Schaakmagazine 2011 - april

Batavia: schaken als vroeger

De mogelijkheden van internetschaak

Yasser Seirawan blijft schaker

Remco Heite leeft tussen de boeken

Open Nederlands Kampioenschap 2011 in Dieren

Het Open Nederlands Kampioenschap wordt van 18 tot en met 28 juli gespeeld in Dieren. Het toernooi vindt voor de 43e keer plaats in de gemeente Rheden en wordt voor de 33e keer gespeeld in Sport- en Zalencentrum Theothorne in Dieren. In de hoofdgroep wordt gespeeld om de titel Open Kampioen van Nederland. De hoogst geëindigde Nederlander plaatst zich voor het Nederlands Kampioenschap Algemeen 2012. De hoogst geëindigde Nederlandse vrouw plaats zich voor het Nederlands Dames Kampioenschap 2012.

Van 19 - 28 juli Deelname-eis

Inleggeld Aan de zaal Prijzengeld

Open Kampioenschap KNSB­ of FIDE­rating boven 2100 € 75,­ € 80,­ 1e prijs € 3000,­

Reservegroep A KNSB­rating maximaal 2150 € 55,­ € 60,­ bij 9 punten € 1150,­ aflopend tot € 70,­ bij 6

Reservegroep B KNSB­rating maximaal 1850 € 45,­ € 50,­ bij 9 punten € 900,­ aflopend tot € 55,­ bij 6

Reservegroep C KNSB­rating maximaal 1650 € 35,­ € 40,­ bij 9 punten € 500,­ aflopend tot € 50,­ bij 6 punten

GM/IM gratis deelname, FM € 25,- korting op inleggeld Alle bovenstaande toernooien: 9 ronden Zwitsers, rustdag zondag 24 juli

Van 18 - 23 juli

Deelname-eis

Zesrondig toernooi 1 geen ratinggrens € 30,­ € 35,­ bij 6 punten € 150,­ aflopend tot € 25,­ bij 4 punten

Zesrondig toernooi 2 KNSB­rating maximaal 1750 € 30,­ € 35,­ bij 6 punten € 100,­ aflopend tot € 25,­ bij 4 punten

Beide bovenstaande toernooien 6 ronden Zwitsers

Van 25 - 27 juli

Vierkampen geen ratinggrens

15,­

Alle toernooien ronde aanvang 13.00 uur m.u.v. de ronden op 28 juli: aanvang 11.00 uur

Toeslag niet-leden KNSB

Voor Nederlandse deelnemers die geen lid zijn van de KNSB wordt het inleggeld voor het Open Kampioenschap en de Reservegroepen verhoogd met € 10, voor de zesrondige toernooien en de vierkampen met € 5.

Verplichte aanmelding in de zaal De deelnemers dienen zich tijdig voor de eerste ronde bij de wedstrijdleiding aan te melden op de volgende tijden: Open Kampioenschap en Reservegroepen: dinsdag 19 juli van 10.30 tot 12.00 uur; zesrondige toernooien: maandag 18 juli van 11.30 tot 12.30 uur, Vierkampen maandag 25 juli van 11.30 tot 12.30 uur

Inschrijven

U kunt zich inschrijven door de onderstaande bon (of een kopie daarvan) in te sturen naar Bondsbureau KNSB, Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem, of via de internetsite http://onk.schaakbond.nl. De inschrijving dient vergezeld te gaan van gelijktijdige overmaking van het inschrijfgeld op rekening 31.36.20.512 t.n.v. Open Schaakkampioenschap 2011 te Dieren. Er wordt geen bevestiging van deelname

verzonden, deelnemerslijsten worden ruim te voren gepubliceerd op http://onk.schaakbond.nl

Sluiting inschrijving: donderdag 14 juli, daarna is aanmelding aan de zaal mogelijk zolang er plaats is.

Huisvesting

Voor de deelnemers aan het toernooi is een camping ingericht op het Sportpark 'Het Nieuwland', ook voor caravans. Er is geen verhuur van tenten of caravans. Voor deze camping is reservering vooraf niet mogelijk. De kosten zijn € 5,­ per persoon per nacht aangevuld met € 5,­ per tent/caravan per nacht.

Overige adressen voor overnachting zijn te verkrijgen via http://www.vvvarnhemnijmegen.nl/thema/overnachten

Nevenactiviteiten

Vele nevenactiviteiten zoals een doorgeefschaaktoernooi (donderdag), een snelschaaktoernooi (vrijdag) en voetbaltoernooi (maandag).

Voor alle nevenactiviteiten geldt: aanmelding ter plaatse.

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 118 • no.2 • april 2011

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Merijn van Delft

Gert Devreese

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Telefoon: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E­mail: schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning

volgende nummer: week 26 2011

Sluiting kopij: 30 mei 2011

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E­mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & lay-out:

Schaaktechniek

Voorloper

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk:

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385­8807

Voorpagina:

Het Batavia-toernooi is een klein juweel

Breinschaak Schaakspellen

In zijn boek Wij zijn ons brein houdt Dick Swaab zich onder andere bezig met de vraag of sporten gezond is. Je kunt zijn mening samenvatten in de zin ‘Hoe hoger de stofwisseling van het lichaam, hoe korter de levensduur. Dat klopt met de waarneming dat topsporters in Harvard korter leefden.’

Gelukkig voor ons schakers heeft Swaab ook een positieve boodschap. Volgens hem kent het lichaam één orgaan waarvoor het omgekeerde geldt, namelijk de hersenen.

‘Hoe groter en actiever de hersenen zijn, hoe langer de levensduur’, schrijft hij. Stimulering van de hersenen door nieuwe informatie toe te voegen leidt tot een grotere omvang. En dus trekt Swaab een logische conclusie. ‘Het lijkt daarom een stuk gezonder, als je het tenminste leuk vindt, om naar topsport te kijken, dan het zelf te beoefenen. En als je toch absoluut aan sport wilt doen, dan kun je wellicht het beste gaan schaken.’

Kegelschaakspel

Margreet Wevers van www.schaakkunst.nl heeft een bijzonder schaakspel ontworpen in de vorm van kegels. De aanleiding was een verzoek van Joey Bos, die met vijftien anderen in de jaarclub Kegel van de Leidse studentenvereniging Minerva zit. Bos vroeg aan Wevers of zij een schaakspel kon ontwerpen en daarvan zestien stuks zou willen maken. Ieder lid van Kegel krijgt namelijk op zijn 21e verjaardag een cadeau en een schaakspel leek Joey Bos een geschenk voor

het leven. Een schaakspel met stukken in de vorm van kegels moest het zijn. Dat was in de zomer van 2009. Het bleek het begin van een lange periode van denken, proberen, mislukken en uiteindelijk slagen. Eind 2009 waren de prototypes van gedraaid perenhout klaar. Samen met Joey Bos en Michiel Houtdijk van JC Kegel werden de uiteindelijke ontwerpen en kleuren vastgesteld. Daarna kon de productie beginnen. Houtdraaierij Jansen uit Rheden maakte de

Geachte redactie,

In het februarinummer van Schaakmagazine staat onder meer het artikel ‘Historierijke simultaan’, waarin voortdurend wordt gesproken over 'schaakspelen " met een (1) letter l, als zijnde het meervoud van ‘schaakspel’. Nu is volgens mij het schaakspel waarover gesproken wordt de fysieke eenheid van het bord en de bijbehorende stukken. De meervoudsvorm moet in dit geval ‘schaakspellen’ zijn en niet ‘schaakspelen’. Zie ook de Dikke van Dale.

P. Loerts, Dieren

U hebt gelijk (red).

stukken en Margreet Wevers sloeg aan het schuren en lakken. Vervolgens kwam er een bandje om, werden de stukken verzwaard en voorzien van een viltje. “Alle stukken gaan zeker twintig keer door mijn handen”, zegt ze. Het resultaat mag er wezen, zoals de foto laat zien. De eerste vijf sets spelen werden in maart 2010 met Spaanse schaakborden en chique kistjes aan de studenten geleverd. De heren vonden het prachtig!

Joop van Oosterom erelid van de KNSB

Tijdens het twintigste en laatste Ambertoernooi in Monaco is Joop van Oosterom tot erelid van de KNSB benoemd. Bestuurslid Jan Stomphorst reikte hem de aan het erelidmaatschap verbonden speld uit. De KNSB onderscheidde Van Oosterom vanwege zijn grote verdiensten voor de Nederlandse schaaksport.

Van Oosterom sponsorde de schaakclubs Volmac Rotterdam en HSG die samen vele nationale titels veroverden. Daarnaast was hij de geldschieter van tien ontmoetingen tussen schakende dames en veteranen, vijf NH Hoteles toernooien en twintig Ambertoernooien. Ook organiseerde hij tweekampen voor Jeroen Piket en ondersteunde hij de zusjes Polgar. Na afloop van het afgelopen Amber­toenooi heeft Joop van Oosterom zich uit de schaakwereld teruggetrokken.

Het laatste Amber­toernooi werd gewonnen door Aronian, voor Carlsen en Anand. Anish Giri werd laatste.

Kinderschaaktafel

Heeft u ook altijd medelijden met uw kinderen die op veel te hoge tafels hun partij moeten spelen? Dan is de kinderschaaktafel van schaakkunst misschien iets voor u. Na hun lichtgevende design schaaktafels en de mozaïeken schaaktafels, waarmee je toch wel voorzichtig moet omgaan, heeft schaakkunst nu iets ontworpen dat tegen een stootje kan. De glazen bovenkant is in dit ontwerp vervangen door een houten schaakbord. Wel bevat de tafel de vertrouwde lamp en aan de zijkanten zit opalescent (tiffany) glas. De tafel is dus lichtgevend. Kinderen kunnen er prima mee uit de voeten. Zie ook www.schaakkunst.nl.

Op de website van SMB (Nijmegen) is een leuke column te lezen. Bijna wekelijks filosoferen de schrijvers Cas Aubel en Frans Drummen over allerlei aspecten van het schaakspel. Het zijn luchtige stukken met een licht filosofische inslag. De auteurs begonnen in maart 2010 en hebben intussen de vijftigste aflevering bereikt. Kunstenaar Frans Drummen zorgt ook voor de illustraties, waarvan hier een voorbeeld. De stukken gaan over zaken als het wezen van de pion, kledingscodes van schakende mannen, de gebeurtenissen onder de tafel, het drinkpatroon van de schaker. Een kijkje op www.smb.nl en dan doorklikken naar schaakbeeld is beslist de moeite waard.

Grootmeestertoernooi Batavia prooi voor Hertneck

Het mooie van schaken is dat je het altijd en overal kunt doen: thuis, op school, op straat, in het park, onderweg en op reis. Het enige dat je nodig hebt is een tegenstander van ongeveer gelijk niveau, maar dat is bijvoorbeeld op internet nooit een probleem. Schaakevenementen krijgen een extra dimensie als ze plaatsvinden op een bijzondere locatie, zoals een mooi oud theater. Het ultieme voorbeeld is het festival in januari, waarbij Wijk aan Zee wekenlang tot een echt schaakdorp wordt getransformeerd. Momenteel één van de mooiste locaties voor een complete schaakbeleving is Café Batavia 1920 in hartje Amsterdam, pal tegenover het Centraal Station.

Er zijn inmiddels drie schaakclubs die dingen doen in Batavia. SOPSWEPS speelt er zijn thuiswedstrijden, Fischer Z speelt er tevens zijn interne competitie en Parkwijk heeft er één keer per maand zijn activiteit, die uiteenloopt van lezingen tot snelschaken. Café Batavia heeft de bijzondere kwaliteit dat je je er meteen thuis voelt. Het is ruim opgezet, goed verzorgd, maar tegelijkertijd ouderwets gezellig met flair. Als Apeldoorner herinnert het me aan het opgeknapte Art-Café Sam Sam Je kunt er rustig een theetje drinken en een krantje lezen, ze hebben een uitstekende keuken, je kunt een biertje drinken aan de bar en live partijen volgen op de monitor. Na afloop van de partijen komen de spelers uit de speelzaal naar het bargedeelte om hun partijen omringd door het publiek te analyseren. Door de logistiek geniale ligging vinden mensen makkelijk hun weg naar Batavia.

Van 18 tot 27 februari vond het 3e Batavia Grolsch toernooi plaats. De eerste twee edities waren meestertoernooien, dit keer voor het eerst een grootmeestertoernooi. Daarmee ging een oude wens van Batavia eigenaar Peter Tames in vervulling. Zes Nederlandse en één

Belgisch IM hadden door de deelname van drie buitenlandse GM's de mogelijkheid voor een GM norm te spelen, die lag op 6½ punt uit 9 partijen. Internationaal gezien heb je vaak te maken met krappe toernooischema's, dubbele rondes en wisselende aanvangstijdstippen. Café Batavia past mooi in de Nederlandse traditie van een professioneel toernooischema: negen partijen in tien dagen en op alle dagen aanvang 14:00 uur.

Last minute

Circa 24 uur voor aanvang van het toernooi kreeg de organisatie opeens te maken met een flinke tegenslag: grootmeester Dibyendu Barua uit India was op weg naar het vliegveld onwel geworden, moest naar het ziekenhuis en mocht van zijn arts niet vliegen. Er werd razendsnel actie ondernomen en dankzij moderne communicatiemiddelen werd er binnen no time een vervangende grootmeester gevonden. Gerald Hertneck uit München, voormalig top 50 speler van de wereld en parttime in dienst van de stad München, vertrok onmiddellijk van zijn werk naar huis: douchen, spullen pakken en de eerstvolgende trein naar Amsterdam. De volgende dag

zat hij als eerste ontspannen met een bak koffie in Batavia. Zijn eerste rondepartij tegen onze nationale schaakkunstenaar Manuel Bosboom was een enorm spektakelstuk en was meteen bepalend voor het verdere toernooiverloop.

Hertneck - Bosboom

Ronde 1

1. d4 g6 2. c4 Lg7 3. Pc3 c6!?

3. .. d6 is normaal.

4. e4 a6!?

De ongebruikelijke combinatie van c6 en a6 trof de dag erna geen fortuinlijker lot: 1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pc3 g6 4. h3 Lg7 5. Pf3 a6 6. Lf4 Db6 7. exd5 Dxb2 8. Ld2 Pf6?? 9. Pa4 Da3 10. Pb6 en zwart verliest grof materiaal, Van Delft ­ Bosboom, ronde 2. 5. Le3 b5 6. h4!?

Wit neemt hier mogelijkerwijs teveel hooi op de vork. Als de witte pion nog op c2 had gestaan was het in ieder geval wel een goed plan geweest.

6. .. h5 7. Pf3 Pf6 8. Db3 0–0 9. a4 Da5 10. Ld2?

Wit raakt de draad kwijt. 10. e5 Pg4 11. Ld2 b4 12. Pe4 lijkt een betere versie, maar na het verrassende pionoffer 12. .. c5! 13. Pxc5 Pc6 wordt het toch weer spannend.

10. .. b4 11. Pd1 c5 12. Ld3 12. dxc5 Pc6 is goed voor zwart. 12. .. cxd4!

Vanuit de caféruimte werden de partijen vol spanning gevolgd.

Zwart heeft inmiddels de betere pionnenstructuur en meer harmonie in zijn stelling.

13. Lxb4

13. Pxd4 Db6! is ook beter voor zwart.

13. .. Db6 14. a5 Db7 15. Pd2 Lh6!

Wat nu volgt is een tactische fase waarin Bosboom een gewonnen stelling behoudt, maar Hertneck net niet omvalt. 16. Da3 d6 17. Pf3 Pxe4 18. 0–0 Lg7 19. Te1 Lf5 20. Pg5 Pc6

20. .. Pxg5! 21. Lxf5 Pf3+ 22. gxf3 gxf5 geeft zwart een gewonnen stelling zonder noemenswaardige complicaties.

21. Lxe4 Lxe4 22. Lxd6! Enige kans op verwarring. 22. .. Lxg2!

De counter­desperado.

23. Lc5 Pe5 24. Dg3 Lh1?

24. .. Pf3+! 25. Pxf3 Lxf3 was sterk geweest, want na het voor de hand liggende 26. Txe7 heeft zwart de mokerslag 26. .. Tfe8! vanwege het elegante matje op h1.

25. Lxd4 Pd3 26. Lxg7 Pxe1 27. Lxf8 Pc2 28. Lh6 Pxa1 29. Pe3?

De chaos was compleet en wit was weer helemaal terug in de partij, maar deze natuurlijke zet blijkt een fout te zijn. Na 29. f3 blijft het razend gecompliceerd.

29. .. f6 30. Pe6 De4 31. Pd5 Lf3

De coole hergroepering 31. .. Db1+ 32. Kh2 Le4! wint overtuigend voor zwart.

32. Kh2

32. .. Dxe6?? Een vreselijk geval van schaakblindheid. 32. .. Kf7 wint nog altijd. 33. Dxg6+, 1–0

Manuel kwam deze tegenslag niet te boven en verloor een aantal partijen zeer snel. Hertneck kreeg vleugels en won er daarna meteen nog een paar (zie bijvoorbeeld de rubriek 'De lezer aan zet' elders in dit magazine), nam vervolgens gas terug en freewheelde naar de toernooizege.

In zijn kielzog waren met name onze toptalenten Robin van Kampen en Benjamin Bok en de sympathieke Belg Bart Michiels nog lang in de race voor een grootmeesternorm. Het deelnemersveld bleek echter dermate aan elkaar gewaagd dat een norm er uiteindelijk niet inzat. In de voorlaatste ronde kwam geen van drie tot winst en daarmee waren de kansen verkeken. De nul van Van Kampen tegen Bok in de eerste ronde brak hem uiteindelijk op.

Van Kampen - Bok Ronde 1

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 f5!? Het Jänisch Gambiet is de laatste jaren weer populair geworden.

4. d3!?

De hoofdvariant is 4. Pc3.

4. .. fxe4 5. dxe4 Pf6 6. 0–0 d6

6. .. Lc5 7. Dd3!? met het idee Dc4 is in Nederland bekend door de partijen van Arthur van de Oudeweetering.

7. Pc3 a6!?

Hiermee komen we op vrijwel onbekend terrein. 7. .. Le7 is gebruikelijk.

8. Lc4 Lg4 9. h3 Lh5 10. Le2 Lg6 11. Ph4 Lf7 12. Pf5 Dd7

13. Lg5 0–0–0!

Dit houdt een pionoffer in, waarna de stelling voor beide partijen gevaarlijk wordt. 14. Lxf6 gxf6 15. Pd5 Le6 16. Pxf6 Df7 17. Pd5 Lxf5 18. exf5 Kb8 19. Pe3

Na 19. c3!? Dxf5 is de strijd volledig open.

19. .. d5 20. Lf3?

Dit verliest kostbare tijd. Beter direct 20.Lh5. 20. .. e4 21. Lh5 Df6

22. Pxd5?

En dit gaat te ver. Redelijk taai is 22. c3.

22. .. Dxf5 23. c4

Wit heeft zijn pluspion geconsolideerd, maar in stellingen met ongelijke lopers (en ook nog eens tegengestelde rokades), is activiteit belangrijker dan materiaal.

23. .. Tg8!

Na deze rustige aanvalszet is er al geen houden meer aan.

24. Kh1 Ld6 25. Lg4 De5 26. g3 h5 27. Lxh5

En nu mag zwart het mooi afmaken:

27. .. Txg3! 28. fxg3 Dxg3

Opgegeven, want na 29. De2 Dxh3+ 30. Kg1 Tg8+ gaat het mat. (0–1)

Benjamin speelde zelf iets te wisselvallig voor een grootmeesternorm, maar was met acht beslissingen en slechts één remise wel één van topattracties van het toernooi en een belofte voor de toekomst. In de topper tegen Hertneck ging het mis.

Bok - Hertneck Ronde 4

We komen erin na twintig zetten, de opening is geen succes geweest voor zwart. 21. Pd5

Nauwkeuriger lijkt direct 21. Lc3! omdat 21. .. Pd7 nu faalt op 22. b5 met stukwinst. 21. .. De6 22. Lc3 Pd7 23. c5 Een verplichtende zet, omdat

Na afloop van zijn dramatische nederlaag hief Manuel Bosboom (r) toch het glas met Gerald Hertneck.

het veld b5 verzwakt. Wellicht was even rustig 23. Lf1 hier op zijn plaats.

23. .. Pd8 24. Ld2 Lb5 Hier lijkt zwart weer terug in de partij.

25. Lc4 De8 26. Lg5 Pc6? Meteen 26. .. h6 had gemoeten. 27. Ted1?

Het sterke positionele kwaliteitsoffer 27. Txa4! Lxa4 28. Dxa4 had mooi spel opgeleverd. 27. .. h6 28. Le3 Kh7 29. Kg2 Pd4?

Na het sterke 29. .. Pf6! moet wit zich over de dekking van b4 gaan ontfermen.

30. Pxd4 exd4 31. Lxb5?

Zwart een gedekte vrijpion geven is een moedige, maar ook onpraktische beslissing. Na 31. Lxd4 Lxc4 32. Dxc4 Dxe4+ 33. f3 Pe5 34. fxe4 Pxc4 staat het ongeveer gelijk.

31. .. axb5 32. Lxd4 c6 33. Lxg7 Kxg7 34. Pe3 Pf6 35. Dc3! Scherp gezien van Bok. 35. .. Td8

35. .. Dxe4+ faalt namelijk op 36. f3.

45. Dd4 Ta7 46. gxf5 gxf5 47. Dd8+ De8 48. Dh4 Dg6 49. Ke2 Td7 50. Kf3 Td2!

Wint grof materiaal.

51. Txa2 Txa2 52. Dd8+ De8

53. Dxe8+ Kxe8

De stofwolken zijn opgetrok ken. Wit speelde nog een aan tal zetten door, maar het mocht niet baten:

54. Pxf5 Pc3 55. Pd4 Td2 56. Ke3 Txd4 57. Kxd4 Pd5 58. e6 Pxb4 59. Ke5 Ke7 60. Kf5, 0–1

Wat betreft mijn eigen toer nooi had ik allerlei mooie voor nemens, maar na verliespartij en in de derde en vierde ronde ben ik overgegaan op (terug gevallen in?) ijskoud resultaat schaak inclusief een paar korte remises. Typerend voor beide spelers was de volgende partij.

Van Delft - Kleijn

Ronde 6

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Le7 8. Df3 Dc7 9. 0–0–0 Pbd7 10. g4 h6

10. .. b5 is de hoofdvariant.

11. Lxf6 Lxf6 12. h4 Db6 13. Pb3 Pc5??

Christov is een sterke jonge IM, maar zijn openingsvoorbereiding liet dit toernooi te wensen over. Met de tekstzet komt zwart direct in de problemen. Ik kende alleen 13. .. Dc7. 14. Pxc5 Dxc5 15. e5 dxe5 16. Pe4 Dc7 17. Pd6+

Geen slechte beslissing, maar

36. e5?

Maar met deze zet dreigt wit zijn compensatie te verliezen omdat de lange diagonaal wordt gesloten. 36. f3 was de aangewezen zet met een spannend dynamisch evenwicht.

36. .. Pe4!

Met tempowinst.

37. Db2 De6

37. .. Txd1! 38. Txd1 Td8 was nog rechtlijniger geweest.

38. f3 Pg5 39. f4 a3!

Alert gespeeld van Hertneck, de witte stukken raken overbelast.

40. De2

Bijvoorbeeld 40. Txa3 Dh3+ 41. Kh1 Txd1+ 42. Pxd1 Df1 mat.

40. .. Pe4 41. Td3 a2 42. Kf3 Txd3 43. Dxd3 f5 44. g4 Kf8

17. Pxf6+! gxf6 18. fxe5 Dxe5 (18. .. fxe5 19. Df6!) 19. Kb1! geeft wit ook sterke aanval voor de pion.

17. .. Kf8 18. g5

18. Da3! Kg8 (op 18. .. Le7 komt gewoon 19. fxe5) 19. Pe8! De7

20. Pxf6+ Dxf6 21. fxe5 Df4+ 22. Kb1 geeft wit wederom mooi spel, vergelijkbaar met de vorige variant. 18. fxe5 Lxe5 19. Pxf7 werkt echter niet vanwege 19. .. Lf4+.

18. .. e4!

De enige zet om in de partij te blijven, anders gaat wit er dwars doorheen.

19. Dxe4 Le7

20. Pxc8?!

De tijd begon inmiddels te dringen en ik had niet het gevoel dat ik tot dusverre doortastend bezig was. Ik zag het niet meer en bood hier remise aan.

a) Correct was 20. Pc4! Ld7 21. Txd7! Deze had ik gemist. 21. .. Dxd7 22. Pb6 De8 23. Pxa8 Dxa8 24. g6 Dc8 Dit blijkt zelfs al een keer voorgekomen te zijn in de partij Kozhuharov ­ Ljangov, Plovdiv 2004. Hier geeft 25. gxf7! wit duidelijk voordeel. Een lange voorbeeldvariant: 25. .. Dc6 26. Dxc6 bxc6 27. Lxa6 Ld6 28. f5 exf5 29. Lc4 g6 30. h5 g5 31. Te1 Kg7 32. Te8 Tf8 33. Kd2 f4 34. Ke2 g4 35. Te6 en wit wint.

b) 20. Pxc8 Txc8 21. Ld3 (21.Lg2 was ik van plan.) 21. .. Dc6 22. De1 hxg5 23. fxg5 moet natuurlijk ook nog steeds beter zijn voor wit.

c) Het spectaculaire stukoffer 20. Pxf7 heeft me ook nog veel tijd gekost. Je weet het maar

nooit in die 6. Lg5 Najdorf, soms is zoiets juist de enige weg om concreet wat te bereiken. Hier blijkt het dubieus te zijn. ½–½

Geen grootmeesternorm dit toernooi dus, maar zoals gezegd bestaat het toernooi uit meer dan alleen enen en nullen en als evenement was het wederom een doorslaand succes. Het enige schoonheidsfoutje was het ontbreken van een toernooisite, maar in het etmaal tussen de tweede en derde ronde wist Peter Doggers (bekend van www.chessvibes. com) er een prachtige toernooisite uit te knallen en daarmee was ook dat verholpen. Op deze toernooisite vindt je nog meer verhalen, partijfragmenten en leuke foto's: http://batavia1920.nl/chess2011.

Eindstand:

1. Hertneck 6½

2. Van Kampen 6

3. Bok, Michiels 5½

5. Murshed, Van Delft 4½

7. Kleijn 4

8. Thipsay, Bosboom 3. 10. Ris 2½

Robin van Kampen (l) won van uw verslaggever.

Kampioenschappen op komst

Nederlandse kampioenschappen in Boxtel

Het NK schaken Algemeen en Vrouwen wordt van 25 juni tot met 5 juli 2011 in het MBOvakcollege SintLucas te Boxtel gehouden. De mannen spelen een tienkamp, de vrouwen bestrijden elkaar in een dubbelrondige zeskamp. De opening van het toernooi vindt plaats op 25 juni, de eerste ronde wordt gespeeld op zondag 26 juni. De mannen hebben op 1 juli een vrije dag.

Tweevoudig kampioen Ivan Sokolov maakt zijn rentree in het kampioenschap. Daarnaast zullen onder andere Erwin l’Ami en Anish Giri van de partij zijn. De volledige deelnemerslijsten zijn te vinden op de website.

Bestuurslid Topschaak van de KNSB, Jan Stomphorst, is blij met SintLucas als speellocatie. “Het vakcollege SintLucas associeert zich graag met creativiteit. Gezien de sterke bezet­

ting en de bijzonder goede speelomstandigheden, kijk ik uit naar veel boeiende partijen die zowel voor het publiek in Boxtel als live via het internet voor iedereen te volgen zullen zijn.”

Walther Tibosch, voorzitter van het College van Bestuur van SintLucas realiseert zich dat het voor een (MBO) onderwijsorganisatie bijzonder is om het NK schaken zo uitgebreid te kunnen ondersteunen en onderdak te bieden. Parallellen tussen schaken en onderwijs zijn volgens de collegevoorzitter echter eenvoudig te trekken. “Studenten moeten net als schakers creatief en probleemoplossend kunnen denken om tot resultaat te komen. Probleemoplossend denken, vooruit denken is ook de uitdaging voor de SintLucas studenten die het NK ondersteunen met hun ontwerpen op het gebied van grafische vormgeving,

beeldschermvormgeving en met ‘event dressing’, de aankleding en styling van de ruimtes die voor het NK Schaken beschikbaar zijn.”

SintLucas in Boxtel zal naast de Nederlandse Kampioenschappen in samenwerking met de KNSB een scala aan nevenevenementen voor jeugd en volwassenen organiseren, waaronder het traditionele NK pastores, om het schaken in de volle breedte te stimuleren.

Het adres van SintLucas is Burgakker 17, 5280 AC Boxtel. Alle ronden beginnen om 13.30 uur, met uitzondering van de laatste ronde, die om 11.00 uur van start gaat.

Gedetailleerde informatie over de Nederlandse kampioenschappen is te vinden op http://nk.schaakbond.nl.

NOVA College NK Jeugdschaak 2011

Het NOVA College NK jeugdschaak wordt van zaterdag 30 april tot zondag 8 mei gespeeld in Haarlem. Plaats van handeling is het ROC Nova College, Zijlweg 203, 2015 CK Haarlem. Het NOVA College is de hoofdsponsor van het toernooi. Zowel bij de jeugd als bij de meisjes wordt gespeeld in drie categorieën: A, B en C. Alle groepen spelen negen ronden, meestal in de vorm van een Zwitsers toernooi.

Bij de A­jeugd verdedigt Lars Ootes (2363) zijn

titel. Hij heeft van de deelnemers ook de hoogste rating. Lisa Hortensius is bij de A­Meisjes de deelneemster met de hoogste rating: 2136.

Bij de B­Jeugd hebben zes deelnemers een rating van boven de 2100. De veertienjarige Roger Meng (FIDE 2189) voert het veld aan. Bij de B­Meisjes verdedigt de vijftienjarige Diana Dalemans haar titel (KNSB 1953). In C­groepen voeren de allerjongsten de lijsten aan. De pas elfjarige Jorden van Foreest (KNSB

Bilderbergtoernooi

Het Bilderbergtoernooi zal dit jaar worden gespeeld van 9 tot en met 15 juli. Plaats van handeling is traditiegetrouw Hotel De Bilderberg, Utrechtseweg 261, Oosterbeek.

Er zijn de volgende twee categorieën:

Seniorenkampioenschap, 9-15 juli. Vrije inschrijving voor KNSB­leden met een rating van 1900 of hoger en geboren voor 1­1­1961. Zeven ronden Zwitsers.

De deelnemers aan het veteranenkampioenschap en het seniorenkampioenschap zijn

ondergebracht in één groep. Veteranenkampioen is de hoogst eindigende veteraan in dit toernooi die is geboren voor 1­1­1951.

Seniorentoernooi, 11-15 juli. Vrije inschrijving voor iedereen die is geboren voor 1­11961. Vijf ronden Zwitsers.

Kosten KNSB-leden en mensen die in het buitenland wonen: € 40,­ voor alle toernooien.

Niet leden betalen € 45,­

2073) is nog een D­speler maar heeft ook bij de C­Jeugd al de hoogste rating. Hetzelfde geldt voor Anna Maja Kazarian (KNSB 1750), met haar elf jaar en twee maanden nog iets jonger dan Jorden, die de hoogste rating bij de Meisjes C heeft.

Gedetailleerde informatie over de Nederlandse jeugdkampioenschappen is te vinden op http://nkjeugd.schaakbond.nl.

Aanmelden: H. Kuiphof, Elzenpas 14, 6666 HE Heteren, tel: 026­4722087. Inschrijfgeld overmaken op giro 6798451 t.n.v. de Stichting Seniorenschaaktoernooi te Oosterbeek.

De aanmelding sluit op 18 juni 2011.

Inlichtingen: H. Kuiphof (026­4722087), A. Marks (026­3337473) en F.G. Maas (010­4358192).

E­mail: info@seniorentoernooi.nl, internet: www.seniorentoernooi.nl

KNSB Internetschaak

Na enige aarzeling vanwege de vermeende bedreiging voor het verenigingsleven, omarmde de KNSB het internetschaak. Nu is er een zaterdagavondcompetitie en een clubcompetitie, zijn er Challenges en een NK voor middelbare scholieren, wordt het internet volop ingezet voor schaaktrainingen en vindt in de week van 13 juni het NK internetschaak plaats.

Elke tweede zaterdagavond organiseert de KNSB een internettoernooi voor KNSB­leden met een Playchess account. Kandidaat internet meester Peter Bolwerk speelde 23 toernooien en voert de ranglijst aan. Bolwerk woont in Duitsland en kan naast een fulltime baan en competitiewedstrijden voor ESGOO en Münster geen hele zaterdag vrij maken voor een snelschaaktoernooi.

Bolwerk: “Het snelschaken op internet is een prima manier om openingsideeën op te doen en om techniek en tactiek bij te houden. De eerste twee plaatsen van het KNSB­toernooi geven recht op deelname aan het NK internetschaak, een extra reden om mee te doen. Bovendien is het leuk om na afloop van de partij te chatten met de tegenstander.”

Bolwerk vindt het jammer dat er niet meer schakers meedoen aan de toernooien. Ook spreekt de kandidaatstitel hem niet zo aan: “De puntentelling zou anders kunnen en het kandidaatsschap kan wat mij betreft worden overgeslagen. Verder zou je meer sterke spelers kunnen aantrekken met geldprijzen, maar dat moet natuurlijk wel financieel haalbaar zijn.”

Internetstrategie

Voor Mark van der Werf, directeur van het bondsbureau, is dat onderdeel van de KNSB internetstrategie: “Je moet bedenken wat je wilt bereiken tegen welke kosten. Willen we op Facebook, gaan we twitteren en moet er een KNSB­app komen? Een kerntaak van de KNSB is het organiseren van competities, door de samenwerking met Chessbase kun­

nen we dat op internet met een Nederlandstalig platform binnen Playchess bieden.”

Van der Werf heeft begrip voor verenigingen die vrezen dat hun clubavond door de opkomst van internetschaak nog verder onder druk komt te staan. “Maar het internet zal niet verdwijnen en als je teveel in bedreigingen denkt, zie je de kansen over het hoofd.” Volgens Van der Werf kan het internetschaak een extra activiteit zijn om leden vast te houden en kun je er nieuwe leden mee bereiken.

Charlois Europoort en De Pion Roosendaal zijn verenigingen die deze kansen pakken. Hans van Calmthout van Charlois: “Vorig voorjaar zijn we op Playchess gestart met een wekelijks snelschaaktoernooi. Het speeltempo was 3 minuten p.p.p.p. + 3 seconden toegevoegde tijd­per­zet, net als bij de KNSB zaterdagavondtoernooien. Omdat het toernooi leiden, een klassement opmaken, het analyseren en een verslag schrijven best een hoop energie vergt, heb ik Charles Kuijpers van De Pion gevraagd als medeorganisator. We hadden 77 deelnemers, van 1300tot meesterklasseniveau.”

Snel

Bart von Meijenfeldt, winnaar van dit 3+3 toernooi, is lid van HMC Den Bosch en speelt vaker ‘online potjes’. “Ik vind een wekelijks toernooitje wel leuk. Bovendien kon je schaakboeken winnen!”. Voordeel van internetschaak is volgens Von Meijenfeldt dat het vanaf huis kan, “snel even tussen­

door en wanneer je het niet al te druk hebt, met tentamens of zo”.

De geringe bedenktijd is voor Von Meijenfeldt geen probleem: “Drie minuten is bij internetschaak wel meer dan bij gewoon schaak. Het bord is heel overzichtelijk, je kunt sneller je zet uitvoeren, je kunt je zet alvast klaarzetten als de ander denkt en je hoeft geen klok in te drukken. Met die drie seconden erbij per zet zou je niet door je vlag hoeven te gaan.”

Clubcompetitie

KNSB wedstrijdleider Koos Stolk deelt die ervaring: “Achter een computerscherm verveel je je eerder. Je hebt echt geen zin om tien minuten op de zet van je tegenstander te wachten! Toch hoor ik vooral van oudere schakers dat ze liever wat meer bedenktijd hebben. In de KNSB clubcompetitie voor viertallen speelt elke deelnemer vier partijen van 15 minuten in een all­playall variant. Er doen dertien teams mee, in drie finalepoules. Vorig jaar won BSG Bussum.”

De internetcompetitie blijft een extraatje. Stolk: “Ik speelde met de gedachte om van de KNSB­beker een internetcompetitie te maken, dan kon ik Goes eens tegen Groningen indelen. Gezien de afstand is dat op een doordeweekse avond alleen via internet te doen. Maar ik denk dat er nog niet genoeg animo voor is, voorlopig blijven we deze knock­out competitie in (sterkere en zwakkere) regio’s met bord en stukken spelen.”

Op 2 april werd in het Cygnus Gymnasium in Amsterdam het KNSB-internetschaak gedemonstreerd.

Vals spel

Een risico bij het internetschaak is dat bepaalde personen ‘advies inwinnen’, bij voorkeur van een schaakprogramma. Stolk: “Alle deelnemers aan onze toernooien hebben een Playchess account en zijn dus geregistreerd. Als iemand met een rating van 1400 steeds van de sterkste spelers wint, trekt dat wel de aandacht. Of als iemand voor elke zet evenveel tijd gebruikt, in een eenvoudige of gecompliceerde stelling. Dat wijst op gebruik van een schaakengine. Als dat op dezelfde PC is en je wisselt tussen de schermen, wordt het opgemerkt. Je krijgt een geautomatiseerde waarschuwing via het chat­scherm. We laten de partijen ook door Chessbase controleren, ze worden dan vergeleken met de bekendste schaakprogramma’s.”

Stolk: “Je kunt natuurlijk ook op een andere computer kijken, maar dat kost minimaal vijf seconden. Als je meer bedenktijd hebt, is het makkelijker om fraude te plegen. Maar de pakkans is hoog en er staan geen grote bedragen op het spel. Als dat wel zo is, wordt er onder toezicht gespeeld, zoals bij het NK internetschaak. De zestien finalisten krijgen een arbiter aan huis.”

Middelbare scholieren

De KNSB heeft nu zo’n 1500 internetleden, waarvan de meesten ook bij een vereniging schaken. Mark van der Werf: “We streven naar 3200 internetleden in 2014, waarvan 800 niet clubleden. Na de introductie van de

internetactiviteiten stond de teller snel op 1000 leden, maar we zien dat het wat afvlakt. Samen met verenigingen organiseren we evenementen om leden binnen te halen en vast te houden. We richten ons vooral op de jeugd. We zien al jaren dat er op de basisschool veel wordt geschaakt, maar dat jongeren afhaken zodra ze naar de middelbare school gaan. We willen het internet inzetten als vangnet.”

Aan de eerste kwalificatietoernooien voor het internet NK voortgezet onderwijs deden vijftig leerlingen mee van twintig scholen. Eric van Breugel, KNSB beleidsmedewerker breedteschaak: “Als meer scholen vanuit een computerlokaal in teams gaan meedoen, kan het veel groter worden. Je hebt in elk geval de IT­specialist binnen de school nodig, om te helpen bij het inloggen op Playchess. We moeten echt naar de scholen toe, om te laten zien hoe het werkt en wat je ermee kunt. Dat doen we bijvoorbeeld met de Schaak Challenges.”

Aan de eerste Challenge, in Goes, deden 170 scholieren mee, daarvan hebben er acht een internetaccount aangevraagd en zijn er zes lid geworden van de organiserende club. Het VAS in Amsterdam organiseerde op 2 april de meest recente Challenge. Dankzij sponsor Slim.nl, verkoper van educatieve software, kon er een ‘coole’ Playchess room worden ingericht. Ook vertelde Anish Giri (die voor een foto bord en stukken moest kopen, hij had ze niet in huis) over zijn ervaringen met internetschaak. Van Breugel: “Het is vervolgens aan de vereniging om de leden te werven en ze activiteiten te bieden, dat kan naast de clubavond ook een Playchess­toernooi op internet of een internettraining zijn.”

Internettraining

Trainers Pascal Losekoot en Dolf Meijer zetten internet in bij de KNSB Stertrainingen voor de jeugd. Voordeel is het kunnen trainen op afstand, zonder reistijden, vanuit huis, op een zelfgekozen tijdstip. Meijer: “Het is een manier om in een uurtje toch heel wat te doen. Iedereen logt vanaf huis in en we zien allemaal hetzelfde schaakbord. Je kunt prima partijen bespreken.” Losekoot: “Of een stelling opzetten, bijvoorbeeld mat­in­1 opgaven. Je kunt pijlen trekken of een veld een kleur geven om iets uit te leggen.”

Voor individuele training is het internet eigenlijk het meest geschikt. Maar in kleine groepjes van vier tot zes personen gaat het ook. Losekoot: “Naast Playchess gebruiken we Skype om met elkaar te praten. Je kunt aan iemands stem horen of hij iets begrijpt of juist twijfelt, op zit te letten of niet... Ik gebruik geen webcam, dat vind ik te indringend.” De trainers zouden Playchess graag uitgebreid zien met de mogelijkheid om een stelling simultaan uit te spelen, met wit of zwart. Ook werkt Playchess alleen onder Windows, wat Mac ­gebruikers uitsluit.

Al werkt de combinatie met internet goed, er gaat toch niks boven het samenkomen voor een training. Losekoot: “Dan kun je de stukken voelen en iemand een knipoog geven als hij een goede zet doet. Ik geloof niet dat we in de toekomst alleen achter de computer schaken. Voetbal op een spelcomputer is leuk, maar iets totaal anders dan op het veld. Internetschaak zal groeien maar niet ten koste gaan van de clubs, het is juist een laagdrempelige manier om kennis te maken met het spel!”

Playchess uitproberen? Ga naar www.schaakbond.nl; Klik op internetschaak (helemaal rechts in de bovenste menubalk);

Klik op Informatie (tweede in de menubalk in de linkerkolom);

Daar vind je alle uitleg, om Playchess als gast uit te proberen: download het programma: Onderaan de pagina, klik op ‘Programma om te spelen op Playchess’; Kies uitvoeren en je wordt door het installatieprogramma geleid; Het icoontje Playchess.com verschijnt op je bureaublad, dubbelkikken en uitproberen maar!

Wil je de handleiding lezen, ga terug naar Informatie en klik op Handleiding Playchess.

Wil je zelf gaan schaken, word dan lid!:

Ga naar Informatie, klik op Lid worden;

Kies onderaan de pagina Ja, ik wil een jaarlidmaatschap aanvragen (15 euro voor KNSB leden) en vul het formulier in. Je hebt je lidmaatschapsnummer nodig (te vinden op SM of in de ratinglijst);

Binnen 3 werkdagen krijg je een inlogcode gemaild, kijk bij de Veelgestelde vragen als je hulp nodig hebt om daarmee je account aan te maken en te starten met spelen!

Open Nederlands Jeugdkampioenschap verhuist naar Borne

Het Open Nederlands Jeugd Kampioenschap schaken (ONJK) wordt dit jaar in Borne gehouden. Van 1 tot 6 augustus kan de jeugd meespelen in de 37ste editie van dit toernooi. Borne is de derde locatie in de twintig jaar dat het toernooi in Twente wordt gehouden.

Vorig jaar was onzekerheid ontstaan door het afhaken van de Universiteit Twente als hoofdsponsor. Daar werd het toernooi de laatste drie jaar gehouden. Een oproep van de organiserende stichting Caïssa leverde vele aanbiedingen op. Daaruit werd Borne

gekozen, sporthal ’t Wooldrik bleek aan alle eisen te voldoen. In hetzelfde complex is een zwembad aanwezig. Verder is op hetzelfde plein Kids city gevestigd. Net om de hoek ligt een pannenkoekenhuis. “Allemaal pluspunten”, zegt Wim Arns, voorzitter van de stichting Caïssa. “Borne is uitstekend te bereiken met het openbaar vervoer en zijn wij er als stichting in geslaagd voor de deelnemers leuke arrangementen te maken met de directe locaties eromheen.” Ook wordt er mogelijk een afspraak gemaakt met een camping.

Het toernooi wordt gespeeld in sporthallen ’t Wooldrik.

Amsterdam heeft weer een zomertoernooi

De Amsterdamse schaakliefhebber heeft er een paar jaar op moeten wachten, maar nu is er weer een open zomertoernooi. In samenwerking met sportcentrum Universum van de Universiteit van Amsterdam wordt in juli het Science Park Amsterdam Chess Tournament georganiseerd. Zoals de naam al doet vermoeden wordt er gespeeld op het Science Park in de wijk Watergraafsmeer. Het toernooi loopt van 9 tot 17 juli. Er wordt gespeeld in vier ratinggroepen. Toernooidirecteur Aart Strik hoopt op 300 deelnemers, onder wie meesters en grootmeesters.

Toekomst

Met de gemeente Borne zijn afspraken gemaakt over de komende drie jaar. Daarna zal bekeken worden of het toernooi langer in Borne kan blijven. Arns: “Wij hebben de volledige medewerking gekregen van de afdeling sportzaken, een evenementen stimuleringsfonds en de gemeente Borne. Zij willen vijf internationaal aanspreken sportevenementen naar Borne halen en daar is het ONJK er één van. Over de Young Masters ben ik nog niet zo positief. Er heeft zich nog geen nieuwe hoofdsponsor gemeld. We zijn actief op zoek naar een nieuwe, maar de markt is moeilijk. Het belangrijkst is dat het ONJK de komende drie jaar doorgaat.”

Op de website www.onjk.nl is uitgebreide informatie te vinden, inclusief de mogelijkheid om je in te schrijven.

Grubbenvorst zoekt wedstrijdboekjes

Schaakvereniging De Witte Dame uit Grubbenvorst organiseerde in de jaren 1974 tot en met 1985 twaalf jeugdtoernooien in de maand augustus. Ieder toernooi had een eigen wedstrijdboekje. Bart van Cleef is bezig de geschiedenis van De Witte Dame vast te leggen en op een CD ROM te zetten. Hij mist echter de wedstrijdboekjes van de jaren 1974, 1975, 1976, 1977 en 1978. Hij vraagt verenigingen die indertijd hebben meegedaan en nog over deze boekjes beschikken contact met hem op te nemen. Ook is hij op zoek naar foto’s. Bart van Cleef is te bereiken via bart.vancleef@kpnmail.nl.

Het aantrekkelijke van probleemschaak

Het is bekend dat maar een klein deel van de schakers regelmatig naar schaakproblemen kijkt. Als liefhebber van schaakproblemen zou ik het natuurlijk mooi vinden als dankzij deze rubriek dat deel gaat stijgen, maar ik heb in de loop der jaren ook geleerd dat je je tegen al te hoge verwachtingen op dit gebied moet wapenen. Het doel in partij en probleem is niet hetzelfde en dat leidt eigenlijk tot een totaal ander spel. Wie in problemen grote verwantschap met het spel in de partij zoekt, komt dan ook bedrogen uit. Misschien is die verkeerde insteek bij het bekijken van problemen vaak de oorzaak dat kwalificaties zoals ‘onrealistisch’, die ik dan graag corrigeer in ‘partij-onrealistisch’, vaak gebracht worden als een logische verklaring om de waarde van problemen te minimaliseren. Vreemd genoeg lijkt mij dit nu juist een van de aantrekkelijkste aspecten van probleemschaak: mooie mogelijkheden van het schaakspel, die in een partij nooit voor zullen komen, kunnen worden benut. Wie dat laatste interesseert kan aan schaakproblemen veel plezier beleven.

Natuurlijk is het logisch om in deze rubriek, meer dan in schaakprobleemtijdschriften, te kiezen voor problemen die over het algemeen door partijschakers aantrekkelijk gevonden worden, ook al is dat niet makkelijk in te schatten en is er natuurlijk smaakverschil.

Naar mijn inschatting doen de problemen van de Duitser Fritz Emil Giegold (1903­1978) het over het algemeen vrij goed.

Fritz Emil Giegold Schach-Echo 1970

Mat in drie

Dit is een typerend probleem voor zijn stijl: wit is veel sterker, maar het gevaar op pat is een probleem. Vaak is de oplossing, met een offer hier en daar, slim verborgen en dat is hier ook zo: 1. Pf1! exf1 2. Df8+! Kxf8 3. Pd7 mat. Grappig volgens velen denk ik, maar ik sluit niet uit dat anderen dit beoordelen als een probleem met magere inhoud.

Een verrassende eerste zet in een probleem heb ik altijd erg aantrekkelijk gevonden. Een van de eerste schaakproblemen die ik maakte was deze.

Dolf Wissmann

Friesch Dagblad 1981

Mat in drie

Bekend is het verhaal over hoe de beroemde Amerikaanse componist Sam Loyd ooit een clubgenoot, die had beweerd bij elk probleem onmiddellijk het mat­

gevende stuk aan te kunnen wijzen, een toontje lager liet zingen. Loyd zou onmiddellijk na de opmerking een briljante vijfzet (de ‘Excelsior’) gecomponeerd hebben en de vraag “Welk stuk geeft in deze stelling in ieder geval geen mat?” gesteld hebben. Waarna de persoon natuurlijk de pion had aangewezen, die even later met 5. bxa8D wel degelijk het mat zou voltrekken. Ik zal als probleemcomponist wel grote plannen gehad hebben, want met een kleine variatie op Loyd vroeg ik destijds op mijn club welke zet in bovenstaande stelling in ieder geval niet tot het mat in drie leidt. Ik denk nog steeds met genoegen terug aan wat er toen gebeurde: een sterke schaker pakte de witte loper van a1 en zwiepte het ding, met een gebaar die zinloosheid leek uit te beelden, naar de andere hoek. Het is mat op de derde zet na 1. Lh8! In twee varianten: 1. .. f1D/T 2. Dd5+ en de variant waar het om gaat: 1. .. h5 2. Da1! gevolgd door 3. P(x)e3 mat, 3. Da8 mat, of 3. Dg7 mat. Die laatste zet verklaart de sleutel.

In mijn probleem gebeurt in feite hetzelfde als in onderstaande beroemde driezet en deze was destijds dan ook de inspiratie.

Frank Healy

1e prijs British Chess Association 1861

De oplossing is 1. Th1!! met als pointe 1. .. L­~ 2. Db1! Lb5 3. Dg1 mat.

De laatste zou op de clubavond ingeleid kunnen worden met het verzoek om in deze stelling de allerslechtste zet voor wit te raden.

Milan R. Vukcevic 1e prijs Strate Gems 1998

Mat in drie

Mat in drie

Er moeten toch wel clubgenoten zijn die denken dat het geven van veld f1 aan de zwarte koning en daarnaast de dame drievoudig aanbieden, in twee gevallen ook nog met schaak, toch wel slecht genoeg moet zijn en dus op 1. Dh7!! stemmen. Die ogenschijnlijk idiote zet leidt tot het mat in drie en is dus in werkelijkheid de sterkste zet. De dreiging is 2. Th1+ Kxg2 3. De4 mat, waarbij de dame deels terugkeert. Het is wonderlijk dat voor zwart de drie slagzetten stuk voor stuk verzwakkingen blijken te zijn. Wit krijgt een goed veld voor de koning en kan de batterij op de onderste rij benutten: 1. .. Dxh7+ 2. Kc3!, 1. .. Lxh7+ 2. Kb3!, 1. .. Pxh7 2. Kd3!. Verder nog de bijvarianten 1. .. g6 2. Th1+ met 3. Db7 mat en 1. .. Pg6 2. Kc3!.

Naast de geweldige inhoud waardeer ik hoog dat het de componist ook nog gelukt is op een mooie ordelijke economi­

sche stelling uit te komen. Vukcevic (1937­2003) was dan ook niet de eerste de beste. Hij was een sterke schaker (FM) die voor Joegoslavië op de Olympiade heeft gespeeld en die na de periode als speler nog tot grotere hoogte steeg als componist (GM). Veel toernooien in het oplossen waren er in zijn jongere jaren nog niet, maar toen hij in 1981 naar het internationale congres voor schaakcompositie in Arnhem kwam, liet hij zien ook daarin een van de beste te zijn. Hij had ongetwijfeld als eerste een titel in alle drie genoemde disciplines kunnen halen, als hij na 1981 aan meer oplostoernooien had meegedaan. Hoe dan ook, hij heeft veel mooie problemen nagelaten en deze driezet is een van mijn favorieten.

Dolf Wissmann nieuwe medewerker probleemschaak

Met ingang van dit nummer schrijft Dolf Wissmann de probleemrubriek in Schaakmagazine Hij volgt Jouwert Turkstra op die in november vorig jaar overleed. Dolf Wissmann (46) leerde op zijn achtste schaken en speelt sindsdien bij schaakclub Emanuel Lasker in Sint Jacobi Parochie. Hij is niet erg actief als wedstrijdschaker, maar des te meer als oplosser van schaakproblemen. Al sinds zijn jeugd doet hij mee aan nationale en internationale oploswedstrijden. Zijn eerste toernooi, in 1981, was het Open Fries Oploskampioenschap, dat door Turkstra werd georganiseerd. In 1985 won hij dat toernooi voor de eerste maal. Daarna verliep zijn carrière

INFORMATIEF

als oplosser voorspoedig. In 1993 werd hij benoemd tot Internationaal Meester in het oplossen. In 2004 werd hij benoemd tot grootmeester in dezelfde discipline. Hij is tot nu toe de enige Nederlander die dit heeft gepresteerd.

Dolf Wissmann is elf keer Nederlands oploskampioen geworden, het laatst in maart van dit jaar. Internationaal waren zijn beste resultaten een derde plaats op het wereldkampioenschap van 2003 (Moskou) en het Europees kampioenschap van 2006 (Warschau).

De laatste tijd gaat het wat minder en zijn rating daalde van 2679 naar 2461 tegenwoordig. Die 2679 was goed voor een vijfde Dolf Wissmann verzorgt wekelijks een schaakrubriek voor het Friesch Dagblad. Welke weg hij met zijn rubriek in Schaakmagazine gaat inslaan legt hij zelf uit in zijn eerste bijdrage. (MbdW)

Eric van Reem

De digitale wereld van ... Alina l’Ami

Liefde is ... een website starten voor je schakende echtgenoot. Dat was het plan van de 25-jarige Roemeense damesgrootmeester Alina Motoc nadat ze vorige zomer met de Nederlandse grootmeester Erwin l’Ami in het huwelijk was getreden. Al snel schoten de gepromoveerde psychologe echter zoveel onderwerpen te binnen waarover ze wilde schrijven, dat het oorspronke-

lijke concept spoedig werd veranderd. Op één van de aardigste nieuwe schaakwebsites van het afgelopen jaar, www.alinalami.com, schrijft

Alina over schaken, psychologie, eindspelstudies en nog veel meer. Een aantal artikelen verschijnt inmiddels ook in het Nederlands op www.schaaksite.nl. En ja, ze schrijft ook over haar man.

De eigen website

“Ik ben een paar maanden na mijn bruiloft, in oktober 2010 begonnen met de website. De site heb ik helemaal alleen opgebouwd, ik had geen enkele ervaring met websites, HTML of programmeren. Ik ben gewoon begonnen, heb veel dingen geprobeerd en heb snel veel geleerd. Gelukkig heeft Erwin me altijd gesteund en aangemoedigd. Ondertussen vind ik het erg leuk om met de site bezig te zijn en het werk als schaakjournaliste bevalt me prima. Ik

ken veel spelers, speel natuurlijk ook nog zelf en schrijf graag over mijn ervaringen tijdens toernooien. Er is dus altijd wel iets waarover ik kan schrijven. Op mijn eigen site probeer ik zoveel mogelijk verschillende onderwerpen met elkaar te combineren. Schaken en psychologie, schaken en kunst enz. Ik schrijf graag en probeer de schaakwereld met een frisse blik te beschrijven. De foto’s die ik op de website plaats zijn technisch zeker niet perfect, maar ik probeer origineel te zijn. Ik heb geen zin dezelfde foto’s als andere fotografen te maken. Ik maak reclame voor mijn website via Twitter (@alinalami) en mijn Facebook pagina. Wanneer er een nieuw artikel op de site staat, twitter ik en schrijf een berichtje op Facebook “

Andere sites

“Net als bijna alle schakers bezoek ik vaak de bekendste nieuwssites als ChessBase,

ChessVibes, TWIC en ChessDom. Ik lees ook regelmatig Nederlandse schaaksites om de taal te leren. Ik ken ook een paar andere grootmeestersites: Anish Giri is net begonnen, de sites van Carlsen en Nakamura zijn niet slecht. Helaas zijn er maar weinig Roemeense schaaksites die ik aan kan raden. Schaken is niet zo populair in mijn geboorteland.”

Schaken is emotie

“Ik heb nog veel ideeën voor mijn site. Naar mijn smaak moet er veel meer over emoties in de schaakwereld worden geschreven. Waarom wordt meestal alleen de winnaar van een partij naar zijn mening gevraagd? Erwin verloor in Wijk na een vreselijke blunder tegen Carlsen. Niemand durfde te vragen hoe hij zich voelde na die nederlaag. Waarom niet? Wil het publiek niet weten hoe hij zich voelde na die partij? Meer emotie doet de schaakwereld goed. Daarover wil ik schrijven.”

In deze Voorloper:

Robin Lecomte

houdt het meest van offers

Partijen van Robin Aftrekaanval met Pd5

Jeugdkatern Schaakmagazine

Heel veel schoolschakers in Almere

Robin Lecomte

houdt het meest van offers

Hij is elf jaar. Al twee keer werd hij Nederlands kampioen! Bij de pupillendag, categorie F in Gouda in 2008 en bij het NK-E in Waalwijk in 2009. In 2009 haalde hij 5½ uit 9 bij het Europees kampioenschap in Italië. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Robin Lecomte.

Piet Peelen

Een vriendje ging ‘s avonds vrijwillig naar school voor zijn plezier! “Moet je doen, lekker schaken”. Na een paar weken wist Robin het ook: “Schaken is hartstikke leuk!”.

Leuke verrassing

De spelregels had zijn vader hem geleerd. Maar nu kreeg hij les van meester Jan Sijbesma met de stappenmethode. Al snel wist hij de eerste diploma’s te behalen. Toen zat hij in groep 4. Ook speelde Robin mee in het schoolteam. De schoolschaakvereniging Klim­Op won al 29 keer in Rotterdam! Op het NK scholen werd Robin tweede en derde. Vorig jaar won hij al zijn partijen! “Jan Sijbesma nam ons mee naar de Grand­Prix­toernooien in de RSB en erbuiten. Samen op stap lekker veel spelen. De Grand­Prix wist ik twee jaar geleden te

winnen. Bij de Groene Hartcup won ik dertien keer en verloor twee keer.” Bij de pupillendag in Gouda behoorde hij tot de favorieten bij de F­jes. “Ik werd zomaar Nederlands kampioen. Dat was een leuke verrassing!”

In 2009 was het Europees Kampioenschap in Italië. “Behalve schaken kon ik in zee zwemmen. Daar ben ik ook dol op. Met 4½ uit 6 had ik een superstart! Toen verloor ik er twee voordat ik weer won. Boris Friessen was mijn coach en het klikte. We hebben goed voorbereid en dat hielp!” Boris: ”Ik vond Robin erg talentvol en al ver met rekenen en blindschaken voor zijn leeftijd. Tactisch was hij erg sterk en ik moest met snelschaken al goed opletten tegen hem. Hij was erg enthousiast, leergierig en altijd vol zelfvertrouwen.

‘Ik ga winnen!’ zei hij voor elke partij.”

Afgelopen zomer speelde Robin in Nancy, Frankrijk, een open toernooi. “Ik werd tweede in de tweede groep en won 80 euro! Met trainen doe ik stap 5 extra en plus, maar ook al de zesde stap. Dat doe ik zelf. Sinds een jaar heb ik ook les van Harold van Dijk. Hij bespreekt mijn partijen en leert me nieuwe dingen.” Robin speelt graag rapidtoernooien. Tussen de ronden door zag ik hem fanatiek blitzen. Een èchte schaker!

Wat vindt hij leuk aan schaken? “Ik vind het een mooi spel. Het meest houd ik van offers. Ik wil zo goed mogelijk worden, grootmeester”, glimlacht hij.

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

9 juli 1999

Capelle aan den IJssel Klim-Op

Rekenen, Gym

Wedstrijdzwemmen

Van meester Jan Sijbesma

Charlois Europoort, SSV Klim-Op

Grootmeester

Chinees

Partijen van Robin

Shamshad AkhundovRobin Lecomte

WK E Italië 2009

1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4

4. Pxd4 g6 5. c4 Lg7 6. Le3 Pf6

7. Pc3 0–0 8. Le2 d6 9. 0–0 Ld7

10. f4 Tc8 11. Kh1 a6 12. h3

Pa5 13. Dd2

Wit zag 13. b3 b5 dus gaf hij meteen de pion.

13. .. Pxc4 14. Lxc4 Txc4 15. f5

Ph5 16. Tf3 Da5 17. g4 Pf6 18. a3

27. Kg1 gxf5 28. gxf5 Kh8 29. a4 Tg8+ 30. Kf1 Ld4 31. Tee1 Lf3!

Kijk eens wat een machtige lopers. Hier zijn ze sterker dan de witte torens!!

Wit gaf het op (0­1)

Robin LecomteWessel van der Berg

ONK Dieren 2010

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. f3 b5 8. Dd2 Dc7 9. Le2 Pbd7 10. 0–0 b4

Wessel voert deze typisch Siciliaanse bevrijdingsactie uit.

Goed idee, maar eerst ontwikkelen met 10... Lb7 was beter. 11. Pa4 d5 12. c3! dxe4 13. cxb4 Lb7 14. Tac1 Dd6 15. Pc5 Ld5 16. fxe4

Omdat Lb7 net weg is kon 16. Pxa6 Txa6 17. Pb5 Db8 18. Pc7+. 16. .. Pxe4 17. Pxe4 Lxe4 18. Tfd1 Dxb4

19. Pxe6! Dxd2 20. Pc7+ Dankzij dit tussenschaak redt wit zijn paard en zit de zwarte koning vast in het midden. 20. .. Kd8 21. Txd2 Tc8 22. Lb6 Ke7 23. La5, 1–0

Robin Lecomte - Ankit Majhi

Euro Chess ONK D Enschede 2010

1. g3 g6 2. c4 Lg7 3. Pc3 Pf6 4. Lg2 0–0 5. d4 d6 6. Pf3 Pbd7 7. 0–0 e5 8. d5 Ph5 9. b4 f5 Een logische zet, maar na het verrassend sterke antwoord zit zwart in de problemen. Hij kon dat verhinderen met 9. .. h6 of met 9. ..a5 tegenspel op de damevleugel maken. 10. Pg5! Pdf6 11. e4 f4 12. Pe6 Lxe6 13. dxe6 Lh8 14. c5 Pg7 15. Db3 De7 16. Lh3 g5 17. Lf5 Pxf5 18. exf5 c6 19. cxd6 Dxd6 20. Td1 De7 21. b5

c5 22. La3 b6 23. Td2 Tfd8 24. Tad1 Kf8 (zie diagram vorige kolom) Ankit heeft zich taai verdedigd. Zijn paard op f6 is sterk, dus ruilt Robin het af. 25. Pd5! Pxd5 26. Txd5 Txd5 27. Dxd5 Tc8 28. Lb2 Kg8 29. Lxe5 Lxe5 30. Dxe5 Td8 31. Txd8+ Dxd8 32. e7 Dd1+ 33. Kg2 f3+ 34. Kh3 Df1+ 35. Kg4 Dc4+ 36. Kxg5 Dc1+ 37. Df4 h6+ 38. Kg4 h5+ 39. Kg5 De1 40. f6 Kf7 41. Dc4+ Ke8 42. Dg8+ Kd7 43. Dd8+, 1–0

18. .. Pxe4!

Met deze actie offert Robin zijn toren voor een loper. Een kwaliteitsoffer. Waarom? Omdat zijn lopers daarna heel actief zijn! 19. Pxe4 Dxd2 20. Pxd2 Txd4

21. Lxd4 Lxd4 22. Tb1

Liever 22. Te1 Lc6 23. Txe7 met pionruil.

22. .. Lc6 23. b3 Le3! 24. Kh2 Lxd2 25. Tf2 Lc3 26. Te2 Le5+

Deze stelling komt uit de partij Robin Lecomte ­ Hing­Ting Lai. Als zwart aan zet was, is hij in tempodwang. Zijn loper kan niet spelen en de koning moet veld e5 bewaken. Maar wit is aan zet. Robin deed het als volgt: hij maakte een driehoekje! 47. Ke3 Ke7 48. Kd3! Kd6 49. Kd4 Nu is zwart aan zet. 49. .. Kc7 50. Ke5, 1–0.

Aftrekaanval met Pd5

In een aantal openingen, waaronder het Siciliaans, komt de volgende aftrekaanval voor. Speel maar even mee

1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 d6 6. Lg5 e6 7. Dd2 Le7 8. 0–0–0 0–0 9. Pb3 Pa5 10. Kb1 Pxb3 11. axb3 Da5

nu de verdediging van de d­pion uitschakelen:

13. Pxe7+ Dxe7 14. f3 Td8 15. e5! en wit wint.

Soms wint Pd5 wel, en soms niet materiaal. Dat kan van kleine dingen afhangen. Je moet dus zelf altijd goed bekijken of het kan, of niet. Een tweede voorbeeld:

In deze stelling wint 1. Pd5 geen materiaal. Omdat er geen zwarte toren op f8 staat, kan zwart gewoon 1. .. Dxd2 spelen: 2. Pxe7+ (?) Kf8 en wit verliest zijn paard.

Het laatste voorbeeld is nog ingewikkelder.

Het lijkt alsof wit hier met 1. Pd5 beter komt te staan. Na 1. .. Dd8 krijgt wit dan namelijk een sterke aanval: 2. Pxf6 Lxf6 3. g4! Wit wil de h­lijn openen: 3. .. hxg4 4. h5! en wit krijgt een sterke aanval.

12. Pd5! Dd8

13. .. Dxd2 leidt tot stukverlies, want wit heeft een tussenzet:

14. Pxe7+ Kh8 15. Txd2. 12. .. Dd8 redt het stuk, maar wit kan

Echter, wat gebeurt er na 1. Pd5 Dxd2? Wint wit dan gewoon een pion? Of verliest wit materiaal? Of ligt de waarheid in het midden? Het antwoord vind je bij de oplossingen. Zes opgaven. Is Pd5 goed of niet?

Txb2 is aanzienlijk beter.

Opgave 6: Na 1. Pd5 volgde 1. .. Txb2+! 2. Kxb2 en nu is 2. .. Pxd5 aftrekschaak en zwart wint. Ook 1. .. Pxd5 2. Dxa5 Txb2 is goed voor zwart, maar 1. ..

Da3 4. Lh6 Lb6+ 5. Kh1 Kh8 6. Dh4 en zwart gaf op. FuksicSoman, 1994.

Opgave 5: Met 2. Pxf6 (!) en zwart moet om de dame niet te verliezen zijn koningsstelling verzwakken: 2. .. gxf6 3. b4! (aanzienlijk beter dan Dg3+) 3. ..

Opgave 4: Ja, want er dreigt 2. Pxe7mat. Wit staat na 1. Pd5 b6 2. Pxe7 gewoon gewonnen.

Weyland ­ Rangoy, 2010.

Le6 en zwart stond iets beter in

Opgave 3: Nee. 1. Pd5?! Dxd2+ (met de koning op c1 werkt het dus niet) 2. Txd2 Pxd5 3. Txd5

Opgave

Wit

Opgave 5

De

Opgave

Wit

Opgave

Opgave 6

pion:­d 1. Pd5 Dd8 2. Pxe7+ Dxe7 en wit staat materiaal voor.

Opgave 2: Ja, wit wint een ­kwali teit en ook de belangrijke

Opgave 1: Ja, wit wint een pion: 1. Pxd5! Dxd2 2. Pxf6+ (MiesesVon Gotschall, 1904)

Mocht je gezien hebben dat wit zich nog redelijk kan verdedigen met 4. Lf4! of beter 2. Txd2 had kunnen spelen, dan was je erg goed bezig. De waarheid ligt dus in het midden.

1. Pd5 Dxd2 2. Pxe7+ lijkt het alsof wit een pion wint. Maar zo simpel is het niet: 2. .. Kh7 3. Txd2 Te8! En zie hier het ­pro bleem: na 4. Pd5 wint zwart met 4. .. Pxd5 5. exd5 Txe3 de loper.

Wit speelde hier 1. Pd5. Waarom was dat onverstandig? Oplossingen

Antwoord voorbeeldstelling: Na

Pascal Losekoot

Heel veel schoolschakers in Almere

Als je op school schaakt weet je dat het in de maanden januari, februari en maart altijd spannend is. Dan worden overal in Nederland de kampioenschappen schoolschaak gespeeld. De scholen die het beste spelen, mogen naar de finale in de regio. En de allerbeste scholen doen mee aan het Nederlands kampioenschap.

In de plaats Almere wonen heel veel kinderen en daarom zijn er ook veel scholen. De schaakvereniging in Almere doet ieder jaar zijn best om van het scholentoernooi een groot feest te maken. Ook dit jaar is dat weer gelukt. Het werd zelfs het grootste schoolschaaktoernooi van Nederland en daar waren ze in Almere erg trots op. Er deden maar liefst tachtig teams mee, dat waren 350 kinderen.

Van al die teams was Kraanvogel 1 de sterkste. Dat team bestond uit Dominick Seyed Medhi, Arjen Mohammadian, Natanja Seyed Medhi en Arad Seyed Medhi. Maar veel belangrijker was dat iedereen de hele dag met groot plezier had gespeeld. Dat kan je goed zien op de mooie foto’s die Paul Keizers heeft gemaakt. Wil je nog meer foto’s zien, neem dan een kijkje op de site van Schaakvereniging Almere.

Jeroen Bosch

In februari vond in Amsterdam alweer het 3e Batavia toernooi plaats, dit keer in de vorm van een gesloten grootmeestertoernooi. Het sympathieke toernooi overkwam de nachtmerrie van iedere organisator. Kort voor aanvang moest grootmeester Barua zich terugtrekken om gezondheidsredenen. Gelukkig werd een vervanger snel gevonden in de persoon van de Duitse grootmeester Hertneck. u weet hoe het afliep natuurlijk: de invaller kwam, zag en overwon. Een elegante overwinning met kleine strategische middelen boekte Hertneck in de vijfde ronde tegen de Nederlandse IM Robert Ris.

Hertneck – Ris

3e Batavia-Grolsch toernooi

1. c4 c6 2. d4 d5 3. Pf3 Pf6 4. Dc2

Een rustig begin dit keer. In de derde ronde won Hertneck een theoretisch duel van Christov Kleijn na 4. Pc3 dxc4 5. a4 Lf5 6. Pe5 Pbd7 7. Pxc4 Dc7 8. g3 e5 9. dxe5 Pxe5 10. Lf4 Pfd7 11. Lg2 g5!? 12. Pe3 gxf4 13. Pxf5 0–0–0 14. Dc2 Kb8 15. 0–0 fxg3 16. hxg3 h5 17. Tfc1 Pg4 18. Pb5 Db6 19. Pbd4 Pde5? 20. a5 Dc7 21. a6 h4 22. Db3 Db6 23. Dxb6 axb6 24. a7+ Ka8 25. Pxc6! Pxc6 26. Txc6 en wit won. HertneckKleijn, Amsterdam (3) 2011. 4. .. dxc4 5. Dxc4 Lf5 6. g3 e6

7. Lg2 Pbd7 8. 0–0 Le7 9. e3 9. Pc3 0–0 10. Te1 was hier een tijdje mode, maar Hertneck kiest voor een zeer solide opzet. 9. .. 0–0 10. Td1 Dc7 11. Pc3 Tac8 12. b3 Pe4 13. Pxe4 Lxe4 14. Lb2 Tfd8 15. De2 Lf6 Wit heeft iets meer ruimte, maar dat betekent niet zo heel

Ivan Sokolov is weer ‘schaaknederlander’. Hierdoor is hij één van de favorieten voor de Nederlandse titelstrijd deze zomer in Boxtel. Anish Giri krijgt

veel. Zwart heeft namelijk al een stel lichte stukken weten te ruilen. Bovendien staat de zwarte loper op e4 erg goed, en lijkt zwart zich binnenkort te kunnen bevrijden met .. c5 of .. e5. Hertneck bouwt een voordeeltje op en zet dat elegant om in winst. Speelt u mee?

De lezer heeft wit

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten aan die ook punten opleveren.

een zware dobber aan de ervaren toernooitijger. Sokolov zette zijn aspiraties kracht bij door in maart het open toernooi van Reykjavik te winnen. Net als vijf

16. Pd2 5 Lxg2

andere GM’s scoorde hij 7 uit 9. Uit dit toernooi krijgt u acht combinaties voorgeschoteld.

Karel van der Weide

8. Zwart is aan zet

7. Wit is aan zet

6. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Zwart is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

1. Wit is aan zet

”Ik kan moeilijk afstand doen”

Het huis kon de schaakboeken van Remco Heite niet dragen

Hij is vooral bekend als de man naar wie een schaaktoernooi is vernoemd. Toen hij in 2006 afscheid nam als burgemeester van Weststellingwerf, bood de gemeente hem een tweejaarlijks toernooi aan. Ook als schaakbestuurder kennen we hem. Remco Heite was een tijd voorzitter van de Friese Schaakbond. Dat hij in de loop van de jaren ook een reusachtige schaakbibliotheek heeft opgebouwd was echter alleen bekend bij insiders. Wie een kijkje neemt in de speciale aanbouw van zijn huis loopt het water in de mond.

Remco Heite: “In 1990 zijn wij naar Wolvega verhuisd. Ons huis is vierkant en meet tien bij tien meter. Dan heb ik op de tweede verdieping volop ruimte langs de wanden, dacht ik, veertig meter. Maar na een paar jaar traden er problemen op, de boekenlast werd te groot. De deuren op de eerste verdieping en de begane grond begonnen te klemmen en er kwamen scheuren in de muren. Ik heb toen de garage en een deel van de bijkeuken laten verbouwen voor de schaakbibliotheek. Die heeft nu een speciale verstevigde vloerconstructie, los van de muren, zodat daar niets mee kan gebeuren als de vloer verzakt.

Toen ik naar Wolvega verhuisde had ik al flink wat boeken, maar de echte verzamelwoede is pas in de jaren negentig begonnen. Die betreft niet alleen schaakboeken.

Mijn interesse lag eerst bij literatuur, kunst en typografie en eigenlijk bestaat ook die nog steeds.”

Een banale vraag natuurlijk, maar hoe groot is je bibliotheek?

“Ik heb rond de 17.000 schaakboeken en zo'n 22.000 andere boeken. Niet dat ik ze

tel, maar ze staan in de database en dan kan je het zo zien. In die database staat ook aangegeven waar ik ze kan vinden, in welke kast en op welke plank.”

Dat is meegenomen, want een korte blik op de kasten maakt duidelijk dat de boeken zacht gezegd in een nogal willekeurige volgorde zijn neergezet. Heite beaamt het meteen.

“Ik heb ze binnen de categorieën zoveel mogelijk op gelijke lengte staan, zodat de ruimte zo efficiënt mogelijk wordt gebruikt.”

Bewaren

Is het een interessante collectie?

“De collecties van bijvoorbeeld Geurt Gijssen en Jurgen Stigter, andere grote verzamelaars, zijn interessanter. Geurt Gijssen heeft veel nauwe contacten binnen de internationale schaakwereld en daarom kan hij aan bijzondere boeken komen. En Jurgen Stigter investeert veel geld in zijn verzameling. Dat kan ik mij niet permitteren. Ik verzamel ook niet alles. Bijvoorbeeld geen probleemschaak, daar heb ik geen affiniteit mee.”

Wat drijft een verzamelaar? Is dat hebzucht?

“Ik roep altijd dat een verzamelaar niet koestert wat hij heeft, maar geobsedeerd is door wat hij niet heeft. Dat betreft dan vooral gaten in series, bijvoorbeeld jaargangen van tijdschriften. Je moet als verzamelaar ook de kunst van het zelfbedrog beheersen. Je kunt al die boeken immers onmogelijk bestuderen. De meeste kijk je nauwelijks in, ze verdwijnen ongelezen in de kast. Dat bespaart je overigens ook weer teleurstellingen, want in de schaakliteratuur wordt geplagieerd bij het leven. Toch blijf je verzamelen. Hebzucht vind ik te gemakkelijk. Je kunt het beter behoefte om te bewaren noemen. Ik kan moeilijk afstand doen, ik vind het al lastig een papiertje weg te gooien. Boeken hebben een gevoelslading, je hecht je. Dat zit in je aard.

Bewaren en verzamelen liggen in elkaars verlengde. Als het geen schaakboeken waren geweest, was het ongetwijfeld iets anders geworden, maar wèl boeken. Maar ik geef toe, het heeft ook met hebzucht te maken.

Mensen vragen wel eens wat ik aan zo’n bibliotheek heb. Er zijn veel boeken die ik door de taal niet kan lezen, al kan je partijen en analyses wel ontcijferen. Maar het gaat niet alleen om de inhoud. Het gaat ook om de vorm, om de aard en om de ontwikkeling van boeken. Daar kan je de veranderingen in de tijd aan aflezen. Soms kan ik er wel wat mee. Ik schrijf de schaakrubriek in de Leeuwarder Courant en soms kan ik daarbij een van de boeken gebruiken. Al komt dat niet vaak voor, want zo’n rubriek wordt meestal toch bepaald door de actualiteit.”

Liefde

Zijn er boeken waarvoor je een bijzondere liefde hebt?

“Boeken kunnen om verschillende redenen interessant zijn. Ze kunnen bijvoorbeeld zeldzaam zijn, kostbaar of een bijzondere signatuur of opdracht bevatten. Ik heb een zwak voor dit boek met partijen van Tsjigorin (pakt een eenvoudig werkje uit de kast). Het is een heel pover Russisch boek, van Bogoljubov, uit 1926. Ik vind dit bijzonder omdat het kenmerkend is voor de tijd waarin het is verschenen. De armoede straalt ervan af en er gaat een wereld van ellende achter schuil. Het is puur een volksboek. In Oost­Europa waren de boeken goedkoop, dat zijn ze nog steeds. Daar leefde het idee van de volksopvoeding en dit boek is daar een voorbeeld van.”

Een bijzonder verhaal is verbonden aan de zeven ingebonden deeltjes van het tijdschrift Sissa, de jaargangen 1853 tot 1859. Heite kocht die bandjes ooit van een Kroatische handelaar. Ze bleken afkomstig te zijn uit de bibliotheek van Ilja Mikan, een vermaarde Tsjechische probleemcomponist uit Praag. Toen Heite later op bezoek was

bij grootmeester/boekhandelaar Karel Mokrý in het oosten van Tsjechië, trof hij in diens verzameling de zes eerste jaargangen aan, in precies dezelfde banden. Het was duidelijk dat de jaargangen indertijd niet als één kavel verkocht waren en van elkaar gescheiden waren geraakt. “Mokrý wil nu graag mijn zeven banden overnemen en ik de zes van hem.” Voorlopig dus een patstelling.

Verzamel je gericht?

“Vroeger ging ik inderdaad gericht op zoek. Maar het verzamelen is een beetje bedorven door internet. Als je veel geld hebt is het geen kunst meer. Vroeger, toen je het moest hebben van veilingen en antiquariaten, was het een kwestie van gericht zoeken. Tegenwoordig tik je het in op e­bay. De uitdaging en de romantiek zijn eraf.”

Is dat de reden dat je de laatste tijd minder verzamelt?

“Zeker, maar het komt ook omdat ik zo langzamerhand al erg veel heb. De spoeling wordt steeds dunner en duurder.”

uiterlijk

Andere boeken waar Remco Heite trots op is zijn de authentieke jaargangen van de Chess Monthly (1879-1896), het tijdschrift van Leopold Hoffer en Johannes Zukertort en zeker de eerste druk van Nouveau Traité du Jeu des Échecs van De la Bourdonnais. Het boek werd in 1833 uitgegeven door het indertijd befaamde Café de la Régence. “Iedereen heeft het altijd over de boeken van Philidor, maar ik vind dit zeker zo bijzonder. Ik vind dit een mooi boek.” Ook wijst hij op een exemplaar van het toernooiboek Karlsbad 1907. "Het is uit de nalatenschap van dr. Olland, een van de deelnemers. In de kantlijn heeft hij aantekeningen geschreven, bij zijn eigen partijen."

De esthetiek speelt voor Remco Heite een belangrijke rol. “Ik kan erg genieten van het uiterlijk van een boek”, zegt hij. Midden tussen zijn verzameling staat dan ook een oude drukpers. Nostalgie. “Ik hoop al meer dan twintig jaar daar ooit nog eens mee aan de slag te gaan.”

Ook een boek met een bijzonder verhaal is het kleine, bijna onooglijke Tratado do Jogo do Xadrez, een Portugees boekje uit 1825. “We waren, op vakantie in de Algarve, een dagje naar Lissabon gereden en ik ging op zoek in een antiquariaat. Toen ze zagen dat ik echt belangstelling had kwamen ze hiermee tevoorschijn. Ze wilden het

alleen verkopen als ik contant betaalde. Dat lukte niet, ik had al maximaal gepind en ook mijn vrouw had niet voldoende geld bij zich. Toch zat het me dwars. Ik heb de volgende dag gebeld en gevraagd of ze het boekje wilden vasthouden. Toen ik thuis was heb ik de betaling via de Portugese vrouw van een broer van een vriend geregeld. Familie van haar is speciaal vanuit Porto naar Lissabon gegaan om het boekje op te halen. Iemand heeft het later meegenomen naar Nederland. Af en toe duik ik nog op in de verhalen van die Portugese familie, als die idiote Hollander die vijfhonderd gulden neerlegde voor zoiets onooglijks. In Portugal is dat meer dan een maandsalaris. Eigenlijk zou zo’n boekje ook nooit uitgevoerd mogen worden, het is cultureel erfgoed. Zelfs in de Koninklijke Bibliotheek hebben ze het niet.”

Je liep op vakanties antiquariaat in, antiquariaat uit. Vonden je kinderen je niet een beetje gek?

“Ze zijn eraan gewend, ik ben al bibliofiel vanaf mijn middelbare schooltijd. Ik gom de prijs ook altijd uit de boeken. Eigenlijk heb ik een hekel aan De Slegte. Daar kerven ze de prijs er vaak zo hard in dat die er niet uit te krijgen is. Ik maak de boeken ook schoon en je zult er geen ezelsoor in aantreffen. En als het nodig is repareer ik scheuren met speciaal thermisch papier. Maar ja, af en toe wordt er een beetje lacherig over gedaan. Toen ik afscheid nam als burgemeester werd tot ieders hilariteit een foto geprojecteerd waarop ik boeken aan het strijken ben.”

Waarna hij vertelt over zijn reis met vrouw en kinderen naar Zuid­Afrika, jaren geleden. Een bezoek aan Kaapstad leverde hem een fikse serie boeken op. Een mooie aanwinst, maar zwaar waren ze wel. Hoe krijg je die naar Nederland zonder je blauw te betalen aan overgewicht. “Ik ga niet met jouw boeken sjouwen”, zei een dochter standvastig. Maar uiteindelijk werden ze toch verdeeld over alle koffers en de (daardoor loodzware) handbagage. Waarop de koffers vervolgens, bij het overstappen in Londen, zoek raakten.

gedachte dat ook te doen. Je kunt de bibliotheek ook laten veilen, maar dan valt de collectie uit elkaar. De kinderen van Kramer hebben indertijd de voorwaarde gesteld dat de collectie werd beschreven, juist om dat te voorkomen. Maar ook dan raken de boeken verspreid over de depots. Belangrijk vind ik dat de boeken niet in de papiercontainer terechtkomen. Dan draai ik mij om in m'n graf.”

Al die boeken staan er nu. Maar hoe moet dat straks? Heb je er wel eens over nagedacht wat er met je verzameling moet gebeuren als je overlijdt?

“Ja, wat moet er mee gebeuren? Mijn kinderen hebben geen belangstelling voor schaken. De kinderen van Haije Kramer hebben zijn verzameling geschonken aan Tresoar in Leeuwarden. Ik speel met de

Dit is het tweede deel van een korte serie over verzamelaars.

Yasser Seirawan:

auteur, commen-

tator, trainer en nog altijd schaker

”Na acht jaar wilde ik nog eens een echt toernooi spelen”

u itgeblust en diep ontgoocheld zegde de in Amsterdam wonende Amerikaan Yasser Seirawan in 2003 het topschaak vaarwel. Toch heeft hij nog een boel schaakactiviteiten en zie je hem in Nederland ook vaak schaken. En na acht jaar begon het erg te kriebelen om nog eens een écht toernooi te spelen. In april trad Seirawan als surprise act op in de uS Open. “Ik hoop dat ik me niet om het resultaat hoef te schamen!”

Ziet u zichzelf nog steeds als schaakjournalist?

“Nee, ik beschouw mezelf niet meer als schaakjournalist. Een journalist is iemand die er zijn beroep van maakt artikelen te schrijven voor magazines en kranten, die een beetje op onderzoek uit gaat, aan research doet. Zo’n journalist heeft ook een groep vast lezers die van hem verwachten dat hij hun nieuws brengt dat ze nog niet kenden.

Ik ben geen journalist, ik schrijf voor de fun. Ik ben geen nieuwsjager, die probeert

een schandaal te onthullen. Ik ben natuurlijk wel een auteur en heb al heel wat boeken geschreven. Dat doe ik dolgraag. Ik geniet enorm van het schrijven van een boek.

Toen ik hoofdredacteur was van Inside Chess, was ik schaker, schrijver en journalist. In die dagen informeerde ik in Inside Chess de lezers over de FIDE, de Grand Master Association (GMA), de Amerikaanse Schaakfederatie. Als journalist ben ik met rust, maar ik mis zonder enige twijfel dat deel van mijn leven, waarin ik voor Inside Chess werkte.

En hoe vaak schaakt u nog?

“Ik schaak nog altijd in de Nederlandse clubcompetitie. Ik speel voor HSG en we zijn al enkele keren kampioen geworden. Dit seizoen waren we met HSG zeker van de landstitel op twee ronden van het einde. Ik heb onlangs nog Fischer Random gespeeld in Amsterdam. Ik speelde mee in het blitztoernooi van Dordrecht en heb dat ook gewonnen. In 2010 speelde ik een minimatch van vier partijen met Benjamin Bok, die ik won met 2½­1½.

En ik kan je trouwens ook mijn verrassende terugkeer in een écht schaaktoernooi aankondigen: in april speel ik mee in het Amerikaans kampioenschap. Mijn laatste echte

toernooi dateert al van 2003. Die US Open in april is een zeer serieuze uitdaging voor me. Ik hoop dat ik daar een beetje in conditie zal zijn, zowel fysiek als mentaal. Dat ik me daar niet om het resultaat zal hoeven te schamen! (lacht) Ik hoop op een plusscore. Dat wordt echter niet makkelijk tegen al die jonge knapen met hun kennis uit de schaakdatabases.”

Pijnlijke positie

Waarom stopte u met profschaak en het spelen van toernooien in 2003?

“Dat is een lang verhaal, dat ik zo kort mogelijk zal vertellen. In 2003 was de schaakwereld gewoon een zootje op het professionele topniveau. Niemand kon nog volgen wie er nu eigenlijk wereldkampioen was. Aan de ene kant had je Kasparov, die later werd geklopt door Kramnik. Andere schakers speelden dan weer voor de FIDEtitel van de Wereldschaakbond, terwijl het knock­out toernooi van de FIDE een aanfluiting van een serieus WK was. Het publiek wist het niet meer: wie was de echte kampioen, Kasparov, Kramnik of de FIDE­winnaar? Door die verwarring trokken de sponsors zich terug uit het schaken. Ik had een slecht gevoel bij dat alles en dat was er niet ineens, dat was er al enkele

jaren. Ik schaakte niet langer met hart en ziel. My heart wasn’t anymore in the game. Als je dat vaststelt, is het tijd om ermee te stoppen.

Dat is helemaal geen makkelijke beslissing voor me geweest. Ik zat in een moeilijke, zelfs pijnlijke positie. Het was totaal niet duidelijk wat ik nu zou gaan doen. Ik moest op zoek naar een nieuwe job. En ik moest veel vrienden en collega’s uit de schaakwereld achterlaten, eigenlijk mijn hele bestaan van schaakprof opgeven.”

Heeft u uit uw schaakcarrière gehaald wat erin zat?

“Heel zeker niet! Pas op, ik heb een prachtige carrière gehad als profschaker. Ik heb heel wat successen geboekt. Maar ik ben toch onder de verwachtingen gebleven, als je naar mijn schaakpotentieel kijkt. Het was mijn ambitie om het zo ver mogelijk te schoppen in de strijd voor het wereldkampioenschap. Ik hoopte zelfs in de halve finales of zelfs de finale te geraken. Ik ben wel tweemaal in de daaraan voorafgaande Kandidatentoernooien geraakt, maar in dat stadium struikelde ik telkens. Ik had ook de pech dat net toen ik mijn hoogste niveau als profschaker aan het benaderen was, FIDE alle WK­regelingen opblies. De Kandidatentoernooien waren voorbij. In de plaats kwamen de FIDE knock­outtoernooien die gewoon een loterij waren, waar ongeveer iedereen het toernooi kon winnen.”

Inside Chess

Misschien had uw journalistieke werk voor Inside Chess een negatieve invloed op uw resultaten?

“Ik heb vanaf 1990 zeker veel energie in Inside Chess (IC) gestoken, maar dat heel graag gedaan. Niet te geloven hoeveel energie ik toen verbruikte in één dag! Mijn schaakstudie en voorbereiding op toernooien hebben zeker geleden onder het vele werk dat ik deed voor IC. IC verscheen om de twee weken. De redactie van IC beschikte over acht tot tien mensen, maar in die tijd was van de snelle desk top publishing van nu nog helemaal geen sprake. Ik herinner me nog goed dat voor het eerste nummer van IC the printer een half uur nodig had om de eerste pagina, met inbegrip van alle schaakdiagrammen, te printen! Een magazine bestond uit 32 bladzijden. Kan je je een beetje voorstellen hoelang het toen duurde om het volledige magazine te printen?

Ik heb daar nog een mooi verhaal over. In 1990, denk ik, zou ik meedoen aan een toernooi ergens in Zweden. Daarvoor

moest ik twee vliegtuigen nemen: van Seattle over New York naar Stockholm. Maar ik had voor mijn vertrek naar Zweden tot de laatste snik aan het magazine gewerkt. Ik bleef de laatste artikelen van IC nalezen tot ik in het vliegtuig stapte. Ik was zo uitgeput dat ik in slaap viel en eigenlijk gedurende de hele reis heb geslapen.

Na al dat harde werk voelde het toernooi aan als een echte vakantie. Ik voelde me uitstekend en wist dat Zweeds toernooi zelfs te winnen. En dat was een cat.14­toernooi, een zeer hoge toernooicategorie in die dagen. Alle grootmeesters van naam deden mee, ik liet toen zelfs Karpov achter me. Het omgekeerde wat je zou hebben verwacht: na de verkwikkende vlucht barstte ik plots van de energie en won het toernooi.”

Mist u, zoals Hans Ree, het spelen van topschaak? Die schreef ergens dat hij was begonnen met schrijven over schaken omdat hij niet goed genoeg meer schaakte.

“Ja, ik mis het plezier om schaakpartijen te spelen aan de top. Maar ik beleef nog veel plezier aan schaken. Ik lees heel graag boeken over schaken, bij voorbeeld over het leven van topschakers. Zoals dat boek Life and Games of Michael Tal over de grote Michael Tal. Je stapt een beetje in zijn schoenen als je dat boek leest. Je stelt je die spannende stukoffers van Tal voor waarvan hij moest beslissen ze te riskeren of niet. Zoiets is zeker een mooie vervanging voor het plezier om zelf aan het bord te zitten schaken.

En er is ook schrijven. Schrijven over schaak dwingt je om na te denken over schaak. Dat plezier om een partij te analyseren om er goede annotaties bij te kunnen maken. Het plezier om de waarheid te ontdekken in een stelling. Tal verwoordt dat goed: bij het analyseren van een partij, weken of maanden nadat ze is gespeeld, is er zero passion, komt totaal geen passie of opwinding kijken. Analyseren is heel verschillend van het horen tikken van de schaakklok tijdens een partij waarbij je soms heel snel moet beslissen of je dat stuk zal offeren of niet. Natuurlijk kunnen schrijven en lezen nooit het gevoel vervangen een schaakprof in actie te zijn. Maar het biedt wel de mogelijkheid om dingen te blijven doen in het schaak.”

Geen toekomst

Waarom stopte u met Inside Chess na meer dan tien jaar?

“Ik ben ermee gestopt na twaalf jaar. Dat had niet één reden, er was een veelvoud

aan redenen.

Ten eerste had ik na twaalf jaar onafgebroken werken aan het magazine, dringend een break nodig. Er was een algemene vermoeidheid. Altijd weer datzelfde repetitieve patroon van het maken van een magazine in al zijn stadia, werd op de duur vervelend tot zelfs frustrerend.

Ten tweede had IC bij zijn oprichting een missie. Die opdracht bestond erin om de Amerikanen te informeren over het nieuws in de schaakwereld. Maar de VS lagen een beetje aan de rand van de schaakwereld. De grootste schaaktoernooien werden gespeeld in Europa, de wereldkampioenen speelden in Europa. Iemand als Kasparov speelde nooit in de VS. IC wilde informeren over schaak, omdat het Amerikaanse publiek niet veel vernam over het schaak in Europa. IC was dus een informatiebron voor Amerikanen over de wereld van het profschaak, die zich vooral in Europa afspeelde.

Maar toen kwam internet: een fantastisch medium om in real time met elkaar te communiceren. Internet werd bijna meteen na zijn ontstaan de belangrijkste bron voor schakers die op zoek waren naar innoverende schaakideeën. Op TWIC konden ze alle partijen van de topspelers, waar ook ter wereld ze gespeeld werden, downloaden en dat nog gratis ook! In IC verscheen dat soort informatie slechts twee tot drie weken later. Zo kwamen we voor een moeilijk gevecht te staan. Vanaf het moment dat internet doorbrak, moesten we zeer veel in publiciteit investeren, alleen maar om onze traditionele abonnees te kunnen behouden.

Door de opmars van Internet hadden gespecialiseerde schaakbladen als Inside Chess en Schachwoche al snel geen toekomst meer.”

Zijn er schaakmagazines die nog kunnen overleven?

“De toekomst wordt een grote uitdaging voor schaakmagazines en schaakboeken. Het schakerspubliek moet wel een abonnement op je blad willen nemen. En je mag een fantastisch schaakboek schrijven, als niemand het koopt, ben je snel out of business, zal je geen volgende meer schrijven. Vergeet niet dat de meeste, nog bestaande schaakbladen, worden gesubsidieerd door nationale schaakbonden: Schaakmagazine door de KNSB, Chess Life in de Verenigde Staten.

Als je lid bent van een nationale schaakbond, krijg je het schaakmagazine er meteen bij. Chess Life probeert nu al de leden van de Amerikaanse schaakbond te overtuigen om het magazine online te lezen,

zodat de kosten voor het drukken en opsturen van de magazines wegvallen. Nee, uiteindelijk, over een halve eeuw of zo, zal alles online staan.”

Trots

Welke activiteiten verricht u nog in en rond het schaak?

“Ik schrijf veel. Ik heb al tussen de 15 en de 18 boeken geschreven. Mijn laatste boek, Chess Duels, verscheen vorig jaar in mei. Het brak mijn persoonlijke verkooprecord. Het boek lag in de winkel vanaf mei. In juli was ik met mijn vrouw, Yvette Nagel, op vakantie in Frankrijk. En daar kreeg ik al de boodschap van mijn uitgever dat ze aan de tweede druk waren begonnen. Dat was zestig dagen na de verschijning van het boek!

Chess Duels is zeer goed onthaald door de lezers. De eerste editie van 3.000 exemplaren was in juli de deur uit. Bij de meeste schaakboeken heeft de uitgever een ver­

koop van 3.000 stuks nodig om breakeven te draaien of een kleine winstmarge te boeken.”

Doet u nog andere dingen in het schaken?

“Jazeker. Ik ben schaakcommentator voor ChessBase en Playchess. Van tijd tot tijd train ik ook jeugdspelers. Zo heb ik onder meer Daniel Stellwagen getraind. Een schitterende persoon, zowel aan het schaakbord als ernaast, als mens. Toen ik hem begon te coachen, was hij nog een Internationaal Meester (IM). Onder mijn vleugels is Stellwagen een grootmeester van 2.600 elo geworden en één van de beste spelers in Nederland. Ik was heel blij met zijn succes en met het feit dat ik hem een beetje richting had kunnen geven. Stellwagen volgt nu een PHD in chemie en heeft een drukke academische carrière, maar ik was trots op wat hij als schaker heeft bereikt. Momenteel werk ik met Ivo Timmermans, die de IM­titel ambieert.”

Kunt u van het schaken leven?

“Gelukkig moet ik financieel niet steunen op de schaakwereld. Ik heb in het verleden goed geïnvesteerd in aandelen en geniet daardoor een zekere financiële onafhankelijkheid. Ik heb geen conventionele baan, maar schaken is niet mijn enige bron van inkomsten.

Toen ik nog voor Inside Chess werkte, bezat ik ook enkele huizen in Seattle. Die heb ik met flinke winsten verkocht, waarvan ik dan weer een flink deel investeerde in IC. Ik ben blij dat ik andere inkomstenbronnen heb dan schaken alleen.

Want je moet niet denken dat ik veel heb kunnen opzij zetten uit mijn carrière als profschaker. In de tijd waarin ik schaakprof was, viel in het topschaak niet veel geld te rapen. De top­10 van de wereld verdiende toen misschien 50.000 dollar per jaar. De top­5 verdiende misschien 100.000 dollar per jaar, de nummers één en twee een miljoen dollar. Veruit het grootste geld ging dus naar 1 en 2 (Kasparov en Karpov), dan had je een groep van nummer 3 tot 6, dan nog één van nummer 7 tot 20.”

Nederland

u woont in Amsterdam. Wenst u een rol voor uzelf in de Nederlandse schaakscène?

“Niet speciaal. Ik zie mezelf vooral als een enthousiaste supporter. Ik probeer de Nederlandse schaakorganisatoren, de KNSB te steunen in hun activiteiten. Ik bewonder het werk dat de vele Nederlandse schaaktrainers verrichten voor jeugdspelers. Ik moedig de Nederlandse inspanningen aan op het vlak van sponsoring, publiciteit en organisatie van toernooien.

Ik geef lezingen over schaken voor Nederlandse schaakclubs en het Max Euwe Centrum, ik geef simultaans. Als ik KNSB­mensen ontmoet, geef ik ze bemoedigende schouderklopjes.

Maar er is ook een triestere kant aan het verhaal. Nog niet zolang geleden hebben we in de Nederlandse schaakgeschiedenis een tijd gekend die we nu De Gouden Tijd noemen. Je had toen het Interpolistoernooi in Tilburg: fantastisch. Je had het VSBtoernooi, IBM, de Lost Boys­toernooien en dan natuurlijk ook het Hoogovenstoernooi (later Corus/Tata). Dat al die toernooien hier toen werden gehouden, was een fantastische prestatie voor het kleine, minuscule Nederland. Ik heb mogen spelen in die gouden tijd. Helaas hebben we hier, ondanks alle inspanningen, intussen heel wat sponsors verloren.”

Zoontje brengt oude meester terug aan het bord

De landskampioen was al na zeven ronden bekend, de eerste klassen zijn extreem spannend, Tom de Ruiter weet niet van ophouden en zoontje Scheeren wist niet dat hij een sterke papa had. In dit nummer kijken we terug op de zesde en zevende ronde van de KNSBcompetitie.

Recordjacht

De achtste ronde is inmiddels gespeeld, maar al in de zevende ronde werd HSG kampioen, voor de vierde keer op rij. De overmacht was enorm, de kleinste uitslag was 6½­3½ en drie keer won de ploeg met 8½­1½. In 2009 werden de Hilversummers kampioen met zeven matchpunten voorsprong, maar wonnen ze drie keer met 5½­4½. Toen was er, anders dan de eindstand doet vermoeden, dus nog sprake van enige spanning. Dit jaar lijkt het slechts te gaan om het verbreken van bordpuntenrecords. Zoals eerder gemeld, stopt miljardair Joop van Oosterom na dertig jaar met de sponsoring van de club van zijn jeugd. Volgend seizoen zal HSG in elk geval niet dezelfde overmacht tentoonspreiden, maar volgens insiders zal het wel weer een team op de been brengen dat in de meesterklasse kan meekomen.

Vele kanshebbers

De spanning in de eerste klassen is extreem. Na zeven ronden waren er in 1A drie koplopers met twaalf matchpunten: BSG, Ricoh SC Purmerend en De Eenhoorn. In 1B waren er zelfs vier koplopers met tien punten: Wageningen VLG Advocaten, De Stukkenjagers, HWP Sas van Gent en Zukertort Amstelveen. Is het eigenlijk leuk om naar de meesterklasse te promoveren? De laatste jaren degradeerden de teams net zo

hard weer terug. Voerendaal is daarop dit jaar een uitzondering, de Limburgers draaien het hele seizoen bovenin mee. Door het wegvallen van sponsors in de meesterklasse lijkt die topklasse toch wat interessanter te worden voor de eersteklassers. Natuurlijk, het aantal Nederlandse topschakers blijft gelijk, maar het ziet ernaar uit dat er minder toppers uit om ringende landen worden binnengehaald. Dat maakt de meesterklasse zwakker, maar ook spannender.

441 potjes

In 2005 besteedden we aandacht aan Tom de Ruiter, die zijn vierhonderdste partij in de KNSB­competitie had gespeeld. Toen wist ik niet of dat een record was, Henk van Donk (DD en Dordrecht) had zestig seizoenen gespeeld, maar zijn aantal partijen was niet bekend. Inmiddels is De Ruiter (78) aan zijn zestigste seizoen bezig en heeft hij zeker meer gespeeld dan Van Donk, omdat er vroeger minder ronden per seizoen waren. Zijn score na de zevende ronde: 232 uit 441. Met BSG 2 heeft hij in de derde klasse een goed seizoen, na zeven ronden had De Ruiter vijf punten. Tegen HWP Zaanstad was hij in de zevende ronde een van de twee Bussumse winnaars, waarmee hij een belangrijk aandeel had in het matchpunt.

Oude meester

Soms kom je in een lagere klasse een naam tegen waarvan je denkt: hé, schaakt die nog? Of weer? Zo dook in het seizoen 2008­09 opeens Peter Scheeren op als invaller bij tweedeklasser Messemaker 1847 (Gouda). Hij won twee partijen en versloeg een jaar later zelfs John van der Wiel. Achter diezelfde Van der Wiel was Scheeren in 1984 tweede geworden op het Nederlands kampioenschap. Als eerste bordspeler van zijn team Eindhoven werd hij dat jaar landskampioen. Hij werd opgenomen in het Olympiadeteam en

scoorde in Thessaloniki vijftig procent. Scheeren was in 1984 dus ongeveer de nummer zes van Nederland. Kort daarna stopte hij met toernooischaak en later ook met competitieschaak.

Daarover zegt hij nu: “Ik had van schaken mijn beroep kunnen maken, dat kon in die tijd nog als meester. Misschien had ik ook grootmeester kunnen worden, maar dan was ik nergens anders aan toegekomen. Topschaak naast een fulltime baan is onmogelijk.” Hoe kwam hij weer achter het schaakbord terecht? “Het was toeval, mijn zoontje schaakte met een buurjongetje en wilde met hem naar de club.” Wist de jongen dat papa een van de sterkste schakers van Nederland was geweest? “Nee, hij was acht, daar zijn ze op die leeftijd niet mee bezig.” Bij Messemaker zagen ze het wel. Scheeren kwam in de jeugdleiding en bleef er zelfs nadat zijn zoon andere interesses kreeg. Op de vraag of hij in het eerste team wilde spelen zei hij: “Promoveren jullie eerst maar eens naar de eerste klasse.” Het team degradeerde echter naar de derde klasse, zodat het nog wel even duurde voordat hij weer interesse had. Scheeren (55) schat zijn sterkte iets lager dan zijn verouderde rating van 2455, ongeveer 2400. Meesterklasse lijkt hem wat te hoog gegrepen. “Niet op het eerste bord in elk geval”, zegt hij, kennelijk gewend aan het bord waaraan hij bijna altijd speelde. In de zesde ronde won Peter Scheeren van Ted Barendse (DSC Delft), hij heeft nu over drie seizoenen een score van 5 uit 6.

Begrijp wat u doet Catalaanse structuren 1

In de vorige drie rubrieken zijn er karakteristieke structuren aan de orde gekomen uit het Damegambiet. Daarin hebben we ons beperkt tot stellingen die ontstaan na 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pc3. Als we echter kiezen voor de paardontwikkeling 3. Pf3 dan is dat meestal een uitnodiging tot het Catalaans, dat definitief ontstaat na 3. .. Pf6 4. g3

Deze stelling komt ook via andere zetvolgordes tot stand. Een belangrijk idee achter het Catalaans is voor wit om zich nog niet vast te leggen. Hij voert de druk tegen het centrum nog even niet op, maar ontwikkelt zijn koningsloper naar de lange diagonaal van waaruit hij later hoopt activiteit te ontwikkelen. In veel stellingen probeert wit de kracht van de loper op g2 ten opzichte van de loper op c8 uit te buiten.

Een mooi voorbeeld van de kracht van de loper op g2 tegenover die op c8 is de modelpartij Scheeren - Trois Eerbeek 1978

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 d5 4. Lg2 Pbd7 5. Pf3 dxc4 6. O-O a6 7. a4 c5 8. Pbd2 cxd4 9. Pxc4 Lc5 10. Pxd4 Pb6 11. Pxb6 Lxb6 12. Pc2 Dxd1 13. Txd1 Pg4

In deze stelling werd wit voor een lastig probleem gezet. Hij heeft natuurlijk geen zin om op zijn schreden terug te keren met 14. Tf1 en 14. e3 zou een concessie betekenen, maar wat moet hij dan wel? Scheeren vond een lumineuze oplossing voor het stellingsprobleem:

14. Pe3!!

Eén uitroepteken voor de kwaliteit van de zet, één voor het idee. De witspeler laat vrijwillig zijn pionnenformatie verzwakken. Zoals in meerdere Catalaanse stellingen moet wit het hebben van zijn loper op g2. Toch lijkt dat voordeel miniem aangezien zwart de druk eenvoudig lijkt te kunnen neutraliseren. De verzwakking van de pionnenformatie weegt ruimschoots op tegen de voorsprong in ontwikkeling die wit weldra opbouwt.

14. .. Pxe3 15. Lxe3 Lxe3 16. fxe3

Deze stelling had Scheeren voor ogen. De actieve stukken van zwart zijn van het bord; hij beschikt nu alleen maar over passieve officieren. Vooral de problemen met de zwarte loper op c8 vallen op.

16. .. Ld7

Door een pion te offeren, hoopt zwart zich te bevrijden uit de ijzeren greep. Een noodgreep die uiteindelijk niet blijkt te werken. Hoe groot de problemen echter al waren wordt geïllustreerd door het volgende

voorbeelden: 16. .. Tb8 17. Tac1 en nu:

A) 17. .. 0­O 18. Td6! h6 (ook 18. .. a5 19. b3 b5 20. Tc5 leidt tot een stelling waar wit een gezonde pion voorkomt.) 19. Tb6 en wit staat duidelijk beter.

B) 17. .. Ld7 18. a5 en ook nu kan zwart niet voorkomen dat er een toren op de zevende rij binnen komt. Ik bekijk een paar mogelijkheden:

B1) 18. .. Lb5 19. Lxb7! met pionwinst.

B2) 18. .. b6 gaat niet vanwege 19. axb6 Txb6 20. Tc7 met materiaalwinst.

B3) 18. .. Kd8 19. Tc3 Te8 20. Tcd3 Te7 21. Tb3 en ook nu ligt pionwinst in het verschiet.

17. Lxb7 Ta7 18. Le4 a5 19. b4!

Opnieuw sterk gespeeld van de witspeler. Het gaat om de vrije a pion.

19. .. axb4 20. Tdb1 Ke7

Nu gaat 20. .. Txa4 niet vanwege 21. Txa4 Lxa4 22. Ta1 met winst. 21. Txb4 Tc8 22. a5 Tc5 23. Tb7!

Weer gepointeerd. Zwart kan niet op a5 nemen op straffe van materiaalverlies.

23. .. Txb7

Belangrijk is dat op 23... Taxa5 het sterke 24. Td1! volgt. Vooral niet 24. Txa5? en zwart verdedigt zich succesvol met 24. .. Txa5 25. Lc6 Ta1+ 26. Kf2 Td1. 24. Lxb7 Lc6 25. Lxc6 Txc6 Wit heeft met hard werken een voordelig toreneindspel bereikt. Er is enige techniek vereist om er ook daadwerkelijk iets van te maken, maar dat was een kolfje naar de hand van Scheeren.

Belangrijke factor is dat zijn toren al achter de vrijpion staat.

26. a6 Tc8 27. a7 Ta8 28. Kf2 Kd6 29. Kf3 Kc6 30. Ke4 f6 Anders loopt de witte koning te snel naar binnen via e5 en d6.

31. Ta6+ Ook goed is 31. Kd4 Kb6 32. Kc4

g6 33. Ta2 g5 34. g4 h6 35. h3. 31. .. Kb5 32. Ta3 Kb4 33. Ta2 Kc4

Hier was 33. .. Kb5 was iets hardnekkiger: 34. Kd3 Td8+ 35. Kc3 Ta8 36. Kb3 hoewel wit hier ook tot winst moet kunnen komen via tempodwang.

34. Tc2+ Kb5 35. Tc7

Zo is de toren op de zevende rij terecht gekomen.

35. .. Kb6 36. Txg7 Txa7 37. Txa7 Kxa7

Een pionneneindspel met een pion meer is in principe gewonnen. Scheeren beseft dat de dubbelpion zo snel mogelijk opgelost dient te worden.

38. Kd4 Kb6 39. e4 Kc6 40. e5 f5 41. e4 En opgegeven (1­0). Een gave technische prestatie.

De Nederlandse grootmeester

Genna Sosonko was een groot kenner van het Catalaans. Hij was vooral in de jaren ’70 en ‘80 zeer succesvol met het systeem. Een kleine anekdote wil ik in dit verband niet onvermeld laten. Toen de Chileense grootmeester Roberto Cifuentes zich begin jaren ’90 in Nederland vestigde, kwalificeerde hij zich ook voor het Kampioenschap van Nederland. Toen hij het in 1992 opnam met wit tegen Sosonko, speelde hij Catalaans. Nadat de partij na harde strijd in remise was geëindigd en beide spelers deze gingen analyseren, keek Sosonko op een gegeven moment raar op toen Cifuentes hem probeerde uitleg te geven hoe deze stellingen behandeld zouden moeten worden. Sosonko stelde direct de vraag of Cifuentes wel eens naar Catalaanse partijen gekeken had uit de jaren ’70 en ’80. En als hij dat gedaan had, of hij dan niet de naam Sosonko tegen gekomen was...

Zwart heeft drie methodes om zich te weer te stellen:

A. Met 4. .. c7-c5, wat na c4xd5, e6xd5 tot stellingen kan leiden, bekend uit de Tarrasch.

B. Met 4. .. d5xc4, wat gelijk staat aan opgeven van het centrum. Het belangrijkste idee van zwart is om daarna met .. c5 ook pion d4 op te ruimen zodat er een symmetrische pionnenstructuur ontstaat waarmee hij de stelling wil nivelleren. Het systeem met 4. .. dxc4 wordt ook wel het Open Catalaans genoemd.

C. Met het meeste neutrale 4. .. Lf8-e7 en een later .. dxc4.

In deze aflevering zullen we ons richten op de eerste mogelijkheid.

A) 4. .. c5 5. cxd5 Pxd5

toch op de 'pijnbank' kwam te liggen, wordt in de partij Petrosian - Ree, Duitsland 1973 op fraaie wijze geïllustreerd.

1. c4 e6 2. g3 d5 3. Lg2 Pf6 4. Pf3 c5 5. cxd5 Pxd5 6. O-O Pc6 7. d4 Le7 8. dxc5 O-O 9. Dc2

Pdb4 10. De4 f5 11. Dc4 Dd5

12. Pa3 Dxc5 13. Lg5 h6 14. Lxe7 Dxe7

Zwart was bang dat er op g3­g4, Lf7­g6, h4­h5 zou volgen. Hier lijkt mij 27. .. Kh8 wat beter.

28. Tc1

Wit gooit het nu over een andere boeg.

28. .. Kh6 29. Tc5 g6 30. Dc2 Kh7 31. Lf3 Le6 32. Kh2 Tf7

33. Dc3 Te7 34. a4 Lg8 35. Dd3 Ted7 36. b5

Op de damevleugel moet nog meer zwak gemaakt worden. Dus niet het 'statische' a4­a5.

36. .. axb5 37. Txb5

Zwart bezit nu in feite drie zwaktes: de pionnen b7, d5 en in zekere zin ook g6.

37. .. Lf7 38. Db1 De7 39. Tdb4

Ineens is pion b7 het kind van de rekening.

39. .. d4

Er is qua pionnenstructuur een 'symmetrische' stelling ontstaan, waarin zwart twee lelijke verzwakkende zetten heeft gedaan (.. e6 en vooral .. f5).

15. Tfd1 a6 16. Db3 Ld7 17.

Pc4 Le8 18. Pb6 Td8 19. a3

Pd5 20. Pxd5 exd5

Nu moet zwart genoegen nemen met een geïsoleerde pion terwijl hij ook een slechte loper bezit.

21. e3!

Vastleggen van veld d4!

21. .. Lf7 22. Pd4 Pxd4 23. Txd4

Paniek, maar er was al niets fatsoenlijks meer. Op 39. .. Tb8 zou 40. a5 zijn gevolgd, met de dreiging a5­a6.

40. exd4 f4 41. Txh5+

Hier blijkt ook hoe goed de witte stukken stonden! Zwart gaf het op. (1­0)

Illustratieve partijen:

• Scheeren - Trois, 1978.

• Petrosian - Ree, 1973.

(wordt vervolgd)

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, kunt u vinden op www.schaaksite.nl onder het kopje Techniek.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Dit systeem krijgt een zelfstandige betekenis omdat wit nu al g3 heeft gespeeld. De actie met e2­e4 is minder goed nu er g3 is gedaan. Overigens zou 5. .. exd5 een overgang zijn naar de Tarrasch­variant die al eerder is aangestipt.

6. Lg2 Pc6 7. 0-0 Le7 8. dxc5

Wit heeft nu de ideale materiaalverhouding om tegen de geïsoleerde pion te spelen: zware stukken en een goede tegen een slechte loper.

23. .. Kh7 24. Tad1 Td7 25. Dd3!

Petrosian trapt niet in de valstrik die Ree voor hem gespannen heeft. Een lelijke misrekening zou nu 25. Lxd5? zijn. Wit verliest zelfs materiaal na 25. .. Txd5 26. Txd5 Td8! vanwege de penning.

25. .. De5 26. b4

Niet slaan op d5 want dan blijft b2 hangen.

26. .. Tfd8

Het is zwart gelukt alles op tijd te dekken, maar wit heeft de touwtjes stevig in handen. Er moet nu aan een tweede front gewerkt worden.

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel

Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

Hoe een speler vanuit deze symmetrische pionnenstructuur

27. h4 h5

Weer een zeer lelijke pionzet.

Voor al uw schaakzaken: boeken, DVD’s, CD’s, borden, stukken en klokken. Al meer dan vijf jaar een begrip!

Piusstraat 381, 5021 JB Tilburg Tel: 013-5439890

Website: www.schaakboekenspecialist.nl

Email: info@schaakboekenspecialist.nl

De Mozart van de eindspelstudie

Mark Savelevich Liburkin leefde van 1910 tot 1953. Hij werkte als accountant voor bedrijven bij Moskou. Zijn vroege dood was het gevolg van ziekte. De tweede generatie Sovjet componisten stierf niet meer door terreur. Hij wordt ook wel de ‘Mozart van de eindspelstudie’ genoemd vanwege de buitengewone verfijndheid van zijn studies.

1. Mark Liburkin

Shakhmaty v SSSR 1939

Correctie door Jan van Reek

Ter correctie heb ik de pionnen d7 en d6 toegevoegd. 1. Pd3! Onvoldoende voor de winst is 1. Lg6?

Lb1 2. Lf4 Kxe1 3. Kb4 Ke2 4. h6

Pxh6 5. Lxb1 Pf7 6. Kc4 d3! 7. Lxd3+ Kf3 8. Lh2 Pe5+. Zwart ruilt het paard. Hier blijkt het nut van pion d6. 1. .. Lb1 2. h6! Door het plaatsen van een pion op d7 kan wit geen schaak op b5 geven. 2. ..

Pxh6 3. Lh5+! Kc2 4. Lxh6 Kxd3 5. Kb3! Het tempospel begint. 5.Lg6+? Ke2 6.Lxb1 d3 remiseert. 5. .. Lc2+ 6. Kb4 Hier eindigt Liburkin’s oplossing. Door de extra pionnen kan zwart nu het tempospel voortzetten.

manieren proberen te winnen. 2.Txg4 Lxb6 3.Ta4+ La7 4.Tb4 d2 5.Txb2 d1D 6.Tb8+! Lxb8 pat.

Kf6 11. Ph5+ Kf5 12. f3 wint ook voor wit. 9. f3! Het vijfde aanbod wordt geaccepteerd door zwart.

Wit begint en wint

1. e7 De witte pion valt moeilijk te stoppen. 1. .. Tg1! 2. Kxe2 Tg8 3. Pf8 Tg5! Door de switchback van de toren naar g5 stelt zwart een val. 4. Pg6! Het antwoord is elegant. Hierna wint wit eenvoudig. Hij heeft 4. e8=D? Te5+ 5. Dxe5 pat vermeden.

2. Mark Liburkin

Eerste prijs 64 1931

Correctie door Jan van Reek

6. .. d5! 7. Lg5! Wit moet op de juiste manier een tempo verliezen. Niet goed is 7. Lc1? Lb1 8. Lg6+ Ke2 9. Lxb1 d3 remise. 7. .. d6! 8. Lg6+! Op dit moment dient het tempospel te worden gestopt. 8. Lh6? Lb1 9.Lg6+ Ke2 10.Lxb1 d3 11.Kc3 d4+! 12.Kxd4 d2 13.Ld3+ Ke1 wint niet voor wit, omdat hij geen zijwaarts schaak kan geven. 8. .. Ke2 9. Lxc2 d3 10. La4! d2 11. Lb5+ Ke1 12. Lh4+ Dit schaak geeft de beslissing. Zwart gaat zijn pionnen verliezen.

3. Mark Liburkin

Eerste prijs 64 1932

B. 1. .. Lxb6!? 2. Txb6 d2! 3. Txb2 La6+ 4. Kc7! d1D 5. Tb8

Ka7 6. Tb7+! Lxb7 pat. Bij het tweede pat staan de loper en koningen op een andere kleur. Dat heet het kameleon­thema.

4. Vladimir Korolkov en Mark Liburkin

Eerste prijs Shakhmaty v SSSR 1948 Correctie door Jan van Reek

9. .. Kxh4 10. Pf5+ Kh3 11. Pxd4 en wit wint.

Normaliter werkte Liburkin aan economische en elegante studies. Dit keer liet hij zich meevoeren door een complex idee van Korolkov. Dan kunnen er minder strenge eisen aan de compositie worden gesteld en ontstaat er toch een buitengewoon resultaat.

ARVES organiseert een Liburkintoernooi. Nadere gegevens komen in EG

Wit begint en wint

Wit begint en houdt remise

1. Kc8! De koning steunt zijn pion op de juiste manier. Wit dreigt b7+. 1. Kc7? Lg3+ 2. Kc8 Ld1 3. b7+ Ka7 4. b8D+ Lxb8 5. Txb8 Lb3! wint voor zwart. A. 1. .. Lg4+!? Zwart kan op twee

Wit begint en wint

1. Th3! Wit gaat het paard bevrijden. 1. .. Kf7! Als zwart h6 dekt via 1. .. f5 2. Te3+ Kf7 3. Te5! benut wit de toegankelijkheid van veld e5. 2. Txh6 Kg7 3. Pg5! Wit dekt h6 indirect. Onvoldoende is 3. Th5? Kg6 4. Th4 Txd5 5. Kb3 Kg7! 3. .. Txd5 (3. .. Kxh6 4. Pf7+) 4. Th7+ Kg6 5. Pe4! De tweede indirecte dekking. 5. .. f5 6. Th5! De derde keer. 6. .. Td4 7. Pg3 f4 8. Th4! Nummer vier. 8. .. Kg5 8. .. Tc4 9. Kb3 b5 10. Tg4+

De lezer aan zet

16. Pd2 De zwarte loper staat zo goed dat wit hem maar liever meteen ruilt tegen zijn fianchetto loper. Ook mogelijk waren 16. Pe1 (3 punten) 16. .. Lxg2 17. Kxg2 (17. Pxg2 c5) 17. .. c5 18. Tac1 maar na 18. .. b6 gevolgd door .. Db7 staat het gelijk. Voor het natuurlijke 16. Tac1 krijgt u ook 3 punten

18. Pe4 Om in een symmetrische stelling met pionnen op beide vleugels in ieder geval het iets sterkere lichte stuk over te houden. 18. Tac1 (5 punten)

18. .. Da5 (18. .. b6 19. Pe4) 19. Pe4 cxd4 (19. .. Dxa2 20. Dc2 is toch iets beter voor wit.) 20. Txc8 Txc8 21. Pxf6+ Pxf6 22. Txd4 betekent zetverwisseling met de partij, en 18. Pf3 cxd4, 18. Tdc1 b6 en 18. Df3 cxd4 leveren wit geen voordeel op.

18. .. cxd4 18. .. Le7 19. Tac1 Dc6 20. f3 b6 21. dxc5 bxc5 is toch weer iets beter voor wit. Wit komt ook in het voordeel na 18. .. Dc6 19. Df3 (een klein plusje is 19. f3 cxd4 20. Tac1 Db6 21. Pxf6+ Pxf6 22. Txc8 Txc8 23. Lxd4) 19. .. Le7 20. Tac1.

19. Tac1 Het is logisch om eerst de toren met tempo te ontwikkelen, maar 19. Pxf6+ (punten) 19. .. Pxf6 20. Tac1 kan ook (20. Txd4 Txd4 21. Lxd4 Dc6+ of 21. .. e5 is gelijk; 20. Lxd4 e5) maar in dat geval beschikt zwart wel over het natuurlijke 20. .. De7 (en daarom is 19. Tac1 sterker). Geen punten voor 19. Lxd4 waarna het helemaal gelijk staat.

19. .. Da5 Een beetje passief, maar wel houdbaar is de zwarte stelling na het sterkere 19. .. Db8.

20. Txc8 Hier betekent 20. Pxf6+ (4 punten) 20. .. Pxf6 21. Txc8 Txc8 22. Txd4 zetverwisseling. Iets minder dan 20. Pxf6+ of de partijvoortzetting belooft 20. Lxd4 (2 punten) 20. .. Lxd4 (of 20. .. Txc1 21. Pxf6+ Pxf6 22. Txc1) 21. Txc8 Txc8 22. Txd4.

21. Pxf6+ Uiteraard neemt wit de loper, maar zelfs na 21. Lxd4 (2 punten) 21. .. Lxd4 22. Txd4 staat wit iets beter.

22. Txd4 Dit is sterker dan 22. Lxd4 2 (punten) 22. .. e5 23. Lb2 met een klein plusje.

22. .. Td8 Hiermee speelt zwart zijn tegenstander in de kaart. Een blunder is 22. .. Dxa2? 23. Dc2! en wit wint op slag! Vanwege het onderste rij mat vangt wit de zwarte dame met 24. Ta4. Ook bijvoorbeeld 22. .. h6 om een luchtgat te maken, is onvoldoende na 23. Ta4 en wit krijgt groot voordeel, omdat hij er net als in de partij in slaagt om de zwarte koningsstelling te verzwakken. Het sterkste was 22. .. a6 waarna de a­pion niet hangt na een eventueel Ta4 of Ld4. Wit staat dan wat beter, maar zwart kan zeker remise houden.

23. Ta4 Hertneck kiest voor een elegante manoeuvre die hem groot voordeel oplevert. Even sterk is echter het directe 23. Df3! (9 punten). Het probleem is dat na 23. .. Txd4 24. Lxd4 er een pion op b7 hangt terwijl wit ook op f6 dreigt te nemen. Na 24. .. Pd5 (in het dame eindspel na 24. .. Da6 25. Lxf6 gxf6 26. Dxf6 Dxa2 verliest zwart geforceerd een pion: 27. Dg5+ Kf8 28. Dc5+ Kg7 29. Dd4+ Kg8 30. Dg4+ Kf8 31. Db4+ Kg7 32. Dxb7; zwart verliest ook een pion na 24. .. Dd5 25. Dxd5 Pxd5 26. Lxa7) 25. Dg4 heeft wit ineens een sterke aanval, bijvoorbeeld: 25. .. g6 26. Dg5 Dc7 27. e4. Een zet als 23. Dc4 levert niet veel op, na bijvoorbeeld 23. .. h6 is wits voordeel in het dame eindspel wel erg klein: 24. Txd8+ Dxd8 25. Lxf6 gxf6.

23. .. Dd5+ Op 23. .. Db6 volgt het sterkst 24. Dc4! en nu dreigt er Ld4, Lxf6 en Tb4. Na 24. Ld4 Dc6+ 25. Df3 staat wit ook beter, maar het is beter om het schaak op c6 helemaal te voorkomen.

24. e4 Dit leidt geforceerd tot groot voordeel. Wit staat maar weinig beter na 24. Df3 (2 punten) 24. .. a6 25. Lxf6 Dxf3+ 26. Kxf3 gxf6.

25. La3 Heel goed in combinatie met zijn volgende twee zetten. Wit staat beter na 25. Tc4 (6 punten). Nog minder leveren 25. Lxf6 gxf6 en 25. Df3 Pe8 op, hoewel wit ook dan natuurlijk wat beter staat (voor beide zetten 1 punt).

25. .. Db6 Anders valt pion a7.

26. .. Td7 Een taaiere verdediging was 26. .. Tc8 27. Dd2 (27. Lxf6 gxf6 en in vergelijking met de partij komt de witte toren er minder snel bij; na 27. Tb4 heeft zwart nog 27. .. Dc7 een zet waar hij in de partij niet over beschikt vanwege onderste rij problemen. Na 28. Lxf6 gxf6 staat wit wel beter, maar nog niet gewonnen.) 27. .. Pe8.

27. Tb4 Veel sterker dan onmiddellijk 27. Lxf6 gxf6 omdat nu de witte toren met tempowinst richting de zwarte koningsvleugel wordt gedirigeerd.

27. .. Da5 27. .. Dc7 28. Tc4 wint op slag vanwege 28. .. Db8 29. Dc2.

28. .. Da6 Niet 28. .. Dc7 vanwege 29. Tc5.

30. .. Kf8 Wit wint na 30. .. Kh8 31. Th5 Dc6 32. Dh4.

31. .. Dxa2 Iets taaier was 31. .. Ke7 32. Txh7 Dc6 maar ook dan staat wit na 33. Kh3! gewonnen.

33. Dg8 Dit wint evenals 33. Dg6, 33. Dg7 en 33. Dh5 Objectief nog sterker was 33. e5! want die zet ontneemt de zwarte koning een belangrijk vluchtveld, omdat 33. .. fxe5 faalt op 34. Db4+ Td6 (34. .. Kf6 35. Dh4+; 34. .. Kd8 35. Th8+ Kc7 36. Dc5 mat)

35. Dh4+ Kd7 (35. .. Ke8 36. Df6)

36. Txf7+ Kc6 37. Dc4+ Kb6 38. Db4+ en zwart wordt matgezet. U krijgt voor een van deze winnende zetten altijd 4 punten 80-100 >2400

1800-1900

Combineren

Diagram 1

Mihailov - Leosson

1. Txf6+!, 1­0 (1. .. gxf6 2. Dh5+ Kxh5 3. Th7 mat)

Diagram 2

Gretarsson - Puuska

1. Pf6+! gxf6 2. Dg6+, 1­0

Diagram 3

Zelbel - Plug 1. Txc8 Lxc8 2. Dc2, 1­0

Diagram 4

Andrason - Ragnarsson 1. .. Pxd4, 0­1. Vanwege de paardvork op e2 verliest wit meer dan alleen de d­pion.

Diagram 5

Holm - Lee 1. Txf7+! Kxf7 2. Pxh6+, 1­0

Diagram 6

Getz - Karlsson

1. Txg7+! Kxg7 2. Dxe5+ Kg8 3. Lc3, 1­0

Diagram 7

Friedel - Larusson

1. Txf6+! gxf6 2. Dxh6+ Tg7 3. Tg1, 1­0

Diagram 8

Bjornsson - Hansen 1. .. Pf3+ 2. Kh1 Tg5! Wegens de matdreiging kan zwart een volle Toren geven. 3. Pxf8+ Kg8, 0­1

Recht toe recht aan

Met 1. Th6! maakt wit een fraaie kruispenning! Zwart mag niet op g1 slaan. Na 1. .. Txh6 2. Txg8 had wit een pion gewonnen! Vesters ­ Haver, Groningen 2010. (Piet Peelen)

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Dit jaar viel de beslissing in de KNSBcompetitie twee ronden voor het einde.

Vijftig jaar geleden was de winnaar een ronde voor het eind bekend. Het was een opmerkelijke winnaar, want niet het gerenommeerde VAS, niet het sterke Rotterdam, maar het jonge tweede team van VAS veroverde de titel. Aan de topborden komen we namen tegen als Tan, De Rooi en Crabbendam.

Op papier waren VAS I en Rotterdam on getwijfeld sterker, maar teamgeest vermag veel. Dat vond ook het bondsblad.

‘Het 2e tiental van VAS heeft het succes geheel te danken aan enthousiasme, trouwe opkomst en vechtlust. (...) De eerste wedstrijd, de overwinning op het eigen eerste tiental, legde de grondslag en toen Rotterdam, dat de enige ernstige medekandidaat bleek te zijn, in zijn wedstrijd tegen Eindhoven struikelde, grepen de VAS­reserves hun kans reeds in de voorlaatste ronde tegen hun stadgenoten VVGA, zodat de laatste wedstrijd tegen Rotterdam niet eens meer van invloed kan zijn.’ VAS II verloor die wedstrijd overigens met ruime cijfers, maar bleef uiteindelijk een matchpunt voor; Rotterdam had wel meer bordpunten. Het zou de enige keer zijn dat een tweede team er met de landstitel vandoor ging.

Hoogtepunt 45 jaar

VAS II beschikte dus over een jong team, maar was dat wel een voordeel? Als je de woorden van Max Euwe in een voorbeschouwing op de WK revanchematch Tal – Botwinnik mocht geloven niet. Euwe schrijft in het Vrije Volk, geciteerd door Schakend Nederland: ‘Hoogtepunt 45 jaar. Dit ervaringsfeit is overigens niet nieuw. Wij weten, dat de schaakgrootmeester gemiddeld met zijn 45e jaar een hoogtepunt bereikt.’

Een nummer later citeert het blad een zekere Thomas F. Donlon, die schrijft ‘(...) men komt tot de conclusie dat het wèl gemakkelijker is remise te maken tegen zulk een grootmeester wanneer zijn leeftijd in de buurt van de vijftig ligt, maar dat men dan in het geheel niet gemakkelijker van hem wint dan voorheen.’

Blijft natuurlijk de vraag of dergelijke afwegingen ook gelden voor de gewone clubschaker, hoofdklassespeler of niet.

Zuidema

Traditiegetrouw is het voorjaar de tijd van de jeugdkampioenschappen. Het was in de

jaren zestig niet anders dan nu. Veertien jeugdspelers streden begin april in Hengelo om de titel. Coen Zuidema wordt met anderhalve punt voorsprong een sterke en duidelijke winnaar. Toch schrijft wedstrijdleider Harry de Graaf: ‘Een veelbelovend jong talent hebben wij ook ditmaal niet kunnen ontdekken.’ Blijkbaar zag hij in Zuidema niet een toekomstige seniorenkampioen.

In dezelfde periode vond in Bussum en Dwingelo de traditionele jeugdschaakweek plaats, toernooien waaraan zestigers van nu met weemoed terugdenken.

Er is ook treurig nieuws te melden. Op 78­jarige leeftijd overlijdt grootmeester Akiba Rubinstein. Rubinstein was in de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw een serieuze kandidaat voor de wereldtitel. De Eerste Wereldoorlog en het ontbreken van een goede regeling rond de strijd om de wereldtitel zorgen er echter voor dat hij nooit aan een titelmatch toekwam. Bovendien bleek Rubinstein niet opgewassen tegen de harde eisen van het beroepsschaak. Hij raakte geestelijk in de knoop en vertoefde sinds 1932 in een inrichting voor geesteszieken.

Rochade

In een tijd waarin de grote schaakgebeurtenissen dun gezaaid zijn kan Schakend Nederland veel ruimte uittrekken voor het traditionele Clare Benedict Toernooi (Nederland wordt vierde) en ... voor het kampioenschap van Australië. Dat laatste heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat hoofdredacteur Slavekoorde een uit gebreid toernooiverslag in handen kreeg. Een fragment van Cecil Purdy is het herinneren waard.

‘Yuri Averbach is een grootmeester en hij heeft enkele van de allerbeste eindspelboeken op zijn naam staan – maar hij heeft 38 jaar geleefd zonder de spelregels te kennen. (...) Het meest verbazingwekkende incident(je) uit mijn hele schaakcarrière –neen, uit mijn hele leven – vond plaats toen ik met Averbach speelde in het Australische kampioenschap te Adelaïde. Hierin ontstond de positie, welke U op het diagram vindt weergegeven en waarin ik lang rocheerde.

Beginnelingen denken natuurlijk dat de lange rochade niet geoorloofd is. Maar stel U mijn verbazing voor toen Averbach mij er op wees dat mijn toren een door een vijandelijk stuk bestreken veld had gepasseerd! Ik kon niet anders doen dan met mijn hand van e8 naar c8 te wijzen en zei zwakjes: “De Koning”. (...) “Alleen maar de koning?” riep Averbach uit, “niet de toren?” Ik schudde alleen maar zachtjes met het hoofd. Het scheen mij te grof toe een grootmeester uit te leggen dat spelregels in de Sovjet­Unie dezelfde zijn als hier.’

SOS voor avontuur

Voor de avontuurlijke schaker verscheen onlangs deel 13 van de serie Secrets of Opening Surprises. Onder redactie van Jeroen Bosch is weer het nodige ‘gekkenwerk’ bijeen gebracht. Wat denkt u van 1. e4 g6 2. d4 Pf6 3. e5 Ph5, dat trouwens tijdens de laatste Olympiade door Carlsen tegen Adams werd gespeeld. Of probeert u het liever met 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. h4!? En heeft u wel eens overwogen om na 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 het onlogische 6. De2 te spelen? Volgens trainer Arthur Kogan kan dat best. Meer van dit soort creatieve ideeën treft u aan in SOS – Secrets of Opening Surprises , een uitgave van New in Chess. Voor € 19.95 bent u weer een half jaar onder de pannen.

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401 DGT 2010 nieuwe versie 59,00

401-l DGT 2010 met logo van Het Paard

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75 558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50 517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95 519 Raindropchess set kaartjes. 11,95 520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00 510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 12. Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

645 De wereld van de schaakopening 1 1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3 E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 8, schaaktijdschift 11,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij