Schaakmagazine 2011 - juni

Jeugd strijdbaar

MEC is kers op de taart

Unieke schaakstukken

Samen is het leuker

Stappenmethode verder uitgebreid

Hoewel bij het grote publiek relatief nog onbekend, bestaat hij al langer: de Chess Tutor software. Het programma biedt vele mogelijkheden. Deze zomer komt stap 3 uit.

De Chess Tutor is een trainer, oefenboek en speelkameraad in één. Naast de gestructureerde instructie die we van de Stappenmethode gewend zijn, bevat het computerprogramma een enorme hoeveelheid geheel nieuwe opgaven (rond de 2000 per stap) die interactief zijn op te lossen. De vele spelletjes en gevarieerde oefeningen maken het product uniek. Spelletjes als acht pionnen tegen acht pionnen (dus zonder koningen) of het om beurten veilig inplaatsen van stukken bieden eindeloos spelplezier. Oefeningen als het verzamelen van zoveel mogelijk munten of het naar de beginstelling manoeuvreren van de stukken vallen zeer in de smaak. Al deze oefeningen zijn mogelijk doordat de Chess Tutor echt kan schaken: met of zonder koning op elk gewenst niveau! Stefan Meyer-Kahlen programmeerde speciaal voor de Chess Tutor een schaakprogramma dat de spelletjes uit de Stappenmethode kan spelen. In normale stellingen is zijn programma Shredder, dat al dertien maal de wereldtitel

Jeugdlidmaatschap wordt uitgebreid

ChessTutor Stap 1 gaat onderdeel worden van het jeugdlidmaatschap van de KNSB. Jeugdspelers tot en met 12 jaar (D categorie en jonger) die voor het eerst lid worden van een vereniging ontvangen Chess Tutor Stap 1. Jeugdspelers die ook het tweede jaar lid blijven ontvangen in het tweede jaar het KNSB internetlidmaatschap. Hiermee wil de KNSB het lidmaatschap nog aantrekkelijker maken en jeugdspelers nog meer de gelegenheid geven te oefenen en te spelen.

De KNSB zal voor de nieuwe Internetschaakjeugdleden tevens starten met een serie online jeugdtoernooien met leuke prijzen. Verenigingen kunnen daarnaast ondersteuning krijgen bij het gebruik van Internetschaak in verenigingsverband. De ondersteuning kan bestaan uit een korte demo op de club, instructie hoe je bijvoorbeeld een eigen toernooi organiseert of hoe je interactieve trainingen kan verzorgen. Het beoogde moment van invoering is 1 oktober 2011. Jeugdleden die afgelopen jaar lid zijn geworden, kunnen als introductie tevens hiervan profiteren.

Het dit voorjaar opgerichte KNSB ledenwerfteam zal helpen bij de introductie van het extra aanbod. Verenigingen zullen persoonlijk benaderd worden als onderdeel van een wervingscampagne. In het augustusnummer volgt meer over het ledenwerfteam.

computerschaak behaalde, de supergrootmeester op de achtergrond.

De interface is overzichtelijk en gebruiksvriendelijk. Het ‘houten’ bord ziet er natuurlijk uit, er wordt gebruik gemaakt van heldere markers om bepaalde zetten of opdrachten toe te lichten en de zetten worden mooi geanimeerd. Enig minpuntje is het op sommige plaatsen wat kleine lettertype.

Elke les is verrijkt met diverse leuke oefeningen en spelletjes. Om het terugvinden hiervan te vergemakkelijken (want sommige spelletjes blijven leuk!) zijn ze ook apart in een index opgenomen.

De voortgang is duidelijk te volgen door de inkleuring van de overzichten. Fijn voor trainers en jeugdleiders is dat de resultaten van meerdere gebruikers op deze manier inzichtelijk zijn.

Gezien de enorme rijke inhoud wordt elke stap afzonderlijk uitgebracht. Tot nu toe zijn Chess Tutor stap 1 en Chess Tutor stap 2 verschenen. Chess Tutor stap 3 zal aan het begin van het nieuwe schaakseizoen en schooljaar beschikbaar zijn. Naast het traditionele bord en stukken een absolute must voor een ieder die thuis (beter) wil leren schaken.

Dolf Meijer

magazine

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 118

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Merijn van Delft

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Dolf Meijer

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

Karel van der Weide

Redactieadres:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Telefoon: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning

volgende nummer: week 35

Sluiting kopij: 1 augustus 2011

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Tel: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk:

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Willemijn de Voogt was een van de winnaars bij de jeugd in Haarlem.

Schaaktechniek

De jeugd centraal

Het voorjaar is traditioneel de periode waarin de jeugd om de prijzen strijdt. Van jong tot oud, van acht tot twintig, wordt om de bekers en de eer geschaakt. De redactie van Schaakmagazine besteedt daarom in dit nummer bewust uitgebreid aandacht aan de kampioenschappen in de hoogste categorieën, die voor het tweede achtereenvolgende jaar in Haarlem werden gespeeld. Want de jeugd is niet alleen van belang voor een gezonde toekomst van het

Nederlandse schaak, de jongeren vormen ook een flink deel van het ledenbestand. Wie jeugd zegt denkt ook aan leren schaken. In dat verband willen wij uw aandacht vragen voor twee korte bijdragen van Dolf Meijer. Hij beschrijft twee relatief nieuwe facetten van de alom bekende stappenmethode. De Chess Tutor is een elektronische uitbreiding van deze leermethode. Binnenkort verschijnt de Chess Tutor Stap 3 De KNSB ziet het belang van de Chess Tutor

in en geeft een Chess Tutor Stap 1 cadeau aan nieuwe jeugdleden. Ook interessant zijn de leerboeken Vooruitdenken. Want wat willen we als schaker nu liever dan de nabije toekomst kunnen zien? Stap 2 is intussen verschenen, Stap 3 komt eraan. U leest erover in dit nummer van Schaakmagazine

Minze bij de Weg Hoofdredacteur Schaakmagazine

Een Friese afkomst verloochent zich nooit, zelfs niet als je je leven lang buiten die provincie woont. Dat geldt tenminste voor Th. Paulus, nu 92, die al sinds jaar en dag zijn partijtje speelt bij het Veluws Schaakgenootschap in Ermelo. Hij maakte uit bezemstelen een Fries schaakspel; de stukken staan op een uit sigarenkistjes gefabriceerd schaakbord. Zelf geeft hij er de volgende toelichting bij: "Friesland heeft zijn Elfstedentocht, zijn polsstokspringen, kaatsen en meer specifiek Friese sporten en een eigen Friese vlag. Als verzamelaar van schaakspelen dacht ik: 'Waarom niet een Fries schaakspel?' Ik heb geprobeerd dit op de volgende wijze te realiseren:

Koningin: vrouw met een Friese kap; koning: man met een hoge hoed; loper: polsstokspringer; paard: Fries paard; toren: de Oldehove ( Leeuwarden); pion: de 'pompeblêden' die in de Friese vlag voorkomen.” Welke provincie volgt?

Coen Zuidema geridderd

Voormalig Nederlands kampioen Coen Zuidema is op 29 april tijdens de traditionele lintjesregen benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Zuidema ontving deze koninklijke onderscheiding voor zijn werk als vrijwilliger op tal van maatschappelijke terreinen, onder meer voor zijn niet aflatende pleidooi voor oikocredit als methode om de armoede de derde wereld uit te helpen. Dat hij schaakkampioen van Nederland is geweest, werd nadrukkelijk genoemd als een van de overwegingen om hem de onderscheiding toe te kennen. Zuidema werd in 1961 jeugdkampioen van Nederland. In datzelfde jaar eindigde hij samen met de Duitser Helmut Pfleger op een gedeelde vierde plaats tijdens het wereldkampioenschap voor junioren in Den Haag. In 1972 werd hij Nederlands kampioen voor Jan Timman. In de beslissende partij versloeg hij vanuit bedenkelijke stelling Ton Timman, de broer van Jan. Twee keer eerder had hij een beslissingstweekamp om het Nederlands kampioenschap verloren. Van 1964 tot 1972 kwam hij vier keer voor het Nederlandse olympiadeteam uit. Op de foto zien we Coen Zuidema in 1973 in actie.

Schaakcanon in wording

Eind vorig jaar publiceerde het Max Euwe Centrum een bescheiden schaakcanon. Bezoekers van de MEC-site mochten uit een lijst van 32 personen die een belangrijke rol in het Nederlandse schaak hebben gespeeld de top vijftien kiezen. Dat werden er uiteindelijk zestien, want Van Oosterom en Krabbé eindigden samen op de vijftiende plaats. Met een korte tekst, een foto en eventueel links worden de 32 uitverkorenen op de website van het MEC gepresenteerd. Serieuzer en uitgebreider is de aanpak van Schaaksite. De site heeft zich tot doel gesteld een canon van het Nederlandse schaak samen te stellen die bestaat uit, jawel, 64 vensters. Behalve personen worden ook toernooien en gebeurtenissen beschreven. Het idee kwam van Kees Schrijvers, de man achter Schaaksite

De lezers van Schaaksite mochten onderwerpen aanleveren, maar uiteindelijk maakt de redactie de keuze. De canon van Schaaksite wordt geschreven door Johan Hut, die per onderwerp een artikel van ongeveer 500 woorden aanlevert. Dat wordt aangevuld met illustraties en links naar onder andere

partijenselecties. Hut is in april van start gegaan en hoopt in december 2011 zijn werk af te ronden.

Johan Hut is in de schaakwereld bekend van zijn bijdragen aan verschillende websites en zijn rubriek die in vier regionale kranten in het westen van het land verschijnt. In Schaakmagazine schrijft hij over de KNSBcompetitie. Zie www.schaaksite.nl.

Anish

Giri

opnieuw schaker van het jaar

Op de halfjaarlijkse Euweborrel van het Max Euwe Centrum, op vrijdag 20 mei in het Holland Casino Amsterdam, is Anish Giri uitgeroepen tot schaker van het jaar 2010. De jury, bestaande uit de journalisten Hans Ree en Gert Ligterink en KNSB directeur Mark van der Werf was unaniem in haar oordeel. Daarmee is Giri de eerste speler die deze prijs van het MEC voor de tweede keer wint. In 2009 werd hij ook al onderscheiden. Het zal ongetwijfeld niet bij deze twee keer blijven.

Lars Ootes knokt terug en behoudt jeugdtitel

Strijdbare jeugd in Haarlem

Bij het Nederlands jeugdkampioenschap wordt niet bepaald wie de sterkste Nederlandse jeugdschaker is, want dat is Anish Giri (momenteel nummer 47 op de wereldranglijst). Maar evengoed is het een ontzettend leuk, spannend en zeker ook prestigieus toernooi waarbij tickets voor het EK jeugd op het spel staan. Het is een jaarlijkse ontmoetingsplek voor de Nederlandse topjeugd waarbij de krachten gemeten worden en blijkt wie er het aflopen jaar hard heeft getraind.

Sinds vorig jaar is de organisatie van de leeftijdscategorieën A, B en C in de bekwame handen van jeugdschaakvereniging Chesscool met als locatie het ROC Nova College in Haarlem. De grote kracht van Chesscool is de bereidheid nieuwe dingen uit te proberen en daarbij moet je denken aan multimedia. Er gaat een

hele wereld voor je open, opeens blijkt het heel goed mogelijk te zijn om schaken op een frisse, spannende manier te presenteren. Via www.chesstube.nl kun je alle uitzendingen en videoopnames terugzien. Via http:// nkjeugd.schaakbond.nl/download kun je alle gespeelde partijen downloaden en je eigen beeld vormen van het toernooiverloop. In dit verhaal concentreer ik me met name op de A Jeugd en de strijd om de eerste plaats in deze koningsgroep.

Jeugd A

De hoogste leeftijdscategorie is een ware jungle waarbij het voor de hoogste ratinghouders alles behalve makkelijk is om hun favorietenrol waar te maken. Titelverdediger Lars Ootes (2363), Hugo ten Hertog (2291) en Arthur Pijpers (2273) waren dit jaar de drie topfavorieten. Dit werd nog eens ontstreept door hun ijzersterke resultaten in de nationale competitie, namelijk zeer ruime IM normen voor Pijpers (tpr 2574) en Ten Hertog (tpr 2552). Binnen vier ronden had praktisch iedereen reeds flinke averij opgelopen. We kijken naar drie vlijmscherpe Sicilianen, achtereenvolgens een Taimanov, Kalashnikov en Najdorf.

Milan Mostertman - Lars Ootes

NK jeugd A 2011 (2) 1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 a6 6. Le2 Dc7 7. 0–0 Pf6 8. Le3 Lb4 9. Pa4

Le7 10. Pxc6 bxc6 11. Pb6 Tb8 12. Pxc8 Dxc8 13. Ld4 Dc7 14. e5 Pd5 15. b3 a5 16. c4 Pf4 17. Lf3 0–0 18. Dd2 Pg6 19. Tad1 a4! Met deze doortastende nieuwe zet lijkt zwart zijn openingsproblemen op te lossen. Na 19. .. Tb7 20. De3 f6 21. exf6 Lxf6 22. Lc5 behield wit een vervelend klein plusje in Guliyev - Brandenburg, Bundesliga 2010. 20. bxa4 Tb4? Maar met deze onhandige zet komt zwart in de problemen. Na het rustige 20. .. Ta8 21. Dc2 Ta6 gevolgd door Tfa8 staat zwart comfortabel.

echt voldoende compensatie krijgt hij er niet voor. 22. Lc3 Pxe5 23. Le2 f6 24. Kh1? Meteen 24. f4 is sterker. 24. .. Da3? 24. .. Td8 25. f4 Pf7 was nog behoorlijk taai geweest. 25. f4 Pf7 26. Lxb4 Lxb4 27. Dxd7 Nu maakt Mostertman het prima af: 27. .. e5 28. Dxc6 exf4 29. Txf4 Dxa2 30. Lf3 Df2 31. Dd5 Ld6 32. Dxd6 De3 33. Dd2, 1–0.

21. a5! Opeens krijgt zwart de ten dode opgeschreven pion niet zonder meer terug. 21. .. Dxa5 Heel begrijpelijk besluit Ootes een kwaliteit te geven, maar

Lars Ootes - Hugo ten Hertog NK jeugd A 2011 (3) 1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 e5 5. Pb5 d6 6. P1c3 a6 7. Pa3 b5 8. Pd5 Pge7 9. c4 Pd4 10. Le3 Pxd5 11. cxd5 f5!? Ten Hertog duikt er meteen bovenop. Zwart kan ook gewoon rustig verder ontwikkelen met 11. .. Le7 want als wit besluit de pion op d4 te winnen, krijgt hij grote problemen over de zwarte velden. 12. Lxd4!? Nu komt deze antipositionele zet al eerder in aanmerking, omdat de zwarte koning niet goed weg komt uit het centrum. 12. .. exd4 13. Ld3 Da5+ 14. Kf1 Dit ziet er natuurlijk een beetje gek uit, maar de witte stukken kunnen nu allemaal snel actief worden (zelfs de toren op h1 na een keertje h4). 14. .. Le7 15. Dh5+ g6 16. Dh6 Tf8 Na 16. .. Lf8 17. Dc1! komt de dame opeens aan de andere kant even buurten. 17. Te1 f4!? Wederom zeer riskant, maar het

Lars Ootes

lijkt nog te kunnen. 17. .. fxe4 18. Lxe4 Ta7! gevolgd door Kd8 was de veiligste manier geweest om de zwarte stelling te coördineren. 18. e5 Dd2? Dit vraagt echter teveel van de zwarte stelling. 18. .. dxe5 19. Dxh7 Kd8! 20. Txe5 Dc7! was de juiste verdediging geweest, met kansen voor beide partijen. Het blijkt maar weer eens dat aanvallen meestal makkelijker is dan verdedigen.

lyse van destijds: 20. Txb7 (20. Tfb1 Pd8! is de verdedigende pointe.) 20. .. Txb7 21. fxg7 Lxg7 22. Pd6+ Ke7 23. Pxb7 en nu 23. .. Da7! 24. Pc5 Td8! en zwart heeft voldoende tegenspel.

