan Visser (88) behoort tot die categorie van sterken en is er een bijzondere vertegenwoordiger van. In de jaren vijftig behoorde hij tot de Nederlandse subtop.

Op 8 december 1936 meldde Jan Visser zich aan als lid van de club Vreeswijk. Zelf zegt hij daarover: “Dat ging met strijd gepaard, want mijn vader wilde niet dat mijn studie eronder zou lijden. Hij zwichtte toen mijn rapport was vergezeld met de waardering ‘uitmuntend’. Vijf jaar later nog hetzelfde judicium. Zijn angst was dus ongemotiveerd, maar remde mij wel als schaker.”

Dat deed de studie ook. Visser: “De combinatie van studie geneeskunde plus diep onderzoek voor mijn promotie heeft me geblokkeerd voor belangrijker schaaksuccessen. Ik speelde mee in het kampioenschap van Nederland in 1957, maar moest tot 16.00 uur de interne poli draaien. Ik moest waken voor afbreken, want 's morgens kon ik niet, tenzij ik een vervanging regelde. Maar ja, de prof. kon een schaker geen privilege geven. Want wat was het verschil nu tussen schaken en bijvoorbeeld kanovaren of zwemmen?

De verkiezing in het Nederlands tiental in 1955 geschiedde twee uur voor mijn over haaste regeling van drie dagen vervanging. Terecht bakte ik er zo niet veel van.”

Jan Visser speelde in die dagen tegen alle Nederlandse toppers en een flink aantal buitenlandse meesters. Bekende namen als Euwe, Donner, Van Scheltinga en Cortlever om er een paar te noemen. Hij scoorde ook goed, maar tegen Prins was zijn score 0-2. “Maar merkwaardigerwijs ten opzichte van Prins stond ik, vergelijken derwijs, sterk. Enkele seconden meer denk tijd zou 1-1 hebben opgeleverd, maar dat is in het schaken een flauw argument. In de twee toernooien, die we samen speelden (in 1948 (10) en in 1955 (11)), behaalden we, onderlinge partijen niet meegerekend, precies evenveel punten.”

Computer

Jan Visser is zijn hele leven werkzaam geweest in de medische sector. Vanaf 1957 was hij als internist verbonden aan het ziekenhuis De Weezenlanden in Zwolle. Eerst als algemeen internist, later als internist bij de trombosedienst. Hij had al in een vroeg stadium belangstelling voor het gebruik van de computer. Niet vreemd dus dat we hem later aantreffen in het bestuur van de Computer Schaak Vereniging Nederland. In een biografische schets over hem lezen we: ‘Door veelvuldig contact met schaakgrootmeester Max Euwe, later hoogleraar computerkunde, wordt Jan op het pad van de dosering met behulp van een computer gezet, hetgeen in 1971 werkelijkheid wordt met de aanschaf van de eerste computer in De Weezenlanden. Op basis van 270.000 protocollen wordt een doseringssysteem ontwikkeld dat ook nog heden ten dage werkzaam is en dat uitvoerig beschreven wordt in een tweedelig handboek.‘

Uiteraard kan een schaakpartij niet ontbreken. Zijn tegenstander Adriaan de Groot is de bekende auteur van Het denken van den schaker. De partij werd gespeeld in 1945.

A.D. de Groot - Visser 1. e4 e5 2. Pf3 d6 3. d4 Pf6 4. dxe5 Pxe4 5. De2 d5 6. Pbd2 Pxd2 7. Lxd2 Le7 8. c4

9. Lc3 0-0 10. 0-0-0 Lf5 11. Pd4 Lg5 12. Ld2 Lxd2 13. Dxd2 Le6 l4.

Dc8 15. Pxe6 fxe6 16. Ld3 Pa6 17.

Pc5 18. Lc2 dxc4 19. Db4 Pd3 20. Lxd3 exd3 21. Txd3 c5 22. Dc4

22. .. b5 23. Dxb5 Tab8 24. Da5 c4 25. Td2 c3 26. bxc3 Db7 27. T2d1 Db2

“Mat bij ziedende tijdnood van wit. Clou is steeds de ongedekte positie van Tf1.”

Jan Visser was achtereenvolgens lid van SC Vreeswijk, SC Vianen, SC Utrecht, OSV (Oss) als dubbellid, en vanaf het seizoen 1957-58 ZSG (Zwolle).

