7
hewal.rozhnama@gmail.com
ذمــارة ()574 ضوارشةممة 2010/3/24
راثـــؤرت
راثؤرتى ريَكخراوةكانى ضاوديَرى هةلَبذاردن:
( )15جؤر ثيَشيَلكاريى لة هةريَم تؤماركراون بةرهةم خاليد
ب��ةث�َي��ى راث��ؤرت��ي رَي��ك��خ��راوة ناحكومييةكان ،كة ضاودَيريى رةوشى َ هةلبذاردنةكانى عَيراقيان كردووة، ضةندين خروقاتى ج��ؤراوج��ؤر لة َ هةلبذاردنى ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراقدا ( )2010/3/7روويانداوةء ب��ةوه��ؤي��ةش��ةوة ( )1979سكاآل ئ��اراس��ت��ةى كؤمسيؤنى ب��اآلى َ ه��ةل��ب��ذاردن��ةك��ان س��ةرب��ةخ��ؤي ك����راوةء دةن��ط��ي ( )57وَيستطة َ ثووضةلكراونةتةوة ،هاوكات تؤإى شةمس رايطةياندووة؛ كة لة كؤى ( )224ثَيشَيلكاريى ()60ي���ان لة شارةكانى هةولَيرو سلَيمانىء دهؤك ت��ؤم��ارك��راونء تيمى سةربةخؤى ضاودَيريى َ هةلبذاردنيش لة راثؤرتَيكدا َ حالةتي ثَيشَيلكاريى لة ضةندين كوردستان خستووةتةإوو. َ هةلبذاردنةكةى ض��اودَي��ران��ى ( )2010/3/7ثَييانواية؛ ثرؤسةكة تَينةثةإيوةو ثَيشَيلكاريى بةبي َ ذم���ارةي���ةك���ى زؤر تَيبينييان ت��ؤم��ارك��ردووةء ئةو تَيبينييانةش ل��ة راث��ؤرت��ى رَيكخراوةكانياندا رةنطيداوةتةوة ،هةرضةندة بةشَيكيان ئاماذة بؤ ئةوةشدةكةن؛ ئةو َ حالةتانة كاريطةريى ئةوتؤى نابَيت بؤ سةر ئةنجامى َ هةلبذاردنةكة. لة راث��ؤرت��ى سةرةتايي تؤإى َ هةلبذاردن، شةمس بؤ ضاودَيريى ئاماذة بؤ ئةوةكراوة؛ ضاودَيرةكانيان لة سةرجةم ثارَيزطاكانى عَيراقدا ( )224ثَيشَيلكارييان تؤماركردووة، ك��ة ( )38ي��ان ل��ة ج���ؤرى س��وور بوون ،لةو ذمارةيةش ثارَيزطاكانى هةرَيم (َ )60 حالةتي تَيدا تؤماركراوة بةمجؤرة؛ (سلَيمانى ،32هةولَير
،16دهؤك ،)12كة دةكاتة ضارةكى سةرجةم ثَيشَيلكارييةكان ،هةروةها شارى كةركوكيش (َ )5 حالةت ،ئةوة لة كاتَيكداية بةرثرسة حيزبيء حكومييةكانى هةرَيم جةخت لةوة دةكةنةوة ،كة لة هةرَيمدا َ هةلبذاردنةكة بةبي خةوش بةإَيوةضووة. َ تؤإي شةمس لة راثؤرتةكةياندا َ دةل���َي���ن؛ ئ���ةو ثَيشَيلكارييانة نةطةيشتوونةتة ئاستى ساختةكاريى ت��ةواو ،ب��ةآلم ئةو تَيبينييانةشيان لة ج��ؤرى رَيطةطرتن لة ضاودَيرو بانطةشة لة رؤذى دةنطدانء لةناو وَيستطةكانء دةنطدانى بة كؤمةألء دةن��ط��دان لةبرى كةسَيكى ديكةو راطرتنى ثرؤسةى ئةذماردن بؤ ()20 خولةك تؤماركراون ،ئةوة سةرةإاي تَيبينييان لةسةر دةنطدانى تايبةتء دةرةوةى وآلت ،ك��ة بةهؤيةوة ذم��ارةي��ةك��ى زؤر ل��ة دةنطةكان َ ثووضةلكرانةوة. ل��ة ه� َ �ةل��ب��ذاردن��ةك��ةى عَيراقدا َ ودةولةتىء ( )500ض��اودَي��رى نَي ()70ى