19. Lxg6+! Dit kun je wel aan Ootes overlaten. 19. .. Kd8? Nu gaat het snel mis. 19. .. hxg6 20. exd6 Dd3+! 21. Kg1 Ta7! was in handen van een gemotiveerde verdediger nog een heel verhaal geworden. 20. Lxh7 Te8 21. Pc2 Zwart staat totaal verloren, dus een snel einde is welkom: 21. .. dxe5 22. Db6+ Kd7 23. Lf5, mat (1–0)

Nico Zwirs - Arthur Pijpers

NK jeugd A 2011 (4) 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 b5 8. e5 dxe5 9. fxe5 Dc7 10. exf6 De5+ 11. Le2 Dxg5 12. 0–0 Ta7 13. Dd3 Td7 14. Pe4 De5 15. Pf3 Dxb2 16. De3 Lb7 17. Tab1 Dxa2 In 2008 stond deze stelling als 'lezersvraag' (wat speelt wit?) bij het Najdorf artikel (deel 24) uit de theoretische serie die ik voor het blad Schaaknieuws heb geschreven. De zet 17. .. Dxa2 was weliswaar nog nooit gespeeld (in de nieuwste correspondentie database staan er inmiddels twee partijen mee, die beiden verder gaan met 18. c4), maar het leek me een voor de hand liggende vraag. 18. Lxb5!? Tegen dit stukoffer is het in de praktijk erg lastig verdedigen. 18. .. axb5 19. Txb5 Dxc2? 19. .. Pc6! is een veel betere versie van de partij en een verbetering op mijn ana-

20. Txb7! Txb7 21. fxg7 Lxg7 22. Pd6+ Kf8 De oplossing van de lezersvraag ging destijds verder met 22. .. Ke7 23. Pxb7 ‘en de zwarte koning blijft enorm op de tocht staan.’ 23. Pxb7 Dc3 Pijpers heeft de eerste aanvalsgolf afgeweerd, maar nu zet Zwirs de beslissende tweede golf in: 24. Df4! Pc6? 24. .. Pd7 was taaier geweest. 25. Tc1 Db4 26. Dc7! Dekt het paard en dringt de zwarte stelling binnen. 26. .. Ld4+ 27. Kh1 Le3 28. Pd6! En f7 is niet meer goed te dekken. 28. .. Pe7 29. Dd8+ Kg7 30. Dxe7 Lxc1 31. Pf5+, 1–0

Zodoende stonden na zes ronden de Groninger Milan Mostertman en de Apeldoorner Nico Zwirs verrassend bovenaan met 4½ punt. In de twee daaropvolgende ronden hadden de koplopers het zwaar en trok het veld weer samen. Pas in de laatste ronde werden alle prijzen verdeeld op de eerste drie borden. Ootes en Anne Haast probeerden van alles, maar kwamen in een potremise toreneindspel terecht. Ten Hertog kwam nooit echt lekker in de partij tegen Ten Hagen en had remise moeten maken toen hij de kans kreeg:

Ten Hertog - Ten Hagen

NK jeugd A 2011 (9)

27. Lc3?? Met 27. Lxf8 had wit de sterke verdediger op f8 moeten uitschakelen: 27. .. Te1+ 28. Kh2 Taa1 29. Tg7+ Kxf8 30. Tgf7+ Ke8 31. Txf4 en de witte activiteit houdt de stelling in balans. 27. .. Tc2 28. Lb4 f3! Ten Hagen grijpt zijn kans. 29. Tf7 29. gxf3 Tc1+ 30. Kg2 Te2+ 31. Kg3 Tg1+ 32. Kh4 (32. Kf4 Lh6 mat) 32. .. Te5 33. Txh7 Lxb4 34. Thg7+ Kf8 35. Tgf7+ Ke8 en zwart wint. 29. .. fxg2+ 30. Kh2 c5 31. Lxc5 g1D+ en wit gaat mat. (0–1)

Pijpers wist in de laatste ronde nog wat van zijn toernooi te maken door Mostertman in een positionele modelpartij te verslaan.

Arthur Pijpers - Milan Mostertman

NK jeugd A 2011 (9) 1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 g6 5. c4 Pf6 6. Pc3 Pxd4 7. Dxd4 d6 8. Le2 Lg7 9. Le3 0–0 10. Dd2 Da5 11. Tc1 Le6 12. b3 a6 13. f3 Tfc8 14. Pa4 Dxd2+ 15. Kxd2 Pd7 16. g4 Tab8?! Dit is te passief. Als zwart het scherpe theoretische 16. .. f5 niet vertrouwt, moet hij op zoek naar een verbetering in een vroeger stadium. 17. Pc3 Pc5 18. Pd5 Lxd5 19. cxd5 Pd7?! Zwart had meteen met 19. .. Lb2 20. Tc2 La3 om de c-lijn moeten vechten. 20. g5 Lb2 21. Txc8+ Txc8 22. f4 Lc3+ 23. Kd3 Lb4 24. Ld4 Pc5+ 25. Ke3 Pd7? Wederom te passief, dit keer met fatale gevolgen. 25. .. e6 was de laatste kans om iets van tegenspel te creëren. 26. Lg4 Tc7 Deze stelling kan zo als opgave in een strategieboek.

27. Lxd7! Wit ruilt zijn loperpaar in voor controle over de enige open lijn. 27. .. Txd7 28. Tc1 La5 28. .. Td8 29. Tc7 met pionwinst en behoud van het initiatief. 29. b4 Ld8 Nu komt zwart in zetdwang (!) terwijl er nog redelijk wat stukken op het bord staan. 29. .. Lc7 30. e5! dxe5 (30. .. e6 31. exd6 kost grof materiaal.) 31. fxe5 h6 32. h4 Kh7 33. Ke4! gevolgd door e6 wint ook. 30. Tc8 Kf8 31. Lb6 Ke8 32. f5 f6 33. h4, 1–0

En daarmee wist Lars Ootes met 6½ uit 9 en een half punt voorsprong knap zijn titel te prolongeren. Lars is wel te oud voor een uitzending naar het EK. Overigens heb ik nu alleen maar verliespartijen laten zien van Hugo, maar dat zal hem een zorg zijn, aangezien hij de barrage tegen Pijpers en Mostertman om het ticket voor het EK tot en met achttien wist te winnen.

Meisjes A

De hoogste meisjescategorie werd met 7 uit 9 een prooi voor Evie Warmelink. Met zwart kon ze bouwen op haar Siciliaanse Scheveninger, hoewel ze tegen Marcella Gunther even een spannend moment moest overleven.

Marcella Gunther - Evie Warmelink

NK meisjes A 2011 (7) 1.

h4 Pc6 8.

h5 9.

Pxh5 10. Lg5 Pf6 11. Dd2 a6 12. 0–0–0 Ld7 13. Le2 Dc7 14. h5 Le7 15. h6 gxh6 16. Lxf6 Lxf6

Offers hangen in de lucht, maar Gunther bedient zich van het verkeerde offer.

17. Pdb5? Het zogenaamde Velimirovic offer 17. Pf5! om het dominante veld op d5 open te trekken voor het andere paard was hier sterk geweest. Zwart kan het offer niet aannemen, want na 17. .. exf5 18. Pd5 Dd8 kan wit meteen toeslaan met het verbluffende dameoffer 19. Dxh6! Txh6 20. Tg8 mat. 17. .. axb5 18. Pxb5 Dd8? Beide speelsters hadden gemist dat zwart na 18. .. Da5! 19. Dxd6 lang kan rokeren met onmiddellijke winst! 19. Pxd6+ Ke7 20. Pxb7? Na 20. Pb5 blijft het spannend. 20. .. Lxb2+! Zwart neemt over. 21. Kb1 Dc7 22. Pc5 Ld4 23. Pb3 Thb8 24. Dxh6 Txa2? Dit geeft wit de kans om terug te komen in de partij. Rustig 24. .. Da7 won eenvoudig. 25. Txd4! Wint de controle over de zwarte velden terug. 25. .. Pxd4 26. Dh4+ f6 27. Tg7+ Kd6 28. Df4+? Het elegante 28. e5+! fxe5 29. De7+ was hier correct geweest. 28. .. Kc6 29. Dxc7+ Kxc7 30. Kxa2 Pxe2 31. Pc5

Kd6? De laatste fout in een zenuwslopend gevecht. 31. .. Kc6 haalt alle trucs eruit. 32. Pxd7 Tb7 33. Pxf6! Na deze laatste tactische grap verdwijnen ook de laatste stukken van het bord. 33. .. Txg7 34. Pe8+ Ke5 35. Pxg7 Pc3+, ½–½

Met wit scoorde de kampioene twee volle punten met de Engelse aanval tegen de Pirc. Om zich verder te kunnen ontwikkelen zal Evie wel moeten overschakelen op het Open Siciliaans met wit (hetgeen Anne Haast en de sterkste jongens in de A groep ook spelen), zoals ook bleek uit haar nederlaag met het Gesloten Siciliaans in de voorlaatste ronde tegen Lisa Hortensius. Laatstgenoemde leverde daarmee een modelpartij af, maar had daarvoor al teveel punten laten liggen. Een heel knappe prestatie werd geleverd door Marion Severijnen die met 6½ uit 9 beslag legde op de ongedeelde tweede plaats.

Nancy Kirana - Marion Severijnen

NK meisjes A 2011 (5)

1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 g6 4. f4 Lg7 5. Pf3 0–0 6. e5 dxe5 7. fxe5 Ph5 8. Lc4 c5 9. Lg5 cxd4 10. Pd5 Pc6 11. Pxd4 Dd7 12. Pxc6 bxc6 13. Pxe7+ Kh8 14. Pxc8 Negen van de tien schakers zouden hier zonder nadenken

terugslaan op c8, maar Marion toont een zeer scherp gevoel voor het initiatief.

14. .. Df5!! Nu hangt er van alles bij wit. 15. De2? Dit geeft zwart een moordend initiatief. Wit had iets als 15. Le3 moeten proberen. 15. .. Dxg5 16. Pd6 Pf4 17. De4 Pxg2+ 18. Kf2 Lxe5 19. Dxg2 19. Pxf7+ Txf7+ 20. Lxf7 Tf8! 21. Dxg2 Txf7+ gaat ook helemaal mis. 19. .. Dd2+ 20. Kf1 Dxd6 21. c3 Lxc3! Scherp tot op het laatst, wit geloofde het verder wel. (0–1)

Jeugd B

Deze groep werd soeverein gewonnen door favoriet Roger Meng, die met 7½ uit 9 een halfje minder liet liggen dan Marco Kirana en in de zesde ronde een belangrijke overwinning boekte op Julian van Overdam.

Roger Meng - Julian van Overdam

NK jeugd B 2011 (6) 1. d4 Pf6 2. Pf3 c5 3. d5 d6 4. Pc3 g6 5. e4 Lg7 6. Lb5+ Ld7 7. a4 0–0 8. h3 Da5 9. Ld2 Lxb5 10. axb5 Dc7 11. 0–0 Pbd7 12. De2 Tfe8 13. Lf4 Ph5 14. Lh2 Le5 15. Lxe5 dxe5 16. g3 Roger heeft een veel positionelere stijl dan de jongens in de A groep. Hier heeft hij vanuit de opening een solide plus te pakken, zwart kan niet veel ondernemen. 16. .. c4 Het zwarte geduld raakt een beetje op, dus toch maar deze tweesnijdende pionzet. 17. De3 a5 18. bxa6 Txa6 19. Txa6 bxa6 20. Ta1 Db7 21. Ta2 f6 22. Pd1!? Een listig zetje. 22. .. e6 23. Pc3! En meteen weer terug nadat zwart zijn kaarten op tafel heeft gelegd. 23. .. exd5 24. Pxd5 f5 25. Pd2 25. Dc3! met

het idee 25. .. fxe4 26. Dxc4! was hier het meest effectief geweest. 25. .. f4 26. gxf4 Pxf4 27. Pxf4 exf4 28. Dxf4 Pc5 29. e5

29. .. Dd5 Dan ook maar de laatste pawn push met 29. .. c3! 30. bxc3 (30. Dc4+ Df7 lijkt nog wel te gaan voor zwart.) en dan 30. .. Dd5 was hier consequent geweest, met enige overlevingskansen. 30. Dxc4 Txe5 31. Dxd5+ Txd5 32. Pc4 Dit eindspel is lastig te houden voor zwart. 32. .. Tg5+ 33. Kf1 Pe4 34. Txa6 Tf5 35. Pd6! Wikkelt af naar een duidelijke winst. 35. .. Txf2+ 36. Ke1 Txc2 37. Pxe4 Txb2 38. Ta7 h6 39. Kf1 en wit won. (1–0)

Meisjes B

De verwachte tweestrijd tussen Sophia Thoma en Diana Dalemans eindigde in een overwinning voor Sophia met 8 uit 9, voor Diana met 7½ uit 9. Dat de dames er hard voor hebben gevochten blijkt uit hun onderlinge partij uit de vierde ronde.

Evie Warmelink (rechts) met tweede prijswinnaar Marion Severijnen. Op de achtergrond KNSB-bestuurslid Monique Stam.

Roger Meng

Diana Dalemans - Sophia Thoma

Stelling na 21. .. Lxc8

Deze stelling na 21 zetten werd tot de 92e zet doorgebikkeld, alvorens de vrede werd getekend. Sophia heeft net als Roger een positionele stijl en een lange adem, de meeste partijen trekt ze vaak in de tweede helft naar zich toe.

Jeugd C

In deze groep ging favoriet Lars Vereggen als een speer van start met vijf overwinningen, onder andere op de uiteindelijke nummers 1, 2 en 4. Toen kwam de klad erin en kwam er nog maar een halfje bij in de laatste vier ronden. Het moge duidelijk zijn dat we hier met een groot talent te maken hebben, maar één ding moet Lars nog wel leren: rustig nadenken over zijn zetten. De uiteindelijke kampioen Thomas Beerdsen speelde aanvankelijk ook veel te snel, maar begon vanaf de zevende ronde eindelijk wat meer tijd te gebruiken voor zijn zetten, hetgeen resulteerde

in een eindsprint van 3 uit 3 en een mooie score van 7 uit 9. In de laatste ronde wist Thomas een mislukte opening knap om te buigen naar een beter eindspel.

Tycho Dijkhuis - Thomas Beerdsen

NK jeugd C 2011 (9)

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 Pg4 7. Lg5 h6 8. Lh4 g5 9. Lg3 Lg7 10. h3 Pe5 11. Pf5 Lxf5 12. exf5 Da5 13. Dd5 Db6 Deze zet van Grischuk is vermoedelijk niet voor herhaling vatbaar. 14. Db3! Een uitstekende zet, wit staat in het eindspel duidelijk beter met zijn loperpaar. 14. .. Pbd7 15. Le2 Tc8 16. 0–0–0 Dxb3 17. axb3 0–0 18. f4 gxf4 19. Lxf4 b5 20. g4?! Een eerste stapje in de verkeerde richting. Na 20. Pd5 Tfe8 21. Kb1! gevolgd door centraliseren met The1 en dan pas ergens actie ondernemen, gaat zwart het heel zwaar krijgen. 20. .. Kh7! Zwart recht de rug en bereidt het omgroeperen van zijn stukken voor. 21. Le3 21. h4!? Pc6 22. g5 Le5 gaat misschien nog wel voor zwart. 21. .. Pf6 22. Thg1 Tc6 23. Pd5 Pxd5 24. Txd5 e6 25. Td2 Lf6

26. Kb1?! Nu komt deze zet te laat en blijkt waarom een dergelijke zet vaak als voorzorgsmaatregel nodig is. Na 26. h4! Tg8 (26. .. Lxh4 27. Th1 werkt niet vanwege de penning over de h-lijn.) 27. g5 Le7 kan zwart wel keepen, maar staat wit nog altijd beter. 26. .. Lg5! Elimineert het witte loperpaar. 27. Lxg5 hxg5 28. Ld1 Kg7! Zodra de koning e7 heeft bereikt, zijn alle zorgen voorbij en kan zwart aan een goed paard - slechte loper scenario gaan denken. 29. Tg3 Kf6 30. Tf2 Ke7 en na 69 zetten wist zwart het toreneindspel te winnen. (0–1)

Ook een ijzersterke prestatie leverde Mahsa Bitalzadeh door tussen alle jongens de zilveren medaille te pakken.

Meisjes C

De strijd om de eerste plaats ontwikkelde zich tot een spannende finale tussen Catheleijne Sanders en Willemijn de Voogt. Catheleijne ging geweldig van start en wist de onderlinge partij in de vierde ronde te winnen, hoewel in de analyse na de partij een achteloze toeschouwer een scherp moment had.

Willemijn de Voogt

Uiteindelijk eindigden beide dames op 6½ uit 9 en was Willemijn de sterkste in de barrage. Wel mogen ze allebei naar het EK.

Uitslagen

Jeugd A

1. Lars Ootes 6½

2. Milan Mostertman 6

3. Yorick ten Hagen 6

Meisjes A

1. Evie Warmelink 7

2. Marion Severijnen 6½

3. Lisa Hortensius 6

Jeugd B

1. Roger Meng 7½

2. Marco Kirana 7

3. Julian van Overdam 7

Meisjes B

1. Sophia Thoma 8

2. Diana Dalemans 7½

3. Frédérique Lacourt 6

Catheleijne SandersWillemijn de Voogt Stelling na 41. .. Txb5

Wit speelde hier nietsvermoedend 42. c4?? Tc5?? En zwart berust in haar lot, terwijl 42. .. Tb3 vanwege het matje op f3 onmiddellijk wint. 43. cxd5+ Tdxd5 44. Txd5 Txd5 45. Txd5 Kxd5 46. Kxf5 a4 47. g4 Kd4 48. Kf4 Kd3 49. h4 Kc2 50. g5 hxg5+ 51. hxg5 Kxb2 52. g6 a3 53. g7, 1–0.