Begrijp wat u doet 30

Wolga-gambiet 1

Introductie basisplannen Wolga-gambiet

De oorspronkelijke naam van de opening, het Wolga-gambit, is ontleend de rivier de Wolga en is het resultaat van een artikel van B. Agurow over 3. .. b5?, dat werd gepubliceerd in het tweede nummer van 1946 van het tijdschrift Schachmaty in de USSR. De term wordt nog steeds veel gebruikt in de Russische literatuur. Omdat in de jaren zestig de Amerikaan Pal Benkö deze opening met succes begon te spelen en zijn bevindingen ook publiceerde, heeft de opening - vooral bij de Engelssprekende schakers - zijn naam (het Benkögambiet) meegekregen.

Net als we met de Benoni hebben gedaan, gaan we ons oriënteren op de belangrijkste basisideeën die deze openingsvariant met zich meebrengt. We maken opnieuw een splitsing tussen Strategische en Tactische ideeën.

 - Strategische ideeën

Het Wolgagambiet is een prachtig systeem voor spelers die van actief spel houden. Als je tactisch handig bent, is het misschien een aanrader om tegen 1. d2-d4 openingen te spelen. Door de druk die zwart uitoefent op de damevleugel, komt er de nodige tactiek om de hoek kijken. Tegelijkertijd ontwikkel je ‘spelenderwijs’ je strategisch inzicht; het gaat er tenslotte wel om dat je je stukken naar de goede velden weet te manoeuvreren.

Na de openingszetten 1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 brengt zwart met 3. .. b5 4. cxb5 a6 5. bxa6 een pionoffer op lange termijn.

Dit is de uitgangsstelling van de hoofdvariant waarin wit het pionoffer aanneemt.

De compensatie voor het pionoffer kunnen we grotendeels als volgt formuleren:

 Zwart beschikt over een ontwikkelingsvoorsprong;

 De kwetsbare pionnen op a2 en b2;

 Wits problemen om zijn ontwikkeling te voltooien door de druk die zwart uitoefent op zijn damevleugel;

 De moeilijkheid voor wit om spel te creëren (bijvoorbeeld door het centrum met e4-e5) vanwege de actieve stand van de zwarte stukken.

Al met al een interessant systeem dat door diverse topspelers met zwart is gespeeld.

 - Zwarts plan om te ontwikkelen

In het volgende schematische diagram zien we duidelijk in kaart gebracht wat zwart meestal voor ogen heeft voor de ontwikkeling van zijn stukken. Met torens op de a- en de b-lijn oefent hij (zware) druk uit. De loper op g7 ondersteunt van afstand al deze operaties, terwijl ook de zwarte dame de helpende hand uitsteekt.

De positie van de dame hangt overigens af van welke opstelling wit gaat innemen.

Voor zwart

vrijpion op c5. De witte vrijpion is in veel gevallen van weinig betekenis omdat hij geblokkeerd kan worden en dan alleen nog maar zwak blijft.

Voor zwart

Hier zien we dat het voor wit in de praktijk niet eenvoudig is om zelf iets te ondernemen. Zo zal hij in de toekomst graag met e2-e4 het centrum willen bezetten om ooit tot e4-e5 te komen. Door de sterke loper op a6 moet hij veel voorbereidingen treffen. Komt hij eindelijk tot de zet e2-e4, dan ontstaat er ook een gat in het witte kamp: veld d3. Met .. c5-c4 gevolgd door .. Pd7-c5 kan zwart proberen daar gebruik van te maken.

 - Gunstige eindspelen

Door de druk die zwart uitoefent op de damevleugel is het niet ondenkbeeldig dat hij een pion terugwint. Een mogelijk eindspel zal in veel gevallen erg gunstig kunnen uitpakken, vooral vanwege de sterke pion op c5, zoals in het volgende diagram wordt getoond.

Voor zwart

In een dergelijk type stelling mag zwart - zelfs met een pion minder - naar een eindspel afwikkelen met .. Db6-b3! Door de grote druk die de zwarte stukken uitoefenen, kan wit nog altijd nauwelijks een ‘poot bewegen’. De witte stukken kunnen zich vrijwel niet ontplooien.

- Het opbergen van de witte koning

In het spel van wit hangt veel af van hoe wit zijn koning gaat opbergen, vandaar de wat cryptische subkop boven deze paragraaf. Er zijn drie verschillende opties die in de praktijk opduiken.

Voor wit

Doordat de b-pion is gesneuveld, heeft zwart nu een gedekte

1) Met de korte rokade: Wit speelt g2-g3, Lf1-g2 en rokeert.

2) Wit geeft de rokade op door e2-e4 te spelen waarmee hij de ruil toelaat met .. La6xf1, Ke1xf1. Vervolgens heeft hij twee manieren om een plek voor zijn koning te vinden:

a) Met g2-g3 gevolgd door Kf1g2 kan de koning naar g2, waarna de toren van h1 in het spel gebracht kan worden. Het nadeel hiervan schijnt te zijn dat de koning soms onveilig kan komen te staan. Er worden nogal wat witte velden verzwakt en de koning staat kwetsbaar op de lange diagonaal.

b) Met h2-h3 gevolgd door Kf1g1-h2 wordt de koning naar h2 getransfereerd. Dit duurt een zet langer, maar het voordeel hiervan is dat de koning iets veiliger staat en dat de stereotiepe paardmanoeuvre Pf6-g4 uit de stelling gehaald is.

c) Ambitieuze spelers kiezen zelfs voor g2-g4, dan de koning naar g2, gevolgd door h2-h4

- Centrale doorbraak met e4-e5

Een van de belangrijkste plannen voor wit is het doorzetten van e2-e4-e5. De belangrijkste bedoeling is om de pionnenstructuur bij zwart te verzwakken (bijvoorbeeld door e5xd6, of ook e5-e6). Als wit e4-e5 eenmaal heeft doorgezet kan zwart doorgaans niet antwoorden met .. d6xe5 omdat hij daarmee pion c5 zijn natuurlijke dekking ontneemt.

Voor wit

Bijkomstigheid is dat wit na e4-e5 ook de diagonaal van de loper op g7 afsluit.

- Strijd om de controle van e5

Dit brengt ons op het belangrijke gevecht dat in het middenspel veelal gevoerd wordt: het gevecht om de controle van veld e5.

Voor wit

Voor zwart

Een van de ‘standaardmanoeuvres’ voor zwart is (zoals al eerder opgemerkt) om te werken met de paarduitval .. Pf6-g4 gevolgd door .. Pg4-e5 of .. Pd7-e5. Daarmee beoogt zwart niet alleen om de actie van wit (e4-e5) te verhinderen, maar ook om mogelijkerwijs gebruik te maken van de velden d3 of c4. Met een loper op a6 (of een dame) is veld d3 van afstand gedekt waardoor het zwarte paard hinderlijk binnen zou kunnen komen op d3. In veel gevallen zie je dat wit een tempo spendeert met h2-h3 om .. Pf6-g4 onmogelijk te maken.

- Spel op de velden c4, d4 of d3

Bovengenoemde bespiegelingen hebben direct betrekking op een van de belangrijkste plannen die zwart in de stelling heeft: het spelen op de velden d3 of c4.

Voor zwart

Als zwart erin geslaagd is een paard op e5 te krijgen (nadat wit zijn pion van e2 op e4 heeft gezet), kan hij soms proberen gebruik te maken van de zwakte van veld d3. Dat kan het mooiste met .. Db6-a6 waarna het paard op d3 naar binnen kan springen. Een andere, wat meer rigoureuze aanpak is door op het juiste moment .. c5-c4 te spelen, gevolgd door .. Pe5-d3 Het nadeel van deze pionzet is wel dat wit veld d4 in handen krijgt, waardoor ook Pf3-d4-c6 tot de mogelijkheden gaat behoren.

In veel stellingen kan zwart ook de druk opvoeren door een paard naar c4 om te spelen. Dat kan daar vanaf e5 komen, maar ook (wat logischer is) via b6. Vanaf veld c4 valt het paard b2 aan, waardoor wit voor het blok

gezet wordt. Na een eventueel b2-b3 gaat de lange diagonaal open en daar valt wellicht op het tactische vlak gebruik van te maken.

Geraadpleegde bronnen:

- Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambit van Robert Bellin & Pietro Ponzetto.

- Megadatabase van Chessbase

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www.schaaksite.nl onder het kopje “Techniek”.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

(wordt vervolgd)

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

Drie bijzondere toernooien

De kalender van de KNSB is barstensvol. Tussen al die gewone toernooien vallen enkele op. We brengen drie onder uw aandacht.

Schaakarbiter Rob van Aurich organiseert sinds de geboorte van zijn zoon Harry jaarlijks een toernooi in De Kwakel. Op 19 mei zijn we alweer aan de zevende editie toe. Naast schaken zijn de deelnemers verplicht om mee te doen aan go, scrabble en Kolonisten van Catan.

Een week later, op 26 mei, komen de liefhebbers van Fischer Random Chess aan hun trekken. U weet wel, die speelwijze waarbij je onder bepaalde

voorwaarden de eigen beginopstelling van de stukken kunt kiezen. Fischer Z organiseert in Amsterdam deze jaarlijkse happening voor schakers die eens wat anders willen.

Sportievelingen doen op 16 juni in Hilversum mee aan het Nederlands kampioenschap schafeltennis. Er worden zeven ronden gespeeld volgens het Zwitserse systeem. Elke ronde bestaat uit twee schaakpartijen van 5 minuten per persoon per partij en vier tafeltennisgames tot 11 punten.

Zie www.schaakbond.nl/wedstrijdschaak/kalender.

Rösselen met de tweeling

In het vorige Schaakmagazine viel te lezen dat Henk en Piet le Grand zijn verkozen tot schaakvrijwilliger van het jaar, een terechte beloning voor de jarenlange inzet van de tweeling voor de Nederlandse Bond van Schaakprobleemvrienden. Al meer dan een halve eeuw zijn beiden in de schaakprobleemwereld actief, niet alleen in bestuursfuncties maar ook als componist.

Eind 2009 is in Schaakmagazine al eens een selectie uit hun solowerk getoond, voor deze rubriek heb ik een keus gemaakt uit hun gezamenlijke composities.

Henk en Piet le Grand 2e prijs Die Schwalbe 1953

het paard op e6 speelt, is er zowel een vlucht naar d4 als f4 mogelijk. Na 1. Le2! is de dreiging niet 2. Pxc5+? of 2. Pxg5+? want in beide gevallen heeft het paard dan zichzelf gepend, maar 2. Pg7+! Kd4/Kf4 3. Ph5mat/Pxf5mat. Zwart pareert door f5 te dekken maar dat kan alleen op een lijn naar de witte koning waardoor een van zojuist genoemde zelfpenningen er niet meer is. Dus 1. .. Pe3 2. Pxc5+! Kd4/Kf4 3. Pb3mat/ Pd3mat of 1. .. Pg3 2. Pxg5+! Kd4/Kf4 3. Pf3mat/Ph3mat.

Henk en Piet le Grand 1e prijs Arbejder Skak 1956

rij op de e-lijn afvuurt. Op basis daarvan kiest het paard vanaf e7 het juiste veld: 1. .. Dd6 2. Pg6+! en 3. Pc5 mat, 1. .. Td6 2. Pd5+! Te6 3. Pxf6 mat, 1. .. Ld6 2. Pf5+! en 3. Pg3 mat.

Henk en Piet le Grand EV Tijdschrift KNSB 1956

In deze latere compositie (4) treedt weer een wezenlijk ander idee op. Als inleiding een fraaie sleutel en dreiging: 1. Kc1! ~ 2. Txe3+! Kxe3 3. Pc2 mat. De zwarte koning mag niet via f5 ontsnappen maar als zwart daar een paard neerzet kan wit de batterij afvuren: 1. .. Pef5 2. Pe2+! Pd4/d4 3. Pg3mat/Pc3mat, 1. .. Pgf5 2. Pb5+! Pd4/d4 3. Pxd6mat/Pc3mat. De stukken op de achtste rij bepalen of het paard naar e2 of b5 gaat.

Henk en Piet le Grand Die Schwalbe 2005

Mat in drie

Batterijspel is prominent aanwezig in het werk van de broers en een hele bekende op dat gebied, de Rösselsprong, duikt al in allerlei vormen in hun vroegere composities op. Bij een gewone Rössel, ook wel SiersRössel genoemd, dekt het afvuurstuk van een witte batterij een veld naast de zwarte koning en dat kan leiden tot het typerende Rösselspel: na het afvuren van de batterij kan de koning naar dat veld waarna het gespeelde witte stuk mat geeft op een ander veld. Bovenstaande driezet (1) toont mooi aan dat het ook kan gaan om twee velden voor de koning. Als

Mat in drie

Het zoeken naar variaties op bekende thema’s is een kenmerkende eigenschap van Henk en Piet le Grand en het verwondert dan ook niet dat de Siers-Rössel al lang geleden een broertje gekregen heeft die de Le GrandRössel wordt genoemd. Die is bijvoorbeeld te zien in (2) en kan als volgt omschreven worden: na de batterijzet speelt niet de zwarte koning maar moet zwart het schaak opheffen door het tussenplaatsen van een stuk. De zet 1. Pd5xe7! opent de lijn voor de toren op d8 waardoor er 2. f3+ Pxf3 3. exf3# dreigt. Zwart kan dit pareren door die torenlijn weer te sluiten, maar het stuk dat op d6 wordt gezet, zal daarna tussen moeten spelen als wit de batte-

Mat in drie

De vraag of het combineren van beide soorten Rössels in één probleem interessant kan zijn wordt met (3) fraai beantwoord vind ik. Na 1. d4! is er in de dreiging 2. Pa8+! Kd5 3. Pxc7 mat alleen een Siers-Rössel te zien, maar in de volgende varianten zit de combinatie: 1. .. Dxd4 2. Pxd7+! Kd5/Db6 3. Pf6mat/Pb8mat en 1. .. Lxd4 2. Pc4+! Kd5/Lb6 3. Pe3mat/ Pa5mat. Wit profiteert op de matzet in alle vier gevallen van een thematische penning.

Henk en Piet le Grand 1e prijs Schakend Nederland 1971

Mat in zes

Het Popandopolou-mechanisme is een uitbreiding van de Rössel en treedt meestal op in zeszetten waarin dan twee witte paarden dezelfde route volgen. Dat idee wordt door (5) getoond. Na 1. Dxc7! (dreigt 2. Df4 mat) is de thematiek te zien in 1. .. Txc2 2. Pg5+! Kxd4 3. Pf3+! gxf3 en dan het tweede paard: 4. Pe6+ Ke3/Ke4 5. Pg5+ Kd4 6. Pxf3 mat en net zo: 1. .. Tc3 2. Pf4+! Kxd4 3. Pe2+! Lxe2 4. Pe6+ Ke3/Ke4 5. Pf4+ Kd4 6. Pxe2 mat. De zwarte toren die blijft staan komt in een penning op de d-lijn en dat bepaalt of wit toe gaat slaan op f3 of op e2.

Mat in drie

Rectificatie: Het is min of meer uit de tekst op te maken, maar in het tweede diagram in de probleemrubriek in het augustusnummer is op h2 een witte pion weggevallen.

De lezer aan zet

15. .. e5 De enige juiste zet om voordeel te houden. Zwart laat zijn loper meedoen en dwingt een stelling af waarin hij de zogenaamde meerderheid op de damevleugel heeft (zwart kan daar potentieel een vrijpion maken die dan ver verwijderd is van de witte koning). Bovendien is het openen van de d-lijn gunstig voor zwart. Wit heeft immers het kunstmatige 17.Tfc1 gespeeld.

16. .. exd4 Het spel 'compliceren' met 16. .. Pd3 (1 punt) is minder goed. Na 17. Tc2 exd4 (hier levert 17. .. f5 18. Pxe5! fxe4 19. Pc3 zwart niks op.) 18. Lxd4 Pb4 19. Tc3 staat in vergelijking met de partij de toren nu op c3 in plaats van op c1 wat zeker in wits voordeel is.

17. .. Tfe8 Opnieuw is 'simpel spel' het sterkst. Zwart ontwikkelt zijn toren en houdt het initiatief omdat wit pion e4 moet dekken. Ook na de torenzetten 17. .. Tad8 en 17. .. Tae8 (beide 4 punten) staat zwart iets beter.

19. Pg3 Dit is de fout die een wat mindere stelling in een slechte stelling veranderd. Het paard was nodig op de damevleugel voor de verdediging. Na 19. Pc3 Tad8 20.T d1 houdt zwart wat voordeel na zetten als 20. .. Pc4 en 20. .. Pd3, of zelfs na pionzetten als 20. .. a5, 20. .. c5 en 20. .. f5!?. In de partij kent wit meer problemen omdat het natuurlijke 20. Td1 dan slecht is na 20. .. Pa4 (de zet die laat zien waarom het witte paard beter op c3 dan op g3 staat).

19. .. Tad8 Natuurlijk brengt zwart ook zijn laatste stuk in het spel. Zie hoeveel actiever de zwarte torens staan opgesteld ten opzichte van de witte. U krijgt 3 punten voor 19. .. Pd3 evenals voor 19. .. a5

20. Pe1 Op het normale 20. Td1 volgt zoals al opgemerkt sterk 20. .. Pa4! 21. b3 Pc3 22. Txd8 Txd8 en wit zal pionverlies niet

meer kunnen voorkomen. De beste verdediging was 20. b3.

20. .. Td2 Opnieuw de natuurlijke zet - zwart kan zomaar binnenkomen op de tweede rij. Toch heeft zwart hier de beschikking over een paar goede alternatieven. Even sterk is 20. .. h5 (7 punten) want dit dreigt vervelend .. h4, waardoor wit of de tweede rij moet verzwakken met 21. f3 of zijn stelling iets moet verzwakken met 21. h4 waarna zwart alsnog 21. .. Td2 of 21. .. Pd3 kan spelen. 20. .. a5 (5 punten) is een nuttige zet ook omdat wit toch niet kan opponeren op de d-lijn: 21. Td1? Txd1 22. Txd1 Pxa2 23. Ta1 Pb4 24. Txa5 Pc4 25. Ta1 b5 is vrijwel winnend voor zwart. Het directe 20. .. Pd3 (3 punten) is iets minder goed dan de partijzet omdat wit nu na 21. Pxd3 Txd3 natuurlijk niet veld b3 verzwakt, maar bijvoorbeeld verder gaat met 22. b3 Ted8 23. f3. 20. .. Td7 (6 punten) om te verdubbelen op de d-lijn, is natuurlijk wat beter voor zwartmaar het is onlogisch om dat via d7 te doen als het ook via d2 kan. Alhoewel we later zullen zien dat veld d2 ook zijn nadelen heeft.

21. .. Pd3 Geen punten voor 21. .. Pa6 22. b4 en wit blijft redelijk overeind.

22. Pxd3 Wit had zich moeten bedienen van de tussenzet 22. Pf1 (dit toont een nadeel aan van 20. .. Td2 - de toren kan ook kwetsbaar zijn!). Na 22. .. Pxc1 23. Pxd2 Td8!? 24. Txc1 Txd2 25. Tc2 kan wit zich prima verdedigen. Het paardeindspel na 25. .. Txc2 26. Pxc2 Pc4 verliest niet omdat wit na 27. b4 (Niet 27. b3? Pd2 en zwart verovert een pion) zowel zijn damevleugel als het invalsveld d4 gedekt weet te houden.

23. Tab1 Taaier was 23. Tc2 Ted8 24. f3 Pa4.

23. .. Te5 De beste zet omdat zwart met al zijn stukken aanvalt.

23. .. Ted8 is natuurlijk niet slecht (5 punten). Hetzelfde geldt voor 23. .. h5 24. f3 Ted8 (5 punten) Niet heelveel belovend is 23. .. Tb3 (2 punten) 24. f3 Td8 25. Pf1 Pa4 vanwege 26. Tc4! Pb6 (26. .. b5 27. Txc6; 26. .. Txb2 27. Txb2 Pxb2 28. Tb4) 27. Tc2.

24. Td1 Wit verliest een pion na 24. f3 Tb5 25. Tc2 Txa3.

24. .. Txd1+ U krijgt evenveel punten (2) voor 24. .. Tb3 mits u na 25. Pe2 niet 25. .. Txe4? van plan was (beter is 25. .. Pc4 26. f3 Te7 en wit kan b2 niet meer dekken.) Dan wint 26. Pd4 namelijk een kwaliteit.

25. .. Tb5 Dit is veel sterker dan 25. .. Pc4 (1 punt) omdat het witte tegenspel na 26. Td7! Tb5 27. f4! Txb2 28. e5 dan veel sneller is dan in de partij.

26. .. Pc4 Veel zwakker is 26. .. a5 27. bxa5 Txa5 28. Tb1!. Beter dan 26. .. a5, maar nog steeds zwakker dan de zet van Navara is 26. .. c5 (3 punten) 27. bxc5 Txc5.

27. .. a5 Geen punten voor andere zetten - dit is de zet waarmee zwart een gewonnen stelling bereikt.

28. bxa5 28. Tb3 helpt niet na 28. .. axb4 29. axb4 c5!.

28. .. Txa5 Geen punten voor 28. .. Pxa5. U krijgt 1 punt voor 28. .. Tb1+ 29. Pf1 Pxa5.

29. .. Txa3 U mag ook de zetten omdraaien met 29. .. b5. Maar niet 29. .. Pxa3 30. Td7 b5 31. e5.

31. .. b4 Zwart moet niet bang zijn voor het witte tegenspel en zijn vrijpion zo snel mogelijk naar voren dirigeren. Sterk lijkt 31. .. Te3 (4 punten) maar wit kan dan tegenspel krijgen met 32. Tc7 en wanneer zwart dan promoveert, geeft het uitgedunde materiaal wit goede remisekansen: 32. .. b4 33. Txc6 b3 34. Txc4 b2 35. Tb4 Te1+ 36. Kf2 b1D 37. Txb1 Txb1 en wit kan vermoedelijk remise maken. Slechter is 31. .. Kf8. Dit voorkomt e5-e6, maar na 32. Pe4! heeft wit nog meer

tegenspel door de goede samenwerking van zijn stukken.

32. .. b3 Dit is niet de beste zet alhoewel dat erg lastig te zien was. Zwart wint na 32. .. Te3 (8 punten) 33. Txf7+ Kg8 34. Tb7 (nu is wit gewoon te laat na 34. Tc7 b3 35. Txc6 b2 36. Tc8+ Kg7 37. Tb8 Txe6) 34. .. c5 35. f5 Te5! of 35. .. Pd6!.

33. Txf7+ Na deze logische zet (met schaak een pion slaan) staat zwart weer gewonnen. Sterker was 33. e7! b2 (of 33. .. Ta8 34. Tb7 b2 35. Pe4 Te8 36. Pc3 en zwart staat beter, maar winnen zal niet eenvoudig zijn.) 34. e8D b1D+ 35. Pf1 Df5 36. Td8 en wit heeft ook kansen tegen de zwarte koning.

33. .. Kh6 Logisch, maar het is toch wel opvallend dat beide andere koningszetten verliezen! 33. .. Kg8?? 34. Pe4 en zwart gaat mat. 33. .. Kh8? 34. e7 Pd6 35. Tf8+ Kg7 36. f5! en wit wint, bijvoorbeeld 36. .. b2 37. f6+ Kh6 38. Tb8 Ta1+ 39. Kf2 b1D 40. Txb1 Txb1 41. e8D (of 41. f7 ) 41. .. Pxe8 42. f7.

34. .. b2 34. .. Ta1+ 35. Kf2 b2 is niet handig vanwege 36. e7.

35. .. Ta7 Na onmiddellijk 35. .. Ta2 staat zwart helemaal gewonnen. In de partij herhaalde Navara eerst de zetten voordat hij 37. .. Ta2 speelde. Niet goed is 35. .. Ta8 want 36. Pe4 is lastig. Niet 35. .. Te3? 36. Txb2! Txe6 en remise.

Het vervolg van de partij was: 36. Tb8 Ta8 (36. .. Te7 37. f5) 37. Tb7 Ta2 38. Pe2 (38. Kf3 Ta7! 39. Tb8 b1D wint vanwege de paardvork.) 38. .. Pd6 39. e7 (of 39. Tb8 Kg7 en zwart haalt de e-pion op.) 39. .. Pxb7 40. e8D b1D 41. Df8+ Kh5 42. De7 Db6+ 43. Kf3 Db3+ 44. Kf2 Txe2+! De enige zet om eeuwig schaak te ontlopen. Zwart won na 45. Dxe2+ Kh6 46. g4 Pd8 47. De7 Pe6 48. Dh4+ Kg7 49. De7+ Kg8 50. De8+ Pf8 51. Dxc6 De6 52. Df3 Pd7 53. h3 Kf7 54. Dc3 Dd5 55. Kg3 Pc5 56. Kh4 h6 57. Dh8 g5+ 58. fxg5 hxg5+ 59. Kh5 De4 60. Kxg5 Pe6+, 0–1

80-100 >2400

70-80 2300-2400

60-70 2200-2300

50-60 2100-2200

40-50 2000-2100

30-40 1900-2000

20-30 1800-1900

0-20 <1800

Combineren

Diagram 1

Baklan - Stam

1. Lxd5! Txd5 2. Pc7 en spoedig 1-0.

Diagram 2

Aguera - Huizer

1. Pxe8! Pxc3 2. Pxf6+, 1-0. Wit blijft na de slachting een stuk voor.

Diagram 3

Sokolov - Larsen

1. Pf5! exf5 Er dreigde tevens een paardvork op e7. Nu had Ivan na 2. Txd6 een dame tegen toren en paard.

Diagram 4

E. l’Ami - Hendriksson

1. Txf6! Lxf6 2. g7 Lxd4+ 3. Kh1 Lxb2 4. Lh7 mat.

Diagram 5

Maze - A. l’Ami

1. Dxg6, 1-0. Vermeed de keuze

INFORMATIEF

tussen 1. .. hxg6 2. Th8 mat of het verliezen van huis en haard.

Diagram 6

Doggers - Johansen 1. .. Pxe4+! 2. Ke3 Txc4! 3. Tb7?

Na 3. Lxc4 Pd2 blijft wit minder materiaal achter. 3. .. Pc5, 0-1.

Diagram 7

Myrstad - Sokolov 1. .. Txd2! 2. Pxd5 2. Dxd2 Dxe4. 2. .. Txd3 3. Pe7+ Kf7 4. Pxg6 Kxg6 met groot materieel voordeel.

Diagram 8

Hou Yifan - Stefansson 1. Txe6!, 1-0, immers 1. .. fxe6 2. Pd7+!! Txd7 3. Dh8+ met damewinst.

Recht toe recht aan

19. .. Lxa2? Judith doet hetzelfde als wereldkampioen Fischer. 20. b3! De loper is ingesloten! 20. .. La3+ 21. Kd2 Td8 22. Ta1 Lb4+ 23. Kd1 Lxb3 24. cxb3 Wit heeft de loper gewonnen voor twee pionnen. Na vele avonturen werd het remise. Lydia Dubbeldam - Judith van Meegen, HiQ Invest NK D Rijswijk 2010. (Piet Peelen)

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Vorig seizoen werd HSG clubkampioen, dit jaar streed de titelhouder tegen de degradatie. Vijftig jaar geleden speelde zich een vergelijkbaar tafereel af. Het tweede tiental van VAS had in 1961 sensationeel de landstitel veroverd. Een jaar later duurde het tot de laatste speeldag voor het in tegenstelling tot een jaar eerder verzwakte team zich in veiligheid wist te stellen.

De laatste competitieronde leverde in het seizoen 1961-1962 nog geen kampioen op. Om twee redenen. In het openingsartikel van het aprilnummer van meldt hoofdredacteur Slavekoorde dat Rotterdam, bij een gelijk aantal matchpunten, één bordpunt meer heeft dan concurrent VAS I. Daarmee was het echter nog niet kampioen. VAS had namelijk beroep aangetekend tegen een arbitrale beslissing in de wedstrijd Eindhoven - VAS I uit de laatste ronde. Deze was in het nadeel van de Amsterdammers uitgevallen. Waarover die beslissing en dat beroep gingen, wat er was gebeurd, wordt niet vermeld, niet in het aprilnummer en ook

niet later.

Opmerkelijk is dat verderop, nog in hetzelfde nummer, wordt gemeld dat het beroep werd toegewezen. De partij Van Oosterom (Eindhoven) - Henneberke (VAS) eindigde niet in 1-0, maar in 0-1. Dat betekende dus een beslissingswedstrijd tussen VAS en Rotterdam. Hoe die afliep kunt u in de volgende aflevering van deze rubriek lezen.

Speciale groepen

In het vorige nummer schreven we al dat Nederland in de jaren zestig veel kleine meerdaagse toernooien telde. Dit keer had Arnhem de eer. Het voorjaarstoernooi telde maar liefst drie meerdaagse zeskampen, naast de ‘normale’ weekendvierkampen. Ook de damesgroep, een vierkamp, was meerdaags. De jonge Carla Bruinenberg won met overmacht.

Deze en andere damesgroepen leidden tot een opmerkelijke oproep van de in die dagen bekende arbiter en organisator Harrie de Graaf.

‘Een toernooi vindt men vaak pas geslaagd en belangrijk indien eregroepen, invitatiegroepen, speciale dames- en jeugdgroepen zijn gevormd. (...) Wij willen de heren organisatoren verzoeken nu eens te breken met die gewoonte van het vormen van dames-

en jeugdgroepen.

Het is niet interessant meer dat steeds dezelfde dames onderling met elkaar spelen of het nu in Den Haag of Appingedam is, in Venlo of Den Helder. Bij elke gelegenheid treffen ze elkaar weer. Dit geldt eveneens voor de sterkere jeugdspelers.

Wij willen zo graag het spelpeil van deze beide groepen spelers(sters) opvoeren. (...) Plaats in uw eregroep, invitatiegroep of hoe U ze ook wilt noemen, een sterke damesspeelster en een sterke jeugdspeler bij de uitgenodigde sterke senioren. (...) Dit is van grote waarde voor het spelpeil van de bedoelde categorieën spelers(sters). Van het steeds maar weer met elkaar spelen leren ze niets, het is zelfs vervelend voor ze. Ze zijn te beleefd om U dat te zeggen.’

Elders in hetzelfde nummer stelt De Graaf voor om in elk competitietiental verplicht een dame en een speler beneden de 20 jaar op te stellen. En als een club nu geen damesof jeugdleden heeft? vraagt redacteur Slavekoorde in een nawoord.

Tot slot nog een interessante internationale gebeurtenis uit dezelfde periode: Fischer wint met overmacht het interzonale toernooi in Stockholm. Met Geller, Petrosjan, Kortsjnoi, Filip en Benkö plaatst hij zich voor het kandidatentoernooi dat in Curaçao zal plaatsvinden.

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401 DGT 2010 nieuwe versie 59,00

401-l DGT 2010 met logo van Het Paard

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75 558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50 517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95 519 Raindropchess set kaartjes. 11,95

520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00 510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 12. Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

635 75 jaar Oom Jan leert zijn neefje schaken Jubileumeditie. Albert Loon en dr. M. Euwe 9, 95

645 De wereld van de schaakopening 1 1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3 E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar. Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 9, schaaktijdschift 12,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste

Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer

Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting.

Handleidingen