كؤمكارى عةرةبيء ()250 هةزار ضاودَيرى ناوخؤييء ()100 ضاودَيرى يةكَيتى ئةوروثا ،ضاودَيرى َ هةلبذاردنةكةيان بةإَيوةضوونى دةك��رد ،ئ��ةوة جطة لة ( )13تيمى سةر بة نةتةوةيةكطرتووةكان ،كة لة شارةكانى بةغداو كةركوكء نةينةواو َ هةلبذاردنةكةيان ئةنبار ضاودَيريي دةكرد. رؤذى ( )2010/3/20كؤمسيؤنى َ هةلبذاردنةكان باآلى سةربةخؤى رايطةياند :تا لَي َ كؤلينةوة لة سةرجةم سكاآلكان نةكات ،هيض ئةنجامَيكى ديكة راناطةيةنَيت ،لةبةرئةوةى تائَيستا كؤمسيؤن ( )1979سكاآلى بةدةست طةيشتووة ،كة لةنَيوياندا ( )319سكاآلى سوور هةيةء تا ئَيستا
دةنطي ( )57وَيستطة بةهؤيانةوة ثووضةلكراونةتةوةو لَي َ َ كؤلينةوة لة سكاآلكانيش بةردةوامة. ڤ��ي��ان ش�َي��خ ع �هل��ي ،بةرثرسي رَيكخراوي تةمموز بؤ چاودَيريي ئاشكرايكردووة؛ ههَلبژاردنهكان «له ههَلبژاردنهكاني رؤژي (،)3/7 تهزويرء ساختهكاريي رووي��داوهء ل�هن��او مهَلبهندي جياكردنهوهي دهنگهكانيشدا چهندين َ حالهتي تهزوير ئاشكرابوون ،كه لهاليهن فهرمانبهراني كؤمسيؤنهوه ئهنجامدراون ،بؤيه دهبَيت كؤمسيؤن روون��ك��ردن�هوه بدات لهسهر ئهوهي دهنگي ليستَيك خراوهته سهر ليستَيكي ديكة ،ياخود ن��ا» .ظيان ئةوةشى راطةياندووة: «بهداخهوه تهزويرء ساختهكارييهكي وهه��ا رووي���داوه ،كه كاريگهريي تهواوهتي دهبَيت لهسهر ئهنجامي ههَلبژاردنهكانء چاودَيرهكاني ئَيمهش تَيبينيي ئهوهيان كردووه ،كه لهكاتي َ داخلكردني داتاكاندا ساختهكاريي روويداوه». بهپَيي بهياننامهيهکي کؤمسيؤني باآلي سهربهخؤي ههَلبژارنهکان، زؤرترين سكاآلكاني بهإَيوهچووني پرؤسهي دهنگدان بؤ ههَلبژاردني گشتيي له پارَيزگاكاني نهينهواء كهركوكء سلَيماني تؤمارکراون. ه��ةروةه��ا ب��ة ث �َي��ي راث��ؤرت��ى س��ةرةت��اي��ى تيمى س��ةرب��ةخ��ؤى ضاودَيريى َ هةلبذاردن سةبارةت بة بةرَيوةضوونى َ هةلبذاردنى ئةنجومةنى ِ سي رَيكخراوى نوَينةرانى عَيراق ،كة لة َ ناحكوميى سةربةخؤ ثَيكدَيتء لة رؤذى ( )2010/3/7لةإَيطةى ()310 ضاودَيرى خؤبةخشةوة ضاودَيريى َ هةلبذاردنى ئةنجومةنى ثرؤسةى نوَينةرانى عَيراقى لة سنوورى هةرَيمى كوردستاندا كردووة ،ضةندين
تَيبينييان تؤماركردووة ،لةوانة: دووب��ارةب��وون��ةوةى دةنطدانى هاوآلتييان بةتايبةت ئةندامانى هَيزة ئةمنيىء سةربازييةكان ،كة ثَيشتر لة رؤذى ()2010/3/4دا لة ثرؤسةى دةنطدانى تايبةتدا دةنطياندابوو، بوونى طوشار لةسةر دةنطدةران بؤ دةنطدان بةاليةنَيكى دياريكراو، دواكةوتنى ك��ران��ةوةى ذمارةيةك ناوةندو وَيستطةى دةنطدان بةإووى دةنطدةرانداء كةميى شارةزايى الى فةرمانبةرانى كؤمسيؤن لةناوةندو وَيستطةكانى دةنطداندا ،بةتايبةت لةبوارى ناسينةوةى بةشداربووانى َ َ مامةلةكردن لةطةأل هةلبذاردنء خراث ضاودَيرة بَياليةنةكانى رَيكخراوة ناحكومييةكاندا ،نةبوونء نةهاتنةوةى ناوى دةنطدةران ،هةروةها بوونء مانةوةى ثاشماوةكانى بانطةشةى َ هةلبذاردنى سةرجةم اليةنةكان لة دةورووبةرى ناوةندةكانى دةنطدان ب��ة شوَينى دي���ارء ب��ةرض��اوةوةء ل��ةدوورى ضةند مةترَيكى كةم لة ناوةندةكانى دةنطدانةوةء بوونى دي�����اردةى ض��ةك��داري��يء ك��ارى بانطةشةى َ هةلبذاردن لةدةورووبةرى ناوةندةكانى دةنطدان. تيمى سةربةخؤى ضاودَيريى َ ه���ةل���ب���ذاردن ،ل��ة ه���ةري���ةك لة ئينستيتيؤى رَي��ك��خ��راوةك��ان��ى كوردستان بؤ مافةكانى مرؤظ ( )KIHRلة ث��ارَي��زط��اى هةولَيرء لكوردستاني رَيكخراوا مافَين مةدةنى َ ()KCROل����ة ث��ارَي��زط��اى ده��ؤكء َ هةلبذاردن ثةيمانطةى ك��وردى بؤ ( )KIEلة ثارَيزطاى سلَيمانى ثَيكدَيت، داوا ل��ة كؤمسيؤن دةك���ات ئةو تَيبينييانةيان بة هةند وةربطيرَيت بؤ ئةوةى لة َ هةلبذاردنةكانى داهاتوودا ئةو َ حالةتانة دووبارةنةبنةوة.
ديمةنيك لة دةنطدانى تايبةت 2010/3/4 َ
فؤتؤ :هيوا جةمال
مةم بورهان قانع
حيكايةتةكانى هةلَبذاردن هةفتةى راب���ردوء ه� َ �ةوال��ى هةإةشةكردن لةاليةن بةرثرسَيكى باآلى حكومةتى عَيراقةوة لة دوو ئةندامى كؤمسيؤنى باآلى سةربةخؤى َ هةلبذاردنةكانى عَيراق بآلوكرايةوةء هةر لة َ هةوالةكةيشدا ئاماذة بةوةكراوة ،كة ئةو دوو ئةندامةى كؤمسيؤنى ب��اآل سكاآليان لةالى نةتةوةيةكطرتووةكانء جاميعةى عةرةبىء ضةند َ باليؤزخانةيةكى ثةيوةنديدار لة عَيراقدا لةسةر ئةو بةرثرسة باآليةى حكومةتى عَيراقى تؤماركردوءة. ئةم هةإةشةكردنانة لة بةرثرسانى كؤمسيؤنى َ هةلبذاردنةكان ،هاوكاتن ب��اآلى سةربةخؤى لةطةأل بةشَيكى زؤرى نيطةرانييةكانى ليستة بةشداربوءةكانى َ هةلبذاردنى ئةمجارةى ثةرلةمانى عَيراقء بةطوَيرةى ئةو دةرئةنجامة سةرةتاييانةيشى كة لةئةنجامى جياكردنةوةء ذماردنى دةنطةكانى ليستء قةوارة سياسييةكانةوة بآلوكراونةتةوة، بةشَيكى زؤرى ضاوةإواننةكراوبوءن ،ئةمةش تا رادةيةكى زؤر طومانء نيطةرانيى لةالى بةشَيكى زؤرى ليستة بةشداربوءةكان دروستكردءوة. بَيطومان ئةم نيطةرانىء ناإةزاييانةيش بةرامبةر ئةنجامة سةرةتاييةكانى ئةم َ هةلبذاردنة ،هةرَيمى لى بَيبةش نةبوءة ،بةتايبةتى كوردستانء كوردى َ سةبارةت بة جياكردنةوةى دةنطةكانى سنوءرى بازنةى ثارَيزطاى كةركوك. نيطةرانييةكان هةرضييةك بن ،بؤ بةرثرسَيكى باآلى حكوميى نيية هةإةشة لة ئةندامَيكى كؤمسيؤن َ بكات ،نةك هةر ئةوةَ ، فةسلى بةلكو بةطوَيرةى ضوارةم لة دةستوءرى عَيراقى ،كة لة مادةى 102دا ئاماذةى ثَيكراوة ،كؤمسيؤنى باآلى سةربةخؤى َ سةربةخؤيةء دةستةيةكى هةلبذاردنةكان ملكةضى ضاودَيريكردنة لةاليةن ئةنجومةنى نوَينةرانةوة ،بؤية هاوكات لةطةأل داواكةى نورى ماليكى بة سةرلةنوآ دةستكردنةوة بة ذماردنء َ هةلبذاردنى ئةمجارة، جياكردنةوةى دةنطةكانى بةرثرسيارَيتيى ثةرلةمانى عَيراقة (كة وادةكةى تةواوبوءة) لَيثَيضينةوة لة هةر نيطةرانىء طلةييةك بكات كة بةرامبةر كؤمسيؤنء كارةكانى لةم ثرؤسةى جياكردنةوةيةى دةنطةكاندا دروستبوءة، لةكاتَيكدا بةهؤى تةواوبوءنى وادةى ياسايى خولى ثَيشوءى ثةرلةمانى عَيراقةوةء َ ثالثشت بة دةستوءرى عَيراقى ،لةم ساتةوةختةدا هيض هَيزء دةسةآلتَيك نيية بةدواداضوءن بؤ كةموكوءإيىء خراثيى ئ��ةداى كؤمسيؤن بكات (ئةطةر ئةو نيطةرانييانة لةجَيى خؤياندابن)ء ئةمةش بؤ خؤى دةمانخاتة بةردةم كَيشةيةكى قانوءنىء هةروةها قةيرانَيكى كةم تا زؤر طرذيىء َ ئالؤزةوة لةنَيوان ثَيكهاتةء ليستة سةرةكييةكانى بةشداربوءى َ هةلبذاردنى ئةمجارة (كة بة دوءر نازانرَيت لة داهاتوءدا كاريطةرييةكانى دةربكةون). لةثشتى ئةم هةإةشةكردنانةوة لة كؤمسيؤن (ك��ة بةشَيكن لة حيكايةتةكانى ه� َ �ةل��ب��ذاردن)، بةشَيكى ئةو حيكايةتةمان بؤ رءوندةبَيتةوة، كة ئةنجامدانى َ هةلبذاردن بة تةنيا طرةنتى نيية َ بؤ بوءنى سيستمَيكى ديموكراسى ،بةلكو ئةوة َ َ هةلبذاردنء بة قبوءلكردنى دةرئةنجامةكانى فيعليى سةربةخؤييبوءنى كؤمسيؤنء دةزطاكانى َ هةلبذاردنة ،كة ئةو بإوايةمان ثةيوةنديدار بة زياتر لةال تؤخدةكاتةوة لةبةردةم ئةزموءنَيكى ن��اوازةى ديموكراسىء ضةسثاندنى ئةلفء بَيى ديموكراسيداين. وةك ضؤن لة هةرَيمى كوردستاندا هةمان نيطةرانيى س��ةب��ارةت بة لةرزؤكيي ثايةكانى ديموكراسى لة ئاراداية ،ئةمةش لة روءانطةى بوءنى لَيشاوَيك خةوش لةسةر َ هةلبذاردنةكانء طومانكردن لة سةربةخؤبوءنى كؤمسيؤنء ئةو دةزطايانةى ديكةش كة بةطوَيرةى دةستوءر بة سةربةخؤ دانراون ،بة هةمانشَيوة لة عَيراقيشدا هةمان حيكايةت دوءبارة دةبنةوة. هةربؤية جؤرى سيناريؤء حيكايةتةكانى هةرَيمء بةغدا تا رادةيةكى زؤر لةيةكترييةوة نزيكن ،ئةمةش هَيندةى تر ئةو خةونةى هاوآلتييان لةباردةبات ،كة َ قبوءلكردنى خةونبينينة بة ضةسثاندنى ديموكراسىء راى جياوازء ئةنجامدانى َ هةلبذاردنى بَيخةوشء دوور لة ساختةكاريىء هةروةها دةستاودةستكردنى دةسةآلت بةشَيوةيةكى ديموكراسىء مةدةنيانة (وةك لة دةستوءرى عَيراقيشدا جةختى لةسةر كراوةتةوة) ،ديموكراسييةك ،كة لَيوانلَيوبَيت لة ضةمكء بةهاكانى ديموكراسى.