Schaakmagazine 2019 – juni

Webwinkel

Schaakklokken

Boeken

Wedstrijdformulieren en reglementen

Spelmaterialen

CD’s

Handleidingen

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

www.schaakbond-winkel.nl

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

Komodo Chess 13

€ 99,90

Schaken voor de jeugd door Sabrina Chevannes. Voorleesboek voor jonge kinderen waarin de beginselen van het schaakspel op speelse wijze worden uitgelegd.

€ 15,-

Tuin schaakspel groot

Koningshoogte 64 cm, voet 31 cm. De stukken bestaan uit 2 delen, de voet kan gevuld worden met zand om de stukken te verzwaren.

€ 400,-

Isle of Lewis set. Replica van de in Schotland aangespoelde beroemde stukken. Zonder bord. Koningshoogte 76 cm.

€ 175,-

Centaur

Checkmate!

Geïnspireerd door Alpha Zero zoekt KOMODO 13 oplossingen op een geheel nieuwe wijze, waardoor zijn speelstijl onvergelijkbaar is met andere engines. Vooral aanbevolen voor analyses met 2 of meer varianten. Ontwikkeld door Larry Kaufman en Mark Leffler. NB Engels. U kunt online bestellen, per e-mail of telefoon. Ook kunt u een compleet bestelformulier per post laten toesturen. Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

De love story van Mikhail Tal en Sally Landau. Een tijdsbeeld. Hoort in je koffer of je nu naar het strand of een schaaktoernooi gaat. Uitgeverij Elk and Ruby. NB Engelstalig.

€ 19,95

Magnetisch reisschaaksetje

16 x 16 cm, koningshoogte 2 cm. Kunststof opvouwbaar

€ 7,50

Stand alone computer die zich aanpast aan uw sterkte en stijl. De eerste schaakcomputer waarmee je zo kan beginnen met spelen. Duidelijke verlichting op het bord geeft de zetten weer. De stelling is zichtbaar aan de zijkant dus vergissen kan niet meer. Per omgaande levering is niet altijd gegarandeerd vanwege de grote belangstelling.

€ 349,-

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

no 3 – juni 2019

Hoofdredacteur

Jeroen Bosch

Aan dit nummer werken mee:

Ad Bruijns (foto’s)

Cissy Caljé (foto)

Harry Gielen (foto’s)

Max Euwe Centrum (foto’s)

Frans Peeters (foto's)

Arno Bosch

Jeroen Bosch

Regobert Eijkelkamp

Sipke Ernst

Herman Grooten

Erwin l’Ami

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Dimitri Reinderman

Bart Stam

Eric van Breugel

Monique van de Griendt

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Richard Vedder

Redactieadres

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E­mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij

20 juli 2019

Bondsbureau KNSB

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay­out

Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Vellendrukkerij BDU – Barneveld

ISSN: 1385-8807

Cover: Liam Vrolijk Kampioen

A-jeugd (Foto: Harry Gielen)

Kampioenen

Liam, Feline, Jonas, Cato, Khoi, Wendy, Dana, Ansh en Luna. Dat zijn de namen van de Nederlandse schaakkampioenen in de leeftijdscategorieën tussen 10-20 jaar. Ze streden in Assen, Rijswijk en Waalwijk om de hoogste titel. Dimitri Reinderman en Herman Grooten beschrijven hoe zij uiteindelijk hun leeftijdsgenoten voor wisten te blijven.

Bij de volwassenen is het komende kampioenschap alweer de 75e editie, en dat was reden voor Bart Stam om de geschiedenis in te duiken. Max Euwe en Zhaoqin Peng zijn de recordhouders, maar in zijn verhaal komen heel wat kampioenen langs. Ook Monique van de Griendt dook de archieven in. Net als heel wat andere vrouwen bewaart zij goede herinneringen aan de meisjesgroepen in Wijk aan Zee. Op uitnodiging van Jaap Kruyver kregen heel wat schaakmeisjes een kampioensbehandeling alhoewel er naast complimenten ook strenge woorden vielen.

Deloitte NK Schaken 2019

Van 1 tot en met 7 juli worden in Amsterdam de Deloitte Nederlandse Kampioenschappen Schaken verspeeld. Deze 75e editie vindt net als de afgelopen jaren plaats in de Tolhuistuin in Amsterdam. De toernooizaal is makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer – vanaf Centraal Station Amsterdam is het slechts een paar minuten met de gratis veerdienst richting Buiksloterweg.

De partijen beginnen dagelijks om 14.30 uur (laatste ronde om 12.00 uur). De partijen zijn natuurlijk live via internet te volgen. Een bezoekje is ook de moeite waard. Het Deloitte NK Schaken is vrij toegankelijk voor bezoekers, en iedere dag licht een andere commentator de partijen toe. Bovendien zijn er diverse andere schaakactiviteiten. Bij de vrouwen maken twee jonge deelneemsters hun debuut: Machteld van Foreest (2007) en Eline Roebers (2006). In het Algemene Kampioenschap is Lucas van Foreest de enige debutant.

De spelers van LSG Intellimagic waren een ronde voor het einde al kampioen, en verloren zonder enige druk dan ook prompt in de laatste gezamenlijke ronde van de meesterklasse. Richard Vedder concentreert zich op de spelers die een norm wisten te behalen in de competitie. Sipke Ernst zag bij het jubilerende Philidor Leiden het viertal van Kennemer Combinatie Bekerkampioen van Nederland worden. Bij het snelschaken voor clubteams werd MuConsult Apeldoorn Nederlands Kampioen. Zo is dit juni-nummer een echt kampioensnummer.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

MuConsult Apeldoorn wint NK snelschaken voor clubteams

Op zaterdag 18 mei werd in het Denksportcentrum van En Passant in Bunschoten weer het NK snelschaken voor clubteams gehouden. De thuisspelende vereniging trad aan met een sterke ploeg met 3 grootmeesters en een erkend specialist (Erwin l’Ami, Lucas van Foreest, Friso

Nijboer en Manuel Bosboom). Toch moesten zij uiteindelijk hun meerdere erkennen in een jong Apeldoorns team (Max Warmerdam, Robby Kevlishvili, Thomas Beerdsen en Stefan Kuipers). Derde werd het Zwarte Schaap (Erik van den Doel, Hing Ting Lai, Liam Vrolijk en Tobias Kabos).

NK snelschaken het winnende team. (foto: Frans Peeters)

Paul van der Sterren

De schaker en de musicus

“Wat een schatje! Wat een lieverdje!” kirde mijn buurvrouw toen Jean-Guihen Queyras het podium van het Concertgebouw betrad. Hoewel ik het zelf niet direct zo geformuleerd zou hebben moest ik haar wel gelijk geven, want hoewel hij de vijftig is gepasseerd ziet deze beroemde Franse cellist er nog ongekend jong en vitaal uit. En hij speelt mooier dan ooit!

Reflecterend op deze gebeurtenis kwam ik op de toch wel enigszins pijnlijke vraag hoeveel beroemde schakers van die leeftijd nog een dergelijke reactie zouden losmaken bij hun fans. En schoot me te binnen hoe ik eens, zo’n vijftien jaar geleden, de munten die ik in die tijd altijd voor bedelaars in mijn jaszak had, nog maar net op tijd terug kon steken toen ik me op het laatste moment realiseerde dat het geen zwerver was die me daar op het Leidseplein met uitgestoken hand tegemoet liep, maar een collega-

ONJK in Borne

Dit jaar worden in Borne weer de Open Nederlandse Jeugdschaak Kampioenschappen (ONJK) gespeeld. Het ONJK is dit jaar van 5 tot en met 10 augustus. Dit internationale jeugdschaaktoernooi is voor kinderen en jongeren van 5 tot en met 20 jaar. Het toernooi is voor alle schaakniveaus geschikt. Ervaren jeugdschakers kunnen zich meten met sterke jeugdschakers uit binnenen buitenland. De beginnende jeugd schakers kunnen ervaren hoe het is een meerdaags schaaktoernooi te spelen in een ongedwongen sfeer tijdens een echte schaakvakantie. Inschrijven gaat via www.onjk.nl.

Voor de jeugd t/m 9 jaar is er ook dit jaar weer de keuze voor een korter toernooi van drie dagen. De eerste drie dagen wordt gespeeld in aparte groepen t/m 7 (H), 8 (G) en 9 (F) jaar. De tweede helft wordt in een gemengde groep gespeeld.

In alle groepen wordt gespeeld om de titel van Open Nederlands Jeugdkampioen en

grootmeester. Waarbij ik trouwens niet kan uitsluiten dat het hem hetzelfde verging bij mijn aanblik...

Nee, wij schakers worden niet per se gezond oud. Nu zullen ook niet alle musici lachend de honderd halen, net zo min als alle schakers boven de vijftig beklagenswaardig zijn. Maar toch, ik vrees dat we het door de bank genomen ruimschoots van ze verliezen.

Is dat een argument tegen het schaken? Dat lijkt me niet. Het schaken heeft zijn eigen waarde, die voor ingewijden even absoluut is als muziek dat kan zijn. Dat de hogepriesters van het schaken sneller verslijten dan die van de muziek, tja, het mag waar zijn, maar so what? Er bestaan ook culturen waarin mensen, kinderen meestal, voor korte of langere tijd als god vereerd worden en daarna weer ‘gewoon’ terug de maatschappij in gaan. Je kunt misschien langer musicus zijn dan schaker (of god), maar uiteindelijk

Regobert Eijkelkamp

kampioene (meisjes). Het ONJK is de eerste kans in het nieuwe schaakseizoen om je voor jouw leeftijdscategorie te plaatsen voor het gesloten NK jeugd van 2019.

is dat toch maar één kant van de zaak. En tenslotte kies je je eigen talenten niet uit.

In april was ik een paar dagen toeschouwer bij de Grenke Chess Classic in Karlsruhe en Baden-Baden. Hoewel het toernooi stijf stond van de topspelers, waaronder de nummer twee van de wereld Fabiano Caruana, was Magnus Carlsen overduidelijk het stralende middelpunt. Fans, camera’s, zelfs de ogen van zijn collega’s, alles was op hem gericht. Ja, Carlsens carrière zal korter zijn dan die van Queyras. Hij zal ooit alsnog het gewone leven in moeten. Maar nú is hij een ster. En die leven nu eenmaal niet eeuwig.

Freek Thijssen

nam deel aan Inter nationale Chesskid Games

De Online Jeugschaakclub (schaken.nl/ ojscnl) telt inmiddels ruim 2500 leden. Een van de meest actieve leden is de 7-jarige Freek Thijssen. Hij speelde in de maand april 401 snelschaakpartijen en trainde zich met 741 puzzels. Daarmee plaatste hij zich internationaal als tweede voor de eerste ‘Chesskid Games’ waar wereldwijd 10 kinderen zich voor konden kwalificeren. Iedere deelnemer kreeg een trainer toegewezen waarmee 3 uur online getraind kon worden. Dat vond Freek erg leuk. De finale op zaterdag 1 juni duurde onder andere door opstartproblemen alleen te lang, 6 uur in plaats van de geplande 3 uur. Dat gaat vast beter bij een volgende editie. Freek kreeg na afloop van Chess.com nog een online training met

Tot ziens in Borne!

Foto: Cissy Caljé

Liam Vrolijk nieuwe jeugdkampioen

Voor de derde en helaas laatste keer werd in Assen het NK jeugd gehouden. Het was weer uitstekend georganiseerd met net als vorig jaar een uitgebreid nevenprogramma (o.a. diverse lezingen, een pubquiz, een workshop dammen en een FIFA-toernooi) en uitgebreide verslaggeving op njsk.nl van alle groepen. Anders dan vorig jaar was de winnaar in de hoogste groep geen verrassing maar een verwachte naam: Liam Vrolijk. Ook in de andere groepen waren er geen grote verrassingen.

Twee IM’s deden dit jaar mee bij de jeugd t/m 20 jaar: Liam Vrolijk en Max Warmerdam. Het toernooi werd een race tussen deze twee spelers waarbij de eerste pijlsnel vertrok met vier overwinningen, waaronder tegen de B-kampioen van vorig jaar.

Eelke de Boer – Liam Vrolijk

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3 d5 6.exd5 Dxd5 7.Lc4 Dd6 8.Pbd2 O-O 9.O-O Lf5 10.b4 Lb6 11.a4?

Hier wist Liam dat 11.Dc2 normaal is en de partijzet waarschijnlijk dus minder goed. Aangezien 11...a5 12.b5 gunstig voor wit is, was het logisch dat slaan op d3 zou werken. Hij wist het ook goed te berekenen.

r+-+-trk+ zppzp-+pzpp

-vlnwq-sn-+

+-+-zpl+PzPL+-+-+

+-zPP+N+-

-+-sN-zPPzP

tR-vLQ+RmK-

11...Lxd3! 12.Lxd3 Dxd3 13. a5 Lxf2+! 14.Txf2 Pg4!

14...e4? 15.Pe1 Dxc3 16.Ta3 is goed voor wit.

15.Te2 Pe3 16.Pe1 Dxc3 17. Db3 Dxa1 18.Lb2 Dd1!

Dit had Liam nog gezien. De dame kan niet gevangen worden en hij houdt drie

pionnen en een toren over tegen twee lichte stukken.

19.Dxe3 Tad8 20.Pc4 f6 21.Lc3 Pd4 22.Td2 Db3 23.Lxd4 Dxc4

24.Lc5 Txd2 25.Dxd2 Ta8 26. Pc2 b6 27.Le3 De6

Naast een materiële voorsprong heeft zwart ook nog een veiligere koning. Zodra de zwarte pionnen naar voren komen zal de witte koning kwetsbaar worden.

28.Pa3 bxa5 29.bxa5 a6

30.Dc3 Dd6 31.Lc5 Dd1+ 32.

Kf2 Td8 33.Le3 Dd6 34.Pc2 f5

35.Dc4+ Kh8 36.Pb4 f4 37.Lc1

e4 38.Pc6 Te8 39.Ke2

En nu kan zwart de beslissende aanval inzetten.

39...f3+ 40.gxf3 Dxh2+ 41.

Ke3 Dg3 42.Df7 De1+ 43.Kd4 Dd1+ 0-1

Max was wat trager en gaf halfjes af tegen Siem van Dael en Wiggert Pols (de verrassende kampioen van vorig jaar). Toch stond hij na vier ronden onge-

deeld tweede. Dat betekende dat hij in de vijfde ronde met zwart moest winnen van Liam om de spanning in het toernooi terug te brengen. Dat lukte niet, maar hij kwam best ver.

Liam Vrolijk – Max Warmerdam

q+-+-vlk+

tekstzet, die wel verzwakkend is. 20.f3 exf3 21.gxf3 Lh5 22.Le2 Da3?!

Dringt de witte stelling binnen, maar op een manier die de witte koning niet verontrust. Dat was wel het geval geweest als de dame via c8 naar h3 was gegaan.

23.b5 Ld6 24.Kf2 Da2 25.f4

Hier mist wit een kans: 25.Dc1! dreigt materiaal te winnen met 26.f4 en 25...Tg7 26.Dc3 Da8 27.Ta1 Db7 28.Dc6 is goed voor wit.

25...Lxe2 26.Dxe2 Tg6

Nu staat zwart weer beter.

27.Tg1 Dc2 28.Tg3 f5 29.Le1

Db1 30.Kg2 De4+

Hier bood Max tot opluchting van Liam remise aan. We vonden in een latere analyse geen manier om de witte stelling zonder hulp te kraken, maar zwart had het sowieso moeten proberen. 1/2-1/2

Wit zou graag zijn loper ontwikkelen en rokeren, maar 20.Le2 verliest een pion. 20.Db1 f5 is ook niet fijn, wit heeft geen goede zetten dan. Vandaar de

Voor de laatste ronde stond Liam nog steeds een punt voor. In plaats van snel remise aan te bieden ging hij tegen Geert van Hoorn voor de winst en dat lukte! Zo werd hij met een punt voorsprong de nieuwe Nederlandse jeugdkampioen. Zijn volgende doel is het behalen van de grootmeestertitel: één norm heeft hij al (net als Max), de andere twee normen zouden dit of volgend jaar wel moeten

meisjes t/m 20 jaar waren er drie favorieten: Feline Waardenburg (de kampioen van 2017), Robin Duson (de kampioen van 2018) en B-meisje Alisha Warnaar. Zij gaven elkaar niet veel toe en pas na een barrage werd Feline opnieuw meisjeskampioen door daarin Robin te verslaan. Haar andere concurrente had ze al in een reguliere partij verslagen.

Alisha Warnaar

Een typische stelling uit de hoofdvariant van de Caro-Kann. Er is weinig aan de hand, maar wit weet niet wat ze moet doen en komt snel in de problemen.

24.Pb3 Df5+ 25.Tc2 Lc7 26. Pd4 De4

Ook typisch in deze variant: zwart wil graag dames ruilen.

27.Pf3

27.Dxe4 Pxe4 is een concessie, maar wit had beter het paard van e4 kunnen houden door

26.Th4 te doen.

27...Td3! 28.Dxe4?

Na 28.Lxf6 is de witte stelling nog houdbaar.

28...Pxe4 29.Le5 Lb6! Wint minstens een pion.

30.Pe1 Td1+ 31.Tc1 Txc1+

32.Kxc1 Pxf2 33.Tf1 f6 34.Lc3 Td8

Naast een pion meer heeft zwart ook een betere stelling, de rest is daarom niet moeilijk meer. 35.Pf3 e5 36.Kc2 Pe4

37.Le1 Pd6 38.b3 Pf5 39.Kc3 Td1 40.b4 Pe3 41.Th1 Ld4+ 42.Kb3 Td3+ 43.Ka4 Pxc4 0-1

Jonas Hilwerda had veruit de hoogste rating bij de jeugd t/m 16 jaar en toch was het voor hemzelf een verrassing dat hij kampioen werd. “Ik verloor

namelijk in de derde ronde van Rembrandt Bruil en een ronde later kreeg ik een remise cadeau in een verloren stelling.” Hij kwam inderdaad heel goed weg met dat wit (aan zet) hier remise aannam.

Sasa Albers – Jonas Hilwerda

soms heel sterk zijn, maar als zwart hem te vroeg speelt (zoals hier) helpt het juist wit. 17.La3 Te8 18.exd5 exd5 19. Txe8+ Pxe8 20.cxd5 Nu zal zwart gemerkt hebben dat na 20...Lxd5 wit 21.Lxh7+ Kxh7 22.Dh5+ Kg8 23.Txc8 Dxc8 24.Dxd5 heeft met een pion meer. Toch was dat beter geweest dan wat in de partij gebeurt. 20...Pdf6? 21.Pc6!

Lxc6 22.dxc6 Df4 Op 22...Txc6 heeft wit weer 23. Lxh7+.

23.Pf3 Dh6 24.Lf5 Tb8 25.Tc4 Dankzij de sterke vrijpion (en pluspion) op c6 staat wit gewonnen.

25...Ph5 26.Ld7 Lc7 27.Lc1 Df6 28.Lg5 Db2 29.Tc2 Da3 30.Lxe8 Lf4 31.Lxf4 Pxf4

voorsprong kampioen, maar ook zij had een Jonas-moment. In verloren stelling kreeg ze een onverwacht cadeau van Marrit Adema (die uiteindelijk op anderhalf punt achterstand eindigde).

Marrit Adema – Cato de Zoeten

Rembrandt werd vervolgens verslagen door Tim Grutter, die op zijn beurt verloor van Chi Yun Cchung. Zo gingen drie spelers de laatste ronde als koploper in: Rembrandt, Jonas en Chi Yun. De eerste kwam niet verder dan remise, waar door onderstaande partij het kampioenschap besliste.

Jonas Hilwerda – Chi Yun Cchung

32.c7 Txe8 33.c8D Pe2+ 34. Dxe2 1-0

Bij de meisjes t/m 16 jaar werd Cato de Zoeten met een punt

29.Dd3?? Pxd3 0-1

Door een ronde later ratingfavoriet Nina de Putter te verslaan nam Cato een beslissende voorsprong.

16...d5?

Deze zet kan in een Egelstelling

–Feline Waardenburg

Podium B-meisjes.

Jonas Hilwerda-Chi Yun Cchung.

Feline Waardenburg.

Cato de Zoeten – Nina de Putter -tr-tr-+k+ zp-wqnzppvlp -+p+-+p+ +-zP-+-+-zP-+-zP-+ zP-sN-vL-+-

22.Ld4

Wit wil graag de sterke loper van zwart ruilen.

22...e5 23.Le3!

Na 23.fxe5 Pxe5 dreigt …Txd4 en vooral …Pg4. Het lijkt alsof wit met Le3-d4-e3 tijd heeft verloren, maar f5 is een positionele dreiging en 23...exf4 24.Lxf4 voelt niet goed voor zwart (al had ze dat wel moeten doen.)

23...a5?

Niet onlogisch, zwart wil de witte pionnenketen aantasten.

24.b5!

Maar na dit sterke antwoord heeft zwart een groot probleem. Als zwart de pion niet slaat krijgt wit een gedekte vrijpion op b6. Wel slaan is nog erger. 24...cxb5? 25.Pd5

De dame heeft geen goed veld: c6 en c8 laten een paardvork toe, 25...Da7 faalt op 26.c6. Rest nog de partij.

25...Db7 26.c6

Ook nu wint wit materiaal.

26...Tbc8 27.Pe7+ Kh8 28. Pxc8 Dxc8 29.Txd7

Zwart kan een dame winnen met 29...Txd7 30.cxd7 Dxc2, maar wit haalt meteen een nieuwe en staat dan een toren voor.

1-0

De strijd bij de jeugd t/m 14 jaar ging tussen de Amsterdammers en clubgenoten Khoi Pham en Eline Roebers. Khoi begon sterk met 6,5 uit 7, Eline minder goed met 5 uit 7, maar ze won in ronde acht wel de onderlinge partij. In de laatste ronde maakte Khoi geen fout en werd hij toch kampioen. Niet zonder geluk, zo gaf hij zelf ook toe, hij had veel rommelige partijen waarin de tegenstanders kansen kregen maar niet benutten. Een typische partij is deze.

Romayn Brandsma –Khoi Pham

Lf1-d3xg6 is een dreiging.

17...Txf6 18.Dxh7+ Kf8 19. Dh6+ Ke8

Meer dan een paar schaakjes heeft het offer niet opgeleverd.

20.Kd2 Kd7 21.f4 Dd6 22.g5 d4!

Zwart neemt de aanval over.

23.Pe4

23.gxf6 dxc3+ 24.Ke2 cxb2 en zwart haalt dame.

23...Db4+ 24.Kd1 Tf5 25.Lh3 dxe3!

Er is geen redding meer voor de witte koning.

26.Lxf5 Lxf5 27.Pf6+ exf6

28.Dg7+ Pe7 29.Pf3 Lg4

30.Kc1 Lxf3 31.Tf1 e2 0-1

Bij de meisjes t/m 14 jaar was D-meisje Wendy Huang (1679) favoriet, maar er waren nog drie meisjes met 1600 of meer: Jule Cordes, Stella Honkoop en Dana Verheij. Terwijl de concurrentie her en der punten liet liggen gaf Wendy slechts twee remises af en zo werd ze met een punt voorsprong kampioen. Ik was het meest onder de

Nora Yeh - Wendy Huang

In deze wilde stelling kan één zet het verschil tussen verlies of winst betekenen.

16...De5?

De computer verdedigt hier koeltjes met 16...Tf7 17.Ph3 d4 18.exd4 b4 19.Pe4 Td8 met zwart voordeel, voor een mens is het lastig te vinden. 17.Txf6?

Romayn offert graag en Khoi had deze zet daarom verwacht. Na rustig 17.Pd1 had zwart echter een probleem: o.a.

25...Kd6 Eerst de koning erbij.

26.Kf2 Lf6 27.b3 Kc5 28.Pa2 Zwart wil nu graag nog verder met de koning, maar hoe?

28...cxb3 29.Lxb3 Ld5! Meestal wil je geen lopers ruilen als je het loperpaar hebt, maar hier is het goed omdat zwart veld c4 voor haar koning krijgt.

30.Lxd5 exd5!

30...Kxd5 31.Pb4+ is nodeloos ingewikkeld.

31.Ke2 Kc4 32.Kd2 Kb3

33.Pc1+ Kxa4 en zwart won met haar twee verbonden vrijpi

Nora Yeh-Wendy Huang.

Khoi Pham.

Nieuwe talenten dienen zich aan bij NK D en E

NK D (jeugd t/m 12) in Rijswijk

In Rijswijk zoeken ze al jaren naar een sponsor maar het is de 29ste keer, onder de bezielende leiding van Ted Barendse, weer opnieuw gelukt het toernooi rond te krijgen. Een crowdfunding actie (zie www.haagseschaakbond.nl NK 12 en crowdfunding) moet de tekorten aanvullen.

Na de zegetocht van Machteld van Foreest in het vorige seizoen, mocht haar tweelingbroer Nanne proberen het stokje over te nemen. Hij was volgens de jeugdrating als eerste geplaatst, maar het werd hem snel duidelijk dat veel spelers in de top aan elkaar gewaagd waren. Nanne liep in de zesde ronde tegen een nul op tegen Arthur de Winter. Deze kreeg na de tweede speeldag aan kop gezelschap van Polle van Arendonk die ook op 5 uit 6 was gekomen. De volgende dag klopte Arthur nadrukkelijk op de deur door Polle terug te wijzen en inmiddels waren er nog twee kanshebbers voor de eindzege, Wendy Huang en Roger Labruyère, die zich bovenin meldden. De achtste ronde kwamen Roger en Arthur met elkaar remise overeen en dat gaf Wendy de gelegenheid zich als medekoploper te melden door Dennis Jansma te verslaan. De twee koplopers, Wendy en Arthur kwamen in de laatste ronde remise overeen, maar Roger won ook al van Polle en daarmee bekroonde hij een goed gespeeld toernooi door ook met 7 uit 9 te eindigen. Alle drie bleven overigens ook ongeslagen. Dus moest er een tiebreak aan te pas komen om te bepalen wie er kampioen zou worden. De eerste partij tussen Arthur en Roger werd door eerstgenoemde gewonnen. Daarna won Wendy op haar beurt weer van Arthur en zo moest de derde partij tussen

Roger en Wendy bepalen wie er met de titel aan de haal mocht gaan. Wendy kwam twee pionnen voor in een toreneindspel en gaf toen remise, wetende dat het genoeg zou zijn. Het enige meisje tussen al die jongens in, pakt dus de titel!

Eindstand

1. Wendy Huang 7

2. Arthur de Winter 7

3. Roger Labruyère

Noël Koene – Wendy Huang ronde 4

Stelling na 16...c5

Wit is al danig in de problemen, vooral vanwege het sterke zwarte loperpaar.

17.Pc6?

Deze afwikkeling loopt verkeerd voor hem af, maar dat was niet zo eenvoudig te zien! 17.Lc3 is de enige zet, hoewel zwart na 17...Pxc3 18.Dxc3 Dxc3 19.Pxc3 Tfe8 ook goede winstkansen zou krijgen.

17...cxd4 18.Dxe4

Een desperadocombinatie. De dame is ten dode opgeschreven, dus neemt die nog een vijandelijk stuk van het bord.

18...Dxa4!

Maar Wendy heeft een ‘tegendesperado’. Ook deze dame pakt nog even wat ze pakken kan!

19.Dxd5 Da6

En zwart is een stuk voorgekomen. Dat voordeel gaf ze niet meer uit handen.

bovenaan met de maximale score: Dana Verheij. Wel drie meiden op het vinkentouw met 1½ punt minder. Dat waren Amelia Jonkman, Manasvita Basa en Mare Morote. In de zevende ronde was het Amelia die de spanning terugbracht door Dana te verslaan. De schrik zat er meteen goed in want Dana moest in de ronde erna Lauri Maris een halfje toestaan. Gelukkig voor haar herpakte zij zich weer en sloot zij af met een klinkende overwinning op Lisa de Regt. Haar eindtotaal van 7½ bleek echter niet voldoende voor een ongedeelde overwinning, want ook Amelia Jonkman en Manasvita Basa kwamen uit op dit puntentotaal. Dus net als bij de jeugd ook een driekamp om de titel.

Dana stelde nu orde op zaken door de eerste barrage te winnen van Amelia. Vervolgens kon zij aan de kant toekijken hoe Manasvita ook van Amelia

wist te winnen. Het ging er dus om spannen wie er met de titel aan de haal zou gaan. Toenverde, was het nog steeds niet makkelijk, maar na een nieuwe fout sloeg Dana onverbiddelijk toe en veroverde zo de titel.

Manasvita Basa - Dana Verheij ronde 5

Wendy Huang kampioen C-meisjes en D-jeugd - foto Harry Gielen

Zwart heeft een redelijk comfortabele Siciliaan.

17.Ld4?!

Dit kost zomaar een pion. Na 17.Lc1 zou er weinig aan de hand zijn voor wit.

17...Pxb2 18.Df2?

En kennelijk is ze zo van slag af dat ze nu ook nog een kwaliteit inlevert. De partij is hierna in feite beslist en Dana liet niet meer los. Overigens zou 18.Tde1 e5 19.fxe5 dxe5 20.Lc5 Tfd8 ook geen pretje zijn geweest.

NK E (jeugd t/m 10 jaar) in Waalwijk

Het NK-E wordt al vijftien jaar in Waalwijk georganiseerd door de NBSB, later de SBSB (Stichting Bevordering Schaaksport Brabant). De organisatie mag zich verheugen in de sponsoring van Prof4u (https://profs4u.nl/).

Bij de jeugd waren op voorhand drie spelers favoriet voor de titel: de op rating als nummer één geplaatste Ansh Jakhari, regerend kampioen Tommy Grooten, en de laatste tijd zeer succesvolle Gachatur Kazarjan. Daarnaast diende zich nog een speler aan, Mees van Batenburg, die zich ook in de titelstrijd wist te mengen. Uiteindelijk ging Ansh op overtuigende wijze met de titel aan de haal met 8 uit 9. Waar Gachatur de laatste ronde bliksemsnel een punt binnenhaalde, moest

is 24.Txg6 hxg6 25.Kxg2 vrijwel winnend voor wit. De twee stukken zijn veel sterker dan de

23.Txg6! h6

23...hxg6 24.Dh4 is mat!

Leuk gespeeld.

24...hxg5 25.Th3 is ook mat.

25.Th3 was het allersterkst

gaf slechts één halfje af en pakte met grote overmacht de titel. Janice Fu, die in de derde ronde van Luna verloor, kwam uiteindelijk op 7 uit 9 en werd daarmee tweede.

Eindstand

1. Luna Huang 8,5

2. Janice Fu 7

3. Cecilia Pereiro Garza 6,5

4. Emma Barbier 6,5

Aurelia Heukelom –Luna Huang ronde 5

Tommy flink aan de bak tegen Mees, maar hij slaagde er toch in om de winst binnen te halen en dwong zo een tiebreak om de tweede plek af. Na maar liefst vier remises slaagde Gachatur Kazarjan er in om de vijfde barragepartij te winnen.

Eindstand

1. Ansh Jakhari 8

2. Gachatur

Ansh Jakhari - Arvo Boonen ronde 8 r+-+-tr-mk zpl+-+-zpp

25...Df5 was de enige zet om niet meteen mat te gaan maar dan zou wit met 26.Dxf5 Txf5 27.f3 ook aan alles een einde hebben gemaakt. 26.Txh6+

En opgegeven vanwege 26... gxh6 27.Dxh6 mat! 1–0

NK meisjes t/m 10 jaar

Bij de meisjes t/m 10 jaar was de jongere zus van Wendy Huang, Luna Huang, de allersterkste. Zij

Stelling na 21.Ta1

21...Tc4! 22.a4 Tec6 23.a5 Na 23.Ta3 om pion c3 te dekken, komt zwart ook in het voordeel met 23...Tb4! en de toren komt binnen op de tweede rij. 23...Txc3

Ook 23...b5! was sterk. 24.Txc3 Txc3 25.h3?

Stelling na 21...Kh8

22.Te6

Ineens komen veel witte stukken de zwarte stelling binnen.

22...Dd7

Dit verliest op slag. De enige praktische kans bestond uit 22... Dxg2+ 23.Dxg2 Lxg2, maar dan

En zwart

won. Luna Huang. (foto: Ad Bruijns)

Ansh Jakhari. (foto: Ad Bruijns)

Preventie van grensoverschrijdend gedrag

Wat kun je doen als vereniging?

Sinds oktober 2017 wordt de #MeToo op Twitter en andere sociale media actief gebruikt om seksueel grensoverschrijdend gedrag aan de kaak te stellen. Dergelijk ongewenst gedrag is helaas van alle tijden en komt overal in de maatschappij voor, en dus ook in de sport.

NOC*NSF stelde in 1997 al gedragsregels op voor begeleiders in de sport. Deze 11 gedragsregels beschrijven hoe een trainer of begeleider zich niet moet gedragen ten opzichte van sporters. De regels gaan uit van een definitie waarbij ‘elke vorm van seksueel gedrag die iemand als ongewenst of gedwongen ervaart’ seksuele intimidatie is. Belangrijk daarbij is dat het niet gaat ‘om hoe iemand het bedoelt, maar om hoe de ander het ervaart’. De regels zijn een goed startpunt maar kunnen seksuele intimidatie in de sport niet voorkomen natuurlijk. Heel recent werd nog een begeleider in de damsport gearresteerd op verdenking van een verregaande vorm van grensoverschrijdend gedrag.

Gedragsregels, VCP en tuchtreglement

De KNSB keurt seksuele intimidatie in de schaaksport uiteraard sterk af. Als lid van NOC*NSF heeft de KNSB zich aan de bovengenoemde gedragsregels gecommitteerd. Daarnaast is er als aanspreekpunt, en voor adviezen op dit gebied, een Vertrouwens Contact Persoon (VCP) voor seksuele intimidatie en ander grensoverschrijdend gedrag benoemd. Verder heeft de schaakbond net als veel andere sportbonden de tuchtrechtspraak op dit gebied onder gebracht bij het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Dat betekent dat alle leden van de schaakbond vallen onder het tuchtreglement van het ISR.

Meldplicht

De meest recente wijzigingen in het tucht-

VCP en nuttige links

KNSB VCP

mevrouw Anneke Pruijssers-de Jong vertrouwenscontactpersoon@schaakbond. nl

NOC*NSF

- www.nocnsf.nl/grensoverschrijdendgedrag

- www.nocnsf.nl/grensoverschrijdendgedrag/wat-kan-ik-als-club-doen-omseksueel-grensoverschrijdend-gedragte-voorkomen

reglement seksuele intimidatie van het ISR zijn op 1 april 2019 in werking getreden. De belangrijkste wijziging in dit reglement is dat er een meldplicht is ingevoerd. Dit betekent dat ieder lid dat een redelijk vermoeden heeft van het bestaan van een overtreding van het reglement SI, hiervan melding moet doen bij het bestuur van de vereniging. Het bestuur van de vereniging is op haar beurt verplicht hiervan melding te doen bij de aanklager van het Instituut Sportrechtspraak.

Vereniging en preventiebeleid

Ook als schaakvereniging is het goed om na te denken over de voorkoming van grensoverschrijdend gedrag. Dat begint bij het onderwerp op de agenda zetten en het bespreekbaar maken. Waar liggen de risico’s bij jouw vereniging? Goed kijken naar de gedragsregels voor begeleiders in de sport geeft al een goede indicatie. Het is vaak al lastig genoeg om vrijwilligers te krijgen, maar toch is het goed om na te denken over het vrijwilligersbeleid dat je als club wilt hanteren. Is het mogelijk referenties van begeleiders bij de oude club op te vragen? Is het niet verstandig om standaard een VOG te vragen voor alle vrijwilligers die betrokken zijn bij (jeugd)activiteiten? Zo’n VOG is gratis aan te vragen. Uiteindelijk bepaal je als vereniging de omgangsregels samen met je leden. Informeer iedereen, en zorg dat de informatie goed gevonden kan worden op de website. Kijk bijvoorbeeld via de links hieronder hoe de jeugdvereniging Magnus Leidsche Rijn dit geregeld heeft.

Hoe regel je als vereniging het gratis aanvragen van een VOG?

1. Meld uw vereniging aan via www.gratisvog.nl

2. Vraag E-Herkenning aan

3. Zet de VOG klaar voor uw vrijwilliger

4. De vrijwilliger logt in met DigiD en rondt aanvraag af

5. De vrijwilliger levert zijn VOG in bij de vereniging

Zie de informatie op www.nocnsf.nl/vog

en Misbruik in de sport.

KNSB - www.schaakbond.nl/bond/reglementen-en-regelingen/g-tuchtreglementenklachtenregeling-seksuele-intimidatieen-doping

ISR

- www.isr.nl/seksuele-intimidatie

Jeugdschaakclub Magnus Leidsche Rijn

- www.magnusleidscherijn.nl/veilig-sportklimaat

NK bereikt 75e editie

Kampioenschap met een rijk verleden

Het Nederlands kampioenschap is in 2019 toe aan zijn 75e editie. Oudwereldkampioen Max Euwe is bij de mannen de onbetwiste recordhouder met twaalf titels, terwijl Zhaoqin Peng bij de vrouwen fier bovenaan staat met veertien kampioenschappen. Helaas doet de regerend kampioene in juli niet mee in De Tolhuistuin in Amsterdam-Noord.

Wie zich verdiept in de geschiedenis van het Nederlands kampioenschap schaken, ontdekt al snel de rijke historie. Bij de mannen – tegenwoordig het algemeen kampioenschap – zijn er vanaf de start in 1909 dertig verschillende winnaars geweest, hoewel vooral Max Euwe - en in mindere mate ook Jan Timman, Jeroen Piket, Loek van Wely en Anish Giri – lange tijd de nationale titelstrijd heeft gedomineerd. Ook bij de dames, die in 1935 hun eerste NK spelen en inmiddels toe zijn aan hun 68e toernooi, zijn er vrouwen geweest die meerdere edities hebben beheerst. Zo behaalt Fenny Heemskerk van 1937 tot 1961 maar liefst tien titels, waarvan acht op rij. Vervolgens is het Corry Vreeken die van 1960 tot en met 1970 vijf kampioenschappen in de wacht sleept. In de jaren zeventig verovert Käty van der Mije eveneens vijfmaal de trofee, een prestatie die Erika Sziva in de jaren negentig herhaalt.

Vanaf 2000 drukt Zhaoqin Peng haar stempel op het toernooi met maar liefst veertien titels, de laatste in 2018. Peng is ook de enige vrouw die in 1999 heeft deelgenomen aan het algemeen kampioenschap. Zij heeft

de laatste jaren flinke concurrentie gekregen van vooral Anne Haast die het NK viermaal op rij heeft gewonnen (2014-2017). Helaas doen beiden dit jaar niet mee.

Speelzaal stort in Hoewel de meeste toernooien zonder noemenswaardige gebeurtenissen of incidenten zijn verlopen, is er de afgelopen 110 jaar wel het een en ander gebeurd. Zo krijgt de 66-jarige Adolf Olland, winnaar van het eerste NK in 1909, tijdens de editie van 1933 een fatale hartaanval achter het bord.

Ook het toernooi van 1969 in Leeuwarden, gewonnen door Hans Ree, kent een nietalledaagse gebeurtenis. Tijdens de tweede ronde komt een deel van het plafond van Hotel De Klanderij met donderend geraas naar beneden in de toeschouwersruimte. “Gelukkig was daar op dat moment niemand aanwezig. Anders had het slecht kunnen aflopen,” meent ooggetuige Jan Timman die dat jaar zijn NK-debuut maakt. De partijen worden na verloop van tijd hervat in een andere zaal.

Opvallend is dat Schakend Nederland van mei 1969 nauwelijks rept over het incident:

“Een spannend en in sportief opzicht zeer geslaagd toernooi, dat in een prettige(!) omgeving werd gespeeld. Daaraan kan het feit dat het neerstorten van een stuk plafond de concentratie deerlijk verstoorde, niets afdoen,” zo vermeldt hoofdredacteur Slavekoorde koeltjes op de slotpagina.

Zes jaar later wint Jan Timman ongeslagen met 9,5 uit 11 zijn tweede titel in de Friese hoofdstad. Lang kan hij niet van zijn overwinning genieten want direct na de prijsuitreiking brengt de marechaussee hem als niet-erkend dienstweigeraar naar de militaire gevangenis in Nieuwersluis.

Ophef over computer

In 2000 is er de omstreden deelname van Fritz SSS* aan het NK in Rotterdam. Een gewaagd experiment van de KNSB om meer publiciteit te krijgen. Die publiciteit komt er ook, zeker als Paul van der Sterren weigert om tegen de schepping van ChessBase te spelen en Manuel Bosboom al na enkele zetten opgeeft. Toch staat Sytze Faber, destijds KNSB-bestuurslid topschaak, anno 2019 nog altijd achter deze beslissing. “Schaakcomputers werden in die tijd steeds beter. Het was een eenmalig praktijkexperiment om te kijken hoe zo’n computerprogramma het zou doen tegen de Nederlandse topspelers. Natuurlijk vonden wij publiciteit belangrijk maar wat ook meespeelde was dat ChessBase het prijzengeld voor de spelers aanzienlijk verhoogde.” Faber heeft zich vooraf laten adviseren door

Donner Timman NK Leeuwarden. (archief Minze bij de Weg)

Peng-Haast laatste ronde NK 2018. (Foto: Harry Gielen)

Jaap van den Herik, hoogleraar informatica. “De KNSB wilde niet dat het programma Nederlands kampioen zou worden. Dat zou Fritz SSS* ongewenste privileges geven zoals deelname aan landenwedstrijden. Toen Van den Herik mij verzekerde dat het programma niet zou winnen, besloten we om Fritz SSS* te laten meedoen.”

Van den Herik blijkt de speelsterkte juist te hebben ingeschat. Fritz SSS* eindigt met 7 uit 11 op de gedeelde derde plaats, ondanks de twee ‘gratis’ punten. Toch slagen alleen Loek van Wely, die in Rotterdam zijn eerste kampioenschap binnenhaalt, en John van der Wiel erin om Fritz SSS* te verslaan. Van der Wiel, die in 1984 en 1986 kampioen wordt, doet van 1979 tot 2007 maar liefst 28 keer mee aan de nationale titelstrijd. Daarmee is de Leidse grootmeester de onbetwiste recordhouder.

Euwe domineert titelstrijd

Als er iemand is die het Nederlands kampioenschap heeft gedomineerd, dan is het wel Max Euwe. Tussen 1921 en 1954 neemt hij een schier onaantastbare positie in. Zo wint Euwe het NK van 1926 met 10 uit 11, met maar liefst 2,5 punt voorsprong op Loman. Driemaal is er een kandidatentoernooi, waarna de grand maître een tweekamp speelt tegen de winnaar: in 1939 (Salo Landau), 1942 (Arnold van den Hoek) en 1948 (Theo van Scheltinga). In deze matches verliest de oud-wereldkampioen geen enkele partij.

Pas in 1954 moet Euwe zijn titel afstaan aan Hein Donner. Maar de revanchematch in 1955/1956 wint Euwe overtuigend met 7-3. Voor de latere hoogleraar informatica betekent dit wel het definitieve afscheid van het NK. Dit geeft Donner de gelegenheid om in 1957 en 1958 opnieuw kampioen te worden

maar daarbij blijft het, ondanks zijn regelmatige deelnames tot 1982. Verder zal Hans Ree viermaal (1967, 1969, 1971 en 1982) het toernooi op zijn naam schrijven.

Waling Dijkstra

Het jaar 1969 is een belangrijk keerpunt in de geschiedenis. Sinds 1909 is het NK doorgaans om de twee tot vier jaar gehouden in diverse steden. Maar van 1969 tot 1982 is Leeuwarden de thuisbasis. Dit is de verdienste van Waling Dijkstra. De illustere toernooiorganisator weet eerst de Coöperatieve Condensfabriek Friesland (Friesche Vlag) en vanaf 1978 Friesland Bank te strikken als hoofdsponsor. Jan Timman bewaart goede herinneringen aan hem. “Waling Dijkstra zorgde goed voor de spelers. Hij regelde startgelden en een mooi prijzengeld. Ook was hij een van de oprichters van het Timman-comité voor mijn WK-cyclus. Kortom, Waling Dijkstra is zeer belangrijk geweest voor mijn schaakcarrière.”

Vanaf 1974 domineert Timman, die deelneemt aan zeventien NK’s, de nationale titelstrijd. Zonder een enkele verliespartij wint hij de edities van 1974, 1975 en 1976. Een jaar later moet ook hij het hoofd buigen voor Victor Kortchnoi die na het IBM-toernooi van 1976 politiek asiel heeft aangevraagd. ‘Victor de Verschrikkelijke’ staat slechts twee remises af en wint de overige elf partijen. In 1978 (ex-aequo met Genna Sosonko), 1980 en 1981 weet Timman de titel weer naar zich toe te trekken. In 1979 is Gert Ligterink de verrassende maar verdiende winnaar met overwinningen op Timman, Donner en Ree.

Verhuizing naar Hilversum

Door het overlijden van Waling Dijkstra in 1981, vertrekt het toernooi uit Friesland.

Door vooral Jan Nagel en Hans Böhm strijkt het NK van 1983 tot en met 1990 neer in Hilversum. Timman beschouwt zijn overwinning in 1987 als een van zijn beste NK’s ooit. “Ik won dat jaar met 9,5 uit 11 terwijl alle topspelers meededen.”

Eind jaren tachtig meldt de talentvolle

Jeroen Piket zich aan het front. In de jaren negentig wint hij het toernooi viermaal (1990, 1991, 1992 en 1994). De burgeroorlog in voormalig Joegoslavië betekent dat de Bosnische grootmeesters Ivan Sokolov en Predrag Nikolic het Nederlandse schaakleven komen versterken. Sokolov behaalt in 1995 en 1998 de nationale titel, zijn landgenoot slaat toe in 1997 en 1999. Tussendoor zijn Jan Timman en Ivan Sokolov in 1996 verwikkeld in een boeiende nek-aannekrace in Amsterdam, waarbij beiden eindigen op 8,5 uit 11. De beslissingsmatch wordt met 2,5-1,5 een prooi voor Timman die hiermee zijn negende kampioenschap binnensleept.

Terug in Leeuwarden

Na het omstreden toernooi van 2000 in Rotterdam, keert het toernooi voor vijf jaar terug naar Leeuwarden. Sytze Faber speelt daarin een belangrijke rol. Faber: “Als burgemeester van Hoogeveen heb ik samen met Lex Jongsma ooit het VAM-toernooi opgezet. Zo ben ik in contact gekomen met de schaakwereld.”

In 1998 wordt Faber bestuurslid topschaak van de KNSB. Hij slaagde erin om Essent als hoofdsponsor en een groot aantal subsponsors aan te trekken, zowel bedrijven als (semi)overheden. Als oud-voorzitter van het toernooicomité kijkt hij terug op vijf succesvolle edities in Leeuwarden. Dat geldt natuurlijk ook voor Loek van Wely die alle toernooien in de Friese hoofdstad op zijn

John van der Wiel krijgt de NK trofee uitgereikt in 1984 van AVRO voorzitter Wallis de Vries. (archief Minze bij de Weg)

Heemskerk-Roodzant en Euwe. (Nationaal archief)

naam schrijft. In 2014 en 2017 voegt de Brabantse grootmeester nog twee titels toe aan zijn erelijst.

“We hadden in Leeuwarden een prima prijzengeld en kregen veel publiciteit”, vervolgt Faber. “Zowel de spelers als de sponsors waren tevreden. Ook zijn we erin geslaagd om vanaf 2001 het vrouwentoernooi te combineren met het algemeen kampioenschap, een grote verbetering. Wat mij betreft had het toernooi langer in Friesland kunnen blijven.” Met lede ogen ziet hij aan dat de nationale titelstrijd in 2006 verhuist naar het Mediapark in Hilversum. “Jan Nagel zorgde voor een hoger prijzengeld. Helaas bleken deze sponsors van korte duur. Na 2008 was het daar afgelopen.”

Stomphorst toernooidirecteur

Juist op dat moment treedt Jan Stomphorst, inmiddels lid van verdienste van de KNSB, aan als toernooidirecteur. Stomphorst is van 2008 tot 2017 bestuurslid topschaak. In de loop der jaren heeft hij zijn sporen verdiend als organisator van de Nederlandse jeugdkampioenschappen in de VARA-studio’s in Hilversum, als wedstrijdleider en bovenal 25 jaar als teamleider van HSG in de Meesterklasse. “In 2006 ben ik zijdelings betrokken geraakt bij het NK op het Mediapark. Toernooidirecteur Yvette Nagel zei tegen mij: Studio 22 is zo enorm groot, kunnen we hier ook een nevenevenement houden? Toen ik heb samen met Henk Cornelissen in een paar weken een open toernooi georganiseerd. Dat werd gewonnen door Karel van der Weide met 9 uit 9.”

In 2008 vraagt KNSB-directeur Mark van der Werf aan Stomphorst om toernooidirecteur te worden van het NK. “Dat heb ik tot 2013

met veel plezier gedaan”, vertelt hij, “ondanks de soms nijpende financiële en organisatorische problemen.” Zo wordt in 2009 pas na lang zoeken een geschikte locatie gevonden: hotel Morssinkhof in Haaksbergen.

Sterk debuut Giri

In Twente maakt de 15-jarige Anish Giri zijn debuut en gaat er direct met de beker vandoor met een score van 6 uit 8. Iets dat hij in 2011, 2012 en 2015 zal herhalen met soortgelijke, indrukwekkende cijfers. Inmiddels maakt de Hagenaar deel uit van de wereldtop, waardoor hij laatste jaren niet meer heeft meegedaan aan de nationale titelstrijd. Dat heeft ook te maken met het schema van de internationale Grand Prix-toernooien.

Helaas heeft Jan Stomphorst ook minder positieve herinneringen aan het NK van 2009. “Sergey Tiviakov ging na derde ronde naar huis. Dit omdat hij tijdens de laatste ronde niet aanwezig kon zijn vanwege buitenlandse competitieverplichtingen. Tiviakov wilde vooraf remise overeenkomen met zijn tegenstander maar dat vond ik onacceptabel. Dit vanwege mogelijke barrages en plaatsing voor het volgende NK. Ik vond het een vreselijke beslissing maar een toernooidirecteur moet nu eenmaal de reglementen consequent volgen.” Stomphorst is trouwens blij dat Tiviakov inmiddels weer meedoet aan het nationaal kampioenschap.

Toernooi weer in Amsterdam

In 2010 strijkt het toernooi neer op de High Tech Campus Eindhoven, een jaar later gevolgd door een MBO-school in Boxtel en

daarna het Sciencepark in Amsterdam (2012 en 2013). Sinds 2012 is het toernooi steeds in de hoofdstad gehouden, zij het op verschillende locaties. Stomphorst: “Eindhoven was een prachtige locatie. Helaas moesten we door het wegvallen van de sponsors in 2012 alweer op zoek naar een nieuw onderkomen.”

Dit wordt Amsterdam Science Park, waar gelijktijdig een groot open toernooi wordt gehouden met onder anderen Ivanchuk en Kamsky. Stomphorst: “Jeroen van den Berg was destijds directeur van het Science Park toernooi en zei: kom maar bij ons. Een inspirerende locatie, mede door de interactie tussen de deelnemers aan het NK en de overige schakers.” Stomphorst geeft in 2013 het stokje over aan Paul Rump. Deze brengt het NK onder in achtereenvolgens het Manor Hotel, het Tropenmuseum en De Tolhuistuin in Amsterdam, in combinatie met een cultureel programma. In 2016 wint de zeventienjarige Jorden van Foreest, een verre nazaat van Dirk en Arnold van Foreest, zijn eerste titel.

Het HSG-boegbeeld vindt Amsterdam een prima locatie voor het nationaal kampioenschap. Wel vindt hij het jammer dat het aantal deelnemers inmiddels is teruggebracht naar acht mannen en vrouwen. Stomphorst: “Mijn ideale NK telt twaalf mannen en tien vrouwen. Dan krijgen meer spelers een kans, zowel ervaren spelers als jeugdtalenten. Bovendien is de toevalsfactor kleiner met elf partijen. De kampioen heeft zich dan volledig bewezen!”

(met dank aan Johan Hut, Gert Ligterink, Geurt Gijssen, Koos Stolk en het Max Euwe Centrum)

Loek van Wely tijdens NK 2016. (foto: Harry Gielen) Ree-Bouwmeester

In deze Voorloper:

lacht veel denkt ver vooruit

❤ tactische slachtpartijen lekker eigenwijs

Jeugdkatern Schaakmagazine

‘geweldig om voor het Nederlands team te spelen!’

Hij was zeven jaar oud toen hij naar de schaakclub in Purmerend ging. “Daar kreeg ik les in stap 1 van Frank Reurs en speelde competitie. En ik oefende op de computer met Chess Tutor. Ook gingen we met de club naar alle Grand-prixtoernooien. Dat vond ik leuk!” Moeder Marloes: ”Hij speelde er heel veel en verzamelde vaantjes, medailles en bekers. In het begin regelde de club het vervoer. Omdat Romayn zo nieuwsgierig was en graag wilde leren werd Anton Bakels zijn coach. Anton heeft geholpen om een goede basis te leggen. Hij heeft veel geduld, is op alle vlakken thuis en het klikte goed.”

Romayn: “Bij de GP-toernooien noteerde ik de eerste 15 zetten en die bespraken we dan om te zien of ik de gouden regels toepaste en welke trucjes erin zaten. Anton was ook mee naar het ONJK in Borne als coach en dat ging super!

Hij is 12 jaar. Hij werd gedeeld eerste bij het ONJK bij de F in 2015! Bij het NK E in Waalwijk werd hij gedeeld 4e. Bij het NK C in Assen dit jaar speelde hij sterk en werd 7e. En hij won met het Nederlands team de Stokes cup in Schotland afgelopen zomer! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Romayn Brandsma.

Romayn Brandsma

Foto: Harry Gielen

Ik werd gedeeld eerste bij de F.” De eerste drie diploma’s had hij al snel gehaald. Na een paar jaar werd Pieter Hopman zijn trainer. “Pieter is gewoon geweldig!” zegt Romayn met een enorme glimlach. “Hij heeft humor en leuke aansprekende termen. Als een paard rondspringt en alles slaat: ‘Jolly jumper gaat lekker kipkluifjes snacken.’ Door hem zijn we ook toernooien gaan spelen in het buitenland. In Tsjechië speelde ik remise tegen een IM en op Malta liep ik in korte broek terwijl het hier vroor!” Vorige zomer won hij de Stokescup in Schotland. “Ik vond het geweldig om voor het Nederlands team te spelen! Nu konden we samen optrekken, terwijl we anders onderling strijden” Jaarlijks heeft de club een schaakkamp voor de jeugd. “We gingen een weekend naar België om daar te spelen en te blitzen tegen een

bevriende club. Heel gezellig.” De stap naar de seniorencompetitie maakte hij vier jaar geleden. “Op oude foto’s zie je mooi ‘de kleine tegen de grote’.” Dit seizoen mocht hij invallen in het 1e team! “Ik heb tweetalig onderwijs en dat is ook handig om Engelse schaakboeken te lezen of filmpjes op YouTube te kijken. Yong Hoon de Rover traint me nu ook. Die is technisch heel sterk. Ik werk meer thuis alleen, met Chessbase.” Wat vindt hij leuk aan schaken? “Ik vind het leuk om te rekenen, vooral ver vooruit denken.” Hij speelt het eindspel goed, maar “dat is niet zo leuk als tactische slachtpartijen!” Pieter: “Romayn houdt van tactiek en aanvallen! Hij lacht veel en maakt plezier met schaakvrienden.” Yong Hoon: “Hij ziet verrassende aanvalswendingen en is lekker ...eigenwijs!“ Zijn doel: “Sterker worden dan Pieter!”.

Piet Peelen

Geboortedatum: Uit:

School: Leukste schoolvak:

Hobby’s: Schaken geleerd van: Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

30-9-2006

Purmerend Da Vinci College

Wiskunde

voetballen op de club sc Purmerend Wetenschapper

Sushi

Partijen van Romayn

Romayn -Loek van der Hagen

NK C Assen 2017

1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4. e4 d6 5.Ld3 0–0 6.f3 Pc6 7.Le3 a6 8.Pge2 Tb8 9.g4!? h5 10. gxh5 Pxh5 11.Pg3 Pxg3 12. hxg3 Pxd4 13.Lxd4

Of 13.f4 e6 14.Dg4 Te8 15.Dh3 Kf8. 13...Lxd4 14.Dd2 Lg7 15.0–0–0 f6?

Zwart maakt een vluchtveld voor zijn koning. Prima idee en helemaal na 15...Te8. Dan kan de koning naar f8. Nu is g6 verzwakt en kon wit profiteren met 16.e5! fxe5 17.Dh2 en de dame komt binnen. 16.Th6 Lxh6

Wint de kwaliteit, maar beter was de koning in veiligheid brengen met 16...Kf7!.

17.Dxh6 Kf7

Of 17...De8 18.Th1 Kf7 19.Dh7+ Ke6 20.e5! met aanval. -trlwq-tr-+ +pzp-zpk+p+-zp-zppwQ

Kd7 21.e6+ Kc6 komt zwart een zet te kort om met 22...Kb6 zijn koning in veiligheid te brengen. Wit verhinderd dat met 22.Pa4! en vanwege de matdreiging

23.Le4+ fxe4 24.Dxe4 moet zwart grof materiaal geven. 19.Lxf5 gxf5 20.exf6 e6

Na 20...Ke8 21.Te1 wint wit.

21.Pd5!

Haalt het paard bij de aanval!

Na 21...exd5? volgt 22.Dg7+ Ke8

23.Te1+ De7 24.Dxe7 mat.

21...Ke8 22.Dg7 Dd7 23.Pxc7+

Kd8 24.Pxe6+ Dxe6 25.Dxf8+

Kc7 26.De7+

Wit wikkelt af naar een gewonnen eindspel. Hij kon ook blijven aanvallen met 26.Dg7+.

26...Dxe7 27.fxe7 Kd7 28.c5

Kxe7 29.cxd6+ Kd7 30.b3

30.Td3! Tg8 31.f4 en de toren dekt de pion van opzij.

30...Tg8 31.Tg1 Kxd6 32.Kd2 Ke5 33.Ke3 en wit won dit toreneindspel met pluspion.

Wahe BoghossianRomayn

NK C Assen 2019

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4

4.Lc4 Lc5 5.c3 Pf6 6.e5 d5 7.Lb5

Pe4 8.Pxd4 0–0! 9.Lxc6 bxc6

10.0–0 La6 11.Te1 f6! 12.Le3

13.Lxf2 fxe5 14.Txe5

De engine vindt nog een redding met 14.b4 Lb6 15.a4 exd4 16.a5.

r+-wq-trk+ zp-zp-+-zpp

met 15...Pe7, want na 16.Pd2 Lb7 17.Lxb7 Pxb7 18.f4 staan de witte stukken beter.

16.Lg5 Lb7 17.Lf6 Pc4 18.b3 Pb6 19.Pd2 Lxg2 20.Kxg2 Pd5

21.Pe4 c4 22.b4 a5 23.a3 Lxf6 24.Pxf6+ Pxf6 25.exf6 Dd8?! 26.De5! Dd5+ 27.Dxd5 exd5 28.Tad1! axb4 29.axb4 Tfd8

30.Te5! d4?

Na 30...Td6 31.Texd5 Txf6 kan zwart nog net remise maken dankzij de dreiging Ta2. 31.Txd4 Txd4 32.cxd4 Tc8

18.e5!

Opent de stelling en de loper doet nu mee!

18...Lf5

Na 18...f5 19.Dh7+ Ke8 20.Dxg6+

De stelling gesloten houden is objectief het beste, maar niet erg aantrekkelijk voor wit. 12.e6. 12...Pxf2!?

Spectaculair is het dameoffer

12...fxe5!? 13.Pxc6 Lxe3 14.Pxd8 Lxf2+ 15.Kh1 Taxd8 wat zwart kansen geeft.

14...Txf2!

Een fraaie zet waarmee Romayn de aanval doorzet!

15.Kxf2 Df6+ 16.Kg1 Dxe5

17.Dd2 Tf8 18.Pa3 Ld6 19.Pf3 Txf3!

In stijl gaat zwart voor het mat en de koppositie.

20.gxf3 Le2 21.f4 Lc5+ 22.Kg2 De4+

Wit loopt mat. Een prachtige aanvalspartij! Romayn terwijl ze terugfietsten: “Mam, ik voelde me net Alphazero!” 0–1

Romayn - Nathan Weisman

Ned-Fra Parijs 2019

1.e4 c5 2.c3 Pf6 3.e5 Pd5 4.g3 Pc6 5.Lg2 e6 6.Pf3 d6 7.d4 dxe5 8.dxe5 Dc7 9.De2 g6

10.0–0 Lg7 11.Te1 0–0 12.Pa3 a6 13.Pc4 b5 14.Pe3 Pxe3

15.Lxe3 Pa5

Liever dit paard centraal houden

Zwart denkt zich te redden met zijn vrijpion. Romayn heeft echter ook een vrijpion en de zwarte koning staat slecht!

33.d5! h6

33...c3? 34.d6! Kf8 35.d7 Td8

36.Tc5 en zwart gaat mat!

34.d6 Td8 35.Txb5 Txd6 36. Tc5 Td4

Zwart ziet 36...Txf6 37.Txc4 niet zitten.

37.b5 Kh7 38.b6 Td6 39.Tb5! c3

Na 39...Td8 40.b7 Tb8 41.Kf3 haalt de koning de c-pion op.

40.b7 1–0

Foto: Harry Gielen

Geblokkeerde vrijpionnen

Pascal Losekoot

r+-+qmk-+ zp-+p+pzp-zplzPp+-tr +-+-+-sNp -zP-+-wQ-+ zP-+-+-+P -+-+-zPP+ +-tRR+-mK-

In de partij Mees van Batenburg - Ansh Jakhari, NK E-jeugd 2019, had de witspeler goed gezien dat naast zijn matdreiging op f7, de zwarte dame ook de witte

Opgaven

1. Wit aan zet

-+-+-+k+ zp-wq-+p+p

-+Ptr-+p+ +-+-+-+-+-+-+-+

wQ-+-+-zP-+-+-zP-zP +-tR-+-mK-

4. Wit aan zet q+-+-+-mk +l+Lvl-zp-wQp+Pzp-zp +p+p+-+-zP-vL-zP-+ +-+-zP-+P -+-+-+PmK +-+-+-+-

Niet alleen in het eindspel zijn vrijpionnen sterk. Ook in het middenspel kunnen ver opgestoomde pionnen waardevol worden. Deze keer kijken we naar opgerukte (vrij)pionnen die worden geblokkeerd door stukken van de tegenstander. Technieken zoals het uitschakelen van de verdediging komen goed van pas om de pion de laatste stapjes op weg naar promotie te laten zetten.

d-pion moet tegenhouden na

25.

Het tweede voorbeeld komt van het NK A-Jeugd in Assen, ook dit jaar. De witspeler, Siem van Dael, heeft een mooie vrijpion, en doet zijn best om de d7-toren weg te krijgen: 33.Tc8+ Kf7 34.Dc6 Wit dringt binnen, maar zwart houdt de boel dicht: 34... Tbb7. Tot zover lijkt het onder controle, maar met: 35.Tb8! verhoogt Siem de druk. Vraag: wat is nu beter: 35…Txb8 of 35…Db5?

Ga op zoek naar manieren om het blokkerende stuk weg te krijgen!

2. Zwart aan zet

-+-+-trk+ zppzp-wq-zp-+n+-+-+ +-+p+r+-+-+-+-tR +PzPp+-zPP -zP-sN-+PmK +-+Q+R+-

5. Wit aan zet r+-+r+k+ +-+q+pvlp p+-zP-+p+ +p+-+-+-+p+-+-+ +-zP-+Q+P+-+-zPPzP +-+RtRNmK-

3. Wit aan zet -+-+r+-+ zp-+-zPRzpk -zp-+-+-zp +-+-vl-+-+-+-+-+ zPL+-+-zP-+-zp-+PmK +-+-+-+-

Driemaal een paardpromotie!

6) 1.h8P (1.h8D a5 zelfpat) a5 2.Pg6! fxg6 3.f7 g5 4.f8P! g4 5.Pe6! dxe6 6.d7 e5 7.d8P! e4 8.Pb7 e3 9.Pc5 mat.

5) Na 1.Te7! moet de dame weg: 1...Txe7 2.dxe7 De8 3. Dxa8 of 1...Df5 2.d7 Ted8 3. Dxa8!

4) 1.Lc5! Ld8 2.e7! Wit offert de dame op, maar na 2...Lxb6 3.Lxb6 is de d-pion niet meer te stoppen.

3) 1.Lc2+! Kg8 2.Tf8+ Txf8 3.Lb3+ wint

2) 1...Txf1 2.Pxf1 De2! wint materiaal

1) 1.Dxd6 Dxd6 2.c7

6. Wit aan zet wint -+-+-+-+ zp-+p+p+P -+-zP-zP-+ +p+-+-+kzp-+-+-+ +p+-+-zp-zP-+-+P+ +K+-+-+- Vraag: In de partij speelde zwart 35...Db5?, maar na 36.Dxb7!! Txb7 37.Txb7+ besliste de d-pion de partij in het voordeel van wit. Beter was 35...Txb8, want na 36. Dxd7+ Kg6 37.Dxe6 kan zwart de d-pion vrij goed -tegen houden met bijvoorbeeld 37... Dd2.

Arno Bosch

Foto: Harry Gielen

Deelnemers NJSK Assen

Tijdens zijn WK-match tegen

Caruana afgelopen november kreeg Magnus de vraag wie zijn favoriete speler was. Zijn gevatte (maar ook deels serieuze) antwoord was: 'ikzelf zo'n 5 jaar geleden'. Daarmee gaf hij, kritisch als altijd, aan dat hij van sterkste speler in de wereld zonder serieuze concurrentie in de laatste jaren was teruggevallen tot primus inter pares.

Anno 2019 lijkt de Noor die mindere periode volledig achter zich te hebben gelaten. In Wijk aan Zee verlengde hij zijn abonnement op de Tata Steel titel. Vervolgens domineerde hij het veld in Shamkir om minder dan twee weken later ook de Grenke Chess Classic op zijn naam te schrijven. In Duitsland versloeg hij in de laatste ronde de Franse topspeler Vachier-Lagrave. Speelt u mee?

Carlsen - Vachier Lagrave, Grenke Chess Classic 2019

1.c4 c5 2.g3 g6 3.Lg2 Lg7

4.Pc3 Pc6 5.Pf3 d6 6.0–0 Lf5

Niet de meest gebruikelijke zet, maar wel een logische ontwikkelingszet natuurlijk (de witte toren wordt nog even van b1 gehouden, en zwart kan ...Dd7/ c8 en ...Lh3 overwegen).

Een van de hoofdvarianten van het symmetrisch Engels ontstaat na 6...Pf6 7.d4 cxd4 8.Pxd4 Pxd4 9.Dxd4 0–0 10.Dd3.

7.h3 Pf6

Gebruikelijker is 7...Dd7 8.Kh2 Pf6 9.d3.

8.d3 0–0 9.Le3!?

In een rapidpartij speelde

Carlsen eerder 9.Tb1 a6 10.a3 Tb8 11.b4 cxb4 12.axb4 b5 13.e4 Ld7 14.cxb5 axb5 met een behoorlijke symmetrische stelling waarin het punt naar de sterkste speler ging, CarlsenSalgado Lopez, St Petersburg 2018.

9...a6 10.Dd2 b5

Trouw aan zijn dynamische stijl offert de Fransman een pion

voor 'Wolga-gambiet achtige' compensatie. Carlsen pakt graag pionnen natuurlijk en heeft de techniek om ze te gelde te maken!

11.cxb5 axb5 12.Pxb5 Da5

Een eerste keuzemoment - dames ruilen of niet? Kunt u net als Carlsen de pluspion verzilveren? r+-+-trk+

+-+-zppvlp

-+nzp-snp+ wqNzp-+l+-+-+-+-+

+-+PvLNzPP PzP-wQPzPL+ tR-+-+RmK-

De lezer heeft Wit

Karel van der Weide

-+-+-+-mk +-+-+-vl-

-+-+-+Qzp zp-+-+-zpP q+-+-+-+

vLP+R+-+KzP-+-+P+ +-tr-+-+-

1. Zwart is aan zet

-+-+r+k+ +-+-+p+p -zp-+-+p+ +-zp-+-+-

-+l+L+-wQ

+-zP-tR-zPK

-zP-+-zP-zP +-+q+-+-

5. Zwart is aan zet

De Nederlandse jeugdkampioenschappen werden net als de twee voorgaande edities in Assen gehouden. De organiserende Stichting Jeugd Schaak Noord

-+-+r+k+

+-zp-+pzpp+-+-+-zp +-+Q+q+-+-+-+-+

+-zP-+-+P PzP-+-zPP+ +-+R+-mK-

2. Zwart is aan zet

-+r+-trk+ zp-+-+-vlPzp-zp-+-+ +q+-zp-zpR+-snQ+N+ +-+-+-zP-+-vL-zPK+ +-+-tR-+-

zorgde tevens voor een leuk nevenprogramma. De kampioenen: Liam Vrolijk (jeugd A), Feline Waardenburg (meisjes A), Jonas Hilwerda (jeugd B), Cato de

-+-+-+-+ +-+-+pvlk

-+-zp-+pzp +-zpPsn-+q+-+P+-+

+-+-sN-zP-+rsNQzPKzP +R+-+-+-

3. Zwart is aan zet

6. Wit is aan zet -+-+-+-+ +-+-sn-mk-zpq+p+ptr zpNzp-zPp+P+Pzp-zP-tr +-+P+QtRP -zP-+-+-mK +-+-+-tR7. Zwart is

Zoeten (meisjes B), Khoi Pam (jeugd C), Wendy Huang (meisjes C).

q+-trn+k+ trl+-+pzpp+psNp+-zp +-sn-+-+-+P+-vL-+ zP-+-+QzP-+-+-zPLzP tR-+-tR-mK-

4. Wit is aan zet

Jeroen Bosch

Flink wat normen in de KNSB competitie

Bij het ingaan van de slotronde van de KNSB-competitie, wederom in het stadhuis van de gemeente Bloemendaal, was de belangrijkste prijs al vergeven. LSG Intellimagic prolongeerde zijn landstitel en evenaarde daarmee het Feyenoord van Johan Cruyff: In het seizoen een keer met 8-2 verliezen en toch kampioen worden. Onderin was al een beslissing gevallen. De Stukkenjagers wisten dat ze nog slechts voor de eer streden. En voor persoonlijk succes natuurlijk, want twee spelers hadden nog kans op een IM-norm. Dat is best opvallend bij een team dat onderaan staat.

Er was nog een degradatieplaats te vergeven en de twee clubs die daarvoor in aanmerking kwamen speelden toevallig tegen elkaar. Zuid Limburg moest winnen van Charlois Europoort om de veilige achtste plaats over te nemen. De wedstrijd werd echter een anticlimax, niet in de laatste plaats omdat maar liefst zes spelers van Zuid Limburg met meer dan een kwartier achterstand achter hun bord verschenen wegens een file op een duitse snelweg. Het deed Oscar Lemmers verzuchten of het nog wel zin had om door te gaan met de sponsoring: Hadden ze niet eerder kunnen vertrekken? Wat is dat voor een instelling! Woorden van die strekking. De Rotterdammers walsten met 8-2

Grootmeesternormen

Drie spelers vertrokken naar Bloemendaal dromend van een grootmeesternorm. Voor Arthur Pijpers van LSG bleek deze echter onhaalbaar. Winst op iemand met een elo van minstens 2632 was vereist, maar zo iemand had HMC Den Bosch niet in de gelederen.

Max Warmerdam van MuConsult Apeldoorn had wel een goede kans op een grootmeesternorm en daar zal hij niet meer op gerekend hebben toen hij halverwege het seizoen nog op 2,5 uit 5 stond. Een perfecte eindsprint leverde toch het gewenste resultaat op. Tegenstander Rein Verstraeten was in theorie nog in de race voor een IM-norm. Winst op

was daarvoor vereist, maar helaas voor onze zuiderbuur: die was niet voorhanden. Warmerdam haalde de norm binnen in een partij met penningen.

27.c5 e4 28.Pc4 Tf8 29. Pxd6

Dh4 30.Pxe4

en daarmee had hij ineens twee pionnen te pakken. Nu was het de beurt aan Verstraeten om een penning te gebruiken, maar die werkte als een rode lap op een stier:

30…Te8 31.Pf6! en wit won gemakkelijk.

Roger Meng (Charlois Europoort) was al verzekerd van een IM-norm en kon bij winst een GM-norm vieren. Dan is een beetje medewerking nooit weg.

Dit is de stelling na 26 zetten. Warmerdam heeft met wit het Siciliaans op een positionele manier aangepakt en neemt nu het zwaar belegerde pionnetje

Dit is de stelling na 15…Db6 uit de partij Zaragatski – Meng. Opvallend was dat Meng met zwart speelde. Iemand die moet winnen verwacht je eerder achter de witte stukken. Hoe dan ook, er staan twee pionnen in. De dreiging richting b2 is niet serieus, maar toch was dat degene die door Zaragatski werd gepareerd.

Na 16.c3? Lxg3 had Meng, ook al dankzij een penning, een pluspion. Hij overleefde vervolgens een wanhoopsaanval en hij won de partij.

Meesternormen

Roger Meng was dus al verzekerd van de IM-norm al zal hij hem wel even geknepen hebben. Zaragatski was een van die Duitsers die bij aanvang van de wedstrijd niet achter het bord zaten. Het zal je toch gebeuren dat die niet op komt dagen!

In het geheel geen stress was er bij Mark Haast van Stukkenjagers en Jasel Lopez van Kennemer Combinatie. Die hadden allebei aan remise voldoende en troffen elkaar met een grote glimlach aan het tiende bord.

Haast - Lopez

1.c4 e5 2.g3 Pf6 3.Lg2 d5 4. cxd5 Pxd5 5.Pf3 Pc6 6.0-0 Pb6 7.a3 Le6 8.d3 Le7 9.Pc3 0-0 10.b4 f6 remise

Er was nog een Stukkenjager met een theoretische kans op een IM-norm, maar voor Mees van Osch gold dan dat hij iemand met een elo van minimaal 2778 zou moeten verslaan. Die zijn er niet in de KNSBcompetitie, zelfs niet bij Kennemer Combinatie!

Julian van Overdam van Charlois Europoort kon ook een klein feestje vieren. Hij moest tegen Daniel Hausrath minstens remise maken. Ook hij moest een stief kwartiertje hopen dat zijn tegenstander wel zou verschijnen, maar dat halfje kwam er! In dezelfde wedstrijd speelde Ivo Wantola namens Zuid Limburg voor een IM-norm. Hij moest daartoe de getalenteerde jonge Belg Daniel Dardha verslaan. Dat lukte niet, hij verloor.

Nico Zwirs van MuConsult Apeldoorn had het zwaarste werk er ook al op zitten. Een nederlaag tegen Koen Leenhouts van HWP Sas van Gent had al volstaan, maar een puntje overscore is natuurlijk ook nooit weg. En dus ging hij er in een eindspel nog eens goed voor zitten met een loper en twee pionnen tegen een toren. Een dubbele patgrap maakte echter een einde aan die partij.

LSG Kampioen van Nederland

Dit is de stelling na 70 zetten. Het is niet te winnen voor zwart en op elegante wijze maakte Koen Leenhouts met wit een einde aan de partij: 71.Te2+! Kd3 (slaan is pat) 72.Tg2! hxg2 pat!

Ook in de eerste klasse werd er om IM-normen gestreden. Mykhailo Dorokhin van Caïssa Eenhoorn moest winnen van Chiel van Oosterom (DSC), maar

slaagde daar niet in ondanks een pionwinst op zet 21. De partij werd remise.

Meer succes was er voor Jan Breukelman van Paul Keres. Hij had al het zware werk eerder in het seizoen al verricht. Zo was hij de enige die een halfje wist te scoren tegen Jan Timman dit seizoen. In de laatste ronde volstond een remise tegen iemand met een elo van minimaal 2086. Dat halfje kwam er. Tegen Eelco de Vries van ASV uit Arnhem.

Groninger Combinatie en Caïssa

Waar twee clubs gaan komen er ook weer twee terug. Groninger Combinatie is er een jaartje tussenuit geweest maar liet er geen twijfel over bestaan dat er meteen weer gepromoveerd moest worden. De Groningers verloren een keer heel verrassend van ASV, dat ondanks deze bonuspunten naar de tweede klasse degradeerde, maar verder ging er niets boven Groningen in de eerste klasse A. Volgend seizoen dus weer een stel grootmeesters erbij in de meesterklasse met Werle, Ernst en

Over grootmeesters gesproken. Ook Dimitri Reinderman en Hans Ree zijn volgend jaar te bewon- Roger Meng

deren in de Meesterklasse. Hun club Caïssa uit Amsterdam kwam bovendrijven in de eerste klasse B na een knotsgekke slotronde. Na de achtste ronde stond Caïssa derde met evenveel matchpunten als HWP Haarlem en Oud Zuylen Utrecht, maar met minder bordpunten. Caïssa mocht echter nog tegen het zwakke Rotterdam dat na de degradatie van vorig jaar helemaal uiteen is gevallen. Een dikke 9-1 overwinning, waarbij opvallend genoeg Reinderman voor het eerst dit seizoen een halfje verloor, maakte dat de Amsterdammers de Haarlemmers en de Utrechters voorbij gingen in de stand.

De Europacup

In November vindt de strijd om de Europacup plaats in de Montenegrijnse badplaats Budva. Daar zijn in principe de eerste drie teams (LSG, HMC Den Bosch en Kennemer Combinatie) speelgerechtigd voor, maar de laatste jaren betracht men de nodige soepelheid. Zo waren er vorig jaar maar liefst vijf Nederlandse clubs aanwezig. Volle hotels en een hoog inschrijfgeld gaan kennelijk voor strenge reglementen.

Schaakmeisjes

Het gezelligste toernooi van de vorige eeuw? De meisjesgroepen tijdens Hoogovens in Wijk aan Zee! Mocht je van organisator Jaap Kruyver meedoen, dan was dat een hele eer. Je hoorde bij de Nederlandse top, kreeg alle aandacht en werd in de watten gelegd. Schaakmeisjes waren een bijzonderheid.

Eddy Sibbing van het Max Euwe Centrum nodigde mij uit het archief van de in 2006 overleden Jaap Kruyver te bekijken. Twee dikke multomappen met toernooibulletins, een schriftje met aantekeningen voor de prijsuitreikingen en financiële verantwoording, wat bekers en groepsfoto’s. Ik herkende de meeste deelneemsters, een aantal schaakt nog.

Gastgezinnen

In 1980 startte Kruyver zijn initiatief, met twee vierkampen voor meisjes uit de NoordHollandse SchaakBond (NHSB). In ’81 waren het al twee groepen van acht deelneemsters. Wie ver moest reizen, kon overnachten bij de meisjes uit de regio. De families Roest, Karssemeijer, Mol en Sreijer traden dat jaar op als gastgezin. De eerste groep werd gewonnen door Margreet Mol, voor Yvette Nagel en Mariëtte Drewes. In groep twee was Masjenka Dubbeldam de beste.

Het toernooiverslag vermeldt dat er veel remise werd gespeeld en dat de meisjes vaak in tijdnood blunders maakten. Kruyver deelt complimenten uit, als: ‘Yvette Nagel maakte indruk met een schitterende offerpartij’ maar is ook streng: ‘Wilma Knoppert, de routinier van het gezelschap, stelde ernstig teleur. ...We hadden meer van haar

verwacht.´ Zou zij nog lang hebben geschaakt?

In 1982 krijgt Kruyver van toernooidirecteur Piet Zwart toestemming om het toernooi uit te breiden met een meisjesgroep tot 13 jaar. Resultaten in de Nederlandse Kampioenschappen zijn de basis voor selectie. Naast de meisjes die op hoog niveau spelen, is er ook ruimte voor ‘het aankomend talent’ –met name uit de NHSB. Het archief bevat de namen van de genodigden, met hun woonplaats en telefoonnummer, alles in keurig blokletterhandschrift.

Toernooibulletins

Er verschijnt weer een gestencild bulletin met alle partijen. De uitnodiging vermeldde dat die in duplo moesten worden genoteerd, waarbij Kruyver de meisjes aanspoorde: ‘Schrijf netjes en zonder fouten!’ Dat lukte niet iedereen, gezien het nawoord: ‘Het was niet geheel foutloos en dat vinden wij erg jammer. Wij hopen dan ook dat volgend jaar de notatie, bij een ieder die weer aan het Hoogoventoernooi deelneemt, duidelijk en juist genoteerd zal zijn.’.

Kruyver ziet zijn toernooi vooral als trainingmogelijkheid voor de meisjes – zoveel jeugdtoernooien waren er immers nog niet. Voor

het Hoogovens toernooicomité is de propaganda voor het schaken het belangrijkst: ‘Het was erg leuk om jullie aan het werk te zien, ook voor het publiek.’. Kruyver mag weer uitbreiden, naar tweeëndertig deelneemsters. Iedereen schikt een beetje in om ruimte te maken in de speelzaal. Dat jaar, 1983, maak ik mijn debuut, samen met Deventer clubgenoot Marjolein Moester. We spelen onderling remise – in toch nog vierentwintig zetten - en eindigen in de onderste helft. Jessica Harmsen wint het toernooi.

In de bulletins van die jaren wordt de hoop uitgesproken dat ‘... de jonge meisjes niet na een paar seizoenen het spel van Caissa vaarwel zullen zeggen. We hopen dat de jonge garde inziet dat met zelfstudie en/of goede training en begeleiding het damesschaak weer erkening zal krijgen. De hoop is op hen gevestigd.’ Ik herinner mij deze druk niet. Wel de spanning van de partijen en de tijdnood. Maar vooral de gezelligheid en de standjes die we kregen omdat we teveel kletsten.

Tweehonderdvijftig gulden Kruyver organiseert het toernooi met minimale middelen. De KNSB verstrekt een subsidie van tweehonderdvijftig gulden, maar trekt die in 1990 in omdat ‘het meisjesschaak is ondergebracht bij de Commissie Jeugd- en Schoolschaak en die begroting geen ruimte kent voor structurele subsidieverlening aan niet-titel toernooien.’. De Commissie Damesschaak is opgeheven en de KNSB vindt dat het goed (genoeg) gaat met

Groepsfoto uit 1987.

het meisjesschaak. Kruyver verhoogt het inschrijfgeld (was 17,50 gulden) en de NHSB vult het tekort aan. Het geld ging naar de prijzen, voor iedereen een groepsfoto en aandenken, reiskosten van de arbiters, een bloemetje voor de gastgezinnen, het bulletin en zijn telefoonkosten.

Goudvis

Kruyver strijdt elk jaar voor het voortbestaan van zijn ‘kweekvijver van het nationale damesschaak’. Hij hoopt ‘[...] nog eens een goudvis te vangen’. Zijn inspiratie is het damesschaak in het voormalige Oostblok. In 1983 begeleidt hij de NHSB-speelsters Lara Roest en Sylvia de Vries bij een toernooi in Chôtebor, Tsjecho-Slowakije. In 1986 schrijft hij namens de deelneemsters een welkomstbrief aan Susan Polgar die aan het

Brief aan Susan Polgar

Kruyver houdt de vorderingen van ‘zijn’ pupillen graag in de gaten. Hij vraagt ze hun beste partijen in een apart notatieboekje over te schrijven en op te sturen. Renate Limbach stuurt hem in 1987 haar verslag van het wereldkampioenschap voor meisjes tot zestien jaar. In zijn archief vind ik verder interviews over damesschaak met Ada van der Giessen, Carla Bruinenberg, Sylvia de Vries, Peggy Jansen en Bianca Muhren. Zij won op elfjarige leeftijd de hoogste meisjesgroep en kreeg een privésponsor.

Meer lef

Halverwege de jaren negentig lijkt Kruyver zijn ambities voor de dames te hebben bijgesteld. Joop Haasbroek, voorzitter van het toernooicomité, moedigt ze nog aan: ‘Een beetje meer studeren, een beetje meer oefenen en een beetje meer lef en de dames spelen op hetzelfde niveau als de heren.’ Maar Kruyver schrijft dat de meisjes na de basisschool teveel worden belast met andere

interessante zaken. Hij ziet dat ze vaak een (zware) studie gaan volgen voor een goede positie op de arbeidsmarkt. ‘Als begeleiders staan we hier volkomen achter. Het moet dus voor de meeste meisjes een leuke ontspanning blijven.’

In 1999 neemt Kruyver afscheid met het twintigste meisjestoernooi. Hij draagt de organisatie aan mij over. Met veel plezier zet ik het toernooi enkele jaren voort maar het wordt steeds moeilijker om genoeg deelneemsters te vinden. Veel meisjes spelen tijdens het toernooi in Wijk aan Zee liever in een gemengde vier- of tienkamp, gewoon tegen de jongens en mannen. Toch zijn er door de jaren heen altijd meisjestoernooien geweest, in Mierlo, Delft en Spijkenisse, om er een paar te noemen. Vorig jaar organiseerden de ChessQueens een geslaagd toernooi speciaal voor meisjes (zie SchaakMagazine no 4 2018). Want zij blijven bijzonder.

Gilles Provoost van de Jeugdcommissie NHSB: ‘Jaap Kruyver was sinds 1979 lid van onze jeugdcommissie. Hij zette de jeugdtraining op en de laatste jaren organiseerde hij de NHSB kampioenschappen. Hij was zeer actief in de Zaanstreek. De kinderen stonden bij hem centraal, daar deed hij het voor. We zijn er trots op dat we met hem hebben mogen werken. Onze jeugdcommissie heeft gemeend hem te eren met de stichting van het Jaap Kruyver Fonds. Jeugdspelers die heel goede prestaties bij kampioenschappen behalen, krijgen een mooie prijs uit dit fonds.’

Aantal meisjes-jeugdleden KNSB periode 2008-2018

internet-rating-meisjes scholieren-meisjes club-meisjes

Aantal meisjesleden in absolute aantallen over diverse jeugdlidmaatschappen – (Eric van Breugel)

Aantal meisjesleden in absolute aantallen over diverse jeugdlidmaatschappen – (Eric van Breugel)

22% van de KNSB-leden t/m 20 jaar zijn meisjes; aandeel vrouwen/meisjes op KNSB-leden is 8%

22% van de KNSB-leden t/m 20 jaar zijn meisjes; aandeel vrouwen/meisjes op KNSB-leden is 8%

Afscheid Jaap Kruyver - SchaakMagazine, jaargang 106, februari 1999.

100 jaar Philidor Leiden

Bekerfinale

Jaarlijks wordt er op Hemelvaartsdag door vier teams geschaakt met als inzet de KNSB-beker. De organisatie was deze keer in handen van Philidor Leiden, dat dit jaar haar 100-jarige jubileum viert. Eerder dit jaar was de Leidse vereniging al gastheer van de topschakers van het TATA Steel toernooi.

De club heeft een rijke historie, waar het met recht trots op mag zijn. Zowel Jeroen Piket als John van der Wiel speelden bij Philidor, alsook de gebroeders Kuijf. Het is spijtig dat de jubilerende vereniging uitgerekend dit seizoen uit de eerste klasse is gedegradeerd. Een spoedige terugkeer is ze van harte gegund. Lange tijd was Philidor Leiden zelfs actief op het hoogste niveau, en vooral eind jaren zestig een geduchte kampioenskandidaat die met de nodige pech uiteindelijk nooit kampioen werd. Zelf ben ik nog een poosje speler geweest voor K.S.C. Philidor 1847, de club uit Leeuwarden die in 1967 haar enige landskampioenschap wist binnen te halen. Dat gebeurde middels een overwinning in de laatste ronde, uitgerekend op dat andere Philidor uit Leiden, het team dat notabene het gehele seizoen aan de leiding had gestaan. De legendarische partij Tilstra-Etmans (totaal gewonnen stelling voor Etmans van het Leidense Philidor bij de stand 5-4 voor de Friezen) moest de beslissing brengen, een partij die tot tweemaal toe werd afgebroken en uiteindelijk op zet 103 in remise eindigde.

Goed, 30 mei 2019 draaide alles dus om die KNSB-beker. Aangezien de halve finale en de finale op dezelfde dag plaatsvinden moet er al vroeg worden begonnen met schaken. Veel schakers die ik ken zijn niet goed in vroeg opstaan, maar af en toe moet je er iets voor over hebben om zo’n mooie prijs te winnen en zodoende togen de

Groningers al ruim voor 7 uur richting het Denksportcentrum in Leiden.

Van de vier teams is Kennemer Combinatie op rating favoriet. Het team bestaat uit drie grootmeesters, Loek van Wely, Jorden van Foreest en David Klein. Miguel Admiraal, binnen afzienbare tijd zal hij vermoedelijk de grootmeestertitel ook behalen, maakt het team compleet. Zoals de meesten inmiddels zullen weten is Loek gekozen in de Provinciale Staten en zal hij ook toetreden tot de Eerste Kamer. Aanleiding om het wat schaken betreft rustiger aan te doen? Nog even niet; Loek was samen met Jorden actief in de Franse competitie en de twee zijn de avond voor de bekerfinale nog per auto afgereisd naar Nederland. Een tripje van pak ‘m beet tien uur, heb ik mij laten vertellen. Zij zullen ongetwijfeld vermoeid zijn, maar Jorden is jong, en Loek is Loek.

De drie andere teams, ZuidLimburg, Charlois Europoort (met Erik van den Doel toch ook een 2600-speler in de gelederen) en de Groninger Combinatie, ontlopen elkaar weinig. De loting voor de halve finale koppelt Charlois Europoort aan de Kennemer Combinatie en Zuid-Limburg aan de Groninger Combinatie. Geheel volgens planning worden de klokken om 10 uur aangezet. De partijen zijn nog maar net in gang gezet wanneer er enkele heren komen kijken. ‘Toeschouwers’, is mijn eerste gedachte, maar gelijktijdig met

de bekerfinale blijkt ook het NK snelschaken voor 75+ plaats te vinden. Er zijn 30 deelnemers, waarvan Joop Piket het snelste is van allemaal.

Kennemer CombinatieCharlois Europoort 2,5-1,5

Van Wely - Van den Doel 1-0

Van Foreest - Meng 1-0

Admiraal - Van Overdam ½-½ Klein - Lecomte 0-1

Aan het vierde bord laat Klein zich verrassen, maar toch komt de zege voor de Haarlemmers geen moment in gevaar. Admiraal kan weinig met zijn pluspion en berust in remise. Van den Doel speelt de opening niet doortastend genoeg en komt met wit al snel onprettig te staan.

Erik van den DoelLoek van Wely

zwart.

19...Pxe5 prima pion om even mee te pakken.

20.Pxe5 Dxe5 21.Df3 0–0 22.g4?! Tc4!

De stelling is al zo goed als verloren voor wit.

23.Pd2 Tf4 24.Db3 Txf2 25. Dxb4 Pe3 26.The1 Dg5 27.Pe4 Pxc2+ 28.Pxg5 Pxb4 en zwart tikte het eindspel prima uit. 0–1

Van Foreest heeft de hele partij het initiatief.

Jorden van ForeestRoger Meng

r+-+-mk-+

Loek had in de KNSB-competitie nog van Erik verloren. In deze partij trekt zwart al snel het initiatief naar zich toe en dus gooit wit er een pion tegen aan met

19.Pe4?

19.Td3 is beter, al lijkt me dat de stelling makkelijker is voor

Dit is de stelling na de 27e zet van wit. Jorden heeft een pion geofferd en heeft er meer dan genoeg compensatie voor. De zwarte koning is nimmer veilig, en de volgende zet maakt het er niet beter op:

27...Ke8?

Echt lekker spelen was het al niet voor zwart, maar 27...c5 was geboden.

28.c5!

Dit dreigt niet alleen 29.c6, maar ook 28.Lb5 is erg vervelend.

28...La6 29.b5?!

Goed genoeg, maar overtuigender is 29.Lxa6 Txa6 30.Tg3 Dh7 31.c6 Pf8 32.Df6.

29...Pxc5?

Zwart kan zich nog verdedigen met 29...Lc8!. Na 30.Tg3 Dh7

31.cxd6 cxd6 32.Lg5 houdt wit wel de betere kansen.

30.bxa6 Pxd3

31.Txd3 Dxe4

Qua materiaal gaat het allemaal nog wel voor zwart, maar de koning is te zwak om de volgende witte aanvalsgolf te overleven.

32.Tg3 Dxd5 33.Tg8+ Kd7

34.Df5+ Kc6 35.Txa8 Dc4

36.Lg5 b5 37.a7 1–0

Zuid-LimburgGroninger Combinatie 1,5-2,5

Wantola - Ernst 0-1

Hausrath - Maatman ½-½

Braun - Kramer 1-0

Van Meegen - Schippers 0-1

De match is tot het eind spannend. Nick Maatman weet Daniel Hausrath goed onder druk te zetten maar de Duitser verdedigt taai en houdt stand. Christian Braun brengt ZuidLimburg op voorsprong door in een moeilijke partij van Julian Kramer te winnen. Op de overige twee borden ziet het er zeker niet verkeerd uit voor de Limburgers, maar toch weten de Groningers twee keer toe te slaan. Ivo Wantola is erg ongelukkig door in betere stelling de verkeerde pion te slaan en staat plots verloren. Het volgende fragment komt uit de partij aan het vierde bord.

Maurice SchippersRuud van Meegen

49.Dxf5 Dd2+ 50.Kg3 Dxb2

Herstelt het materieel evenwicht, echter ligt wit nu voor in de race voor een nieuwe dame. Er volgde

51.Dd7+ Kb6

52.Dd8+ Kc5

53.De7+ Kb6 54.f5

Zwart kan vaak schaak geven, maar uiteindelijk promoveerde wit gewoon zijn f-pion.

1–0

Charlois EuropoortZuid-Limburg

3-1

Van den Doel - Van Meegen 1-0

Meng - Wantola ½-½

Van Overdam - Hausrath 1-0

Lecomte - Braun ½-½

In de kleine finale is Charlois Europoort uiteindelijk te sterk voor de Limburgers. De uitslag valt hoog uit en gezien het spelbeeld hebben de Limburgers zeker kans om de wedstrijd te winnen. Van Meegen is lange tijd niet in de problemen, maar geeft een wel erg remise staand toreneindspel uiteindelijk toch nog weg. Even daarvoor heeft Van Overdam zijn zo goed als verloren stelling uitermate taai verdedigd en er zowaar nog een vol punt aan over gehouden ook. Aan de andere twee borden gebeuren geen al te schokkende dingen.

De finale tussen de Kennemer Combinatie en de Groninger Combinatie is een herhaling van de bekerfinale in 2017. Destijds wonnen de Haarlemmers overtuigend.

Groninger CombinatieKennemer Combinatie 1,5-2,5

Ernst - Van Wely ½-½

Maatman - Van Foreest 0-1

Kramer - Admiraal ½-½

maar Ernst heeft met wit al snel een bedenkelijke stelling. Uiteindelijk wordt de match beslist aan het tweede bord.

Jorden van ForeestNick Maatman

-+-wqr+k+

cxb5 axb5 24.Pf4 Txd1+ 25. Txd1

De stelling is nog steeds in evenwicht. Waar gaat de zwarte dame het beste heen?

-+-wqr+k+ +l+-vlpzp-+p+p+-zp +p+-zP-+-sn-+-sN-zP +Q+-zP-zPPvL-+-zPL+ +-+R+-mK-

25...Da5?

Wit heeft de opening niet al te overtuigend gespeeld en na de volgende zet heeft zwart het betere van het spel.

18.Dc2?!

Deze zet kwam nogal snel en ik vermoed dat Jorden het zwarte antwoord heeft overzien. 18. Db1 a5 met ongeveer gelijke kansen.

18...dxc4! 19.Ted1

Wit staat misschien iets comfortabeler in dit eindspel, maar remise maken zou geen al te groot obstakel moeten zijn. Beide spelers hebben echter niet veel tijd meer op de klok en de zwartspeler laat de partij toch nog ontsporen...

46...Dd6?!

Een zet als 46...a6 is prima. 47.Lxc6 bxc6? 48.Da5+ Kb7

Schippers - Klein ½-½

Echt aanspraak op de overwinning maken de Groningers ook deze keer eigenlijk nooit. Kramer staat met wit al snel een tikje minder en maakt snel remise met Admiraal, die het allemaal wel best vindt. Schippers en Maatman zijn met zwart niet in de problemen,

19.bxc4 Pd3 20.Ted1 Pxc1 21. Txd8 Pxe2+ 22.Dxe2 Txd8 is niet aan te raden, en 19.Dxc4 b5 20.Dc2 Pd3 evenmin.

19...Pd3 20.Tb1 Td7?!

Een erg natuurlijke zet, maar zwart kan het beter spelen. Het Monster geeft hier 20...c5! aan, en na 21.Lxb7 Txb7 22.bxc4 Td7 oogt de zwarte stelling comfortabel.

21.bxc4 Pb4 22.Db3 b5 23.

25...Dc8 en alles is onder controle.

26.Pxe6! Dxa2

26...fxe6 27.Dxe6+ Kf8 28.Df5+ Kg8 29.Le4 leidt tot een spoedig mat.

27.Dxa2 Pxa2 28.Pd4 b4 29. Lxc6 Lxc6 30.Pxc6 Lf8 31.Ta1 Tc8 32.Txa2 Txc6 33.Ta8 f6 34.exf6 gxf6 35.Ta7 en de rest was voor Jorden eenvoudig. 1–0

Aangezien Klein in zijn partij op geen enkele manier kan verliezen besluit Van Wely geen risico’s te nemen en een zetherhaling te forceren. Zo krijgt de bekerfinale de verwachte en verdiende winnaar. In het seizoen 2016/2017 won KC al de meesterklasse en de beker, en nu dus andermaal winnaar van een prijs.

Jorden van Foreest. (Foto: Harry Gielen)

Begrijp wat u doet

Het Konings-Indisch in de voorhand

Veel spelers hebben problemen tegen het Siciliaans en tegen de Franse verdediging. “Teveel varianten die ik moet kennen”, is een veelgehoord argument als iemand van te voren weet dat zijn komende tegenstander zich van één van bovengenoemde openingen bedient. Oud-wereldkampioen Bobby Fischer had een recept klaarliggen om beide openingen in één keer te tackelen: het KoningsIndisch in de voorhand. Het is natuurlijk wel een pré als je het Konings-Indisch ook met zwart op je repertoire hebt staan tegen 1.d4. Het voordeel is dat je een opstelling kunt innemen die je, redelijk onafhankelijk van wat je tegenstander speelt, op het bord kunt zetten. Wit streeft naar de volgende opbouw:

-+-tr-trk+ +-wqnvlpzplzpn+p+-zp zp-zppzP-+P+-+-+-zP +-zPP+NzP-zP-+QzPL+ tR-vL-tRNmK-

Een plausibel verloop heeft de diagramstelling opgeleverd, waarbij zwart zich de verzwakking ...h7–h6 heeft gepermitteerd. Dat betekent een belangrijk aanknopingspunt op de koningsvleugel. Wit kan daar uitstekend gebruik van maken met de actie g3–g4, Pf1–g3 gevolgd door g4–g5 waarna hij de koningsstelling bij de zwarte koning kan verzwakken. In de partij Nevednichy-Vospernik, 1992, zien we daarvan een mooi voorbeeld.

-+-tr-trk+

+-wqnvlpzpp l+n+p+-+ zp-zppzP-+-zp-+-vL-zP

kan laten plaatsvinden met 5.Lg5 Lxg5 6.Pxg5 -+-tr-trk+ +-wqn+p+p l+n+p+pzP zp-zppzP-sN-zp-+-+N+ +-+P+-zPPzPP+QzPL+ tR-+-tR-mK-

In dit type stelling is het nog altijd niet eenvoudig om een vuist te maken. Wit kan zijn aandacht richten op de zwarte koningsstelling (velden f6 en g7) en ook proberen het zwakste punt f7 een paar keer onder schot te nemen. Soms is het mogelijk om er een eindspel van te maken waarbij pion h6 een behoorlijke troef kan worden. Na deze bespiegelingen gaan we maar eens vanuit de beginstelling kijken hoe we van deze voorkennis gebruik kunnen maken.

1.e4 e6 2.d3

De eerste contouren worden duidelijk. Wit moet in een vroeg stadium d2–d3 spelen omdat hij dameruil wil vermijden.

3...Pf6

Het alternatief 3...c5 leidt meestal tot zetver-wisselingen na 4.Pgf3 Pc6 5.g3 want dit is een volgorde die ook uit het Siciliaans kan ontstaan.

4.Pgf3 c5

De optie 4...dxe4 5.dxe4 laten we buiten beschouwing omdat het tot andere stellingstypen leidt.

5.g3 Pc6

Hier lijkt 5...dxe4 6.dxe4 b6 7. Lg2 La6 lastig voor wit maar met 8.e5 Pd5 9.c4 Pb4 10.0–0 (Morozevich-Kogan, 1994) loste wit de problemen op.

6.Lg2 Le7 7.0–0 0–0 8.Te1 Dc7

Deze stelling geeft goed weer welke opstelling wit graag wil innemen. Op de koningsvleugel heeft hij zijn 'Konings-Indische' loper geposteerd. Wat opvalt is de ver opgerukte pion op e5. Dat is een zeer sterk punt in zijn stelling en in navolging van de theorie van het 'überdecken' van Aaron Nimzowitsch heeft wit die pion met maar liefst vier stukken gedekt. Door zoveel stukken te concentreren rondom deze pion, hoopt wit aanvalskansen te kunnen creëren tegen de zwarte koningsstelling.

+-+P+NzPPzPP+QzPL+ tR-+-tRNmK-

Het is belangrijk te weten hoe wits speelplan is als zwart na 1.h5 niet reageert maar 2.h6 te beantwoorden met 2...g6 Hierna zijn de zwarte velden verzwakt en wit zal proberen daar gebruik van te maken.

Daartoe dient hij de zwartveldige lopers te ruilen met Lg5. Maar dat zou op dit moment pion e5 verliezen vandaar dat pion e5 nog verder 'überdeckt' moet worden met de manoeuvre 3.P1h2 gevolgd door 4.Pg4 waarna wit de gewenste ruil

Er zijn spelers die hier zelfs met het 'lelijke' 2.De2!? voor de dag komen; waarschijnlijk puur om de tegenstander in verwarring te brengen. En ook omdat zwart nu niet zomaar ...d7–d5 kan spelen zonder de ruil op d5 toe te moeten laten. 2...c5 3.Pf3 Pc6 4.g3 g6 is dan een normaal zetverloop.

2...d5 3.Pd2 rsnlwqkvlntr

9.e5

Dit is het juiste moment om de pion op te spelen. Wit zal hierna zo snel mogelijk verder gaan ontwikkelen en de pion 'überdecken'.

9...Pd7 10.De2 b5 11.Pf1 r+l+-trk+ zp-wqnvlpzpp -+n+p+-+ +pzppzP-+-+-+-+-+ +-+P+NzPPzPP+QzPLzP tR-vL-tRNmK11...a5

Zwarts werkterrein ligt duidelijk op de damevleugel, wit zal zijn stukken naar de koningsvleugel dirigeren.

Men kan zich afvragen of zwart niet ergens het sterkste punt in wits stelling (pion e5) kan aantasten met 11...f6 12.exf6 Pxf6 maar zwart raakt daarmee veld e5 kwijt en hij blijft met een zwakke pion op e6 zitten. 13.Lf4 Ld6 14.Lxd6 Dxd6 en nu is 15. P1d2 sterk. Wit staat klaar voor Pe5 gevolgd door eventueel f2–f4 en Pdf3 waarna hij veld e5 stevig in handen zou krijgen.

12.h4 La6 13.Lf4

Het idee van wit is om het sterkste punt in zijn stelling (pion e5) te überdecken. De term komt van Nimzowitsch in zijn boek "Mein System", waarin hij beweert dat als je je stukken richt op het sterkste punt in je stelling, je automatisch de stukken in goede posities manoeuvreert.

13...b4 14.Pe3

Deze mogelijkheid wordt zeer regelmatig op het bord gebracht. Om te beginnen brengt wit er een opzichtige truc met Pxd5 in! Het stereotiepe aanvalsplan is overigens met 14.h5 maar uit de praktijk blijkt dat het in deze concrete stelling nauwelijks tot succes leidt. Niettemin is het nuttig om even bij deze stelling stil te staan, want de ideeën zijn vergelijkbaar met de varianten die we hierna zullen geven. Door met h4–h5 zijn pion naar voren te stuwen hoopt wit verzwakkingen in de zwarte koningsstelling af te dwingen. Er zijn twee soorten stellingen die elk een andere aanpak vereisen:

• Zwart laat wits h5–h6 niet toe door zelf ...h7–h6 te spelen. Wit kan dan proberen gebruik

hiervan te maken door bijvoorbeeld offers op h6 voor te bereiden. Een ander geijkt plan is om g3–g4 gevolgd door Pf1–g3 en daarna ooit g4–g5 te spelen. Er komt dan hoe dan ook een (halfopen) lijn open bij de zwarte koning.

• Zwart laat wit h5–h6 spelen en beantwoordt dat met ...g7–g6. Op dat moment blijft de zaak aardig dicht maar de zwarte velden zijn wel structureel verzwakt. Voor wit is het van belang om de zwartveldige lopers tegen elkaar te ruilen om zo te proberen op die zwarte velden te kunnen spelen. Wit zou bijvoorbeeld een dame of een paard naar f6 willen spelen om zo een vuist te maken tegen de zwarte koning. Een ander krijgsplan is om het zwakste punt f7, onder schot te nemen. In de praktijk blijkt het voor wit niet eenvoudig om concreet voordelen te behalen.

14...Pb6 15.h5 c4

We volgen nu een partij Stripunsky-Goregliad, 2000. 16.Pg4 Pd7 17.Dd2 c3 18.bxc3 bxc3 19.Dc1 Tab8

En toen had wit een aardige verrassing voor zijn tegenstander in petto: 20.Pf6+!

En hij won in de aanval.

Omdat we de naam Fischer al genoemd hebben, kunnen we er niet aan ontkomen om een partij van hem te laten zien.

Fischer – Myagmarsuren, Sousse 1967.

1.e4 e6 2.d3 d5 3.Pd2 Pf6

4.g3 c5 5.Lg2 Pc6 6.Pgf3 Le7

7.0–0 0–0 8.e5 Pd7 9.Te1 b5

10.Pf1 b4 11.h4 a5 12.Lf4 a4

13.a3 bxa3 14.bxa3 Pa5 15.

Pe3 La6 16.Lh3 d4 17.Pf1 Pb6

18.Pg5 Pd5 19.Ld2 Lxg5

20.Lxg5 Dd7 21.Dh5 Tfc8

22.Pd2 Pc3 23.Lf6! De8 24.

Pe4 g6 25.Dg5 Pxe4 26.Txe4 c4 27.h5! cxd3 28.Th4 r+r+q+k+ +-+-+p+p l+-+pvLp+ sn-+-zP-wQP p+-zp-+-tR zP-+p+-zPL -+P+-zP-+ tR-+-+-mK-

Wit heeft een aanval op poten gezet. Zwart heeft in deze stelling twee torenzetten waarmee hij zich kan verdedigen tegen de acute dreiging 29.hxg6 fxg6

30.Txh7!

28...Ta7

De andere zet (28…Tc7) behandel ik verderop. 29.Lg2!

De loper is van plan in te grijpen via veld e4. 29...dxc2

Als zwart de witte loper 'buiten de deur' wil houden met 29... Lb7, is de zevende rij onderbroken. Dan volgt 30.hxg6 fxg6 31.Txh7!

30.Dh6 Df8

-+r+-wqk+ tr-+-+p+p l+-+pvLpwQ sn-+-zP-+P p+-zp-+-tR zP-+-+-zP-+p+-zPL+ tR-+-+-mK-

Zwart denkt het zo 'gekeept' te hebben, maar… 31.Dxh7+!!

De apotheose van de hele opzet.

31...Kxh7 32.hxg6+ Kxg6 33.Le4

De loper heeft het laatste woord. Een prachtig matbeeld. 1–0

Keren we nu terug naar de stelling waarin zwart 28…Tc7 kon

spelen. In mijn boek Attacking Chess for Club Players heb ik me verdiept in deze veel slimmere verdediging. r+-+q+k+ +-tr-+p+p l+-+pvLp+ sn-+-zP-wQP p+-zp-+-tR zP-+p+-zPL -+P+-zP-+ tR-+-+-mK-

Na 28…Tc7 dient wit het werkelijk geniale 29.Lg4!! te vinden. Wat de loper op dit veld doet, is vooralsnog raadselachtig. Wat er gebeurt na een zet als 29...Lb7 wordt duidelijk na 30.Dh6 Df8 31.Dxh7+! Kxh7 32.hxg6+ Kxg6 33.Lh5+! (Dit is het hele idee van de 29ste zet) 33…Kh7 34.Le2+ Kg6 35.Lxd3+ en mat op de volgende zet. De loper vervult op g4 een bijzondere rol.

De belangrijkste illustratieve partijen:

• Nevednichy-Vospernik, 1992

• Morozevich-Kogan, 1994

• Stripunsky-Goregliad, 2000

• Fischer–Myagmarsuren, 1967

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://www.schaaksite. nl/2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: http://videos.chessbase.com/ PubPoint/List? category=Training%20TV%20 Chessbase%20Netherlands

Voor de twee boeken Begrijp wat je doet 1 en 2 over respectievelijk de SpaansItaliaanse en de Damegambiet structuren staat meer info op www.sterkspel.nl.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

Pieken en dalen voor Anish Giri

Het is een druk jaar voor Neerlands hoop Anish Giri. De huidige nummer 4 van de wereld speelt dit jaar in de Grand Chess Tour, maakt zijn opwachting in de FIDE-GP serie - met als doel zich te kwalificeren voor het Kandidatentoernooi - en speelt daarnaast nog enkele reguliere toernooien. Het zegt wel voldoende dat Anish dit jaar de uitnodiging van het prestigieuze Norway Chess toernooi in Stavanger aan zich voorbij moet laten gaan omdat het simpelweg niet in te plannen is.

Shamkir

Voorlopig is 2019 een jaar van hoge pieken en diepe dalen voor Anish. Na zijn geweldige optreden in Wijk aan Zee afgelopen januari steeg zijn rating naar 2797 en waren de verwachtingen hoog gespannen. De eerstvolgende test was in Shamkir (Azerbeidzjan). Het toernooi eindigde in een grootse triomf voor Magnus Carlsen, die maar liefst twee punten voor het veld eindigde. Voor Giri was het toernooi een sof met zes remises en drie nederlagen. Bij een solide speler als Anish zit een slecht resultaat vaak in de kleine dingen. Zie zijn partij uit de eerste ronde.

Giri-Topalov

-mkr+q+-+ zppzp-+-+-

-+-snrzpp+

+-+-+-+p

-zP-tRPzP-+ zP-sNQ+-+P -+-+-+P+ +-+R+-mK-

Met goed positiespel heeft Anish zijn tegenstander overspeeld maar in de volgende paar zetten glipt het weg. 34.b5 b6 35.a4 g5 36.f5 Te5 Wit is ongetwijfeld nog steeds 'in charge' maar makkelijk verder komen is het niet. Zwart heeft e4 stevig onder schot en ook pion b5, waardoor een a4–a5 break lastig te forceren is. Bovendien is er altijd de mogelijk met …g5–g4 tegenspel op de koningsvleugel te forceren.

Met 34.a4! had wit zich dit alles kunnen besparen. Dan volgt op 34...g5 35.f5 Te5 36.Txd6! cxd6 37.Dxd6+ Ka8 38.Dxf6 en het paard op c3 is taboe vanwege een torenschaak op de achterste rij. Ook 34...b6 komt niet in aanmerking omdat wit dan met 35.a5! de a-lijn opent. De conclusie is dat het na 34.a4 lastig is voor zwart om een zet te vinden.

37.Tf1 Td8 38.Td1 Tc8 39.Ta1 g4 40.hxg4

Gevaarlijk. Vermoedelijk had Anish moeten berusten in 40.h4 Pxf5 41.exf5 Te1+ 42.Txe1 Dxe1+ 43.Kh2 Dxh4+ 44.Kg1 De1+ met eeuwig schaak.

40...hxg4 41.Td1 Kb7 42.Td5

Txd5 43.Dxd5+ Kb8 44.Dd4

Dh5

Je hoeft Topalov nooit twee keer te vragen om een aanval te beginnen!

45.Pd5

Het koelbloedige 45.Dxf6 g3 (45...Th8 46.Txd6 Dh2+ 47.Kf2 cxd6 48.Pe2! lijkt goed te gaan voor wit.) 46.Txd6 Dh2+ 47.Kf1

Dh1+ 48.Ke2 Dxg2+ 49.Kd3 Df1+ 50.Kc2 g2 (50...cxd6 51.Dxd6+ Kb7 52.Dd7+ is eeuwig schaak.)

51.Td1 Dxd1+ 52.Pxd1 g1D 53. Pc3 lijkt me geen probleem voor wit. De vrijpionnen bieden

voldoende compensatie voor de kwaliteit.

45...g3 46.Pxf6 Dh2+ 47.Kf1 Dh1+

Hier mist Topalov zijn kans. Met 47...Td8! had hij wit voor serieuze problemen kunnen stellen. 48.Td3 Pb7 49.Pd5 Pc5

50.Td1 Dh1+ 51.Dg1 Dh5 verliest op slag omdat …Pxe4 niet te stuiten is. Wit moet daarom de paard manoeuvre naar c5 verhinderen met 48.a5!! bxa5 en pas nu 49.Td3. Onvindbaar zegt u? Dat klopt. Een andere vraag is waarom wit niet 48.Te1 kan spelen. Dan volgt een andere onvindbare zet: 48...a5!!

Na 49.bxa6 Dh1+ 50.Dg1 Dh4 51.Dd4 komt de aap uit de mouw: 51...c5! en nu moet wit ofwel de dekking van het paard of veld g1 loslaten.

48.Dg1 Dh4 49.Dd4 Dh1+ 50.Dg1 ½–½

Shenzhen

Maar liefst 18 ratingpunten bedroeg de schade in Shamkir, waardoor de magische 2800 voorlopig weer even uit beeld leek. Ik zeg leek, want een week later vloog Anish door naar China voor de Shenzhen Masters, een dubbelrondige zeskamp met daarin onder andere Ding Liren. Giri speelt graag in China, won er eerder op overtuigende wijze een match van diezelfde Ding Liren en deelde vorig jaar de eerste plaats met Vachier Lagrave in de Shenzhen Masters. Dit jaar werd daar nog een schepje bovenop gedaan. Anish verscheen fris aan de start, ogenschijnlijk onaangedaan door het voorgaande toernooi, en draaide vanaf de eerste

ronden bovenin mee. Zijn partij tegen Harikrishna uit ronde 2 is een plaatje.

Giri-Harikrishna

Anish heeft met een interessant openingsidee een beter eindspel afgedwongen. Maar hoe nu verder? Pak er een bord bij en geniet!

16.Pe4 Pd7 17.Lf4 Tac8 18. Tad1 Tfd8

Ik denk dat zwart iets rigoureus had moeten doen als 18...f5 want nu stelt 19.Pec5 Pxc5 20. Pxc5 Lxc5 21.bxc5 Tf7 niet veel voor, en 19.Pg5 Lxg5 20.Lxg5 h6 21.Lf4 Tf7 moet ook binnen de marge zijn.

19.g4! Lf8

Ook nu denk ik dat zwart iets had moeten forceren. De zet 19...b6 met het idee om spoedig met … a6–a5 pionnen te ruilen komt zeker in aanmerking. Zwart blijft in de partij te passief afwachten en komt daardoor meer en meer onder druk te staan.

20.Kg2 Te8 21.Lg3 f6 22.f4! Pakt nog meer ruimte. De eerste dreigingen dienen zich ook aan. Na f4–f5 is Pf4–e6 een ijzersterk idee.

22...Te7 23.f5 Tce8

Hier moet zwart op gerekend hebben maar het is niet voldoende.

24.Pf4! Pd8

24...Txe4 25.Txe4 Txe4 26.Txd7 Te7 27.Td1! gevolgd door Pe6, is met torens op het bord hopeloos voor zwart. Kijk naar het verschil in activiteit van de stukken!

25.Txd7

Tijd om te cashen. Overigens was 25.Ph5 ook niet misselijk.

25...Txd7 26.Pxf6+ gxf6 27.

Txe8 Kf7 28.Te3 Td2+ 29.Te2

Td1 30.Pe6 Pxe6 31.fxe6+ Ke8 32.Lxc7

Nu er ook een tweede pion af is gegaan is het helemaal hopeloos.

32...Td3 33.Lf4 Td5 34.Kf3 Ke7 35.Te4 Lg7 36.Le3 f5 37. Lg5+ Lf6 38.Lxf6+ Kxf6 39. g5+ Kxg5 40.Te3 Opgegeven, na 40...Td8 41.e7 Te8 42.Te6 is de zwarte koning ook nog eens afgesneden. Het is in dit soort partijen, waar Anish excelleert. 1–0

Harikrishna won daarna vier partijen op rij! Gelukkig bleef Anish wel in het spoor en toen de motor bij Hari tegen het einde van het toernooi begon te haperen kon Anish middels een overwinning in de laatste ronde op Dmitry Jakovenko, toch voorbij steken. De ongedeelde toernooioverwinning was natuurlijk een heerlijke opsteker na Shamkir.

Moskou

Wellicht het belangrijkste toernooi van de drie was Moskou. Anders dan voorheen bestaat de FIDE-GP nu uit vier knock-out toernooien. Iedere deelnemer speelt er daar drie van en de twee spelers die het over het geheel het beste doen gaan door naar het Kandidatentoernooi. In Moskou ging de cyclus van start en daarin werd Giri in de 1e ronde geloot tegen de rapid-wereldkampioen Daniil Dubov.

Anish ontsnapte in de eerste partij tegen een creatieve Dubov aan een nederlaag. Die

Dd5 19.Ta4 Dxb5 20.Pc3 Db2

21.Ta2 c1D 22.Dxc1 Dxc1 23.Txc1 Pd7 en hoewel de partij na zowel 24.Pb5 als 24.Pe4 nog doorgaat, denk ik dat zwart moet kunnen overleven.

17.Dxd4 Dxb5 18.Pxc3

In een gecompliceerde stelling is het makkelijk om fouten te maken. Dubov mist het sterke

18.Pe5! wat zwart na bijvoorbeeld 18...Pd7 19.Ta5! Db1+ 20.Ke2 kansloos laat. Omdat

18...c2 19.Pd6+ Lxd6 20.Dxd6 ook geen pretje is, moet zwart vermoedelijk in het eindspel vluchten met 18...Db4 maar 19.Ta4 Dxd4 20.Txd4 ziet er weinig hoopvol uit.

18...Lb4 19.0–0–0!?

Dit is het onvoorstelbare idee! Wit dreigt mat op d8 en lost tegelijkertijd de penning op van de loper op b4. Het moge echter duidelijk zijn dat de koning op c1 enige beschutting mist.

19...Da5

Met 19...Db6! had Anish het witte concept af kunnen straffen. Wit moet nu zelfs oppassen want het eindspel uit de weg gaan met 20.Pb5 (of 20.Pe4 Dc7+! 21.Kb1 Pc6) 20...Dc6+ 21.

Kb1 Pa6 laat in beide gevallen zien dat de koning op de damevleugel zijn leven niet zeker is. 20.Pb5

De computer geeft 20.Td3! als

verbetering en hoewel dat ongetwijfeld objectief juist is, stelt de partijvoortzetting zwart voor problemen die achter het bord vrijwel niet op te lossen zijn.

20...Pa6 21.Dd7+ Kf8 22.Kb1 La3

22...Lc5! lijkt alles bij elkaar te houden. Het grote verschil met de partij is 23.Td3 Tb8 24.Tb3 Da4 25.Pd2 Pb4 en nu staat de loper op c5 veel beter. Er dreigt mat en veld e7 is onder controle. Beter is 23.Pe5 en nu moet zwart 23...Db4+ 24.Kc2 Da4+ 25.Kd3 Th7!! (er dreigt geen mat meer op d8) vinden. Ik geef het u te doen.

23.Td3 Db4+

23...Tb8 24.Tb3 Da4 25.Pd2 is het grote verschil waar ik op zet 22 naar verwees. Nu kan wit na 25...Pb4 26.De7+ Kg8 27.Tg3+ Kh7 op twee manieren mat in 1 geven.

24.Kc2

Het ziet er eng uit maar in werkelijkheid loopt de witte koning veilig weg.

24...Da4+ 25.Kd2 Lb4+ 26.Ke2 Kg8 27.Pe5

Het is het gebrek aan coördinatie dat zwart in het vervolg de das om doet.

27...Dc2+ 28.Kf3 Tf8 29.Thd1 h5

29...Pc5 wint een kwaliteit maar wel ten koste van mat: 30.Dd4 Pxd3 31.Dg4+ Kh7 32.Dg7.

30.Dd4 Th7 31.Df4 Lc5 32.Pd4 Wit heeft zijn stukken fraai gecentraliseerd en kan nu overgaan op het slotakkoord.

32...Da2 33.T1d2 Dd5+ 34.Ke2 Lb4 35.Pdc6 Dc5 36.Pe7+ Kh8 En direct opgegeven. 37.Pxf7+ is mat in 3. Een overwinning waar niets op af te dingen is. 1–0

Dat betekende een teleurstellende uitschakeling in de 1e ronde en een slechte start in het gevecht om de gewilde plaatsen in het Kandidatentoernooi. Toch is er voor de nabije toekomst ook goed nieuws. Als Anish in dezelfde trend doorgaat mogen we spoedig weer een geweldig toernooi van hem verwachten!

Anish Giri. (Foto: Harry Gielen)

Het schaakseizoen is afgelopen, de schaakzomer kan beginnen! Of je nu wil trainen voor de zomertoernooien, of langzaam weer in vorm wilt komen voor het komende seizoen, de geest scherpen met opgaven is nooit een slecht idee. Bij uitgeverij New In Chess verschenen recentelijk een paar opgavenboeken die heel divers van aard zijn.

De Nederlandse schaaktrainer Frank Erwich verzamelde de afgelopen 7 jaar heel wat tactische opgaven voor zijn trainingen. Ruim 1000 opgaven bundelde hij in 1001 Chess Exercises for Club Players. De opgaven zijn thematisch gegroepeerd en worden voorafgegaan door een korte instructie. Aan het eind volgt nog een ‘mix’ hoofdstuk. Alhoewel het boek in het Engels is, houdt Frank Erwich (oud-leerling van Rob Brunia en Cor van Wijgerden) zich aan de terminologie van de Stappenmethode wat extra prettig kan zijn voor Nederlandse (jeugd)schakers. Volgens de auteur zelf vooral geschikt voor niveau 1500-2000, alhoewel ik denk dat het voor nog sterkere spelers ook nooit slecht is om tactische opgaven te maken.

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

13.Pc3

De vraag is of wit dameruil moet toelaten of niet? Normaal gesproken wil je met een pion extra graag dames ruilen (iedere ruil van stukken brengt een pionneneindspel dichterbij waarin de extra pion beslissend zal zijn). Deze stelling heeft vanwege de halfopen a- en b-lijnen (en de zwarte loper op g7) veel weg van een Wolga Gambiet en daarin wil zwart paradoxaal genoeg vaak graag dames ruilen. De witte dame is vaak nodig om de druk op de damevleugel te weerstaan en om tegenspel te organiseren op de koningsvleugel. Dat is hier ook wel een beetje aan de hand. Daarom lijkt Carlsens 13.Pc3 de beste keuze. Natuurlijk is ook 13.a4 (5 punten) een logische zet - wit wil het paard handhaven op b5 om zo meteen de zwakte van de b-pion te plomberen. Zwart kan dan dames ruilen maar na 13... Dxd2 14.Lxd2 zal wit de loper op c3 willen plaatsen.

Vooral van plan om je eindspelkennis op te schroeven? Dan zijn de opgaven in The 100 Endgames You Must Know Workbook geschikt. De titel verwijst naar de eindspelklassieker van dezelfde auteur: de Spaanse grootmeester Jesus de la Villa. De opgaven zijn vooral ingedeeld op materiaalverhouding. Heel prettig is de uitgebreide uitleg bij de antwoorden waarbij meteen verwezen wordt naar de theoretische eindspelen. Een echte opgavenklassieker is een multiple choice opgavenboek van Hort en Jansa. Het werd ooit vertaald in het Nederlands als 230 stellingen uit de grootmeesterpraktijk en uitgegeven door de voorloper van New In Chess: uitgeverij Andriessen. Sarhan (GM) en Logman (IM) Guliev zijn twee Azerbeidzjaanse broers die zulke fans waren van het boek van de twee Tsjechen dat ze het format hebben gekopieerd, met geheel nieuwe opgaven uiteraard.

Voor jonge schakers die niet alleen opgaven willen maken maar ook willen ontspannen met een spannend jeugdboek schreef Joyce van der Meijden een vervolg op Simon de

Na direct 13.Dxa5 (1 punt) 13...Txa5 moet wit nog wat tijd verliezen (ten opzichte van 13. a4) 14.a4 en wit staat wel wat beter, maar zwart krijgt tegenspel na (14.Pc3 Tb8) 14...Tb8. 13...Tab8

Logischer lijkt 13...Tfb8 misschien was Vachier-Lagrave bang voor de penning over de lange diagonaal als wit later zijn koningspaard verzet?

14.Tfc1

Met alle stukken al ontwikkeld ligt een consoliderende torenzet voor de hand. Carlsen wil met twee torens verdedigen op de damevleugel.

Ook logisch is 14.Tac1 (3 punten) maar wit mist later misschien een extra verdediger, en 14.Tab1 (4 punten) waarna de andere toren nog steeds naar c1 kan.

Zwart heeft redelijke compensatie voor de pion na het directe 14.d4?! Pe4! 15.Pxe4 Lxe4 16. Dxa5 Pxa5 17.dxc5 Lxb2 18.Tad1 d5 zowel de a-pion als de c-pion zijn kwetsbaar en dat maakt dat wit maar weinig beter staat.

14...Tfc8 15.b3

Punt b2 is toch een toekomstig

Schaker. Dit tweede deel, dat onafhankelijk van het eerste kan worden gelezen, heet Oma’s schat.

aanvalsobject (gezien de toren op b8 en de loper op g7) dus dit is een goede zet. Hetzelfde geldt voor 15.Tab1 (ook 5 punten)

Een zet als 15.Kh2 kan nuttig zijn, maar voegt niet heel veel toe.

15...e5

Dit is een tweesnijdende zet van twijfelachtige waarde.

16.Lh6

Een uitstekende zet, ondanks het feit dat zwart zijn loper op de vorige zet minder sterk heeft gemaakt. Wit wil stukken ruilen en een andere pointe blijkt in de variant na 16...Lh8. Toch heeft wit verschillende andere goede voortzettingen: Om te consolideren zijn 16.Tab1 en 16.Kh2 allebei nuttig (beide 5 punten)

Wit kan ook tot actie overgaan over de witte velden met 16.g4 en 16.Pg5 met ideeën als g3–g4, Pg5–e4 en Pc3–d5 (beide 6 punten)

16...Pd4

Wanneer zwart loperruil ontwijkt met 16...Lh8 volgt sterk

17.Pg5 waarvan een pointe blijkt na het logische 17...Pd4

18.e3! Pb5 19.Pd5! en nu moet de zwarte dame terug 19...Dd8

omdat 19...Dxd2 20.Pe7 mat is! 17.Lxg7 Pxf3+

Deze tussenzet maakt het wit makkelijker. Waarschijnlijk was de Fransman bang voor 17...Kxg7

18.Pxd4 exd4 19.Pe4 maar de stelling na 19...Dxd2 20.Pxd2 is weliswaar heel onaantrekkelijk voor zwart (hij speelt voor een resultaat: remise), maar het voordeel van wit is in de partij groter.

18.exf3

Dit is nog sterker dan 18.Lxf3 Kxg7 19.Lg2. Na het slaan met de e-pion heeft wit een duidelijk plan: f3–f4.

18...Kxg7

19.f4

Ook goed is 19.g4 Le6 20.f4 (5 punten).

19...Da6

Wit staat ook erg goed na 19... h5 (om g4 te verhinderen)

20.fxe5 dxe5 21.De3, en na 19... exf4 20.g4 Le6 21.Dxf4. 20.fxe5

Een mooi duidelijk plan - de zwarte structuur wordt uit elkaar geslagen waarna pion c5 een doelwit wordt. Ook heel sterk is 20.Pe4 (ook 3 punten), waarna 21.fxe5 dreigt.

20...dxe5 21.Pa4

Het meest consistent - nemen op d3 is toch geen optie voor zwart - maar ook goed is 21.Pe4 (ook 6 punten). Minder indrukwekkend is het verdedigende 21.Td1 (1 punt).

21...Pd7 22.Tc3

Dekt pion d3 en bereidt verdubbeling op de c-lijn voor om c5 aan te vallen. Even sterk is 22.Tc4 (ook 7 punten). Ook niet slecht is 22.Pb2 (5 punten) dekt d3 maar bereidt ook Pc4 voor.

22...Tb4 23.g4

De sterkste zet, maar wit heeft meerdere goede alternatieven:

- 23.Tac1 Td4 24.Pxc5 Pxc5 25.Txc5 Txc5 26.Txc5 is een afwikkeling waarbij zwart nu pion d3 terughaalt en na 26... Dxd3 27.Dxd3 Txd3 28.Txe5 Td1+ 29.Kh2 Td2 remisekansen houdt.

- Ook lang niet slecht is 23.De3 Dd6 24.Pb2.

- De afwikkeling die Magnus in de partij kiest kan ook direct gespeeld worden 23.Pxc5 Pxc5 24.Txc5 Txc5 (24...Txb3 25.Txc8 lijkt op de partij) 25.Dxb4 Tc2 26.a4 en nu heeft zwart nog 26...Df6! In de partij is deze dameswitch niet mogelijk na de inlassing van 23.g4 Le6. Na 27.Tf1 Lxd3 28.Le4 Dd8 29.Lxd3 (niet 29. Td1? Lxe4! en zwart wint!) 29...Dxd3 en wit staat duidelijk beter maar heeft nog niet gewonnen.

Voor een van deze zetten krijgt u 5 punten.

23...Le6 -+r+-+-+

24.Pxc5

Nu is deze afwikkeling erg sterk. Het voordelen omzetten in iets tastbaars is lastiger na 24.Tac1 Td4 en 24.De3 Dd6.

24...Pxc5 25.Txc5 Txb3

Na 25...Txc5 26.Dxb4 Tc2 27.a4! Dxd3 28.a5 loopt de vrije a-pion te snel.

26.Txc8

De beste zet, zwart heeft prima remisekansen in varianten als

26.Txe5 Ta3 27.Db2 Kg8 28.Le4

Txa2 29.Txa2 Dxa2 30.Dxa2

Lxa2, en 26.d4 Ta3 27.Txe5 Txa2 28.Txa2 Dxa2. Het is gunstig voor de verdediger dat het bord 'zo klein' is geworden na het verdwijnen van de damevleugelpionnen.

26...Lxc8 27.Tc1

Carlsen rekende hier waarschijnlijk tot en met de partijzet 33. Ld5 waarna het dame eindspel met een extra vrije a-pion wit een vrijwel gewonnen stelling oplevert.

Objectief is 27.Dc1! (ook 8 punten) 27…Ta3 (27...Txd3?

28.Lf1) 28.Dc7 misschien beter, maar dan moet je wel zien dat wit na 28...Ta5 (28...De6 29.Tb1

Txd3 30.Tb6) 29.a4 Le6 30.Kh2 zijn extra a-pion houdt omdat 30...Txa4 31.Dxe5+ Kg8 32.Tb1 op slag wint voor wit. De keuze van Carlsen is heel praktisch. Nog niet zo makkelijk is 27.d4

Ta3. Ook 27.axb3 Dxa1+ 28.Kh2

Dd4 is een extra pion voor wit, maar geen simpele winst.

27...Txd3 28.De2

Een vervelende penning voor zwart en de reden waarom Carlsen voor 27.Tc1 koos. Minder goed zijn 28.De1 De6 en 28.Db2

De6.

28...Le6 29.Dxe5+

Ook heel sterk lijkt 29.Lf1 maar zwart beschikt over 29...Da3! 30.Dxe5+ Kg8 en er is geen winst voor wit in zicht.

29...Kg8 30.Tb1

Nu heeft zwart geen keus en moet hij de volgende afwikkeling toelaten. Opnieuw volgt op 30.Lf1 nog net 30...Da3!.

30...Td8 31.Tb8

Na andere zetten verliest wit uiteindelijk de a-pion.

31...Txb8 32.Dxb8+ Kg7 33. Ld5

Deze sterke zet heeft Carlsen lang van tevoren gezien. Zwart moet een dame eindspel toelaten. 33.Db2+ Kg8 34.a3 wordt

nog een heel karwei, maar 34.Ld5 leidt tot hetzelfde eindspel als in de partij: 34...Lxd5 35.Db8+ Kg7 36.De5+.

Recht toe recht aan

Na 1.Ke1? h1D+ 2.Pxh1 Kxh1 wint zwart het pionneneindspel dankzij zijn actieve koning. Na het fraaie 1.Ph1! Kxh1 2.Kf2 was het pat! Henri van DuijlRomayn Brandsma, Haarlem 2018.

Combineren

33...Lxd5 34.De5+ f6

Het is vreemd om je koningsstelling zo te verzwakken. Taaier is 34...Kg8 35.Dxd5 Da3 dit eindspel hoort op de lange duur te winnen voor wit - zeker in de praktijk. Wit kan steeds dameruil aanbieden en zijn a-pion langzaam opspelen. Zwart kan alleen remise maken wanneer de witte koning kwetsbaar staat - heel belangrijk in dit verband is dat de witte f-pion op f2 staat. 35.Dxd5 h5

Zwart moet uiteindelijk inderdaad zien op de ene of de andere manier de witte koning in het open veld te krijgen, maar concreet maakt deze zet de witte taak nu makkelijker.

36.gxh5 gxh5 37.Dd7+ Meteen blijkt al hoe onhandig 34...f6 was. Niet 37.Dxh5 Dxa2 en dit is objectief remise.

37...Kg6 38.a4 De2 39.Dd5 De dame centraal neerzetten is een belangrijke techniek in dit eindspel. De rest is simpel:

39...f5 40.a5 f4 41.Kg2 Kh6 42.Df5 Dc4 43.Kf3 en nu ook de f-pion nog valt gaf zwart op. 1–0

Diagram 1

Van Randtwijk –Van Hoorn

1…Ta1+! 2.Kxa1 Dxa3+ 3.Kb1 Dxb2 mat

Diagram 2

Jakhari-Bleeker

1…Te1+! 2.Kh2 Df4+ 3.g3 Dxf2+ 4.Dg2 Dxg2+ 0-1

Diagram 3

Van Foreest-Warmerdam

1...Txd2! won een stuk vanwege 2.Dxd2 Dxe4+

Diagram 4

Vrolijk-Reichardt

1.Pxf7! Pd3 (1..Kxf7 2.Le3 of 2. Ld6 +-) 2.Pxd8 Pxe1 3.Txe1 Dxd8 4.De3 +-

Diagram 5

Labruyere-Yeh

1...Txe4! 2.Dxe4 Lf1+ en …Dh5 is mat op de volgende zet.

Diagram 6

Bruil-Honkoop

1.Txd4! exd4 2.De6+ Tf7 (anders gaat zwart mat over de h-lijn) 3.Dxc8+ en spoedig 1-0

Diagram 7

Van Hoorn-Ypma

1…Txh3+! 2.Kg2 Txg3+ 3.Kxg3 Th3+ 0-1

Diagram 8

Van Dael-Van Doren

1.Tb8!! (1.Dxa6 Dxd6!) 1..Db5 (1..Txb8 2.Dxd7+ Kg8 3.Dxe6+ enz.) 2.Dxb7! 1-0

c hessb A se Acc O unt: Altijd en overal toegang tot de gehele ChessBase wereld! plAychess Online schaken tegen de

dAtAbAse

Openingen e ncycl O pedie 2019

N

clOud

De ChessBase openingen encyclopedie dekt met meer dan 1.100 artikelen de gehele bandbreedte van de openingstheorie af. Daarom is dit een uitstekend middel om een solide openingsrepertoire samen te stellen of om eigen lievelingsvarianten met nieuwe en sterke zetten uit te breiden. Een enorme schat aan interessante nieuwe ideeën en analyses staat hier voor u klaar!

een link naar alle relevante partijen direct in het artikel onder de titel. En er is nog een belangrijke verbetering beschikbaar: voor het eerst vindt u 20 geselecteerde video’s uit actuele edities van het ChessBase Magazine. Daniel king, simon williams, yannick pelletier, Mihail Marin, Erwin l’ami en andere toppers bieden meer dan 7 uur lang uitstekend schaakentertainment.

De artikelen over een bepaalde opening zijn als volgt opgezet: een Grootmeester of een Internationale Meester presenteert een idee uit een repertoire, laat de belangrijkste varianten en analyses zien en legt de belangrijkste plannen uit. De basis van elk artikel zijn de door de auteur uitgezochte en geanalyseerde voorbeeldpartijen.

In de nieuwe versie zijn niet alleen veel meer artikelen te vinden, er zijn meer dan 70 nieuwe berichten over openingen en 180 nieuwe openings-surveys bijgekomen. Er is vooral veel veranderd in de layout, bovendien is de gebruikersvriendelijkheid in de menustructuur enorm verbeterd. In de hoofdkategorieën ‘open spelen’, ‘halfopen spelen’, ‘gesloten openingen’, ‘halfgesloten openingen’, ‘Engelse openingen en Reti‘ en ‘flankopeningen’ zijn nu alle artikelen naar openingsnamen gesorteerd. Voor de Najdorf variant geeft de openingen encyclopedie u bijvoorbeeld 41 artikelen. U kunt elke artikel met een enkele klik oproepen. Het is ook mogelijk tussen verschillende artikelen heen en weer te springen. Op die manier vindt u uw lievelingsopening snel en zonder problemen. U kunt echter ook via de ‘ECO lijst’ systematisch alle artikelen oproepen.

Elk openingsartikel wordt in onze vernieuwde layout geladen. Daarbij vindt u

Een overzicht van de nieuwe mogelijkheden:

• aantal artikelen over openingen is duidelijk naar ruim 1.100 gestegen.

• 180 nieuwe openingsoverzichten, in totaal zijn dat er nu 6.680.

• Database met alle 38.000 partijen uit de openingsartikelen, inclusief alle voorbeeldpartijen.

• Duidelijk verbeterde gebruikersvriendlijkheid: nieuw design, nieuwe menustruktuur, sortering naar openingsnamen om snel en comfortabel te kunnen navigeren.

• 20 video‘s, met meer dan 7 uur inhoud van verschillende populaire ChessBase auteurs.