Schaakmagazine 2019 - oktober

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 126 – no. 5 – oktober 2019

Schaakklokken

Boeken

Wedstrijdformulieren en reglementen

Spelmaterialen

CD’s

www.schaakbond-winkel.nl Webwinkel

Handleidingen

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

€ 13,95

Milennium – The King Performance

Play like a King! – Met zijn klassieke, harmonieuze ontwerp in een frame van echt hout van 40 x 40 cm is het de perfecte maat om thuis te spelen.

€ 349,-

Klassieke Wedstrijdset

468 Chess Startpakket

Jozias Hillenkamp – Het startpakket 468Chess biedt spelplezier met 160 uitdagende puzzels. Inspiratie voor thuis en op de jeugdschaakclub en een absolute aanrader voor het basisonderwijs.

€ 34,-

€ 68,-

Stappenmethode van Cor van Wijgerden

Let op: De stappenmethode van Cor van Wijgerden is vernieuwd! De werkboeken vanaf Stap 3 komen nu standaard in 4 talen.

€ 4,80

Paco Sako – vredesschaak

Stukken worden niet meer geslagen, maar omarmd, je vormt gecombineerde stukken. Set zwart/ wit: € 39,95 Ook verkrijgbaar in de kleuren: geel, paars, rood, blauw, roze, oranje, groen.

€ 44,50

Stevig kartonnen doosjes

Stevig kartonnen doosjes voor schaakstukken t/m maat 5 € 4,-

Bij afname van 10 stuks € 3,60

Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

Simon de Schaker – Oma’s schat

Joyce van der Meijden – Het tweede deel van de spannende kinderboekenserie over Simon de Schaker. In dit deel probeert Simon zijn oma uit het oord voor oude mensen te bevrijden.

Mahonie houten bord met of zonder coördinaten met velden 5cm. Bruine acacia houten stukken Staunton 4 met KH83.

Hoofdredacteur

Jeroen Bosch

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Bart Beijer (foto)

Harry Gielen (foto’s)

Ilja Kalle (foto)

Alina l’Ami (foto)

Kirill Merkuryev (foto’s)

René Olthof (foto’s)

Frans Peeters (foto’s)

Wouter Scheffer (foto’s)

Ronald van Nimwegen (foto’s)

Minze bij de Weg

Arno Bosch

Jeroen Bosch

Sake Jan de Boer

Gert Devreese

Herman Grooten

Johan Hut

Erwin l’Ami

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Monique van de Griendt

Bart Stam

Lise ten Holder

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Redactieadres

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij

20 november 2019

Bondsbureau KNSB

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out Interface Communicatie, Ede www.ifcommunicatie.nl

foto: Kirill Merkuryev

foto: Bas Beekhuizen

foto: René Olthof

Schaakpensioen

De World Cup 2019 heeft een verrassende winnaar gekregen in de vorm van Teimour Radjabov. De in 1987 geboren Azerbeidzjaan werd op 14-jarige leeftijd al grootmeester waarmee hij een van de jongste allertijden was. Na grote successen (drie keer Europees Kampioen met Azerbeidzjan, gedeeld winnaar van het Tata Steel toernooi 2007, nummer 4 van de wereld in 2012, en deelnemer aan de Kandidatentoernooien van 2011 en 2013) speelt hij recentelijk steeds minder en speculeerde hij er openlijk over om met pensioen te gaan. Dat laatste zorgde er mogelijk voor dat hij goed met de spanning wist om te gaan en in de tiebreak favoriet Ding Liren wist te verslaan. Dat pensioen zal met het Kandidatentoernooi 2020 in het vooruitzicht wel even worden uitgesteld.

Paul van der Sterren is als wedstrijdschaker al even met pensioen, maar natuurlijk nog steeds actief in de schaakwereld als schrijver, commentator en columnist van dit blad! Nu prijkt hij op de cover naar aanleiding van zijn benoeming als voorzitter van het Max Euwe

Centrum. Gert Devreese sprak met de Amstelveense grootmeester. Ruim 12 jaar heeft Piet Peelen Nederlandse jeugdschakers geportretteerd voor SchaakMagazine en ons kennis laten maken met hun partijen. Manasvita Basa is de laatste die hij dit nummer aan ons voorstelt, want Piet heeft besloten te stoppen als vaste medewerker van dit blad. We zullen zijn bijdragen missen.

Er werd natuurlijk weer veel geschaakt de afgelopen tijd. Zo was er het NK bedrijvenschaak, de competitie is weer begonnen, in het Noorden vond een jeugdinterland plaats, en op de wereldschaakdag (12 oktober) waren Machteld van Foreest en Yichen Han in Boedapest actief. Jeugdspelers zijn dagelijks ook online aan het schaken natuurlijk, Monique van de Griendt praat u bij over Schaakmatties de online Jeugdschaakclub van de KNSB.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Amstelveen Chess Masters

Amstelveen Chess Masters is de nieuwe, overkoepelende naam voor een aantal bekende en een aantal nieuwe schaakevenementen die allemaal plaatsvinden in één weekeinde in Amstelveen.

Nieuw dit jaar is het NK Snelschaken dat op zaterdag 30 november zal worden gespeeld in het Keizer Karel College. Op het programma staan 15 dubbele ronden (30 partijen in totaal) met het speeltempo 3 minuten + 2 seconden per zet. De uiteindelijke nummers 1 en 2 zullen aansluitend in een finale match gaan uitmaken wie zich Nederlands Kampioen Snelschaken 2019 mag noemen en de eerste prijs van € 1.500 in ontvangst mag nemen. Inschrijving is mogelijk vanaf 1 oktober via de toernooisite. In totaal kunnen maximaal 200 deelnemers meedoen.

Op zondag 1 december zal voor het vijfde achtereenvolgende jaar het NK Rapid worden gehouden. In twee gesloten achtkampen zullen de beste 8 heren en 8 dames van Nederland om de titel gaan spelen. Tegelijkertijd worden ook het 12e Brainwave Rapidtoernooi en de jeugd Grand Prix, georganiseerd door SV Zukertort Amstelveen, gespeeld op dezelfde locatie.

Deze grote schaakmanifestatie wordt mede mogelijk gemaakt door de hoofdsponsors CNE ICT Professionals en de Gemeente Amstelveen. Meer informatie over de verschillende toernooien en liveverslaggeving op de speeldagen is te vinden op de toernooisite: www.amstelveenchessmasters.nl. Voor verdere informatie kunt U contact opnemen met toernooidirecteur Robert Ris: robertris@amstelveenchessmasters.nl.

Nederlandse teams naar EK-Landenteams

Van 23 oktober tot en met 3 november wordt in Batumi (Georgië) het EK-Landenteams gehouden. De Nederlandse teams bestaan uit:

Mannen: Anish Giri, Erwin l’Ami, Jorden en Lucas van Foreest, Erik van den Doel. Captain: Jan Gustafsson.

Vrouwen: Zhaoqin Peng, Iozefina Paulet, Anne Haast, Tea Lanchava, Rosa Ratsma, Captain: Jeroen Bosch.

De mannen zijn als 7e geplaatst van de 39 teams. De vrouwen zijn als 13e geplaatst van de 30 teams. In het volgende nummer een verslag van dit kampioenschap.

Paul van der Sterren

Max Euwe

Het Max Euwe Centrum in Amsterdam heeft als belangrijkste doel het levend houden van de herinnering aan Max Euwe. Is dat nodig dan? Ik hoop van niet! Niemand zal toch vergeten zijn dat er ooit een Nederlander was die het schaken in al onze huiskamers bracht, die vanaf zijn balkon de ovatie van een jubelende menigte in ontvangst moest nemen toen hij wereldkampioen werd en die ook op latere leeftijd als leraar, schrijver en bestuurder de rots bleef waarop wij onze wereld veilig bouwden? En dat die man Max Euwe heette? Bovendien, in een tijdperk waarin het internet als ons grote collectieve geheugen is gaan functioneren kán je toch helemaal niet meer vergeten worden?

Maar toch. Het bewaren van authentieke spullen, foto’s, documenten en getuigenissen van tijdgenoten van Euwe, is van een totaal andere orde dan de snel vindbare, maar gemakkelijk corrumpeerbare informatiebrij op het internet. Het Max Euwe

Centrum is een museum en bewaart een tijdsbeeld. Dat geeft bezoekers een totaal andere beleving dan het lezen van een Wikipediapagina op hun computer. En ook de geweldige partijen die Euwe speelde komen oneindig veel beter tot hun recht als je ze besproken en geanalyseerd vindt in kranten en tijdschriften uit die tijd dan wanneer je ze uit een megadatabank moet vissen waarin ze een beetje zielig anoniem liggen te wachten op wat blasé ‘commentaren’ of een paar contactgestoorde computeranalyses.

Euwe was op de eerste plaats een fantastische schaker, die in 1935 een absolute topprestatie leverde door de ongenaakbaar geachte Aljechin in een zinderende tweekamp om het wereldkampioenschap te verslaan. Het onuitroeibare onzinverhaal dat Aljechin enkel verloor omdat hij te veel dronk, valt automatisch in de prullenbak als je de partijen naspeelt en meebeleeft hoe er op het scherpst van de snede gevochten

Simon de Schaker deel 2 – ledenaanbieding

Na Simon de Schaker ‘Akelige Arnold’ is er nu een deel 2 verschenen: Oma’s Schat. Nu hebben we dus een spannende jeugdserie met een schaker in de hoofdrol! Ook van de opbrengst van dit tweede deel komt een gedeelte ten goede aan het schoolschaken. Voor schaakverenigingen geldt een speciale aanbieding: bij afname van minimaal 10 boeken wordt de prijs € 10,- per stuk (normaal € 13,95). Deze aanbieding geldt voor zowel deel 1 als deel 2. De bestelde exemplaren kunnen gesigneerd worden door de auteur Joyce van der Meijden. Verenigingen die gebruik willen maken van deze aanbieding kunnen een e-mail sturen naar bondsbureau@schaakbond.nl. Graag het totaal aantal exemplaren vermelden, om welk deel het gaat, en ook of u de boeken gesigneerd wilt ontvangen. Uw bestelling wordt dan doorgegeven aan de uitgeverij.

werd. Als het al waar is dat Aljechin meer dronk dan goed voor hem was, dan verloor hij niet omdat hij dronk, maar dronk hij omdat hij verloor. Geen onbekend verschijnsel in de schaakwereld (en zelfs niet daarbuiten)!

Het streven naar eigen glorie was Euwe vreemd. Hij gebruikte zijn wereldtitel om het schaakspel te populariseren, aanvankelijk vooral in Nederland, later – als FIDE-president – over de hele wereld. Ook in die functie kwam hij tot topprestaties, want zonder hem zouden de legendarische tweekampen Fischer-Spasski in 1972 en Karpov-Kortchnoi in 1978 hoogstwaarschijnlijk niet hebben plaatsgevonden.

Max Euwe, we kunnen niet lang genoeg trots op hem blijven.

Het NK Internet wordt op 7 december op chess.com gespeeld. In de week voor de finale worden vier plaatsingstoernooien gehouden waar ieder lid aan mee mag doen. De finale wordt door IM Stefan Kuipers live becommentarieerd via het KNSB kanaal op Twitch.tv

Toernooiopzet

• Vier voorronden in de vorm van zwitserse plaatsingstoernooien. Registratie op chess.com vlak voor de start van de toernooien. Elk toernooi bestaat uit 9 ronden, de winnaar plaatst zich voor de finale.

• De finale bestaat uit 4 spelers uit de plaatsingstoernooien, 2 spelers met de meeste meesterpunten en 10 geplaatste spelers. Deze spelen KO matches.

Zie ook: www.schaken.nl/over-schaken/ online-schaken/nk-internetschaak

Giri zo goed als zeker geplaatst voor Kandidatentoernooi

Teimour Radjabov wint World Cup

Teimour Radjabov heeft in Khanty-Mansiysk de World Cup gewonnen door in de finale

Ding Liren te verslaan. De overwinning van Radjabov was verrassend te noemen. De als eerste geplaatste Ding verloor zijn tweede opeenvolgende World Cup finale (hij verloor in 2017 van Aronian). Met zijn finaleplaats bewees de Chinees en passant onze eigen Anish Giri een grote dienst. Ding kwalificeert zich namelijk rechtstreeks voor het Kandidatentoernooi 2020, en daarmee komt de ratingplaats weer vrij die nu zo goed als zeker naar Giri gaat.

De World Cup ging met 128 spelers van start wat betekent dat er 6 ronden nodig zijn om twee spelers in een finale over te houden. Met zoveel boeiende matches is het ondoenlijk om aan al het schaakmoois (en aan alle tiebreakdrama’s) aandacht te besteden. We concentreren ons op de twee deelnemende Nederlanders: Benjamin Bok en Anish Giri. Benjamin moest het in de eerste ronde opnemen tegen Ivan Saric, een grootmeester uit Kroatië met een iets hogere rating dan hijzelf. Na 1-1 in de klassieke partijen volgde een tiebreak die Benjamin met 1,5-0,5 won. Nu mocht hij zich gaan opmaken voor een match tegen Alexander Grischuk! Na twee keurige remises in de klassieke partijen komt het voor Benjamin andermaal aan op een tiebreak. En dat tegen een wereldtopper die vaak heeft gezegd dat hij veel liever snelschaak- of rapidpartijen speelt dan partijen met een klassiek tempo.

Grischuk - Bok, rapid r+-wqr+k+ +l+nvlp+p pzpp+-snp+ zP-+-+-vL-zP-zPN+-zP +-+L+N+-

18...c5

Een scherpe zet, Grischuk laat zich in het vervolg ook niet onbetuigd:

19.Lxf6 Pxf6 20.Peg5? Niet goed, wel heel gevaarlijk. 20...cxb4! 21.Pxf7 Kxf7 22. Pg5+

Of 22.Lxg6+ Kg7!.

22...Kg8 23.Lxg6 Tf8! 24. Lxh7+

Na het spannende 24.Pe6 neemt zwart met 24...Dd5 25.Lxh7+ Kh8 26.Pf4 Dxd4 27.Pg6+ Kxh7 28.Pxf8+ Kg8 29.Pg6 Lc5! de aanval over en gaat hij winnen. 24...Kh8 25.Lf5

30.g3 Tg8 31.axb6 Lf6 32. Le6! Tg7 33.Txa6

Bijna alle zwarte pionnen verdwijnen van het bord. Nu is het weer onze landgenoot die moet oppassen.

33...Lb7 34.Ta5?

Het valt niet mee om met weinig tijd 34.Lb3! te vinden: 34...Lxa6 (34...Kh7!) 35.Te8+ Kh7 36.Lc2+ Tg6 (36...Kh6? 37.Th8+ Th7 38.Txh7 mat) 37.Lxg6+ Kxg6 38.gxf4 en wit heeft kansen alhoewel het objectief nog binnen de marge is.

34...Txh4! 35.Ld5 Lxd5?! 35...Txd4! houdt de zwarte b-pion op het bord.

36.Txd5 Txd4? 37.Tb5?

‘Toevallig’ wint hier 37.Th5+ Kg8 38.Te8+ Kf7 en nu 39.b7!. 37...Tdd7 38.Txb4 en nu de laatste pion eraf is is remise de normale uitslag: 38...Kg8 39.Kg2 Lc3 40.Te8+ Kf7 41.b7 Txb7 42.Txb7+ Kxe8 43.Txg7 ½–½

bijzonder taai. Na 2 klassieke partijen, 2 rapidpartijen en 2 snelschaakpartijen stonden er 6 remises op het scorebord. Toen kwam dit vluggertje.

Najer - Giri, blitz

Stelling na 18.h4

25…Dd5

Heel logisch, maar 25...Dxd4 kon gewoon, in vele gevallen gevolgd door ...Dxh4. Zwart staat compleet gewonnen hier!

26.Lh3

Nu heeft wit het weer een beetje verdedigd alhoewel het nog steeds zwart is die beter staat.

26...Pe4 27.Pxe4 Dxe4 28. Dxe4 Lxe4 29.Te1 Tf4?!

Dankzij de vrije b-pion kan hier 29...Lc2! 30.Txe7 b3.

In de volgende rapidpartij overspeelde Grischuk onze landgenoot die daardoor weer naar huis kon in de wetenschap dat hij zeker niet kansloos was geweest...

Anish Giri kwam naar Siberië als tweede geplaatste speler op rating (achter Ding). In de eerste ronde ontdeed hij zich simpel van een tegenstander uit Bangladesh, en in de tweede ronde moest hij het opnemen tegen de Rus Najer. Die bleek

Stelling na 24...Tab8

Giri heeft een pion geofferd voor aanval die na Najer’s volgende zet helemaal uit de verf komt.

25.b4?

Juist was 25.Lc1, ongetwijfeld was Naer bang voor 25...Lxb2!? (wit staat ook beter na 25...Te1 26.Tb3 Txb3 27.Dxb3 Pd4 28. Db6) maar na 26.Lxb2 Te1+ 27.Ka2 Pb4+ kan wit materiaal teruggeven met 28.Dxb4 Txb4

29.axb4 Da4+ 30.Ta3 Dxb4

31.Lg2 en alhoewel het nog geen makkelijke stelling is staat wit beter.

25...Pxb4!

Dit dameoffer wint geforceerd.

26.Dxd7 Pxd3+ 27.Ka2 Tb2+

28.Ka1 Txc2+ 29.Kb1 Tb2+

30.Ka1 Td2+ 31.Kb1 Tb8+ en mat volgt.

0–1

Normaal gesproken zou je nu verwachten dat Giri in zijn witpartij niet meer in de problemen zou komen, maar tijdens deze World Cup zagen we wel vaker dat wereldtoppers ook zenuwen hebben. Najer had er uiteindelijk 105 zetten voor

nodig, maar hij wist de stand weer gelijk te trekken zodat een armageddon partij (wit 5 minuten, zwart 4 minuten) de beslissing moest brengen. Daarin lootte Giri zwart (en had dus genoeg aan remise).

Najer - Giri, armageddon

Xiong - Giri, blitz

r+-wq-trk+ zppzp-+-vl-+nzpl+-zp +-+-zp-+-+P+Nzp-zP zP-+-zPP+-zPQzPL+-+ tR-vL-mK-+R

Stelling na 17.Pxe4

Xiong heeft risicovol gespeeld en staat heel slecht. Anish liet zich nu een automatische zet ontglippen.

17...a5?

Stelling na 28.Ld4

Giri speelt nu niet de objectief beste zet, maar maakt het zijn Russische tegenstander wel bijzonder lastig in de praktijk.

28...Pxh2!? 29.Kxh2 Dh6+ 30.Kg1 Dh1+ 31.Kf2 Dg2+

32.Ke1 Dxg3+ 33.Lf2 Nog wat sterker is 33.Tf2! Dxa3 34.Ta1 Dh3 35.De3. 33...Dxa3

Zwart heeft nu al drie pionnen voor het stuk, en de witte koning blijft in het midden staan.

34.Txc8?! Txc8 35.Tg1? En daar is de fout al. Juist was 35.Le3.

35...Tc1+ 36.Ld1 Lf3 en wint!

37.Txg7+ Kxg7 38.Ld4+ Kg8 0–1

Giri’s match tegen Xiong ontbrandde nadat de twee klassieke partijen in remise waren geëindigd. De jonge Amerikaan (18 jaar!) leek bewust in iedere partij de risico’s op te zoeken, en dat was uiteindelijk een juiste strategie (de winnaar heeft altijd gelijk). In de eerste rapidpartij had Xiong het betere van het spel. In de tweede stond Anish gewonnen, maar werd het zo complex dat alles kon gebeuren en met de uiteindelijke remise mocht Anish niet mopperen. Toen kwam dit eerste vluggertje (10 minuten per persoon plus increment).

Dit verliest een belangrijk tempo. Als Anish even de tijd had genomen, had hij zich gerealiseerd dat wit lang moet rokeren en daarvoor 3 zetten nodig heeft (b3, Lb2 en dan 0–0–0). Juist was dus onmiddellijk 17...Pe7! want na 18.b3 Pf5

19.Lb2 kan nu gewoon 19...fxe3 volgen: 20.0–0–0 Pd4!.

18.b3 Pe7

Een zet te laat!

19.Lb2 Pf5 20.exf4?!

20.0–0–0 fxe3 21.Tdg1 was beter. 20...Pd4! 21.Lxd4 exd4 22.0–0–0 Txf4 23.Pg3 d3?

Te gehaast. Zwart staat beter, vooral na 23...De8! wat Ph5 verhindert.

24.Lxd3 Df6 25.Ph5 Da1+ 26. Db1 Dxa3+ 27.Kc2

Nu stokt de zwarte aanval en heeft wit overduidelijk ook kansen.

27...Tf7 28.Tde1 Ld7 29. Pxg7?!

Beter is 29.Lg6! of 29.Thg1!. 29...Txg7 30.Thg1 Txg1 31. Txg1+ Kf8 32.Lh7 Le6 33.De1 Te8 34.Dg3 Te7 35.Df4+ Ke8 36.Lg6+ Kd7 37.Lf5 Da2+ 38.Kc3

en nu houdt zwart het in evenwicht met

38...a4! 39.Lxe6+ Txe6 40. Df7+ Kc6!

Het klopt precies na

41.Dxe6 Dxb3+ 42.Kd4 Db6+

43.Kd3 Dxg1

en Xiong hield eeuwig schaak met

44.De8+ Kb6 45.Db5+ Ka7

46.Dxa4+ Kb6 47.Db5+ Ka7

48.Da4+ Kb6 49.Db5+ Ka7 50.Da4+ ½–½

In de tweede snelschaakpartij had Giri wit.

Giri - Xiong, blitz

Stelling na 20...Tc5

Objectief heeft Xiong weer teveel risico genomen, maar de zwarte stelling speelt heel

Xiong-Giri. (foto: Kirill Merkuryev)

makkelijk (nog een toren naar de c-lijn en aanvallen). Aanvallen is gewoon makkelijker dan verdedigen.

21.Dd4

21.De3 Tfc8 en nu 22.Td3, of 22.Td4 Db6 23.Td3, en de zwarte aanval is eigenlijk voorbij. Wit staat gewonnen.

21...a5! 22.Kb2?

Nog steeds was 22.De3 of 22. Td3 de juiste manier van verdedigen.

22...Tc4 23.Dd3 Tfc8 24.Tc1?

Nu is de verdediging alweer een stuk lastiger. Wit houdt het gelijk met de tegenaanval 24. Dh3! met als idee 24…b5

25.Txf7+! Kxf7 26.De6+ Kg7 27. De7+ Kg8 28.De6+!.

24...b5?!

24...Kf8 dwingt 25.Txb7 Dxb7 26.Kxa3 af.

25.f5?

Dit verliest, 25.Dh3! is weer juist met hetzelfde idee als een zet geleden.

25...Txc3! 26.Pxc3 Txc3 27. De2

27.Dxc3 Pc4+ wint de dame - dat was dus het idee van 24...b5, het paard staat nu gedekt!

27...Pc4+ 28.Ka1

en Xiong maakte geen fouten meer en won.

Zo leek de World Cup voor Giri mislukt, totdat Ding Liren zijn status als eerst geplaatste speler in Khanty-Mansiysk volledig waarmaakte en zich plaatste voor de finale. Daarmee kwalificeerde de Chinees zich via de World Cup voor het Kandidatentoernooi en kan de ratingplaats de Nederlander in de praktijk niet meer ontgaan - hij presteert op een constant hoog niveau en staat vrijwel het gehele jaar al 4e op de wereldranglijst. In theorie kan Maxime Vachier-Lagrave hem nog voorbij (het gaat om gemiddelde rating over 12 maanden), maar in de praktijk zal dat niet gebeuren. En dus liep de World Cup voor Anish Giri uiteindelijk heel goed af, en plaatste hij zich voor de tweede keer in zijn leven voor het Kandidatentoernooi dat in 2020 wordt gehouden in Jekaterinenburg.

De prestatie van Ding was indrukwekkend alhoewel hij zijn tegenstanders vaak pas uitschakelde in de tiebreak. Dat de Chinees sterk is in rapid en snelschaak bewees hij onlangs al in St. Louis toen hij Magnus Carlsen zijn eerste nederlaag ooit toebracht in een tiebreak. Die andere finalist, Radjabov, schakelde onderweg onder andere landgenoot Mamedyarov, Xiong en Vachier-Lagrave uit. Niet slecht voor een speler die niet veel speelt, en die zelf zegt na te denken over zijn schaakpensioen! De finale ging over 4 klassieke partijen. Ding sloeg toe in de tweede.

Ding - Radjabov

r+lwqk+-tr

+p+p+-zpp

pvL-wQpzp-+

13.Db4 Pc6 14.Dc5 De7

Het alternatief is 14...d6 15.Lxd8 dxc5 16.Lb6 zoals o.a. in GiriDubov, Novi Sad 2016. 15.0–0–0 d6?!

Veel vaker ruilt zwart hier dames, na 15...Dxc5 16.Lxc5 d6! 17.Lxd6 Pxd6 18.Txd6 Ke7 19.c5 zitten we in de stampartij Kortchnoi-Timman, Brussel 1991. Wit staat een tikje beter, alhoewel in die partij Timman al snel aan het roer kwam.

16.Da3 0–0 17.g4! Ph6 18.Tg1 Pf7

Zwart won uiteindelijk in GrantEggleston, Edinburgh 2009, na 18...f5?, maar 19.g5 Pf7 20.f4 geeft wit een enorme drukstelling voor de pion. 19.f4

Eigenlijk is het vreemd dat Radjabov zich op deze stelling inliet. Hij heeft een pion meer, maar staat onder zware druk.

19...Ld7 20.h4 a5 21.g5 Kh8

22.Db3!

Ding anticipeert op ...Pb4 waarop nu altijd a3 kan volgen. 22...Tfc8 23.Kb1 e5?

Zwart moet iets gaan doen om niet doodgedrukt te worden, maar een sterkere uitvoering van dit idee was 23...fxg5 24. hxg5 e5 25.Pd5 Lf5+ 26.Ka1 De6 en wit staat beter, maar in vergelijking met de partij blijft de g-lijn gesloten.

24.Pd5 Lf5+ 25.Ka1 De6 26. gxf6! gxf6 27.a3

Ding laat geen tegenspel toe, zoals na 27.Pc7 Txc7 28.Lxc7 Pb4.

27...Tab8?

27...Pb4!? wordt sterk beantwoord met 28.Df3!.

28.Lg2 Tg8 29.Pe3!

29...Pd4 30.Lxd4! exd4 31. Pxf5 Dxf5 32.Ld5! Het belangrijkste verschil is nu de veiligheid van de koningen. Die van wit is volkomen safe, die van zwart staat voor altijd op de tocht.

32...Txg1 33.Txg1 Ph6 34. Db6!

Dreigt 35.Dc7. 34...Dd7 35.Dxd4 Materieel staat het weer gelijk en positioneel is de strijd gestreden.

35...De7 36.Ka2 Pf5 37.Dc3 b6 38.h5! Te8 39.h6 Pe3 Of 39...Pxh6 40.Te1! 40.Te1 en nu is 41.Txe3 met winst niet meer te verhinderen, behalve door 40…Pxd5 wat echter verliest vanwege 41.cxd5 Dxe1 42.Dxf6+ en mat op g7. 1–0

Ik vermoed dat er niet veel mensen waren die nu nog een cent gaven voor de kansen van Radjabov, maar de Azerbeidzjaan sloeg in de volgende partij meteen terug.

Radjabov - Ding

had iets anders voorbereid.

21.Dxf5 Lxf5 22.Pe4 Lf8 Radjabov gaf na de partij aan dat zwart met 22...c5! remise kan maken volgens zijn (computer)analyse.

23.Pc5 Pb4 24.Te5 g6 25.axb5 cxb5

25...axb5 26.Ta7! is veel beter voor wit.

26.Pe6!? Lxe6 27.Txe6 fxe6

28.Lxe6+ Kh7 29.Lxc8 Txc8?! Waarschijnlijk wist Radjabov ook nog dat 29...Pc2! 30.Tc1 Pxd4 31.cxd4 a5 in remise moet eindigen vanwege de ongelijke lopers.

30.cxb4 Tc4 31.Lf6 Lg7 32.Le7 Tc6 33.Ta2

Nu zit zwart in een slecht eindspel.

33...Kg8 34.Lc5 Kf7

Beter was 34...Lf8.

35.Kg2 Ke6 36.b3! h5 37.Kf3 Kf5 38.Td2 Le5 39.Td5! Ke6?

Taaier was 39...Kf6 40.Ke4 Te6. 40.Ke4

Nu staat wit gewonnen, Radjabov maakt het overtuigend af:

40...Lf6 41.f4 Lc3 42.f5+ Kf7

43.Td7+ Kg8 44.Ld6 gxf5+ 45.Kxf5 Lg7 46.Kg5 1–0

Na dit sterke staaltje openingsvoorbereiding en techniek, eindigde de vierde partij in remise. Uiteindelijk werd de finale beslist in twee 5-minuten vluggertjes die allebei door Radjabov werden gewonnen.

Stelling na 12…Pf5

Maakt ruimte voor de loper op d5 en ruilt een belangrijk zwart stuk.

Stelling na 20...Tac8

Deze stelling is bekend uit twee eerdere zwartpartijen van Ding die in remise eindigden na 21.axb5 axb5 22.Lxd5. Radjabov

Ding Liren-Teimour Radjabov. (foto: Kirill Merkuryev)

21ste eeuw inloodsen

Ex-topschaker Paul Van der Sterren (63) wordt voorzitter van het Max Euwe Centrum. Van der Sterren kroonde zich tweemaal tot Nederlands kampioen en reikte één keer zelfs tot de Kandidatenmatches van het WK. De kersverse voorzitter wil geen drastische veranderingen bij het MEC: ‘Ik vind het huidige MEC een heel mooi en interessant museum. Toch wordt het stilaan tijd om de 21ste eeuw binnen te stappen.’

Wat houdt de functie van voorzitter van het Max Euwe Centrum in?

Het Max Euwe Centrum (MEC) heeft een erg goed bestuur. Maar de voorzitter wilde ermee ophouden. Voor die functie keek het MEC-bestuur vroeger vooral naar mensen uit de bedrijfswereld of uit de politiek die makkelijk contacten met potentiële sponsors konden leggen. Maar ditmaal heeft het MEC besloten om voor een bekende schaker te gaan, iemand die een uithangbord kan zijn voor de schaakwereld, en ik paste in dat profiel. Het bestuur heeft mij dus eigenlijk gekozen. En ja, ik werd totaal verrast door dat verzoek. Ik heb in mijn leven nog nooit een bestuursfunctie gehad. Die mensen van het MEC hadden er een goed verhaal bij, waardoor ik zin kreeg om op hun aanbod in te gaan. Ik vind het MEC immers heel belangrijk in de Nederlandse schaakwereld en wil graag proberen om een klein steentje aan hun werking bij te dragen.

De voorzitter is maar één van de bestuursleden, en het bestuur is ook alleen maar het bestuur. Het MEC functioneert vooral door de directeur, Eddy Sibbing en de

vrijwilligers, die het dagelijkse werk doen. Het bestuur is belangrijk, maar slechts één factor in het geheel.

En wat wordt van het MECbestuur verwacht?

Het bestuur heeft als taak om het beleid, de strategie uit te stippelen. De bestuursleden brengen ook potentiële sponsors voor het MEC aan. Ideaal is dat de bestuursleden naar buiten toe ook actief kunnen zijn, ze mogen zelf invullen hoe. Het is zeker niet de bedoeling dat het MEC alleen maar een in zichzelf gekeerd clubje is. We moeten ook aan de weg timmeren.

We vergaderen met het MEC-bestuur 6 keer per jaar. En af en toe zijn er activiteiten waar een bestuurslid een rol in kan spelen. Een Euwe-borrel of soortgelijke publieksevenementen.

Het MEC heeft wel weinig geld. Ook mijn functie is onbezoldigd. Helaas! De enige betaalde functie is die van de directeur. Hij is ook degene die het echte werk doet. Ik vind dit wél een grote eer. Je bent toch maar het gezicht van het MEC, dat internationaal vermaard is.

Financieel heeft het MEC het moeilijk. Zie je daar ook een opdracht voor jou?

Sinds de subsidie van de stad Amsterdam is weggevallen in 2016, maakt het MEC elk jaar verlies. Het huidige bestuur doet al zijn uiterste best om dat gat weer te dichten. Dat is niet echt mijn taak, want we hebben een paar andere bestuurders die wel degelijk in die wereld zitten. Het is heel belangrijk om de MEC-financiën weer gezond te krijgen. Door de reserves die het MEC in de loop der jaren heeft opgebouwd, kunnen we het financieel wel nog een aantal jaren uitzingen. Intussen zoeken wij naarstig naar manieren om weer nieuw geld binnen te halen.

Wat wil je/kan jij bijdragen aan het MEC als oud-schaker?

Ik blijf daarover liever bescheiden. Het is uiteraard nuttig om de gemaakte plannen te bekijken vanuit financieel en organisatorisch oogpunt. Maar een schaker die in het MEC-bestuur dingen bekijkt vanuit het oogpunt van de schakers, is een heel nuttige toevoeging.

Zoals elk nieuw bestuurslid, kom ik straks hopelijk ook met nieuwe plannen en initiatieven. Het MEC is hét brandpunt voor de schaaktraditie in Nederland, daarin ligt zijn enorme waarde. Nederland kan bogen op een heel lange schaaktraditie. En de persoon Max Euwe is de centrale figuur in de geschiedenis van het schaakleven in Nederland, zeker in de twintigste eeuw. Het Euwemuseum is een ideaal verbindend element voor die schaaktraditie.

Paul van der Sterren wil Max Euwe Centrum

Je kan bijvoorbeeld in de jeugdschaaklessen, de jeugdopleidingen, ook een klein stukje schaakcultuur meegeven. Niet alleen maar opgaves en schaaktechnische lessen, maar ook een beetje Nederlandse schaakgeschiedenis. Ik zou het heel mooi vinden als we dat voor elkaar konden krijgen.

En voor de ongeveer 500 schaakclubs die we in Nederland tellen, kan het MEC ook een verbindende rol spelen. Schaakclubs hebben al een paar jaar de mogelijkheid om in clubverband het MEC te bezoeken. Dan leiden we ze rond in het MEC, organiseren we kleine evenementen… Dat moeten we in de toekomst nog wat meer uitbouwen, vind ik. Het MEC is het heiligste van het heilige in de Nederlandse schaakwereld. Misschien overdrijf ik nu, maar toch. We moeten de Nederlandse schaakwereld er nog meer van doordringen dat er een heel waardevol centrum in Amsterdam is waar schakers naartoe kunnen en waar ze eventjes trots kunnen zijn op hun eigen verleden. Vooral via de persoon Max Euwe natuurlijk, maar er is veel meer. Je kan hier interessante kijkjes in het verleden nemen. We hebben voor het publiek in het MEC veel interessante geluidsen video-opnamen.

Waar ligt de focus van het MEC nu? Blijft dat zo of wil je andere/nieuwe accenten leggen?

We willen het museum moderner maken. Het museum is heel goed zoals het is, op een laat-twintigste-eeuwse manier. Maar zoetjesaan moeten we ook de 21ste eeuw binnen. We onderzoeken hoe we dat kunnen aanpakken. We hebben daarom het plan om op termijn een digitaal museum te worden. Het MEC wil ook vast en zeker zichtbaarder

worden dan nu, door op straat de entree nog wat makkelijker te maken. Zo merkt de toevallig passerende toerist ons beter op. We zitten op een heel mooie, fantastische locatie, midden in Amsterdam. Maar we zitten met beperkingen, omdat we ons gebouw moeten delen met enkele kantoren. Er zijn wel al grote letters en dergelijke aangebracht, maar dat kan zeker nog beter. Dat alle teksten in het MEC nu nog in het Nederlands zijn, is een minpunt. Zeker met het fors stijgende aantal buitenlandse toeristen moeten we die teksten ook in minstens één andere taal presenteren. Die stap zullen we in de toekomst zeker maken. En digitaliseren is de volgende grote stap. Dat is allemaal mooie toekomstmuziek, zeker. Maar ik vind het MEC in zijn huidige vorm nog steeds een heel mooi museum, heel interessant ook en to the point: er liggen heel leuke dingen in de vitrine.

Wat gebeurt er met de schaaktrainingen en de boekenbeurzen?

De boekenbeurs blijft zeker, dat is een belangrijke inkomstenbron. We krijgen heel veel boeken geschonken, die we dan weer verkopen. Zo genereer je substantiële inkomsten. Misschien moeten we die beurzen nog een beetje uitbreiden. De trainingen door bekende GM’s leveren ook inkomsten op, maar minder dan de boekenbeurs.

Ben jij zelf een bewonderaar van Euwe, en heb je hem nog gekend?

Het is heel moeilijk om Euwe niet te bewonderen. Euwe heeft natuurlijk een enorm stempel gedrukt op de Nederlandse schaakwereld in de hele twintigste eeuw. Mijn eerste contact met Euwe was wellicht een simultaanpartij toen ik 16 was. Later, in 1979 heeft Euwe me gevraagd om twee delen in de serie over de Opening te vernieuwen. We hebben dus samengewerkt. Ik heb Euwe ook een tijdje meegemaakt als FIDEvoorzitter. Hij was in die hoedanigheid altijd aanwezig bij de grote toernooien in die tijd. Daarom vind ik het ook zo belangrijk om in Nederland levend te houden dat Euwe zo belangrijk is geweest.

Kan je het MEC-voorzitterschap makkelijk inpassen in je leven?

Ik heb een rustig leven nu, dat is geen probleem. In plaats van schaakspeler ben ik nu weer gewoon schaakliefhebber. Ik vind het aangenaam om de partijen te volgen van de huidige wereldtop. Als er een groot toernooi loopt, dan volg ik als het even kan dagelijks de partijen.

Max Euwe Centrum

Max Euweplein 30a 1017 MB Amsterdam.

Open: dinsdag t/m vrijdag, en de eerste zaterdag van de maand, van 12 tot 16 uur. Gratis toegang.

Tel. 020-625 7017

euwemec@xs4all.nl, www.maxeuwe.nl (met ook alle info over mogelijkheden om het MEC te steunen of te sponsoren),

www.youtube.com/user/ MaxEuweCentrum

Een enkele keer bezoek ik nog een toernooi. En het Tata-toernooi in Wijk aan Zee bezoek ik ieder jaar zelfs een paar keer. Ik geef heel graag ook commentaar bij toernooien, zoals Tata Steel of het Nederlands Kampioenschap. Ik heb er immers veel plezier in om voor een publiek van gewone schakers toelichting te geven bij de partijen die die dag gespeeld zijn.

Mijn boeken schrijf ik meestal ook voor de gewone schaker. Voor een boek als Koningen van het Schaakbord, dat een jaar geleden uitkwam, heb ik echt geprobeerd om het interessant te maken voor mensen van een gemiddeld schaakniveau, die interesse hebben in het reilen en zeilen in de schaakwereld, en niet zozeer in de technische aspecten van het schaken. Ik schrijf altijd graag iets wat naar het schaakverleden teruggrijpt. Mijn boek behandelt alle wereldkampioenen sinds Philidor. Dat is dus pure schaakgeschiedenis, heerlijk vind ik dat.

Ik geef nog schaakles. Ik heb een paar leerlingen die ik op hun eigen niveau een beetje training geef. Gewone clubschakers. Supertalenten wil ik niet, dan ga je weer via de achterdeur de keiharde wereld van het topschaak in en daar ben ik niet meer geschikt voor. Net dat contact met de gewone schaker vind ik leuk, die wil ik graag een beetje vooruithelpen.

En af en toe een klein simultaantje kan er ook nog wel bij. Af en toe! Maar inderdaad, uiteindelijk hou ik niet zoveel tijd over. (lacht)

Paul aan zet.

Iedereen kan weer kampioen worden

LSG IntelliMagic werd vorig seizoen voor de tweede keer kampioen van Nederland, deze keer met 14 matchpunten. Dat is weinig voor een kampioen, toch was de titel een ronde voor het einde al binnen. Bijna niemand zal die uitkomst hebben verwacht, toen de ploeg uit Leiden in de tweede ronde met 8-2 van Kennemer Combinatie verloor. De competitie is in de Meesterklasse al jaren onvoorspelbaar. Toch is er over de transfermarkt en de eerste ronde natuurlijk wel wat te zeggen.

Landskampioen versterkt

De landskampioen heeft zich deze zomer versterkt, dus ondanks bovenstaand voorbehoud kun je LSG wel de eerste favoriet noemen. Tweevoudig Nederlands kampioen Jan Smeets kwam over van En Passant en Mark Haast van De Stukkenjagers. Zij vervangen Eelke Wiersma en Martin Roobol en die scoorden vorig seizoen naar wens, maar een versterking is het wel. Tel daarbij dat Casper Schoppen, uitgeroepen tot ‘Talent van het jaar’, natuurlijk steeds sterker wordt. Hij heeft nu net de rating van een

grootmeester en liep zijn derde grootmeesternorm alleen mis doordat er in het door hem gewonnen ONK Dieren niet genoeg buitenlanders waren. Eigenlijk kun je dus van drie versterkingen spreken en wie houdt LSG dan nog tegen? Kanttekening: Smeets speelde vorig seizoen bij En Passant geen wedstrijd mee, hoe veel zal hij dit seizoen voor LSG spelen? Tweede kanttekening: Smeets verloor meteen zijn eerste partij van Julian Kramer, een jonge talentvolle Duitser, maar wel met zo’n 250 Elo-punten minder. Dus laten we iets verder kijken dan de

opstellingen en bijbehorende Elo-cijfers. LSG won de eerste wedstrijd wel, met 6,5-3,5 van Groninger Combinatie. Dat team werd vorig seizoen overtuigend kampioen in de eerste klasse. Als Sergei Tiviakov en Joris Brenninkmeijer meespelen, naast Sipke Ernst en Jan Werle, is het een topteam, maar de eerste twee staan niet in de vaste opstelling en in die basisopstelling zullen de Groningers het moeilijk krijgen. Het is leuk om Machteld van Foreest op te stellen, maar misschien is ze nog wat te licht voor de Meesterklasse.

Een oude rot

Voor het eerst sinds 2011 speelt er weer een Amsterdams team in de Meesterklasse en dat is weer Caïssa, dat in dat jaar degradeerde. De ploeg promoveerde vorig seizoen op bijna miraculeuze wijze. Voor aanvang van de laatste ronde stonden de Amsterdammers samen met HWP Haarlem en Oud Zuylen Utrecht op 12 punten. Oud Zuylen verloor de laatste wedstrijd, HWP won en Caïssa moest, om kampioen te worden, met minstens 8-2 van Rotterdam winnen. Dat lukte, het werd 9-1.

Voor het nieuwe Meesterklasseavontuur versterkte Caïssa zich met twee spelers. Jasel Lopez kwam van Kennemer Combinatie en Albert Blees van tweedeklasser Laurierboom Gambiet. Blees maakte furore op het Nederlands kampioenschap van 1989, waar hij rondenlang bovenaan stond en uiteindelijk vierde werd. Hij is nu 57 en je mag hem dus een veteraan noemen, maar tegen HMC Den Bosch verraste hij grootmeester Martijn Dambacher.

Van een verrassing mag je zeker spreken, want in de diagramstelling lijkt er voor wit geen vuiltje aan de lucht. Hij beheerst de a-lijn maar moet wel wat kwetsbare punten in de gaten houden. Zwart heeft KoningsIndisch gespeeld, maar mist zijn

Johan Hut

Groninger Combinatie-LSG IntelliMagic. (foto: Bart Beijer)

belangrijke loper van g7. Zijn enige troef lijkt zijn vrijpion, maar dan moet er nog heel wat geruild worden. Een prima zet voor wit is 28.De3, waarmee hij c3 en f4 dekt en een eventueel …Dd4 eruit haalt.

28.Df2 g5!

Een atypische zet, die veld e5 verovert.

29.fxg5 Pe5 30.Dh4 Pd3

31.Dxh5 Dd4+

Wit geeft het op. Zijn stelling is binnen een paar zetten ingestort.

Op rating zijn Lopez en Blees de nummers twee en drie achter kopman Dimitri Reinderman. In de eerste ronde had Caïssa veruit de laagste gemiddelde rating van alle teams in de meesterklasse. De wedstrijd in Den Bosch ging met 6-4 verloren.

Wel of niet meespelen

Drievoudig landskampioen En Passant heeft de laatste jaren te lijden onder de absentie van spelers, waardoor spelers uit het tweede team moesten invallen.

Behalve Jan Smeets vertrok ook Erwin l’Ami en wel naar MuConsult Apeldoorn. Zoals gezegd speelde Smeets vorig seizoen geen enkele wedstrijd en l’Ami speelde er drie. Hun vervangers Valentin Buckels en Ivo Wantola, die overkwamen van het gedegradeerde Zuid Limburg, zijn dus enorme versterkingen als ze vaak meespelen. De eerste wedstrijd tegen Apeldoorn ging met 6-4 verloren en het was juist l’Ami die zijn oude club pijn deed door Michael Feygin te verslaan. Ten opzichte van vorig jaar is l’Ami de vervanger van Roeland Pruijssers in de basisopstelling van Apeldoorn, maar Pruijssers speelde toch mee en speelde remise tegen Namig Guliyev. Aan de hand van de officiële opstellingen kun je geen voorspelling doen voor dit seizoen, het gaat erom wie meespeelt en hoe vaak. Met Pruijssers erbij was Apeldoorn in deze eerste ronde het tweede team op rating, achter LSG.

Schaken of armpje drukken

BSG was nog nooit kampioen van Nederland, al waren de Bussumers er een paar keer dichtbij. Li Riemersma, die vorig seizoen vijf partijen speelde, is voor de tweede keer gestopt met schaken en Frank Erwich, die drie keer meespeelde, is overgestapt naar Philidor Leiden. De grootmeesters Robin Swinkels, van derdeklasser De Combinatie uit zijn geboortedorp Asten, en Ilja Zaragatski, van Zuid Limburg, zijn stevige versterkingen. Maar weer… wie spelen er mee? Beide nieuwelingen waren er in de eerste wedstrijd niet bij. Toch werd Kennemer Combinatie, de landskampioen van 2017, met maar liefst 6,5-3,5 verslagen. Opvallend was dat aan de Haarlemse kant de topgrootmeesters Loek van Wely en Jorden van Foreest beiden verloren, respectievelijk van Mads Andersen en Ruud Janssen. Voor de BSG’ers zelf niet zo’n grote verrassing Andersen had eerder met BSG van Van Wely gewonnen en Janssen had Van Foreest ook eerder verslagen. Janssens commentaar: “Jorden speelt te snel, daardoor is hij kwetsbaar.”

Van Wely als reactie hierop: “Jorden is impulsief.” Op de vraag of Lucas van Foreest, die dit jaar samen met Jorden eerste werd op het NK en het beslissingsvluggertje won, zijn oudere broer voorbij zal streven, zei Van Wely: “Moeilijk te zeggen, want Lucas heeft ook andere interesses. Hij schijnt te willen meedoen aan het Nederlands kampioenschap armpje drukken.” Een dag later was in het verslag van Richard Vedder op Schaaksite te lezen dat dat de reden was dat Lucas van Foreest in de eerste ronde bij En Passant ontbrak. Opnieuw die cruciale vraag: wie spelen er mee?

Kennemer Combinatie verloor zoals gezegd Jasel Lopez aan Caïssa, terwijl David Klein ook niet op de lijst staat. Hun vervangers komen uit het tweede team, dus lijken de Haarlemmers geen grote favoriet voor de landstitel. Maar zie

de inleiding van dit verslag, alles is mogelijk. Charlois Europoort, vorig seizoen achtste, won met 6-4 van HWP Sas van Gent, toen zevende. Beide teams zijn ten opzichte van dat seizoen onge wijzigd en je zou kunnen zeggen dat de Rotterdammers meteen goede zaken hebben gedaan in de strijd tegen degra datie.

Een zet voor het boek In de eerste klasse was er een leuk moment bij de wedstrijd Wageningen-Zukertort Amstelveen, door laatstge noemde met 6-4 gewonnen. Yochanan Afek bracht dit jaar bij uitgeverij Quality Chess het boek Practical Chess Beauty uit. Het boek eindigde op de shortlist van vier kandidaten voor de wedstrijd ‘Book of the Year’ van de English Chess Federation, die overigens werd gewonnen door het boek Game Changer van Matthew Sadler en Natasha Regan. Het boek van Afek zou je zijn magnum opus kunnen noemen, zijn ultieme werk. Het staat vol met eindspelstudies, vooral door hem zelf gecomponeerd. Het bijzondere is, dat hij ieder hoofdstuk begint met een aantal leuke partijfragmenten van hemzelf die hem tot studies hebben geïnspireerd. Je kunt dus zeggen dat hij zijn partijen speelt met een dubbele doelstelling: een resultaat boeken en iets bijzonders op het bord brengen.

zijn Facebookpagina. Als je weet dat er winst in zit, dan vind je het waarschijnlijk wel. Maar tijdens de partij is er niemand die in je oor fluistert dat er iets aan de hand is. Misschien denk je: zwart heeft enige druk op de koningsstelling, maar moet oppassen voor zijn onderste rij.

36.Th8+! Dxh8

Na beide mogelijke koningszetten mag de lezer zelf het mat zoeken.

37.Dd8+ Kg7 38.Dxg5+ Kf8

39.Dd8+

Nog een keer.

39…Kg7 40.Dxh8+ Kxh8 41. Kxf4

In deze eerste ronde bereikte Afek tegen Stan van Gisbergen na 35 zetten de volgende stelling.

Afek-Van Gisbergen

Zwart geeft het op. Eindspelstudies zijn er in allerlei rubrieken, ook in zijn boek, en Afek rubriceert dit als ‘liquidation to a won pawn endgame’.

“Arme Stan”, schreef iemand op Facebook. En was Afek blij dat hij een mooi moment had meegemaakt? Nee, beide opmerkingen sprak hij tegen. Zoals bij Studio Sport op zondagavond alle geïnterviewde voetballers op bijna iedere vraag zeggen “het gaat om de drie punten”, merkte Afek op dat Amstelveen had gewonnen en dat het daarom ging.

Afek plaatste deze stelling op

Siem van Dael scoorde een belangrijk punt HMC-Caissa. (foto: René Olthof)

De online jeugdschaakclub van Nederland heeft een nieuwe naam gekregen: Schaakmatties.

Ontdek Schaakmatties

Eric van Breugel van het KNSB Bondsbureau: ‘Schaakmatties is bedoeld voor kinderen van zes tot twaalf jaar, de basisschoolleeftijd. We hadden als KNSB al een online jeugdclub en daar wilden we met een nieuwe naam en website meer bekendheid aan geven. We hebben hiervoor bij NOC*NSF innovatiebudget gekregen. Onze jeugdclub telt zo’n tweeduizend leden, maar we schatten in dat er wel veertigduizend kinderen schaakles op school krijgen. Er is dus ruimte voor groei!’

Veilige omgeving

Van Breugel: ‘Op Schaakmatties kunnen kinderen in een afgeschermde omgeving tegen elkaar schaken, dat is veilig. Je ziet alleen elkaars username en je kunt elkaar groeten met een smiley. Je wordt niet op een vervelende manier benaderd, er wordt niet gepest. We maken gebruik van het chesskid.com gedeelte van chess.com. Kinderen kunnen zo schaken tegen leeftijdgenoten van over de hele wereld of in een aparte groep tegen school- of clubgenoten.‘ ‘Er blijft altijd een volwassene verantwoordelijk’, vertelt Van Breugel. ‘De ouders of docenten en trainers vragen een account aan voor de kinderen. Als school of club kun je je eigen toernooi spelen en een ranglijst bijhouden. We gaan ook toernooien voor teams organiseren. Individuele toernooien zijn er al: elke week op vrijdag en eens per maand op zondag.’

Hulp bij Schoolschaak

Schaaktrainer Bob Jacobs zet Schaakmatties in bij zijn schoolschaaklessen. Op ‘De Achtbaan’ in Eindhoven krijgen 31 kinderen les op twee locaties. De ene groep traint Jacobs zelf, de andere groep krijgt les van een docente van de school. ‘Ik geef wat informatie en de kinderen kunnen dan zelf, onder haar begeleiding, met Schaakmatties aan de slag. Met puzzels en instructievideo’s biedt de website een aanvulling op de schaaklessen.’

Jacobs (34 jaar, rating 1831) begon zo’n vijf jaar geleden met lesgeven op school op verzoek van zijn vriendin die lesgeeft aan groep acht. Zelf leerde hij schaken toen hij vier of vijf was, samen met zijn eeneiige tweelingbroer Jos. Hun school in Veldhoven werd in 1998 Nederlands Kampioen. Jacobs is lid van De Kemppion (Steensel/Eersel) maar schaakt vooral online.

Pilotschool

Jacobs vraagt de kinderen van de pilotschool wat ze van Schaakmatties vinden. ‘Zo

kunnen we uitproberen wat ze leuk vinden en wat niet. Wat moeilijk en wat makkelijk is. Ik ben ook benieuwd of we verschillen zien tussen de groepen. Als de docente die niet schaakt met een simpele handleiding lessen en puzzels online kan zetten, kunnen we veel meer kinderen bereiken. We willen het schoolschaken laagdrempeliger maken.’ Jacobs: ‘Een goede trainer of begeleider blijft belangrijk om de kinderen enthousiast te maken. Ze moeten schaken leuk vinden zodat ze ervoor kiezen. Bij scholen kan schaken een stoffig imago hebben. Bovendien komen daar zoveel enthousiastelingen langs die kinderen kennis willen laten maken met juist hun sport. En leerkachten hebben al veel op hun bordje. Je moet het ze makkelijk maken.’

Samen ontdekken

‘Je moet de kinderen echt goed begeleiden’, zegt Jacobs. ‘Het is niet zo dat ze het meteen helemaal zelf kunnen. Al heb ik er het meeste plezier in als ze zelf de mogelijkheden ontdekken. Laatst vroegen wat jochies van zes me of ze thuis ook tegen elkaar konden spelen, als ze allebei online zijn. Ze hadden bedacht dat ze het partijtje via de computer in de klas ook thuis konden spelen.’

Jacobs: ‘Schaken met een houten of plastic bord en stukken blijft natuurlijk mooi. Maar je wilt voorkomen dat die borden in de kast verdwijnen en pas worden afgestoft als je komt lesgeven. Het enthousiasme moet blijven, ook als je er zelf niet bij bent. Met Schaakmatties kunnen kinderen online schaken wanneer ze maar willen.’

Om Schaakmatties verder te testen, wil Jacobs straks een derde groep kinderen laten begeleiden door kinderen die het platform nu leren kennen. ‘Ze kunnen de mogelijkheden dan aan elkaar uitleggen, in hun eigen taal. Dat is toch anders dan dat van volwassenen. Ik ben heel benieuwd hoe het zal verlopen.’

Marketing campagne

Om Schaakmatties te laten groeien, zet de KNSB een professioneel bureau in: Techonomy. Gijs van Puijenbroek, hoofd digitale strategie: ‘Wij helpen organisaties hun weg te vinden in de digitale wereld. De KNSB was eind 2018 al gestart met een online jeugdschaakclub, maar wil meer leden, het streven is dat Schaakmatties eind 2020 15.000 jeugdleden heeft.’

Van Puijenbroek: ‘We hebben een website gemaakt die aantrekkelijk is voor kinderen, zij moeten het zo leuk vinden dat ze hun ouders, clubtrainers of docenten vragen of ze lid mogen worden. We zijn ook aanwezig op social media: op Facebook, Instagram, YouTube en Twitter. We hebben een video gemaakt waarin we uitleggen wat Schaakmatties biedt en hopen er meer te maken, met schaakambassadeur Nick Schilder. Hij is erg populair bij de doelgroep.’

‘De KNSB heeft al veel contacten, met scholen en schaakclubs, maar we willen meer kinderen bereiken. Daarom willen we samenwerken met partners die dezelfde doelgroep bedienen. Denk bijvoorbeeld aan de Avondvierdaagse waar veel kinderen aan meedoen. Dat je elkaar noemt in nieuws-

brieven enzo, of samen een ander concept bedenkt. Maar we zijn pas net gestart en de komende tijd gaan we Schaakmatties regelmatig evalueren, verder verbeteren en uitbreiden.’

Reacties

Intussen zijn de leden al enthousiast. Ze schaken, maken puzzels en winnen prijzen. Enkele reacties:

“Hartelijk dank voor deze fantastische prijzen! Leuk om zo echte producten te kunnen winnen/ verdienen met het online spelen van mijn favoriete spel!” Casper (9 jaar)

“Ik bof dat ik zoveel prijzen mag kiezen. Dank je wel.” Freek (7 jaar)

Ook posten ze zelf bedachte onderwerpen en puzzels op het forum:

Kun jij het????

Lieve Nederlandse Chesskids, Hier moet je tegen jezelf een partij ZONDER BLUNDERS spelen. Heb je dat goed of bijna goed gedaan? Dan krijg je een trofee en ik nodig je uit voor vrienden. Als je dat 10 keer goed of bijna goed doet dan krijg je 10 trofeeën. Veel succes Nederlandse Chesskids! Cecilia (9 jaar)

Super puzzels!!!!!!!!!!!!!

Hoi lieve mensen, ik ga elke week een puzzle maken. als je die goed oplost, krijg je een trofee. succes! Eva (9 jaar)

Blunders, blunders en nog een keer blunders

Dit is een van de slechtste voorbeelden van een schaak partij. Dus doe dat N-O-OI-T!!!!!!!!!!!!!!!! Chenwu (10 jaar)

Oproep Schoolschaak

Als schakers willen we natuurlijk zoveel mogelijk anderen aansteken met het schaakvirus. Veel kinderen komen voor het eerst in aanraking met schaken op hun basisschool.

Zou jij ook wel eens een keer een potje willen schaken tegen de kinderen uit jouw klas? Of schaakles willen geven aan de kinderen uit groep 4 van je oude basisschool? Vraag eens aan je (oude) juf of meester of er op school ook schaaklessen kunnen komen! Wordt er bij jullie al geschaakt? Wij willen het heel graag weten!

Misschien kunnen we wel een leuk scholentoernooi organiseren bij jullie in de buurt.

Is er op de school van uw kind interesse in schaaklessen maar weet de juf of meester niet hoe hij/zij dit kan aanpakken? Of vindt u het leuk om op de basisschool van uw kind schaaklessen te geven maar weet u niet hoe

Profiteer nu van een speciaal kennismakingstarief!

Heb jij een dochter of zoon, neefje of buurmeisje die bij dé grootste online Jeugdschaakclub van Nederland wil horen?

Meld hem of haar dan nu aan voor Schaakmatties en profiteer van een speciaal kennismakingstarief. Voor een jaarlidmaatschap betaal je nu slechts eenmalig € 7,50. Een lidmaatschap betekent één jaar lang onbeperkt gebruik maken van de online schaakomgeving, toegang tot alle functionaliteiten en een KNSBScholierenlidmaatschap met vele voordelen!

Wereldrecord

Op 12 oktober was het Wereldschaakdag. ChessKid en Judit Polgar zetten daarom samen een recordpoging op. Ook onze online jeugdschaakclub deed daaraan mee. Meer dan 20.000 kinderen schaakten online tijdens het grootste online schaaktoernooi ter wereld. Dit haalde het Guinness Book of Records.

te beginnen? Dat willen wij ook graag weten! Stuur een mailtje naar de nieuwe coördinator Schoolschaak& Opleidingen Lise ten Holder: ltholder@schaakbond.nl. Dan kunnen we zoveel mogelijk kinderen kennis laten maken met onze mooie sport.

Lise ten Holder

In deze Voorloper:

valt graag aan

L vorm

beker gebroken

handig met dame

‘koningsaanval is mijn favoriet’

Zij is 12 jaar. Ze werd tweede bij de pupillendag F (meisjeskampioen) en kampioen bij het NK E meisjes. Ze won bij de C meisjes in 2018! Dit jaar werd ze gedeeld eerste bij het NK D en deze zomer 6e en beste meisje bij het EU D. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Manasvita Basa.

Manasvita Basa

“Mijn vriendjes gingen bij de BuitenSchoolseOpvang schaken en ik ging met ze mee. Ron Bruins leerde ons de spelregels en dat was leuk! We kregen les uit stap 1 en gingen daarna spelen. Hij legt duidelijk uit en gaf ons papier in L-vorm om de paardzet goed te doen. Toen we het werkboek uithadden kregen we een certificaat. Ik speelde ook voor het schoolteam. In Almere speelden we in een sporthal vol kinderen en daarna in Amsterdam. Bij het landelijke kampioenschap waren minder teams over en wonnen we geen prijs. Meester Ron: ”In een later jaar werden we tweede! Manasvita speelde heel koel en efficient, terwijl haar ouders en ik vol spanning toekeken. Ze heeft een enorm concentratievermogen!” “De beker die we wonnen mochten we op school in de klassen laten zien. :)” Omdat ze er veel plezier in had ging haar moeder kijken of er ook een club

was. “We liepen de schaakclub Almere binnen en daar was alles nog groter. Er waren heel veel kinderen aan het schaken en er is lekker veel ruimte. Na een test kwam ik in de tweede stap bij meester Frans Hazenberg en aan het eind van het seizoen haalde ik mijn diploma.” Zelfstandig deed ze de andere werkboeken. “Ook ging ik de Grand-Prix-toernooien spelen, vooral van de SGA. Bij mijn eerste toernooi zag ik al die mooie bekers, maar het lukte me nog niet er een te winnen. Mijn ouders keken op de kalender en zochten dan een geschikt toernooi. Mijn eerste grote succes was op de pupillendag bij de G. Daar werd ik tweede meisje en ik kreeg een grote beker! Thuis kwam hij gebroken uit de tas en moesten we hem lijmen.” Een jaar later werd ze tweede bij de F! Bij het ONJK schaakte ze voor het eerst vijf dagen. “Dat was leuk, ook omdat het werd afgewisseld met

allerlei activiteiten, zoals teambughouse en zwemmen.” In 2017 wordt ze kampioene bij de meisjes E! “Ik mocht naar het EK en dat was een geweldige ervaring. Ik had nog nooit zoveel schakers bij elkaar gezien en nooit zoveel dagen aaneen gespeeld. Toen een tegenstandster haar vingers kruisde begreep ik eerst niet dat ze daarmee remise aanbood. Zhaoqin Peng was mijn coach en sindsdien ook trainer. Ze geeft me goede richtlijnen zoals letten op de veiligheid van de koning en ik leer van haar denkwijze.” Peng: “Manasvita is een uitstekende aanvalsspeler en heel handig met de dame. Zij valt zo graag aan dat het soms mis gaat.“ Manasvita: “Bij schaken gaat het om goed nadenken. Ik vind het leuk om mijn tegenstander te slim af te zijn! De koningsaanval is mijn favoriet en varianten uitrekenen ook. Ik wil wetenschapper en grootmeester worden!”

Piet Peelen

foto Harry Gielen

Geboortedatum: Uit:

School: Leukste schoolvak:

Hobby’s: Schaken geleerd van:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

11-3-2007

Almere

International School Almere Engels, wetenschap lezen, muziek luisteren

Ron Bruins

Almere

wetenschapper pizza met champignons

Partijen van Manasvita

Manasvita-Dana

Verheij

NK D Rijswijk 2018

1.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.f4 e5 4.Pf3 d6 5.Lc4 Pf6 6.d3 Le6 7.Lb3 Lxb3 8.axb3 Le7 9.0–0 0–0 10. Pe2 Db6 11.Kh1 Pd7?!

Hier staat het paard minder actief. Na 11...exf4 12.Pxf4 Tae8 heeft zwart veel stukkenactiviteit. Paarden willen niet graag achteruit.

12.Pg3 Pd4 13.Pxd4 cxd4 14. Pf5 Dd8

Dekt het paard omdat wit anders een pion wint met 14...Lf6 15.Dg4 Kh8 16.Pxd4 exd4 17.Dxd7. 15.Dg4 g6 16.Pxe7+ Dxe7 17. f5 Kh8

Verdedigen is moeilijk. Na 17... Tfc8 18.Tf2 Tc7 19.Lh6 Pf6 zijn de zwarte stukken actief.

18.Lh6 Tg8 19.f6!

19...De8

De witte pion op f6 beslist de aanval. Zwart kan hem niet slaan vanwege een fraaie truc. 19...Pxf6 20.Dh4 Pd5 21.Lg5 f6 22.Txf6! met damewinst! Die aanvallende

f-pion is haar specialiteit volgens meester Frans.

20.Lg7+

Het allersterkst was rustig stukken erbij halen. Zwart kan niets doen en na 20.Dh4 De6 21.Tf2 g5 22.Lg7+ wint wit behalve de kwaliteit nog een belangrijke pion.

20...Txg7 21.fxg7+ Kxg7 22.Tf3

Tc8 23.Taf1 f6 24.T1f2 Tc7 25. Th3 Dc8?!

Dana heeft zich prima verdedigd. Nu gaat ze in de tegenaanval met dame en paard. Daardoor is 27. Dh4 een dubbele aanval die wint.

26.Kg1 Pc5? 27.Dh4! Kg8

28.Dxf6 Td7 29.b4 Pa6 30. De6+ 1–0

Manasvita-Sara

Martinez

NK C Assen 2018

1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 c5 4.c3 Pc6

5.Pf3 Ld7 6.Le2 f6 7.0–0 Dc7

8.Lf4 0–0–0 9.Lg3 f5 10.Pg5

Ph6 11.Pa3 a6 12.Pc2 Le7 13.

Lf4 Tdf8 14.Tb1 Pf7 15.Pxf7

Txf7 16.Dd2 Dd8 17.Le3 c4

Weliswaar komt de c-lijn open na 17...cxd4 18.cxd4 maar dan staat de zwarte koning best veilig.

18.b3 g5 19.f4 gxf4 20.Lxf4 cxb3 21.Txb3

De stelling komt altijd open na 21.axb3 en 22.c4. Sara verdedigt zich nu prima. 21...Pa5! 22.Tbb1

Tg7 23.Pe3 Dc7?

Strategisch logisch, maar nu kan wit de stelling openen voor de aanval dankzij tactiek. Na 23...Lc6

kon dat niet en staat het gelijk.

door …Pd6 kon.

18.Lg2 Ld7 19.f4! Lc6 20.Pge4

Doortastend was 20.fxe5 Lxe5 21.Pd5 en zwarts paard moet terug. Nu krijgt zwart de mogelijkheid met f5 het paard aan te vallen.

20...exf4 21.Lxf4 Ta8 22.Dd2 f5! 23.gxf5 Pxf5 24.Pd5 Pce7

25.Lg5 Lxd5 26.cxd5 Db6+

Na 26...h6 27.Lxe7 Dxe7 staat het gelijk.

27.Kh1 Kh8?

24.c4! Lc6

Wit heeft ook een winnende aanval na 24...dxc4 25.Lxc4 Pxc4

26.Pxc4 Lc6 (26...Dxc4? 27.Tfc1 wint de dame.) 27.Tfc1

25.cxd5 Lxd5 26.Pxd5 exd5

27.e6! Dd8 28.Le5 Lf6 29.Lxf6

Dxf6 30.Dxa5 Dxd4+ 31.Kh1

De4 32.Lf3 Dxe6 33.Dc3+ Kd8

34.Dxg7 Tg8 35.Dxb7 Dg6

36.Dxd5+ Ke7 37.Tfe1+ Kf8

38.Tb8+ 1–0

Manasvita-Marlinde Waardenburg

NK A Assen 2019

1.e4 Pf6 2.e5 Pd5 3.d4 d6 4.c4

Pb6 5.exd6 cxd6 6.Pc3 g6 7.Le3

Lg7 8.Pf3 Lg4 9.Le2 Pc6 10.b3

0–0 11.Tc1 e5

Beter de andere opmars 11...d5.

12.dxe5 dxe5 13.0–0 Pc8

Deze terugtocht hoeft niet. De zwarte loper moet weldra terug naar e6. Dan is Pg5 lastig en dat verhindert zwart met 13...h6.

14.h3 Lf5 15.g4! Le6 16.Pg5

Pd4 17.Lf3 Tb8

Dekken met 17...De7 gevolgd

Na een zware partij een fout in tijdnood. De toren erbij halen met 27...Tad8 kon omdat op 28.d6 Txd6! kan. Nu kon Manasvita gebruik maken van haar sterke vrijpion met 28.Lxe7 Pxe7 29.Txf8+ Txf8 30.d6 Pc6 31. Pc5! en dat doet ze een zet later. Lekker aanvallend gespeeld! 28.Lf4 Tac8 29.d6! Pc6

30.Pc5! Db5

31.d7 Ta8

32.Pe6 Tg8 33.Pc7 Db6 34.Pxa8 Txa8

35.Tfe1 Pfe7 36.Lg5 Lf8 37. Lf6+ Kg8

38.Ld5+ Pxd5 39. Dxd5 mat. 1–0

foto Harry Gielen

Mat met toren en paard

Pascal Losekoot

-+-+-+k+ +-+-+pvl-

-zp-sN-+-zp

zp-+-+-zp-+-+-wq-+

wQ-+-+-+P

PzPr+-+-+

+-+RtR-+K

Zwart dreigt mat in één, en daar is weinig aan te doen dan zelf in de aanval te gaan. Dat deed wit

Opgaven

1. Wit geeft mat in twee -+-tr-+k+ zp-+-+-zpp

-zp-+-+N+

+-+-zp-+-+p+-+-+

+-zPn+-zPqzP-+-+Q+

+-+K+R+-

4. Wit aan zet wint -+-vL-mk-+ +-+p+P+-+-tRPzpp+ +q+-+-+-+-+-mK-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-

ook, en hoe: 1.Te8+ Lf8 (1…Kh7 2.Dd3+ en wit wint) 2.Txf8+!

Kxf8 3.Pf5+ Kg8 4.Df8+! lokt de koning in het mat 4…Kxf8 5.Td8 mat! Een toren en een dame werden geofferd; de toren en het paard beslissen de partij.

Deze keer kijken we naar de samenwerking die torens en paarden kunnen hebben. We beginnen met een beroemd voorbeeld: de partij Vidmar-Euwe, zo’n 90 jaar geleden gespeeld. Pak er eventueel een schaakbord bij en probeer ‘m zelf eerst op te lossen!

2. Wit geeft mat in twee -tr-+-+-+

+-+-+-tR-+-+-zp-zp

+-+-zpN+k -+-+P+-+

+-+P+K+p+-+-+-+

+-+-+-+-

5. Wit geeft mat in vier -+-+-mk-+ +-tR-+-+-+-sN-+K+ +-+-+-zp-+-+-+p+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+r

zp-+k+-+L

K+-zPp+-+ +-+-+-+-

-zP-+-+-+

+-+R+-zpp

Wit moet de vrijpionnen tegenhouden. Na 1.Le4 g2 is dat echter niet goed mogelijk, maar

Als tweede voorbeeld een eindspelstudie van Sevcik met op het oog de verkeerde materiaalverhouding voor mat met toren en paard. -+-+-+-+

3. Wit geeft mat in drie -+-vl-+k+ +ltr-+-zp-+-+-+Nzp +psn-zP-+-+-zp-+-zP +P+-+-zPP+-+PtR-mK +-tR-+-+-

6. Wit aan zet wint -+-mk-+-+ +-+-+-+R -+-sNKzp-+ +P+-sn-+p -+-+-+p+ +-+-+-+ptr-+-+PzP +-+-+-+-

6) Na 1.b6! is mat -onont koombaar: 1…Txb6 2.Th8+ Kc7 3.Tc8 mat, of 1…Pf7 2. Pxf7+ Kc8 3.Pd6+ en mat op de volgende zet.

5) 1.Tf7+ Kg8 2.Pf5! Tf1 3.Pe7+Kh8 4.Th7 mat

4) 1.Le7+ Kxe7 2.Txd7+ Kxe6 (Dxd7 verliest ook) 3.f8P mat

3) 1.Tf8+ Kh7 2.h5 en 3.Th8 mat is niet te voorkomen.

2) 1.Tg4! dreigt 2.Pg7 en 2.Pg3 mat

1) 1.Dd5+ Txd5 2.Tf8 mat

Vraag: Na 4.d8P+! Kc7 5. Pxe6+ Kc8 is 6.Td8 mat; en 5…Kc6 6.b5 ook.

2.Lc6+ Kxc6 3.d7 levert wit ook een vrijpion op. 3…g1D. Hoe wint wit nu? Oplossingen

Op zaterdag 14 september is de KNSB-jeugdclubcompetitie (JCC) van start gegaan in Rotterdam. Tegelijkertijd werd in dezelfde speelzaal ook het NK voor E-teams gehouden. De sterkste 40 jeugdclubteams (viertallen t/m 10 jaar) streden om de titel. Het viertal van de Eindhovense Schaakvereniging (Tommy Grooten, Gachatur Kazarjan, Luna Huang en Sascha Kurt) werd Nederlands Kampioen.

Arno Bosch

U heeft in het begin van dit nummer al een verslag kunnen lezen van de World Cup 2019. Maar in dergelijk groot evenement (128 spelers bij aanvang!), gebeurt natuurlijk van alles. Dat was deze keer in Khanty-Mansiysk niet anders natuurlijk. Een van de weinige wereldtoppers die al vroeg in het knock-out toernooi werd uitgeschakeld was de Amerikaan Hikaru Nakamura. In de tweede ronde verloor hij van de in Roemenië geboren en tegenwoordig voor Duitsland uitkomende grootmeester DieterLiviu Nisipeanu. De Duitser won een fraaie partij met wit. Speelt u mee?

Nisipeanu – Nakamura

FIDE World Cup 2019

1.Pf3 Pf6 2.d4 e6 3.c4 d5 4.Pc3 Le7 5.g3

In plaats van een klassiek Damegambiet maakt Nisipeanu

er een Catalaanse opening van, maar wel een speciale omdat het damepaard al is ontwikkeld.

5...0–0 6.Lg2 dxc4 7.Pe5

In de hoofdvariant van het Catalaans heeft wit kort gerokeerd in plaats van dat hij het damepaard op c3 heeft gezet. Dan kan deze zet goed beantwoord worden met 7...Pc6.

7...Dd6

Dit is een zeldzame zet die de laatste tijd vaker gespeeld werd nadat Kramnik 'm in 2015 had gespeeld. De meer solide hoofdvariant is 7...c5 8.dxc5 Dxd1+ 9.Pxd1 Lxc5 10.0–0 en nu is 10... Pd5 11.Pe3 Pc6 12.P3xc4 Pxe5 13.Pxe5 Ld4 14.Pd3 en remise gegeven een partij Nakamura(!)Radjabov, Moskou 2019, terwijl 10...Pc6 11.Lxc6 bxc6 12.Le3 Lb6 13.Lxb6!? axb6 14.Pc3 Ld7 15. Tfd1 Tfd8 16.Pxc4 b5 17.Pe5 gespeeld werd in Giri-Jakovenko, Shenzhen 2019. Wit staat iets beter, en onze landgenoot won een technisch knappe partij.

Volgens Nisipeanu is 7...Pc6 8.Lxc6 bxc6 9.Pxc6 wat beter

Paul van der Sterren is de nieuwe voorzitter van het Max Euwe Centrum. In zijn actieve schaakcarrière speelde Paul vele Nederlandse Kampioenschap-

voor wit, en zijn tegenstander was dat waarschijnlijk met hem eens: 9...De8 10.Pxe7+ Dxe7 11.Da4 c5 12.dxc5 Dxc5 13.Le3 Dc7 14.0–0–0!? was nu CaruanaNakamura, Saint Louis 2018. 8.0–0

Het idee van zwart is 8.Pxc4 Da6! zoals onder andere door Kramnik met zwart gespeeld. Dan kan op 9.Db3 zwart goed vervolgen met 9…Pc6.

8...Da6

Ook nu gaat de dame naar dit randveld, Nisipeanu had echter zelf ondervonden dat de zwarte stelling nog niet zo eenvoudig is. 9.a4 Pc6

Zwart wil het witte paard op e5 tot een verklaring dwingen, en staat een pion voor. 9...Td8 10. Pb5! Pe8 11.Dc2 Pc6 12.Dxc4 Pxd4

13.Le3 Pf5 14.Lc5 Lxc5 15.Dxc5 Db6 16.Dxb6! axb6 17.Tfd1! gaf wit zware druk voor de pion in Meier-Nisipeanu, Dortmund 2018. Na 9...Pc6 is het uw beurt. Kunt u net als Nisipeanu aantonen dat wit mooie compensatie heeft voor zijn geofferde pion?

pen. De edities van 1985 en 1993 wist hij winnend af te sluiten. Hoogtepunt is wellicht zijn kwartfinalematch om het Wereldkampioenschap tegen

r+l+-trk+ zppzp-vlpzpp q+n+psn-+ +-+-sN-+P+pzP-+-+ +-sN-+-zP-zP-+PzPLzP tR-vLQ+RmK-

-+qtrn+k+

tr-+-+p+-

p+-zp-zP-wQ

+pzpN+-+-+P+-+-+

+-+-+-zPP

PzP-+-+-mK +-+-tR-+-

1. Wit is aan zet

r+-+-trk+ zppsnq+-vlp

-+p+l+p+ +-+p+-+n -+P+-+-+

zPPsNP+-zPP

-vLQ+-+LmK +-+R+RsN-

5. Zwart is aan zet

-+r+-trk+ zpp+-+-+R

-+-zpp+p+ +-+-snpzP-+-+-+-+

zPNwq-+-+P+P+-+-wQ +K+-+-+R

2. Wit is aan zet

-+-+k+-+ +Q+-+p+-+n+-+-+ +-zP-wqpsN-+-+-+-zP zp-+-+-vLr+-+-+PmK +-+-+-+-

6. Zwart is aan zet

r+-+Q+-tr +-+p+Pmkp+lwq-zp-+ +-+-+-+p Pzp-+-+-+

+P+L+-+P -zP-+-+P+ +-+-+R+K

3. Wit is aan zet

-+r+k+-+ +p+-+r+pwqn+-+l+ +-zP-+-+p

Qvl-+N+n+ +N+P+-+P+-+PzPL+ tR-+-+K+R

7. Zwart is aan zet

Gata Kamsky, welke hij na een spannende strijd verloor. In het boek Zwart op wit blikt Paul openhartig terug op zijn schaakleven.

-tr-wq-+k+ +l+-+pzppzp-+N+-+ +-vlP+PzPP+-+-+-+ +-+-wQL+-zP-+-+-+ +-+-tR-+K

4. Zwart is aan zet

r+-+r+k+ zpp+-+p+p -+pvl-vLp+ +-+q+l+-+-zP-+-+ zP-+-+N+P -zP-+-zPP+ +-wQRtR-mK-

8. Wit is aan zet

Karel van der Weide

Jeroen Bosch

‘Schaakinterland’ Nederland-Duitsland

Pal na de dag van de EK-voetbalkwalificatiewedstrijd Duitsland-Nederland in Hamburg werd op zaterdag 7 september in het uiterste noordoosten van Nederland tussen de twee landen een schaakinterland gespeeld. Het was de tweede editie van een toernooi tussen jeugdschakers uit enerzijds de noordelijke provincies en anderzijds de noordwestelijke punt van Noord west-Duitsland. Evenals een jaar eerder fungeerde het dicht tegen de grens gelegen vestingstadje Bourtange als fraai decor.

Het evenement bestaat uit twee toernooien. In het Verenigingsgebouw De Turfschuur wordt het interlanddeel afgewerkt in de vorm van een U10 en een U18 tweekamp, beide tussen teams met de beste vijf spelers. De grote zaal van restaurant ’s Lands Huys aan het pittoreske Marktplein is ingeruimd voor een Open Groep.

Officieel mag de ontmoeting het predicaat interland natuurlijk niet dragen. Een officieus karakter kent echter ook zijn voordelen. Het festijn wordt ditmaal letterlijk en figuurlijk extra kleur gegeven door een achttal in fel geel gestoken jeugdschakers uit het Afrikaanse land Uganda. Uitgerekend deze week zijn zij in Drenthe (Hoogeveen) voor een buitenlandse schaakexcursie en deelname aan dit toernooi werd door de organisatoren eenvoudig ingepast. De zaal van de Open Groep is dan ook opgesierd door niet twee maar drie nationale vlaggen.

Schaken in een uithoek van Duitsland brengt zijn eigen problemen met zich mee. In vloeiend Nederlands vertelt Meino Aden van schaakclub Leer: “Bij ons in Duitsland is het heel anders georganiseerd dan in Nederland. Het centrum van het Niedersächsische

Schachverband, vergelijkbaar met jullie NOSBO, ligt 200 kilometer ver weg in Hannover. Daaronder zitten nog twee lagen: Bezirken en Unterbezirken. Wij hebben lang niet zoveel toernooien als jullie hier.” Schaakclubs in deze onderbonden uit plaatsen als Aurich, Leer en Papenburg richten hun blik daarom nadrukkelijk mede op Nederland. Desondanks is het jeugdschaak in de regio wel degelijk levend, waarbij het hoge aandeel van vaak goed presterende meisjes opvalt, zoals ook in Bourtange te zien is.

In de schaaksport maak je moeiteloos een sprong van Noordwest-Duitsland naar Uganda. De Ugandese jongens en meisjes zijn allen lid van de Dove Chess Academy in de hoofdstad Kampala. Een even belangrijke taak van coach en schaakpromotor Christine Namaganda is het verspreiden van het schaken in de rest van haar land. Christine: “When Kasparov was in Uganda, he said: ‘What you need is a big number!’” Oftewel, niet anders dan waar ook ter wereld: als een groep groot is staan de toptalenten vanzelf op. Christine is daar volop mee bezig en zegt op zijn minst duizend kinderen het schaakspel te hebben geleerd.

De Ugandese delegatie. (Foto: Ronald van Nimwegen

Een klein en dichtbevolkt land heeft dan zijn voordelen. Ronald van Nimwegen, drijvende kracht achter de Groningse jeugdschaakclub De Paardensprong en aan Nederlandse zijde spil in de organisatie van het evenement: “Het idee van een interland ontstond in 2017 tijdens ons Paardensprong toernooi waar we altijd veel Duitse deelnemers hebben. Vergaderen doen we in het grensrestaurant Poort van Groningen aan de A7. Het had nog heel wat voeten in de aarde om het toernooi binnen de vestingmuren van Bourtange te krijgen maar inmiddels is men er enthousiast! Hoewel het puzzelen blijft naar de beste periode in het seizoen hopen we er zeker een traditie van te maken.”

Net als de avond ervoor wint Nederland overtuigend. Na een strijd die meer gelijk op gaat dan de uitslag doet vermoeden wint de U10 met 18-7 en de U18 met 14-11. Ook in de Open Groep voeren de Nederlanders de boventoon. Met 6 uit 7 eindigen Elliot Horenberg (voor de laatste ronde: “Ik ga voor 7 uit 7”), Sander Wage die een remiseaanbod van Elliot in een beter dubbeltoreneindspel terecht afslaat (“Als het gelijk staat wil ik winnen”) en Pieter van Nes (“Tevreden maar ik had wel van Elliot moeten winnen”) gedrieën bovenaan. Ook qua winnaarsmentaliteit zit het wel snor daar in het noorden.

Nederland-Duitsland (Foto: Ronald van Nimwegen)

Open-Groep winnaar Elliot met beker (Foto: Ronald van Nimwegen)

Bart Stam

Eeuwfeest RSR Ivoren Toren

Met bijna honderd leden, waarvan de helft jeugd, is RSR Ivoren Toren een van de grootste schaakverenigingen van Rotterdam en de RSB. “We vieren in 2019 ons eeuwfeest,” aldus een trotse voorzitter Wouter Scheffer. “Dat heeft niet alleen een fraai jubileumboek opgeleverd maar ook een mooi eeuwfeest op 7 september en een groot rapidtoernooi op 26 oktober. Hopelijk komt daar nog een koninklijke erepenning bij.”

Het kost Wouter Scheffer, sinds 2011 voorzitter van RSR Ivoren Toren, weinig moeite de jubilerende schaakvereniging te typeren. “We zijn een gezonde en gezellige schaakclub met veel actieve leden en een grote jeugdafdeling. We hebben in Denksportcentrum De Lombard een prachtig speellokaal in hartje Rotterdam.”

RSR Ivoren Toren is een fusievereniging van twee van origine rooms-katholieke schaakverenigingen. In het jubileumboek staat de geschiedenis uitgebreid beschreven. Scheffer: “Op 24 oktober 1919 richtten acht personen in de rooms-katholieke parochie in Rotterdam-West schaakvereniging Regina Sacratissimi Rosarii (“De Koningin van de Allerheiligste Rozenkrans”) op. De katholieke signatuur van RSR bleek onder andere uit het feit dat er in het bestuur een geestelijk adviseur zat van de RK-kerk. Deze zag er in de beginjaren op toe dat de vereniging vooral tegen katholieke schaakclubs speelde.”

Fusie RSR met Ivoren Toren

Door het wereldkampioenschap van Max Euwe, groeide RSR in 1936 naar 57 leden en in 1955 zelfs naar zeventig schakers. Daarna

Ivoren Toren. Snel daarna verloor RSR Ivoren Toren zijn katholieke signatuur. “We zijn al decennia een seculiere vereniging,” aldus Scheffer.

Inmiddels is RSR Ivoren Toren uitgegroeid tot een stabiele schaakvereniging met een grote jeugdafdeling. De vereniging neemt dit seizoen met drie teams deel aan de KNSB-competitie. Het eerste team speelt in klasse 3E maar kwam van 2002 tot 2014 uit in de eerste klasse KNSB. Daarnaast spelen er drie teams in de regionale RSB-competitie. “Ook onze jeugd is zeer actief,”’ aldus Scheffer. “In de landelijke Jeugd Club Competitie doen onze viertallen mee in elke leeftijdscategorie (A, C en D, BS). Voor de NK voor E-teams tot en met tien jaar hebben we

zelfs twee teams. Veel kinderen doen al mee in de landelijke en regionale competities voor volwassenen. Daarnaast spelen onze jeugdspelers veel in regionale jeugdcompetities en toernooien, zoals de Groene Hart Cup.”

Op vrijdagavond is De Lombard van 18.30 tot 20.00 uur het domein van de junioren. Eerst krijgen zij schaakles, daarna spelen zij hun partijen. Acht jeugdspelers spelen mee met de senioren. Scheffer: “Onze jeugdafdeling groeit zo snel dat ik wel eens een ledenstop heb voorgesteld. Maar onze jeugdleider slaagt er steeds weer in nieuwe vrijwilligers aan te trekken!”

Jubileumboek en eeuwfeest

Sinds zaterdag 7 september is het jubileumboek beschikbaar voor leden en oud-leden. “Een groot aantal leden heeft een bijdrage geleverd zoals historische artikelen, reisverslagen, interviews en partijanalyses.” Zo lezen we dat erelid Paul Dekker (84) reeds 66 jaar lid is en pas onlangs afscheid heeft genomen als bestuurslid. De redactie van het jubileumboek bestond uit onder anderen Rob van der Plas en Jason Zondag. Scheffer: “Op 7 september hebben we een geslaagd eeuwfeest gehouden. Op eiland Brienenoord waren er onder andere een simultaan van Joost van Ruitenburg, een schaakquiz en een groot schaakbord.” Momenteel zijn Scheffer en diverse andere leden bezig met een groot jubileumtoernooi voor alle Rotterdamse schakers op zaterdag 26 oktober. Het gaat om een rapidtoernooi van zeven ronden Zwitsers. Verder heeft het bestuur een aanvraag ingediend voor een koninklijke erepenning. Scheffer: “We hebben goede hoop deze penning ook te krijgen.”

Toekomstplannen zijn er voldoende. Scheffer: “We hopen dat er naast schakers en bridgers ook dammers en go-spelers naar het denksportcentrum komen. Misschien willen andere Rotterdamse verenigingen zich aansluiten. Wij staan altijd open voor gesprekken, tenslotte zijn wij zelf een fusievereniging!”

www.rsrivorentoren.nl

Het jubileumboek ‘De lange eeuw van RSR Ivoren Toren 1919-2019’ (160 pagina’s) is gratis voor leden en oud-leden, overigen betalen € 12,50. Te bestellen via de website.

De wekelijkse clubavond van RSR Ivoren Toren in Denksportcentrum Lombard. (Foto: Wouter Scheffer.)

Eeuwfeest eiland Brienenoord

Schaken op het podium

Een van de aantrekkelijke kanten van het schaakspel is het visuele. Schaakstukken spreken tot de verbeelding. Toren, paard, koning en koningin, ze roepen een nostalgische sfeer op, of de sfeer van een droomwereld. Geen wonder dat veel kunstenaars door het schaakspel werden geïnspireerd. Van filmmakers tot schrijvers, van schilders tot musici. Over die laatste groep willen we het in dit artikel hebben. Is het schaken in de muziek doorgedrongen en zo ja, hoe? Een onderzoek dat ik een paar jaar geleden uitvoerde leerde dat er tientallen ‘schaakmuziekstukken’ bestaan. Zoveel dat ze onmogelijk in één artikel zijn te beschrijven. Daarom maken we een keuze en beperken we ons tot de werken die op een podium opgevoerd zijn.

Chess

Van alle muziekstukken met schaken als thema steekt er een boven alle andere uit: de musical Chess uit 1984. De ABBA-mannen Benny Andersson en Björn Ulvaeus schreven de muziek bij de tekst van Tim Rice. Het werk is overduidelijk geïnspireerd op de fameuze tweekamp Fischer-Spassky uit 1972 en heeft de Koude Oorlog als dreigende achtergrond. Natuurlijk was die tweekamp alleen onvoldoende voor de musical. Er werd een liefdesverhaal aan toegevoegd waarin de Russische speler verliefd wordt op de assistente van zijn Amerikaanse tegenstander.

Met zijn wereldwijde opvoeringen is Chess de kampioen van de schaakmusicals, maar het is niet de enige. Het Duitse schaakdorp Ströbeck heeft zich twee keer aan een musical gewaagd. Toen het in 2006 gastheer was van de Europese cultuurdorpen, waartoe ook het bij schakers bekende Wijk aan Zee hoort, werd er een speciaal voor deze gelegenheid geschreven musical opgevoerd. In Ströpker Zeitsprunge werd de schaakge-

schiedenis van Ströbeck verteld. Vijf jaar later werd een grotere greep gedaan met Guncellin 2011 – So könnte es gewesen sein. Dat werk van componist Christopher Zwiener en tekstschrijver Jürgen Westphal wilde niet minder dan de geschiedenis van duizend jaar schaak vertellen.

Philidor

Zeg het niet tegen liefhebbers, maar een aan de musical verwant genre is de opera. Als schaker denk je dan meteen aan FrançoisAndré Danican Philidor. Philidor was met zijn boek L’ Analyse des Échecs een van de grondleggers van de moderne schaaktheorie. Maar vooral was hij eind achttiende eeuw een vooraanstaand componist die een kleine dertig opera’s schreef. Het schaken komt in geen van deze compo-

sities voor. Er bestaat echter wel een opera waarin Philidor als personage optreedt. De eenakter Battez Philidor! vertelt het verhaal van een arme musicus die Philidor op het schaakbord moet verslaan voordat hij de hand van zijn geliefde kan winnen. Philidor belooft de partij te verliezen maar wint door onoplettendheid per ongeluk toch. Gelukkig loopt het uiteindelijk toch goed af voor de geliefden. De componist was Abraham Dreyfus, de première vond op 13 november 1882 plaats in de Opéra Comique in Parijs. Het kan ook veel actueler. Op 12 maart 2014 werd in Riga Mihails un Mihails spēlē šahu (Mikhail en Mikhail schaken) opgevoerd. De Letse componist Kristaps Petērsons (1982) had aanvankelijk de bedoeling een opera te componeren over de nationale schaakheld Michael Tal, maar zijn belangstelling verschoof naar het schaken zelf. Uiteindelijk kwam de zesde partij uit de tweekamp om de wereldtitel uit 1960 tussen Michael Tal en Michael Botwinnik centraal te staan. Volgens de website van het theater gaat de opera over ‘de ideologische betekenis van het schaken in de Sovjet-Unie en de op intuïtie en improvisatie gebaseerde tactiek van Tal, waarmee hij de rationale en academische Botwinnik wist te verslaan’. Als dat geen echte schaakopera is?

Schachnovelle

Ook Stefan Zweig’s beroemde Schachnovelle is in een opera omgezet. De Roemeense componiste Violeta Dinescu maakte er een twee uur durend werk van. Dinescu wilde niet aan de tekst van Zweig komen en laat het verhaal daarom vertellen door een sopraan, alt en bas. Dat levert weinig handeling op en samen met de tergend langzame muziek werd de première in 1994 volgens ooggetuigen voor veel toehoorders een uitputtingsslag.

Nee, dan het twee eeuwen oudere Duitse ‘Singspiel’ Das Schachtournier. Hier komt Ströbeck weer even om de hoek kijken. Daar bestond in de achttiende eeuw de gewoonte dat een jongeman die wilde trouwen een partij tegen de burgemeester moest spelen. Won hij, dan kon het huwelijk doorgaan, verloor hij dan moest hij een bedrag in de stadskas storten en mocht hij een jaar later een nieuwe poging wagen. Dit gebruik vormt het centrale thema van de opera. Personen dragen schaaknamen als Baron von Ströbeck, Schachide, Patt, Greco en Von Springer. De componist was Trautgott Maximilian Eberwein, het libretto werd geschreven door August Karl Friedrich

Schaker en componist Philidor. De afbeelding is gemaakt door Bartolozzi.

Sketches of Chess is misschien wel de kortste opera uit de muziekgeschiedenis

De aankondiging van de opvoering van Der Seekadett in Barmen

Werlich. Het werk werd in 1809 in het slottheater van Heidecksburg voor het eerst opgevoerd. Helaas is de muziek gedeeltelijk verloren gegaan; het libretto is er nog wel. En de Ströbeckse gewoonte? Die raakte in de loop der jaren buiten gebruik maar werd in 2007 opnieuw ingevoerd. Ongetwijfeld vrijwillig schat ik.

Der Seekadett

Hoewel de operette Der Seekadett van Richard Genée niet over schaken gaat mag deze toch niet in dit rijtje ontbreken, want aan het eind van het tweede bedrijf vormt een levend schaakspel een wezenlijk onderdeel van de handeling. De matcombinatie uit die partij is zelfs doorgedrongen tot de schaakliteratuur. Het zogeheten Seekadettenmatt gaat namelijk zo (of een variatie erop): 1. e4 e5 2. Lc4 d6 3. Pf3 Pc6 4. Pc3 h6 5 d4 Lg4 6. Pxe5 Lxd1 7. Lxf7+ Ke7 8. Pd5 mat. Der Seekadett werd op 24 oktober 1876 voor het eerst opgevoerd in het Theater an der Wien in Wenen. Tijdens het grootmeestertoernooi van Barmen 1905 werd het in het nevenprogramma uitgevoerd. En dan is er nog een heel klein mini-operaatje: Sketches of Chess van Murielle Lucie Clément. Het Max Euwe Centrum, dat zijn tienjarig bestaan vierde, had in 1996 de wereldpremière. Bij buurman Nieuwe de la Martheater werd het opgevoerd. In ruim vier minuten zingen twee sopranen de

Er was niet op de kosten bespaard voor de uitvoering van Der Seekadett in Barmen. Mevrouw Keller trad in de proloog op als Caïssa.

zetten van de partij Ljubojevic-Kasparov, Brussel 1987. Ook het decor was eenvoudig: twee bordenjongens die synchroon met de zangeressen de zetten op een demonstratiebord uitvoerden.

Checkmate

Een levend schaakspel is een populaire manier om het schaakspel op een zomerse dag onder de aandacht van een groot publiek te brengen, we zeiden het al. Dat visuele aspect kan vooral in balletten goed tot zijn recht komen. Je zou dus verwachten dat er de nodige balletten zijn met schaakfiguren, maar dat valt tegen. Al uit 1607 stamt het Ballet des Eschecs dat voor de toenmalige Franse koning zou zijn opge-

Met een lengte van 53 minuten is Checkmate een volwaardig ballet

voerd, maar daar is verder weinig over bekend.

Daarna moeten we wachten tot de jaren dertig van de vorige eeuw. In 1930 schreef de Tsjechische componist Bohuslav Martinů de balletmuziek voor Échec au Roi. Naast schaakstukken komen ook dominostenen, speelkaarten en backgammon in het stuk voor. In de muziek verwerkte Martinů geluiden zoals hij die in het bruisende Parijs van de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw hoorde: jazz, blues en fanfaremuziek. In 1937 was het echt goed raak. Met Checkmate: Ballet in One Scene with a Prologue schreef de Engelse componist Sir Arthur Bliss het grootste bekende schaakballet. De première op 15 juni 1937 in het Théatre des Champs Elysées in Parijs was een glorieuze gebeurtenis. Onder de dansers bevonden zich beroemdheden als Frederick Ashton en Margot Fonteyn. De choreografie was van Ninette de Valois, in die dagen een grote naam in de balletwereld. Checkmate is in 2005 door Naxos op cd gezet. Het is aangename muziek die niet een groot beroep doet op de luisteraar.

Echec & Mat

Sindsdien zal er vast nog wel eens een schaakstuk op het balletpodium zijn verschenen, maar een echt schaakballet komen we pas in het huidige decennium weer tegen. De Franse componist Alain Guélis schreef voor elektronische instrumenten Echec & Mat. De voormalige sterdanser Jean Guélis maakte de choreografie. Het verhaal gaat over een schaakkampioen die in een nachtmerrie in een reusachtig levend schaakspel terechtkomt, waar hij de zwarte stukken moet bestrijden die onder leiding staan van de zwarte dame. Geleidelijk aan weet zij hem te verleiden. Er komt ook nog een schaakautomaat in voor en het eindigt ermee dat de schaakspeler voor eeuwig in de witte koning verandert.

Dat klinkt misschien wat kinderlijk en clichéachtig, maar het is beslist de moeite waard om te bekijken en beluisteren. Een volledige opname van een live uitvoering in 2013 is te vinden op youtube.

Veel meer over schaken en muziek is te vinden op de website van het Max Euwe Centrum (maxeuwe.nl) waar een aantal artikelen met links staan. Het merendeel van de genoemde werken kan op youtube worden beluisterd.

Capgemini winnaar NK Bedrijventeams

Het Nederlands Kampioenschap voor viertallen van bedrijven is sinds jaar en dag een ontmoetingsplaats voor club- en huisschakers. Een kans om collega’s beter te leren kennen of van schaakclubgenoten collega’s te maken.

Bij de Sociale Verzekeringsbank kijken we er elk jaar naar uit. In het verleden organiseerde de SVB dit toernooi al eens in Amstelveen, met vijfentwintig teams. In het Topsportcentrum in Rotterdam speelden er dit

voor de deur parkeren. De catering leek wel verrast door de hoge opkomst: lange rijen bij de gratis lunch met heerlijke broodjes en de koffie raakte even op.

Met zoveel schakers leverde de organisator van deze editie een hele prestatie. LBV, naar eigen zeggen ‘Meer dan een vakbond’, sluit cao’s af en geeft juridisch advies. Voorzitter en caoonderhandelaar Ger IJzermans (rating 1254) schaakt bij Schaakgenootschap KiNG en De Pion uit de Noord-Brabantse

Met een nieuwsbericht op hun website gaf LBV aandacht aan de deelname van Forum voor Democratie, Loek van Wely was hun kopman. Thierry Baudet wist op bord vier vijftig procent te scoren. Hij won onder andere van huisschaakster Anouk Waning van SVB2. Baudet: ‘Om mijn vrouwonvriendelijke imago te verbeteren, zou ik je eigenlijk moeten laten winnen.’ Anouk: ‘Nou dat zal nog lastig voor je worden, want ik ken net de regels.’

(Foto: Frans Peeters)

sprake was van ‘ongerechtigde’ spelers. Een controle leek ondoenlijk. De KNSB, die de organisatie van het toernooi uitbesteedt, beloofde de reglementen en handhaving nog eens goed te bekijken, waarbij het unieke en gemoedelijke karakter van het kampioenschap behouden blijft.

leiding had hij clubgenoot Frans

Onder de deelnemers waren naast IT-bedrijven, consultants, verzekeraars, grote banken, universiteiten, ministeries, gemeenten, UWV, de politie en de Raad van State. Het toernooi was sterk bezet, met aan de top naast Van Wely, Twan Burg, Roger Meng en Joost Michielsen. In het verleden deden er van een bedrijf meer tweede, derde of zelfs zesde teams mee, met huisschakers. Deze teams zakten dan netjes af om onderling de punten te verdelen, zodat iedereen wel wat scoorde.

Gaandeweg dit toernooi bleek dat één team spelers had opgesteld die niet voor het bedrijf werkten. Dit liep nogal in het oog omdat het team alles won. De wedstrijdleiding kon niet uitsluiten dat er in meer teams

Deze editie eindigde nogal warrig, omdat het team dat alles won, maar met de verkeerde spelers, de tweede prijs kreeg. Capgemini werd tot winnaar uitgeroepen. Derde was PGGM. Na een protest van mij, als teamleider van SVB1, werd een dag later besloten om het team met de gastspelers uit de eindstand te halen. Hierdoor werd PGGM tweede en kwam SVB1 alsnog op het podium. De medailles worden nagestuurd.

Thierry Baudet tegen Anouk Waning (Foto: Frans Peeters)

Corry Vreeken lid van verdienste

Tijdens het NK Bedrijvenschaak werd Corry Vreeken benoemd tot lid van verdienste. De 90-jarige Vreeken was vijfmaal Nederlands dameskampioen, tussen 1960 en 1970. Vreeken was voorzitter en werd later erelid van Schaakclub Rotterdam. Eind jaren zestig werd deze club mede door haar inspanningen landskampioen, wat later als Volmac-Rotterdam meermaals werd herhaald.

In 1987 ontving Vreeken van de FIDE de titel Honorary Woman Grandmaster (HWGM) voor haar prestaties en verdiensten. Zij is de enige in de wereld die deze titel draagt. Met haar man Piet haalde Vreeken in de tijd van het IJzeren Gordijn, Oost-Europese schakers naar Nederland. Grootheden als Averbach, Lilienthal, Kortchnoi en Spasski voelden zich welkom in huize Vreeken.

Vanwege haar grote verdiensten

voor het schaken en in het bijzonder het vrouwenschaak werd Vreeken in 1991 koninklijk onderscheiden en benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Op haar 85ste verjaardag won Vreeken de interne competitie van de Schaakvereniging Maassluis (SVM) in haar huidige woonplaats. Ook daar is zij erelid.

Stichting Corry Vreeken

Met steun van Vreeken konden eerder dit jaar Kathleen Velasco, Manasvita Basa en Janice Fu deelnemen aan het Kampioenschap van de Europese Unie in Oostenrijk. Een leerzame internationale ervaring voor deze talentvolle meisjes, onder begeleiding van Anne Haast. Manasvita Basa werd kampioen bij de meisjes t/m 12 jaar! Als tastbare herinnering ontving Corry Vreeken van Jessica Harmsen een foto van de drie talenten in poloshirts met het logo van haar stichting.

Themadag

De jaarlijkse KNSB themadag wordt dit jaar op zaterdag 7 december 2019 gehouden in Utrecht van 10.30-17.00 uur. Het is een dag voor trainers, arbiters, (club)bestuurders en toernooiorganisatoren. Diverse workshops worden aangeboden

rond de thema’s ‘Schoolschaak en training’ en ‘Hoe maak je je vereniging aantrekkelijk’.

Meer informatie en opgeven voor de themadag via de website www.schaakbond.nl

Wereldschaakdag

Op 12 oktober was het wereldschaakdag, een idee van Judit Polgar om onder de noemer van ‘Global Chess Festival’ wereldwijd het schaken onder de aandacht te brengen – en om zoveel mogelijk te schaken natuurlijk! In Nederland werd bijvoorbeeld het Huttontoernooi op 12 oktober gehouden.

In Boedapest speelden Machteld van Foreest en Yichen Han op uitnodiging van de KNSB mee aan het ‘Future Champions of Europe’ toernooi tijdens het Global Chess Festival. Dit was een invitatietoernooi voor

kinderen t/m 12 jaar. In een sterk deelnemersveld van 25 deelnemers uit 12 verschillende Europese landen speelden ze 9 snelschaakpartijen. Geheel volgens de wens van organisator Judit Polgar speelden de jongens en meisjes samen in één categorie.

Helaas haalden de als 3 en 4 geplaatste Machteld en Yichen het podium niet, maar het was een mooie ervaring! De eerste prijs - een geheel verzorgd weekend tijdens het Tatasteel Chess tournament in Wijk aan Zee - werd gewonnen door Ihor Imunenkov uit Oekraïne.

Uitreiking Corry Vreeken (Foto: Frans Peeters)

Begrijp wat u doet

De Kan-variant van het Siciliaans

Sommige spelers zijn niet tevreden over hun opening tegen 1.e2-e4 en overwegen om het Siciliaans te gaan spelen. Maar ze zien enorm op tegen de ‘bergen’ theorie. Voor degenen die de overstap durven te maken, is de Kan-variant een goede optie! Niet gehinderd door veel kennis maar met een gezonde kijk op het spel kan er gewoon begonnen worden. We lichten enige achtergronden van de Kan-variant toe in deze rubriek.

1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 a6 rsnlwqkvlntr +p+p+pzpp p+-+p+-+

ook naar c5. Vanuit de diagramstelling zijn er drie hoofdsystemen waaruit wit kan kiezen:

A) 5.Ld3, B) 5.c4 en C) 5.Pc3.

A) 5.Ld3 Pf6

Het paard kan ontwikkeld worden op basis van een klein tactisch grapje. Want 6.e5 wordt weerlegd met 6…Da5+.

6.0–0

Nu 'dreigt' e4–e5 wel en wat is dan beter dan de typische 'Kan-ontwikkeling van de dame' naar c7?

6...Dc7 7.De2

Zo wordt de 'dreiging' e4–e5 hernieuwd.

7...d6

De Scheveningeropbouw is hier het meest veilig.

B) 5.c4

tRNvLQmKL+R

Deze volgorde waarin zwart direct kiest voor 4...a6 staat internationaal bekend als de Kanvariant (soms ook wel het Paulsensysteem genoemd). De Russische meester Ilya Abramovich Kan (1909–1978) heeft vanwege zijn bijdragen aan de openingstheorie deze Siciliaanse variant op zijn naam gekregen. Een idee achter de flexibele vierde zet is dat zwart eigenlijk een soort nuttige wachtzet speelt. Hij haalt de mogelijkheid Pb5 uit de stelling (na ...e7–e6 is veld d6 een beetje zwak geworden) en tegelijkertijd wil hij graag heel vroeg ... Dd8–c7 wil spelen. Verder bereidt hij ...b7–b5 voor, de klassieke Siciliaanse opmars in het Siciliaans. Één van de belangrijkste ideeën is dat zolang er nog geen pion op d6 staat, zwart zijn koningsloper eruit kan halen. Die kan naar b4 en soms

Het alternatief 7...Pc6 kan het best beantwoord worden met 8.Pxc6 en nu is het voor zwart verstandig om niet terug te nemen met de b-pion (onder het motto: altijd naar het centrum toeslaan) maar met de andere pion. 8...dxc6! (want na 8...bxc6?! 9.e5 Pd5 zit zwart met 'gatenkaas' in zijn pionnenstructuur.) 9.e5 Pd7 10.Lf4 Pc5 en dit is een redelijk speelbare stelling voor zwart aangezien wits mooie loper op d3 geruild gaat worden tegen een paard. Na de tekstzet kan wit plotseling overgaan naar de Maroczyopstelling met 8.c4 maar die komt onder B) aan de orde. Zelfstandige betekenis heeft:

8.f4 Pbd7 9.Kh1 Le7 10.Pc3 b5 11.Ld2 Lb7 12.b4

Deze zet werd o.a. gespeeld in de partijen Guseinov-Geller, 2018, en Degraeve-Van Wely, 2017. De bedoeling is om een zwart paard van c5 af te houden maar vooral om ...b5–b4 te verhinderen. Daarnaast beoogt wit om met a2–a4 druk uit te oefenen op de damevleugel, maar zwart blijkt in de praktijk over voldoende resources te beschikken.

Zo neemt wit de zogenoemde Maroczy-structuur in. Het is gebruikelijk met zwart om pionnen op d6 en b6 te zetten waarna er dus vier zwarte pionnen op de zesde rij komen te staan. Dat staat bekend als het Drierijensysteem. In het Engels heet het 'the Hedgehog', de egel. We kunnen wel verklaren waarom de vergelijking met een egel wordt getrokken. De pionnen op de zesde rij dekken veel velden op de vijfde rij. Hoewel wit over een substantieel ruimtevoordeel beschikt, kunnen de witte stukken nauwelijks naderen omdat de 'stekels' de vijandelijke stukken op afstand houden. Over het egelsysteem valt veel meer te zeggen dan we hier kunnen doen.

5...Pf6 6.Pc3 Dc7 7.a3

Hier hebben we zo'n typische egelopstelling van zwart. In de tijd van Maroczy en Tarrasch meende men dat wit al bijna gewonnen stond met zo'n groot ruimte-overwicht. Tegenwoordig denkt men daar genuanceerder over. Veel sterke spelers zijn bereid zich met zwart in deze 'loopgravenoorlog' te begeven. Een tweetal voorbeelden met deze stelling zijn: Radjabov-Kamsky, 2008 (voor wit) en Rjabzev-Sjugirov, 2014 (voor zwart).

C) 5.Pc3

De meest logische ontwikkelingszet.

5...Dc7

Deze damezet past in de opzet die zwart voor ogen heeft. De dame verhindert alvast e4–e5 zodat hij weldra ...Pg8–f6 kan spelen. Daarbij zet hij druk op het paard op c3. Alternatieven zijn 5... b5 (gespeeld door Garry Kasparov en vooral Peter Svidler) en 5...Pc6. Onder de grootste aanhangers hiervan kom ik Viswanathan Anand, Vassily Ivanchuk en onze eigen Anish Giri tegen.

6.Ld3

Dit wordt gezien als wits beste mogelijkheid. Het verhindert de penning met ...Lb4 en wit kan op den duur met b2–b4 ruimte pakken.

7...b6 8.Le3 Lb7 9.f3 d6 10.Le2 Pbd7 11.0–0 Le7 12.Tc1 0–0

Deze zet wordt gezien als de beste optie voor wit. Het voordeel van de Kanvariant ten opzichte van andere Sicilianen blijkt hier als wit kiest voor 6.Le3 waarmee hij de opzet van de 'Engelse Aanval' (met Lc1–e3, Dd1–d2, f2–f3 en 0–0–0) nastreeft. Veel witspelers hebben dat in hun repertoire, maar hier werkt dat averechts. Het spel kan zo verlopen: 6...Lb4 7.Dd2 Pf6 8.f3 d5!

Zwart komt al in een vroeg stadium met de in het Siciliaans bevrijdende opmars. Wat wil hij nog meer?

6...Pf6 7.0–0

rsnl+kvl-tr

+pwqp+pzpp

-+-sNP+-+

+-sNL+-+-

PzPP+-zPPzP

tR-vLQ+RmK-

In deze stelling lijkt er onder de topspelers geen consensus te zijn wat nu het meest kansrijk is voor zwart.

7...Pc6

Deze paardontwikkeling wordt het meest gespeeld.

7...Lc5 In 2018 en 2019 was dit de keuze van de nummer twee van de wereld, Fabiano Caruana. Hij wil het witte paard op d4 tot een verklaring te dwingen. Gaat het paard naar een minder actief veld, is zijn missie geslaagd. 8.Pb3 Le7 9.f4 d6

rsnl+k+-tr

+pwq-vlpzpp

p+-zppsn-+

+NsNL+-+-

PzPP+-+PzP

tR-vLQ+RmK-

Er is een soort Scheveninger ontstaan maar er zit voor zwart een enorm vervelend addertje onder het gras: 10.e5!? Wit offert pardoes een pion. Zwart moet er min of meer wel op ingaan, want …Pfd7 hier of op de volgende zet is niet aantrekkelijk. 10...dxe5 11.fxe5 Dxe5 Vanaf nu wordt de dame opgejaagd. 12.Lf4 Dh5 13.Le2 Dg6 14.Ld3 Bekend hiermee is de partij Bok-Van Wely in het Nederlands Kampioenschap van 2010. De jonge Bok was debutant met 'slechts' 2430 en hij nam genoegen met een herhaling van zetten tegen Van Wely die toen 2653 achter zijn naam

had staan. Voor laatstgenoemde was dat een verrassing. Hij ging ervan uit dat een jong talent meedeed om wat te leren en dus de strijd zou aangaan. Curieus was dat er ook niet geclaimd werd en dat ze tot aan zet 37 op en neer gingen, totdat de puntendeling tot stand kwam...

Inmiddels kunnen we met een engine uitzoeken dat 14.h4! vrijwel winnend is. Een mogelijke variant: 14...h5 15.Lg5! De dame wordt meer in het nauw gedreven. De computer vindt na 15...Dh7 16.Ld3 Dg8 dat wit hier (vanwege zijn enorme ontwikkelingsvoorsprong) uitstekende winstkansen heeft.

Met 7...d6 kan zwart het venijnige pionoffer e4–e5 uit de stelling halen omdat hij op tijd is met …Pbd7.

8.Pxc6

r+l+kvl-tr +pwqp+pzpp p+N+psn-+

I) 8...bxc6

Altijd lastig: ruilen of laten ruilen? Het handhaven van de spanning met 8.Le3 komt bijna even vaak voor. Maar op één of andere manier krijgt zwart makkelijk spel. Dat bleek al in een oude partij KasparovLautier, 1995 waar wit ten onder ging, maar onlangs ook in een partij Vachier Lagrave-Kamsky, 2019, waar de zwartspeler in het voordeel kwam na 8...h5

9.h3 b5 10.Dd2 Lb7 11.Tae1 Pe5 12.f4 Pc4 13.Lxc4 Dxc4 en later ook won.

Na de ruil op c6 wordt iets vaker 8...dxc6 gespeeld dan het slaan naar het centrum toe met 8...bxc6. Ik geef van beide mogelijkheden een belangrijke partij, zowel voor wit als voor zwart.

Voor wit: Wei-Ivanchuk, 2017. De witspeler kiest (na een snel ...d7–d5) in deze partij voor de ontwikkeling met Lc1–g5 gevolgd door f2–f4. Hij speelde op het juiste moment e4–e5 meteen gevolgd door f4–f5 waarna zwart in de problemen kwam.

Voor zwart: Bok-Artemiev, 2017. Zwart kwam met ...d7–d5 en wit dient dan de spanning even te handhaven. Wit koos voor een opstelling met b2–b3, Lc1–b2. Maar na een snel …e6-e5 en …d5-d4 kreeg zwart de overhand.

II) 8...dxc6 r+l+kvl-tr +pwq-+pzpp p+p+psn-+

De belangrijkste illustratieve partijen:

• Guseinov-Geller, 2018

• Degraeve-Van Wely, 2017

• Radjabov-Kamsky, 2008

• Rjabzev-Sjugirov, 2014

• Bok-Van Wely, 2010

• Kasparov-Lautier, 1995

• Vachier Lagrave-Kamsky, 2019

• Wei-Ivanchuk, 2017

• Bok-Artemiev, 2017

• Najer-Artemiev, 2017

• Tischbierek-Kamsky, 1991

Geraadpleegde bronnen:

• Sicilian Kan – John Emms

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op www.schaaksite. nl/2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Via het nieuwe onlineplatform www.chessable.com/ kunt u kennis-maken met de eerste twee boeken Understanding before Moving (respectievelijk Ruy Lopez-Italian Structures en Queen’s Gambit tructures).

In oktober verschijnt Begrijp wat je doet 3 Siciliaanse structuren Najdorf & Scheveningen. Meer info op www.sterkspel.nl.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

Voor wit: Najer-Artemiev, 2017. Zwarts idee om na f2–f4 te antwoorden met ...e6–e5 werd gevolgd door f4–f5 en op ...b7–b5 ging wit verder met a2–a4 waarna de strijd zich naar de damevleugel verplaatste. Zwart overzag een tactische wending en ging snel ten onder. Voor zwart: Tischbierek-Kamsky, 1991.

Wit verzuimde in deze partij te komen met een snel f2–f4 waarna zwart met ...e6–e5 de controle over de zwarte velden in het centrum kreeg.

SAMEN LATEN WE HEEL VEEL MENSEN WINNEN

Nederlandse Loterij is de organisatie achter zeven bekende kansspelen: Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto.

Samen laten wij heel veel mensen winnen en niet alleen met miljoenen aan prijzengeld. Jaarlijks investeren we ook miljoenen in de Nederlandse sport en 18 goede doelen op het gebied van gezondheid en beweging. We steunen jong en oud, olympisch en paralympisch en van revalidatie tot gehandicaptensport.

Door mee te spellen met één van onze spelen draag je dus direct bij aan onze missie, een gelukkig, gezond en sportief Nederland!

WAAR HEEL NEDERLAND WINT

NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Erwin l’Ami speelt correspondentieschaak

Een jaar of twee geleden ben ik begonnen met correspondentieschaak. Ik heb de analyse en het onderzoek van het schaakspel altijd heel interessant gevonden en correspondentieschaak is daar de ideale uitlaatklep voor. Hier kan je de stelling zo diep analyseren als je wil en zijn er nauwelijks grenzen aan de mogelijkheden. De partijen zijn dan ook van een enorm hoog niveau. Sinds enkele tijd schrijf ik ook een column over openingsideeën in het correspondentieschaak in het jaarboek van New In Chess en dat is erg leuk om te doen. In verband met mijn normale schaakactiviteiten speel ik geen lange correspondentie-toernooien maar meestal slechts 2 partijen tegelijkertijd (tegen dezelfde persoon, met wit en zwart). Dat

is heel goed behapbaar en bevalt me erg goed.

Onderstaande partij is uit de vriendschappelijke match Nederland-Portugal.

Erwin l’Ami-Francisco

Pessoa

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4

4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le3 e5

7.Pb3 Le6 8.f3 Le7 9.Dd2 0–0 10.0–0–0 b5

Tot zover is er niets opzienbarends gebeurd, we volgen de hoofdvariant van de Engelse aanval tegen de Najdorf, maar zwarts laatste zet is vermoedelijk een ernstige fout. Mijn tegenstander wilde ongetwijfeld de stelling spelen die na 10...Pbd7 11.g4 b5 12.g5 ontstaat, maar via deze zetvolgorde kan dat niet.

Schaak (weer) mee met de NBC..!

en maak opnieuw kans op 300, 200 of 100 euro’s aan prijzengeld!

1 januari start de NBC, de Nederlandse Bond van Correspondentieschakers, voor de 3e keer een toernooi voor iedere schaker, die kennis wil maken met deze fascinerende vorm van schaken.

Het toernooi wordt gespeeld op de webserver volgens de standaardregels van de ICCF (50 dagen bedenktijd voor 10 zetten).

Lidmaatschap van de NBC of een schaakvereniging is niet vereist.

De deelname kost slechts 10 euro (gratis voor NBC-leden) en levert ook nog eens een gratis NBC-lidmaatschap voor 2020 op.

Er wordt gespeeld in groepen van 5 -7 spelers.

Iedere deelnemer speelt met wit èn zwart tegen dezelfde tegenstander. Al naar gelang het aantal deelnemers worden voorrondes, halve finales en finale gespeeld.

De geldprijzen gelden voor de finale.

Meld je vóór 10 december per e-mail aan bij Joop Jansen jannesnelleke@home.nl

onder vermelding van naam, adres en e-mail en eventueel ICCF-ID-nummer of bel voor nadere info 06 51123736

Of neem een kijkje op www.correspondentieschaken.nl

rsn-wq-trk+

+-+-vlpzpp

p+-zplsn-+ +p+-zp-+-+-+P+-+

+NsN-vLP+-

PzPPwQ-+PzP +-mKR+L+R

11.Pd5! Pxd5

11...Lxd5 12.exd5 Dc7 13.g4 Tc8

14.Kb1 b4 15.g5 Pfd7 16.h4 a5 17.Lh3 a4 18.Pc1 was ook geweldig voor wit, in Topalov-Van Wely, Wijk aan Zee 2007.

12.exd5 Ld7 13.Pa5

Dit is belangrijk, het paard op a5 legt de zwarte damevleugel lam. Een eerdere correspondentie-partij was na 13.f4 Lg4 14. Te1 Dc7 15.Kb1 Pd7 16.Pa5 exf4 17.Lxf4 Pe5 op zet 25 in remise geëindigd (SiikaluomaFirnhaber, email 2016). De partijzet is veel kritieker.

13...Dc7 14.Kb1 Ld8 15.b4 Le8 Middels 15...Dc8 kan zwart het paard op a5 elimineren maar ook hier heeft wit de touwtjes na bijvoorbeeld 16.Tc1 Lxa5 17. bxa5 stevig in handen. c2–c4 volgt spoedig.

16.c4 f5 17.Tc1

Belangrijk is dat 17.c5 Pd7 18. Ld3 dxc5! voor zwart in orde is. De lange variant gaat verder met 19.d6 Dc8 20.bxc5 Lg6

21.Tc1 (21.f4 exf4 22.Ld4 Pxc5!

23.Tc1 Pe4 24.Lxe4 fxe4 25.Txc8 e3+ 26.Kb2 Txc8 geeft zwart geweldige compensatie voor de dame.) 21...f4 22.Lxg6 fxe3

23.Dd5+ Kh8 24.Le4 en nu is het eindspel dat volgt na 24...Lxa5 25.Dxa8 Dxa8 26.Lxa8 Txa8 27. c6 Pf6 goed houdbaar voor zwart.

17...f4 18.Lf2 Lg6+ 19.Kb2

Vooral niet 19.Ka1 Lf6!.

19...Dd7 20.Le2

Ook hier moet wit niet te gehaast spelen. 20.c5 dxc5

21.Lxc5 Te8 22.Ld3 Lxd3 (22... Dxd5 23.Lc4!) 23.Dxd3 Lxa5

24.bxa5 Pc6! zou zwart weer helemaal terug in de partij

brengen.

20...bxc4 21.Lxc4

Een lastige keuze! Aanvankelijk vond ik ook 21.Txc4 er goed uit zien. Uiteindelijk vond ik 21... Df7 22.Thc1 Pd7 23.Pb7 Pb6

24.Pxd6 Pxc4+ 25.Lxc4 Dd7

26.Lc5 Tb8 27.Lb3 Kh8 28.Pe4 Lb6! te onduidelijk. Zwart geeft de kwaliteit terug en krijgt een sterke loper op d4.

21...Lf6 22.Ka3!

Hier is de koning onaantastbaar. 22...De8

22...e4 23.fxe4 Lxe4 24.The1 Lxg2 25.Te6! is een belangrijke pointe.

23.Lb3 Pd7 24.The1 Db8

25.La4! Pb6 26.Lc2! Lxc2

26...Lf7 27.Le4! is ook geen pretje.

27.Txc2

Door voor 26.Lc2 eerst 25.La4 Pb6 in te lassen dreigt wit nu op b6 te ruilen en een klassieke stelling van goed paard tegen slechte loper te bereiken.

27...Pc8 28.Pc6 Db7 29.Tec1 h6 30.Tc4

Totale controle, in deze fase wordt de stelling langzaam versterkt.

30...Te8 31.Kb3

Dreigt met a2–a4 de damevleugel in beweging te brengen.

31...Pb6

Laat nu dan toch de ruil op b6 toe. Het is essentieel dat zwart zich niet met 31...a5 kan bevrijden. Dan volgt 32.Pxa5! Txa5 33.Txc8 Txc8 34.Txc8+ Dxc8 35.bxa5 met een hopeloos eindspel.

32.Lxb6 Dxb6 33.a4

De stelling is strategisch verloren voor zwart.

33...Lg5 34.De1 Lf6

r+-+r+k+ +-+-+-zppwqNzp-vl-zp +-+Pzp-+PzPR+-zp-+ +K+-+P+-+-+-+PzP +-tR-wQ-+-

35.Pa5

Met het idee om het paard naar e4 te brengen. Ook mogelijk is 35.De4 Df2 36.T4c2 Dh4 37.h3 en als dit geen correspondentiepartij betrof had ik daar 100% zeker voor gekozen.

35...e4 36.Txe4! Txe4 37.fxe4 Dd4 38.De2 Te8 39.Pc6! Dxd5+ 40.exd5 Txe2 41.Tb1! De b-pion is niet te stuiten. 41...Lh4 42.b5 axb5 43.axb5

Lf2 44.Tb2!

Agenda Kadercursussen 2019-2020

De volgende cursussen zijn gepland voor 2019-2020. Voor meer informatie zie ook www.schaakbond.nl/bond/opleidingen.

Gerealiseerd/ ingepland

Opleiding Kaderdocent locatie periode

ST1 Eddy Sibbing Amsterdam September December

ST1 Rik Pronk Bergen op Zoom September November

Nog een belangrijke. Met de torens eraf is het resterende eindspel eenrichtingsverkeer.

44...Te3+

De bewijslast van torenruil is als volgt 44...Txb2+ 45.Kxb2 Kf7 46.Kc3 Kf6 47.Kd3 Kf5 48.Pe7+

Ke5 49.Kc4 Lb6 50.Pc8 Ld8 51.b6 g5 52.b7 Lc7 53.Pb6 g4 54.Pd7+

Ke4 55.Kb5! f3 (of 55...Kxd5

56.Pf6+ Ke6 57.Pxg4 met technische winst.) 56.gxf3+ gxf3

57.Kc6 f2 58.Kxc7 f1D 59.b8D Kxd5 60.Da8+ Kd4 61.Dh8+ en h6 valt.

45.Ka4

Zwart geeft op, er kan nog volgen 45...Te4+ 46.Ka5 Le1+

47.Ka6 Ta4+ 48.Kb7 maar als de schaakjes op zijn beslist de b-pion.

1–0

De lezer aan zet

10.Pb5

Dit is in ieder geval de manier om te proberen de zwarte opzet te weerleggen. Wit speelt op de rare positie van de zwarte dame. Zetten als 10.Pxc6 of 10.Lxc6 leveren wit niks op: zwart krijgt goed spel over de halfopen ben d-lijnen. 10.Lf4 (4 punten) kan goed beantwoord worden met 10...Td8 of met 10...Pa5. Op 10.Lg5 (3 punten) kan goed 10...Td8 11.Pxc6 bxc6 12.Pe4 e5!? volgen, maar ook 10...h6!?.

10...Pxe5

Zwart heeft geen keus, want 10...Pe8 11.Pxc4 is gewoon heel goed voor wit.

11.dxe5

Na 11.Pxc7 (ook 1 punt) 11... Da5 12.Pxa8 Pc6 is het niet zo duidelijk hoe het witte paard terugkomt. Het blijft heel ingewikkeld na 13.Lf4 Pd5 14.Ld2! met een scherpe stelling. Maar 14.Lxd5? exd5 is goed voor zwart: 15.Pc7? g5!.

11...Td8

ST 1 Boris Friesen Eindhoven November April

ST 1 (-20 jr) Jop Delemarre Leiden December Mei

ST2 Jop Delemarre Leiden Januari Juni

ST1 Pascal Losekoot Bunschoten November

Verwacht Schaaktrainer 3:

Eind november gaat voor het eerst sinds enige tijd weer een Schaaktrainer 3 cursus van start, het cursusmateriaal en de opzet is vernieuwd. Zoals voor alle cursussen geldt, opgeven kan via de website www.schaakbond.nl/voor-schakers/opleidingen/schaaktrainer

Opleiding Kaderdocent locatie start

ST1 Pascal Losekoot Hoorn November December

ST1 Rick Lahaye Den Haag November December

ST3 Jop Delemarre & Dolf Meijer Utrecht Eind november

Veel te passief is 11...Pe8 na bijvoorbeeld 12.Dc2 staat wit heel goed. r+ltr-+k+ zppzp-vlpzpp q+-+psn-+ +N+-zP-+P+p+-+-+ +-+-+-zP-zP-+PzPLzP

12.exf6

Na bijna een half uur nadenken gespeeld. Punten voor moed kennen we in ieder geval toe. De engines hebben moeite met dit positionele dameoffer. U krijgt 5 punten voor 12.Ld2

zoals gespeeld in MatlakovWang Hao, China 2019. En ook 5 punten voor 12.Dc2 Pd5 13.Dxc4 dat al in twee partijen was voorgekomen: 13...c6 (13... Ld7 14.Ld2 Lc6 Ni-Li, China 2019.) 14.Pd6 Dxc4 15.Pxc4 b6 16.Ld2 La6 17.Tfc1 ½–½ Efimenko-Kravtsiv, Lvov 2015. 12...Txd1 13.Txd1 Ook interessant is 13.fxe7 (2 punten) na 13...Txf1+ moet wit verder gaan met 14.Lxf1 (14. Kxf1? verliest vanwege 14...Ld7! 15.Pxc7 Dd6! 16.Lf4 e5, of 16.Pxa8 Dd1 mat) 14...Ld7 na (14...Dc6?! 15.Lg2!) 15.Pxc7 Dd6 16.Pxa8 Dxe7 17.Pc7 a6 18.Le3

Lc6 19.Pa8 heeft wit voldoende materiaal verzameld voor de geofferde dame, maar na 19... Db4 krijgt zwart ook gevaarlijk tegenspel.

13...Ld6

De enige zet om grote materiaalverliezen te voorkomen.

14.Lf4

Ook deze zet is nog onderdeel van het dameoffer concept. Wit moet gebruik maken van de zwakke onderste rij van zwart. Niet goed is dus 14.fxg7? Kxg7 en zwart wint op punten.

14...e5

Na deze, door Nakamura heel snel gespeelde, zet komt zwart in grote problemen. Het was noodzakelijk om flink wat tijd te investeren hier. De engines zien twee mogelijke verdedigingen voor zwart.

Het voor een mens goed vindbare 14...Da5 was in ieder geval veel beter dan de partij. Wit houdt heel goede compensatie na 15.Pxd6 (15.Ld2 Da6 16.Lf4 is het soort zetherhaling waar engines prat op gaan.) 15...cxd6 16.Txd6 gxf6 17.Lh6! e5 18.Tad1 Le6 19.Lxb7 De zwarte koning blijft onveilig staan op de onderste rij, maar zwart is zeker niet verloren.

Een computer ziet ook nog 14... c3!? 15.bxc3 e5 16.Lxe5 Da5 17.Lxd6 (17.Ld4 Lf8 of 17.c4 Lg4) 17...cxd6 en wit staat wat beter, maar zwart is verre van verloren. r+l+-+k+ zppzp-+pzpp q+-vl-zP-+

matdreiging, maar na 19.f3 staat wit gewoon gewonnen. 15...cxd6

Nakamura verdedigt zich niet op zijn taaist. Na 15...exf4 16. Pe8! (16.Pb5 Dxf6 17.Pxc7 Tb8 wint voor zwart.) 16...Db6 (16... Da5 17.Td8 gxf6 18.Tad1 en zwart kan zich amper bewegen.) en nu krijgt zwart na

17.Td8 gxf6 18.Tad1 Dxb2 19. Pxc7+ Kg7 20.Pxa8 Lf5 nog gevaarlijke tegenkansen met zijn vrije c-pion. Veel sterker is echter 17.a5! Dxb2 18.Pxc7 gxf6 19.Pxa8 Lf5 en nu heeft wit de beschikking over 20.Pc7 en is de c-pion niet gevaarlijk 20...c3 21.Pd5! c2 22.Pe7+ Kf8 23.Pxf5 cxd1D+ 24.Txd1 en wit wint.

16.Lxe5

Dit is het witte idee natuurlijkgeen punten voor andere zetten.

16...Da5

Niet 16...dxe5 17.Td8 mat, en na 16...Lh3!? wint wit met 17.Txd6 Da5 en nu het heel nauwkeurige 18.Td5!.

17.Txd6

Weer maakt wit gebruik van de zwakke onderste rij van zwart. Geen punten voor 17.Td5 Dxd5! 18.Lxd5 dxe5 en het wordt nog een hele klus, dat geldt ook voor 17.Lc3 Dc7 18.fxg7 Le6.

17...Lg4

Of 17...Le6 18.Tad1!.

18.Lc3

De beste zet. Wit wint ook na 18.Td5 (4 punten) 18...Db6 19.fxg7. Er moet weer harder gewerkt worden door wit na 18.Tad1 (1 punt) 18...Dxe5!

19.Td8+ De8 20.Txe8+ Txe8.

18...Dc7 19.Tad1

Nu heeft wit totale controle over de stelling. Ook 19.Td4 (4 punten) wint, want zwart mag niet nemen op e2: 19...Lxe2?

20.Te1 Ld3 21.Te7.

19...g6

15.Pxd6

Het is kiezen tussen twee kansrijke mogelijkheden. Nog sterker dan de zet van Nisipeanu is 15.Lxe5! (7 punten) 15…Lh3 (Na 15...Da5!? wint wit met 16. Lc3! Db6 17.Pxd6 cxd6 18.a5 Dc7 19.Td4) 16.Lxd6! Lxg2 17.Pxc7 Dc6 18.Pxa8 Lh3 dit vond Nisipeanu vanaf een afstand er eng uitzien vanwege de

Zwart verliest meteen na 19... Lxe2 20.Td7 en na 19...gxf6 20. Lxf6 Tf8 21.Td8.

20.Lxb7

Weer maakt Nisipeanu gebruik van de onderste rij van zwart! Ook goed is 20.h3 (3 punten) het idee is weer 20...Lxe2 21. Td7.

20...Tf8

Wit is nu materieel al in het voordeel, maar strategisch staat hij totaal gewonnen. Zijn lopers en torens hebben het hele bord in handen en de zwarte koning staat voor altijd onveilig vanwege de handenbinder op f6. Verder kan wit in alle rust de zwakke damevleugelpionnen gaan ophalen. Nisipeanu maakte het als volgt uit: 21.Lf3 Lxf3 22.exf3 h5 23.Kg2 Te8 24.h4 Dc8 25.a5 a6 26.Td7 Da8 27.T1d6 Tc8 28.Ld4 c3 29.bxc3 Te8 30.Lb6 1–0

U meet uw prestatie deze keer af door uw aantal behaalde punten met 2 te vermenigvuldigen en dan in de tabel te kijken.

Recht toe recht aan

Wit kan zijn loper ontwikkelen met tempowinst, dus 1.Lf4!. In de partij was zwart aan zet, en speelde dus 1...f4! wat dat verhindert en haar eigen loper extra ruimte geeft. Zwart heeft prachtige aanvalskansen. Roger Labruyère-Manasvita Basa, Borne 2017.

Combineren

Diagram 1

Van der Sterren-Kemperman

1.Txe8+! Txe8 2.Dg7 mat

Diagram 2

Van der Sterren-Herman

1.Tg7+! Kxg7 2.Dh7 mat

Diagram 3

Van der Sterren-Greben

1.f8(D)+! Txf8 2.Dg6+ Kh8 3.Dh7 mat

Diagram 4

Koopmans-Van der Sterren

1…Dxd5! (1…fxe6? 2.Dxe6+ Kh8 3.Te2 verliest voor zwart) 2.Lxd5 Lxd5+ wint een stuk.

Diagram 5

Van Gijzen-Van der Sterren

1…Pxg3! wint een belangrijke pion. Na 2.Kxg3 loopt het snel mat: 2…Dd6+ 3.Kh4 Tf4+ enz.

Diagram 6

Cuartes-Van der Sterren

1…Txg2+! 2.Kxg2 Db2+ 0-1

Diagram 7

Baljon-Van der Sterren

1…Lxe4! 2.Lxe4 (2.cxb6 Txf2+ 3.Kg1 Txg2+ 4.Kf1 Pe3 mat) 2… Pe3+ 3.Kg1 Tg7+ 0-1

Diagram 8

Van der Sterren-West

1.Te5!! Db3 (1…Lxe5 2.dxe5 gevolgd door Dh6 gaat mat)

2.Txf5! Te6 (2…gxf5 3.Dg5+ +-) 3.d5! 1-0

Vol.3

Lopez Vol.2

Lopez Vol.2

Fabiano Caruana: n avigating the r uy Lopez vo L. 1-3

Trai N e N a LS Car LS e N , Carua N a & CO !

Sneller, comfortabler en efficiënter. maak gebruik van de voordelen van het nieuwe cheSSbaSe 15 programma. de nieuwe programmapakketten zijn een combinatie van het nieuwe cheSSbaSe 15 programma en de nieuwe big / mega databaSe 2019.

Ruy Lopez Vol.1

continues to enjoy high popularity series, American super GM Fabiano repertoire for White. replies after 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5. The also outlines general approaches White keep track of the manifold solid defuse the risky Schliemann-Jaenisch

• Berlin Defence

• Averbakh Variation

Modern Steinitz (4…d6)

OPENING

• Anti Classical

• Anti Marshall

Open Variation are particularly unpleas against the Berlin Defence? complete premium Ruy Lopez reper and chess understanding of a World

openings which continues to enjoy high popularity this video series, American super GM Fabiano a complete repertoire for White. examines all Black replies after 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5. The concrete lines, but also outlines general approaches variation. How can White keep track of the manifold solid best way to defuse the risky Schliemann-Jaenisch against the Open Variation are particularly unpleas to follow against the Berlin Defence? viewer with a complete premium Ruy Lopez reper the mindset and chess understanding of a World guaranteed!

System

Chapter with training Exclusive database

Dual Core, 2 GB RAM, Windows DirectX11 graphics card with 256 DVD-ROM drive, Windows Media and Internet access to activate the Recommended: PC Intel Core i7 or AMD GB RAM, Windows 10, DirectX11 card (or compatible) with 512 or more, Windows Media Player ROM drive and Internet access to enjoy high popularity American super GM Fabiano repertoire for White. after 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5. The outlines general approaches track of the manifold solid the risky Schliemann-Jaenisch Variation are particularly unpleas Berlin Defence? complete premium Ruy Lopez reper chess understanding of a World and Modern Steinitz (4…d6) (3…Bc5)

• Video running time: 5 hours (English)

• Anti Classical

• Anti Marshall

OPENING

running(English) withdatabasetrainingTrainingmodelvariouskeythepositions age reaching On wins seven staggeringpoints. Championship.earning number

• Chapter with training functions

• Exclusive database with additonal model games

• Bonus: Training with ChessBase apps Memorize the opening repertoire and play key positions against Fritz on various levels grandmaster in 2007 at the age rating ranks, eventually reaching time at 2844 in 2014. On greatest tournament wins Cup: Starting with seven clear first with a staggering Magnus Carlsen by 3 points. tournament in Berlin, earning the World Championship. match he remains the number

N a Navigating the Ruy Lopez Vol.1 a

A world-class player explains OPENING oldest openings which continues to enjoy high popularity absolute world top. In this video series, American super GM Fabiano Reeh, presents a complete repertoire for White. Caruana examines all Black replies after 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5. The shows very concrete lines, but also outlines general approaches each variation. How can White keep track of the manifold solid Breyer)? What’s the best way to defuse the risky Schliemann-Jaenisch the endgame against the Open Variation are particularly unpleasguiding threads to follow against the Berlin Defence? provides the viewer with a complete premium Ruy Lopez reperfascinating insights into the mindset and chess understanding of a World Epiphanies guaranteed! Chigorin,

• Video running 5 hours (English)

System

Minimum:requirements: Dual Core, 2 GB RAM, Windows 7 or 8.1, DirectX11 graphics card with 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows Media Player 9 and Internet access to activate the program.

additonal model

System requirements: Dual Core, 2 GB RAM, Windows or 8.1, DirectX11 graphics card with 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows Media Player 9 and Internet access to activate the

ChessBase GmbH, Hamburg 2019 which continues to enjoy high popularity this video series, American super GM Fabiano complete repertoire for White. all Black replies after 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5. The concrete lines, but also outlines general approaches How can White keep track of the manifold solid best way to defuse the risky Schliemann-Jaenisch against the Open Variation are particularly unpleas follow against the Berlin Defence? viewer with a complete premium Ruy Lopez reper mindset and chess understanding of a World guaranteed!

Leverbaar vanaf half november 2018

• Chapter with training Exclusive database

Minimum:requirements: Dual Core, 2 GB RAM, Windows 7 or 8.1, DirectX11 graphics card with 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows Media Player 9 and Internet access to activate the program.

Recommended: PC Intel Core i7 or AMD Ryzen3, 8 GB RAM, Windows 10, DirectX11 graphics card (or compatible) with 512 MB RAM or more, Windows Media Player 11, DVD ROM drive and Internet access to activate the program.

System requirements:

Minimum: Dual Core, 2 GB RAM, Windows 7 or 8.1, DirectX11 graphics card with 256

Recommended: PC Intel Core i7 or AMD Ryzen3, 8 GB RAM, Windows 10, DirectX11 graphics card (or compatible) with 512 MB RAM or more, Windows Media Player DVD ROM drive and Internet access to activate the program.

Recommended: PC Intel Core i7 or AMD Ryzen3, 8 GB RAM, Windows 10, DirectX11 graphics card (or compatible) with 512 MB RAM or more, Windows Media Player 11, DVD ROM drive and Internet access to activate the program.

ISBN: 978-3-86681-735-7 GmbH 90a Hamburg info@chessbase.com www.chessbase.com

© ChessBase GmbH, Hamburg 2019

• Bonus: Training Memorize the opening and play key positions Fritz on various the age eventually reaching 2014. On tournament wins with seven staggering by 3 points. Berlin, earning Championship. the number

additonal model Training Memorize the opening key positions various GmbH,

MB RAM, DVD-ROM drive, Windows Media Player 9 and Internet access to activate the program. Recommended: PC Intel Core i7 or AMD Ryzen3, 8 GB RAM, Windows 10, DirectX11 graphics card (or compatible) with 512 MB RAM or more, Windows Media Player 11, DVD ROM drive and Internet access to activate the program.

RRP € 29,90817357

© ChessBase GmbH, Hamburg 2019

Ca R ua

Fab I a NO

Nieuw i N C H eSS BaS e 15:

Fabiano Caruana Navigating the Ruy Lopez Vol.1

• De nummer twee van de wereld legt de Spaanse opening uit.

• „instant analysis“: elke partij die niet geanalyseerd is, wordt tijdens het laden bijna zonder vertraging van commentaar voorzien (optioneel). grote fouten en tactische motieven worden gefilterd. er wordt een waarderingsprofiel aangelegd.

Compleet repertoire voor wit op het hoogste niveau.

• „replay training“: naspelen van een partij zonder de notatie te zien. er worden automatisch trainingsvragen gegenereerd en tips voor elke zet gegeven. daarbij komt dat de resultaten nauwkeuriger met punten worden gewaardeerd.

ChessBase 15 programma

Nieuw: Big Database 2019

Partijenservice tot 31.12.2019

Toegang op de ChessBase Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

Half jaar abonnement op het

ChessBase Magazin (3 nummers)

ChessBase Premiumlidmaatschap (6 maanden)

• verbeterd zoekvenster voor tactische motieven (aftrekschaak, vork enz) en voorbeelden voor manoeuvres en materaalverdeling.

Nu ook voor Mac OS (in de download versie)!

• uitgebreide zoekmogelijkheden voor openingen laten de populariteit van de opening zien en de evaluatie van de daaruit volgende eindspelen.

Nieuwe Fritz Trainer

• verbeterde zoekversneller levert voor stellingen en materiaal nauwkeurige resultaten. nieuw ontwikkelde zoekversneller voor motieven en plannen.

• partij analyse met tactische motieven en verbeterde herkennning van tactische wendingen.

• nieuwe, haarscherpe 3d-borden dankzij de raytracing-technologie.

3 DVDs met meer dan 15 uur speeltijd

ChessBase 15 programma

Nieuw: Mega Database 2019

Partijenservice tot 31.12.2019

Toegang op de ChessBase Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

een jaar abonnement op het

ChessBase Magazin (6 nummers)

ChessBase Premiumlidmaatschap (12 Maanden)

Zijvarianten (Jänisch gambiet 3…f5, systemen met 3…Pge7, Bird variant 3…Pd4, Smyslov variant 3…g6 en nog veel meer).

Spaar met het complete Spaans pakket!

ChessBase 15 programma

Nieuw: Mega Database 2019

Partijenservice tot 31.12.2019

Corr Database 2018

Fabiano Caruana: “Navigating the Ruy Lopez”

Nieuw : eindspel-Turbo 5 op een 128 GB uSB Stick

Toegang op de ChessBase

Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

een jaar abonnement op het ChessBase Magazin (6 nummers)

Drie DVDs als pakketprijs voor 79,90 & Leverbaar op DVD of als download

ChessBase Premiumlidmaatschap (12 Maanden)