Jeugd C

1. Thomas Beerdsen 7

2. Mahsa Bitalzadeh 6½

3. Tycho Dijkhuis 6

Meisjes C

1. Willemijn de Voogt 6½

2. Catheleijne Sanders 6½

3. Maaike Keetman 6

Uitvoerige informatie is te vinden op http://nkjeugd.schaakbond.nl.

Sophia Thoma

Thomas Beerdsen

Wereldtopper wordt

In de meesterklasse was de strijd om degradatie bijzonder spannend, in de eerste klasse was er juist spanning aan de top. Kennemer Combinatie vierde dubbel feest en voormalig wereldtopper Matthew Sadler vindt Amersfoort vooral heel gezellig. In dit nummer ronden we de verslaggeving van het competitieseizoen af.

Degradatiespanning

Hoewel HSG al kampioen was, was de centrale slotronde in het Hilversumse raadhuis bijzonder spannend, want vier teams konden nog degraderen. De nummers negen en tien Braceland ESGOO en Caïssa wonnen beide hun wedstrijd met 5½-4½, waardoor Groningen en LSG het benauwd kregen. Die ontsnapten echter elk met een gelijkspel aan degradatie. Voor de spelers was het prettig dat ze steeds bij de andere wedstrijden konden kijken. Daarom is het te hopen dat nu de relatie tussen HSG en de gemeente Hilversum is beëindigd, er volgend jaar opnieuw een club is die de slotronde wil organiseren.

Nek-aan-nekraces

In het vorige verslag schreef ik het al: de strijd om het kampioenschap in beide eerste klassen was extreem spannend. Met zestien matchpunten geen kampioen worden, dat overkwam in de hele competitie maar drie ploegen en één daarvan was Ricoh SC Purmerend in 1A. BSG behaalde ook zestien punten en werd kampioen. Dat was verdiend, want de Bussumers versloegen Purmerend en de nummer drie De Eenhoorn beide met 7-3. Een vroege nederlaag tegen Sopsweps’29, nota bene voortgekomen uit de eigen schoot, maakte de strijd zo spannend. Het seizoen was voor BSG één lange inhaalrace.

In 1B behaalden De Stukkenjagers (Tilburg) en HWP Sas van Gent elk veertien matchpunten en Zukertort Amstelveen dertien. Hier was het dus spannend omdat niemand erboven uitstak. De eerste twee behaalden zelfs evenveel bordpunten en hun onderlinge wedstrijd was in 5-5 geëindigd. Het reglement bepaalt dan dat die onderlinge wedstrijd beslist en dat daarbij het onder-

ste bord wordt weggestreept. Dus wie bij een gelijkspel op hogere borden wint, wint de wedstrijd. Geen fraaie regel, maar De Stukkenjagers werd daardoor kampioen. BSG speelde tussen 1930 en 2000 veelvuldig in de hoogste klasse, maar deze eeuw alleen in het seizoen 2008-09. De Stukkenjagers speelden in 2005-06 in de meesterklasse. Beide ploegen scoorden toen geen enkel matchpunt en beide 23½ bordpunten. Een verbetering van hun laatste optreden ligt dus voor de hand.

Onverwachts kampioen

De opvallendste kampioen in de tweede klassen was het tweede team van Kennemer Combinatie. Opvallend, omdat het eerste team kampioen werd in een andere tweede klasse, terwijl beide teams beslist niet even sterk zijn.

Kennemer Combinatie is een samenwerkingsverband van Bloemendaal, Chesscool, Het Spaarne en Heemstede. Elke club heeft een eigen interne competitie, maar extern hebben ze gemengde teams. Sinds de oprichting in 2006 eindigden beide teams ieder jaar iets hoger, vorig seizoen werden ze beide tweede in de tweede klasse. Waren ze nu dus allebei titelfavoriet? Ron van Wezel, teamleider van het tweede: “Nee, zeker niet. Het eerste team was een aantal sterke spelers kwijtgeraakt, onder andere door verhuizing. Ons tweede team moest daardoor spelers afstaan aan het eerste. Vooraf zouden we daarom hebben getekend voor een plek in de middenmoot, maar enkele oudere spelers kregen onverwachts de geest, zoals Peter Pijpers, die een TPR van 2300 haalde.” Een ronde voor het einde stond het team een matchpunt achter op Amersfoort en AAS. Amersfoort speelde tegen degradatiekandidaat De Eenhoorn 2, AAS tegen middenmoter Fischer Z. Het leek een gelopen koers. Tijdens het etentje na afloop keken de KC’ers alleen uit belangstelling op internet, om te kijken wie kampioen was geworden.

Van Wezel: “Mijn zakcomputer heeft een microscopisch klein schermpje, dus ik gaf hem aan een buurman met betere ogen en die zei: kijk nou eens, er staat dat wij kampioen zijn.” De koplopers hadden beide verloren, een scenario dat niemand van KC had durven voorspellen.

Het eerste team had in de voorlaatste ronde een stunt uitgehaald door tegen het eveneens zeer sterke Charlois Europoort

vier buitenlandse meesters en grootmeesters uit de hoge hoed te toveren, met wie enkele leden via-via contact hadden. Met deze gelegenheidsopstelling won KC met 4½-3½, wat wel aangeeft hoe sterk de concurrentie van Charlois was. Van Wezel: “Promotie van het eerste was voor ons cruciaal. We hebben een voortdurende aanwas van jonge spelers, maar Haarlem is geen studentenstad. Om ze vast te houden, moet je ze een platform geven en dat is de eerste klasse.”

Omdat er in de eerste klasse met tientallen wordt gespeeld in plaats van achttallen, krijgt het tweede team het volgend seizoen heel zwaar, tenzij er tijdig versterking komt. Van Wezel schat wel in dat het eerste team ook in de eerste klasse bovenin kan meedraaien. Uitblinkers in het eerste team waren Lennart Dek (8 uit 9) en Rob Duijn (7 uit 7).

Aanstaande landskampioen?

In 2A werd En Passant uit BunschotenSpakenburg kampioen. De semiprofploeg was de grote favoriet, maar na zeven overwinningen haalde hij uit de laatste twee ronden nog slechts één matchpunt. Dat was toch nog ruim genoeg om VAS van zich af te houden. En Passant had onder anderen Manuel Bosboom, Zhaoqin Peng, Tea Lanchava en Hans Böhm in de gelederen. Volgend seizoen wordt het achttal een tiental en de aanvulling zal niet uit het tweede team komen. Friso Nijboer is de jongste aanwinst, na 22 jaar met HSG in de hoogste klasse te hebben gespeeld. De ambitie van de club uit het vissersdorp aan het Eemmeer is simpel: landskampioen in 2013.

De vierde kampioen in de tweede klasse werd HMC Calder 2, dat slechts één matchpunt liet liggen en een ronde voor het einde al kon feestvieren. HMC en Kennemer Combinatie zijn komend seizoen de enige clubs met een tweede team in de eerste klasse, omdat Utrecht 2 en LSG 2 daaruit (na vele jaren) degradeerden.

Grootmeester heeft plezier

Er waren nogal wat spelers die honderd procent scoorden. Dimitri Reinderman (Ricoh SC Purmerend) was de enige die dat over negen ronden deed. Acht uit acht scoorden Matthew Sadler (Amersfoort) en Koen Lambrechts (DSG Pallas). Zeven uit zeven was er voor Rob Duijn (Kennemer

plezierschaker

Combinatie) en Arlette van Weersel (De Pion). Arno Henzen (Voerendaal 2) scoorde zes uit zes, Loek van Wely (HSG) vijf uit vijf. Ook mooi: 8½ uit 9. Dat scoorden Dennis de Vreugt (MSV Meppel), Bernard Bannink (Promotie) en Harold van Dijk (Krimpen aan de IJssel).

Onder de topscorers dus drie grootmeesters in lagere klassen. Matthew Sadler scoorde naast zijn acht overwinningen ook nog 6½ uit 7 in de beker. De Engelsman werd in 1998 gedeeld derde in het Fontys-toernooi in Tilburg, tussen bijna de complete wereldtop. Hij bereikte de zestiende plaats op de wereldranglijst. Een jaar later stopte hij met toernooischaak en speelde alleen nog een paar jaar competitie voor HSG en Solingen. Sadler had zich in Nederland gevestigd en werkte voor Hewlett Packard, later (en nu nog) voor Sogeti. In zijn woonplaats Amersfoort gaf hij soms trainingen en simultaans.

Vorig jaar speelde hij plotseling het Bevrijdingstoernooi (rapid) in Wageningen en het NOVA College Toernooi (weekend) in Haarlem. Hij won ze beide. “Ik had er plotseling weer zin in”, zei hij desgevraagd. Hij speelde ook nog een paar snelschaaktoernooien, waarvan hij er eentje won in Capelle aan de IJssel, en liet zich door Amersfoort overhalen om in de competitie te spelen. Wat heeft een voormalige wereldtopper te zoeken in de tweede klasse? Sadler: “Het is een gezellige club, een leuke ploeg. Zelfs nadat we het kampioenschap misten hadden we een heel gezellige avond.”

Kan hij plezier beleven aan partijen tegen spelers die 500 Elopunten minder hebben? “Ja, het gaat om de totale ervaring. Als je geniet van de aanwezigheid van mensen, geniet je ook van de partij.” Hij had het goede seizoen graag afgemaakt met promotie, maar vindt het voor zichzelf niet belangrijk om in de eerste klasse te spelen. “Ik heb meer dan 2600. Of ik nou tegen 2100 speel of tegen 2200, dat maakt me niet uit.” En als En Passant (ook gezellig, ook dicht bij huis) volgend seizoen naar de meesterklasse promoveert en hem belt? Sadler: “Over zulke dingen moet ik nadenken. Maar als ik iets doe, doe ik het voor honderd procent. Ik vind het moeilijk verplichtingen aan te gaan terwijl ik ook ambities heb in mijn werk. En het kost best veel tijd als je de hele week gewerkt hebt, zeker als je, zoals dit jaar, ook nog ver komt in de

beker.” Vrijblijvend toernooien spelen wil hij wel doen, voor zover hij daarvoor tijd heeft. Na opnieuw Haarlem speelt hij in de zomer een open toernooi in Barcelona. Met clubgenoten van Amersfoort, dat spreekt voor zich. In oktober speelt Sadler een open toernooi in Oslo.

De hiervoor geciteerde Ron van Wezel, die dit artikel voor publicatie las, voegde graag ook iets toe over Sadler: “Het leuke van spelen tegen Sadler is dat hij altijd bereid is tot een uitgebreide analyse na de partij, nadat hij je eerst genadeloos van het bord heeft gezet. Zeg maar een gratis schaakles.”

Voor alle uitslagen en standen zie http:// www.schaakbond.nl/wedstrijdschaak/ knsb-competitie.

Beker naar HMC

Niet landskampioen HSG, maar HMC Calder uit ’s Hertogenbosch heeft de bekercompetitie gewonnen. In de finale won HMC Calder met 2½-1½, onder andere door een overwinning van Jeroen Bosch op Nederlands kampioen Jan Smeets. Voor HMC won Niels Ondersteijn van Henk Vedder en maakte Twan Burg remise tegen Daniel Stellwagen. Friso Nijboer boekte voor HSG tegen Jasper Broekmeulen wel een overwinning. Utrecht werd derde door met 3½-½ van Amersfoort te winnen. Er werd gespeeld bij BSG in Bussum.

Dimitri Reinderman scoorde als enige 9 uit 9.

Het schaakspel in Nederland

”We hebben bewondering voor het technische vernuft, de creativiteit en de materiaalbeheersing van de makers“

Mathieu en Ine Kloprogge verzamelen schaakspelen. Ze zijn daarin niet de enigen in Nederland. Wat hen echter wel bijzonder maakt is, dat zij de kennis die ze al verzamelend hebben opgedaan met anderen willen delen. Vier jaar geleden verscheen van hun hand een kloek boekwerk, waarin de ontwikkeling van het schaakspel werd beschreven. Niet de ontwikkeling van het spel als gedachtegoed, maar de ontwikkeling van het fysieke spel. De ‘houtjes’ die je in je hand neemt, zeg maar.

Hun eersteling Chessmen, Art and History was internationaal georiënteerd en beschrijft de typologie van het schaakspel wereldwijd. Nederland komt in dat boek slechts mondjesmaat voor. In hun onlangs verschenen Het schaakspel in Nederland concentreren de auteurs zich op de manier waarop het spel in Nederland is vormgegeven. Veel aandacht is daar in de schaakliteratuur niet aan besteed. Mathieu Kloprogge: “Dit is pas het vierde boek dat in Nederland over de verspreiding van het schaakspel is verschenen. Je hebt Van der

Linde, Niemeijer en Schuyer.” Dat zijn werken uit achtereenvolgens 1875, 1961 en 1968. En nu dan hun boek, het eerste dat ruim is voorzien van kleurenafbeeldingen. Vier jaar hebben ze eraan gewerkt.

Wie een dergelijk boek schrijft wil uiteraard dat de gegevens kloppen. Dat betekent veel reizen naar musea en corresponderen met andere verzamelaars, veilinghuizen en musea. Daarbij kom je soms voor verrassingen te staan. Schuyer schrijft bijvoorbeeld bij de oudste stukken van Nederland: ‘Ze zijn nu eigendom van het Fries Museum in Leeuwarden’. Dat bleek dus tegen te vallen.

Kloprogge: “We zijn naar het Fries Museum gegaan om de oudste stukken van Nederland te zien, maar toen we daar kwamen waren twee van de vier weg.”

Daarmee is het aantal echt oude schaakstukken wel erg klein geworden. Dat wil overigens niet zeggen dat er niet veel meer is. De auteurs hebben overigens nog zevenentwintig nieuwe schaakbodemvondsten in Nederland opgespoord die in de schaakliteratuur niet eerder zijn beschreven of getoond.

“Mogelijk is er nog veel oud schaakmateriaal. In Friesland ligt een depot uit de koude Oorlog met alle bodemvondsten uit Friesland, Groningen en Drenthe. Er zijn nog zeven van dat soort depots in Nederland. Dat materiaal moet grotendeels nog uitgezocht worden.”

De schaakfiguur van Adriaen van der Werff is niet een pion, zoals in de omschrijving van het Rijksmuseum staat. (Foto: Rijksmuseum Amsterdam).

Pion? Niet dus.

Een ander voorbeeld van een verbetering die ze hebben aangebracht is het schaakstuk van Adriaen van der Werff (zie de afbeelding). “Je ziet slordigheden in de beschrijvingen van de musea. Neem het stuk van Adriaen van der Werff. Volgens de bijschrijving in de catalogus van het Rijksmuseum zou het een pion zijn. Maar je komt hetzelfde stuk tegen op schilderijen van Van der Werff in Braunschweig, Dresden en Schwerin en dan zie je dat het geen pion is.” De auteurs tonen aan dat het schaakstuk van Adriaen van der Werff een loper is.

Die correspondentie met musea en veilinghuizen gaat niet altijd even vlot. Misschien omdat de schaakspellen in de collecties niet zo’n belangrijke plaats innemen. In ieder geval moet je eerder in maanden dan in

De twee pionnen, in drie fragmenten, die zijn gevonden bij Wijnaldum.

weken rekenen. Al zijn er ook veel goede uitzonderingen.

“In de bibliotheek van Braunschweig wilden we graag de eerste druk van het boek van Selenus zien (1616). Selenus is de eerste die de schaakstukken beschrijft. We werden naar een apart kamertje gebracht, kregen speciale handschoenen aan en hadden het vijf minuten later voor ons liggen. Of we fotokopieën wilden, een CD-ROM met het materiaal, we moesten het maar zeggen.”

Ze zijn dus echte museumbezoekers geworden? Mathieu Kloprogge: “Niet echt. Na een half uurtje ben ik wel weer buiten. Ik kom alleen om de schaakspellen te bekijken.”

Nederlandse stijl

Als een boek wordt gewijd aan het schaakspel in Nederland is de onvermijdelijke vraag of de Nederlandse spellen een eigen karakter hebben. Kan je spreken van een Nederlandse stijl? Dat blijkt niet het geval. De Nederlandse spellen passen in de algemene trend van een bepaalde periode. Kwalitatief doen ze niet onder bij wat elders werd geproduceerd. Opmerkelijk is wel dat het aantal historische spellen dat in Nederland wordt aangetroffen klein is. Daarvoor heeft Mathieu Kloprogge een verklaring.

“Dat er in Nederland betrekkelijk weinig spellen zijn heeft waarschijnlijk te maken met de kleine rol die de adel hier heeft gespeeld, vergeleken met de landen om ons heen. Op veilingen van de bezittingen van de oude adel kom je wel vaak schaakspellen tegen, maar bij de veiling onlangs van de Oranjes niets.”

Vernuft

Wie zoveel tijd steekt in het schrijven van de genoemde boeken moet wel een diepe belangstelling voor het schaakspel hebben. Waar komt die vandaan?

Mathieu Kloprogge: “Die dateert al van mijn studen tentijd. Ik was opgeleid als tandarts en als tandarts moet je van knutselen en techniek hou den. Dat vind je terug in de schaak stukken. Het zijn vaak echt fijnzinnige meesterwerken.

Wij hebben bewondering voor het techni sche vernuft, de creativiteit en de mate riaalbeheersing van de makers. Want pro beer die stukken maar eens uit hout, metaal, ivoor of steen te maken. Ik repareer zelf ook wel eens iets en weet hoe moeilijk dat is.”

Eerste exemplaar uitgereikt

De eerste exemplaren van Het Schaakspel in Nederland werden op zaterdag 11 juni uitgereikt. De gelukkige ontvangers waren onder andere de kleinkinderen van Mathieu en Ine Kloprogge en Hans Böhm. De presentatie van het boek vond plaats in de passende omgeving van kunsthandel Simonis & Buunk in Ede, dat een kleine collectie van schaakschilderijen en historische schaakspelen had uitgestald.

Een Hollandse koning uit de 17de eeuw, gesneden uit buxus. De kroon van de koning kan worden opengeklapt. Dan verschijnt een nar met blote billen. Hiermee kan de verliezer zijn mening kenbaar maken aan de winnaar.

Het schaakspel in Nederland. Samenstelling Mathieu en Ine Kloprogge. 218 blz. A4-formaar, hardcover. Meer dan 100 kleurenfoto’s. Aan het boek is een CD toegevoegd met honderden detailopnamen en achtergrondinformatie. Prijs € 56.45, exclusief verzendkosten. Bestellen via www.chessmen.eu.

Alle afbeeldingen bij dit artikel zijn afkomstig uit het boek.

Dit is het derde deel uit een korte serie over verzamelaars.

De beroemde Mindermann schaakfiguren (Amsterdam 1830). Alle figuren zijn met de hand getekend en gekleurd.

ChessBase, welke schaker is er niet groot mee geworden?

Miljoenen partijen in databases, schaakengines, multimedia schaaklessen op DVD, live commentaar tijdens grote toernooien: de schaker van tegenwoordig kan zich een leven zonder elektronische schaaksoftware niet meer voorstellen. En de kans is groot dat hij een product van marktleider ChessBase op zijn harde schijf heeft staan. Met Matthias Wüllenweber, de man die 25 jaar geleden de schaakwereld ingrijpend veranderde met de ontwikkeling van zijn schaakdatabase kijken we terug op de ontwikkeling van zijn bedrijf ChessBase.

In 1985 studeerde Wüllenweber natuurkunde in Edinburgh. Op de universiteit raakte hij in contact met andere schakers die hem graag aan het eerste bord van de ‘Chess Society’ wilden zetten. Wüllenweber: “Ik wilde me natuurlijk goed presenteren en besloot om systematisch te gaan trainen. In die tijd was het normaal om met systeemkaarten te werken of aantekeningen in een schriftje op te schrijven. Omdat ik tijdens mijn studie ook in met informatica in aanraking kwam, vroeg ik me af of het niet handiger zou zijn mijn openingsrepertoire elektronisch te beheren. Dus ik schreef op wat een dergelijk programma allemaal zou moeten kunnen: partijen bewaren en sorteren naar openingen, dat soort dingen. Omdat bleek dat er nog geen programma voor was, heb ik het programma zelf geschreven. Ik heb de eerste versies voor Atari-ST computers geschreven, omdat die veel goedkoper waren dan de dure IBM pc’s.”

Kasparov

In mei 1986 reisden Wüllenweber en de journalist Frederic Friedel naar Basel om een vroege versie van het programma aan Gary Kasparov te laten zien. De toenmalige wereldkampioen zag meteen het enorme potentieel in het programma en gaf vele nuttige tips. Voor Wüllenweber was dat een enorme ervaring: “Ik was in die tijd gewoon een clubschaker en Kasparov was al wereld-

kampioen. Deze ontmoeting met Kasparov gaf me de beslissende motivatie om door te gaan met het project.” Op www.chessbase.com beschrijft Kasparov zelf deze eerste ontmoeting met de jeugdige programmeur.

De eerste ChessBase versie verscheen uiteindelijk in januari 1987, op een 360Kb diskette! De eerste twee versies draaiden op Atari computers en met versie 3.0 verscheen de versie voor de PC. In versie 4.0 kon de schaakengine Fritz voor het eerst onder de interface analyseren. Wüllenweber. “Een andere belangrijke stap in de ontwikkeling van ChessBase was de eerste Windows versie, die in 1994 verscheen. In nummer 6 introduceerden we ons eigen .cbh formaat en erg belangrijk was de online database die we met versie 10 introduceerden.”

Niet alleen de database werd steeds verder ontwikkeld, met het schaakprogramma Fritz werd het bedrijf wereldberoemd, mede door veelbesproken matches tegen Kasparov, Anand en Kramnik. Dat programma, geschreven door onze landgenoot Frans Morsch is ongetwijfeld het bekendste schaakprogramma ter wereld. “We hebben nooit precies uitgerekend hoeveel ‘Fritzen’ we aan de man hebben gebracht, maar het zijn ongeveer een miljoen geïnstalleerde programma’s”, aldus Wüllenweber. Aan het eind van het jaar verschijnt Fritz 13 en Wüllenweber belooft dat er een aantal baanbrekende nieuwe functies in het programma worden geïmplementeerd.

Nederlandse inbreng

De Nederlandse inbreng bij ChessBase is traditioneel groot. “Frans Morsch werkt al

Systeem ontwikkeld en ook de 3D techniek in onze programma’s komt van hem. Nu werkt hij aan schaakapps voor mobiele apparaten. De eerste iPad en iPhone app is onlangs gelanceerd, ChessBase Online. Bovendien werkt hij aan een Playchess app, waarmee men mobiel op de schaakserver kan spelen. We werken ook aan versies voor Android apparaten.”

Naast schaakengines, openingsboeken en databases brengt ChessBase veel leersoftware uit, waarbij vooral de DVD’s met openingslessen immens populair zijn. Ook het ChessBase magazine met multimedia reportages is een belangrijk product. Verder is de website, die in drie talen wordt aangeboden een vast dagelijks klikpunt voor de internationale schaakgemeenschap.

In september wordt de eigen Playchess server tien jaar oud en inmiddels spelen ongeveer 220.000 schakers regelmatig een partij. Elke dag worden op de server rond de 200.000 partijen gespeeld. De KNSB heeft binnen het schaakplatform Playchess een eigen ruimte gemaakt voor de Nederlandse schaker. Voorrondes en de finale van het NK Internetschaak wordt volledig op de Playchess server afgewerkt. “De samenwerking met de KNSB is perfect, de schakers in Nederland kunnen trots op hun bond zijn. In veel landen doet de bond weinig voor hun leden, maar in Nederland is dat anders”. We zijn zeer tevreden over de samenwerking”, aldus Wüllenweber.

Matthias Wüllenweber veranderde de schaakwereld ingrijpend (foto Otto Borik)

Jeugdkatern Schaakmagazine

In deze Voorloper:

Robin Engelberts

speelt spannende offerpartijen

Partijen van Robin De pionvork

Rijswijk, Rijswijk!

Robin Engelberts speelt spannende offerpartijen

Zij is twaalf jaar. Ze werd in 2008 in Eindhoven Nederlands kampioen rapid bij de meisjes! Bij het NK E in Waalwijk in 2009 werd ze derde. Vorig jaar bracht het NK D in Rijswijk een derde plaats. Op het wereldkampioenschap in Griekenland scoorde ze 6 uit 11. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Robin Engelberts.

Piet Peelen

Haar vader gaf haar zus thuis schaakles. Robin keek toe. “Mag ik een partij spelen?” vroeg ze. Dat mocht en toen won ze van haar zus!! Ze kreeg de CD van de stappenmethode, de ChessTutor, om te oefenen. Haar eerste rapidtoernooi was het NK in Eindhoven. “Uiteraard had ik geen enkele verwachting. Het ging fantastisch en ik werd vijfde en kampioen bij de meisjes!!”

Vervolgens ging ze naar de jeugdschaakclub Op eigen Wieken in Leiden. “Ik begon laag en won vijftien keer! Daarna kreeg ik sterkere tegenstand. En behalve spelen krijgen we lekker les.”

Verder speelde Robin in de Grand Prix toernooien van de LeiSB.

Fanatiek en dapper

Via Op Eigen Wieken leerde ze Thomas Willemze kennen. Die

werd haar trainer. “Robin is enthousiast en wil graag beter worden. Ze is heel fanatiek en dapper. Ze speelt spannende offerpartijen.” Robin over Thomas: “We bespreken mijn partijen afgewisseld met andere dingen. Hij vertelt wat ik goed doe, maar ook wat beter kan. Het is altijd gezellig.” In schaken vindt ze het leuk om plannen te bedenken.

Vorig jaar werd ze derde bij het NK D in Rijswijk. “Eigenlijk speelde ik daar niet zo goed. Maar toch mocht ik naar de WK.” Daar begon ze moeizaam met ½ uit 3. “Wat ben ik aan het doen?” dacht ze. Daarna volgde een sprint van 4½ uit 5. “Ik was blij om zo terug te komen. Door lange partijen heb ik veel ervaring opgedaan. Leuk waren de cadeautjes van tegenstanders.

Ansichtkaarten waar ze vandaan kwamen, sleutelhangers en chocolade uit Oostenrijk. Ik vond het leuk om met andere kinderen te spreken. Met wat Engels, Frans en gebaren ging dat.” Met 6 uit 11 liet ze zien prima mee te kunnen komen op dit niveau.

Ze is ook goed in judo. Daarin werd ze in de leeftijdscategorie tot en met twaalf jaar gemengd al Noord-Hollands kampioen! “Bij judo heb je ook één tegenstander. Je moet fysiek en mentaal sterk zijn. Dus het lijkt best wel op elkaar. Maar bij schaken mag je altijd meedoen tot en met de laatste ronde!”

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

23 januari 1999

Nieuw Vennep Fioretti in Lisse Wiskunde Judo

M´n vader

Op Eigen Wieken, De Uil

Oncoloog

Pizza

Partijen van Robin

Noemie Joudelat –Robin Engelberts

WK D Griekenland 2010

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Lb4 4. e5 b6 5. Ld2 La6 6. Lxa6 Pxa6 7. Pb5 Lf8 8. De2 Pb8

Robin speelt haar loper en paard terug! Het centrum is gesloten door de pionketen. De stelling komt niet snel open. Dus heeft ze nog tijd om te ontwikkelen.

9. Pf3 Pe7 10. Dd3 a6 11. Pc3 h5 12. Lg5 Dd7 13. h3 Pf5 14. 0–0–0 c5 15. g4 Pe7

De Française ruilt nu op c5. Waarschijnlijk was ze bang voor c5-c4 gevolgd door b6-b5. 16. dxc5 bxc5 17. gxh5 Txh5 18. h4 Pf5 19. Thg1 Le7 20. Tg4 Pc6 21. a3 Dd8 22. Ta4 c4 23. De2

b-lijn volgen. Ze ziet een tactische wending en dat pakt goed uit!

23. .. Pxh4!? 24. Lxe7

Beter 24. Lxh4 Lxh4 25. Txc4 en het blijft spannend. Nu blijft wit een pion achter staan.

24... Dxe7 25. Th1 g6 26. b3

Pxf3 27. Dxf3 Txh1+ 28. Dxh1

Dg5+ 29. Kb1 Dxe5 30. Pb5

30. Txc4 was de enige zet. Zwart blijft een gezonde pion voor. Fout is 30. .. dxc4? 31.

Dxc6+ Ke7 32. Db7+! Kf6 33. Dxa8 en wit heeft ook nog Dh8+!

30. .. Tb8 31. Txa6 Txb5 32. Txc6 cxb3 33. c4 Df5+, 0–1

Robin Engelberts -

Amiel Shahar

WK D Griekenland 2010

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Dh4 5. Pc3 Lb4 6. Le2

Dxe4 7. Pdb5 Kd8 8. 0–0 De5

9. Pd5 La5 10. Lf4

Een röntgenaanval op e5 en c7!

10. .. Dxb2 11. Pbxc7 Lxc7 12. Lxc7+ Ke8 13. Te1

De toren wordt ook actief. Zwarts koning staat kwetsbaar in het midden.

13. .. Pd8 14. Lf3+ Pe6

Robin staat beter dankzij haar centrumoverwicht. Met 23. .. Db6 kan een aanval over de

15. Le5

Een dubbele aanval op b2 en g7. Het paard op e6 is gepend, dus dekt g7 niet! Resultaat is torenwinst.

15. .. Da3 16. Lxg7 Pe7 17. Lxh8 Pxd5 18. Lxd5 Df8

En nu won Robin gemakkelijk. 19. Lf6 Dh6 20. Df3 Df8 21. Lxb7 Tb8 22. Lxc8 Txc8 23. Db7 Dc5 24. Tad1 Tc7 25. Db8+ Tc8 26. Dd6 Dxd6 27. Txd6 Txc2 28. Ta6 Tc7 29. h4 Kf8 30. Ta5 Pc5 31. Txc5!, 1–0

Arjen Schuurman Hess - Robin Engelberts

Tata Steel 4­kamp 2011

1. e4 e6 2. d4 d5 3. exd5 exd5 4. Ld3 Ld6 5. Pf3 Pe7 6.

0–0 0–0 7. c3 Lf5 8. Le3 Pd7 9. Dc2 Lxd3 10. Dxd3 c6 11. Pbd2 Pf6 12. Lg5 Pg6 13. Ph4?

Een logische zet, maar nu is Lg5 ongedekt, dus een bijwerkingsblunder.

13. .. Lxh2+!

Een mooie lokzet die een pion wint. Na 14. Kxh2 Pg4+ 15. Kg1 Dxg5 heeft zwart z’n stuk terug, dankzij de aftrekaanval. 14. Kh1 Pxh4 15. Lxh4 Lc7 16. Df5 Dd7

Robin wil graag ruilen. In het eindspel telt haar pluspion meer mee!

17. Dxd7 Pxd7 18. Tfe1 Tfe8 19. f3 Kf8 20. Kg1 Txe1+ 21. Txe1 Te8 22. Kf1 f6 23. Txe8+ Kxe8 24. Ke2 g5 25. Lf2 f5 26. Pf1 g4 27. Pg3 f4 28. Ph5 g3 29. Le1 Pf8 30. Ld2 Pe6 31. Pf6+ Kf7 32. Pg4 h5 33. Pe5+ Lxe5 34. dxe5 Kg6 35. Kd3 h4, 0–1

De pionvork

Pascal Losekoot

De pionvork - een dubbele aanval met een pion - is een tamelijk eenvoudig motief, dat toch vaak over ‘t hoofd wordt gezien. Een aardig voorbeeld is de volgende openingsval:

1. d4 Pf6 2. Pf3 g6 3. Lf4 Lg7 4. c3 d6 5. Pbd2 Pbd7 6. e3 0–0 7. Ld3 De8

8. 0-0?? e5! Zwart wint een stuk, want de loper moet weg en daarna volgt e5-e4 met een dubbele aanval. Overigens zou wit met de vraag “Waarom speelt mijn tegenstander De8?” de dreiging moeten zien.

Soms moet je het voorbereiden:

Het motief f4-f5 zit in de stelling, maar er zijn nog teveel verdedigers. Uitschakelen verdediging dus: 1. Pxg6+ Pxg6 2. f5 met stukwinst.

Bij de volgende stelling is de pionvork nog niet te zien in de stelling. Wat wel opvalt is dat de c5-loper weinig bewegingsruimte heeft.

1. b4! jaagt de loper weg: 1. .. Lb6 en daar is ’t vorkje: 2. c5. Wit wint trouwens ook materiaal na 1. .. Lxb4. Zie je hoe?

Zes opgaven met een pionvork

Opgave 1

Wit

Opgave 3

Zwart

Opgave 2

Wit is aan zet.

Opgave 4

Zwart is aan zet. Zwart speelde hier 13. .. Le6. Waarom was dat niet goed?

Opgave

Zwart is aan zet.

Opgave 6

Lxd5 3. Pxd5 en wit heeft een belangrijke pion gewonnen.

Opgave 6: 1. Pxc6! Lxc6 2. exd5

Opgave 4: Omdat na 14. d4! exd4 15. cxd4 Lb6 16. Pxf6+ -(veldrui ming) 16. .. Dxf6 17. d5 volgt. Stellwagen – Markus, Hoogeveen 2003. Opgave 5: 1. .. e5! 2. dxe5 d4! wint materiaal.

Niet goed is 1. c5 vanwege de -tus senzet 1. .. Txd1 schaak. Opgave 3: Een valstrik! 1. .. e4 (wat in de partij gespeeld werd) is niet goed vanwege 2. Lc4+ Kh8 3. Dxd8 Txd8 4. Pe5/Pg5 en zwart verliest materiaal. Een betere zet is 1. .. Pc6, om na 2. Lc4 Le6 te kunnen spelen, of 1. .. c6, om na 2. Lc4+ Pd5 te kunnen spelen.

Opgave 2: 1. Txd6 Dxd6 2. c5.

Dxd4 e5 2. Dh4 en nu speelt zwart toch 2. .. e4! 3. Lxe4 Pxe4 4. Dxe4 Lf5 en de toren op b1 valt.

met 2. Td1, gevolgd door Lxb4 en Txd7. Opgave 1: 1. .. e5 gevolgd door 2. .. e4. Een interessante variant is 1.

wit de verdediger uitschakelen

Antwoord op de vraag bij het derde diagram. Na 1. .. Lxb4 kan

Wit is aan zet. Oplossingen

Verhitte partijen in Rijswijk

Van 2 tot 4 juni werd in Rijswijk voor de eenentwintigste keer het NK D Jeugd gehouden. Maar liefst 54 spelers hadden zich via de regionale Jeugdkampioenschappen geplaatst voor het kampioenschap, en 26 meisjes vochten om de meisjestitel.

Drie dagen lang drie partijen per dag spelen, daar krijgen sommigen het al warm van, maar het prachtige weer zorgde voor extra verhitting in de speelzaal. Na negen ronden was de kampioen bij de ‘algemene’ groep bekend. Voor sommigen kwam het als een verrassing dat Robby Kevlishvili won. Robby is namelijk eigenlijk een E-speler! De laatste ronde won hij van Veron Roesink, maar moest daarna in spanning afwachten. Zijn

medekoploper Robin Lecomte was namelijk nog aan het schaken en moest winnen om gelijk te komen met Robby.

Een belangrijk moment uit de achtste ronde. Robby (aan zet) speelt tegen de nummer één op rating, Lucas van Foreest.

tweede - de moeite van het naspelen waard - werd door Maaike gewonnen:

Robin Engelberts – Maaike

Keetman

Tweede barragepartij

1. e4 d5 2. exd5 Pf6 3. c4 e6 4. dxe6 Lxe6 Het IJslands Gambiet. 5. Pf3 De7 6. Le2 Lxc4 7. Da4+ b5 8. Dd1 Pc6 9. d3 0–0–0! Zwart heeft een flinke voorsprong in ontwikkeling. 10. Dc2? Beter is 0-0. 10. .. Pb4

29. Lf6+ Kg8 30. Dc1! en er was geen goede verdediging meer tegen de dreiging Dc1-h6-Dg7.

Bij de meisjes was het nog spannender: Maaike Keetman en Robin Engelberts gingen het hele toernooi gelijk op. Tegen elkaar speelden ze remise - dus was er een beslissingswedstrijd nodig - snelschaken! De eerste partij eindigde in remise, maar de

Nu heeft wit problemen met de gepende loper op de open e-lijn. 11. Dc3 Lxd3 12. Pd4 Txd4 13. Le3 Tc4 14. Dd2 Tc2 15. Dd1 Txe2+ en zwart won later de partij.

Na afloop kregen de deelnemers een prachtig toernooiboek en een persoonlijk aandenken mee, wat uitstekend verzorgd was door de organisatoren.

Pascal Losekoot

Robby Kevlishvili aan de slag tegen Jorden van Foreest.

Maaike Keetman en Robin Engelberst speelden remise tegen elkaar.

Spanning in de laatste ronde. Gaat Robin Lecomte (l) winnen van Ankit Majhi. Robby Kevlishvili (rechts) hoopt van niet.

Daniel Stellwagen is vanwege zijn werkzaamheden aan de universiteit de laatste tijd minder actief als schaker. Dat hij nog steeds op hoog niveau acteert, bewijst de volgende overwinning uit het afgelopen Bundesliga-seizoen.

Stellwagen - Kempinski Bundesliga 2010-2011 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6

De Najdorf variant, Daniel kiest de scherpe hoofdvariant die de laatste tijd 6. Le3 weer aan het verdringen is in populariteit. 6. Lg5 e6 7. f4 Le7 8. Df3 h6 Het systeem van de Amerikaan Walter Browne. Het is gebruikelijker om de zet .. h6 niet in te lassen: 8. .. Dc7 9. 0–0–0 Pbd7. 9. Lh4 Dc7 10. 0–0–0 Pbd7 11. Le2

Dit lijkt bescheiden, maar de loper

Karel van der Weide

staat hier goed om het hoofdidee achter de zwarte voortzetting (.. g5 om veld e5 in handen te krijgen) te verhinderen. 11. Dg3 g5! 12. fxg5 Tg8 is heel vaak gespeeld. Een bekende partij Timman - Van Wely, Wijk aan Zee 1996 ging verder met 13. Pf3 Ph5 14. De1 hxg5 15. Lf2 b5 16. a3 Lb7 17. Kb1 Tc8 18. Ld3 Pf4 19. g3 Ph3! en zwart stond goed. 11. .. 0–0

Dit is op zijn minst erg gevaarlijk voor zwart, maar Kempinski was er in rapidpartijen tegen Gashimov en Shirov al succesvol mee geweest. Merk op dat 11. .. g5 12. fxg5 Pe5 13. De3 Pfg4 14. Lxg4! Pxg4 15. Dd2 bijzonder goed is voor wit en laat zien waarom de loper prima staat op het bescheiden veld e2. 12. The1

Een natuurlijk ontwikkelingszet waarmee Stellwagen niet meteen op de zwarte koning afgaat. Liever voltooit hij eerst zijn ontwikkeling en bereidt eventueel e4-e5 voor. Het directe 12. Dg3 is zeker ook goed speelbaar. 12. g4 b5 13. g5 Ph7 14. gxh6!? Lxh4 15. Dg4 was

Elk NK jeugd toont zich een dankbaar onderwerp voor een schaakrubricist. De editie van 2011 in Haarlem, gesponsord door het Nova College, vormde

het hyperscherpe vervolg in de rapidpartij Shirov - Kempinski, Warschau 2010.

12. .. Te8

Na 12. .. b5 gaat wit verder met 13. e5 om zijn dame te 'offeren' na 13. .. Lb7 (ook gevaarlijk voor zwart is 13. .. dxe5 14. Pc6 Lc5 15. fxe5) met 14. exf6 Lxf3 15. fxe7 en wit staat beter.

Er staat een complexe Siciliaanse stelling op het bord. Wit moet beter staan. Vanwege zijn ontwikkelingsvoorsprong en de licht verzwakte zwarte koningsstelling heeft hij kansen in het centrum alsook op de koningsvleugel.

Speelt u mee?

hierop geen uitzondering. De winnaars op een rijtje: Lars Ootes (jeugd A), Evie Warmelink (meisjes A), Roger Meng (jeugd B), Sophia Thoma (meisjes B),

De lezer heeft wit

U gaat als volgt te werk bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten aan zie ook punten opleveren.

Thomas Beerdsen (jeugd C), Willemijn de Voogt (meisjes C). Acht combinaties uit dit toernooi.

Jeroen Bosch

8. Wit is aan zet

7. Wit is aan zet

6. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

1. Zwart is aan zet

Schaakuitwisselingen: nieuwe vrienden en oude bekenden

Wat maakt een uitwisseling met een andere schaakvereniging aantrekkelijk? Nieuwe mensen ontmoeten, cultuur snuiven of eten en drinken? Het zijn vooral de vriendschappen ... en de anekdotes. Herinneringen die tot in lengte van dagen worden opgehaald en de clubschakers binden.

Het Probleem uit Amsterdam vierde in april zijn 75ste verjaardag. Voor het feestje werden naast drie andere jubilerende SGAverenigingen: Tal/DCG, ODI en ENPS de bevriende clubs D4 Oosterhout en KGSRL uitgenodigd. De vriendschap met deze laatste club is ontstaan tijdens de zomertoernooien in Gent. Vaak ontvingen de Gentenaren de Problemers op hun clubavond voorafgaand aan het toernooi. Met D4 wordt jaarlijks een tweekamp georganiseerd. Deze zesde editie werd ruim gewonnen door de Brabanders, wat de totale stand op 3-3 brengt.

Toen Mark Nieuwenbroek en Bram van der Linden van Oosterhout naar Amsterdam verhuisden en dubbellid werden, leek het ze leuk om de gezelligheidsverenigingen bij elkaar te brengen. Nieuwenbroek: “De jaarlijkse strijd wordt gevoerd op acht borden, het streven is dat spelers van ongeveer gelijke sterkte elkaar ontmoeten.” Van der Linden: ‘Dat is nog wel eens puzzelen, vooral als er van een van beide clubs te weinig aanmeldingen komen. Het is dan handig dat Mark en ik aan beide kanten kunnen spelen!”

Vaste klanten

Van der Linden: “Het is voor de uitspelende club lastiger om genoeg deelnemers te vinden. Vanwege de afstand ben je aan een schaakpartijtje een hele dag kwijt. Gelukkig hebben we een aantal vaste klanten: clubleden die na een keer meespelen, enthousiast waren om het een vervolg te

De massakamp van Het Probleem met KGSRL (Gent), D4 en Tal/DCG. Stefaan de Visser (voorzitter KGSRL) en Ron Segers schudden elkaar de hand.

geven. Inmiddels zijn er natuurlijk ook vriendschappen ontstaan. Ik schaak nauwelijks meer, maar de tweekamp is voor mij een weerzien met oude bekenden.”

Het klikte zo goed tussen de Brabantse en Amsterdamse schakers, dat het tweede team van D4 in het seizoen 2006/2007 werd aangevuld met vijf Problemers. Amsterdammer Paul Scheermeijer: “De sponsor van D4 hield ermee op, en daarmee een aantal spelers van hun eerste. Spelers uit het tweede schoven door en als vanzelfsprekend vulden wij de gaten op. We zagen het als een leuk uitje. Helaas degradeerden we uit de promotieklasse van de NBSB, terwijl Het Probleem 1 met bijna dezelfde spelers kampioen van de SGA werd! We promoveerden naar de KNSB en toen mochten we niet langer in twee teams spelen.”

Sauerkraut en chinees

Hoogtepunt van de competitiewedstrijden met het gemixte team, was overigens het eten na afloop. De Chinese restaurants in Veldhoven (tweemaal), Helmond, Breda en Dongen werden getest. Nieuwenbroek: “Veldhoven sprong eruit vanwege de gebakken banaan; onderaan bungelde Dongen - met koffiemelkcupjes waarvan de

THT-datum geruime tijd was verstreken.” Ook bij de jaarlijkse tweekamp wordt nadat de wisselbeker is uitgereikt, chinees gegeten; waarna cafébezoek volgt.

Het ontdekken van de eetcultuur staat bij uitwisselingen met buitenlandse clubs vaak voorop. Jan Drewes bracht met ASV de Waagtoren uit Alkmaar een bezoek aan de schaakclubs Schachforum en TEC uit Darmstadt. Drewes: “Het begon met een uitstekend driegangen diner op vrijdagavond, op zaterdag was er een ‘Grillfest’, zondagmorgen kregen we lekkere Kuchen van Ilse, de moeder van een jeugdlid en bij het middagbuffet kwam er een typisch regionaal gerecht op tafel: Kassler mit Sauerkraut und Kartoffelbrei. Tussendoor werd er ook geschaakt: een match over zes borden, de Duitsers wonnen nipt. En we speelden rapid, ze noemden dat merkwaardig genoeg ‘Schnellschachturnier’. Snelschaken heette Blitz.’

Sponsoring

De uitwisseling tussen de zustersteden was een initiatief van de gemeente en werd licht gesponsord. Drewes: “De kosten waren gelukkig gering, we reden er met twee auto’s heen en overnachtten bij scha-

kers thuis. In 2009 had ik iemand van het Duitse team te logeren en ik vond het leuk om nu te zien hoe hij woont en om zijn vrouw te ontmoeten. Bovendien blijkt Darmstadt een veel mooiere stad te zijn dan we dachten. Zo staat er een prachtig flatgebouw van architect Hundertwasser.”

Een van de uitwisselingen die het langst heeft gelopen, is ongetwijfeld die tussen DSG Pallas en de Crystal Palace Chess Club. Ook in Deventer kwam het initiatief van de gemeente. De Sportraad startte in 1979 Sportexchanges met de Londense deelgemeente Southwark. Schaken, voetbal en rugby deden mee, maar toen de gemeente na twee jaar de organisatie overliet aan de verenigingen, hielden alleen de schakers vol.

Record?

“Tot de dertigste uitwisseling, die van 2008, is het helaas niet meer gekomen”, vertelt Palladiaan Eric Goedhart. Enkele deelnemers van het eerste uur zijn inmiddels overleden en het lukte niet om jongere spelers aan te trekken. De 25e Link was een groot succes, maar daarna lag afgelasting steeds op de loer. Alleen Jeremy Lynn, gevierd advocaat van in de veertig, wilde niet van opgeven weten, hij was zeventien toen hij voor het eerst naar Nederland kwam. Goedhart: “De overgebleven Link-ers houden jaarlijks contact in de vorm van welgemeende kerst- en nieuwjaarswensen.”

Ook Fischer Z uit Amsterdam heeft een lange geschiedenis aan buitenlandse contacten. Hoofd buitenlandcommissie Robin Baines: : “In 1990 wilden we eigenlijk tegen Russen schaken, maar toen kwam het verzoek van de Schaakbond Groot-Amsterdam om de Tsjechische club Motorlet te ontvangen. Ze kwamen met zes man in een gammele auto, een paar sliepen er ook in. De uitwisseling duurde vier dagen, maar we hebben alleen op de zaterdag geschaakt. Het hoogtepunt van ons tegenbezoek aan Praag was een snelschaaktoernooi in een brouwerij met heel dronken, maar nog waanzinnig

sterk spelende Russen. Ze nodigden ons uit om ergens in Rusland te spelen, maar dat is er niet van gekomen.”

Cultuur snuiven

In 1997 werd de Paul Keres schaakclub in Tallinn, Estland bezocht. Hoogtepunt was het bezoek aan de plaatselijke discotheek, minpunt was het feit dat één van de FZ-ers de volgende dag tijdelijk zoek was in combinatie met de verhalen over foute Russische vrouwen die iets in je drankje druppelden waarna je zonder bezittingen, geheel ontkleed, op straat werd teruggevonden.

Dieptepunt was de schaakmatch, die de Esten nogal serieus namen en waarin de gasten in eindeloze schuifpartijen, of snel, door jeugdtalenten, werden afgedroogd. Als troost volgde een saunabezoek. FZ-er Kees de Kruif: “Ik betrad de sauna met een flesje bier en brandde even later mijn vingers. Een beginnersfoutje dat bij de Esten tot grote hilariteit leidde!”

Na Tallinn volgde Dublin. De Kruif: “We kregen een uitnodiging van Paul Guiness, de voorzitter van de Dublin Chess Club, waarin hij aangaf dat we wat meer zouden doen dan alleen maar schaken. We gingen

golfen en we brachten een bezoek aan de paardenrennen en aan de Irish Distilleries. Daar zat ik om elf uur ’s ochtends whiskey te proeven. Ik kreeg zelfs een diploma, dat is me bij het schaken nooit gelukt!”

Waarom schaken?

“We huurden ook een busje”, vervolgt De Kruif zijn verhaal, “om door de Wicklow Mountains te rijden. Helaas liet onze Jaap zijn goede schoenen onder de achterbank liggen, wat hij ontdekte bij het inpakken voor de terugreis. We moesten toen in allerijl met de taxi langs het autoverhuurbedrijf, voordat ons vliegtuig zou vertrekken. We zijn dat eerste jaar trouwens helemaal niet aan schaken toegekomen!”

Een stuwende kracht achter de uitwisseling die daarna als vanzelf ontstond, was Loek Pieterse, een Amsterdamse fotograaf die in de jaren vijftig naar Ierland was geëmigreerd. De Kruif: “Toen Loek overleed, maakte zijn schoondochter een fraaie zilveren Trophy die ze beschikbaar stelde aan onze verenigingen, op voorwaarde dat wij er elk jaar om zouden spelen. Afgelopen jaar waren we ‘m vergeten mee te nemen naar Dublin, gelukkig wonnen we de match!”

Programma van de 29e en laatste uitwisseling tussen Pallas en Palace:

Vrijdag 25 mei 2007: Ruud Winkel haalt vier gasten op Schiphol af: David Hodgson, Deric Cox, Marc O’Neill en Francis Fields. Jeremy Lynn komt op eigen gelegenheid (per auto?)Ontvangst bij Willem Duvekot thuis in Gorssel vanaf ca. 20:30 uur met een hapje, drankje, social talk en eventueel ongeregeld tuin- en schaakvermaak. Zaterdag rapidschaak, zondag dagprogramma bij Ruud Winkel thuis, met snelschaken en een diner in een Wokrestaurant. Tijdens het diner worden de snelschaakprijzen en relatiegeschenken uitgereikt. Maandag: Cultureel-toeristische ontdekkingsreis: verkenning van Bronckhorst, het kleinste stadje van Nederland met ca. 150 inwoners. Afsluiting van de Link bij Eric Goedhart thuis in Deventer met een ontspannen schakerssamenzijn: eten, drinken, schaken, kletsen, vrolijk zijn en farewell drinks. Dinsdagochtend: terugreis.

Fischer Z en Dublin laten zien waar het werkelijk om gaat: gezellig samenzijn.

Mark Nieuwenbroek bracht D4 en Het Probleem bij elkaar.

Daan Brandenburg grootmeester

In april scoorde Daan Brandenburg bij een toernooi in Zweden zijn derde en beslissende grootmeesternorm. Het was een gesloten toernooi, dus hij wist van tevoren hoeveel punten hij moest halen. Het doel was 6½ uit 9, vier overwinningen en vijf remises zouden voldoende zijn. Het deelnemersveld was behoorlijk, maar ook weer niet overdreven sterk en Daan besefte dat hij van iedereen kon winnen en van niemand hoefde te verliezen. Hij benaderde het toernooi daarom heel professioneel – de kansen komen vanzelf wel, vooral niet forceren, niet verliezen is belangrijker dan winnen.

De eerste kans kwam in de tweede ronde en die greep de Groningen 1-speler met beide handen aan.

19. .. Pxc4 20. Td5 De3+

Na 20. .. Db4 heeft wit nog 21. Tb5.

21. Kb1 Pf4

“Rotzooi erbij trekken”, heeft grootmeester Visser ons altijd voorgehouden. Toch kwam ook 21. .. Pa3+ 22. bxa3 Dxc3 in aanmerking.

22. Te1?

Beter was 22. Pd1! waarna zwart niet beter heeft dan de afwikkeling 22. .. Pa3+ 23. bxa3 Db6+ 24. Pb2 Pxd5 25. exd5 Txd5. 22. .. Pxd5!

Schmidt-SchäfferBrandenburg Stelling na 13. .. a6

In deze Benoni-structuur is 14. Te1 de normale zet. 14. Dd3?

Een onbegrijpelijke zet, het thematische c5-c4 gaat straks met tempowinst.

14. .. Tc8 15. Le3 c4 16. Dc2

Pc5 17. Lxc5 Txc5 18. Tae1

Pd7 19. Kh1 b5 20. axb5 axb5 21. e5

Wit moet wat terug doen, anders wordt hij opgerold op de damevleugel.

21. .. dxe5 22. f5 e4!

Een zet die je bijna blind kunt doen in dit soort stellingen. De loper op g7 moet actief blijven.

23. Txe4 Txe4 24. Dxe4

Ook na 24.Lxe4 b4 25.Pa4 Ta5 26.fxg6 hxg6 27.b3 c3 staat zwart met zijn gedekte vrijpion superieur.

24. .. b4 25. Pa4?!

Brandenburg - Brynell 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Le7 4. Ld3 c5 5. dxc5 Pf6 6. De2 0-0 7. Pgf3 Pfd7 8. Pb3 a5 9. a4 Pa6 10. exd5 Pdxc5 11. Pxc5 Pxc5 12. 0-0!

Een verstandige zet, het aannemen van het pionoffer met 12. dxe6 zou zwart mooi vlot stukkenspel geven. Bekend is nog 12. Lb5, maar Brandenburg houdt niet krampachtig vast aan het loperpaar.

12. .. Dxd5 Of 12. .. Pxd3 13. Dxd3 exd5 en zwart moet ploeteren met een geïsoleerde pion. 13. Lc4 Dh5 14. Pe5!

Fries-Nielsen – Brandenburg Stelling na 18. Pf3

Na een matige opening is wit bezig de boel te repareren. De herstelwerkzaamheden zijn bijna klaar, zwart moet dus opschieten.

18. .. Lc4

Na het verrassende 18. .. Lxa2!? 19. Pxa2 (19. Pxe5?? De3+) 20. .. De3+ 21. Kb1 Dxe2 22. Txd8+ Txd8 23. Pxe5 fxe5 24. Pc3 heeft zwart niets. 19. Lxc4?!

Tot gelijk spel leidt 19. Pxe5 Lxe2 20. Pxe2 fxe5 21. g4. Nu krijgt zwart een gevaarlijk paard op c4.

Met als elegante pointe 23. Txe3 Pxc3+ gevolgd door 24. .. Td1 mat.

23. Pxd5 Txd5

Het geweld gaat nog even door. Ook 23. .. Dc5 was mogelijk.

24. exd5 Pd2+ 25. Kc1 Pxf3+ 26. Txe3 Pxh2 27. Txe7

Gokt op zijn actieve toren, maar verliest geruisloos. Taaier was 27. Te1 Td8 28. c4 b5 29. b3.

27. .. Pf1 28. c4 f5 29. c5 Pg3 30. b4 Pe4 en zwart won gemakkelijk.

Een soepele overwinning in de derde ronde bracht onze held op plus twee, maar daarna moest hij geduldig wachten tot de zesde ronde voor een volgende mogelijkheid. In een scherpe Koningsindiër beging zijn tegenstander een ernstige positionele fout.

Beter bevalt mij 25. Pd1, daar heeft het paard meer toekomst dan op a4.

25. .. Ta5 26. fxg6 hxg6 27. b3 Pe5 28. Pb2 cxb3

Natuurlijk mijdt zwart complicaties als 28. .. Pxf3 29. Dxf3 Lxb2 30. Dxf7+ Kh8 31. Dxg6; hier energie in stoppen is volkomen onnodig.

29. Pc4 f5 30. De2 Pxc4 31. Dxc4 b2!

Deze vrijpion knapt het vuile werk op.

32. d6+ Kh7 33. Dxb4 Ta1 34. Le2 Tc1!

En wit gaf op. Na 35. Ld3 b1D! is hij kansloos.

Plus drie dus, en Brandenburg had nu nog maar één overwinning nodig. Die kwam er al in de volgende ronde, de ervaren Zweedse grootmeester Stellan Brynell kwam er in een eenzijdige, Karpov-achtige partij niet aan te pas.

In het eindspel heeft wit een duidelijke plus. Zwart heeft moeite om zijn damevleugel op een normale manier te ontwikkelen.

14. .. Dxe2 15. Lxe2 b6 16. Lf3 La6

Een afwikkeling naar een stelling waarin zwart lelijke zwaktes op de damevleugel overhoudt.

17. Lxa8 Lxf1 18. Kxf1 Txa8 19. Pc4!

Pion b6 blijft nu een zorgenkindje voor zwart.

19. .. Tb8 20. Lf4 Tb7 21. b3 f6 22. Td1 Kf7 23. Le3 e5 24. Td6

Dringt diep het zwarte kamp binnen en verhindert in een moeite door Kf7-e6. De tactische rechtvaardiging luidt 24. .. Lxd6 25. Pxd6+ Ke6 26. Pxb7 Pxb7 27. Lxb6 en wit wint. 24. .. b5

Taaier lijkt me het verrassende

24. .. Pxa4!? 25. bxa4 Tc7. Zwart wint zijn stuk terug en krijgt volwaardig tegenspel, iets waar hij in de partij niet meer aan toekomt.

25. axb5 Txb5 26. Lxc5 Txc5 27. Ta6 Ld8 28. Pd6+ Ke7 29. c4

Zo wordt zwart steeds verder ingesnoerd.

29. .. Tc7 30. Pf5+ Kf8 31. Ta8 Td7 32. c5 Deze vrijpion wordt zwarts ondergang.

32. .. Ke8 33. c6 Tc7 34. Ta6 Kf7 35. Pd6+ Ke7 36. Pb5 Tc8 37. Ke2 Tb8 38. Ta7+ Ke6 39. Tb7!

Klein maar fijn. Na 39. .. Txb7 40. cxb7 is de pion niet meer tegen te houden.

39. .. Tc8 40. c7!

De kroon op het werk. Zwart geeft nu maar een stuk, want ook 40. .. Le7 41. Pa7! is kansloos.

40. .. Lxc7 41. Txc7 en met een stuk meer won wit eenvoudig.

”Het Max Euwe Centrum is de kers op de taart”

Het Max Euwe Centrum zit krap bij kas. In de laatste nieuwsbrief van het MEC werd uitgelegd dat de financiële situatie lastig is. De hoofdsponsor valt weg en er is nog geen nieuwe geldschieter gevonden. En dat in een jaar waarin het centrum zijn vijfentwintigjarig bestaan viert. Schaakmagazine sprak met Eric Smaling, de nieuwe voorzitter van het Max Euwe Centrum, en vroeg hoe het er voor staat. Een interview in trefwoorden.

Financiën

“We hebben voor drie jaar financiering gehad van Global Chess. Dat loopt dit jaar af. We moeten een gat dekken voor de toekomst. Het ministerie van VWS heeft ons ook laten weten dat de subsidie voor de schaakkaravaan niet wordt verlengd. Van de landelijke en provinciale overheid hoef je in de komende periode niets te verwachten, er wordt bezuinigd. We krijgen wel steun van

de gemeente Amsterdam en de KNSB. Daardoor hebben we een basis, dus als we het gat van Global Chess niet meteen weten te vullen, hebben we niet onmiddellijk een probleem.”

Vrienden van Euwe

“Fondsenwerving is lastig, dat weten we. Je moet het hebben van individuen die het schaken een warm hart toedragen. We zijn begonnen met een initiatief, de Vrienden van Euwe. Voor duizend euro kan je een veld kopen op een schaakbord dat op onze website is te zien. De bedoeling is dat de mensen voor vijf jaar een veld kopen. Je kunt je gift maximaal aftrekken van de belasting, dat regelen wij. Die actie begint nu te lopen. We hopen dat we bij het volgende Tata-toernooi het bord voor de helft vol krijgen. We mikken op twee groepen. Op bedrijven waar mogelijk mensen hoog in de boom zitten die het schaken een warm hart toedragen. En op personen in de schaakwereld die het geld kunnen missen. Schaken is erfgoed, het moet lukken dat bord vol te krijgen. En misschien gaan we ons ook op legaten richten, maar daar moeten we nog werk van maken.”

Doelstellingen

“Je moet, ook voor de mensen die je steunen, duidelijk aangeven wat je wilt doen. Wordt het schoolschaak, minimatches, het Batavia-toernooi, het pleinfestival, andere dingen? Voor je publiciteit moet je oppassen dat je niet alleen Anish Giri op het schild gaat hijsen. Je moet ook aan de groep daarachter aandacht schenken. Dat zijn sterke jonge grootmeesters en we hebben goede jeugdspelers. We moeten ons richten op de belevingswereld van de jongeren. Daarvoor kan je spelers als Robin van Kampen en Bianca Muhren gebruiken. Hoewel, Bianca is daarvoor al te oud, iemand als Lisa Schut bijvoorbeeld.”

Actieradius

“We vallen niet meteen om als het financiele gat niet gedicht wordt, maar je moet dan terug naar slechts enkele activiteiten. Je moet wel een minimale actieradius houden. Eddy Sibbing, onze manager, kent iedereen, dat is een voordeel. Maar het moet ook voor hem interessant blijven, je moet als organisatie wel een niveau hebben waarin ook hij zijn ei kwijt kan.

Een of twee magere jaren is niet zo erg. Wel moet je ervoor zorgen dat je een of twee

keer per jaar extra zichtbaar bent. We moeten iets meer uitstraling hebben, zodat iedereen hier graag komt.”

KNSB

“De KNSB loopt tegen hetzelfde aan als wij, daarom moeten we samen aan het werk gaan. Ik zie het MEC als de kers op de taart. De KNSB is de basis, het MEC is extra. Het MEC is voor de zichtbaarheid.

Daarom moeten we dingen samen met de bond doen en doublures voorkomen. Waar mogelijk moeten we fondsenwerving ook samen aanpakken. Ik ga daar binnenkort over praten met Mark van der Werf, de directeur van de KNSB.

Wij beschikken over beperkte middelen en moeten ons daarom concentreren. Je moet een paar dingen goed doen en niet een heleboel dingen een beetje. Dat geldt als we niet een opvolger als sponsor vinden, maar ook als we wel voldoende geld hebben. In het bestuur moeten we nog bespreken welke keuzes we maken.

Ik heb het idee dat de KNSB laatste tijd goed functioneert, er is geen kinnesinne. Je hebt toch een gezamenlijke missie. Er moet geen rivaliteit zijn, de combinatie KNSB – Max Euwe Centrum is ideaal.”

Generaties

“Ik verlang wel eens naar het schaken van vroeger, met spraakmakende mensen als Donner. Maar ik begrijp ook wel dat dit nostalgie is, natuurlijk. Het schaken nu is anders, maar ook leuk. Toch moet je het ook nu hebben van sterren om het schaken zichtbaar te maken. Vroeger waren de topschakers lid van Arti of De Kring, tegen-

woordig zitten ze te studeren achter hun computer.”

Politiek

“Ik ben lid van de Eerste Kamer. Dan gaan de deuren makkelijker voor je open. Nederland is egalitair, maar zelfs hier merk je gewoon dat het werkt. Lid van de Eerste Kamer zijn werkt statusverhogend. Ik ben SP’er, dat is dan wel weer een nadeel, maar ik kan bijvoorbeeld met de VVD-ers prima overweg. Jan Nagel, die nu weer in de Eerste Kamer is teruggekeerd, heeft ook nog steeds een hart voor het MEC. Hij zal mij ongetwijfeld advies willen geven.”

Tijd

“Je hebt een aanloop nodig om dingen te kunnen verzilveren. Ik ben nu een half jaar voorzitter en door drukke bezigheden heb ik er te weinig aan kunnen doen. Maar dat gaat wel lukken. Schaken is mijn lust en leven, ik vind het leuk om te doen. En er is werk aan de winkel. Ik geef mijzelf twee jaar, dan moet de financiering op hetzelfde

“We zoeken vrienden van Euwe”

niveau zijn als nu. Ik krijg veel ideeën aangereikt, ik kan bij veel mensen te rade gaan.”

Amsterdam

“Het Max Euwe Centrum is erg Amsterdam. Als je meer dingen doet kan je ook meer enthousiasme in de regio organiseren. Misschien moet je iets als een reizende tentoonstelling maken die bij toernooien in het land te zien is. De zichtbaarheid is nu te weinig. Je hebt het schaakspel op het plein waar druk gebruik van wordt gemaakt. Het plein zelf is naar Max Euwe genoemd. Maar waar zit het Max Euwe Centrum? Dat is op het plein niet te zien.”

Honderd

“Ik denk aan een groep van honderd. Daarmee bedoel ik een buitencirkel van mensen die jou aan contacten en geld kunnen helpen. Je moet er een soort van ecosysteem van maken van mensen die je voeden.”

Minze bij de Weg

Eind vorig jaar werd Eric Smaling gekozen tot voorzitter van het Max Euwe Centrum. Hij volgde Fred Teeven op, die staatssecretaris van justitie werd en al zijn nevenfuncties moest neerleggen. Smaling is directeur ontwikkelingsbeleid van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam en buitengewoon hoogleraar duurzame landbouw aan de Universiteit van Twente. Namens de SP heeft hij zitting in de Eerste Kamer. Daarnaast is Eric Smaling een gedreven schaker, die zich op zeker moment tot doel stelde zijn rating tot 2000 op te vijzelen. Het lukte, ondermeer door zich gericht op zijn tegenstanders voor te bereiden. De laatste tijd is het schaken er een beetje bij ingeschoten en dat is meteen terug te vinden in zijn rating. Smaling speelt in het tweede team van Wageningen VLG Advocaten.

Werkboeken vooruitdenken

Stelt u zich eens voor dat u twee zetten verder vooruit zou kunnen denken dan uw tegenstander. Wat een enorm voordeel zou dit u opleveren! Helaas komt dit vermogen niet van de ene op de andere dag ...

Het goede nieuws is dat er een gestructureerde methode in ontwikkeling is om juist dit aspect te oefenen. Boris Friesen en Cor van Wijgerden ontwikkelen als uitbreiding van de Stappenmethode een serie werkboeken vooruitdenken. Hierin staan gevarieerde oefeningen om bij het doorrekenen van varianten het overzicht over de stelling als geheel te leren behouden.

Stap 2 vooruitdenken is al enige tijd uit en de ervaringen zijn positief.

Zeker in het begin blijken met name de oefeningen zonder diagram een echte uitdaging (ook voor de meer gevorderde speler). Maar oefening baart kunst en bij vrijwel iedereen die er serieus mee aan de slag gaat is de vooruitgang opvallend snel ‘zichtbaar’. Een leerlinge uit stap 4 ontdekte tot haar verrassing: “Ik hoef nu niet meer per se naar de stelling te kijken, om erover na te denken!” Het werkboek is pas echt nuttig als leerlingen de andere werkboeken van Stap 2 (dus inclusief de delen stap 2 extra en stap 2 plus) goed doorlopen hebben. Maar ook voor menig clubschaker is dit werkboek zeker een prima eerste stap om te werken aan een vaak zwak punt. Het volgende deel, het werkboek Stap 3 vooruitdenken, staat gepland voor het begin van het nieuwe schooljaar.

Hiernaast een voorbeeld uit het werkboek Stap 2 Vooruitdenken.

Zomertoernooien op komst

Deze zomer kan er weer volop worden geschaakt in de diverse zomertoernooien. De belangrijkste vier vindt u hieronder.

Vijfde Leiden Chess Tournament

Het Vijfde Leiden Chess Tournament is met ruim 150 deelnemers volgeboekt. Wie toch nog mee wil doen moet hopen op een vrijvallende plaats. Het toernooi wordt gespeeld van 8 tot en met 17 juli. Onder de deelnemers treffen we Predrag Nikolic, Sergei Tiviakov en Erik van den Doel aan. Informatie is te vinden op www.leidenchess.nl.

Science Park Amsterdam Chess Tournament

Van zaterdag 9 tot en met zondag 17 juli, dus gelijktijdig met het toernooi in Leiden, vindt in Amsterdam het nieuwste internationale zomerschaaktoernooi plaats: het eerste Science Park Amsterdam Chess Tournament.

Het toernooi belooft optimale speelcondities in een hightech, sportieve en inspirerende omgeving. Er zijn vier ratinggroepen die negen ronden zwitsers spelen. Voor de winnaar van de A-groep is € 3000,- te verdienen. Bij het sluiten van dit nummer hadden zich ruim tweehonderd deelnemers gemeld, onder wie de Nederlandse toppers Ivan Sokolov, Dimitri Reinderman en Friso Nijboer. Een opmerkelijke nevenactiviteit van het toernooi is het Nederlands Kampioenschap Schafeltennis dat op de eerste speeldag wordt gehouden. Uitgebreide informatie is te vinden op www.spachess.nl.

Open Nederlands Kampioenschap De echte schaakliefhebber kan vanuit Amsterdam en Leiden meteen doorreizen naar het Open Nederlands Kampioenschap in Dieren. Dit toernooi wordt gespeeld van 19 tot en met 28 juli. Ook hier zijn er vier ratinggroepen met negen ronden Zwitsers. Daarnaast zijn er zesrondige toernooien en

1. Kb2 Dxc6 2. ...

1. Kb2 c4 2. ...

1. Kb2 Ka5+ 2. ...

1. Kb2 Pc7 2. ...

De juiste antwoorden zijn te downloaden van www.stappenmethode.nl. Alle stappenproducten zijn o.a. verkrijgbaar via deze site.

vierkampen en diverse nevenactiviteiten. Onder de deelnemers aan de A groep treffen we Erwin l’Ami, Jan Timman en de nieuwe grootmeester Daan Brandenburg aan. Uitgebreide informatie staat op http://onk.schaakbond.nl.

Hogeschool Zeeland

Toernooi

Wie na het voorgaande nog niet verzadigd is zakt af naar Vlissingen, waar al weer voor de vijftiende keer het Hogeschool Zeeland Toernooi wordt gespeeld. Het toernooi in Vlissingen begint op 30 juli en duurt tot en met 6 augustus. In tegenstelling tot de voorgaande toernooi wordt er hier in een groep gespeeld, die eveneens negen ronden zwitsers afwerkt. Omdat er ’s avonds wordt gespeeld is het prima mogelijk vakantie en schaken te combineren.

Bij de deelnemers vinden we onder andere Jan Smeets, Yasser Seirawan, Erwin l’Ami en de Duitse topper Arkadij Naiditsch. Aanmelden is nog mogelijk. Zie www.hztoernooi.nl.

Dolf

Begrijp wat u doet

Catalaanse structuren 2

We borduren voort op ideeen in het Catalaans. Na 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pf3 Pf6 4. g3 ontstaat de uitgangsstelling van deze opening.

In de vorige rubriek hebben we ervaren wat de kracht van de loper op g2 te betekenen heeft. In veel varianten worden alle centrumpionnen afgeruild, waarna het monster op g2 het moet doen tegenover die op c8. Ik breng nog even de drie methoden in herinnering die de zwartspeler heeft:

A. 4. .. c7-c5 Dit leidt na c4xd5, e6xd5 meestal tot stellingen uit de Tarraschvariant, waarvan we iets hebben behandeld in de vorige aflevering.

B. 4. .. d5xc4. De belangrijkste gedachte hiervan is om later met .. c5 ook pion d4 op te ruimen zodat er een symmetrische pionnenstructuur ontstaat. Daarmee hoopt zwart de stelling te kunnen gelijktrekken.

C. 4. .. Lf8-e7 gevolgd door een later .. dxc4.

Ditmaal bekijken we mogelijkheid B), de varianten die ontstaan na het direct aannemen van de pion op c4. B) 4. .. dxc4 5. Lg2 Pc6

Zwarts laatste zet is nu de meest gespeelde voortzetting. De paardzet oogt in eerste instantie wat vreemd. Het paard staat voor zijn pion op c7 waardoor de zet .. c7-c5 even niet tot de mogelijkheden behoort.

6. Da4 Lb4+

Dat is een van de ideeën van de paardzet, veld b4 is nu gedekt.

7. Ld2 Pd5 8. Lxb4 Pdxb4 9. 0-0

Tegenwoordig belooft deze zet de meeste kans op voordeel.

Niemand minder dan Kasparov liet zich ooit in op 9. a3 Na 9. .. b5!? ontstaan bijzonder ondoorzichtige verwikkelingen die niet slecht voor zwart schijnen te zijn. Een voorbeeld hiermee is de partij Leko - Adams, 2006. 9. .. Tb8 10. Pa3!?

Men heeft uitgevogeld dat dit het beste veld is voor het paard. Voorheen speelde men 10. Pc3 maar 10. .. a6 11. Pe5 0-0 12. Pxc6 Pxc6 13. Lxc6 bxc6 14. Dxc4 schijnt ongeveer gelijk te zijn. 10. .. 0-0

De normale voortzetting. Zwart gaat snel uit de penning van het paard op c6. Principiëler lijkt 10. .. a6 maar dan moet zwart na 11. Pe5 toch kort rokeren. 11. .. 0-0 Nu levert wit na 12. Pxc6 Pxc6 13. Dxc4 Dxd4 14. Lxc6! zijn mooie 'Catalaanse loper' in voor een paard om de zwarte pionnenstructuur te verminken. Het is grappig om te zien dat wit vanuit de opening regelrecht een gunstig eindspel heeft weten te bereiken. Het is overi-

gens nog een enorme klus om daar daadwerkelijk iets mee te doen. 14. .. Dxc4 15. Pxc4 bxc6 In de partij Lastin - H. Olafsson, 2004 wist wit hier inderdaad zaken mee te doen.

op het bord en probeert hij op de koningsvleugel verdere verzwakkingen af te dwingen. 30. .. f5 31. Th8 f4 32. gxf4 exf4 33. Pg2 c5 De pionnen op de koningsvleugel zijn niet te houden. Na zowel 33. .. h6 34. Th7 als na 33... Lf5 34. Tg8 g6 35. Tg7+ gaat het mis bij zwart. 34. Txh7 c4 35. Txg7+ Kd6 36. bxc4 Tb2 37. Taxc7 Zwart wordt helemaal kaal geplukt. 37. .. Ke5 38. Tc6, 1-0.

11. Db5

16. Tfc1 Tijd om even de balans op te maken. Hoewel zwart een pion meer heeft, is duidelijk dat hij problemen heeft. De dubbele c-pion is zwak en zijn loper kan voorlopig nog niet veel. 16. .. f6 Het is een goed idee om .. e6-e5 mogelijk te maken om zo de loper te kunnen bevrijden. Tevens wordt Pc4-e5 uit de stelling gehaald. 17. b3 Tb5 Consequent zou 17. .. e5 zijn, maar 18. Pa5! Tf7 19. Pxc6 Tb6 20. Tc5 gevolgd door een verdubbeling op de c-lijn is erg goed voor wit. 18. Tc2 e5 19. Pe3 Ld7 20. Td1 Tf7 21. Tc4 Tb6 22. f3 Het is een slimme strategie om de pionnen op de kleur van de loper te zetten. Die wordt zo ingeperkt. 22. .. Le6 23. Ta4 Te7 24. Td8+ Kf7 25. Ta8 Td7 26. T8xa6 Het is wit gelukt om de zwakke a-pion te veroveren en daarmee heeft hij het materiële evenwicht hersteld. 26. .. Td2 27. Kf2 Ke7 28. Ta7 Kd7?! Het was verstandiger om de toren terug te trekken met 28. .. Td7 en dan te wachten hoe wit denkt zijn stelling te kunnen verbeteren. 29. Ta8! De toren dringt nu via de achtste rij verder binnen. 29. .. Td4? Taaier verzet bood 29. .. h6. 30. T4a7 Uiteraard houdt wit twee torens

Wit moet nu benen maken om de pion te heroveren, want anders volgt er echt .. a6 waarna hij hem niet meer terugziet. 11. .. b6 12. Dxc4 en nu:

1) 12. .. a5 kwam voor in de partij Bareev - Aleksandrov, 2000, waarin wit door mooi positiespel in het voordeel kwam. De aantekeningen zijn gebaseerd op die van GM Ribli. 13. Dc3 La6 14. Pc4 Pd5 15. Dc1

Wit heeft weliswaar wat tijd verloren met zijn dame, maar door de mooie pion op d4 en de wat merkwaardige positie van het paard op c6, staat hij nog altijd beter. 15. .. f5?!

Zwart verdedigt zich hiermee weliswaar tegen de opmars e2-e4, maar met de gespeelde pionzet verzwakt hij veld e5, hetgeen grote gevolgen gaat krijgen.

16. e3

Wit vervolgt zijn strategie: hij versterkt zijn pionnenstelling en hij wil (na enige voorbereiding) graag Pfe5 gaan spelen.

16. .. Tc8

Zwart heeft gezien dat hij het moet hebben van .. c7-c5, maar daartoe zal hij toch eerst zijn paard van c6 moeten weghalen (waarna veld e5 helemaal van wit is).

17. Td1 De7 18. a3!

Het is duidelijk dat wit blijft afwachten, want na een (te) snel Pe5 kan zwart zich ontdoen van zijn ongelukkige paard op c6 en tevens kan hij zich bevrijden met .. c7-c5.

18. .. Pa7

Omdat er geen zinnige zet meer valt te verzinnen, verdwijnt het paard uit het centrum.

19. Pfe5 c5 20. Dd2

Uiteraard moet de dame uit de c-lijn gespeeld worden.

20. .. cxd4 21. Dxd4

21. .. Pb5

Wit moest nog wel het nodige berekenen om zich op deze stelling in te kunnen laten. Belangrijk is dat wit na 21... Lxc4 22. Pxc4 Pb5, 23. De5! bij de hand heeft. Na 23... Txc4 kan hij dan sterk 24. Lxd5 antwoorden. Zeer ingewikkeld is het na 21... Txc4 22. Pxc4 Pc6 23. Dd2 Lxc4 en het lijkt erop dat wit twee stukken voor een toren heeft moeten inleveren. Maar met de volgende actie komt het materiaal weer in 'bevriende' handen terecht. 24. Tdc1! b5 25. b3 Pe5 26. bxc4 Pxc4 27. De2 En ondanks het feit dat zwart een pion voor de kwaliteit heeft, zijn wits vooruitzichten riant. 22. Dd3

Het is een vreemd geval: de dame moet nu in de diagonaal van La6 gaan staan, maar zwart

kan er tactisch niet van profiteren.

22. .. Kh8

Een profylactische maatregel (om schaakjes over de diagonaal a2-g8 uit de weg te gaan). Uiteraard moest 22. .. Pd6 bekeken worden. Wit antwoordt met 23. Lxd5 exd5 24. Dxd5+ Pf7 en staat dan duidelijk beter. De beste tegenkans lijkt te bestaan in 22... Tfd8!? maar met 23. Pxb6! Pxb6 24. Pc6 volgt er een afwikkeling die zeer gunstig is voor wit. Een voorbeeld: 24. .. Txd3 25. Pxe7+ Kf7 26. Pxc8 Txd1+ 27. Txd1 Pxc8 28. Tc1! en de ongelukkige positie van de zwarte stukken in combinatie met de zwakke pion op a5 spelen zwart parten. Daarbij komt dat de witte toren in combinatie met de sterke (Catalaanse!) loper op g2 een geduchte macht vormt.

23. Db3!

Een uitstekende zet; wit brengt tactische motieven in de stelling (er dreigt bijvoorbeeld a2-a4 waarna pion b6 gaan hangen).

23. .. Tc5

Deze voor de hand liggende zet laat een aardige combinatie toe, maar wit stond sowieso al goed. Alternatieven:

1) Na 23. .. Tfd8 is 24. a4 Pd6 25. Pxb6 al vrijwel winnend.

2) Ook 23... Dc7 biedt geen soelaas na 24. Lxd5 exd5 25. Txd5.

3) Relatief het beste was 23. ..

Dd8 maar ook dan zal zwart na 24. Lxd5 exd5 25. Pxb6 Dxb6 26. a4 het onderspit delven.

Pd6 25. Pxb6 Pxb6 26. Dxb6 stort ook alles in elkaar.

25. axb5 Txb5 26. Da3 Het is duidelijk dat de partij gespeeld is: zwart heeft slechts een pion voor het stuk. Met de rest had Bareev dan ook geen problemen meer.

26. .. Tb4 27. Tac1 Tc8 28. b3 Lxc4 29. Pxc4 Db8 30. Lxd5 exd5 31. Pd6 Tc5 En opgegeven omdat 32. Txc5 bxc5 33. Txd5 natuurlijk niets meer is voor zwart. (1-0)

2) 12. .. La6 13. Pb5 Of deze stelling werkelijk zoveel te bieden heeft voor wit is de vraag. In Grischuk - Gelfand, werd de stelling snel geëgaliseerd.

Illustratieve partijen:

• Leko - Adams, 2006

• Lastin - Olafsson, 2004

• Bareev - Aleksandrov, 2000

• Grischuk - Gelfand, 2008

(wordt vervolgd)

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www. schaaksite.nl onder het kopje “Techniek”.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

24. a4!

Deze zet verstoort de coördina tie tussen de zwarte stukken.

24. .. Dc7

Dit helpt niet. Ook na 24... Pbc7 25. Pxb6 Pxb6 26. Dxb6 Txe5 27. Tac1 herovert wit zijn materiaal met een flinke rente. En na 24. ..

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel

Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

Voor al uw schaakzaken: boeken, DVD’s, CD’s, borden, stukken en klokken. Al meer dan vijf jaar een begrip!

Piusstraat 381, 5021 JB Tilburg Tel: 013-5439890

Website: www.schaakboekenspecialist.nl

Email: info@schaakboekenspecialist.nl

Natuurlijke studies

De Let Herman Mattison (18941932) boekte zijn grootste succes als schaker in Parijs 1924. Toen de laatste ronde begon, leidde hij voor Colle, maar in de partij tegen zijn grote concurrent kwam hij verloren te staan. Colle blunderde echter in het eindspel en Mattison ontsnapte. Hij werd de eerste wereldkampioen bij de amateurs. Mattison is bekend gebleven als componist. Hij publiceerde zijn natuurlijke studies, toen daar nog weinig toernooien voor waren. Tuberculose veroorzaakte een vroege dood.

1. Herman Mattison

Rigaer Tagesblatt 1913

Correctie door Jan van Reek

2. Herman Mattison

Rigaer Tageblatt 1914

Correctie door Jan van Reek (EG 1969)

natuurlijke 2. Ka6? wordt ruig weerlegd door 2. .. Txb6+! 3. Kxb6 Txb7+! 4. Kxb7 g3. 2. .. Txg4 3. Ka8! Tg1 4. Pc8! Niet 4. b8D?? Ta1+. 4. .. Tg8 5. b8L!! Vermijdt 5. b8D? Tgxc8 en zwart wint. 5. .. Tgxc8 pat.

(Shakhmaty v SSSR 1986)

 

Wit begint en wint

1. b6 d1D+ 1. .. Td3+ 2. Ke6 d1D 3. Lxd1 leidt tot verwisseling van zetten. 2. Lxd1 Td3+ 3. Ke6! Zwak is 3. Kc6? Txd1 4. b7 Td8. 3. .. Txd1 4. b7 De strijd om promotie begint. 4. .. Td8 5. Lc7! Eerst moet wit de loper beter opstellen. 5. Ke7? Th8! brengt remise. 5. .. Th8 6. Le5! Td8 7. Ke7 Tg8 8. Kf7 Td8 De toren heeft steeds één veld over. 9. Lc7! Th8 10. Ld6+! Het afsnijden van de toren wordt menens. 10. .. Kb5 11. Lf8 Th7+ 12. Lg7 De eerste tovenaar uit Riga eindigt met dominatie van een toren door een loper.

Wit begint en wint

Ruim veertig jaar geleden repareerde ik ook een Mattison. 1. b7 La7 Het alternatief 1. .. Pf4

2. Pxb8 Pg6+ 3. Kg7 Pe5 4. Pa6

Pc6 (4. .. Pd7 5. Pc5+) 5. Pb4+ verhindert de promotie niet. 2.

Pb4+ Kxc4 3. Pc6 Lb8 4. Pxb8

Pd4 5. Pd7 Pc6 6. Pe5+! Een huzarenschaak brengt de pion voorwaarts. 6. .. Kb5 7. Pxc6

Ka6 8. b8P+! leidt tot een theoretische winst. Onjuist zijn 8. b8D(T)? pat en 8. b8L? Kb7.

3. Herman Mattison

Rigaer Tagesblatt 1914

Correctie door Jan van Reek

4. Herman Mattison Baltische Zeitung 1918 Correctie door Jan van Reek

Wit begint en wint

Wit heeft gevaarlijke pionnen voor de toren. De juiste volgorde is 1. Pf7+! Eerst 1. a7? faalt op 1. .. Te8 2. Pf5 Le5 3. b6 Ta8 4. Pd4! Lb8! 5. Pb5 Kg7. 1. .. Kg8 Niet 1. .. Kh7? 2. Pg5+. 2. a7 Te8 3. Pd6 Td8 4. Pf5!! Veel raffinement is nodig. Als wit direct zijn plan uitvoert met 4. b6? Ld4 5. Pc8 Txc8 6. b7 faalt dit op 6. .. Tc1+! remise. 4. .. Lf8 5. b6 Lc5 De loper staat niet op d4. 6. Pe7+ Kf8 7. Pc8! Txc8 8. b7

Wit begint en houdt remise

1. Pb6! Voor de hand ligt 1. b8D+? Txb8 2. Pxg4+ Txg4 3. Kxb8, maar dan wint 3. .. Kd6! voor zwart. 1. .. Tc7 De b-pion wordt gepend. 2. Pxg4+! Het

Wit begint en houdt remise

Zwart dreigt .. Ta5. 1. a7! Ta5!

Niet 1. .. Lxa7 2. La6. 2. a8D!

Txa8 2. .. c1P+ 3. Kb1 Txa8 4. Le6+ Kd3 5. Lf5+ Ke2 6. Lxc1 ontsnapt moeizaam. 3. La6+! Kc3 3. .. Txa6 leidt tot het eerste pat. 4. Lb4+! Kxb4 en het tweede pat is ontstaan.

Tot slot volgt een moeilijke studie, waarin wit een geavanceerd plan moet smeden om de winst te bereiken.

5. Herman Mattison Eerste prijs Shakhmatny Listok 1927

Correctie door Vitalyi Vlasenko

Wit staat gewonnen omdat zwart niet ..Tc1+ kan spelen.

De lezer aan zet

13. Dg3 Verreweg de beste zet. De dame richt haar aandacht alvast op de zwarte koning, e4-e5 wordt eventueel voorbereid, en bovendien verhindert deze zet ook nog eens 13. .. b5. Op 13. Ld3 (2 punten) kan zwart goed vervolgen met 13. .. b5. 13. f5 (1 punt) 13. .. e5 14. Pb3 b5 leidt tot een prettige stelling voor zwart. 13. Lg3 (1 punt) 13. .. b5 14. e5 Lb7 en zwart staat prima (nu de toren niet meer op f8 staat kan wit zijn dame niet geven als in de variant op zet 12 van zwart). Geen punten voor 13. g4? Pxe4!.

13. .. Pc5 Een groot voordeel van wits vorige zet is dat 13. .. b5? slecht is vanwege 14. e5 dxe5 15. fxe5 Pxe5 (15. .. Dxe5 16. Lf3 Dxg3 17. Lxg3 Ta7 18. Pc6 en wit wint een kwaliteit) 16. Lf3 met materiaalwinst.

14. Lf3 Duidelijk de beste manier om pion e4 te dekken. Bovendien staat wit nu ook nog eens klaar voor 15. e5, wat zwarts antwoord verklaart. 14. e5 (4 punten) 14. .. Pfe4 15. Pxe4 Pxe4 16. Dg4 Lxh4 (16. .. Ld7) 17. Dxh4 dxe5 18. fxe5 Pc5 19. Lf3 is iets beter voor wit. 14. Lf1 (1 punt) 14. .. e5 (14. .. Ph5!? 15. Dg4 Pf6) 15. fxe5 dxe5 16. Pf5 Lxf5 17. exf5 en in vergelijking met de partij staat de loper op f1 een stuk passiever dan op f3.

15. fxe5 Ongeveer even sterk als de partijvoortzetting is het achterwege laten van de ruil op e5: 15. Pf5 (5 punten) 15. .. Lxf5 16. exf5. 15. Pb3 (2 punten) geeft zwart makkelijk spel, maar geen stukwinst omdat 15. .. exf4 (een veilige voortzetting is 15. .. Pxb3+ 16. axb3 exf4 17. Dxf4 Le6 met gelijk spel, maar 17. .. g5 18. Lxg5 geeft wit weer goede compensatie) ) 16. Dxf4 g5 17. Lxg5 Pe6 beantwoord wordt met 18. Dxf6! Lxf6 19. Lxf6 en de twee lichte stukken geven wit meer dan voldoende compensatie voor de dame. Ook na 15. Pde2 (1 punt) staat het ongeveer gelijk.

16. Pf5 Direct spel leidt hier tot voordeel. Wit hoeft vanwege de penning het paard nog niet te spelen en kan ook een wachtzet als 16. Kb1 (2 punten) proberen. Zwart moet zich dan inlaten op 16. .. g5 17. Lxg5 (17. Pf5 Lxf5 18. exf5 Lf8) 17. .. hxg5 18. Dxg5+ Kh8 en wit heeft compensatie voor het stuk maar niet meer dan dat. Ruilen op f6 levert niets op: 16. Lxf6 (1 punt) 16. .. Lxf6 17. Pd5 (17. Pf5 Lxf5 18. exf5 Tac8! en zwart staat minimaal gelijk, omdat 19. Pd5? faalt op 19. .. Pb3+! en mat op de volgende zet) 17. .. Dd8 (17. .. Lg5+? 18. Dxg5+-) 18. Pxf6+ Dxf6 en het is eerder zwart die iets beter staat.

17. .. Ld8 Dit laat een mooie positionele combinatie toe. Maar zwart moest pion e5 verdedigen. De enige andere verdediging was 17...Pcd7 waarna wit groot positioneel voordeel heeft.

18. Txd8 Verreweg de sterkste zet, maar dit positionele kwaliteitsoffer is niet eenvoudig te vinden natuurlijk. Wit heeft diverse normale zetten om een voordeeltje te handhaven: 18. Kb1, 18. Te2, 18. Lxf6 Lxf6 19. Pd5 Dd6 20. Kb1. Voor al deze zetten krijgt u 6 punten

19. Pd5 De penning over de diagonaal h4-d8 is natuurlijk een van pointes van 18. Txd8. Na zwarts volgende zet komt er nog een penning over de d-lijn bij.

19. .. Pcd7 19. .. Kf8 20. Td1 Pfe4 21. Dg4 Pg5 22. f6! gxf6 23. Dh5 wint in de aanval. 19. .. Kh8 20. Td1 en de dreiging op f6 kan alleen gepareerd worden met 20. .. Pfe4 (20. .. Pce4? 21. Dh3! voorkomt 21. .. Pg5 en wint in de aanval na 21. .. Dc8 22. Pxf6 Pxf6 23. Lxf6 gxf6 24. Dxh6+ Kg8 25. Dxf6) 21. Lxd8 Pxg3 22. Lb6 en wit wint materiaal met behoud van zijn goede stelling.

20. Td1 De pointe en de enige goede zet om de aanval voort te zetten.

20. .. Kh7 Meteen verliezend is 20. .. Kf8 21. Pxf6 gxf6 22. Txd7! Dxd7 23. Lxf6.

21. Pxf6+ Opnieuw geen punten voor andere zetten. Zwart mag niet de tijd krijgen om met 21. .. Dc8 uit de penning te gaan.

22. Lh5 ook goed zijn 22. Lxb7 en 22. Ld5 Tg8 23. Dh3 (niet 23. Db3 Pc5). Als u voor een van deze voortzettingen heeft gekozen krijgt u ook 7 punten

22. .. Tg8 Onmiddellijk verliezend zijn 22. .. De7 23. Lxf7! Dxf7 24. Txd7! en 22. .. Tf8 23. Lxf7!.

23. Db3 De sterkste zet, hoewel 23. Df3 (4 punten) niet veel onderdoet voor de tekstzet: zwart kan niet en f7 en b7 verdedigen.

23. .. De7 Niet de sterkste tegenzet. 23. .. Tc8 was de beste verdediging. En na 23. .. Dc7 24. Dxf7+ Tg7 25. Lg6+ Kh8 26. Lxf6 Pxf6 27. Dxf6 hoeft zwart ook nog niet meteen op te geven, maar wit heeft met twee pionnen voor de kwaliteit bij aanhoudend goede stelling natuurlijk voortreffelijke kansen.

24. Lxf7 Natuurlijk veel sterker dan 24. Dxb7 Tgd8 met voordeel voor wit, maar geen directe winst.

25. De6 Als je aan het aanvallen bent is het soms psychologisch moeilijk om naar dameruil te kijken. Hier bezorgt de dameruil wit direct de winst. 25. Lg6+ (1 punt) 25. .. Kg7 26. Dxb7 Tab8 is aanzienlijk zwakker. Wit heeft nog lang niet gewonnen.

26. fxe6 26. Lxe6? Pc5 en wit heeft zijn voordeel verspeeld.

27. Lh5 Diverse zetten winnen hier, maar zo wint wit geforceerd een stuk: nadat het paard wijkt ruilt wit op d8 en speelt e7 gevolgd door promotie.

Combineren

Diagram 1

Engelberts - Beerdsen 1. .. Lg3! 2. hxg3 Dxe1+ 3. Tc1 Lxe4+, 0-1.

Diagram 2

Mollema - Bitalzadeh 1. Pf6+! gxf6 2. gxf6+, 1-0. Immers 3. Tg7 en Dxh7 mat volgt.

Diagram 3

Engelberts - Dubbeldam 1. Ld5+ Kh8 2. Pg6+!, 1-0.

Diagram 4

Vereggen - Gerlach 1. Dxb3! Txb3 2. Ta8+ Df8 2. .. Le8 3. Lxe6 + 3. Txf8+ Kxf8 4. cxd5 en spoedig 1-0.

Diagram 5

Hogenkamp - Dubbeldam 1. Tc8! Txc8 2. Txc8 Tf8 3. Txf8+ Kxf8 4. Dd8 mat.

Diagram 6

Van Zoest - Hegge 1. Le5!, 1-0 Overbelasting.

Diagram 7

Thoma - Klopstra 1. h4! (verovert veld e3) 1. .. Ld8 2. f3, 1-0.

Diagram 8

Roelofs - van den Berg 1. Lxe5!! dxe5 2. Pxe5 gevolgd door Pxc6 op de volgende zet won ‘de hele tent’.

Recht toe recht aan

Op zich een goed idee, maar nu staat Lg5 ongedekt, dus een bijwerkingsblunder. Met 1. .. Lxh2+! wint zwart een pion! Na 2. Kxh2 Pg4+ 3. Kg1 Dxg5 heeft zwart zijn stuk terug dankzij de aftrekaanval. (Piet Peelen)

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Terwijl in Moskou Botwinnik de wereldtitel herovert op Tal wordt in Den Haag een opmerkelijk Nederlands kampioenschap gespeeld. Opmerkelijk om meerdere redenen. Een daarvan wordt door hoofdredacteur Slavekoorde in het bondsblad breed uitgemeten. “Er zal – dunkt ons – in ons land zelden een kampioenswedstrijd gehouden zijn (misschien zelfs nimmer), waarvan gezegd kon worden dat de bezetting daarvan in de eerste plaats gekarakteriseerd moet worden door de afwezigen!” Waarna hij ruim een pagina besteedt aan de vraag of dit nu wel of niet een zwak kampioenschap was.

Nu ontbraken er inderdaad nogal wat namen. Van de vijftien spelers die recht op deelname hadden zegden liefst acht af. Onder wie Euwe, Bouwmeester, Kramer, Van Scheltinga, Prins en Cortlever. Inderdaad niet de minsten.

Gemakkelijk winnen

Donner deed wel mee, om zijn titel te verdedigen. Hij zou dus gemakkelijk winnen, was de algemene opinie. Maar zo ging het niet. Tweede opmerkelijke feit: de titel ging – voor het eerst? - naar een speler die niet over een Nederlands paspoort beschikte:

Hoang Liong Tan. Hij was de jongste deelnemer. Ook een unicum?

Nu kwam het goede spel van de Indonesische student Tan niet uit de lucht vallen. Hij speelde aan het eerste bord van VAS II dat net kampioen van Nederland was geworden en had de laatste tijd veel goede resultaten geboekt. Zo behaalde hij tijdens de Olympiade in Leipzig een gouden medaille aan het vierde bord.

Tan speelde in Den Haag een stabiel toernooi en won onder andere van Donner. Toch zag het er lang naar uit dat een ander zou winnen. Langeweg leek op de titel af te stevenen, maar kreeg last van zijn bekende probleem: zenuwen. In de negende ronde liet hij tegen Roessel een vrijwel gewonnen stelling glippen en na het afbreken verloor hij zelfs door een blunder. Het topduel tegen Tan in de tiende ronde verliep identiek, zij het dit keer zonder afbreken.

Nog een derde bijzonderheid bepaalde dit toernooi. Na vier ronden trok Spanjaard zich terug wegens chronische slapeloosheid. Dat was vervelend voor de spelers die van hem gewonnen hadden, want alle partijen van Spanjaard werden geschrapt. Maar het zorgde er ook voor dat de stand onoverzichtelijk werd en dat sommigen

spelers vier keer met wit en zes keer met zwart moesten spelen. Of omgekeerd.

Hier een belangrijke winstpartij van Tan.

Tan – Roessel

NK Den Haag 1961 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Lg5 0-0 6. f4 c5 7. d5 Te8 8. Ld3 e6 9. dxe6 Lxe6 10. Pge2 Pc6 11. 0-0 h6 12. Lh4 g5 13. fxg5 Pg4 14. Dd2 Pce5 15. h3 Pxd3 16. hxg4 Pe5 17. b3 Pxg4 18. Tad1 Le5 19. Pd5 hxg5 20. Lxg5

Kf7 24. e5 Zwart geeft het op.

Traditie

Over toernooien gesproken, eind mei, begin juni vond in Amsterdam een aardige twaalfkamp plaats onder de naam IBM/ VAS-toernooi. De organisatoren waren ambitieus en wilden het zeker niet bij een toernooi laten, maar ze zullen niet hebben geweten welke traditie ze hiermee in gang zetten. Overigens hield Langeweg dit keer zijn zenuwen wel in bedwang. Hij won fraai met 9 uit 11. Kampioen Tan kwam niet verder dan de vijfde plaats, Donner werd weer eens tweede.

Tot slot een klein detail uit de vergadering van de bondsraad. Een zekere H.A. Wille werd tot bestuurslid gekozen. Daar zou de KNSB nog veel van merken.

Moving On

De Nederlandse Bond van Schaakprobleemvrienden schreef in de afgelopen winter ter gelegenheid van haar tachtigjarig bestaan een oploswedstrijd uit. De opgave zag er als volgt uit:

Richard Muller Rochade 1985

Deze stelling is vanuit de beginstelling ontstaan na de 7e zet van wit. Hoe is het zettenverloop geweest?

De juiste oplossing was heel verrassend: 1. a4 d6 2. a5 Lg4 3. a6 Lxe2 4. axb7 Lxd1 5. bxa8D Lg4 6. Df3 Lc8 7. Dd1.

Er kwamen 101 oplossingen binnen. De winnaars ontvingen het boek Moving On van Frank Visbeen. Zie ook www.probleemblad.nl.

20. .. f6 21. Lxf6 Lxf6 22. Pxf6+ Pxf6 23. Dg5+

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Bestelformulier

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401 DGT 2010 nieuwe versie 59,00

401-l DGT 2010 met logo van Het Paard

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm.

Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75 558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50 517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95

519 Raindropchess set kaartjes. 11,95

520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00

510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 12. Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

631 Snel leren schaken, leer alles wat je moet weten over schaken in een handomdraai.

Auteurs: Alan Byfield en Alan Orpin 12, 50

645 De wereld van de schaakopening 1

1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3

E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 8, schaaktijdschift 11,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste

Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer

Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting.