Rozhnama

‫سێ رۆژنامه‌ی دیک ‌ه‬

‫له‌گه‌ ‌ڵ‬

‫‌ دا‬

‫وه‌ربگر‌ه‬

‫هەوڵی دەستبەسەرداگرتنی‬

‫(‪ )39‬خاوەن كۆمپانیا‌و‬

‫(‪ )1131‬دۆنم زەویی دەدرێت‬ ‫كۆمپانیای وشە هەفتانە دەریدەكات‬

‫دكتۆر‌و بازرگان دەڕفێنرێن‬ ‫‪5‬‬

‫‪9‬‬

‫نرخ (‪ )1000‬دینار‬

‫ژمارە (‪ )644‬سێشەممە ‪2011/7/26‬‬

‫مووچەی حەوت مانگی (‪ )25‬هەزار كەس دیارنامێنێت‬ ‫پ‪ .‬هەولێر‪ :‬تائێستا نازانرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫بودجەیەی بۆ حەوت مانگی رابردووی‬ ‫ئەمساڵ دانرابوو‪ ،‬چۆن سەرفدەكرێت‌و‬ ‫ئەندامێكی پەرلەمانیش دەڵێت‪:‬‬ ‫پێویستە لەخەزێنەی حكومەتدا‬ ‫بپارێزرێت‪.‬‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لەگه‌ڵ‬ ‫پەسەندكردنی بودجەی ئەمساڵدا‪،‬‬ ‫ب��ڕی��اری دام �ه‌زران��دن��ی (‪ )25‬ه��ەزار‬

‫كەسی له‌ حکومه‌تدا په‌سه‌ند کرد‪.‬‬ ‫ب��ەر لە پەسەندكردنی بودجە‪،‬‬ ‫ل��ەپ��ارێ��زگ��ای س��ل��ێ��م��ان��ی‪ ،‬ف��ۆڕم��ی‬ ‫دام��ەزران��دن دابەشكراو لەهەولێرو‬ ‫دهۆكیش زیاتر لەهەفتەیەك دوای‬ ‫پەسەندكردنی ئەو پڕۆژەیە‪ ،‬فۆڕمەكە‬ ‫دابەشكرا‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ەش لەكاتێكدایە‪ ،‬بەپێی‬ ‫ی��اس��ای ب���ودج���ەی ئ��ەم��س��اڵ‪ ،‬لە‬

‫(‪)2011/1/1‬ەوە‪ ،‬ئــــــــــــەو (‪)25‬‬ ‫ه���ەزار ه��اواڵت��ی��ی��ەی دادەم���ەزرێ���ن‪،‬‬ ‫م��ووچ��ەی مانگانەیان بۆ دان���راوه‌‪،‬‬ ‫ك��ەچ��ی ت��ائ��ێ��س��ت��ا‪ ،‬ح����ه‌وت مانگ‬ ‫لەساڵی (‪ )2011‬رۆیشتووە‌و كەس‬ ‫دان���ەم���ەزراوە‪ ،‬هەربۆیە دیارنییە‪،‬‬ ‫م��ووچ��ەی (‪ )7‬مانگی ئ��ەو (‪)25‬‬ ‫هەزار فەرمانبەرە‪ ،‬لەكوێیە‌و بۆ كوێ‌‬ ‫دەچێت‪ ،‬ئایا بۆیان سەرفدەكرێت‌‪ ،‬یان‬

‫چۆن ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ سه‌ر بودجه‌و‬ ‫لیژنەی دام��ەزران��دن��ی پارێزگاكانی‬ ‫هەرێم‪ ،‬ئاگاداری ئەم مووچانەن؟‬ ‫ل���ە ه���ەرس���ێ‌ پ���ارێ���زگ���اك���ەی‬ ‫هەرێمدا‪ ،‬نزیكەی (‪ )200‬هەزار فۆڕم‬ ‫پڕكراونەتەوە‪ ،‬كە تەنیا (‪ )25‬هەزار‬ ‫كەس دادەم��ەزرێ��ن‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬لە‬ ‫پارێزگای هەولێر‪ ،‬زیاتر لە (‪)75‬‬ ‫هەزار فۆڕمی دامەزراندن دابەشكراوە‪،‬‬

‫لەكاتێكدا بەشی پارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫(هەشت) ه��ەزار كەسە‌و بە‌وپێیەش‬ ‫زیاتر لە (‪ )67‬هەزار كەس بێئومێد‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫سەبارەت بە مووچەی (حەوت)‬ ‫مانگی ئەمساڵی ئ��ەو (‪ )25‬ه��ەزار‬ ‫فەرمانبەرەی دادەم��ەزرێ��ن‪ ،‬تاهیر‬ ‫عەبدوڵاڵ‪ ،‬س��ەرۆك��ی لیژنەی بااڵی‬ ‫دامەزراندن لە هەولێر‪ ،‬لەلێدوانێكیدا‬

‫بۆ "رۆژنامە" وتی‪" :‬ئەمە پەیوەندیی‬ ‫بە برادەرانی وەزارەتی داراییەوە هەیە‪،‬‬ ‫ئێمە ئاگاداری ئەم مەسەلەیە نین"‪.‬‬ ‫وتیشی‪ :‬دامەزراندنی ئەو رێژەیەی‬ ‫هاواڵتییان‪ ،‬ناتوانێت رێژەی بێكاریی‬ ‫كەم بكاتەوەو كەمكردنەوەی رێژەی‬ ‫بێكاریی لەكوردستان‪ ،‬پێویستی بە‬ ‫بەرنامەو پالن هەیە‪.‬‬ ‫بۆ‪...‬ل‪2‬‬

‫وەزیری دارایی‪:‬‬ ‫تەنیا وەزارەتێک‬ ‫یەكیگرتووەتەوە‬

‫‪3‬‬

‫مستەفا ئەحمەد‬ ‫دەدوێت‬ ‫له‌شفرۆش‬ ‫یان عه‌شیقه‌‬

‫"لیژنەی ئەمنیی هەرێم؛ رێگای بە ئێران داوە سنوورەكان بۆردوومان بكات"‬

‫‪...‬ل‪2‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌رمان چۆمانی‬

‫رۆژن����ام����ە‪ :‬ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئاشكرایكرد‪ :‬بایز‬ ‫ت��اڵ��ەب��ان��ی‪ ،‬وەزی����ری دارای����ی‪،‬‬ ‫پ��ێ��ی��ڕاگ��ەی��ان��دوون‪ :‬هێشتا دوو‬ ‫ئیدارەیی ماوەو تەنیا وەزارەت��ی‬ ‫كشتوكاڵ یەكیگرتووەتەوە‪.‬‬ ‫لەو لێدوانەیدا بۆ "رۆژنامە"‪،‬‬ ‫كوێستان محەمەد روونیشیكردەوە‪:‬‬ ‫لە سەردانێكی فراكسیۆنەكەماندا‬ ‫بۆ الی وەزی��ری دارای��ی‪ ،‬ناوبراو‬ ‫نەیشاردەوە‌و راشكاوانە پێیوتین‪:‬‬ ‫ت��ەن��ی��ا وەزارەت������ی كشتوكاڵ‬ ‫یەكیگرتووەتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم راگ���ەی���ان���دن���ەی ئ��ەو‬ ‫پەرلەمانتارە‪ ،‬دوای ئ��ەوە دێت‬ ‫كە هەریەكە لە‪ :‬وەزیری دارایی‌و‬ ‫جێگرەكەی‪ ،‬بەشێوەیەكی جیا‬ ‫لێدوان لەسەر پێدانی سولفەی‬ ‫هاوسەرگیریی دەدەن‌‪.‬‬

‫‪%10‬ی مووچه‌که‌یان‬ ‫که‌مده‌کرێته‌وه‌‌‬

‫‪14‬‬

‫‪13‬‬

‫(‪ )15‬ئافرەت خۆیان‬ ‫دەرمانخوارد دەكەن‬ ‫‪12‬‬

‫فەرمانی دەستگیركردن بۆ (‪ )258‬تاوانباری ئەنفال دەردەچێت‬ ‫هێمن مامەند‪ :‬بەپێی دوو‬ ‫دۆكیۆمێنت كە گەیشتوونەتە‬ ‫"رۆژن�����ام�����ە"‪ ،‬ه����ەری����ەك لە‬ ‫ئەنجومەنی دادوەری�ی‌و داواكاری‬ ‫گشتیی سلێمانی‪ ،‬فەرمانی‬ ‫دەستگیركردنیان بۆ (‪ )258‬لە‬ ‫"تاوانباران"ی ئەنفال دەركردووە‌و‬ ‫ئ��ەوەی��ش لەكاتێكدایە‪ ،‬جەالل‬ ‫تاڵەبانی ئامادە نییە‪ ،‬ئیمزا لەسەر‬ ‫لەسێدارەدانی تاوانبارێكی ئەنفال‌و‬ ‫كیمیابارانی هەڵەبجە بكات‪.‬‬

‫داواك��اری گشتیی سلێمانی‪،‬‬ ‫نووسراوێكی بە ژمارەی (‪،)694‬‬ ‫رۆژی (‪ )2011/7/5‬ن���اردووە‬ ‫ب��ۆ بەڕێوەبەرێتیی ئاسایشی‬ ‫سلێمانی‌و ئ��ام��اژەی ب��ە چەند‬ ‫نووسراوێكی وەزارەتی شەهیدان‌و‬ ‫ئەنفالكراوان‌و ئەنجومەنی دادوەریی‬ ‫ك��ردووە‌و داوای "جێبەجێكردنی‬ ‫دەستگیركردنی ئەو تۆمەتبارانەی‬ ‫كردووە؛ كە ناویان لە لیستێكی‬ ‫هاوپێچی فەرمانەكەدا هاتووە"‌و‬

‫داوای ك��ردووە‪ ،‬لە ئەنجامەكەی‬ ‫ئاگاداریان بكەنەوە‪.‬‬ ‫لیستی ناوی داواك��راوەك��ان‪،‬‬ ‫الی "رۆژنامە" پارێزراوە‪.‬‬ ‫پێشتریش ل��ە فەرمانێكی‬ ‫"ب����ەپ����ەل����ە"دا‪ ،‬ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫دادوەریی بە نووسراوی ژمـــــارە‬ ‫(‪)943/1/2‬ی رۆژی (‪)2011/5/5‬‬ ‫نووسیویەتی‪" :‬بە هاوپێچكردن‬ ‫(‪)258‬‬ ‫(مذكرةالقبض)ی‬ ‫داواك��راوت��ان بۆ دەنێرین لەگەڵ‬

‫سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك‪:‬‬

‫(یەكێتی)؛ گرنگیی بە سلێمانی داوەو‬ ‫(پارتی)یش بە هەولێر‬ ‫رۆژن�����ام�����ە‪ :‬س���ەرۆك���ی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك‪،‬‬ ‫دەڵێت "ناعەدالەتیی" لەنێوان‬ ‫دهۆك‌و هەولێر‌و سلێمانیدا‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ف��������ازڵ ع����وم����ەر‪،‬‬ ‫ل���ە چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن��ێ��ك��ی‬ ‫"رۆژن������������ام������������ە"دا‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت‪" :‬بەهۆی‬ ‫دوو حكومەتییەوە‪ ،‬یەكێتی‬ ‫گرنگیی بە سلێمانی داوەو‬

‫پارتیش بە هەولێر"‪.‬‬ ‫هەر لەو چاوپێكەوتنەدا‪،‬‬ ‫ك����ە ل����ە الپ�������ەڕە (‪)7‬دا‬ ‫ب�ڵاوك��راوەت��ەوە‪ ،‬دەڵێت‪ :‬دنیا‬ ‫بەرەو "المەركەزییەت" دەڕوات‪،‬‬ ‫هەیمەنەی پایتەختی دنیا‪،‬‬ ‫ب��ەرەو نەمان دەڕوات‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئ��ەو بنەمایە‪ ،‬هاواڵتییەكی‬ ‫پایتەخت‌و پارێزگایەك‌و گوندێك‬ ‫جیاوازییان نییە‪ ،‬ئیتر بۆچی‬ ‫زیاتر خزمەتی پایتەخت بكرێت‪.‬‬

‫لیستی ناوەكانیان‌و سیدییەكی‬ ‫ئامادەكراو ب��ەو بەڵگەنامانەی‬ ‫لەالیەن سەرۆكایەتیی دادگ��ای‬ ‫ب���ااڵی ت��اوان��ەك��ان��ی ع��ێ��راق�ه‌وه‌‬ ‫داواك�������راون (ام���ر قبض)ی‬ ‫تــــــــۆمه‌تباران‪ ،‬لە كەیسی‬ ‫ئەنفالەكانەوە بۆمان هاتووە"‪.‬‬ ‫ف��ەرم��ان��ەك��ەی ئەنجومەنی‬ ‫دادوەری����ی‪ ،‬ب��ۆ سەرۆكایەتیی‬ ‫دادگای تێهەڵچوونەوەی ناوچەی‬ ‫(ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬ده��ۆك‌و‬

‫گەرمیان) نێردراوە‪.‬‬ ‫ه���ەر ل��ە ن���ووس���راوەك���ەدا‪،‬‬ ‫ه��ات��ووە‪ :‬وێ��ن��ەی��ەك��ی ه���ەردوو‬ ‫ن������ووس������راوی وەزارەت���������ی‬ ‫شەهیدان‌و ئەنفالكراوانتان لە‬ ‫(‪‌)2010/10/26‬و (‪)2011/1/30‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ وێ��ن��ەی��ەك ل��ە بڕیاری‬ ‫پەرلەمانی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ساڵی‬ ‫(‪)2008‬ت����ان ب��ۆ دەن��ێ��ری��ن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەنجامدانی ك���اری پێویست‌و‬ ‫بایەخدان بەم بابەتە‪.‬‬

‫بەپێی ئەو دۆكیۆمێنتانەی‬ ‫الی "رۆژن��ام��ە"ن‪ ،‬چەندجارێكە‬ ‫داوای دەس��ت��گ��ی��رك��ردن��ی‬ ‫تۆمەتبارەكانی ئەنفال ك��راوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم تائێستا ل��ەالی��ەن دەزگ��ا‬ ‫حكومەتی‬ ‫پەیوەندیدارەكانی‬ ‫ه��ەرێ��م��ەوە جێبەجێنەكراوە‌و‬ ‫پێشتریش ج���ەالل تاڵەبانی‪،‬‬ ‫سەرۆك كۆماری عێراق‪ ،‬ئامادەیی‬ ‫نیشان ن����ەداوە ئیمزا لەسەر‬ ‫ل��ەس��ێ��دارەدان��ی سوڵتان هاشم‬

‫پڕكردنەوەی فۆڕمی حیزبیی‬ ‫بە فەرمانبەران؛ بەردەوامە‬ ‫خالید مەحمود‪ :‬دابەشكردنی‬ ‫فۆڕمی حیزبیی لە فەرمانگەكانی‬ ‫حكومەتدا درێژەی هەیە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫پێشتر حكومەت ب��ڕی��اری داوە‬ ‫چاالكیی حیزبیی لە فەرمانگەكان‬ ‫قەدەغە بكرێت‪.‬‬ ‫م����اوەی دوو ه��ەف��ت��ەی��ە لە‬ ‫س��ن��ووری پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی‬ ‫كۆمیتەو مەڵبەندەكانی "یەكێتی"‬ ‫دەستیان كردووە بە باڵوكردنەوەی‬ ‫ف��ۆڕم��ی حیزبیی‌و ئەندامبوون‬ ‫بەسەر فەرمانبەران‌و مامۆستایان‌و‬ ‫ك��ارم��ەن��دان��ی ح��ك��وم��ەت ل��ەن��او‬

‫فەرمانگەكاندا‪.‬‬ ‫رەفیق تۆفیق‪-‬ی‪ )35( ،‬ساڵ‪،‬‬ ‫كە فەرمانبەرە لەفەرمانگەی ئاوی‬ ‫پێنجوێن‪ ،‬وتی‪" :‬فۆڕم هێنرابوو‪ ،‬لە‬ ‫كۆمیتەی یەكێتییەوە تەوزیع كرابوو‬ ‫بەسەر فەرمانگەكانداو لە ژووری‬ ‫بەڕێوەبەردا لە فەرمانگەكەمان‬ ‫بە ئاشكرا بەسەر فەرمانبەرو‬ ‫كرێكارەكاندا دابەش دەكراو وێنەی‬ ‫ل ‌ێ وەردەگیرا‪ ،‬ئەو زانیارییانەی‬ ‫تێدا بوو‪ ،‬كە تاچەند ئامادەیت كار‬ ‫بۆ "یەكێتی" بكەیت‌و چەند كەست‬ ‫بۆ دەبێت بە یەكێتی"‪.‬‬

‫ئ���������������ەو‬ ‫فەرمانبەرە باسی‬ ‫ل��ەوەش ك��رد‪ :‬ئەوە‬ ‫م��ەت��رس��ی��ی ب���ووە‬ ‫ب��ۆ ئ��ەوان��ەی س��ەر بە‬ ‫"یەكێتی" نەبوون‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫"بڕوام وایە زۆرێك هەبوون‬ ‫كە یەكێتیش نەبوون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل��ە ت��رس��ی ئ���ەوەی ن��ەوەك‬ ‫نانیان ببڕدرێت‪ ،‬یاخود دوور‬ ‫بخرێنەوە‪ ،‬ئ��ەو فۆڕمانەیان‬ ‫وەرگرت‌و پڕیان كردەوە"‪.‬‬ ‫بۆ‪...‬ل‪2‬‬

‫بكات؛ كە لەسەر كەیسی ئەنفال‌و‬ ‫كیمیابارانی هەڵەبجە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫دادگ��اوە فەرمانی لەسێدارەدانی‬ ‫بۆ دەرچووە‪.‬‬ ‫زی��ات��ر ل��ە (‪ )182‬ه���ەزار‬ ‫ه��اواڵت��ی؛ بە (هەشت) قۆناغ‪،‬‬ ‫ل��ەن��ێ��وان س��ااڵن��ی (‪ )1987‬تا‬ ‫(‪ )1988‬ئەنفالكران‌و زیاتر لە‬ ‫(‪ )5000‬هاواڵتیش لە كیمیابارانی‬ ‫ش���اری ه��ەڵ��ەب��ج��ەدا ل��ە ساڵی‬ ‫(‪ ،)1988‬گیانیان لەدەست دا‪.‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫سه‌رهه‌نگ فه‌ره‌ج‪ :‬هەر وەزیرو پەرلەمانتارێك ئامادە نەبێت بچێتە شوقەوە‪ ،‬پێویستە لەسەر حیسابی خۆی‪ ،‬كرێی خانوو بدات‪،‬‬ ‫نەك حكومەت لە سامانی گشتیی بۆی سەرف بكات‪.‬‬

‫سێ هه‌زار دۆنم زەوی‬ ‫لەم مانگەوە‪)%10( ،‬ی مووچەی زیاتر ل ‌ه هه‌زار به‌رپرس كەمدەكرێتەوە‬ ‫پەرلەمانتارێكی كوردستانیی‪ :‬لەگەڵ ئەو كەمكردنەوەیەدا نیم‌و هەر لە ئەوەڵەوە دژی بووم دەدرێتە كۆمپانیایەكی میسری‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەرزان عەلی‬

‫‪..............................................................‬‬

‫لەم مانگەوە‪ ،‬بڕی (‪)%10‬ی‬ ‫مووچــــــــــــــــــەی زیاتر ل ‌ه‬ ‫هەزار بەرپرس كەمدەكرێتەوە‪،‬‬ ‫كە پێشتر لە یاسای بودجەی‬ ‫ئەمساڵدا بڕیاری لەسەردرابوو‪،‬‬ ‫بەاڵم كەمكردنەوەكە هەندێك‬ ‫ل��ە پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران نیگەران‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ب��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ەپ��ێ��ی م����ادەی‬ ‫(‪‌26‬و‪)27‬ی یاسای بودجەی‬ ‫ئ��ەم��س��اڵ (‪ ،)2011‬ل��ەم‬ ‫مانگەوە بڕینی بەشێك لە‬ ‫م��ووچ��ەی ك��ارب��ەدەس��ت��ە پلە‬ ‫بااڵكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫دەستپێدەكات‌و هەریەكە لە‪ :‬ناڕه‌زایی به‌رامبه‌ر ناهاوسه‌نگیی ل ‌ه گوزه‌رانی مندااڵنی شه‌هیدو به‌رپرسان‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬س��ەرۆك��ی‬ ‫پ���ەرل���ەم���ان‌و ج��ێ��گ��رەك��ەی‌‪ ،‬وتی «لەم مانگەوە‪ ،‬یاساكە كوردستانیی‪ ،‬كە ئەم مانگە پەنابەرین بۆ بڕینی مووچەی‬ ‫س�����ەرۆك�����ی ح���ك���وم���ەت‌و جێبەجێ ك��راوەو (‪ )%10‬لە ئەو بڕەی لێ بڕدراوە‪ ،‬ناڕەزایی پلە تایبەتەكان»‪.‬‬ ‫ن������اوب������راو‪ ،‬ه���ۆك���اری‬ ‫جێگرەكەی‌‪ ،‬وەزی��ر‌و جێگری م��ووچ��ەی ه��ەری��ەك��ە ل��ە پلە خۆی لەو یاسایە دەردەبڕێت‌و‬ ‫ئاماژە ب��ەوەش دەك��ات‪ :‬هەر رازی�����ن�����ەب�����وون�����ی ب����ەو‬ ‫وەزی������رەك������ان‌‪ ،‬س���ەرج���ەم تایبەتەكان بڕدراوە»‪.‬‬ ‫ئ���ەو ب���ڕە پ���ارەی���ەی كە لەسەرەتاوە دەنگی بەو مادەیە ك��ەم��ك��ردن��ەوەی��ەی م��ووچ��ەی‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران‌و دادوەران‌و‬ ‫داواكاری گشتیی‪ ،‬بڕی (‪ )%10‬بەو هۆیەوە دەگەڕێتەوە‪ ،‬بە نەداوە‪ ،‬كە (‪)%10‬ی مووچەی پ��ل��ەب��ااڵك��ان‪ ،‬ب��ۆ دوو هۆكار‬ ‫دەگ��ەڕێ��ن��ێ��ت��ەوەو دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫لە مووچەكانیان دەبڕدرێت‪ ،‬نزیكەیی دەكاتە چ��وار ملیار پلە تایبەتەكان دەبڕێت‪.‬‬ ‫ب���ەش���ارەت���ی‪ ،‬پ��ێ��ی��وای��ە‪ :‬یەكەم موزایەدەی سیاسییەو‬ ‫س����ەرەڕای بڕینی س��ەرج��ەم دینار لە ساڵێكدا‪.‬‬ ‫لە ئێستادا‪ ،‬كۆی مووچەی دەرچ����وون����ی ئ���ەو ی��اس��ای��ە دووەم����ی����ش ح���ەس���ادەت���ی‬ ‫خانەنشینكراوە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ە‬ ‫هاوتاكانیشیان كە ژمارەیان ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی ل��ە ئ��ەن��ج��ام��ی م���وزای���ەدەی الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆنە لەسەر‬ ‫(‪ )952‬پلەی تایبەتە‪ ،‬كە كوردستان بریتییە لە (‪ )8‬ئۆپۆزسیۆندا ب��ووە بەسەر الیەنی تر‪ ،‬من پێموایە‪ :‬هەرێمی‬ ‫پێكهاتوون لە‪ )163( :‬وەزیر‌و ملیۆن دینار‪ ،‬كە ئەم مانگە الیەنەكانی دەسەاڵتدا‌و ده‌ڵێت‪ :‬ك��وردس��ت��ان داه��ات��ێ��ك��ی زۆر‬ ‫(‪ )96‬جێگری وەزیر‌و (‪ )506‬بڕی (‪ )570‬ه��ەزار دینار لە «بەشبەحاڵی خۆم‪ ،‬دەنگم بەو باشی هەیەو مووچەیەكی زۆر‬ ‫بەڕێوه‌بەری گشتیی‌و (‪ )217‬مووچەی هەریەكە لە ئەندامانی بڕیارە نەداو هەر لە سەرەتاوە باشمان لە بەغداوە بۆ دێت‪،‬‬ ‫لە دژی ب��ووم‪ ،‬لەبەر ئەوەی جگە لە پ��ارە ناوخۆییەكان‪،‬‬ ‫پەرلەمان بڕدراوە‪.‬‬ ‫راوێژكاری وەزیر‪.‬‬ ‫ف�������ازل ب����ەش����ارەت����ی‪ ،‬داهاتەكانی هەرێمی كوردستان ئێمە یەكەم یاساو دەسەاڵت‬ ‫م��ح��ەم��ەد ق����ەرەداغ����ی‪،‬‬ ‫سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران‪ ،‬پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری فراكسیۆنی ئ��ەوەن��دە بە ك��ەم ن��ازان��م‪ ،‬كە نین لەم سەر زەوی��ی��ەدا‪ ،‬كە‬

‫لە ئێمەوە بەرنامەی كار بۆ‬ ‫نەتەوەكانی تر دەربكرێت‪،‬‬ ‫بۆیە ئەو یاسایە بەالی منەوە‬ ‫جگە لە حەسادەت‌و موزایەدەی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬هیچی ت��ری تێدا‬ ‫بەدی ناكەم»‪.‬‬ ‫ف��ازل بەشارەتی‪ ،‬ئاماژە‬ ‫بۆ ئ��ەوەش دەك���ات‪ :‬ئ��ەوان‬ ‫چەندین ساڵ بەبێ بەرامبەر‬ ‫پێشمەرگایەتییان ك��ردووەو‬ ‫راه��ات��وون ب���ەوەی بەبڕێكی‬ ‫زۆر ك��ەم��ی داه���ات ژیانیان‬ ‫ب��گ��وزەرێ��ن��ن‌و ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬ب ‌ه‬ ‫دەی���ان س��اڵ خەباتی شاخم‬ ‫كردووە بەبێ بەرامبەر‌و پارەی‬ ‫قاتێك جل‌و جوتێك ئەدیداسم‬ ‫پێ‌ ن��ەب��ووەو زۆری��ش بێباك‬ ‫بووم‌و بەختەوەریش بووم‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئێستای‬ ‫پەرلەمانتارییەكەی‬ ‫ئێمە بۆ مووچە نەبووە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫من باسەكەیم پێ گرانە»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ی��ەوە ك���اردۆ‬ ‫محەمەد‪ ،‬سەرۆكی فراكسیۆنی‬ ‫«گۆڕان» ئاماژە بەوە دەكات‪:‬‬ ‫هەرچەندە شتێكی سەرەتاییە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەنگاوێكی زۆر باشە‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە ه���ەر ل��ەس��ەرەت��اوە‬ ‫لیستەكەیان پێداگریی لەسەر‬ ‫بەفیڕۆدانی داهاتی گشتیی‌و‬ ‫كەمكردنەوەی خەرجییەكان‬ ‫كردووەو وتی‪« :‬هەر هەوڵێك‬ ‫ب��ۆ ك��ەم��ك��ردن��ەوەی م��اف‌و‬ ‫ئیمتیازاتەكان بێت‪ ،‬بەالمانەوە‬ ‫شتێكی ب��اش��ە‪ ،‬ب���ەاڵم ل��ەوە‬ ‫باشتر بەالمانەوە ئەوەیە‪ ،‬كە‬ ‫بە گشتیی بێت»‪.‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی راپۆرت‬

‫‪.............................................................‬‬

‫ب���ەن���اوی دروس��ت��ك��ردن��ی‬ ‫ل���ەوەڕگ���اوە‪ ،‬م���اوەی زی��ات��ر لە‬ ‫ێ ساڵە حكومەتی هەرێمی‬ ‫س‌‬ ‫كوردستان‪ )7،500،000( ،‬حه‌وت‬ ‫ملیۆن‌و پێنج سه‌د ه��ه‌زار مه‌تر‬ ‫زه‌وی‪ ،‬ک ‌ه ده‌کات ‌ه سێ ه��ه‌زار‬ ‫دۆنم‪ ،‬زەوی داوەتە كۆمپانیایەكی‬ ‫میسری‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی لە‬ ‫ژووری لێكۆڵینەوەی ئابووریی‬ ‫بزووتنەوەی «گۆڕان»ەوە دەست‬ ‫«رۆژنامە» كەوتوون‪ ،‬كۆمپانیای‬ ‫(نور)‪ ،‬كە كۆمپانیایەكی میسرییە‪،‬‬ ‫ب��ۆ پ��رۆژەی��ەك��ی كشتوكاڵیی‬ ‫بەناوی كارگەی چاندنی ئالیك‌و‬ ‫دروستكردنی لەوەڕگا لە هەولێر‪-‬‬ ‫ش��ەم��ام��ك‪ ،‬ك��ف��ری‪ -‬س��ەرق��ەاڵ‬ ‫(‪ )3000‬دۆن��م زەوی��ی پێدراوەو‬ ‫سەرمایەی پرۆژەكەشی (‪)150‬‬ ‫ملیۆن دۆالرە‪ ،‬لە(‪)2008/5/6‬دا‬ ‫مۆڵەتی ژمارە (‪)92‬ی دەستەی‬ ‫وەبەرهێنانی پێ دراوە‪.‬‬ ‫ع���ەل���ی ح���ەم���ە س���اڵ���ح‪،‬‬ ‫ب��ەڕێ��وه‌ب��ەری ژووری ن��اوب��راو‪،‬‬ ‫ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫«ئەم زەوییەی كە دراوەتە ئەو‬ ‫كۆمپانیایە‪ ،‬بەپێی یاسای ژمارە‬ ‫(‪)4‬ی ساڵی (‪)2006‬ی دەستەی‬ ‫وەبەرهێنانی هەرێمی كوردستان‬ ‫كراوەو بەپێی بڕگەی (یەك)یش لە‬ ‫ماددەی (‪)5‬ی هەمان یاســــــــا‪،‬‬ ‫ئ��ەم پ��ڕۆژەی��ە لە هەموو باج‌و‬ ‫رسوماتە گومرگییەكان بەخشراوە‬

‫بۆ ماوەی (‪ )10‬ساڵ‪ ،‬لە رۆژی‬ ‫دەستپێكردن بەپێشكەشكردنی‬ ‫خزمەتگوزارییەكانی‪ ،‬یان لە رۆژی‬ ‫بەهەرمهێنان بە كردەیی»‪.‬‬ ‫ه���ەرچ���ەن���دە‪ ،‬ئ���ەم ك���ارە‬ ‫بەیاسایی كراوە‪ ،‬بەاڵم بەرپرسی‬ ‫ژووری لێكۆڵینەوەی ئابووریی‬ ‫بزووتنەوەی «گ��ۆڕان»‪ ،‬ئاماژە‬ ‫ب��ەوە دەك���ات‪« :‬ئێمە لەگەڵ‬ ‫هاتنی وەبەرهێنەری بیانیداین‬ ‫بۆ كوردستان‪ ،‬بەاڵم پێمانوایە‬ ‫دەبێت یاسای وەبەرهێنان هەموار‬ ‫بكرێتەوەو لە پاڵ رەچاوكردنی‬ ‫بەرژەوەندییەكانی وه‌بەرهێنەران‪،‬‬ ‫بەرژەوەندیی خەڵكی كوردستان‌و‬ ‫گ��رن��گ��ی خ��اك��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫رەچاوبكرێت‪ ،‬بۆ نموونە ماوەی‬ ‫سێ ساڵە زەوی��ی دراوەت��ە ئەم‬ ‫پرۆژەیە‪ ،‬بەاڵم پرسیاری ئەوە‬ ‫ك����راوە‪ ،‬ب��ەره��ەم��ەك��ەی ك��وا؟‬ ‫پرسیاری ئەوە كراوە‪ ،‬لەبەرامبەر‬ ‫ئ��ەوەی سێ ه��ەزار دۆن��م زەویی‬ ‫كوردستان کراوە ب ‌ه ناوی پڕۆژەی‬ ‫كۆمپانیایەكی میسرییەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫چ��ی ب��ە ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫بەخشیوە؟ من دڵنیام سەدان‬ ‫وەبەرهێنەری ناوخۆیی هەن‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ئ��ەو س��ێ ه���ەزار دۆن��م‬ ‫زەوییەیان بەناو بكرێت‪ ،‬پرۆژەی‬ ‫زۆر گ��ەورەت��ر‌و گرنگتر لەسەر‬ ‫ئ��ەو رووب���ەرە زەوی��ی��ە دەك��ەن‪،‬‬ ‫چونكە سەرمایەی ئ��ەو پ��رۆژە‬ ‫میسرییە (‪ )150‬ملیۆن دۆالرەو‬ ‫نازانرێت تا ئێستاش چەندی‬ ‫ئەو سەرمایەیه‌ی‪ ،‬لەو زەوییەدا‬ ‫سه‌رفكردووە»‪.‬‬

‫وەزیرەكانی هەرێم؛ جگە لە شوقە‬ ‫سااڵنە دەیان هەزار دۆالر بۆ كرێی خانوو وەردەگرن‬

‫وه‌زیره‌کانی هه‌رێم ل ‌ه کۆبوونه‌وه‌دا‬ ‫الپه‌ڕه‌ی راپۆرت‬

‫‪.............................................................‬‬

‫وەزی���رەك���ان���ی حكومەتی‬ ‫هەرێم‪ ،‬س��ەرب��اری دابینكردنی‬ ‫ش��وق��ە ب��ۆی��ان‪ ،‬هەریەكێكیان‬ ‫مانگانە‪ )2500( ،‬دۆالر وەك‬ ‫كرێی خانوو وەردەگرن‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫ئ��ەو وەزی��ران��ە‪ ،‬ل��ە شوقەكانی‬ ‫(ن��ازس��ی��ت��ی)‪ ،‬ك��ە ن��اس��راوە بە‬ ‫شوقەكانی زەكەریا‪ ،‬خانوو‪ ،‬یان‬ ‫شوقەیان بۆ دابینكراوە‪.‬‬ ‫ب���ەپ���ێ���ی ی���ەك���ێ���ك ل���ەو‬ ‫بەڵگانەی دەس��ت «رۆژن��ام��ە»‬ ‫ك���ەوت���وون‪ ،‬ل��ە ن��ووس��راوێ��ك��ی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ی ئەنجومەنی‬ ‫وەزی��ران_ سەرۆكایەتیی دیوان‬ ‫ژم����ارە (‪ ،)8773‬ل��ە رۆژی‬ ‫(‪ ،)2010/8/4‬ك��ە ئاراستەی‬ ‫وەزارەت��ی دارای��ی‌و ئابووریی ‪/‬‬

‫ب‪.‬گ‪ .‬دارای���ی‪ /‬خەرجییەكان‬ ‫كراوەو تیایدا ئاماژە بە نووسراوی‬ ‫وەزارەت�������ی ك���اروك���اروب���اری‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬ژمارە (‪ ،)3230‬لە‬ ‫رۆژی (‪ )2010/7/26‬كراوە‪ ،‬داوا‬ ‫دەكات‪ ،‬بڕی (‪ )30‬هەزار دۆالری‬ ‫ئەمریكی وەك كرێی خانووی یەك‬ ‫ساڵ بۆ بەڕێز (ئاسۆس نجیب‬ ‫عبداللە)‪ ،‬وەزیری كارو كاروباری‬ ‫كۆمەاڵیەتی لە (‪ )2010/7/1‬تا‬ ‫(‪ ،)2011/6/30‬واتا بڕی (‪)2500‬‬ ‫تەنیا دوو ه���ەزارو پێنجسەد‬ ‫دۆالری ئەمریكی بۆ هەر مانگێك‬ ‫سه‌رفبکرێت‪.‬‬ ‫بەپێی بەڵگەنامەكە‪ ،‬ئەو‬ ‫ب��ڕەپ��ارەی��ەش لەسەر بودجەی‬ ‫ه����اوب����ەش‪ /‬ب��ەڕێ��وب��ەرێ��ت��ی��ی‬ ‫گەنجینەی ه��ەرێ��م (ب��ودج��ەی‬ ‫هاوبەش لە ئیدارەی سلێمانی‌و‬ ‫هەولێر) سه‌رفدەكرێت‪.‬‬

‫سەرچاوەیەكی ئاگادار‪ ،‬بە ده����ۆك‌و ن��اوچ��ەك��ان��ی ت���رەوە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪ :‬هەموو چ��وون��ەت��ە ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬شوێنی‬ ‫ئ��ەو وەزی��ران��ەی لە سلێمانی‌و مانەوەیان لە شوقەكانی نازسیتی‬ ‫(زەكەریا) بۆ دابینكراوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆربه‌یان سەرباری ئەو شوقانە‪،‬‬ ‫خانووی تریشیان بەكرێ گرتووە‬ ‫كە كرێی هەر یەكەیان‪ ،‬سااڵنە‬ ‫دەك��ات��ە نزیكەی س��ێ‌ دەفتەر‬ ‫وەزیرەكانی هەرێم‪،‬‬ ‫دۆالرو بۆ هەر یەكەیان لە ماوەی‬ ‫چوار ساڵی وەزیرییاندا‪ ،‬دەكاتە‬ ‫سەرباری مووچەكەیان‪ ،‬نزیكەی (‪ )120‬هەزار دۆالر‪.‬‬ ‫لەو ب��ارەی��ەوە‪« ،‬رۆژنامە»‬ ‫پەیوەندیی كرد بە رەشید تاهیر‪،‬‬ ‫مانگانە لەنێوان‬ ‫بریكاری وەزیری دارایی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەاڵم ناوبراو‬ ‫بە پاساوی ئەوەی ئاگاداری ئەو‬ ‫(‪ )10 - 8‬ملیۆن دینار‬ ‫بابەتە نییە‪ ،‬ئامادە نەبوو هیچ‬ ‫لێدوانێك بدات‪.‬‬ ‫نەسریەشیان هەیە‬ ‫وەزیرەكانی هەرێم‪ ،‬سەرباری‬ ‫مووچەكەیان‪ ،‬مانگانە لەنێوان‬

‫(‪)10 - 8‬‬ ‫م��ل��ی��ۆن دی��ن��ار‬ ‫ن��ەس��ری��ەش��ی��ان‬ ‫ه���ەی���ەو چ��ەن��د‬ ‫ساڵێك پێش ئێستا‪ ،‬حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ )4( ،‬شوقەی‬ ‫لە شوقەكانی نازسیتی كڕی بە‬ ‫مەبەستی نیشتەجێبوونی ئەو‬ ‫وەزیرانە تێیدا‪ ،‬كە نرخی هەر‬ ‫یەكێك ل��ەو ش��وق��ان��ە‪)500( ،‬‬ ‫دەفتەر دۆالر بووە‪.‬‬ ‫جەالل حاجی عەلی‪ ،‬ئەندامی‬ ‫ل��ی��ژن��ەی دارای�����ی‌و ئ��اب��ووری��ی‬ ‫ل��ە پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ل��ەو ب��ارەی��ەوە وت��ی‪ :‬تائێستا‬ ‫نەمبیستووە‪ ،‬شتی وا كرابێت‪ ،‬كە‬ ‫وەزیرێك شوقەی بۆ دابینكرابێت‌و‬ ‫كرێی خانووشی بۆ سەرف بكرێت‪.‬‬ ‫ئەوەشی خستەڕوو‪ :‬بەهیچ‬ ‫ج��ۆرێ��ك‪ ،‬ن��اك��رێ��ت ك���اری لەو‬

‫جۆرە بكرێت‪ ،‬مەگەر یەكێك لە‬ ‫وەزیرەكان‪ ،‬هاوكاریی بكرێت‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە‪ ،‬بێئاگایی‬ ‫خۆشی ل��ە ب��ودج��ەی هاوبەش‬ ‫دەرب���ڕی‌و وت��ی‪ :‬چەندین ساڵ‪،‬‬ ‫فەرمانبەر ب��ووم‌و تائێستا لە‬ ‫پەرلەماندا‪ ،‬شتێكم نەبیستووە‬ ‫بەناوی بودجەی هاوبەشەوە‪.‬‬ ‫سەرهەنگ ف��ەرەج‪ ،‬ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬وت��ی‪:‬‬ ‫ئێمە وەك ئه‌ندامی پەرلەمان‪،‬‬ ‫ئاگاداری حاڵەتی لەو شێوەیە‬ ‫نین‪ ،‬بەاڵم ئەگەر كرێی خانوو بۆ‬ ‫هەر وەزیرێك سەرف بكرێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەهەدەردانێكی ئاشكرای سامانی‬ ‫گشتییە‪ ،‬چونكە سەرجەم وەزیرو‬

‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��ارەك��ان‪ ،‬شوێنی‬ ‫نیشتەجێبوونیان بۆ دابینكراوە‪.‬‬ ‫سەرهەنگ‪ ،‬وتیشی‪ :‬دوایەمین‬ ‫وەزی���ری حكومەتی ه��ەرێ��م كە‬ ‫دەس��ت��ب��ەك��ار ب����ووە‪ ،‬وەزی���ری‬ ‫شەهیدان‌و ئەنفالكراوەكانە‪ ،‬كە‬ ‫لەم رۆژانەدا لە شوقەكانی ئێمە‪،‬‬ ‫یەكەی نیشتەجێبوونی پێدراوە‪.‬‬ ‫ب��اس��ی ل���ەوەش ك���رد‪ :‬هەر‬ ‫وەزیرو پەرلەمانتارێك كە خۆی‬ ‫ئامادە نەبێت بچێتە شوقەوە‪،‬‬ ‫پێویستە لەسەر حیسابی خۆی‪،‬‬ ‫كرێ‌ خانوو بدات‪ ،‬نەك حكومەت‬ ‫لە سامانی گشتیی بۆی سەرف‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫لەكاتی سه‌رژمێریی ئەندامانی (یەكێتی)دا لە ئاكرێ‌‪ ،‬هێڵی كۆڕەك دەوەستێت‬ ‫رۆژن�������ام�������ه‌‪ :‬ل���ەك���ات���ی‬ ‫دەس��ت��پ��ێ��ك��ردن��ی س�ه‌رژم��ێ��ری��ی‬ ‫ئەندامانی حیزبەكەیاندا لە ئاكرێ‌‪،‬‬ ‫هێڵی مۆبایلی «كۆڕەك تیلیكۆم»‬ ‫رادەگیرێت‌و كێشەیان بۆ دروست‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئ��ەوەش ئەندامانی ئەو‬

‫كۆمیتەی ئ��اك��رێ‌‌و ناوچەكانی‬ ‫حیزبە نیگەران دەكات‪.‬‬ ‫چەند ئەندام كۆمیتەیەكی دەوروبەری‪ ،‬لەڕێگای تەلەفۆنەوە‪،‬‬ ‫یەكێتی ل��ە ئ��اك��رێ‌‪ ،‬باسیان سه‌رژمێرییه‌ک ئەنجام دەدەن‪.‬‬ ‫یەكێك لەو ئەندام كۆمیتانە‪،‬‬ ‫لەوەكرد‪ ،‬پێشتر رایانگەیاندووە‬ ‫ك��ە (‪ ،)7/25‬ب��ۆ دڵنیابوون كە ئامادەنەبوو ناوی بهێنرێت‪ ،‬بە‬ ‫ل��ە ژم����ارەی ئ��ەن��دام��ەك��ان��ی��ان‪« ،‬رۆژنامە»ی وت‪« :‬هەموومان‪،‬‬

‫«چاوەڕێی وەاڵمی ئۆپۆزسیۆنین»‬ ‫سازدانی‪ :‬پ‪ .‬سلێمانی‌‬

‫‪....................................................‬‬

‫کارگێڕێکی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫چاوەڕێی وەاڵمی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەكەین‪ .‬عیماد ئەحمەد‪،‬‬ ‫لە چاوپێكەوتنێكی كورتدا‬ ‫لەگەڵ «رۆژنامە» ئومێدیشی‬ ‫خواست وەاڵمەكەی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫«ئیجابیی» بێت‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬لەوبڕوایەدان لەدوای‬ ‫ئەم بەیاننامەیەوە‪ ،‬تۆپەكەتان‬ ‫خ���س���ت���ووەت���ەوە گ��ۆڕەپ��ان��ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەوە؟‬ ‫* تەمەننا دەك��ەم‪ ،‬تۆپەكە‬ ‫لە گۆڕەپان نەبێت‪ ،‬ئەگەر وەكو‬ ‫دوو تیم یاریی بكەین‪ ،‬خراپە‪.‬‬ ‫ئێمە پێمان باشە‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫خزمەتی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬یەك تیم بن بۆ‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د‬ ‫میللەتەكەیان‪.‬‬ ‫رۆژن����ام����ە‪ :‬ل�����ەدوای ئ��ەم لە ناكۆكیی‪ ،‬یان هەندێك هێڵی‬ ‫بەیاننامەیەوە؛ چاوەڕێی چی لە سووری «یەكێتی‌و پارتی» هەبوون‬ ‫كە هیچ الیەكیان ئامادە نەبووە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەكەن؟‬ ‫* چاوەڕێی وەاڵم دەكەین‌و هێڵە سوورەكانی ببەزێنرێن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ت��ەم��ەن��ن��ای ئ���ەوەش دەك��ەی��ن‪ ،‬وەاڵم��ەك��ەت��ان دواك���ەوت‌و دوای‬ ‫وەاڵمەكەیان ئیجابیی بێت‪ ،‬چونكە (‪)13‬رۆژ كۆبوونەوەتان ئەنجامدا‪.‬‬ ‫مێزی گفتوگۆ باشترین جێگەیە بۆ ناكۆكییەكان چی بوون؟‬ ‫* هیچ هێڵێكی سوور لەنێوان‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬دەوترێت جۆرێك یەكێتی‌و پارتیدا نییە‪ ،‬هەردووال‬

‫لەئاستێكی بەرزی پەیوەندیدان‪،‬‬ ‫بەرپرسیارێتییەكی گەورەیان وەك‬ ‫دەس���ەاڵت كەوتووەتە ئەستۆ‪،‬‬ ‫دەكرێت ئیجتیهادات هەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نە هێڵی س��وور‌و نە سەپاندنی‬ ‫م���ەرج ه��ەی��ە‪ ،‬ئێمە ك��ە پێرێ‌‬ ‫كۆبوونەوەمان كردووە‪ ،‬وەك یەك‬ ‫تیم كۆبووینەتەوە‪.‬‬ ‫رۆژن��������ام��������ە‪ :‬ئ��ێ��س��ت��ا‬ ‫خوێندنەوەیەكی وا هەیە كە‬ ‫رێككەوتنی ستراتیژیی لەنێوان‬ ‫«یەكێتی‌و پ��ارت��ی»دا‪ ،‬ب��ەرەو‬ ‫كاڵبوونەوە‌و دواتر هەڵوەشاندنەوە‬ ‫بڕوات‪ ،‬ئێستا لە چ قۆناغێكدایە؟‬ ‫* تائێستا‪ ،‬هەردووال پابەندین‬ ‫بە رێككەوتنی ستراتیژییەوە‪.‬‬ ‫رۆژن������ام������ە‪ :‬ل���ەه���ەم���وو‬ ‫ب��ەی��ان��ن��ام��ەك��ان��دا‪« ،‬یەكێتی‌و‬ ‫پاتی»‪ ،‬وەك دوو هاوپەیمان‬ ‫ناویان هێنراوە‪ ،‬بەاڵم لە سەرەتای‬ ‫ئ��ەم بەیاننامەیەدا ن��ووس��راوە‪،‬‬ ‫«یەكێتی‌و پارتی» وەك دوو‬ ‫هێزی بەرپرسیار‪ ،‬لێكردنەوەی‬ ‫وشەی «هاوپەیمان» بە مەبەست‬ ‫بووە؟‬ ‫* ئەوە بەمەبەست نەگۆڕاوە‌و‬ ‫ه����ەروا ه���ات���ووە‪ ،‬پ��ەی��وەن��دی��ی‬ ‫«یەكێتی‌و پارتی»‪ ،‬رۆژب��ەڕۆژ‬ ‫قوڵتر دەبێتەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫ل��ەوان��ەی��ە هەندێك جیاوازیی‬ ‫لەهەندێك هەڵوێستدا هەبێت‪.‬‬

‫سەرمان سوڕما كە تائێستا بەو‬ ‫شێوەیە ك��ۆڕەك رانەوەستاوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەمە بەدڵنیایی‪ ،‬پەیوەندیی‬ ‫ب���ەم س �ه‌رژم��ێ��ری��ی �ه‌ی ئێمەوە‬ ‫هەیە»‪.‬‬ ‫ل��ە ب���ەرام���ب���ەردا‪ ،‬تۆفیق‬

‫«ده‌سـه‌اڵت؛ کـات بـه‌فـیـڕۆ ده‌دات»‬ ‫سازدانی‪ :‬هاوڕێ‌ عەبدوڵاڵ‬

‫‪....................................................‬‬

‫محەمەد تۆفیق رەحیم‪ ،‬وتەبێژی‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان‪ ،‬پێیوایە‪:‬‬ ‫بەیاننامەكەی «یەكێتی‌و‬ ‫پارتی» شتێكی «جدیی» تێدا‬ ‫نییە‌و تەنیا قسەی گشتییە‌و‬ ‫هیچ وەاڵمێكی دیاریكراوی بۆ‬ ‫داواكارییەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫تێدا نییە‪ .‬هەروەها دەڵێت‪:‬‬ ‫«ئەوان جدیی نین‌و كات بەفیڕۆ‬ ‫دەدەن»‪.‬‬ ‫رۆژن�����ام�����ە‪ :‬ن����اوەرۆك����ی‬ ‫بەیاننامەكەی «یەكێتی‌و پارتی»‬ ‫چاوەڕوانكراو بوو؟‬ ‫* بەیاننامەكەی «یەكێتی‌و‬ ‫پارتی» شتێكی جدیی تێدا نییە‌و‬ ‫قسەی گشتییە‌و هیچ وەاڵمێكی‬ ‫دیاریكراوی بۆ داواكارییەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن تێدا نییە‪ ،‬چونكە‬ ‫باس لەو هۆیانە نەكراوە‪ ،‬كە بوونە‬ ‫هۆی وەستاندنی كۆبوونەوەكان‪،‬‬ ‫لە كاتێكدا خۆیان زۆر باش ئەو‬ ‫هۆیانە دەزان �ن‌و پێیان وت��راوەو‬ ‫ئێستاش ئ��ەو هۆیانە م��اون‌و‬ ‫ئەوان لەسەر ئەرزی واقیع‪ ،‬هیچ‬ ‫هەنگاوێكی جدییان نەناوە بۆ‬ ‫ئاساییكردنەوەی بارودۆخەكە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی كۆبوونەوەكان دەست پێ‬ ‫بكەنەوە‪ ،‬من نازانم‪ ،‬ئەو وەاڵمە‬

‫چاوەڕوانكراو بوو‪ ،‬یان نا‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬ئێوە چ��اوەڕوان��ی‬ ‫چیتان لە «یەكێتی‌و پارتی»‬ ‫دەكرد؟‬ ‫* ماوەیەكی زۆر بوو‪ ،‬باسی‬ ‫ئ��ەوە دەك��را‪ ،‬كە كۆبوونەوەی‬ ‫«یەكێتی‌و پارتی» دەكرێت‌و‬ ‫وەاڵمی ئۆپۆزسیۆن دەدەن��ەوە‪.‬‬ ‫هەموو چاوەڕێیان دەك��رد‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بزانن وەاڵمەكە چییە‪ ،‬من‬ ‫چاوەڕێی ئەوەم دەكرد‪ ،‬كە چی‬ ‫دەڵێن‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬هەست بەوە دەكەن‪،‬‬ ‫جارێكی تر تۆپەكە خراوەتەوە‬ ‫گۆڕەپانی ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫* نەخێر‪ ..‬تۆپەكە نەخراوەتە‬ ‫گۆڕەپانی ئۆپۆزسیۆنەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫تۆپەكە لە گۆڕەپانی ئەواندایە‪،‬‬ ‫داوا ل���ەوان ك����راوە‪ ،‬هەندێك‬ ‫هەنگاوی جدیی بنێن بۆ ئەوەی‬ ‫كەشوهەوایەكی لەبار هەبێت بۆ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم‬ ‫بەردەوامیدان بە كۆبوونەوەكان‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم‪ ،‬هیچ لەو هۆكارانەی كە بارەیەوە چی دەڵێیت؟‬ ‫* ئەوان كەیفی خۆیانە چی‬ ‫كۆبوونەوەكانیان راگ��رت��ووە‪،‬‬ ‫دەڵێن‪ .‬ئێمە ناتوانین لەسەر‬ ‫چارەسەریان نەكردوون‪.‬‬ ‫رۆژن���ام���ە‪ :‬ل��ە وەاڵم��ەك��ەی كۆبوونەوەكان ب���ەردەوام بین‪،‬‬ ‫داواكارییەكانمان‬ ‫«یەكێتی‌و پ���ارت���ی»دا‪ ،‬باس لەكاتێكدا‬ ‫ل���ەوە ك����راوە‪ ،‬هەڵپەساردنی جێبەجێ نەكرێن‪ ،‬بۆ نموونە ئەو‬ ‫ك���ۆب���وون���ەوەك���ان ل���ەالی���ەن كەسانەی خەڵكیان كوشتووە‪،‬‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ەوە‪ ،‬ه��ۆك��ارە بۆ هێشتا ئ��ازادن‪ ،‬ئێستاش سزای‬ ‫دواخستنی رێکكەوتن‪ ،‬تۆ لەو سیاسیی بەردەوامە‌و دەركردن‌و‬

‫پەرلەمانتارێكی كۆمەڵی ئیسالمیی‪ :‬لیژنەی ئەمنیی هەرێم‬ ‫رێگای بە ئێران داوە؛ سنوورەكان بۆردوومان بكات‬ ‫مەریوان مەال حەسەن‬

‫‪....................................................‬‬

‫ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬رایگەیاند‪ :‬لەڕێگای‬ ‫پەیوەندییەكانیانەوە وەك كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمیی‪ ،‬بۆیان ساغبووەتەوە‬ ‫ك��ە ل��ی��ژن��ەی ئەمنیی هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئێرانی سەرپشككردووە‬ ‫لە بەرگریكردن لەخۆی لەبەرامبەر‬ ‫هێزەكانی (پژاك)دا‪.‬‬ ‫بیالل سڵێمان‪ ،‬لەلێدوانێكیدا‬ ‫بۆ «رۆژنامە»‪ ،‬ئەوەش دەڵێت‪:‬‬ ‫بەرپرسانی ت���اران؛ وت��ووی��ان��ە‪،‬‬ ‫ناوەستێنن‌و‬ ‫تۆپبارانەكانیان‬ ‫بەردەوام دەبن‪ ،‬تا ئامانجەكانیان‬ ‫دەپێكن‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە‪ ،‬كە ئەندامی‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمییە‪،‬‬ ‫دەڵ���ێ���ت‪ :‬وەك (ك���ۆم���ەڵ)‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكانمانەوە‬ ‫لەڕێگای‬ ‫لەگەڵ كۆماری ئیسالمیی ئێران‪،‬‬ ‫نیگەرانیی خۆمان بە بەرپرسانی‬ ‫ت���اران گ��ەی��ان��دووە؛ لەبەرامبەر‬ ‫ب��ەردەوام��ی��ی ت��ۆپ��ب��اران��ەك��ان‌و‬ ‫بەزاندنی سنوورەكانی هەرێم‌و‬ ‫درێژه‌ی هه‌واڵه‌کانی الپه‌ڕه‌‪1 ...‬‬

‫مووچەی حەوت مانگی (‪)25‬‬ ‫هەزار كەس‪...‬‬

‫س��ەب��ارەت ب���ەوەی بۆچی‬ ‫لەپارێزگای هەولێر‪ ،‬جێگری‬ ‫پ��ارێ��زگ��ار س��ەرۆك��ی لیژنەیەو‬ ‫لەپارێزگای سلێمانی‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫دەستەی ئامار‪ ،‬تاهیر عەبدوڵاڵ‪،‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئەوەكرد‪ :‬بەگشتیی‪،‬‬ ‫م��ەس��ەل��ەی چ��اودێ��ری��ك��ردن��ی‬ ‫پرۆسەكە لەپارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی دەس��ت��ەی ئ��ام��ار‌و‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاو گەنجینە‬ ‫لە لیژنەكەدا بەشدارن‪.‬‬

‫ئ���اوارەب���وون���ی دان��ی��ش��ت��ووان��ی‬ ‫گ��ون��دەك��ان��ی ئ��ەو ن��اوچ��ەی �ە‌‪ ،‬لە‬ ‫بەرامبەریشدا بەرپرسانی تاران‪،‬‬ ‫پ��ێ��ی��ان��ڕاگ��ەی��ان��دووی��ن‪ ،‬لەنێوان‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‌و كۆماری‬ ‫ئیسالمیی ئێراندا‪ ،‬بۆ پاراستنی‬ ‫سنوورەكان‪ ،‬لیژنەیەكی هاوبەشی‬ ‫ئەمنیی هەیە‪ ،‬بۆیە لیژنەی ئەمنیی‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێران‪ ،‬داوای‬ ‫لە لیژنەی ئەمنیی هەرێم كردووە؛‬ ‫س��ن��وورەك��ان��ی ه��ەرێ��م بپارێزن‬ ‫لەهێرشەكانی (پ���ژاك)‪ ،‬ب��ەاڵم‬

‫لیژنەكەی هەرێم‪ ،‬وەاڵمی داونەتەوە‬ ‫كە ناتوانێت ئەو كارە بكات‌و لیژنە‬ ‫ئەمنییەكەی هەرێم‪ ،‬لیژنەكەی‬

‫ئێرانی ئ��اگ��ادارك��ردووەت��ەوە كە‬ ‫ئیختیار لەدەستی خۆیاندایە بۆ‬ ‫بەرگریكردن‪ ،‬بۆیە بەرپرسانی‬

‫ ‬ ‫ژماره‌یه‌ک ل ‌ه ئاواره‌کانی سه‌ر سنوور‬

‫تاران وتوویانە‪ ،‬تۆپبارانەكانیان‬ ‫ناوەستێنن‌و ب���ەردەوام دەب��ن تا‬ ‫ئامانجەكانیان دەپێكن‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌رمان چۆمانی‬

‫تۆپبارانەكانی ئێران پێنج هاواڵتی دەكەنە «قوربانیی»‬ ‫پ‪.‬سۆران‬

‫‪....................................................‬‬

‫ل��ە ق���ەزای س���ۆران‌و بەهۆی‬ ‫تۆپبارانەكانی ئ��ێ��ران��ەوە‪ ،‬دوو‬ ‫هاواڵتیی گیانیان لەدەست دا‌و‬ ‫سیانی دیكەش برینداربوون‪.‬‬ ‫ئەحمەد ق��ادر‪ ،‬بەڕێوەبەری‬

‫س������ەرۆك������ی ل���ی���ژن���ەی‬ ‫دامەزراندن لەپارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫ئاشكرایكرد‪ :‬یەكەمین چانسی‬ ‫دامەزراندن بۆ ئەو كەسانەیە كە‬ ‫بێكارن‪.‬‬ ‫ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا‪ ،‬زی���ات���ر لە‬ ‫(‪ )200‬هەزار كەس چاوەڕوانی‬ ‫دام���ەزران���دن���ن‌و ح��ك��وم��ەت��ی‬ ‫ه��ەرێ��م��ی��ش رای��گ��ەی��ان��دووە‪،‬‬ ‫ل��ەت��وان��ای��دای��ە (‪ )25‬ه���ەزار‬ ‫ك��ەس دابمەزرێنێت‪ ،‬بەمەش‬ ‫رێژەیەكی زۆر بێئومێد دەبن لە‬ ‫دامەزراندن‪.‬‬ ‫پەیام ئەحمەد‪ ،‬ئەندامی‬

‫ناحیەی سیدەكان‪ ،‬سەر بە قەزای‬ ‫سۆران‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی راگەیاند‪:‬‬ ‫لە ئەنجامی تۆپبارانكردنی ناوچە‬ ‫س��ن��ووری��ی��ەك��ان�ه‌وه‌‪ ،‬شـــــەوی‬ ‫(‪)25/24‬ی ئ��ەم مانگە‪ ،‬دوو‬ ‫ه��اواڵت��ی گیانیان ل��ەدەس��ت دا‌و‬ ‫سیانی دیكەش برینداربوون‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری ناحیەكە‪ ،‬وتیشی‪:‬‬

‫پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژن����ام����ە» وت����ی‪ :‬راس��ت��ە‬ ‫دامەزراندنی ئەم رێژەیە كارێكی‬ ‫ب��اش��ە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمە بێپالنیی‬ ‫حكومەت دەردەخ���ات‪ ،‬چونكە‬ ‫دام��ەزران��دن��ی ئ��ەم رێ��ژەی��ەدا‪،‬‬ ‫ناتوانێت بێكاریی لەكوردستان‬ ‫بنبڕ بكات‌و بۆ ئەم مەبەستەش‪،‬‬ ‫پێویستە حكومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫گرنگی بەكەرتی تایبەت بدات‌و‬ ‫هەوڵبدات شوێن بۆ زۆرترین‬ ‫ه��اواڵت��ی بكاتەوە ل��ە كەرتی‬ ‫تایبەتدا‪.‬‬ ‫ئەو ئەندامەی پەرلەمانی‬

‫شێخانی‪ ،‬بەرپرسی راگەیاندنی‬ ‫«كۆڕەك»‪ ،‬رایگەیاند‪« :‬كۆڕەك‪،‬‬ ‫كێشەیەكی تەكنیكیی هەیە‪،‬‬ ‫لەئاكرێ‌‌و ئامێدی‌و بارزان‪ ،‬ئەوان‬ ‫تەلەفۆنیان بۆ دەڕوات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناتوانن تەلەفۆن بكەن»‪.‬‬

‫جگە لە زیانی گیانیی‪ ،‬زیاتر لە‬ ‫(‪ )200‬ماڵ لە سنووری ناحیەی‬ ‫سیدەكانی سەر بەقەزای سۆران‌و‬ ‫(‪ )70‬ماڵیش لە سنووری قەزای‬ ‫چۆمان ئاوارە بوون‪.‬‬ ‫ئەو دوو هاواڵتییەی گیانیان‬ ‫لەدەست دا بەناوەكانی (هێرش‬ ‫كەریم ئیبراهیم)‪ 20 ،‬ساڵ‪ ،‬خەڵكی‬

‫كوردستان‪ ،‬روونیشیكردەوە‪:‬‬ ‫بەگرنگیدان بە كەرتی تایبەت‬ ‫دەتوانرێت‪ ،‬كوردستان لەڕووی‬ ‫قەیرانی ئابووریی‌و بێكارییەوە‬ ‫رزگاری ببێت‪.‬‬ ‫بەپێی لێدوانی ئەو ئەندامەی‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬لە‬ ‫(‪ ،)2011/1/1‬واتە لەسەرەتای‬ ‫ئ��ەم��س��اڵ��ەوە‪ ،‬م��ووچ��ەی ئەو‬ ‫(‪ )25‬ه����ەزار ك��ەس��ەی كە‬ ‫بڕیاری دامەزراندنیان دراوە‪،‬‬ ‫ئ���ەگ���ەر س����ەرف ن��ەك��رێ��ت‪،‬‬ ‫پێویستە لەخەزێنەی حكومەتدا‬ ‫بپارێزرێت‪.‬‬

‫ق��ەزای ئاكرێ‌‌و (شێخۆ حەسەن‬ ‫م��س��ت��ەف��ا)‪ 44 ،‬س���اڵ‪ ،‬خەڵكی‬ ‫ناحیەی ه��ەری��ری سەربەقەزای‬ ‫شەقاڵوەیە‪ ،‬س ‌ێ كەسەكەی تریش‬ ‫ك��ە بەسەختیی ب��ری��ن��دارب��وون‪،‬‬ ‫خەڵكی س��ی��دەك��ان‌و ه��ەری��رن‌و‬ ‫لەنەخۆشخانەی گشتیی سۆران‬ ‫لەژێر چاودێریی پزیشكیدان‪.‬‬

‫پڕكردنەوەی فۆڕمی‪...‬‬

‫رەف��ی��ق‪ ،‬وت���ی‪« :‬نابێت‬ ‫كاری حیزبیی لە فەرمانگەكاندا‬ ‫ب��ك��رێ��ت‪ ،‬چ��ون��ك��ە ش��وێ��ن��ی‬ ‫كاربەڕێكردنی هاواڵتییانە‪ ،‬نەك‬ ‫شوێنی كاری حیزبیی»‪.‬‬ ‫خەلیل محەمەد شەریف‪،‬‬ ‫(‪ )40‬س��اڵ‪ ،‬كارمەندی بانكی‬ ‫پێنجوێن‪ ،‬وتی‪« :‬هەقە رێگریی‬ ‫لەو ج��ۆرە كارانە بكرێت؛ كە‬ ‫زۆرج��ار بینیومانە ئابوونەش‬ ‫لەكاتی دەوامدا كۆ كراوەتەوە»‪.‬‬ ‫ج��ەب��ار س��ەع��ی��د‪ ،‬جێگری‬ ‫لێپرسراوی مەڵبەندی یەكێتی‬

‫كێشە دروستكردن بۆ كەسانی‬ ‫نزیك لە ئۆپۆزسیۆن بەردەوامن‪،‬‬ ‫ئیتر چۆن كۆبوونەوە بەردەوام‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬لە وەاڵمەكەیاندا‪،‬‬ ‫«ی���ەك���ێ���ت���ی‌و پ����ارت����ی»‪،‬‬ ‫دەڵ���ێ���ن؛ ئ����ەو ه���ۆك���اران���ەی‬ ‫كۆبوونەوەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ل��ەس��ەر ه��ەڵ��پ��ەس��ارد‪ ،‬قابیلی‬ ‫چارەسەركردنن‪ ،‬ئەی بۆ تا ئێستا‬ ‫چارەسەریان نەكردووە؟‬ ‫* ئ��ەوان چ��ارەس��ەری ئەو‬ ‫هۆكارانە ناكەن‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫جدیی نین‌و دەی��ان��ەوێ��ت كات‬ ‫بەفیڕۆ بدەن‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬ئۆپۆزسیۆن تا كەی‬ ‫چاوەڕێ دەكات؟‬ ‫* بە ب��ەردەوام��ی لەنێوان‬ ‫الی��ەن��ەك��ان��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��دا‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوە‌و گفتوگۆ هەیە‌و‬ ‫هەڵسەنگاندنی ب��ارودۆخ��ەك��ە‬ ‫دەك���رێ���ت ب��ۆ ه��ەن��گ��اوەك��ان��ی‬ ‫دوات����ر‪ ،‬ئ���ەوە پ��ەی��وەن��دی��ی بە‬ ‫كۆبوونەوەكانی ئۆپۆزسیۆنەوە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬كەواتە؛ بارودۆخەكە‬ ‫وەكو خۆی دەمێنێتەوە؟‬ ‫* هەرگیز بارودۆخەكە وەكو‬ ‫ئێستا نامێنێت‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەوەی‬ ‫بە چی دەگ��ات‪ ،‬دەبێت بزانین‪،‬‬ ‫بارودۆخەكە بەرەو كوێ دەڕوات‪.‬‬

‫دیسانەوە‪ ،‬ئاوی سیروان‬ ‫ژەهراویی دەکرێت‬ ‫ئارام نەجیم ‪-‬هەڵەبجە‬

‫‪....................................................‬‬

‫ب��ۆ ج��اری دووەم؛ ئ��اوی‬ ‫دەریاچەی سیروان ژەهراویی‬ ‫دەب��ێ��ت‌و ب��ەس��ەدان ماسیی‬ ‫دەری��اچ��ەك��ە‪ ،‬ل��ەن��اودەچ �ن‌و‬ ‫مەترسی لەسەر تەندروستیی‬ ‫هاواڵتییانی سنوورەكە دروست‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ساڵی راب��ردووی��ش‪ ،‬ئاوی‬ ‫دەریاچەكە ژەه��راوی��ی بوو‪،‬‬ ‫ب��ەه��ۆی��ەوه‌ زیانێكی گ��ەورە‬ ‫بە سامانی ماسیی ئاوەكە‬ ‫گ��ەی��ش�ت‌و ب��ەو ه��ۆی��ەش��ەوە‪،‬‬ ‫چوار هاواڵتی دەستگیركران‌و‬ ‫دادگایی كران‪.‬‬ ‫ئیبراهیم‪،‬‬ ‫ئیسماعیل‬ ‫ب����ەڕێ����وەب����ەری پ��ۆل��ی��س��ی‬ ‫دارستانی هەڵەبجە‪ ،‬جەختی‬ ‫لەسەر راستیی زانیارییەكان‬ ‫ك���ردەوەو ب��ە «رۆژن��ام��ە»ی‬ ‫راگەیاند‪« :‬بەهۆی تێكردنی‬ ‫دەرمانی (سەوزی بڕ)‌و چەند‬ ‫دەرمانێكی دیكەوە‪ ،‬لەچەند‬ ‫شوێنێك‪ ،‬ئاوەكە ژەهراویی‬ ‫لە پێنجوێن‪ ،‬وت��ی‪« :‬ئەگەر‬ ‫بزانین هەركەس لەكاتی دەوامدا‬ ‫فۆڕمی دابەشكردبێت‌و باڵوی‬ ‫كردبێتەوە‪ ،‬ئ��ەوە سەربەخۆ‬ ‫كردوویەتی‌و ئیجرائات دەكەین‪،‬‬ ‫سەرپێچیكردنەكە‌‪،‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی‬ ‫لێپێچینەوەی لەگەڵدا دەكەین»‪.‬‬ ‫رەزا محەمەد‪ ،‬قایمقامی‬ ‫پێنجوێن‪ ،‬بێئاگایی خ��ۆی‬ ‫لە دابەشكردنی فۆڕم بەسەر‬ ‫ف��ەرم��ان��گ��ەك��ان��دا ن��ی��ش��ان��دا‌و‬ ‫وت���ی‪« :‬ئ��اگ��ادار نیم ل��ەوەی‬ ‫ك��ە ف��ۆڕم��ی حیزبیی لەالیەن‬ ‫كۆمیتەی رێكخستنی یەكێتیی‬

‫ب��ووەو بەتایبەتی ل��ە نزیك‬ ‫گ��ون��دی (دوان�����زە ئ��ی��م��ام)‪،‬‬ ‫ه��ەرب��ۆی��ە داوام���ان���ك���ردووە‪،‬‬ ‫ل��ی��ژن��ەی��ەك��ی ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن��ەوە‬ ‫ل��ەچ��ۆن��ێ��ت��ی��ی رووداوەك������ە‬ ‫پێكبهێنرێت»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ەوە‪ ،‬ستار‬ ‫م���ەح���م���ود‪ ،‬ب���ەڕێ���وەب���ەری‬ ‫ك��ش��ت��وك��اڵ��ی ه��ەڵ��ەب��ج��ە‪،‬‬ ‫ب���ە «رۆژن�����ام�����ە»ی وت‪:‬‬ ‫«ژەه����راوی����ب����وون����ەك����ە‪،‬‬ ‫ك��اری��گ��ەری��ی دەب��ێ��ت لەسەر‬ ‫ئەو جێگایانەی ئەو ئاوە بۆ‬ ‫خواردنەوە بەكاردەهێنن‌و ئەو‬ ‫ماسییانەشی كە راودەكرێن‌و‬ ‫ژەهراویی بوون بەو مادەیە‪،‬‬ ‫ه��ەرك��ەس��ێ��ك ب��ی��ان��خ��وات‪،‬‬ ‫ب��ەه��ەم��ان��ش��ێ��وە ژەه���راوی���ی‬ ‫دەبێت»‪.‬‬ ‫س���اڵ���ی راب�����ردووی�����ش‪،‬‬ ‫ب���ەه���ۆی ژەه���راوی���ب���وون���ی‬ ‫ئ��اوی س��ی��روان��ەوە‪ ،‬چەندین‬ ‫نەخۆشی ل��ە دەربەندیخان‬ ‫باڵوبوونەوەو بەو هۆیه‌شەوە‬ ‫سەرچاوەی ئاوی خورادنەوەی‬ ‫دەربەندیخان راگیرا‪.‬‬ ‫نیشتمانییەوە دابەشكرابێت‪ ،‬من‬ ‫ناتوانم وەك سەرۆكی یەكەی‬ ‫ئیداریی هیچ ئیجرائات بكەم»‪.‬‬ ‫باڵوكردنەوەی ئەم فۆڕمانە‬ ‫لەكاتێكدایە‪ ،‬كە دوو هەفتە‬ ‫ل��ەم��ەوپ��ێ��ش ل��ە رۆژن���ام���ەی‬ ‫«وەق��ای��ع��ی ك��وردس��ت��ان»‪،‬‬ ‫بڕیارێكی ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫دەرچ���ووە؛ بە ن��اوی پێڕەوی‬ ‫رێ���س���ای ف���ەرم���ان���ب���ەران لە‬ ‫دەزگاكانی حكومەتدا‪ ،‬كە بەپێی‬ ‫ئەو پێڕەوە چاالكی حیزبیی‌و‬ ‫سیاسیی ل��ە فەرمانگەكاندا‬ ‫قەدەغەكراوە‪.‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫کوێستان محه‌مه‌د‪ :‬ئەگەر هەر جیاوازییەك ل ‌ه پێدانی پێشینه‌ی هاوسه‌رگیریدا بكرێت‪ ،‬پەیوەندیی بە دوو ئیدارەییەوە هەیە‪.‬‬

‫دوو جۆر مافیا هەیەو گومان دەكرێت هەندێك لە بەرپرسانی پۆلیس‌و سەربازیی لەپشتەوەبن‬

‫(‪ )39‬خـاوەن كـۆمپـانیـاو دكـتـۆرو بـازرگـان دەڕفـێـنـرێــن‬

‫ئا‪ :‬الپەڕەی راپۆرت‬

‫‪.............................................................‬‬

‫گومان دەك��رێ��ت؛ دی��اردەی‬ ‫رف��ان��دن��ی خەڵكانی ن��اس��راو و‬ ‫دەوڵەمەندی ناو شاری كەركوك‪،‬‬ ‫دەس��ت��ی ه��ەن��دێ��ك ل��ە الی��ەن‌و‬ ‫كەسێتی شارەكەی لەپشته‌و‌ه‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ئ��ەم��ەش دوای ئ��ەوەی‬ ‫هەوڵەكانی گرووپە مافیاییەكان‬ ‫بۆ ئەو كارانە‪ ،‬لە چەند رۆژی‬ ‫رابردوودا چڕتر بوونەتەوە‪.‬‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ای ئەمساڵەوەو‬ ‫ب��ە دی��اری��ك��راوی��ش ل��ە هەفتەی‬ ‫رابردوودا‪ ،‬ترسێكی زۆر بەرۆكی‬ ‫خەڵكی شاری كەركوكی گرتووە‪،‬‬ ‫ئەوەش دوای رفاندنی دكتۆرێك‌و‬ ‫گەورە بازرگانێكی بە ره‌چه‌ڵه‌ک‬ ‫توركمانی ئەو شارە‪.‬‬ ‫ه��ەف��ت��ەی راب�����ردوو‪ ،‬دوای‬ ‫ئ����ەوەی د‪.‬س���اف���ی ه���ەرزان���ی‪،‬‬ ‫پسپۆڕی نەخۆشییەكانی مندااڵن‪،‬‬ ‫لەبەرامبەر (‪ )50‬هەزار دۆالردا‬ ‫گرووپە مافیاییەكان ئازادیان‬ ‫ك���رد‪ ،‬ه��ێ��ن��دەی ن��ەب��رد گ��ەورە‬ ‫بازرگانێكیش بە ن��اوی (عەلی‬ ‫س��ەردار ئەحمەد) لە نەتەوەی‬ ‫توركمان رفێنرا‪.‬‬ ‫ئاشكرابوونی چەند گرووپێكی‬ ‫تیرۆریستیی‌و رفاندنی چەندین‬ ‫هاواڵتیی ش��اری ك��ەرك��وك‪ ،‬لە‬ ‫چەند رۆژی رابردوودا‪ ،‬بارودۆخی‬ ‫كەركوكی بەرەو شڵەژانی ئەمنیی‬ ‫بردووەو هەفتەی رابردووش؛ بە‬ ‫هەفتەی رفاندنی هاواڵتییانی‬ ‫شارەكە ناوزەد كرا‪.‬‬

‫رفێندراوێک‬ ‫ه��اواڵت��ی��ی��ان��ی ش��ارەك��ەش؛ كەشێكی ئەمنیی ئ��ارام دابین‬ ‫رفاندنی هاواڵتییان بۆ الوازیی بكەن‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی لە‬ ‫دەزگ��ا ئەمنییەكانی كەركوك‬ ‫دەگەڕێننەوە‪ ،‬كە نەیانتوانیوە دەزگ��ا پۆلیس‌و ئەمنییەكانی‬

‫كەركوكه‌وه‌ دەست «رۆژنامە»‬ ‫ك��ەوت��وون‪ ،‬ل��ە م���اوەی ح��ەوت‬ ‫مانگی رابردوودا‪ )39( ،‬حاڵەتی‬ ‫رفاندن لە شاری كەركوك تۆمار‬ ‫ك��راون‪ ،‬كە زۆربەیان بازرگان‌و‬ ‫دكتۆرو خ��اوەن كۆمپانیان‪ ،‬كە‬ ‫لەبەرامبەر (‪ )50‬هەزار بۆ (‪)70‬‬ ‫هەزار دۆالر ئازادكراون‪.‬‬ ‫بازرگانێكی شاری كەركوك‬ ‫بە ن��اوی (ح ‪ -‬ف)‪ ،‬كە لەبەر‬ ‫مەترسیی رفاندن نەیوێرا ناوی‬ ‫باڵوبكەینەوە‪ ،‬وتی‪« :‬لەوەتەی‬ ‫ژیانی بازرگانەكان لە مەترسیدان‪،‬‬ ‫بەداخەوە وەكو ج��اران ناچینە‬ ‫سەر ئیش‌و كارەكانمان‪ ،‬چونكە‬ ‫خ��ۆم��ان‌و مندااڵكانمان لەژێر‬ ‫ه��ەڕەش��ەی تیرۆریستانداین‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ئەمنییەتی ژی��ان��م��ان‬ ‫ئیستقرار نه‌كەن‪ ،‬ناچاردەبین‬ ‫كەركوك بەجێبهێڵین»‪.‬‬ ‫چ��االك��وان��ان��ی كۆمەڵگەی‬ ‫مەدەنیی لە كەركوك‪ ،‬دەڵێن‪:‬‬ ‫مەسەلەی رفاندن لە شارەكە‪ ،‬لە‬ ‫حاڵەت دەرچووەو بووەتە دیاردە‪،‬‬ ‫ئەمەش پاش ئەوەی لەئێستادا‬ ‫بەشی شێری ئەو كەسانەی دەبنە‬ ‫نیچیری گرووپە مافیاییەكان‪ ،‬لە‬ ‫نەتەوەی توركمانن‪.‬‬ ‫ئەو حاڵەتە مەترسیدارە لە‬ ‫شارەكە‪ ،‬وای لە رێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنیی توركمانیی‬ ‫ك��رد‪ ،‬لە بەیاننامەیەكدا داوا‬ ‫ل��ە؛ پزیشكان‪ ،‬ئ��ەن��دازی��اران‪،‬‬ ‫ف��ەرم��ان��ب��ەران‪ ،‬ك��اس��ب��ك��اران‌و‬ ‫پیشەوەرانی توركمان بكەن‪،‬‬ ‫ب���ەه���ۆی ن��اس��ەق��ام��گ��ی��ری��ی‬

‫ئەمنیی‌و ن��ەب��وون��ی گرەنتیی‬ ‫س��ەالم��ەت��ی��ی��ان��ەوە‪ ،‬مانگرتن‬ ‫رابگەیەنن‪.‬‬ ‫ف��ازڵ م��ەه��دی‪ ،‬چاالكوانی‬ ‫ب���واری كۆمەڵگەی مەدەنیی‪،‬‬ ‫وتی‪ :‬بارودۆخی ئەمنیی شاری به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس‪:‬‬ ‫كەركوك‪ ،‬تا دێت بەرەو خراپیی‬ ‫دەچێت‪ ،‬بۆیە خەڵكی شارەكە بە دووری نازانم؛‬ ‫متمانەیان بە دەزگا ئەمنییەكان‬ ‫یان‬ ‫نەماوەو بەرەو كوردستان‪،‬‬ ‫رفێنەران‪ ،‬مەسئولین‌و‬ ‫دەرەوەی عێراق هەڵدێن»‪.‬‬ ‫بۆ هەمان مەبەست‪ ،‬رۆژی‬ ‫پێنجشەممەی راب��ردوو‪ ،‬حیزبی دەزگای ئەمنییان‬ ‫«توركمان ئیلی» لە كەركوك‪،‬‬ ‫ل��ە بەیاننامەیەكدا داوای لە لەپشتەوە بێت‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‬ ‫ك��رد‪)3( ،‬رۆژ ب��اری نائاسایی خاوەن كۆمپانیاكانەوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەسەر كەركوكدا رابگەیەنێت‪ ،‬دوای ئەو نزیكبوونەوەیەی كوردو‬ ‫بەهۆی ئ��ەو ب��ارە نائاساییەی توركمان دێت»‪.‬‬ ‫وەك ئ���ەو ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫رووی لە شارەكە كردووە‪.‬‬ ‫بەرپرسانی ئەمنیی ئاماژە بۆ پۆلیسە ئاماژەی پێدا؛ پێدەچێت‬ ‫ئەوە دەكەن‪ :‬رفاندنی هاواڵتییان‪ ،‬بەهۆی ئەوەی سلكی ئەمنیی لە‬ ‫بابەتێكی سیاسییەو بە دووریشی پارێزگاكەدا بەدەست كوردەوەیە‪،‬‬ ‫نازانن چەند بەرپرسێكی ئەمنیی «ل���ە ئ��ێ��س��ت��ادا ت��ی��رۆری��س��ت��ان‬ ‫ش��ارەك��ە ل��ە پ��ۆل��ی �س‌و هێزی چاالكییەكانیان لەناو شاردا چڕتر‬ ‫سەربازیی‪ ،‬لەپشتی ئەو كارەوە كردووەتەوە»‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ی ئه‌و زانیارییانه‌ی‬ ‫بن‪.‬‬ ‫ع��ەم��ی��د س���ەرح���ەد ق���ادر‪ ،‬له‌ سه‌رچاوه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کانه‌و‌ه‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەری پۆلیسی ق��ەزاو دزه‌ی����ان ک�����ردووه‌‪ ،‬دوو ج��ۆر‬ ‫ناحیەكانی پارێزگای كەركوك‪ ،‬گ��رووپ��ی رف��ان��دن ل��ە كەركوك‬ ‫وتی‪« :‬دیاردەی رفاندن‪ ،‬بوونی دا ه�����ەن‪ ،‬ك���ە ب��ەش��ێ��ك��ی��ان‬ ‫ه��ەی��ەو ئێمە وەك��و بابەتێكی وەك��و مافیا لەنێوان خۆیاندا‬ ‫سیاسیی س��ەی��ری دەك��ەی��ن‪ ،‬رێ��ك��ک��ەوت�ن‌و ب��ۆ دەستكەوتی‬ ‫چونكە حاڵەتی رفاندنەكە لە مادیی خەڵك دەڕفێنن‪ ،‬كە هیچ‬ ‫ئێستادا بۆ س��ەر هاواڵتییانی پەیوەندییەكییان بە گرووپە‬ ‫توركمانە‪ ،‬بە بازرگان‌و دكتۆرو ت��ی��رۆری��س��ت��ی��ی��ەك��ان��ەوە نییە‪.‬‬

‫ب��ەش��ەك��ەی ت��ری��ش‪ ،‬بریتییە‬ ‫ل��ە؛ گ��رووپ��ی ئەنسار سوننەو‬ ‫بەعسییەكان‪ ،‬كە هاواڵتییان‬ ‫دەڕفێنن لەبەرامبەر پارەیەكی‬ ‫زۆر‪ ،‬كە نزیكەی (‪ )50‬ه��ەزار‬ ‫بۆ (‪ )70‬ه��ەزار دۆالر‪ ،‬ئازادیی‬ ‫دەك��ەن‪ .‬س��ەرەڕای ئ��ەوەی لە‬ ‫هەفتەی راب�����ردوودا‪ ،‬تۆڕێكی‬ ‫«تیرۆریست»ی دەستگیركران‪،‬‬ ‫كە پێكهاتبوون ل��ە؛ پۆلیس‌و‬ ‫سەربازو خەڵكی ئاسایی‪.‬‬ ‫لەناو شەقامی ش��ارەك��ەدا‪،‬‬ ‫گومانێكی سەیر رەواج��ی پەیدا‬ ‫كردووە‪ ،‬كە هەندێك لەو حاڵەتی‬ ‫رفاندنانەی لە ش��ارەك��ەدا روو‬ ‫دەدەن‪ ،‬دەستی هەندێك الیەنی‬ ‫ئەمنیی‌و ب��ەرپ��رس��ان��ی ب��ااڵی‬ ‫ئەمنیی ش��ارەك��ەی لەپشتەوە‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ع��ەم��ی��د س���ەرح���ەد‪ ،‬ل��ەو‬ ‫رووەوە وتی‪« :‬بە دووری نازانم‬ ‫رفێنەران مەسئولین‌و خەڵكیان‬ ‫لە پۆلیس‌و س��ەرب��ازو دەزگ��ای‬ ‫ئەمنیی لەپشتەوە بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە ئێستادا لە بەدواداچوونداین‪،‬‬ ‫بۆیە نامانەوێت زانیارییەكان‬ ‫ب�ڵ�او ب��ك��ەی��ن��ەوە‪ ،‬چ��ون��ك��ە لە‬ ‫ئێستادا س��ەرەداوەك��ان لەژێر‬ ‫لێكۆڵینەوەدان»‪.‬‬ ‫چ���اودێ���ران���ی س��ی��اس��ی��ی‪،‬‬ ‫پێیانوایە‪ :‬هێزی پارە لەبەرامبەر‬ ‫دەزگا ئەمنییەكان بەهێزترە‪ ،‬بۆیە‬ ‫تائێستا نەتوانراوە رفێنراوانی‬ ‫دوو هەفتەی رابردوو ئازاد بكەن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەرامبەر پارەیەكی زۆردا‬ ‫ئازاد دەكرێن‪.‬‬

‫«هاواڵتییان دەبنە قوربانیی ملمالنێی دوو ئیدارەیی پارتی‌و یەكێتی»‬

‫ێ رێنمایی جیا دەرچووەو هێشتا هاواڵتییان لە چۆنێتیی پێدانی پێشینەی هاوسەرگیریی دڵنیا نین‬ ‫س‌‬ ‫راپۆرتی‪ :‬پ‪ .‬سلێمانی‬

‫‪.............................................................‬‬

‫دوای ن��زی��ك��ەی دووم��ان��گ‬ ‫لەپەسەندكردنی یاسای بودجەی‬ ‫ئەمساڵ‌و دیاریكردنی پێشینەی‬ ‫هاوسەرگیریی‪ ،‬هێشتا هاواڵتییان‬ ‫بەتەواوەتی دڵنیانین ئەو پێشینەیە‬ ‫دەیانگرێتەوە یان نا‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫تا ئێستا س ‌ێ رێنمایی جیا لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە راگەیەنراوە‪.‬‬ ‫لە چەند رۆژی راب���ردوودا‪،‬‬ ‫وەزی�����ری دارای�����ی ل��ێ��دوان��ێ��ك��ی‬ ‫بریكارەكەی رەتكردەوەو رایگەیاند‪،‬‬ ‫هەموو هاواڵتییەك دەتوانێت لە‬ ‫پێشینەی هاوسەرگیریی سوودمەند‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم هێشتا هاواڵتییان دڵنیا‬ ‫نین‌و ترسیان هەیە‪ ،‬بەپێی سیستمی‬ ‫«دووئ��ی��دارەی��ی»‪ ،‬جیاوازیی لە‬ ‫پ��ێ��دان��ی پێشینەكەدا بكرێت‪،‬‬ ‫جگە ل��ەوەی یەكالیینەبووەتەوە‬ ‫ك��ە گرێبەستی ساڵی (‪)2010‬‬ ‫دەگرێتەوە یان نا‪.‬‬ ‫پێشتر ل��ە س��ەردەم��ی دوو‬ ‫ئیدارەیی «رەسمیی»حكومەتی‬ ‫ه��ەرێ��م��دا‪ ،‬ش��ێ��واز‌و ب��ڕی پێدانی‬ ‫پێشینەی ه��اوس��ەرگ��ی��ری��ی لە‬ ‫ئیدارەی سلێمانی جیاواز بوو لە‬ ‫ئیدارەی هەولێر‪ ،‬هەرچەندە دوای‬ ‫یەكگرتنەوەی ئیدارە‪ ،‬لە كابینەی‬ ‫پێنجدا پێشینەكە یەكخرا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە ئێستاشداو دوای پەسەندكردنی‬ ‫«ئەگەر هەیە وەك دوو ئیدارەیی‬ ‫لێبێتەوە»‪ .‬ئ��ەوەش بەو هۆیەوە‬ ‫كە وەزی��ری دارای �ی‌و بریكارەكەی‬ ‫ل��ێ��دوان��ی جیا ده‌ده‌ن ل��ەب��ارەی‬ ‫ش��ێ��وازی پ��ێ��دان��ی پێشینەكەو‬ ‫ئ��ەو ك��ەس��ان��ەی دەیانگرێتەوە‪،‬‬ ‫هاواڵتییانیش دەترسن جیاكاریی‬ ‫تێدا بكرێت‪.‬‬

‫بەهۆی لێدوانی دژ بەیەك‌و‬ ‫بوونی دوو ئیدارەییەوە‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫وەزارەتی دارایی هەرێم‪ ،‬س ‌ێ بڕیاری‬ ‫جیای بە (رێنمایی ژمارە (‪ )19‬لە‬ ‫(‪)7/10‬و (رێنمایی ژم��ارە (‪)20‬‬ ‫لە (‪)7 /18‬و (رێنمایی ژمارە‬ ‫(‪ )25‬لە (‪ ،)7/21‬دەرك��ردووە‪،‬‬ ‫كە وەزارەت��ی دارای��ی بۆ سنووری‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی‌و گەرمیان‬ ‫ب��ەپ��اش��گ��ری(س)‌و ب��ۆ سنووری‬ ‫هەولێرو ده��ۆك بەپاشگری(هـ)‪،‬‬ ‫رێنمایی دەردەكات‪ ،‬ئەمەش بووه‌تە‬ ‫جێگای نارەزایی‌و دوودڵی هاواڵتییان‬ ‫ل ەوەرگرتنی پێشینەكە‪.‬‬ ‫كاتێك‪ ،‬رەشید تاهیر‪ ،‬بریكاری‬ ‫وەزارەت��ی دارای��ی‪ ،‬كە لە پشكی‬ ‫«پارتی» ئەو پۆستە بەڕێوەدەبات‪،‬‬ ‫رێ��ن��م��ای��ی��ەك��ان��ی ب���ودج���ەی لە‬ ‫كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ئاشكرا‬ ‫ك��رد‪ ،‬هاواڵتییان تووشی شۆك‬ ‫ب���وون ب����ەوەی؛ «پ��ێ��چ��ەوان��ەی‬ ‫ی��اس��اك��ە»‪ ،‬رای��گ��ەی��ان��د‪ :‬تەنیا‬ ‫فەرمانبەران دەتوانن پێشینەی‬ ‫هاوسەرگیریی وەربگرن‪ ،‬ئەوەش‬ ‫ناڕەزایی پەرلەمانتارانی لێكەوتەوە‪،‬‬ ‫كە بەشێوەیەكی دیكە دەنگیان‬ ‫لەسەر یاساكە داوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬ه��ەرچ��ەن��دە رۆژێ��ك‬ ‫دوای ئەو لێدوانە‪ ،‬بایز تاڵەبانی‬ ‫وەزیری دارایی‪ ،‬كە وەك وەزیرێكی‬ ‫(یەكێتی) ئەو پۆستە بەڕێوەدەبات‪،‬‬ ‫پێچەوانەی وت��ەی بریكارەكەی‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی خ��س��ت��ەڕوو‪ ،‬ك��ە هەموو‬ ‫هاواڵتییان دەتوانن لە پێشینەكە‬ ‫سودمەندبن‌و دوای ئەوەش رێنمایی‬ ‫ژم���ارە (‪ )20‬دەرك����را ل��ەالی��ەن‬ ‫وەزیرەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوە گومانەكان‌و‬ ‫مەترسییەكانی «دوو ئیدارەیی»‬ ‫لە كابینەی شەشه‌می حكومەتی‬ ‫هەرێمدا زیاتر كرد‪ ،‬چونكە ئەوە‬

‫‪ ،7/24‬ئاپۆرای هاواڵتییان له‌به‌رده‌م گه‌نجینه‌ی سلێمانی بۆ مامه‌ڵه‌ی وه‌رگرتنی پێشینه‌که‌ ‬ ‫لەكاتێكدایە وەزارەتی دارایی‪ ،‬كە‬ ‫«پێشینە»كە خەرج دەك��ات‪ ،‬بە‬ ‫دانپێدانانی بەرپرسەكانی‪ ،‬هێشتا‬ ‫یەكی نەگرتووەتەوەو تەنانەت لە‬ ‫میانەی دیدارێكدا كە لە ناوەڕاستی‬ ‫مانگی حوزەیراندا لە رۆژنامەی‬ ‫«رووداو» باڵوكراوەتەوە‪ ،‬رەشید‬ ‫تاهیر‪ ،‬بریكاری وەزارەت��ی دارایی‬ ‫رایدەگەیەنێت «ن��ە م��ن ئاگام‬ ‫لە وەزی��ری دارای��ی��ەو نە ئەویش‬ ‫ئ��اگ��ای ل��ە م��ن��ە»‪ .‬دوو لێدوانی‬ ‫جیاوازیش سەبارەت بە پێشینەی‬ ‫هاوسەرگیریی‪ ،‬جه‌خت ل ‌ه راستیی‬ ‫بوونی دوو ئیدارەیی دەكاتەوە‪.‬‬ ‫لە ئێستادا‪ ،‬ترسی پێنەدانی‬ ‫«پێشینە»كە بۆ ئەو هاواڵتییانەی‬ ‫ف��ەرم��ان��ب��ەری ح��ك��وم��ەت نین‌و‬ ‫ئەوانەش كە لەساڵی راب���ردوودا‬

‫پێكنەهێناوە‪،‬‬ ‫هاوسەرگیرییان‬ ‫زیادی كردووەو گومان هەیە لەوەی‬ ‫هەندێك پارێزگا‪ ،‬وەك خۆی یاساكە‬ ‫جێبەجێ نەكەن‪.‬‬ ‫شاد جەعفەر‪ ،‬تەمەن (‪)23‬‬ ‫ساڵ‪ ،‬كوڕێكی دانیشتووی شاری‬ ‫سلێمانییەو تازە ژیانی هاوسەریی‬ ‫پ��ێ��ك��ەوەن��اوە‪ ،‬وت���ی‪« :‬ت��ووش��ی‬ ‫دڵەڕاوكێیەكی زۆر بووین‪ ،‬بەهۆی‬ ‫قسە جیاوازەكانی بەرپرسانی‬ ‫حكومەتەوەو دەترسین سلفەكە‬ ‫نەمانگرێتەوە‌و هەر رۆژەو بڕیارێك‬ ‫دەردەكەن»‪.‬‬ ‫ك���وێ���س���ت���ان م���ح���ەم���ەد‪،‬‬ ‫پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان‪،‬‬ ‫كە فراكسیۆنەكەی دوای رۆژێك لە‬ ‫لێدوانی بریكاری وەزارەتی دارایی‬ ‫روونكردنەوەیەكی ب�ڵاوك��ردەوەو‬

‫داوای ك��رد؛ یاساكە وەك خۆی‬ ‫جێبەجێ بكرێت‪ ،‬لە لێدوانێكیدا‬ ‫ب��ۆ «رۆژن��ام��ە» وت��ی‪« :‬بەپێی‬ ‫مادەی (ی��ەك)ی یاساكە؛ هەموو‬ ‫هاواڵتییەكی هەرێم بەب ‌ێ جیاوازیی‬ ‫دەتوانن لە پێشینەی هاوسەرگیریی‬ ‫سوودمەندبن‌و هیچ مادەو بڕگەیەك‬ ‫نییە جیاكاریی بكات لەنێوان‬ ‫هاواڵتییان‌و فەرمانبەراندا‪ ،‬تەنیا‬ ‫ئ��ەوە هەیە كە فەرمانبەری پلە‬ ‫تایبەت ناگرێتەوە»‪.‬‬ ‫کوێستان‪ ،‬نیگەرانیی خۆشی‬ ‫لە لێدوانی بریكارەكە دەرب��ڕی‌و‬ ‫پێیوایە‪ :‬مەبەستێكی لەپشتە‪ ،‬دەنا‬ ‫بریكاری وەزارەتی دارایی لە یاساكە‬ ‫ب ‌ێ ئاگا نییە‌و وتی‪« :‬وەزیری دارایی‬ ‫چەند جارێك دووپاتی كردووەتەوە‬ ‫كە وەزارەت��ەك��ەی دوو ئیدارەیەو‬

‫فۆتۆ‪ :‬زمناکۆ ئیسماعیل‬ ‫لە سەردانی فراكسیۆنه‌که‌شماندا‬ ‫ب��ۆ الی‌و ل���ەب���ەردەم ل��ی��ژن��ەی‬ ‫دارای����ی پ��ەرل��ەم��ان��ی��ش��دا‪ ،‬وت��ی‪:‬‬ ‫«ت��ەن��ی��ا وەزارەت�����ی كشتوكاڵ‬ ‫یەكیگرتووەتەوە»‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارەكەی «گ��ۆڕان»‬ ‫جەختی ك����ردەوە؛ ی��اس��اك��ە بۆ‬ ‫س��ەرج��ەم پارێزگاكانە‌و دەبێت‬ ‫بەب ‌ێ جیاوازیی خ��ەرج بكرێت‪،‬‬ ‫«ئ���ەگ���ەر ه���ەر ج��ی��اوازی��ی��ەك‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئەوە پەیوەندیی بە دوو‬ ‫ئ��ی��دارەی��ی��ەوە ه��ەی��ە»‪ ،‬وتیشی‪:‬‬ ‫«ه���ەر كاتێك ی��اس��اك��ە خرایە‬ ‫ب���واری جێبەجێكردنەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫بەدواداچوونی بۆ دەكەین بزانین‬ ‫جیاكاریی دەكرێت یان نا‪ ،‬ئەگەر‬ ‫جیاكاریی بكرێت‪ ،‬لێپێچینەوە‬ ‫دەكەین‌و بەرپرسانی وەزارەتەكە‬

‫بانگێشتی پەرلەمان دەكەین»‪.‬‬ ‫هەرچەندە لە چوارشەممەی‬ ‫رابردووەوەو بە كاركردن بە رێنمایی‬ ‫ژمارە (‪ )20‬مامەڵەی هاواڵتییان‬ ‫وەرگیرا بۆ وەرگرتنی پێشینەكە‪،‬‬ ‫بەاڵم هێشتا دڵنیایی تەواو نییە‬ ‫پێشینەكە لەسەرجەم پارێزگاكان‬ ‫خ��ەرج دەك��رێ��ت ی��ان ن��ا‪ ،‬چونكە‬ ‫لە كۆپییەكی رێنماییەكەدا‪ ،‬كە‬ ‫دەست «رۆژنامە» كەوتووە‪ ،‬لە‬ ‫كۆتایی نووسراوەكەدا (س) هەیە‪،‬‬ ‫كە ئاماژەیە بۆ ئیدارەی سلێمانی‪.‬‬ ‫جگە لەوەی لەو رێنماییەشدا كە‬ ‫دوای رێنمایی ژمارە (‪ )19‬دەركرا‪،‬‬ ‫ئاماژە ب��ەوە نەكراوە پێشینەكە‬ ‫گرێبەستەكانی ساڵی (‪)2010‬‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬بۆیە ئێستاش گفتوگۆ‬ ‫هەیە بۆ چارەسەری ئەو گرفتەش‪.‬‬ ‫لەوبارەیەوە مەلیحە ره‌سول‬ ‫خدر‪ ،‬بەڕێوەبەری گشتی دارایی‪/‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ل��ە لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫«رۆژنامە» وتی‪« :‬كار بە رێنمایی‬ ‫ژمارە (‪ )20‬دەكەین‪ ،‬كە سەرجەم‬ ‫هاواڵتییان دەتوانن سوودمەندبن‪،‬‬ ‫نوێنەریشمان ناردووەتە وەزارەتی‬ ‫دارای���ی ب��ۆ ئ���ەوەی بزانین ئایا‬ ‫گرێبەستی هاوسەرگیریی ساڵی‬ ‫(‪ )2010‬دەگرێتەوە یان نا‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوە لە رێنماییەكەدا روون نییە‪.‬‬ ‫ئێمە مامەڵەكانمان وەرگرتووە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بۆ پێدانی پێشینەكە بەو‬ ‫كەسانە چاوەڕوانی بڕیاری وەزیر‬ ‫دەكەین»‪.‬‬ ‫ئەم بۆچوونەی بەڕێوەبەری‬ ‫گ��ش��ت��ی��ی دارای������ی س��ل��ێ��م��ان��ی‪،‬‬ ‫لەكاتێكدایە كە دوات��ر وەزارەت��ی‬ ‫دارایی رێنماییەكی دیكەی ب ‌ه ژماره‌‬ ‫(‪ )25‬باڵوكردەوە‌و هەندێك خاڵی‬ ‫پێچەوانەو گۆڕینی رێنماییەكانی‬ ‫پێشتربوو‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫(‪ )300‬كەس لە رێژەی میالكاتی دامەزراندنی وەزارەتی ئەوقاف كەمده‌کرێتەوە‬

‫رۆژن��ام��ە‪ :‬ه��ەرچ��ەن��دە لە‬ ‫ب��ودج��ەی ساڵی (‪)2011‬دا‪،‬‬ ‫بڕیاردرابوو (‪ )800‬كەس لەسەر‬ ‫میالكی وەزارەت����ی ئ��ەوق��اف‬ ‫دابمەزرێت‪ ،‬بەاڵم ئەم رێژەیە‬ ‫دابەزیوە بۆ (‪ )500‬كەس‪.‬‬

‫م��ەری��وان نەقشبەندی‪،‬‬ ‫ب���ەڕێ���وەب���ەری راگ��ەی��ان��دن��ی‬ ‫وەزارەت��ی ئەوقاف‌و كاروباری‬ ‫ئایینیی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫راگەیاند‪ :‬بەشێوەیەكی لەناكاو‬

‫پێیان راگەیاندین دامەزراندنی‬ ‫ئ��ەو (‪ )800‬كەسە ب��ووە بە‬ ‫(‪ )500‬كەس‪.‬‬ ‫وتیشی‪« :‬بەوپێیەی زیاتر‬ ‫ل��ە (‪ )1000‬م��زگ��ەوت بەبێ‬ ‫ئیمام‌و خەتیبە لە كوردستان‌و‬

‫رۆژان����ە ل��ە ه��ەرێ��م م��زگ��ەوت‬ ‫دەك��رێ��ت��ەوەو كەمكردنەوەی‬ ‫رێژەی دامەزراندنیش وادەكات؛‬ ‫ب��ەردەوام كێشەمان هەبێت لە‬ ‫مزگەوتەكاندا»‪.‬‬ ‫ن��ەق��ش��ب��ەن��دی‪ ،‬ئ��ام��اژەی‬

‫ب��ەوەش��ك��رد‪ :‬ئ��ەگ��ەر میالكی‬ ‫وەزارەت��ەك��ەی��ان بەوشێوەیە‬ ‫كەمبكرێتەوە‪ ،‬ئەگەری ئەوە‬ ‫ه��ەی��ە ئ���ەم م��زگ��ەوت��ان��ە بە‬ ‫ئ��اراس��ت��ەی چ��اوەڕوان��ن��ەك��راو‬ ‫بڕۆن‪.‬‬

‫كورد؛ (‪)%50‬ی وەزارەتەكانی لەدەست دەدات‬

‫په‌رله‌مانتار لەتیف شێخ مستەفا‪ :‬كەمكردنەوەی وەزارەتەكانی مالیكی؛ پێچەوانەی دەستوورە‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەهادین یوسف‬

‫‪...............................‬‬ ‫پسپۆڕێكی دەس��ت��ووری��ی‪،‬‬ ‫ك��ەم��ك��ردن��ەوەی وەزارەت��ەك��ان��ی‬ ‫حكومەتی عێراق بەو میكانیزمەی‬ ‫نوری مالیكی پێشنیازیكردووە‪،‬‬ ‫بە پێچەوانەی دەستوور دەزانێت‌و‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات‪ :‬لەژێر فشاردا‪،‬‬ ‫بەشێك لە كوتلەكان‪ ،‬بەو داوایە‬ ‫رازی بوون‪.‬‬ ‫رۆژی (‪ ،)7/18‬ئەنجومەنی‬ ‫ن��وێ��ن��ەران��ی ع���ێ���راق‪ ،‬ل���ەڕووی‬ ‫(م��ەب��دەئ��ی��ی��ەوە)‪ ،‬رەزام��ەن��دی��ی‬ ‫لەسەر داوایەكی نوری مالیكی‪،‬‬ ‫سەرۆك وەزیرانی عێراق نیشاندا‪،‬‬ ‫ب��ۆ ك��ەم��ك��ردن��ەوەی ژم����ارەی‬ ‫وەزارەت��ەك��ان‌و بڕیاریشە رۆژی‬ ‫شەممەی داه��ات��وو‪ ،‬ب��ۆ هەمان‬ ‫مەبەست‪ ،‬سەرۆك وەزیر لەبەردەم‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەراندا ئامادەبێت‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ن���ووس���راوەك���ەی‬ ‫ن��وری مالیكی‪ ،‬كەمكردنەوەی‬ ‫وەزارەتەكان بە دوو قۆناغ دەبێت‪،‬‬ ‫لەقۆناغی ی��ەك��ەم��دا‪ ،‬سەرجەم‬ ‫وەزارەتەكانی دەوڵ��ەت جگە لە‬ ‫سیانیان‪ ،‬وەزارەتەكانی دەوڵەت‬ ‫بۆ كاروباری (هەرێم‌و پارێزگاكان‪،‬‬ ‫ئەنجومەنی ن��وێ��ن��ەران‪ ،‬ژن��ان)‬ ‫الدەبرێن‌و لەقۆناغی دووەمیشدا‪،‬‬ ‫وەزارەت��ەك��ان��ی دیكە بەشێكیان‬ ‫كەمدەكرێنەوە‪ ،‬یان یەكدەخرێن‪.‬‬ ‫نووسراوەكەی مالیكیش‪ ،‬ئاراستەی‬ ‫لیژنەی یاسایی پەرلەمان كراوە‪ ،‬تا‬ ‫پڕۆژە بڕیارێك بۆ ئەو مەبەستە‬ ‫داڕێژنەوە‪.‬‬ ‫د‪ .‬لەتیف شێخ مستەفا‪،‬‬ ‫پسپۆڕی یاسایی‌و دەستووریی‌و‬

‫ئ��ەن��دام��ی ل��ی��ژن��ەی ی��اس��ای��ی لە‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‪،‬‬ ‫بۆ «رۆژن��ام��ە»ی روون��ک��رده‌وه‌‪:‬‬ ‫«تێبینیم لەسەر پڕۆژە بڕیارەكەی‬ ‫لیژنەی یاسایی ن��ووس�ی‌و دژی‬ ‫بووم‪ ،‬بەوپێیەی كەمكردنەوەی ئەو‬ ‫وەزارەتانە‪ ،‬پێچەوانەی دەستوورە‪،‬‬ ‫بە تایبەتی مادەی (‪‌)8-61‬و (‪76‬‬ ‫بڕگەی أ و ب)‪ ،‬چونكە كابینەكەو‬ ‫وەزیرەكان‪ ،‬متمانەیان لەپەرلەمان‬ ‫وەرگ���رت���ووە‪ ،‬مافی خۆیانە تا‬ ‫كۆتایی خولی حكومەت بەردەوام‬ ‫بن»‪.‬‬ ‫چ��ۆن��ێ��ت �ی‌و رێ��ك��ارەك��ان��ی‬ ‫دەس���ت���ل���ەك���ارک���ێ���ش���ان���ەوەی‪،‬‬ ‫روون��ك��ردەوە‪ ،‬ب��ەوەی هەركاتێك‬ ‫پ���ەرل���ەم���ان ه��ەڵ��وەش��ای��ەوە‪،‬‬ ‫وەزارەت��ەك��ان هەڵدەوەشێنەوە‪،‬‬ ‫ی��ان حكومەت هەڵبوەشێتەوە‪،‬‬ ‫وەكو ئەوەی سەرۆك وەزیر دەست‬ ‫لەكاربكێشێتەوە‪ ،‬یان متمانە لە‬ ‫حكومەت‪ ،‬یان یەكێك لە وەزیرەكان‬ ‫بسەنرێتەوە‪ ،‬یان وەزیرەكە خۆی‬ ‫دەست لەكاربكێشێتەوە‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بەوەكرد‪« :‬ئەمە‪ ،‬ئەو حااڵتانەن كە‬ ‫دەتوانرێت وەزیر الببرێت‪ ،‬البردنی‬ ‫وەزیرێك‪ ،‬یان چەند وەزیرێك بەبێ‬ ‫هۆكارێكی دیاریكراو‪ ،‬بێئەوەی‬ ‫خۆی دەس��ت لەكاربكێشێتەوە‪،‬‬ ‫پێچەوانەی دەستوورە»‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا‪ ،‬د‪ .‬لەتیف‪،‬‬ ‫ئ���ام���اژەی ب�����ەوەدا‪ :‬حكومەتە‬ ‫(‪ )42‬وەزارەتییەكەی مالیكی‪،‬‬ ‫شکستی هێناوەو خ��ۆی��ان دان‬ ‫بەوەدا دەنێن‪ ،‬رێكارە یاساییەكان‬ ‫بەوشێوەیە كە سەرۆك وەزیران‬ ‫دەس��ت لەكاربكێشێتەوە‪ ،‬داوا‬ ‫بكات س��ەرۆك كۆمار متمانە لە‬

‫‪ ،2010/12/21‬مه‌راسیمی متمانه‌دان به‌ کابینه‌که‌ی مالیکی له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‬ ‫حكومەتەكە بكشێنێتەوە‪ ،‬یان‬ ‫سەرۆك كۆمار‪ ،‬داوا لەپەرلەمان‬ ‫بكات‪ ،‬متمانە لەسەرۆك وەزیران‪،‬‬ ‫ی��ان وەزارەت��ەك��ان بسه‌نێتەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوك��ات��ە ه��ەم��وو حكومەت بە‬ ‫دەستلەكاركێشاوە دادەن��رێ��ت‪.‬‬ ‫دەبێت س��ەرۆك كۆمار لەماوەی‬ ‫مانگێكدا‪ ،‬كەسێك لە گەورەترین‬ ‫كوتلەی پەرلەمان رابسپێرێت بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومەت‪ ،‬دەشێت‬ ‫هەمان ئەو كەسەی ئێستابێت‪،‬‬ ‫لەماوەی مانگێكدا حكومەتێكی‬ ‫ت��ازە ب��ە بەرنامەیەكی ت��ازەوه‌‬ ‫پێشكەش دەك����ات‌و دووب����ارە‬ ‫دەچێتەوە ب���ەردەم پەرلەمان‌و‬ ‫متمانە وەردەگرێتەوە‪.‬‬ ‫د‪ .‬له‌تیف‪ ،‬نیگەرانیی خۆیشی‬ ‫نیشاندا‪ ،‬ل��ەوەی‪« :‬پەرلەمان‌و‬ ‫ح��ك��وم��ەت‪ ،‬ب��ەم��ش��ێ��وەی��ە لە‬ ‫تەرشیق تێگەیشتوون‪ ،‬تەرشیقی‬ ‫وزاری��ی بۆ فەرمانگەكانی خوار‬ ‫وەزارەتە‪ ،‬لەبەڕێوەبەری گشتیی‌و‬ ‫ف��ەرم��ان��گ��ەك��ان‌و دەزگ��اك��ان��ی‬ ‫حكومەت‪ ،‬نەك بۆ وەزیرەكان كە‬ ‫متمانەیان لەپەرلەمان وەرگرتووە‪،‬‬

‫ئێستاش بەشێك لە پەرلەمانتاران‪،‬‬ ‫رای��ان لەسەر ئەو رێككەوتنەی‬ ‫پێشوو گۆڕاوە»‪.‬‬ ‫بەپێی نووسراوەكەی مالیكی بۆ‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەران‪ ،‬لە ئەنجامی‬ ‫سەد رۆژەكەدا‪ ،‬بۆیان دەركەوتووە‬ ‫ناتوانن بەو كابینەیەوە‪ ،‬بەرنامەی‬ ‫حكومەتەكەیان جێبەجێ بك ‌ەن‌و‬ ‫پ��ێ��ش��ن��ی��ازی ك��ەم��ك��ردن��ەوەی‬ ‫وەزارەت��ەك��ان��ی ك���ردووە بە دوو‬ ‫قۆناغ‪.‬‬ ‫كابینەكەی ن��وری مالیكی‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ە رۆژی (‪)2010/12/21‬‬ ‫لەبەردەم ئەنجومەنی نوێنەراندا‬ ‫متمانەی وەرگ���رت‪ ،‬پێكهاتووە‬ ‫لە (‪ )42‬وەزارەت‪ ،‬كە (‪)13‬یان‬ ‫وەزیری دەوڵەتن‌و لەو كابینەیەش‬ ‫ئیئتیالفی كوتلە كوردستانییەكان‪،‬‬ ‫ج��ێ��گ��ری س����ەرۆك وەزی�����ران‌و‬ ‫حه‌وت وەزی��ری بەركەوتووە‪ ،‬كە‬ ‫سیانیان وەزیری دەوڵەتن‌و بەپێی‬ ‫بەرنامەكەی مالیكیش‪ ،‬ئەو سێ‬ ‫وەزارەت����ە ب��ەر كەمكردنەوەكە‬ ‫دەكەون‪.‬‬ ‫موئەیەد ت��ەی��ب‪ ،‬وتەبێژی‬

‫لیستی هاوپەیمانیی كوردستان‪،‬‬ ‫هاوڕایی لیستەكەی نیشاندا لەگەڵ‬ ‫ك��ەم��ك��ردن��ەوەی وەزارەت���ەك���ان‪،‬‬ ‫بەمەرجێك كێشەی سیاسیی‬ ‫بەدوای خۆیدا نەهێنێت‪« :‬دەبێت‬ ‫پ��رۆس��ەك��ە‪ ،‬ب��ە لێكگەیشتن‌و‬ ‫تەفاهوم‌و تەوافوقی هەموو الیەنە‬ ‫بەشداربووەكان بێت»‪ ،‬چونكە‬ ‫بە وت��ەی ئ��ەو بۆ «رۆژن��ام��ە»‪:‬‬ ‫حكومەتەكە‪ ،‬وەك گرێبەستێكی‬ ‫نێوان الیەنە بەشداربووەكان وایە‪،‬‬ ‫ه��ەر گۆڕین‌و كەمكردنەوەیەك‪،‬‬ ‫پێویستی بە رەزام��ەن��دی��ی ئەو‬ ‫الیەنانە هەیە‪.‬‬ ‫الیەنە ئیجابییەكانی بەوە‬ ‫دان���ا ك��ە ك��اری��گ��ەری��ی دەب��ێ��ت‬ ‫لەسەر كەمكردنەوەی ژم��ارەی‬ ‫وەزارەتەكان‌و باشكردنی كارەكانی‬ ‫ح��ك��وم��ەت‪ ،‬ه���ەروەه���ا الی��ەن��ە‬ ‫خراپەكانیشی خستەڕوو بەوەی‪:‬‬ ‫«ه��ەن��دێ��ك كیانی سیاسیی‪،‬‬ ‫بەتایبەتی كوتلە بچووكەكان‪،‬‬ ‫مەحروم دەبن لە بەشداریكردنی‬ ‫حكومەت‪ ،‬دەبێت كەمكردنەوەكە لە‬ ‫كەشوهەوایەكی سیاسیی گونجاودا‬

‫بێت‪ ،‬نەك وەكو ئەو ناكۆكییەی‬ ‫لەنێوان هەردوو كوتلەی عێراقییەو‬ ‫دەوڵەتی قانووندا هەیە»‪.‬‬ ‫س���ەب���ارەت ب����ەوەی ك���ورد‪،‬‬ ‫چەند زەرەمەند دەبێت ئەگەر بەو‬ ‫میکانیزمەی ئێستا وەزارەتەكان‬ ‫ك��ەم��ب��ك��رێ��ن��ەوە‪ ،‬وت��ەب��ێ��ژی‬ ‫هاوپەیمانیی‪ ،‬وتی‪« :‬ئاساییە‪،‬‬ ‫ئەگەر وەزارەتەكان كەمبكرێنەوە بۆ‬ ‫نیوە‪ ،‬كورد (‪)%50‬ی وەزارەتەكانی‬ ‫لەدەست دەدات‪ ،‬بەاڵم نابێت بەو‬ ‫میكانیزمە كاربكرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫كارەكە پێویستی بە سەرلەنوێ‬ ‫داڕشتنەوەی وەزارەتەكان هەیە‪،‬‬ ‫كەشوهەواكەش هی ئەوە نییە‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە دەبێت وەزارەتەكان‪،‬‬ ‫تەواوبن‌و وەزارەت��ە ئەمنییەكان‬ ‫پڕبكرێنەوە‌و ئەنجومەنی بااڵی‬ ‫س��ی��اس �ه‌ت��ە س��ت��رات��ی��ژی��ی��ەك��ان‬ ‫دروس���ت ب��ێ��ت‪ ،‬ب���ەوەش ب��اوەڕ‬ ‫ل��ەن��ێ��وان الی��ەن��ەك��ان��دا دروس��ت‬ ‫دەبێت‌و یارمەتیدەر دەبێت بۆ‬ ‫كەمكردنەوەی وەزارەتەكان»‪.‬‬ ‫م��وئ��ەی��ەد ت��ەی��ب‪ ،‬وتیشی‪:‬‬ ‫«وەكو ئیئتیالفی كوردستانیی‪،‬‬

‫ئ��اگ��اداری ئ��ەو مەسەلەیەین‌و‬ ‫لەگەڵ تەوافوقین ئەگەر هەموو‬ ‫الیەنەكان بە میكانیزمەكە رازی‬ ‫بووین‌و بیینمان مەبەست تەنیا‬ ‫كەمكردنەوەیە‪ ،‬نەك بێبەشكردنی‬ ‫كیانێك لەسەر حسابی كیانێكی‬ ‫تر»‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارانیش‪ ،‬بەپێویستی‬ ‫دەزان���ن كەمكردنەوەكە لەسەر‬ ‫بنەمای راگرتنی بااڵنس بێت‪،‬‬ ‫نەك بەو میكانیزمەی ئێستا‪ ،‬كە‬ ‫(‪)%50‬ی وەزارەتەكانی ئیئتیالفی‬ ‫كوردستانیی كەم ببنەوە‪.‬‬ ‫د‪.‬م���ەح���م���ود ع��وس��م��ان‪،‬‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری س��ەرب��ەخ��ۆ لە‬ ‫لیستی هاوپەیمانیی كوردستان‪،‬‬ ‫كەمكردنەوەی ژمارەی وەزارەتەكان‬ ‫ب��ە گرنگ دەزان��ێ��ت ب��ۆ باشتر‬ ‫راییكردنی كارەكانی حكومەت‪،‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ����ەوەی بەپێویستی‬ ‫دەزان��ێ��ت‪« :‬بەشێوەیەك بێت‪،‬‬ ‫بااڵنس هەبێت‌و كوتلەكان لەسەری‬ ‫رێكکەون»‪.‬‬ ‫رەخ��ن��ە ل��ەو میکانیزمەیش‬ ‫دەگ���رێ���ت ك��ە ن����وری مالیكی‬ ‫پ��ێ��ش��ن��ی��ازی��ك��ردووە‪« :‬دەب��ێ��ت‬ ‫كەمكردنەوەكە بەیەك هەنگاو‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوكاتە رێژەی كەمكردنەوەی‬ ‫وەزارەت���ی كوتلەكان وەك یەك‬ ‫دەبێت‌و تەنیا ژمارەی وەزارەتەكان‬ ‫كەمدەبێتەوە»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ە هەڵوێستی‬ ‫كوتلە كوردییەكانیش لەگەڵ‬ ‫ئەوەی رەخنەی لێگرتن كە‪« :‬بۆ‬ ‫هیچ شتێك‪ ،‬كورد ئامادەكاریی‬ ‫ناكات»‪ ،‬ئاماژەی بەوەش كرد‪:‬‬ ‫«تائێستا الیەنی كوردیی‪ ،‬دژی‬ ‫نەبووە»‪.‬‬

‫ئۆپۆزسیۆن‪ :‬هێشتا تۆپەكە لە گۆڕەپانی دەسەاڵتدایە‬

‫راپۆرتی‪ :‬هاوڕ ‌ێ عەبدوڵاڵ‬

‫‪...............................‬‬ ‫چ����اودێ����ران‌و الی��ەن��ەك��ان��ی‬ ‫ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن‪ ،‬پ��ێ��ی��ان��وای��ە‪،‬‬ ‫بەیاننامەكەی «یەكێتی‌و پارتی»‪،‬‬ ‫وەاڵمێكی جدیی تێدا نییە بۆ‬ ‫داواك��اری��ی��ەك��ان��ی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫هاوكات ئەوەش دەخەنە روو‪ ،‬تا‬ ‫بە كردەوە دەست بە چاكسازیی‬ ‫نەكرێت‪ ،‬دەس��ت بە كۆبوونەوە‬ ‫پێنجقۆڵییەكان ناكەنەوە‪.‬‬ ‫لە بەیاننامەیەكی هاوبه‌شی‬ ‫مەكتەبی سیاسیی یەكێتیی‬ ‫نیشتمانیی كوردستان‌و پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستاندا‪ ،‬كە لە‬ ‫رۆژی (‪ )7/24‬باڵوكراوەتەوە‌و‬ ‫وەاڵمی ئۆپۆزسیۆنیان داوەتەوە‪،‬‬ ‫باس لەوە ك��راوە‪ :‬هەڵپەساردنی‬ ‫ك���ۆب���وون���ەوەك���ان ل���ە الی���ەن‬ ‫درێژەپێدانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەوە‪،‬‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەك��ان‌و س��ەرەن��ج��ام‬ ‫رێكکەوتنیشی ماوەیەك دوا خست‪،‬‬ ‫ئەمە لە كاتێكدا ئەو هۆكارانەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن كۆبوونەوەكانی لەسەر‬ ‫هەڵپەسارد‪ ،‬قابیلی چارەسەركردن‬ ‫بوون‌و هەن»‪.‬‬ ‫دوای ئەنجامدانی (چ��وار)‬ ‫كۆبوونەوەیان لەگەڵ «یەكێتی‌و‬ ‫پ��ارت��ی»دا‌و بێئومێدبوونیان لە‬ ‫جێبەجێكردنی داواكارییەكانیان‌و‬ ‫ئ��ەن��ج��ام��دان��ی «چ��اك��س��ازی��ی»‪،‬‬ ‫الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن رۆژی‬ ‫(‪ )7/11‬ل��ە بەیاننامەیەكدا‬ ‫هەڵپەساردنی كۆبوونەوەكانیان‬ ‫لەگەڵ دەسەاڵتدا راگەیاند؛ تا ئەو‬ ‫كاتەی كەشوهەوا‌و زەمینەی لەبار‬ ‫بۆ گفتوگۆ خۆش دەكرێت‪.‬‬

‫کۆبوونه‌وه‌یه‌کی نێوان ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت‬ ‫عەبدولستار مەجید‪ ،‬ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاسیی كۆمەڵی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ی ك���وردس���ت���ان‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن��ام��ە»ی راگەیاند‪« :‬ئێمە‬ ‫ل��ەس��ەر ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی خ��ۆم��ان‬ ‫ب��ەردەوام��ی��ن‌و ت��ا ب��ە ك���ردەوە‬ ‫چ���ارەس���ەرك���ردن���ی كێشەكان‬ ‫نەبینین‪ ،‬گفتوگۆكانمان لەگەڵ‬ ‫دەسەاڵتدا دەست پێ ناكەینەوە»‪.‬‬ ‫سەركۆ عوسمان‪ ،‬هه‌ڵسوڕاوی‬ ‫«گ����ۆڕان»و ئ��ەن��دام��ی لیژنەی‬ ‫هەماهەنگیی «گۆڕان»‪ ،‬پێی وایە‪:‬‬ ‫وەاڵمەكەی «یەكێتی‌و پارتی»‬ ‫زۆر دواك��ەوت��ووەو لەنێویدا هیچ‬ ‫ئیرادەیەك نیی ‌ه بۆ دەستپێكردنی‬ ‫چاكسازیی‪ ،‬جگە لەوە بەیاننامەكە‬ ‫ئینشائییە‌و زۆرتر باسی كێشەكانی‬

‫ن��اوچ��ەک�ه‌ی ك���ردووە‌و بەشێكی‬ ‫كەمی باسی لە كێشەكانی ناوخۆ‬ ‫‌و هەڵپەساردنی كۆبوونەوەكان‬ ‫ك�����ردووە‪ .‬وت��ی��ش��ی‪« :‬ئ����ەوان‬ ‫دان��ی��ان ب��ە كێشەكان‌و رەوای��ی‬ ‫داواك��اری��ی��ەك��ان��ی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫پێویستی چ��ارەس��ەرك��ردن��ی��ان‬ ‫ناوە‪ ،‬بەاڵم دەبێت لەسەر ئەرزی‬ ‫واقیع ئەو داواكارییانە جێبەجێ‬ ‫بكرێن‪ ،‬ئەوكاتە رێگەی گفتوگۆ‬ ‫دەكرێتەوە»‪.‬‬ ‫«یەكێتی‌و‬ ‫بەیاننامەكەی‬ ‫پارتی»‪ ،‬كە لە (پێنج) تەوەر‬ ‫پێكهاتووە‪ ،‬ئەوەشی تێدا هاتووە‬ ‫«ئێستاش ب��ەرژەوەن��دی��ی بااڵی‬ ‫گەلەكەمان‌و پێویستی یەكڕیزیی‬ ‫ه��ێ��زەك��ان��ی ك���وردس���ت���ان‪ ،‬بۆ‬

‫رووبەڕووبوونەوەی مەترسییەكانی‬ ‫ئێستاو ئەگەرەكانی ئایندەش‪،‬‬ ‫لە هەموو الیەكمان دەخوازێت‪،‬‬ ‫ب��ە گونجاوترین شێوە رێگای‬ ‫چارەسەری گرفتەكان بدۆزینەوەو‬ ‫س��ەرەن��ج��ام‪ ،‬ل��ەس��ەر بنچینەی‬ ‫پ��ڕۆژەك��ان گفتوگۆكان درێ��ژە‬ ‫پێ ب��دەی�ن‌و دوور لە تاكتیكی‬ ‫سیاسیش بیگەیەنینە رێكکەوتنی‬ ‫هەمەالیەنە‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم‪ ،‬بە ب��ڕوای چاودێران‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬تا ئێستاش تۆپەكە‬ ‫ل��ە گ��ۆڕەپ��ان��ی دەس��ەاڵت��دای��ە‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن باوەڕ بە بەڵێن‌و قسە‬ ‫ناكات‌و چ��اوەڕوان��ی ئەنجامدانی‬ ‫چاكسازیی ده‌کات لە دەسەاڵت‪.‬‬ ‫محەمەد حەكیم‪ ،‬ئەندامی‬

‫مەكتەبی سیاسیی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمیی كوردستان‪ ،‬پێیوایە‪،‬‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان لەالی‬ ‫«یەكێتی‌و پارتی»یە‌و ئەوەش‬ ‫دەڵێت‪ « :‬ئومێد دەكەین‪ ،‬بڕیاریان‬ ‫دابێت داخوازییەكانی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫شەقام جێبەجێ بكەن»‪.‬‬ ‫سەركۆ عوسمان‪ ،‬پێیوایە‪:‬‬ ‫تائێستاش تۆپەكە لە گۆڕەپانی‬ ‫دەسەاڵتدایە‌و دەسەاڵت دەتوانێت‬ ‫داواكارییەكان جێبەجێ بكات‪،‬‬ ‫یان نەیكات‪ .‬ده‌ڵێت‪« :‬چارەسەر‬ ‫الی دەسەاڵتە‌و ئێمە چاوەڕانی‬ ‫هەنگاوین‪ ،‬كە هەنگاونراو دەست‬ ‫ب��ە چاكسازیی ك���را‪ ،‬ئەوكاتە‬ ‫ئیرادەی نیەتپاكیی‌و چاكسازیی‬ ‫دێتە پێشەوە»‪.‬‬

‫ه��ەروه‌ه��ا‪ ،‬ئەبوبەكر عه‌لی‪،‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی دانوستانكاری‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوە پێنجقۆڵییەكان‪،‬‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات‪ :‬لەئێستاشدا‬ ‫بڕیارو توانا لەالی هەردوو حیزبی‬ ‫فەرمانڕەوایە بۆ چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكان بە شێوەیەكی كرداریی‌و‬ ‫دەستپێكردنەوەی گفتوگۆكان‪.‬‬ ‫ئەو بەرپرسەی یەكگرتوو‪،‬‬ ‫وتیشی‪« :‬هەركاتێك رێگرییەكانی‬ ‫ب����ەردەم گفتوگۆكان الب���ران‪،‬‬ ‫ئەوكاتە ئامادەین بەجدیتر دەست‬ ‫بكەینەوە بەگفتوگۆكان‌و هەوڵی‬ ‫سەركەوتنیشیان بدەین‪ .‬لەئێستادا‬ ‫چ���اوەڕێ���ی وەاڵم����ی ك��رداری��ی‬ ‫ئەوانین»‪.‬‬ ‫چ���اودێ���ران‪ ،‬ه��ەن��گ��اون��ان��ی‬ ‫ك���ردارەك���ی ب��ۆ چ��اك��س��ازی �ی‌و‬ ‫خواستەكانی‬ ‫جێبەجێكردنی‬ ‫شەقام‌و ئۆپۆزسیۆن بە پێویست‬ ‫دەزانن‪.‬‬ ‫ع��ەب��دول��س��ت��ار م��ەج��ی��د‪،‬‬ ‫رایدەگەیەنێت‪« :‬ئەوە بەس نییە‬ ‫لە بەیاننامەیەكدا بوترێت كێشەكان‬ ‫چارەسەر دەكرێن‪ ،‬بەڵكو دەبێت‬ ‫بە ك��ردار ببینرێت‪ ،‬ئ��ەوان تەنیا‬ ‫بەیاننامەیەكیان دەرك��ردووەو بە‬ ‫كردەوە هیچمان نەبینیوە»‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ران پێیانوایه‌‪ :‬دوای‬ ‫س��ێ م��ان��گ ل��ە كۆتاییهاتنی‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ەك��ان‪ ،‬تائێستا‬ ‫داواك���اری���ی���ە ه��ەن��ووك��ەی��ی‌و‬ ‫س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ی ش���ەق���ام‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن جێبەجێ نەكراون‪،‬‬ ‫ه��اوك��ات ل��ە ئێستادا ئ��ەگ��ەری‬ ‫سەرهەڵدانەوەی خۆپیشاندانەكان‌و‬ ‫تێكچوونی رەوش���ی ه��ەرێ��م لە‬ ‫ئارادان‪.‬‬

‫ه��ەروەك ئەو هه‌ڵسوڕاوه‌ی‬ ‫«گ����ۆڕان»‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪« :‬ئەگەر‬ ‫دەس������ەاڵت داواك���اری���ی���ەك���ان‬ ‫جێبەجێ نەكات‪ ،‬بارودۆخەكە‬ ‫ل��ە ب��ەرژەوەن��دی��ی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫ئەزموونەكەشدا نابێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ب���ارودۆخ���ەك���ە ب��ەم��ش��ێ��وەی��ە‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬تەنیا زەرەرم��ەن��د‬ ‫دەسەاڵتە‌و ئەگەر ئێمەش پالنمان‬ ‫ێ ناكات»‪.‬‬ ‫نەبێت‪ ،‬خەڵك چاوەڕ ‌‬ ‫بە بڕوای چاودێرێكی سیاسیی‪،‬‬ ‫بەیاننامەكەی «یەكێتی‌و پارتی»‬ ‫شێوەیەكی الستیكیی هەیە‌و‬ ‫میكانیزمی چ��ارەس��ەرك��ردن��ی‬ ‫كێشەكانی نەخستووەتە روو‪.‬‬ ‫ئەمین ف���ەرەج‪ ،‬مامۆستای‬ ‫زانستە سیاسییەكان لە زانكۆی‬ ‫سەاڵحەدین‪ ،‬بە «رۆژن��ام��ە»ی‬ ‫راگەیاند‪« :‬بەیاننامەكە بە زمانێكی‬ ‫نەرم نووسراوە‪ ،‬بەاڵم شێوەیەكی‬ ‫دیپلۆماسییانەی‬ ‫الستیكیی‌و‬ ‫تێدایە‌و دەیەوێت ئەوە بە خەڵك‬ ‫بگەیەنێت‪ ،‬كە دەسەاڵت پێی باشه‌‬ ‫كۆبوونەوەكان درێ��ژە بكێشن‪،‬‬ ‫بەاڵم میكانیزمەكانی دەستنیشان‬ ‫نەكردووە‪ ،‬لە كاتێکدا پێویست بوو‬ ‫بە روونی دەستی بخستایەتە سەر‬ ‫برینەكان‌و میكانیزم‌و رێوشوێنی‬ ‫چ��ارەس��ەرك��ردن��ی كێشەكانی‬ ‫دابنایە»‪.‬‬ ‫ه����ەروەك بەپێویستیشی‬ ‫دەزانێت‪ :‬دەسەاڵت زەمینە خۆش‬ ‫بكات بۆ دانوستان‌و نیەتپاكیی‬ ‫خۆی بۆ ئەنجامدانی چاكسازیی‬ ‫نیشان بدات‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌و ل ‌ه الپ��ه‌ڕه‌ی‬ ‫ل��ێ��ک��دان�ه‌و‌ه (‪)23‬دا‪ ،‬وت��ارێ��ک‬ ‫ده‌خوێننه‌وه‌‪..‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫فازل عومه‌ر‪ :‬تائێستا شارەوانیی دهۆك‪ ،‬نزیكەی (‪ )60‬كەسی دەستبەسەر كردووە‪.‬‬

‫یاسین حەسەن‪ ،‬وەزیری دەوڵەتی عێراق‪:‬‬

‫لە ئەنجومەنی وەزیراندا؛ باسی (‪ )140‬نەكراوە‬ ‫یاسین حەسەن‪ ،‬وەزیری دەوڵەتی عێراق‪ ،‬ئاشكرای دەكات‪ :‬لە چەند مانگی رابردووی‬ ‫تەمەنیدا لە ئەنجومەنی وەزیران‪ ،‬باسی ماددەی (‪ )140‬نەكراوەو پڕۆژەیش بۆ بودجەی‬ ‫پێشمەرگەو سەرژمێریی نەبووە‪.‬‬ ‫یاسین‪ ،‬كە لەسەر فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمیی ئەو پۆستەی وەرگرتووە‪ ،‬لە‬ ‫چاوپێكەوتنێكی «رۆژنامە»دا‪ ،‬ئاماژە بەوە دەكات‪ :‬تا ئێستا‪ ،‬یەك جار نوێنەری حكومەتی‬ ‫هەرێمی بینیوەو تیشكیش دەخاتە سەر چەندین تەوەری تری كێشەكانی كورد لە بەغدا‪.‬‬

‫ســـــــازدانی‪ :‬هەستیار قادر‬

‫‪.........................................................‬‬

‫رۆژنامە‪ :‬پرسیارەكانمان‪،‬‬ ‫لەوەوە دەست پێدەكەین‪ ،‬كە‬ ‫ئایا ئ��ەو ش��ەش مانگەی لە‬ ‫بەغدا وەزیر بوویت‪ ،‬هەستت‬ ‫ك��ردووە ك��ورد لە حكومەتی‬ ‫م��ال��ی��ك��ی ب����ەش����دارە‪ ،‬ی��ان‬ ‫بەشداریی پێكراوە؟‬ ‫* ل���ەم���ڕۆی ع��ێ��راق��دا‪،‬‬ ‫هەموو پ��ێ��وەرەك��ان هەڵەن‌و‬ ‫بارێك هەیە پێی دەوترێت‬ ‫ف����ەوزا‌و ن��ەب��وون��ی ئ��ی��دارە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر بڵێین حكومەتی‬ ‫تەوافوقی نیشتمانییە‪ ،‬رەنگە‬ ‫دەق��اودەق دەرنەچێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بڵێین حكومەتی هاوبەشی‬ ‫الی��ەن��ەك��ان‬ ‫نیشتمانییە‌و‬ ‫لەسەر بنەمای هاوبەشیی‪،‬‬ ‫بەشدارییان پێكرابێت‪ ،‬رەنگە‬ ‫ت��ەواو دەرن��ەچ��ێ��ت‌و دەتوانم‬ ‫بڵێم؛ كورد لە بڕیاری سیاسیدا‬ ‫هەیەو دەشتوانم بڵێم؛ نییە‪.‬‬ ‫ت��ەرش��ی��ق��ی وەزارەت لە‬ ‫حكومەتدا دەكرێت‪ ،‬هەندێك‬ ‫لەبەرپرسە ب��ااڵك��ان��ی ك��ورد‬ ‫ئاگایان لێ نییە‪ ،‬زۆر پرس‬ ‫هەیە‪ ،‬دەت��وان��م بڵێم؛ كورد‬

‫ئ��اگ��ای ل��ێ نییە‪ ،‬ب��ەاڵم زۆر‬ ‫پرسی تریش هەیە كە دەتوانم‬ ‫بڵێم؛ ك��ورد تێیدا بەشدارە‪.‬‬ ‫بەشێوەیەكی گشتیی لە بەغدا‪،‬‬ ‫حساب بۆ كورد دەكرێت وەك‬ ‫هێزێكی سیاسیی‌و نەتەوەیی‬ ‫خ���اوەن هەرێمێكی بەهێز‌‪،‬‬ ‫ك��ورد رەچ��اوی ئ��ەوە دەك��ات‬ ‫كە بەهۆی فەوزای سیاسیی‌و‬ ‫گەندەڵییەوە‪ ،‬رەنگە داوای‬ ‫هەموو ئیستیحقاقاتی خۆی‬ ‫نەكات‪ ،‬دەتوانین بڵێین؛ كورد‬ ‫جێگەی خۆی هەیە لە بەغدا‪،‬‬ ‫بەاڵم لە روویەكی تریشەوە‪،‬‬ ‫ب��ەش��داری��ی ت���ەواوەت���ی پێ‬ ‫نەكراوە‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬كورد‪ ،‬توانیویەتی‬ ‫لەبەغدا‪ ،‬ئ��ەو هێزەی خۆی‬ ‫تەوزیف بكات؟‬ ‫* ك������ورد‪ ،‬ق��ورس��ای��ی‬ ‫ه���ەی���ە‌و س�����ەرۆك ك��ۆم��ار‌و‬ ‫جێگری سەرۆكی پەرلەمان‌و‬ ‫جێگری ئەنجومەنی وەزیران‌و‬ ‫ژم��اره‌ی��ه‌ک��ی زۆر ب��ری��ك��اری‬ ‫وەزی��ر‌و بەڕێوەبەری گشتیی‌و‬ ‫بڕیاربەدەستی هەیە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫پەرلەمانیش‬ ‫پاسەوانەكانی‬ ‫كوردن‪ ،‬كە كورد نەیتوانیبێت‬ ‫تەوزیفی ئەو هێزەی بكات‪،‬‬

‫ئ�����ەوەی�����ە ك��ە‬ ‫ح���ك���وم���ەت���ی‬ ‫ع���ێ���راق���ی���ی‌و‬ ‫س��ی��س��ت��م��ی‬ ‫س���ی���اس���ی���ی‬ ‫جێگیر نییە‪.‬‬ ‫س���ی���اس���ەت���ی‬ ‫واڵتانی عەرەبیش‬ ‫سەبارەت بە هەرێمی كوردستان‬ ‫دی��ار نییە‌و بەشێكیشی بەر‬ ‫ك��ورد دەك��ەوێ��ت‪ ،‬كە رەنگە‬ ‫دانیشتنەكانمان وەك پێویست‬ ‫نەبێت‌و وەزی��رەك��ان لەنێوان‬ ‫خۆیانداو پەرلەمانتارەكانیش‬ ‫بەشێوەیەكی گشتیی لەگەڵ‬

‫زۆر پرس هەیە‪،‬‬ ‫دەتوانم بڵێم؛‬ ‫هه‌ندێک ل ‌ه‬ ‫به‌رپرسانی كورد‬ ‫ئاگایان لێی نییە‬

‫ی��ەك��ت��ردا‪ ،‬ل��ە خۆیشمانەوە‬ ‫كەموكورتیی هەیە كە ئەمانە‬ ‫ه��ۆك��ارن ب��ۆ ئ���ەوەی ك��ورد‪،‬‬ ‫نەیتوانیبێت ئەو قورساییەی‬ ‫خۆی تەوزیف بكات‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬ل��ەم م��اوەی��ەی‬ ‫راب����ردوودا‪ ،‬لەنێوان وەزی��رە‬ ‫ك�����وردەك�����ان‌و ب��ەرپ��رس��ە‬ ‫ب��ااڵك��ان��ی ت��ری ك����ورددا‪ ،‬لە‬ ‫بەغدا كۆبوونەوەی خولیی‪،‬‬ ‫ك�����راوە ب���ۆ ت��اوت��وێ��ك��ردن��ی‬ ‫كێشەكان‪ ،‬پەیوەندیتان لەگەڵ‬ ‫نوێنەرایەتیی حكومەتی هەرێم‬ ‫لەبەغدا چۆنە؟‬ ‫* تائێستا‪ ،‬ی��ەك جار‬ ‫محەمەد ئیحسان‪ ،‬نوێنەری‬ ‫حكومەتی هەرێم ‪-‬م لە بەغدا‬ ‫بینیوە‪ ،‬جەنابی مام جەالل‌و‬ ‫د‪.‬رۆژ‪ ،‬یەكی یەك جار داوەتیان‬ ‫كردووین بۆ نانخواردن‪ .‬ئێمە‬ ‫ك��ەم��وك��ووڕی��ی��ەك��ی زۆرم���ان‬ ‫هەیە ل��ەو رووەوە‌و تائێستا‬ ‫نوێنەرایەتیی حكومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫رۆڵ���ی ئ��ەوەی��ان ن��ەب��ووە كە‬ ‫كوتلە كوردییەكان كۆبكەنەوە‬ ‫بۆ وتووێژكردن لەسەر باس‌و‬ ‫خواسە سیاسییەكان‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬ئێوە وەك وەزیرە‬ ‫ك��وردەك��ان لە ئ��ەدای خۆتان‬ ‫رازین؟‬ ‫* دەت���وان���ی���ن بلێین‬ ‫ئەدایان باش ب��ووە لە رووی‬ ‫مامەڵەو توانایانەوە‪ ،‬لە (‪)100‬‬ ‫رۆژەك��ەی مالیكیشدا وەزی��رە‬ ‫كوردەكان دەرچ��وون‪ ،‬هەست‬ ‫دەك��ەم مالیكیش رازی��ی��ە لە‬ ‫ئەدایان‪ ،‬بەاڵم گەر ژێر بە ژێر‬

‫شتێك هەبێت‪ ،‬من ئاگام لێی‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬كەیسی مادەی‬ ‫(‪ )140‬و س��ەرژم��ێ��ری��ی‪ ،‬لە‬ ‫ئێستادا گەرمترین كەیسن بۆ‬ ‫كورد‪ ،‬لە ئەنجومەنی وەزیراندا‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ب��اس��ی ئ��ەم دوو‬ ‫كەیسەتان كردووە؟‬ ‫* تا ئێستا لە ئەنجومەنی‬ ‫وەزی����ران����دا ب��اس��ی م���ادەی‬ ‫(‪ )140‬ن��ەك��راوە‪ ،‬ل��ە باسی‬ ‫بەشێوەیەكی‬ ‫سەرژمێریشدا‬ ‫جدیی سەرژمێریی هاتبێتە‬ ‫پ��ێ��ش��ەوە‪ ،‬وەك پ��رۆژەی��ەك‬ ‫باسی لێ نەكراوە‪ ،‬بەاڵم البەال‬ ‫ئەم‌و ئەو باسیان لێوە كردووە‪.‬‬ ‫رۆژن�����ام�����ە‪ :‬ب���ودج���ەی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی��ش ه��ەم��ان‬ ‫چارەنووسی هەبووە؟‬ ‫* ئ����ەوەی ل��ە ب��ەغ��دا‬ ‫نەبێت‪ ،‬نازانێت كەیسەكان‬ ‫چ��ەن��د ئ��اڵ��ۆزن‪ ،‬زۆر كەیس‬ ‫دێتە پێشەوە‪ ،‬هەندێك شت‬ ‫ل��ە ك��ارەك��ان تێك دەدات‌و‬ ‫هەندێكجار ئەوەندە حاڵەتی‬ ‫ئیحراجی روو دەكاتە حكومەتی‬ ‫ع��ێ��راق��ی��ی‪ ،‬ك���ورد ب��ە باشی‬ ‫نازانێت لەو كاتەدا هەندێك‬ ‫داواكاریی هەیە داوای بكات‪،‬‬ ‫بودجەی پێشمەرگە پەیوەستە‬ ‫بە پەرلەمانی عێراقەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك پ��رۆژەی��اس��ا‪ ،‬ل��ەالی��ەن‬ ‫ئەنجومەنی وەزی��ران��ەوە باس‬ ‫نەكراوە‪ ،‬هەرچەندە بەشێوەی‬ ‫الوەك��ی��ی دراوە ب��ە گوێی‬ ‫وەزیرەكاندا‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬باسی بێهێزیی‬

‫حكومەتی عێراقیت كرد‪ ،‬بۆ‬ ‫كورد ئەو هەلە بۆ فشاركردن‬ ‫ن��اق��ۆزێ��ت��ەوە‪ ،‬ل��ە سیاسەتدا‬ ‫شەرم هەیە؟‬ ‫* ب��ەڵ��ێ‪ ،‬لەسیاسەتدا‬ ‫رەن��گ��ە هەندێك رووگیریی‌و‬ ‫رێ��ک��ك��ەوت��ن��ی راب�������ردوو و‬ ‫م��وراع��ات��ی ح��اڵ��ەت��ی یەكتر‬ ‫هەبێت‪ ،‬كورد رەچاوی هەندێك‬ ‫ئەخالقیاتی سیاسیی كردووە‬ ‫لە مامەڵەی لەگەڵ حكومەتی‬ ‫عێراقیی‌و سوننەو شیعەكاندا‪،‬‬ ‫چونكە كورد ناتوانێت بەتەنیا‬ ‫م��ام��ەڵ��ە ل��ەگ��ەڵ الیەكیاندا‬ ‫بكات‪ ،‬دەتوانین بڵێین كورد‬ ‫ت��وان��ی��وی��ەت��ی ب��ەش��ێ��ك ل��ەو‬ ‫حاڵەتانە ئیستغالل بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە رەچاوكردنی مامەڵەیەكی‬ ‫ئەخالقییانە لەگەڵ هاوبەشە‬ ‫سیاسییەكانیدا‪.‬‬ ‫رۆژن������ام������ە‪ :‬ب���ەه���ۆی‬ ‫كێشەكانی هەرێمەوە ئەگەری‬ ‫ئیئتالفی‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫فراكسیۆنە كوردستانییەكان‬ ‫هەیە؟‬

‫تائێستا‬ ‫نوێنەرایەتیی‬ ‫حكومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫رۆڵی ئەوەی نەبووە‬ ‫كوتلە كوردییەكان‬ ‫كۆ بكاتەوە‬

‫* تا ئێستا بە رەسمیی‬ ‫كۆمەڵ‌و یەكگرتوو هەنگاویان‬ ‫ب��ۆ ئ��ەوە ن��ەن��اوە‪ ،‬زۆر جار‬ ‫باسیشیان لەوە ك��ردووە‪ ،‬كە‬ ‫كێشەكانی هەرێم نابەنە بەغداو‬ ‫خەڵكانێك ه��ەن كەیفخۆش‬ ‫دەبن كە دەبینن دوو كوتلەی‬ ‫كوردیی لە پەرلەمانی عێراقدا‬ ‫پێكدا هەڵدەپژێن‪ ،‬ئەمەیش‬ ‫جورئەتی بەخەڵكانێك داوە كە‬ ‫هەڵوێستی سلبییان بەرامبەر‬ ‫ب��ە ك��ورد هەبێت‌و م��ن داوا‬ ‫دەك��ەم كوتلەی كوردستانیی‬ ‫پێداچونەوەی بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬ئ��ەو كێشەیەی‬ ‫ب��اس��ی دەك��ەی��ت ل��ە ب��ەغ��دا‪،‬‬ ‫ه��ۆك��ارە ی��ان دەرئ��ەن��ج��ام��ی‬ ‫هۆكارێكی ترە؟‬ ‫• ئەوە دەرهاویشتەی‬ ‫ئەو مامەڵەو هەڵوسوكەوتەی‬ ‫كوردستانییەكانە‪.‬‬ ‫الی��ەن��ە‬ ‫ناكرێت ل��ە ه��ەرێ��م بودجەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ببڕدرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل��ەوێ ب��را بین‪ ،‬ه��ەر چەندە‬ ‫زەروورە ب��ە پ��اڵ��ن��ەرێ��ك��ی‬ ‫نەتەوەییەوە هەمووان پێكەوە‬ ‫بەرگریی لەو كەیسانە بكەین؛‬ ‫كە پەیوەندییان بە كوردەوە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬هیچ باڵیۆزێكتان‬ ‫ل�����ەدەرەوەی ع��ێ��راق هەیە؟‬ ‫گ��ەرەن��ت��ی چ��ی��ی��ە دووب����ارە‬ ‫«یەكێتی‌وپارتی» پۆستەكانی‬ ‫س��ەر ب��ە وەزارەت����ی دەرەوە‬ ‫ب���ەس���ەر خ��ۆی��ان��دا داب���ەش‬ ‫نەكەنەوەو ئێوە لێی بێبەش‬ ‫بن؟‬ ‫• ئ�����ێ�����م�����ە ه���ی���چ‬ ‫باڵیۆزێكمان نییە‌و لە وەزارەتی‬ ‫دەرەوەش هیچ كەسێكمان‬ ‫نییە‪ .‬ل��ە ئ��ێ��س��ت��ادا‪ ،‬تەنیا‬ ‫وەزارەت��ەك��ان داب��ەش��ك��راون‌و‬ ‫پ��ۆس��ت��ەك��ان��ی ت����ری وەك‬ ‫باڵیۆزەكان م��اوە‌و تا ئێستا‬ ‫چاوەڕوانین ئەو دابەشكردنە‬ ‫بێتە پێشەوە‌و داوای بەشی‬ ‫خۆمان بكەین‬

‫سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك‪:‬‬

‫(یەكێتی)‪ ،‬گرنگیی بە سلێمانی داوەو (پارتی)یش بە هەولێر‬

‫سازدانی‪ :‬دیاری‌و پشتیوان‬

‫‪.........................................................‬‬

‫ف����ازڵ ع���وم���ەر‪ ،‬س��ەرۆك��ی‬ ‫ئەنجومەنی پ��ارێ��زگ��ای ده��ۆك‪،‬‬ ‫لەم دیدارەی «رۆژنامە»دا‪ ،‬باس‬ ‫لەبوونی «ناعەدالەتیی» لەنێوان‬ ‫دهۆك‌و هەولێر‌و سلێمانیدا دەكات‌و‬ ‫هەروەها دەڵێت‪« :‬بەهۆی دوو‬ ‫حكومەتییەوە؛ یەكێتی‪ ،‬گرنگیی‬ ‫بەسلێمانی داوەو پارتیش بە‬ ‫هەولێر»‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬خەڵكی ده��ۆك‪،‬‬ ‫رەخنە لە كەمیی خزمەتگوزاریی‌و‬ ‫پشتگوێخستنی شارەكە دەگرن‪،‬‬ ‫تاچەند لەگەڵیاندایت؟‬ ‫* ئ��ەگ��ەر ده���ۆك ل��ەگ��ەڵ‬ ‫سلێمانی‌و هەولێر بەراورد بكەین‪،‬‬ ‫دەبینین سلێمانی‌و هەولێر باشترن‪،‬‬ ‫ب��ۆ نموونە‪ ،‬ك��ارەب��ای تایبەتی‬ ‫هەولێر‌و سلێمانی تەواو بوو‪ ،‬دوای‬ ‫ئ��ەوە بۆ ده��ۆك دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫یان ئەو دوو شارە فڕۆكەخانەیان‬

‫هەیە‪ ،‬بەاڵم لەدهۆك نییە‪ ،‬هەندێك‬ ‫جیاوازیی هەیە‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬كەواتە‪ ،‬گرنگیدانی‬ ‫پارتی بە هەولێر‌و گرنگیدانی‬ ‫یەكێتی بە سلێمانی‪ ،‬هۆكارە بۆ‬ ‫پشتگوێخستنی دهۆك؟‬ ‫* كاتی خۆی‪ ،‬دوو حكومەت‬ ‫هەبوو‪ ،‬ئەمە وایكرد (یەكێتی)‬ ‫گرنگیی ب��ە سلێمانی ب��دات‌و‬ ‫(پارتی)یش بە هەولێر‪ ،‬هەروەها‬ ‫دامەزراندنیش كەمترین رێژە بۆ‬ ‫دهۆك دان��راوە‪ ،‬كە رەنگە (‪%15‬‬ ‫ ‪)%16‬ب��ێ��ت‪ ،‬هەرچەندە دهۆك‬‫(‪ )%24‬كەمتر نییە‪ ،‬ئەمە زۆرە كە‬ ‫لێیان بڕیوە‪ ،‬هەروەها لەو رێژەیەی‬ ‫لەمدواییەدا بڕیاردرا دابمەزرێت‪،‬‬ ‫رێژەیەكی برایە سلێمانی‪ ،‬ئێمەش‬ ‫لەوە ناڕازی بووین‪ .‬لە رابردوودا‬ ‫هەولێر‌و سلێمانی‪ ،‬دوو پایتەخت‬ ‫ب��وون‌و تائێستاش ب��ەردەوام��ە‌و‬ ‫رەنگدانەوەی هەیە‪ ،‬گرنگیی زیاتر‬ ‫بەو دوو ش��ارە دەدرێ��ت‌و ئیشی‬ ‫زیاتر بۆ ئەوان كراوە‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬خەڵكی ده��ۆك‪،‬‬ ‫نیگەرانن لە بوونی رۆتینیات‌و‬

‫گەندەڵیی ئیداریی‪ ،‬ئێوە ئاگاداری‬ ‫ئەو دیاردەیەن؟‬ ‫* گ��ەن��دەڵ��ی��ی‪ ،‬ل��ەه��ەم��وو‬ ‫شوێنێك‌و لە كوردستانیشدا هەیە‪،‬‬ ‫ده��ۆك جیاوازییەكی وای نییە‌و‬ ‫بەپێچەوانەشەوە‪ ،‬رەنگە گەندەڵیی‬ ‫لە دهۆك كەمتر بێت لە هەندێك‬ ‫شاری تر‪ ،‬دهۆك دەستپێشخەریی‬ ‫كردووە لە سزادانی فەرمانبەران‬ ‫لەسەر گەندەڵیی‪ ،‬بۆ نموونە‪،‬‬ ‫تائێستا شارەوانیی دهۆك‪ ،‬نزیكەی‬ ‫(‪ )60‬كەسی دەستبەسەر كردووە‌و‬ ‫بۆ بنبڕكردنی گەندەڵیی‪ ،‬سلێمانی‌و‬ ‫هەولێر زۆر هاوكارمان نەبوون‪.‬‬ ‫رۆژن����ام����ە‪ :‬ب���اش���ە‪ ،‬رۆڵ���ی‬ ‫ئ��ێ��وە ل��ە ئەنجومەنی پارێزگا‬ ‫ل��ە ك��ەم��ك��ردن��ەوەی گەندەڵیی‌و‬ ‫چ��اودێ��ری��رك��ردن��ی ك��ارەك��ان��ی‬ ‫حكومەتدا چییە؟‬ ‫* ئێمە‪ ،‬دەسەاڵتی تەنفیزیمان‬ ‫نییە‪ ،‬ب���ەاڵم پارچەیەكین لە‬ ‫دەسەاڵتی تەنفیزیی‌و ئیدارەش‬ ‫تەنفیزی دەك���ات‪ ،‬ئێمە تەنیا‬ ‫سەرپەرشتی دەكەین‪ ،‬رۆڵی ئێمە‪،‬‬ ‫نە بەوشێوەیە بووە كە بەتەواویی‬

‫لێی رازی��ب��ووب��ی��ن‌و چاودێریمان‬ ‫كردبێت‪ ،‬نە ئەوەش كە بوترێت‬ ‫هیچمان نەكردووە‪.‬‬ ‫رۆژن����ام����ە‪ :‬ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫پارێزگاكان‪ ،‬لە بۆشاییەكی یاساییدا‬ ‫كاردەكەن‪ ،‬ئەو شێوازە كاركردنە‪،‬‬ ‫چ گرفتێكی بۆ دروستكردوون؟‬ ‫* ب���ەڵ���ێ‌‪ ،‬گ��رف��ت��ی بۆ‬ ‫دروس��ت��ك��ردووی��ن‌و شەرعییەتی‬ ‫ئ��ەوەم��ان هەیە هەڵبژێردراوین‪،‬‬ ‫بەاڵم شەرعییەتی یاساییمان نییە‬ ‫كە كار بكەین‪ ،‬كێشە لە یاساكاندا‬ ‫هەیە‪ ،‬ئێمە لە ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫ده���ۆك‪ ،‬بەپێی ی��اس��ای ساڵی‬ ‫(‪)1969‬ی عێراقی كاردەكەین‪،‬‬ ‫لە كاتێكدا یاسای ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانی ه��ەرێ��م��ی ساڵی‬ ‫(‪ )2009‬هەیە‪ ،‬كێشەی سەرەكیی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكان‪ ،‬نەبوونی‬ ‫یاسایەكی ئەكادیمییە‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ە‪ :‬تاچەند ملمالنێی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬هۆكارە بۆ دواكەوتنی‬ ‫ه���ەڵ���ب���ژاردن���ی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫پارێزگاكان؟‬ ‫* كۆمەڵێك هۆكار پەیدا‬

‫ب��وون كە ه��ەڵ��ب��ژاردن نەكرێت‪،‬‬ ‫بۆ نموونە‪ ،‬خۆپیشاندانەكانی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ب��ەاڵم گرنگ ئەوەیە‬ ‫هەڵبژاردن هەر دەكرێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫باوەڕمان بەدیموكراسی هەبێت‪،‬‬ ‫پێویستە رەوشی سلێمانی ئارام‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ت��ا ه��ەڵ��ب��ژاردن بكرێت‪،‬‬ ‫ملمالنێی سیاسیی ه��ۆك��اری‬ ‫سەرەكیی نییە‪ ،‬راستە ئەوەش‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم هەڵبژاردن پێویستی‬ ‫بە بارودۆخێكی ئارامە‪.‬‬ ‫رۆژنامە‪ :‬بەشێك لە هاواڵتییانی‬ ‫دهۆك دەڵێن‪ ،‬ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫دهۆك سستە‌و تەنانەت كۆبوونەوە‬ ‫ناكات‪ ،‬ئەم قسانە دروستن؟‬ ‫* نابێت بوترێت‪ ،‬خەڵك‬ ‫وادەڵێت‪ ،‬ئێمە سستیمان تێدا‬ ‫نییە‪ ،‬مەسەلەی كۆبوونەوەش‪،‬‬ ‫ئەگەر كارمان نەبێت‪ ،‬كۆبوونەوە‬ ‫بۆچی بكەین‪.‬‬ ‫رۆژن���ام���ە‪ :‬ت��اچ��ەن��د لەگەڵ‬ ‫بوونی «المەركەزییەت»دان بۆ‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكان؟‬ ‫* دن������ی������ا ب���������ەرەو‬ ‫«الم��ەرك��ەزی��ی��ەت» دەڕوات‪،‬‬

‫هەیمەنەی پایتەختی دنیا‪،‬‬ ‫ب��ەرەو نەمان دەڕوات‪،‬‬ ‫لەسەر ئەو بنەمایە‪،‬‬ ‫ه���اواڵت���ی���ی���ەك���ی‬ ‫پ���ای���ت���ەخ���ت‌و‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای��ەك‌و‬ ‫گ����ون����دێ����ك‬ ‫ج���ی���اوازی���ی‬ ‫ن��ی��ی��ە‪ ،‬ئیتر‬ ‫بۆچی زیاتر‬ ‫خ���زم���ەت���ی‬ ‫پ��ای��ت��ەخ��ت‬ ‫ب��ك��رێ��ت؟!‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ە‬ ‫وەك ی��ەك‬ ‫خ����زم����ەت‬ ‫بكرێن‪ ،‬ئەو‬ ‫دەس��ەاڵت��ەی‬ ‫ل���ەس���ەرەوە‬ ‫هەبووە‪ ،‬ئێستا لەدنیادا بەرە‌و ئەوە‬ ‫دەڕوات كە بدرێتە پارێزگارو بەرەو‬ ‫خ��وارت��ر‪ ،‬ه��ەروەه��ا هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكانیش‪ ،‬مانای‬ ‫دانپێدانانییەتی‪ ،‬ئێمە لەگەڵ‬ ‫بوونی «المەركەزییەت»داین‪.‬‬

‫ ف���ازڵ ع��وم��ەر‪)1962( ،‬‬‫لەدایكبووە‪.‬‬ ‫ دەرچووی كۆلێژی پزیشكیی‬‫زانكۆی موسڵە‪.‬‬ ‫ لە ساڵی (‪)2005‬ەوە‪ ،‬سەرۆكی‬‫ئەنجومەنی پارێزگای دهۆكە‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ئاوارەیەكی تۆپبارانەكانی ئێران؛ لەالیەن ئاسایشەوە دەستگیردەكرێت‬

‫ئومێد خدر‪ :‬هاواڵتییەك؛‬ ‫ب��ه‌ه��ۆی ت��ۆپ��ب��اران��ەك��ان��ی‬ ‫ئ��ێ��ران��ه‌وه‌ ئ����اواره‌ب����ووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ام���اژە ب����ەوە دەك����ات‪:‬‬ ‫ب��ەه��ۆی «رەخنەگرتنەوە‬ ‫ل��ە ح��ك��وم��ەت»‪ ،‬ل��ەالی��ەن‬

‫ئ��اس��ای��ش��ی ق���ەاڵدزێ���وە‬ ‫دەستگیركراوە‌و ئاسایشیش‪،‬‬ ‫ئ����ەو دەس��ت��گ��ی��رك��ردن��ە‬ ‫دەبەستێتەوە بە «هۆكاری‬ ‫ئەمنیی»یەوە‪.‬‬ ‫س����ەاڵح م��ی��ن��ە خ���در‪،‬‬

‫كە هاواڵتییەكی ئ��اوارەی‬ ‫تۆپبارانەكانی یەكێك لە‬ ‫گوندەكانی بناری قەندیلە‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژنامه‌»ی روونکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫ب��ەه��ۆی رەخ��ن��ەگ��رت��ن��ەوە‬ ‫ل��ە هەڵوێستی حكومەت‬

‫سەبارەت بە تۆپبارانەكانی‬ ‫ئێران‪ ،‬لەالیەن ئاسایشی‬ ‫قەاڵدزێوە دەستگیركراوە‌و‬ ‫وت��ی��ش��ی‪« :‬ل���ە س��ەع��ات‬ ‫(‪)11‬ی پ��ێ��ش��ن��ی��وەڕۆوە‬ ‫تـــــــــــــــا (‪)9‬ی شەو‬

‫دەس��ت��گ��ی��رك��رام‌و دوای‬ ‫لێكۆڵینەوە‪ ،‬ب��ەو مەرجە‬ ‫ئازادیانكردم‪ ،‬كە لێدوانی‬ ‫رەخنەگرانە بۆ كەناڵەكانی‬ ‫راگەیاندن نەدەم»‪.‬‬ ‫ه����اوك����ات‪ ،‬ح���ەی���دەر‬

‫س��ەع��ی��د‪ ،‬ب���ەڕێ���وەب���ەری‬ ‫ئ��اس��ای��ش��ی راپ���ەڕی���ن‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن���ام���ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫«ل��ەب��ەر ه��ۆك��اری ئەمنیی‬ ‫تایبەت‪ ،‬ئەو هاواڵتییەمان‬ ‫دەستگیركردووە»‪.‬‬

‫«پژاك»؛ لێی دەكۆڵێتەوە‌و بەرپرسێكی «بیارە»یش رەتیدەكاتەوە‬

‫ئێران؛ هەورامان دوولەت دەكات‬

‫راپۆرتی‪ :‬زمناكۆ ئیسماعیل‬

‫‪.............................................................‬‬

‫چ��ەن��د مانگێكە‪ ،‬ك��ۆم��اری‬ ‫ئیسالمیی ئ��ێ��ران‪ ،‬خەریكی‬ ‫دروس��ت��ك��ردن��ی دی��وارێ��ك��ە بۆ‬ ‫دابڕاندنی هەردوو بەری هەورامان‬ ‫لەیەكتر‌و بەڕێوەبەری ناحیەی‬ ‫ب��ی��ارەش‪ ،‬ئ��ەوە رەت��دەك��ات��ەوە‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێران‪ ،‬ئەو‬ ‫مەبەستەی هەبێت‪.‬‬ ‫سیامەند تۆفیق‪ ،‬گەنجێكی‬ ‫ت��ەم��ەن (‪ )25‬ساڵی ناوچەی‬ ‫هەورامانە‌و بە كۆڵەپشتێكەوە‬ ‫لەنێوان سنووری هەردووبەشەكەی‬ ‫ه��ه‌ورام��ان��ی ئ��ێ��ران‌و هەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬بژێویی ژیانی خۆی‬ ‫دابین دەك��ات‪ .‬ئ��ەو‪ ،‬نیگەرانیی‬ ‫خ��ۆی دەرب����ڕی ب��ەرام��ب��ەر بەو‬ ‫دی���وارەڕاگ���رەی ئ��ێ��ران لەنێوان‬ ‫ه����ەردوو ب��ەش��ەك��ەی ن��اوچ��ەی‬ ‫ه��ەورام��ان��دا دروس��ت��ی دەك��ات‌و‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪« :‬دروس��ت��ك��ردن��ی ئەو‬ ‫دی���وارەڕاگ���رە‪ ،‬ب��ووەت��ە جێگای‬ ‫تێبینی لەالی هەورامانییەكان‌و‬ ‫رەنگە ئەودیوارە بۆ ئەوە بێت‪،‬‬ ‫كە نێوانی هەردوو بەری هەورامان‬ ‫لەیەكتر داببڕێت‪ ،‬چونكە تائێستا‬ ‫لەنێوان هەردوو بەشەكەی ئێران‌و‬ ‫عێراقی هەوراماندا‪ ،‬تێكەڵبوونێكی‬ ‫خێزانیی هەیە‌و بەهۆی لێكچوونی‬ ‫نەریتەكانیانەوە‪ ،‬هەست بەوە‬ ‫ن��اك��ەن‪ ،‬كە ئ��ەو دوو بەرەیەی‬ ‫هەورامان‪ ،‬لەیەكتر دابڕاون»‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌ی بیاره‌‪:‬‬

‫خۆ من دروستم‬ ‫نه‌کردووه‌و بۆچی‬ ‫ل ‌ه دیوارێکی ئێران‬ ‫ده‌کۆڵنه‌وه‌؟‬

‫به‌شێک ل ‌ه به‌ربه‌سته‌که‌ی ئێران ل ‌ه نزیک ناحیه‌ی ته‌وێڵه‌ ‬ ‫دروستكردنی ئەو دیوارەڕاگرە‬ ‫ل��ەن��ێ��وان ه���ەورام���ان���ی ئ��ێ��ران‬ ‫(س��ەخ��ت)‌و ه��ەورام��ان��ی عێراق‬ ‫(تەخت)دا‪ ،‬وەك سیامەند ئاماژەی‬ ‫پێدا‪ ،‬لەنێو خەڵكدا دەنگۆی‬ ‫ئەوەی هەیە ئێران‪ ،‬بە بیانووی‬ ‫هەبوونی «گەریالكان»ی پارتی‬ ‫ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك)‬

‫لە ناوچەی هەورامان‌و رێگرتن لە‬ ‫پەڕینەوەیان بۆ ناوچەكانی ئێران‪،‬‬ ‫دروستی دەك��ات‪ ،‬كە ئەو پارتە‬ ‫بە بەرهەڵستكارێكی كوردیی‬ ‫چەكداریی ئێران لەقەڵەم دەدرێت‪.‬‬ ‫شێرزاد كەمانگەر‪ ،‬ئەندامی‬ ‫كوردناسیۆنی (پژاك)‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫ب�������ەوەدا‪« :‬گ���ەری�ل�اك���ان»ی‬

‫«پ��ژاك» لەناو ئێراندان‪ ،‬نەك‬ ‫بە تەنیا لە ناوچەی هەورامان‌و‬ ‫ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫«خەریكی كۆكردنەوەی زانیارین‬ ‫لەسەر دروستكردنی ئەو دیوارە‌و‬ ‫دەمێكیشە چاودێریی ئەو دیوارە‬ ‫دەكەین‪ ،‬دواتریش بەدەستكەوتنی‬ ‫زان��ی��اری��ی��ەك��ان‪ ،‬ئ��ەو پیالنەی‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫كۆماری ئیسالمیی‪ ،‬بەڕەسمیی‬ ‫ئاشكرا دەكەین»‪.‬‬ ‫ئ��ەم هەنگاوەی حکومه‌تی‬ ‫ئێران‪ ،‬هاوكاتە لەگەڵ بەردەوامیی‬ ‫ب���ۆردووم���ان���ك���ردن���ی ن��اوچ��ە‬ ‫سنوورییەكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫ل��ەالی��ەن ئ��ێ��ران��ەوەو گرتنەوەی‬ ‫هەردوو ئاوی ئەڵوەن‌و سیروانی‬

‫سنووری ناوچەی گەرمیان‪.‬‬ ‫ك��ەم��ان��گ��ەر‪ ،‬ک�� ‌ه ه��اوک��ات‬ ‫وته‌بێژی (پژاک)ه‌‪ ،‬لەوبڕوایەدایە‪:‬‬ ‫ئ��ێ��ران دەی��ەوێ��ت‪ ،‬ب��ە پاساوی‬ ‫هەبوونی (پ��ژاك) لەو سنوورە‪،‬‬ ‫دەستكردانە ئەو دوو ناوچەیە‬ ‫ل��ێ��ك��داب��ب��ڕێ��ت ك���ە تێكەڵیی‬ ‫خێزانییان هەیە‌‪ ،‬وتیشی‪« :‬ئێران‬ ‫دەیەوێت‪ ،‬بە دروستكردنی دیوار‌و‬ ‫بە تۆپبارانكردنی سنوورەكان‌و‬ ‫وش��ك��ك��ردن��ی ئ���اوی ئ��ەڵ��وەن‌و‬ ‫گرتنەوەی ئاوی سیروان‪ ،‬ئیرادەی‬ ‫كوردبوونی كورد تێكبشكێنێت»‪.‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬بەرپرسانی سنووری‬

‫بەشەكەی هەورامانی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی ع��ێ��راق‪ ،‬جەخت‬ ‫ل��ەوە دەك��ەن��ەوە‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫ئەو بەربەستە لەالیەن ئێرانەوە‪،‬‬ ‫پەیوەندیی بەوانەوە نییە‪.‬‬ ‫نوخشە ناسیح‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫ناحیەی بیارە‪ ،‬ئاماژەی بەوەكرد‪:‬‬ ‫دروستكردنی ئەو دیوارە لەسەر‬ ‫س��ن��ووری ئ��ێ��ران‪ ،‬پەیوەندیی‬ ‫بەوانەوە نییە‌و بە «رۆژنامە»ی‬ ‫راگەیاند‪« :‬خۆ من ئەودیوارەم‬ ‫دروست نەكردووە‪ ،‬ئەگەر شتێك‬ ‫حكومەتی ئێران دروستی بكات‪،‬‬ ‫چ پەیوەندییەكی بەمنەوە هەیە‌و‬ ‫ك��ە ئ��ێ��وەی رۆژن��ام��ەن��ووس��ان‬ ‫بەدواداچوون بۆ كارێك دەكەن‪،‬‬ ‫دەبێت ئێمەش بزانین‪ ،‬بۆچی ئێوە‬ ‫لەدیواریكی ئێران دەكۆڵنەوەو‬ ‫دەبێت هۆكاری بەدواداچوونەكەت‬ ‫بزانم»‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری ناحیەی بیارە‪،‬‬ ‫ئ��اش��ك��رای ك���رد‪ :‬ئ���ەودی���وارە‪،‬‬ ‫بەدووریی چەند ه��ەزار مەترێك‬ ‫لەسنووری ئێراندایە‌و لەوێوە‬ ‫(پ������ژاك) ه��ات��وچ��ۆ ن��اك��ات‌و‬ ‫كاریگەریی ل��ەس��ەر ه��ەورام��ان‬ ‫نییە‌‪ ،‬وتیشی‪« :‬لێرە خەریكی‬ ‫دروستكردنی مەرزی شوشمێین‌و‬ ‫ئ���اوەدان���ی دەك��ەی��ن��ەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەودیوارە چ كاریگەرییەكی هەیە‬ ‫لەسەر ئێمە‌و پەیوەندیی نێوان‬ ‫عێراق‌و ئێران باشە‪ ،‬ئیتر ئەوە‬ ‫كەی كێشەیە‪ ،‬ئەگەر ئەودیوارە‬ ‫هەبێت‪ ،‬یان نا»‪.‬‬

‫«بۆی نییە وەك سەرۆك كۆمار؛ لەگەڵیاندا كۆببێتەوە»‬ ‫راپۆرتی‪ :‬هێمن بەهجەت‬ ‫‪..................................‬‬

‫كۆبوونەوەی تاڵەبانی؛ توركمانەكانی هەرێم توڕە دەكات‬

‫بەشێك لە حیزبە توركمانەكانی‬ ‫هەرێم‪ ،‬رەخنە لە كۆبوونەوەیەكی‬ ‫تاڵەبان���ی دەگرن لەگ���ەڵ بەرەی‬ ‫توركمانیدا‪ ،‬كە بڕیاری پێكهێنانی‬ ‫لیژنەیەك���ی بۆ چارەس���ەركرنی‬ ‫كێشەكانی نێوان توركمان‌و كورد‬ ‫لێكەوتەوە‌و بەرپرس���ی حیزبێكی‬ ‫توركمانی���ش دەڵێت‪« :‬تاڵەبانی‪،‬‬ ‫بۆی نییە وەك س���ەرۆك كۆمار‪،‬‬ ‫لەگەڵیاندا دابنیشێت»‪.‬‬ ‫چوارشەممەی رابردوو‪ ،‬جەالل‬ ‫تاڵەبانی‪ ،‬سەرۆك كۆماری عێراق‪،‬‬ ‫لەگەڵ شاندێكی بەرەی توركمانیی‬ ‫عێراقی���دا كۆب���ووەوه‌و به‌پێ���ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌کانی هه‌واڵ‪ ،‬لیژنەیەك‬ ‫پێكهێن���راو‌ه بۆ چارەس���ەركردنی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬سایتی سه‌رۆک کۆمار‬ ‫ ‬ ‫كێش���ەی نێوان نەت���ەوەی كورد‌و جه‌الل تاڵه‌بانیی‌‪ ،‬سه‌رۆک کۆمارو ئه‌رشه‌د ساڵحی‪ ،‬سه‌رۆکی به‌ره‌ی تورکمانیی‬ ‫توركمان‪.‬‬ ‫توركمان���ەكان‌و هەڵگرتن���ی ئەو توركمان لە هەرێمی كوردس���تان‪ ،‬بۆی���ە جەالل تاڵەبانی هەمیش���ە‬ ‫ئ���ەو هه‌ن���گاوه‌ی تاڵەبانی‪ ،‬نەگۆڕی هەیە بەرامبەر بە مادەی لەبەرەی توركمانی���ی وەردەگرن‪،‬‬ ‫هیچ كێشەیەكی نەتەوەییان نییە‌و لەگەڵ ئەواندا كۆدەبێتەوە‪.‬‬ ‫ستەمەی لەسەریانە‪.‬‬ ‫ناڕەزای���ی الی توركمانەكان���ی (‪)140‬و هەرگی���ز قبووڵ���ی ناكات بۆی���ە جێ���گای سەرس���وڕمانە‬ ‫ئای���دن‪ ،‬ب���ە «رۆژنامە»ی‬ ‫سامی ش���ەبەك‪ ،‬س���ەرۆكی توركم���ان لە هەرێم‪ ،‬خاوەن پێنج‬ ‫هەرێمی كوردس���تان دروستكرد‌و كەركوك بگەڕێتەوە سەر هەرێمی جەالل تاڵەبان���ی‪ ،‬لەگەڵ بەرەی‬ ‫كۆمەڵەی لیبراڵ���ی توركمانیش‪ ،‬كورسیی پەرلەمانە‪ ،‬بەاڵم بەرەی راگەیاند‪« :‬ئەو دیدارەی تاڵەبانی‬ ‫هەندێكیان پێیانوایە‪ :‬توركمانەكان كوردس���تان‌و ج���ەالل تاڵەبانیش توركمانیدا دادەنیشێت‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫ك���ە بارەگاك���ەی ل���ە ش���اری توركمانی���ی‪ ،‬هیچ كورس���ییەكی لەگەڵ بەرەی توركمانیدا‪ ،‬لەسەر‬ ‫لەهەرێم���ی كوردس���تان‪ ،‬لەگەڵ رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬س���وورە لەس���ەر خودی تاڵەبانی‪ ،‬زۆرجار دەڵێت‪ ،‬سەرۆكی كۆمەڵەی‬ ‫هەولێ���رە‪ ،‬ئاماژە ب���ەوەدەكات‪ :‬نییە‌و دانیش نانێ���ت بە هەرێمی داوای ه���ەردووال ب���ووە‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫نەتەوەی كورد‪ ،‬كێش���ەیان نییەو ئەوەی كەركوك كوردس���تانییە‪ .‬سیاس���ەتی ب���ەرەی توركمانیی‬ ‫كۆبوونەوە لەنێ���وان دوو حیزب‪ ،‬كوردستاندا‌‪ ،‬وتیش���ی‪« :‬رەخنە تاڵەبانی لەگەڵ بەرەی توركمانیدا‬ ‫بەرەی توركمانیش‪ ،‬نوێنەرایەتیی كەواتە كێش���ەكان چۆن چارەسەر هەڵەی���ەو‬ ‫بچێتەوە»‪ .‬پێویس���تە بەخۆی���دا لیبراڵی توركمان‪:‬‬ ‫یاخ���ود س���ەركردەی حیزبێ���ك لەم ج���ۆرە كۆبوونەوانە دەگرین‌و كۆدەبێت���ەوە‪ ،‬چونك���ە ب���ەرەی‬ ‫تەواوی نەتەوەی توركمان ناكات‪ .‬دەكرێن؟»‪.‬‬ ‫لەگەڵ حیزبێك ئاس���اییە‪ ،‬بەاڵم بەهی���چ ش���ێوەیەك نامانەوێ���ت توركمانیی‪ ،‬خاوەن جەماوەرێكی‬ ‫بەیاننامەیەك���ی‬ ‫بەپێ���ی‬ ‫«رۆژنامە»ی‬ ‫ب���ۆ‬ ‫ئیلخانلی‪،‬‬ ‫محەمەد ئیلخانل���ی‪،‬‬ ‫ئەندامی روونکرده‌وه‌‪« :‬س���ەرۆك كۆمار‪ ،‬س���ەرۆكایەتیی كۆم���ار‪ ،‬ك���ە لە ئەوەی جێگای‬ ‫«ئەوەی جێگای سەرس���وڕمانە‪ ،‬ئ���ەو لیژنەی���ەی پێكدەهێنرێت‪ ،‬زۆرە»‪.‬‬ ‫س���ەركردایەتیی بزووتن���ەوەی‬ ‫بەپێچەوان���ەی تێڕوانین���ی‬ ‫كۆبوون���ەوەی س���ەرۆك كۆمارە بێتە هەرێمی كوردس���تان‌و باس‬ ‫چاكس���ازیی توركمان ل ‌ه هه‌ولێر‪ ،‬دەبێت بەیەك چاو سەیری هەموو (‪)2011/7/20‬دا دەرك���راوە‪،‬‬ ‫لەو سەرسوڕمانە‪،‬‬ ‫لەگەڵ تەنی���ا الیەنێكی توركمان‪ ،‬لەچارەسەركردنی كێشەی كوردو بەرپرس���ە توركمانەكانی هەرێمی‬ ‫ئام���اژەی بەوەك���رد‪ :‬ج���ەالل حیزب���ە توركمانیی���ەكان بكات‪ ،‬كۆبوونەوەیەدا بەرەی توركمانیی‪،‬‬ ‫كوردس���تانەوە‪ ،‬ك���ە پێیانوای���ە‬ ‫لەویش س���ەیرتر ئەوەی���ە‪ ،‬دوای توركمان بكات»‪.‬‬ ‫تاڵەبان���ی‪ ،‬یەك���ەم ج���اری نییە جگە لەم���ەش‪ ،‬بەرەی توركمانیی پێشنیازی پێكهێنانی دوو‬ ‫لیژنەی كۆبوونەوەی سەرۆك‬ ‫لەبەرامبەریش���دا‪ ،‬ئای���دن توركمان لەهەرێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫تەواوبوونی كۆبوونەوەكە‪ ،‬تاڵەبانی‬ ‫لەگ���ەڵ ب���ەرەی توركمانی���دا نوێنەرایەتی���ی هەم���وو گەل���ی هەمئاهەنگیی هاوبەشی كردووە‪،‬‬ ‫بڕیاری داوە لیژنەیەك پێكبێت بۆ مەعروف‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتیی كێشەیان نییە‪ ،‬ئایدن بڕوای خۆی‬ ‫كۆدەبێتەوە‌و چەندینجاری تریش توركمان ناكات‪ ،‬بەتایبەتی ئەوان كە یەكێكیان بۆ‬ ‫چارەس���ەركردنی كۆمارە لەگەڵ تەنیا‬ ‫چارەسەركردنی كێش���ەی نێوان بەرەی توركمانیی عێراق‪ ،‬پێیوایە‪ :‬نیش���اندا‪« :‬توركم���ان لەهەرێم‪،‬‬ ‫لەگەڵیان���دا كۆبووەت���ەوە‪ ،‬بەاڵم لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬نە بارەگاو كێش���ەكانی كەركوك‌و ناوچەكانی‬ ‫تاك���ە نوێن���ەری راس���تەقینەی كێشەیەكی زۆری سیاسیی هەیە‌و‬ ‫نەتەوەی توركمان‌و كورد»‪.‬‬ ‫وتی‪« :‬ئەوەی سەیرە‪ ،‬هەمووجار ن���ە كورس���یی پەرلەمانیش���ییان تر بێت‌و لەبەرامب���ەردا‪،‬‬ ‫تاڵەبانی الیەنێكی توركماندا‬ ‫ش���ەبەك ب���ۆ «رۆژنامە»ی نەت���ەوەی توركم���ان‪ ،‬ب���ەرەی ئەو كێش���انەش تەنیا بە بەرەی‬ ‫ب���ەردەوام‬ ‫كێش���ەكان قۆڵتردەبنەوە‪ ،‬چونكە هەی���ە‌و ئەوبەرەی���ە نوێنەرایەتیی پێیڕاگەیان���دوون‪،‬‬ ‫روونكردەوە‪ :‬ئەوان وەك نەتەوەی توركمانییە‌و ئ���ەو خاوەن بڕیارە‪ ،‬توركمانیی چارەسەر دەكرێن»‪.‬‬ ‫بەرەی توركمانیی‪ ،‬سیاس���ەتێكی ئەوكەس���انە دەكات؛ ك���ە پ���ارە دەبێت لەبەرگریك���ردن لە مافی‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫«سەرۆكی حكومەت‪ ،‬هەر ئاگای لەم گوندە نییە‌و سەرۆكی هەرێمیش تائێستا خۆی بێدەنگ كردووە لەم كێشەیه‌‪ ،‬هەر هەوڵێك‬ ‫بدەین‪ ،‬بەخراپ بەسەرماندا دەیشكێننەوە»‪.‬‬

‫هاواڵتییەك‪ :‬سەركردەیەكی (حیزبی حوکمڕان)؛ داوایكرد گوندەكەمان ته‌خت بکه‌ن‬

‫هەوڵی دەستبەسەرداگرتنی (‪ )1131‬دۆنم زەویی گوندێك ده‌درێت‬

‫بەدواداچوونی‪:‬‬ ‫پشتیوان‌و دیاری‬ ‫‪.................................‬‬

‫دانیش���تووانی گوندێك���ی‬ ‫سنووری ئاكرێ؛ دەڵێن‪ ،‬حكومەت‬ ‫لەڕێ���گای هێ���زەوە‪ ،‬هەوڵدەدات‬ ‫گوندەكەی���ان پێ چ���ۆڵ بكات‌و‬ ‫لێی���ان وەربگرێت���ەوە‌و بیكات بە‬ ‫ش���وقەو ڤێلال‪ ،‬كە (‪ )1131‬دۆنم‬ ‫زەویی دەبێت‪.‬‬ ‫س���ەرەتای كێش���ەكە‪ ،‬رۆژی‬ ‫(‪)2/7‬ی ئەمس���اڵ س���ەریهەڵدا‪،‬‬ ‫كاتێ���ك هێزێك���ی زۆری پۆلیس‌و‬ ‫ئاس���ایش‪ ،‬چوونە گوندی خرپێی‬ ‫سنووری قەزای ئاكرێ‌و ویستیان‬ ‫گوندەك���ە بڕووخێنن‌و بە «هێز»‬ ‫پێیان چۆڵ بكەن‪ ،‬بەاڵم خەڵكی‬ ‫گوندەكە‪ ،‬رووبەڕوویان بوونەوە‌و‬ ‫شەڕ روویدا‪.‬‬ ‫بە وت���ەی خەڵكی گوندەكە‪،‬‬ ‫هێزەك���ە چەك���داری س���وپای‬ ‫لەگەڵداب���ووە‌و‬ ‫ئاكرێش���ی‬ ‫بەهەموویان نزیكەی (‪ )100‬كەس‬ ‫بوون‌و دوو رۆژ ماونەتەوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی بەڵگەنامەیەك‪ ،‬كە‬ ‫دەس���ت «رۆژنام���ە» كەوتووە‪،‬‬ ‫زەوییەكانی ئ���ەو گوندە‪ ،‬بەناوی‬ ‫ش���ارەوانیی ئاكرێ���وەن‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫خەڵكی گوندەک���ە‪ ،‬ئاماژە بەوە‬ ‫دەدەن ئ���ەو زەوییان���ە‪ ،‬نزیكەی‬ ‫(‪ )80‬ساڵە بەدەست ئەوانەوەیەو‬

‫ ‬ ‫گوندی «خرپێ»ی سه‌ر ب ‌ه قه‌زای ئاکرێ‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬

‫هەرێ���م ك���رد؛ چارەس���ەرێك بۆ‬ ‫كێش���ەكانی ئاك���رێ‌ بدۆزێتەوە‌و‬ ‫وت���ی‪« :‬چونك���ە تەع���دای زۆر‬ ‫لەخەڵ���ك دەكرێ���ت‌و لەهی���چ‬ ‫شتێكیدا‪ ،‬عەدالەت نییە»‪.‬‬ ‫پێش���مەرگەیەكی خەڵك���ی‬ ‫ئەوگوندە‪ ،‬لەبەر لێپرس���پینەوەو‬ ‫نانبڕین‪ ،‬نەیوسیت ناوی بهێنرێت‪،‬‬ ‫وتی‪« :‬هەشتا ساڵە‪ ،‬لەم گوندەدا‬ ‫دەژی���ن‪ ،‬چ���ۆن دەبێت ئێس���تا‪،‬‬ ‫كۆمەڵێ���ك بەرپ���رس داگی���ری‬ ‫بكەن»‪.‬‬ ‫چەندین گوندی هاوش���ێوەی‬ ‫ئەوگون���دە‪ ،‬لەو س���نوورە هەن‪،‬‬

‫بەاڵم ئ���ەو رەفتارە‪ ،‬تەنیا لەگەڵ‬ ‫خەڵكی ئەو گوندەدا كراوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو پێش���مەرگەیە‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«دیارە‪ ،‬گوندی ئێمە بێخاوەنە‪،‬‬ ‫هی���چ بەرپرس���ێكمان لەپش���ت‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بۆیە ئاوا داگیری دەكەن‌و‬ ‫غەدرم���ان لێدەكەن‪ ،‬ب���ەاڵم یان‬ ‫دەبێت واز ل���ەو كارەیان بهێنن‪،‬‬ ‫یان هەموومان لەسەر ئەو گوندە‬ ‫بكوژرێین»‪.‬‬ ‫سەرۆكی شارەوانیی ئاكرێ‪،‬‬ ‫ئەوە رەتدەكاتەوە غەدر لەوگوندە‬ ‫كرابێ���ت‌و ئاماژە بەوەش دەكات‪:‬‬ ‫لەبەرنامەیاندایە‪ ،‬گوندەكەیان پێ‬

‫ئ���ەو تاپۆیەی ش���ارەوانیش‪ ،‬بە‬ ‫«تەزویر» ناو دەبەن‪.‬‬ ‫خورشید عەبدوڵاڵ‪ ،‬موختاری‬ ‫گوندەكە‌و پل���ەی عەقیدی هەیە‬ ‫لەس���وپای ئاكرێ‪ ،‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫بەرگریی لە زەوییەكەیان كردووە‪،‬‬ ‫م���اوەی چەند رۆژێ���ك زیندانیی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬بەبیانووی ئەوەی دژی‬ ‫حكومەت وەستاوەتەوە‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬وت���ی‪« :‬دژی‬ ‫حكوم���ەت نین‌و تەنی���ا ئەوەیە‪،‬‬ ‫بەرگریی لەش���ەرەفمان دەكەین‌و‬ ‫ناهێڵین گوندەكەمان داگیر بكەن‪،‬‬ ‫تەنیا لەس���ەر ئەوە دەستگیریان‬

‫كردم»‪.‬‬ ‫پێیوای���ە‪:‬‬ ‫خورش���ید‪،‬‬ ‫عەشیرەتی هەركی‪ ،‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫لەناو حكومەتدا دەستیان ناڕوات‪،‬‬ ‫بۆی���ە «غەدر»ی���ان لێدەكرێت‪،‬‬ ‫وت���ی‪« :‬وەك عەش���یرەتەكانی‬ ‫تر‪ ،‬دەس���تمان ن���اڕوات‪ ،‬وێڕای‬ ‫بەرگریك���ردن لەماف���ی خۆمان‪،‬‬ ‫كەچ���ی وتبووی���ان موخت���اری‬ ‫گون���دی (خرپ���ێ‌)‪ ،‬بەرامب���ەر‬ ‫حكومەت راوەستاوە‌و كێشەكەیان‬ ‫بەدیوێكی تردا برد‪ ،‬ئەمە هەمووی‬ ‫لەڕاستییەوە دوورە»‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬داوای لەس���ەرۆكی‬

‫چۆڵ بكەن‪.‬‬ ‫كامیران قاس���م‪ ،‬س���ەرۆكی‬ ‫ش���ارەوانیی ئاك���رێ‌‪ ،‬ب���ە‬ ‫«رۆژنام���ە»ی وت‪« :‬ئەوگوندە‪،‬‬ ‫لەسەر موڵكی شارەوانییە‌و ئەوان‬ ‫بەگ���ژ حكومەتدا دەچنەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫كاری خۆم���ان دەكەی���ن‌و هەموو‬ ‫بەڵگەیەكمان هەیە بۆ ئەمە»‪.‬‬ ‫هەروەه���ا‪ ،‬داوای ك���رد‬ ‫رۆژنامەنووسان‪ ،‬باوەڕ بەخەڵكی‬ ‫ئەو گوندە نەكەن‌و وتی‪« :‬هەموو‬ ‫شتێك بە بەڵگە دەبڕێتەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫غەدرمان لە كەس نەكردووە»‪.‬‬ ‫خەڵك���ی گوندەك���ە دەڵێن‪،‬‬ ‫لەسەردەمی بەعسدا‪ ،‬قوربانییان‬ ‫ب���ۆ ش���ۆڕش داوە‌و دژی رژێمی‬ ‫بەع���س وەس���تاونەتەوە‪ ،‬كەچی‬ ‫حكومەتی كوردیی «زەوییەكانمان‬ ‫داگیر دەكات»‪.‬‬ ‫میسا ش���ەهید‪ )72( ،‬ساڵ‪،‬‬ ‫وەك خ���ۆی دەڵێ���ت‪ ،‬نزیك���ەی‬ ‫(‪ )80‬ساڵە لەو گوندەدان‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«قایمقام‌و س���ەرۆكی شارەوانی‪،‬‬ ‫دەیانەوێ���ت گوندەكەمان بكەنە‬ ‫ش���وقە ب���ۆ بەرپرس���ان‪ ،‬ئەوە‬ ‫گەورەتری���ن زوڵم���ە لەئێم���ەی‬ ‫دەكەن‪ ،‬ئێم���ەش مرۆڤین‪ ،‬چۆن‬ ‫دەبێت بەم ش���ێوەیە رەفتارمان‬ ‫لەگەڵدا بكەن؟»‪.‬‬ ‫ت���رس هەی���ە رووداوی‬ ‫نەخوازراو بەهۆی ئەو كێشەیەوە‬ ‫بكەوێت���ەوە‪ ،‬چونكە س���ەرۆكی‬

‫شارەوانی‪ ،‬سوورە لەسەر ئەوەی‬ ‫ئ���ەو گوندانەیان پێ چۆڵ بكات‪،‬‬ ‫خەڵكەكەش���ی بەڵێنی���ان داوە‪،‬‬ ‫بەهەم���وو ش���ێوەیەك بەرگریی‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫میس���ا‪ ،‬وتی‪« :‬س���ەرۆكی‬ ‫حكوم���ەت‪ ،‬ه���ەر ئ���اگای ل���ەم‬ ‫گوندە نییە‌و سەرۆكی هەرێمیش‬ ‫تائێس���تا خۆی بێدەنگ كردووە‬ ‫ل���ەم كێش���ەیه‌‪ ،‬ه���ەر هەوڵێك‬ ‫بدەی���ن‪ ،‬بەخ���راپ بەس���ەرماندا‬ ‫دەیشكێننەوە»‪.‬‬ ‫موش���یر مەولود (‪40‬ساڵ)‪،‬‬ ‫هاواڵتییەك���ی تری گوندەكە‪ ،‬ئەو‬ ‫رووداوەی گێڕای���ەوە ك���ە هێرش‬ ‫ێ‬ ‫كراوەتە س���ەریان‌و وتی‪« :‬س ‌‬ ‫ش���ۆفڵ‌و چەن���د س���ەیارەیەكی‬ ‫پۆلیس هاتن‌و هەم���ان رەفتاری‬ ‫بەعس���یان كردەوە‪ ،‬لەمەوە شەڕ‬ ‫دەس���تی پێكرد‪ ،‬ئەوان دەستیان‬ ‫نەپاراس���ت لەگ���ەورەو بچووك‌و‬ ‫منداڵی���ان لەس���كی دایكی���دا‬ ‫كوش���تووە‪ ،‬تائێس���تا باس���مان‬ ‫نەكردووە»‪.‬‬ ‫ئاماژەی ب���ەوەش دا‪ :‬دواتر‬ ‫ئەندامێکی سەركردایەتیی حزبی‬ ‫حوکمڕان‪« ،‬بەهێزەكانی وتووە‪،‬‬ ‫پێویس���تە ئ���ەو گون���دە تەخت‬ ‫بكەن‌و هەموویان بگرن‪ ،‬ئێمەش‬ ‫س���ەدان خزمی نزیكمان هات بۆ‬ ‫ێ‬ ‫هاوكاریكردنمان‌و دوو كەسمان ل ‌‬ ‫برینداربوو»‪.‬‬

‫بۆچی ناوی چەمچەماڵ «ده‌زڕێنرێت»؟‬ ‫ئەكرەم تۆفیق ـ چەمچەماڵ‬ ‫‪.................................‬‬ ‫هێدی ئەحمەد؛ ساڵی رابردوو‪،‬‬ ‫وەك خۆی دەڵێ����ت‪ :‬بەورییاییەوە‬ ‫لەناو بازاڕی چەمچەماڵدا‪ ،‬مامەڵەی‬ ‫لەگ����ەڵ دەوروبەری خۆیدا دەكرد‪،‬‬ ‫چونك����ە لەبارەی ئ����ەو قەزایەوە‪،‬‬ ‫تەنی����ا ش����ەڕ‌و تەقەو كوش����تنی‬ ‫بیستبوو‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬تەمەنی (‪)19‬س����اڵە‌و‬ ‫لەكەرك����وك دادەنیش����ێت‪ ،‬مانگی‬ ‫(‪)10‬ی ساڵی رابردوو‪ ،‬بۆ یەكەمجار‬ ‫دەچێتە چەمچەم����اڵ‪ ،‬بەاڵم وتی‪:‬‬

‫«دەترسام‪ ،‬ئەگەر خۆم بكێشم بە‬ ‫كەلوپەلی دوكاندارێكدا‌و لێم قبووڵ‬ ‫نەكات‌و پەالمارمبدات»‪.‬‬ ‫هەروەه����ا وت����ی‪« :‬بەرلەوەی‬ ‫لەماڵ����ەوە ب����ەرەو چەمچەم����اڵ‬ ‫بەڕێبك����ەوم‪ ،‬براك����ەم پێ����ی وتم‪:‬‬ ‫ئاگادار بە‪ ،‬بۆ چەمچەماڵ دەڕۆیت‪،‬‬ ‫منیش ترسام»‪.‬‬ ‫خەڵكی ق����ەزای چەمچەماڵ‪،‬‬ ‫دەڵێ����ن‪ :‬ئەوانەی س����ەردەمانێك‬ ‫پاڵەوانی ش����ەڕی ناوخ����ۆ بوون‪،‬‬ ‫س����ااڵنێكە لەقەزاكەدا بەپاڵەوانی‬ ‫ماونەت����ەوە‌و ش����ەڕ بەخەڵ����ك‬ ‫دەفرۆشن‌و تەقە لەخەڵك دەكەن‪،‬‬ ‫دەسەاڵتیش تەس����لیمی دادگایان‬ ‫ن����اكات‌و بەو هۆیانەش����ەوە‪ ،‬ناوی‬ ‫قەزاكە زڕاوە‪.‬‬

‫هێشتا ئاس����ەوارەكانی شەڕی‬ ‫ناوخ����ۆ‌و رژێمی بەعس‪ ،‬بەس����ەر‬ ‫ماونەت����ەوە‌و‬ ‫چەمچەماڵ����ەوە‬ ‫س����ەروەرنەبوونی یاس����اش باڵی‬ ‫بەس����ەر قەزاكەدا كێشاوە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەوەی بڕیارەكان����ی دادگا‪ ،‬وەكو‬ ‫خۆیان جێبەجێ ناكرێن‌و ئەوانەی‬ ‫دەبێت بەپێی یاسا دەستگیربكرێن‪،‬‬ ‫وەك «بەرزەك����ی بان����ان» بۆی‬ ‫دەردەچن‌و دەسووڕێنەوە‪.‬‬ ‫هێدی‪ ،‬ئەو رۆژەی بەترس����ەو‬ ‫لەقەزاك����ە بەس����ەربرد‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫بەئارامیی گەڕایەوە ماڵەوە‌و وتی‪:‬‬ ‫«ئ����ەوەی خەڵك باس����ی دەكات‪،‬‬ ‫لەچەمچەم����اڵ نەمبینی‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫تەس����ەورم بۆ چەمچەماڵ گۆڕاوە‌و‬ ‫قەزاكە تەنیا ناوی زڕاوە»‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كوشتن‌و ش����ەڕەتەقە‪ ،‬تائێستاش‬ ‫ناوبەناو بوونیان هەیە‪.‬‬ ‫هەر كە باس����ی ئ����ەو قەزایە‬ ‫دەكرێ����ت‪« ،‬ش����ەڕ‌و توند‌وتیژیی‌و‬ ‫چەك» بیری خەڵكی كوردس����تان‬ ‫دەهێنرێن����ەوە‌و ناوەك����ەی‬

‫الی خەڵ����ك زڕاوە‪ ،‬چاودێ����ران‌و‬ ‫رۆش����نبیرانی شارەكەیش‪ ،‬دەڵێن‪:‬‬ ‫شەڕە یەك لەدوای یەكەكانی نێوان‬ ‫(یەكێت����ی‌و پارتی)‌و ش����ەڕەكانی‬ ‫نێوان ئاغاو جوتیارەكان‌و گرووپە‬ ‫عەش����ایەرییەكان‪ ،‬ه����ۆكاری ئەو‬ ‫ناوزڕاندنەن‪.‬‬ ‫چەمچەم����اڵ‪ ،‬لـــ����ە س����اڵی‬ ‫(‪)1954‬وە ك����راوە بەق����ەزا‌و‬ ‫لەئێستادا زیاتر لە هه‌شت ناحیەی‬ ‫بەسەرەوەیە لەگەڵ نزیكەی (‪)412‬‬ ‫گوند‪ ،‬ژمارەی دانیشتووانەكەیشی‪،‬‬ ‫لەنزیك����ەی (‪ )200‬ه����ەزار كەس‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی خەڵكی شارەكە‪،‬‬ ‫ئ����ەو رووداوان����ەی لە راب����ردوودا‬ ‫كاریگەریی����ان‬ ‫روویان����داوە‪،‬‬ ‫لەناوزڕاندنی چەمچەماڵدا هەبووە‌و‬ ‫تائێس����تاش هەڵگرتن����ی چەك‌و‬ ‫كوشتن بەگوللەو تۆڵەسەندنەوە‌و‬ ‫رژاندنی خوێن����ی یەكتر‪ ،‬بوونیان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بەتایب����ەت لەنێ����و‬ ‫«دوژمندارەكان»دا‪.‬‬

‫ملكۆ ئەس����عەد‪ ،‬مامۆس����تای‬ ‫بەش����ی دەروونزانیی����ە لەكۆلێژی‬ ‫پ����ەروەردەی چەمچەم����اڵ‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«حیزبەكان‪ ،‬لەم ش����ارۆچكەیە‌و‬ ‫لەس����ااڵنی راب����ردوودا‪ ،‬كۆمەڵ����ە‬ ‫كەسانێكی خراپیان بۆ بەرژه‌وەندیی‬ ‫خۆیان بەكارهێناوە‌و شەڕ‌و تەقەو‬ ‫كوشتن لەشارۆچكەكەدا روویانداوە‪،‬‬ ‫ئ����ەوەش ن����اوی چەمچەماڵی بەو‬ ‫شێوەیە لەناو خەڵكدا زڕاندووە»‪.‬‬ ‫بەپێی ئامارێكی ناڕەس����میی‪،‬‬ ‫لەق����ەزای چەمچەماڵ‌و لەس����اڵی‬ ‫(‪)2010‬دا‪ ،‬نزیكەی (‪ )15‬حاڵەتی‬ ‫كوش����تن بەگولل����ە تۆمارك����راون‪،‬‬ ‫جگە لەحاڵەتەكانی‬

‫برینداربوون‌و دەستڕێژی گوللە‪.‬‬ ‫فاتیح سەنگاوی‪ ،‬نووسەرێكی‬ ‫دانیش����تووی قەزاك����ە‪ ،‬دەڵێ����ت‪:‬‬ ‫ش����ەڕەكانی ناوخۆ‌و دابەشبوونی‬ ‫خەڵكەك����ەی بەه����ۆی هەژاریی‌و‬ ‫بەس����ەر‬ ‫كەمدەرامەتیی����ەوە‬ ‫(یەكێتی‌و پارت����ی)دا‪ ،‬كاریگەریی‬ ‫لەس����ەر پەیوەندییەكان����ی نێوان‬ ‫خەڵكەكەی دروس����تكردووە‌و وتی‪:‬‬ ‫«جگەلەوەش‪ ،‬دەس����تبەتاڵییەكی‬ ‫زۆر لەناوچەك����ەدا هەب����ووە‪ ،‬که‌‬ ‫بووەتە ه����ۆی زیاتربوونی چەكدار‬ ‫لەناوچەكەدا»‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم‪ ،‬ع����ارف قوربانی‪ ،‬که‌‬ ‫س����ااڵنێکی زۆر ل���� ‌ه چه‌مچه‌م����اڵ‬ ‫ژیاوه‌‪ ،‬پێیوایە‪ :‬هۆكاری ناوزڕاندنی‬ ‫چەمچەم����اڵ‪ ،‬بەس����تراوەتەوە بە‬ ‫رووداوەكانی سەردەمی بەعسەوە‌و‬ ‫وت����ی‪« :‬ل����ەو س����ەردەمەدا‪،‬‬ ‫هەركەس����ێك خراپ بوایە‪ ،‬بەعس‬ ‫دەیهێنا بۆ چەمچەم����اڵ‌و دەیكرد‬ ‫بەجاش»‪ .‬هەروەه����ا وتی‪« :‬وای‬ ‫لێه����ات‪ ،‬جاش����ی چەمچەم����اڵ‪،‬‬ ‫بەناوبانگ بوو»‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش دا‪ :‬ش����ەڕی‬ ‫ناوخ����ۆی نێ����وان دووالیەنەك����ە‬ ‫ل����ە ش����ارەكەدا‪ ،‬كە بە ش����ەڕی‬ ‫(هەمەوەندو مس����كێن) ناسرابوو‪،‬‬ ‫چەند ساڵێكی خایاند «هۆكارێكی‬ ‫دیك����ە ب����ووە بۆ خراپنیش����اندنی‬ ‫ناوبانگی چەمچەماڵ»‪.‬‬ ‫تاریق رەشید‪ ،‬قایمقامی قەزای‬ ‫چەمچەم����اڵ‪ ،‬ب����ە «رۆژنامە»ی‬ ‫وت‪« :‬بارودۆخەكانی چەمچەماڵ‪،‬‬ ‫نەخوازراوبوون‌و سەردەمی بەعس‌و‬ ‫بوونی ش����ەڕی ناوخ����ۆ‪ ،‬هۆكاری‬ ‫سەرەكی بوون لەدروستبوونی ئەو‬ ‫بارودۆخەدا»‪.‬‬ ‫ب����اس ل����ەوە دەكرێ����ت‪،‬‬ ‫دەس����ەاڵت‌و‬ ‫كەمتەرخەمی����ی‬ ‫«داڵدەدانی» تاوانباران‪ ،‬هۆكارن‬ ‫ب����ۆ توند‌وتیژییەكانی چەمچەماڵ‪،‬‬ ‫چونك����ە تاوانب����اران‪ ،‬بەبێ ترس‌و‬ ‫«بێباكانە» دەسووڕێنەوە‪.‬‬ ‫ملكۆ ئەسعەد‪ ،‬ئەو مامۆستایەی‬

‫زانكۆ‪ ،‬وت����ی‪« :‬دەس����تێوەردانی‬ ‫حیزب ل����ە ش����ارەكە‪ ،‬وایكردووە‬ ‫تاوانب����ارەكان نەدرێن ب����ەدادگاو‬ ‫لەالی����ەن الیەنێك����ی تایبەت����ەوە‬ ‫پشتگیریی لەتاوانبارەكان دەكرێت‌و‬ ‫ناتوانرێت بەسزای خۆیان بگەن»‪.‬‬ ‫فاتیح س����ەنگاویش‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫«دەس����ەاڵت‪ ،‬رۆڵی هەب����ووە لە‬ ‫برەودان ب����ە زیاتركردنی چەكدار‬ ‫لەچەمچەماڵداو ئەو كەسانەش����ی‬ ‫ئێس����تا بەو ج����ۆرە دەناس����رێن‬ ‫لەراب����ردوودا‬ ‫لەش����ارەكەدا‪،‬‬ ‫پاڵەوان����ی ش����ەڕی ناوخۆب����وون‌و‬ ‫بەهۆی كێبەڕكێ����ی نێوان هەردوو‬ ‫حیزبەك����ەوە‪ ،‬ئ����ەو كەس����انە‬ ‫پارێزراون»‪.‬‬ ‫شارەكە‪ ،‬ئێستا لەناو خەڵكدا‪،‬‬ ‫ب����ە ش����اری پڕكێش����ەو چەكدار‌و‬ ‫ش����ەڕ‌و ملمالنێ وەس����فدەكرێت‌و‬ ‫خەڵكەكەش����ی لەو نا‌و و ناتۆرەیە‬ ‫بێ����زارن‪ ،‬كە بەس����ەر قەزاكەیاندا‬ ‫بڕاوەتەوە‪.‬‬ ‫ع����ارف قوربان����ی‪ ،‬ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫دەس����ەاڵت ل����ەو ش����ارەدا‪ ،‬زۆر‬ ‫الوازب����ووە‪« ،‬لەكات����ی بوون����ی‬ ‫كێش����ەكاندا‪ ،‬نەیتوانی����وە تاوانبار‬ ‫رادەستی دادگا بكات‪ ،‬بۆیە خەڵكی‬ ‫متمانەی بەو دەس����ەاڵتە نەبووەو‬ ‫زۆرج����ار پەنا بۆ عەش����یرەتەكان‬ ‫براوە بۆ تۆڵەكردنەوە»‪.‬‬ ‫هەروەه����ا وت����ی‪« :‬ئ����ەوەش‬ ‫وایكردووە ئەوشارە‪ ،‬بە شارێكی پڕ‬ ‫لەكێشەو چەكدار تەماشابكرێت»‪.‬‬ ‫زیاتر قسەی كرد‪« :‬دەستێوەردانی‬ ‫حیزبەكان‪ ،‬هۆكارێك����ن بۆ بوونی‬ ‫كێش����ەكان‌و زۆرج����ار بەچ����ەك‌و‬ ‫ئۆتۆمبێلی حیزبەكانەوە‪ ،‬كێش����ەو‬ ‫ت����اوان ئەنج����ام دەدرێ����ن‌و ه����ەر‬ ‫خۆشیان داڵدەیان دەدەن»‪.‬‬ ‫قایمقام����ی قەزاك����ە‪ ،‬گلەیی‬ ‫ك����رد‪« :‬تاوانب����ارەكان‪ ،‬لەالیەن‬ ‫حیزبەكانەوە پاڵپشتیان لێدەكرێت؛‬ ‫بۆئەوەی نه‌درێن���� ‌ه دادگا‌و بوونی‬ ‫عەش����یرەتیش‪ ،‬بووەت����ە رێگر لە‬ ‫گرتنه‌به‌ری رێوشوێنی یاسایی»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫كوردێكی رزگاربووی رووداوەكەی نەرویج‪ :‬وامزانی بكوژەكە گاڵتەمان لەگەڵدا دەكات‬

‫رۆژنامه‌‪ :‬كچە كوردێكی‬ ‫رزگ���ارب���ووی رووداوەك�����ەی‬ ‫ن����ەروی����ج‪ ،‬ك���ە ل���ەالی���ەن‬ ‫كەسێكەوە بەر گوللە دران‪،‬‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪ :‬كاتێك بكوژەكەم‬ ‫بینیوە‪ ،‬وامزانیوە گاڵتەمان‬

‫بەجلی پۆلیسەوە‪ ،‬تەقەیان‬ ‫لەگەڵدا دەكات‪.‬‬ ‫دوای ئ����ەوەی هەینی ل��ێ��دەك��رێ �ت‌و ب���ەو ه��ۆی��ەوە‬ ‫راب����ردوو‪ ،‬نزیكەی (‪ - 500‬نزیكەی (‪ )30‬گەنج گیان‬ ‫‪ )1000‬گەنجی نەرویجی بۆ لەدەست دەدەن‪.‬‬ ‫ب����ەپ����ێ����ی ه�����ەواڵ�����ی‬ ‫گەشتێكی هاوینە دەچنە‬ ‫دوورگه‌یەك‪ ،‬لەالیەن كەسێك رۆژنامەكانی نەرویج‪ :‬لەناو‬

‫ئ���ەو گ��ەن��ج��ان��ەدا خ��وش�ك‌و‬ ‫برایەكی ك���وردی تێدابووە‬ ‫بەناوی (هاناو دانا)‪.‬‬ ‫هانا كە تەمەنی (‪)16‬‬ ‫س��اڵ��ە‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪ :‬س��ەرەت��ا‬ ‫وامزانیوە یاریی‌و گاڵتەیە‪،‬‬

‫ب��ەاڵم دوات��ر کە هاوڕێکانی‬ ‫ب��ی��ن��ی��وە م�����ردوون‪ ،‬ئینجا‬ ‫راستییەكەی زانیوە‌و لە ترسا‬ ‫تا توانیویەتی رای��ك��ردووە‌و‬ ‫وتی‪« :‬وامزانی منیش دەبێت‬ ‫بمرم»‪.‬‬

‫بەپێی رێككەوتنێكی نێوان حكومەتی هەرێم‌و عێراقه‌و وه‌ک پێشنیاز بۆ دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا خراوه‌ته‌ڕوو‬

‫ئایا سوپای عێراقی دێت ‌ه بانی مەقان‌و پردێ‌و پێشمه‌رگه‌یش بۆ باشووری که‌رکوک؟‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬زانیار داقوقی‬

‫‪.................................‬‬

‫بەپێ���ی رێككەوتننام���ەی‬ ‫نێ���وان حكومەت���ی عێ���راق‌و‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان؛ ل���ەدوای‬ ‫كش���انەوەی هێزەكان���ی ئەمریكا‪،‬‬ ‫فەوجێكی چەك���داری تایبەت بۆ‬ ‫گرتنەدەستی دۆس���یەی ئەمنیی‬ ‫كەرك���وك‪ ،‬پێكدەهێنرێت‌و بەپێی‬ ‫رێككەوتنەكەش‪ ،‬پێش���نیازكراوە‬ ‫بازگەی سوپای عێراق‪ ،‬بچێتە بانی‬ ‫مەقان‌و پردێ‌و پێش���مەرگەش لە‬ ‫باشووری كەركوك‪.‬‬ ‫فەوجە تایبەتەكە‬ ‫بەپێ���ی ئ���ەو زانیارییان���ەی‬ ‫باڵوبوونەتەوە‪ ،‬لەگەڵ كشانەوەی‬ ‫هێزەكانی ئەمریكا‪ ،‬هێزە تایبەتەكە‬ ‫دۆسیەی ئەمنیی كەركوك لەئەستۆ‬ ‫دەگرێت‪ ،‬كە لەهەریەكە لەسوپای‬ ‫عێراق���ی‌و پێش���مەرگەو هێ���زی‬ ‫پۆلیسی شارەكە پێكدێت‪.‬‬ ‫جەبار یاوەر مەندە‪ ،‬ئەمینداری‬ ‫گش���تیی وەزارەتی پێش���مەرگە‪،‬‬ ‫رایگەیان���د‪« :‬رێككەوتننامەك���ە‪،‬‬ ‫لەنێ���وان هەریەكە ل���ە هێزەكانی‬ ‫ئەمری���كاو حكومەت���ی هەرێ���م‌و‬ ‫حكومەتی عێراق���دا‪ ،‬رەزامەندیی‬ ‫لەس���ەردراوە‌و هەم���وو الیەنێ���ك‬ ‫لەسەر ئەوە رێككەوتووین كە ئەو‬ ‫فەوجە‪ ،‬ئەمنییەتی شارەكە بگرێتە‬ ‫ئەستۆ»‪.‬‬ ‫بەپێ���ی رێككەوتننەكە؛ ئەو‬ ‫فەوجە‪ ،‬فەوجێك���ی «پڕ چەك»‬ ‫دەبێت‌و بەهاوبەش���ی نێوان هێزی‬ ‫پێشمەرگەو پۆلیس‌و فیرقەی (‪)12‬‬ ‫سوپای عێراق‪ ،‬لەدوای كشانەوەی‬ ‫هێزی ئەمریكا‪ ،‬دۆس���یەی ئەمنیی‬ ‫دەگرنە ئەستۆ‪.‬‬ ‫ئەمینداری گشتیی وەزارەتی‬ ‫پێش���مەرگە‪ ،‬ئاش���كرای ك���رد‪:‬‬ ‫فەوجەك���ە‪ )450( ،‬چەكدار دەبن‪،‬‬ ‫(‪ )150‬پێشمەرگەو (‪ )150‬پۆلیس‌و‬ ‫(‪ )150‬سەربازی فیرقەی (‪)12‬ی‬

‫سوپای عێراقی‪.‬‬ ‫هەروەه���ا وت���ی‪« :‬هێزەكە‪،‬‬ ‫چاودێری���ی بازگ���ە‌و دەروازەكانی‬ ‫چوون���ەدەرەوە‌و هاتن���ە ن���اوەوە‬ ‫دەكات‌و لەكەركوك شەش بازگەو‬ ‫لەدیالە‌و موس���ڵیش (‪ )11‬بازگە‬ ‫دەپارێزن‌و بەهاوبەشی چاودێریی‬ ‫دەكەن»‪.‬‬ ‫ئەو فەوجە‪ ،‬لەس���ەر دەستی‬ ‫هێزەكان���ی ئەمری���كا‪ ،‬ماوەیەك‬ ‫لەمەوبەر مەش���قەكانیان كۆتایی‬ ‫پێهاتووە‪.‬‬ ‫دابەشبوونی بازگەكان‬ ‫پێش���نیازەكان‪،‬‬ ‫بەپێ���ی‬ ‫بازگ���ەكان‬ ‫چاودێریكردن���ی‬ ‫دابەش���كراوە لەنێوان هێزەكاندا‌و‬ ‫پێش���نیازی ئەوە ك���راوە‪ ،‬هێزی‬ ‫پێش���مەرگە‪ ،‬چاودێریی باشووری‬ ‫شارەكە بكات‌و سوپای عێراقیش‬ ‫لەباكوورەوە دەروازەكان بپارێزێت‪،‬‬ ‫بەوپێیەش‪ ،‬بازگەكانی بانی مەقان‌و‬ ‫سنووری پردێ‪ ،‬لەدەستی فیرقەی‬ ‫(‪ )12‬سوپای عێراقیدا دەبن‪.‬‬ ‫عەمی���د س���ەرحەد ق���ادر‪،‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری پۆلیس���ی ق���ەزاو‬ ‫ناحییەكانی كەركوك‪ ،‬لەلێدوانێكیدا‬ ‫بۆ «رۆژنامە»‪ ،‬وتی‪« :‬پاراستن‌و‬ ‫چاودێریكردنی بازگەكان‪ ،‬دەدرێتە‬ ‫دەست ئەو فەوجە هاوبەشە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوە لەدوای كشانەوەی هێزەكانی‬ ‫ئەمریكا روودەدات»‪.‬‬ ‫هەروەها‪ ،‬وتی‪« :‬داواشكراوە‪،‬‬ ‫وەزارەتی بەرگری���ی‌و ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران���ی عێ���راق‪ ،‬رەزامەندی���ی‬ ‫لەسەر ئەوە دەرببڕن»‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكان‪ ،‬جۆرێك‬ ‫لە ناڕەزایی لەالی پۆلیسی شاری‬ ‫كەرك���وك‪ ،‬بەتایبەت ك���وردەكان‬ ‫هەیە‪ ،‬ل���ەوەی دەروازەكان بدرێنە‬ ‫دەست س���وپای عێراقی‪ ،‬چونكە‬ ‫خۆپیش���اندانەكانی‬ ‫ل���ەدوای‬ ‫ش���ارۆچكەی‬ ‫ئەمدوایی���ەی‬ ‫حەویج���ەوە‪« ،‬متمانە»ی���ان بەو‬ ‫سوپایە نییە‪.‬‬

‫رێككەوتنەكە‪ ،‬ناكۆكیی‬ ‫لەنێوان نەتەوەكاندا دروستدەكات‬ ‫راگەیاندن���ی‬ ‫لەگ���ەڵ‬ ‫رێككەوتننامەك���ەدا؛ ع���ەرەب‪،‬‬ ‫بوون���ی هێ���زی پێش���مەرگە بۆ‬ ‫پاراستنی كەركوك‪ ،‬رەتدەكاتەوە‌و‬ ‫توركمانەكانیش بەمەرج‪ ،‬ئامادەیی‬ ‫خۆیان نیش���انداوە بۆ رەزامەندیی‬ ‫لەسەر ئەو رێككەوتننامەیە‪.‬‬ ‫عەرەبەكانی شارەكە‪ ،‬بوونی‬ ‫پێشمەرگە لەپاراستنی ئەمنییەتی‬ ‫ش���ارەكە‪ ،‬قبوڵ ناك���ەن‌و ئەوەش‬ ‫یەكێك���ە لەمەرجەكانی���ان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كوردەكان رەتیدەكەنەوە ئەو خاڵە‬ ‫قبووڵ بك���ەن‪ ،‬چونكە پێیانوایە‪:‬‬ ‫س���وپای عێراقی بێالیەن نییە؛ تا‬ ‫بەتەنیا پاراستنی شارەكە بگرێتە‬ ‫ئەستۆ‪.‬‬ ‫محەمەد خزر جبوری‪ ،‬ئەندامی‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێ���زگای كەركوك‬ ‫لەس���ەر لیس���تی گردبوون���ەوەی‬ ‫عەرەبی‪ ،‬ب���ە «رۆژنامە»ی وت‪:‬‬ ‫«س��� ‌ێ خاڵم���ان هەیە ب���ۆ ئەو‬ ‫رێككەوتننامەی���ە‪ .‬یەكەم؛ هێزی‬ ‫هاوبەش رەتدەكەین���ەوە‌و بەهیچ‬ ‫جۆرێ���ك رازی نابین پێش���مەرگە‬ ‫لەكەرك���وك هەبێ���ت‪ ،‬چونك���ە‬ ‫پێش���مەرگە لەی���ەك نەتەوەی���ە‪.‬‬ ‫دووەم خاڵیش‪ ،‬هێزی پێشمەرگە‬ ‫چاالكیی لەشاری كەركوكدا نییە؛‬ ‫تا پاراستنی ئەمنییەتی شارەكەی‬ ‫پێ بسپێردرێت»‪.‬‬ ‫خاڵی س���ێیەمی عەرەبەكان‪،‬‬ ‫ئەوەیە‪ :‬سوپای عێراقی‌و فیرقەی‬ ‫(‪ ،)12‬بەتەنیا ئەمنییەتی شارەكە‬ ‫بگرنە ئەس���تۆ‌‪ ،‬وتیش���ی‪« :‬ئەو دوای کشانه‌وه‌ی ئه‌مریکا‪ ،‬کێ بازگه‌کانی که‌رکوک ده‌پارێزێت؟‬ ‫فیرقەی���ە‪ ،‬س���ەرجەم نەتەوەكان‬ ‫ئەحمەد عەسكەری‪ ،‬ئەندامی لەپاراستنی شارەكە رەتبكاتەوە»‪.‬‬ ‫لەخۆدەگرێت»‪.‬‬ ‫رەخن���ەی‬ ‫عەس���كەری‪،‬‬ ‫جب���وری‪ ،‬پێیوای���ە‪ :‬هەموو لیژنەی ئەمنیی پارێزگای كەركوك‪،‬‬ ‫كێشەوگرفتەكانی شاری كەركوك‪ ،‬پێیوایە‪ :‬وتەكانی جبوری‪ ،‬یاسایی لەالیەنی عەرەبی گ���رت‪ ،‬بەوەی‪:‬‬ ‫هەبوون���ی هێزی پێش���مەرگەیە‌و نیین‌و وتی‪« :‬هێزی پێش���مەرگە‪« ،‬ئەگ���ەر عەرەب���ی كەرك���وك‪،‬‬ ‫هیچ پێویس���ت ناكات لەش���ارەكە دەس���توور دان���ی پێ���دا ن���اوە خۆی���ان بەبەش���ێك لەحكومەتی‬ ‫بوونیان هەبێت‪ ،‬وتی‪« :‬پۆلیس‌و شانبەش���انی هێزەكانی س���وپای عێراق���ی دادەنێ���ن‌و دەیانەوێ���ت‬ ‫سوپای عێراقی‪ ،‬دەتوانن پاراستنی عێراق‪ ،‬بۆیە هیچ الیەنێكی عەرەبی دەستوور جێبەجێبكرێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫ناتوانێت‪ ،‬بوونی هێزی پێشمەرگە فەرمانەكان���ی حكومەت جێبەجێ‬ ‫شارەكە بگرنە ئەستۆ»‪.‬‬

‫ك���ە ل���ە نەت���ەوەی توركمان���ە‪،‬‬ ‫سەرپەرشتیاری ئەو هێزە هاوبەشە‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ئەحم���ەد عەس���كەری‪ ،‬ك���ە‬ ‫ئەندام���ی لیس���تی برایەتی���ی‬ ‫كەركوكیش���ە‪ ،‬وت���ی‪« :‬هی���چ‬ ‫كێش���ەمان لەبوون���ی نەت���ەوەی‬ ‫توركمان نییە لە هێزەكەدا‪ ،‬ئەگەر‬ ‫مالیكی‪ ،‬یان ئەنجومەنی نوێنەران‪،‬‬ ‫دان بەبوون���ی توركمان���دا بنێ���ن‬ ‫لەوهێزەدا»‪.‬‬ ‫نەجات حسێن‪ ،‬سەركردەیەكی‬ ‫بەرەی توركمانی‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫وت‪« :‬بەم���ەرج‪ ،‬دان بەبوون���ی‬ ‫پێش���مەرگەدا دەنێین لەكەركوك‪،‬‬ ‫ئەویش دەبێت رێ���ژەی توركمان‬ ‫لەناو ئەو هێزەدا بوونی هەبێت»‪.‬‬ ‫هەروەه���ا وت���ی‪« :‬چەندین جار‪،‬‬ ‫ئەو داوایەمان خستووەتە بەردەم‬ ‫الیەنی كوردیی‪ ،‬تا توركمان بوونی‬ ‫هەبێت لەو هێزە هاوبەشەدا»‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬روونیك���ردەوە‪:‬‬ ‫«لەكەركوك‪ ،‬توركمانەكان بوونەتە‬ ‫ئامانجی گرووپە تون���دڕەوەكان‌و‬ ‫دەیانڕفێنن‪ ،‬بۆیە دەبێت ئێمەش‬ ‫بەش���داربین»‪ .‬داواش���ی ك���رد‪:‬‬ ‫كوردەكان‪ ،‬پشت لەتوركمانەكان‬ ‫نەكەن‌و وتی‪« :‬هیچ كێشەیەكمان‬ ‫نییە‪ ،‬هێزی پێشمەرگە پاراستنی‬ ‫كەرك���وك بگرێتە ئەس���تۆ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێ���ت نوێنەرانی كورد لەهەرێم‌و‬ ‫حكومەت���ی بەغدا‪ ،‬پش���تگیریی‬ ‫لەداوای توركم���ان بكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێمەی توركمان‪ ،‬ل���ە حكومەتی‬ ‫عێراقیدا نوێنەرمان كەمە‌و قسەمان‬ ‫ناڕوات‪ ،‬پێویس���تە ئ���ەوان چۆن‬ ‫خەم���ی گەلی كوردیانە‪ ،‬با خەمی‬ ‫بك���ەن‪ ،‬چونك���ە رەتكردن���ەوەی توركمانەكانیشیان هەبێت»‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم محەم���ەد جب���وری‪،‬‬ ‫هێزی پێش���مەرگە‪ ،‬دەرچوونە لە‬ ‫دەڵێت‪« :‬هیچ فشارێكی حكومەتی‬ ‫دەستووری عێراقی»‪.‬‬ ‫بەپێ���ی رێككەوتننامەك���ە‪ ،‬عێراق���ی‌و حكومەت���ی هەرێم بۆ‬ ‫هێ���زی توركمانی���ش‪ ،‬بەش���ێك رازیبوون ب���ەو رێككەوتننامەیە‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ل���ەو فەوج���ە تایبەتەو قب���ووڵ ناكەین‌و دەبێت ئەو هێزە‬ ‫جێگ���ری بەڕێوەب���ەری گش���تیی بەهاوبەش���یی نێ���وان پۆلی���س‌و‬ ‫پۆلیس���ی كەركوك‪ ،‬لیوا تۆرهان‪ ،‬سوپای عێراق بێت»‪.‬‬

‫قایمقام‌و شارەوانی؛ ناكۆكن لەسەر تاپۆكردن‌‪ ،‬یان رووخاندنیان‬

‫خاوه‌نی خانووە «تەجاوز»ەكانی شاره‌زوور؛ داوای تاپۆ دەكەن‬

‫بەدواداچوونی‪ :‬عادل مەریوانی‬

‫‪.................................‬‬

‫شیرین مستەفا‪ ،‬ژنی ماڵەوە‪،‬‬ ‫رۆژانە لەگەڵ دراوس���ێیەكانیان‪،‬‬ ‫«نەگبەتی»ی خۆیان دەگێڕنەوە‪،‬‬ ‫كە حكومەت لەكات���ی هەڵمەتی‬ ‫هەڵبژاردنەكان���دا‪ ،‬رێگای پێداون‬ ‫خانوو لەسەر زەوییە بێتاپۆكانیان‬ ‫دروست بكەن‪ ،‬بەاڵم ئێستا دەڵێن‪:‬‬ ‫تاپۆتان نییەو خزمەتگوزاریتان بۆ‬ ‫ناكەین‪.‬‬ ‫وەك خۆی���ان دەڵێن‪« :‬بوون‬ ‫ب���ە یاریی دەس���تی حكومەت»‪،‬‬ ‫خزمەتگوزاری���ی‪،‬‬ ‫نەبوون���ی‬ ‫تەنگی پێهەڵچنیون‌و ئاوڕیش���یان‬ ‫لێنادرێتەوە‪.‬‬ ‫ش���یرین (‪40‬س���اڵ) وت���ی‪:‬‬ ‫«بەهاوین‪ ،‬تەپوتۆز هەراس���انی‬ ‫بەزس���تانیش‪،‬‬ ‫كردووی���ن‌و‬ ‫ق���وڕو چڵپ���او‪ ،‬داوای ه���ەر‬ ‫خزمەتگوزاریی���ەك بكەین‪ ،‬پێمان‬ ‫دەڵێن‪ ،‬تەجاوزن»‪.‬‬ ‫خان���ووە‬ ‫هاواڵتییان���ی‬ ‫زیادەڕۆكان���ی س���نووری قەزای‬ ‫ش���ارەزوو‪ ،‬دەڵێ���ن‪ :‬حكومەت‪،‬‬ ‫یاریی���ان پێ���دەكات‌و ه���ەر‬

‫خزمەتگوزارییەك بكەین‪ ،‬وەاڵمی‬ ‫حكوم���ەت ئەوەیە‪ ،‬ك���ە دەڵێن‪،‬‬ ‫خانووەكانتان بێتاپۆن»‪.‬‬ ‫دانیش���تووانی س���نووری‬ ‫ق���ەزای ش���ارەزوور‪ ،‬داوادەكەن‪،‬‬ ‫ئ���ەو خانووانەی ب���ە زیادەڕۆیی‬ ‫لەماوەی حەوت س���اڵی رابردوودا‬ ‫تائێستا دروستكراون‪ ،‬لەسەریان‬ ‫تاپۆبكرێن كە زۆرینەیان خەڵكی‬ ‫هەژار‌و كەمدەرامەتن‪.‬‬ ‫هاواڵتییەك���ی ت���ری ئ���ەو‬ ‫خان���ووە زیادەڕۆیانە‪ ،‬وەك خۆی‬ ‫دەڵێت‪ ،‬لەترسی بیانوو پێگرتنی‬ ‫بەرپرس���ان‪ ،‬نەیویس���ت ن���اوی‬ ‫باڵوبكرێت���ەوە‪ ،‬وت���ی‪« :‬ئ���او و‬ ‫كارەبای نزیكەی (‪ )700‬خانوومان‬ ‫بۆ راكێشراوە‪ ،‬بەاڵم ئەم خانووانە‬ ‫لەسەر زەویی ش���ارەوانیین‌و داوا‬ ‫لەحكومەت دەكەین‪ ،‬بۆمان تاپۆ‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنام ‌ه بكەن‪ ،‬چونكە پێش���تر شارەوانی‬ ‫ ‬ ‫به‌شێک ل ‌ه خانوو‌ه ته‌جاوزه‌کان‬ ‫رێگریی كرد لە دروستكردنیان»‪.‬‬ ‫ئەو هاواڵتییە‪ ،‬ئەوەشی وت‪:‬‬ ‫جارناجارێ���ك‪ ،‬لەپ���ڕ هەواڵ���ی «رۆژنام���ە»‪ ،‬دەركەوتووە تەنیا شارەزوور‌و س���ەرۆكی شارەوانیی‬ ‫خانووەكانی���ان لەهەڵەبجەی تازە‪ ،‬نزیكەی (‪ )100‬هەڵەبج���ەی ت���ازەش‪ ،‬كۆك نین «خزمەتگوزاریی زۆرمان پێویستە‪،‬‬ ‫رووخاندن���ی‬ ‫پێدەدەن‪ ،‬لەكاتێكدا هەر حكومەت خانووی بێتاپۆو «زیادەڕۆ» هەن‪ ،‬لەس���ەر رووخاندنی خانووەكان‪ ،‬لەوانە ئاوەڕۆو جادەو خوێندنگاو‬ ‫پێداویس���تیی تر‪ ،‬بەاڵم بێتاپۆیی‬ ‫لەكاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكاندا‪ ،‬جگە لە زیات���ر (‪ )500‬زەویی تر‪ ،‬یان مانەوەیان‪.‬‬ ‫ش���یرین‪ ،‬وتی‪« :‬بووین بە ئ���ەم خانووان���ە‪ ،‬وای لێكردووین‬ ‫رێگای پێدان خانوو دروستبكەن‪ .‬ك���ە خەڵك بەبێئ���ەوەی تاپۆیان‬ ‫بەپێ���ی بەدواداچوونێك���ی هەبێ���ت‪ ،‬كڕیویان���ن‪ .‬قایمقامی قوربانیی بێتاپۆی���ی‪ ،‬داوای هەر ئ���ەم خزمەتگوزارییانەمان لەبیر‬

‫ببات���ەوە‌و ئەوەن���دەی لەهەوڵی‬ ‫ئەوەداین ئەم خانووانەمان بۆ تاپۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬بیرمان لە داواكردنی هیچ‬ ‫پڕۆژەیەكی تر نەكردووەتەوە»‪.‬‬ ‫سۆران عەلی‪ ،‬قایمقامی قەزای‬ ‫شارەزوور‪ ،‬دەڵێت‪ :‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫ئەو خەڵكانە هەژار‌و كەمدەرامەتن‪،‬‬ ‫بۆیە هەوڵدەدەن بەپێی رێنماییە‬ ‫یاس���اییەكان‪ ،‬خانووەكانیان بۆ‬ ‫تاپۆبكرێ���ت‪ ،‬چونكە خانووەكان‬ ‫زۆرن‪ ،‬بۆئ���ەوەی خزمەتگوزاریی‬ ‫زیاتریان بۆ بچێت‪.‬‬ ‫هاواڵتیی���ان‪ ،‬ترس���یان هەیە‬ ‫خانووەكانی���ان بڕووخێنرێ���ن‌‪،‬‬ ‫چونكە زەویی ش���ارەوانین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫قایمقام���ی ش���ارەزوور‪ ،‬وت���ی‪:‬‬ ‫«‪ %100‬لەسەریان تاپۆ دەكەین‌و‬ ‫رووخاندن‌و هەڵوەش���انەوە لەژێر‬ ‫ه���ەر پاس���اوێكدا بێ���ت‪ ،‬قبووڵ‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە بۆ سوودی گشتیی‬ ‫بەكاردەهێنرێن»‪.‬‬ ‫حەسەن ش���ێخانی‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫شارەوانیی ش���ارەزوور‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫«ب���ۆ ئەو كێش���ەیە‪ ،‬رێگاچارەی‬ ‫یاس���ایی دەگرینەبەر‪ ،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫لەقۆناغێكی تردا چارەس���ەری بۆ‬ ‫دەدۆزینەوە»‪.‬‬

‫ش���ێخانی‪ ،‬نەیوت زەوییەكان‬ ‫تاپۆ دەكەین‪ ،‬بەاڵم ئاماژەشی بە‬ ‫وەرگرتن���ەوەی زەوییەكان نەكرد‬ ‫لەالیەن شارەوانییەوە‌و تەنیا وتی‪:‬‬ ‫«تازە لێ���رە دەس���تبەكاربووم‌و‬ ‫هێش���تا نەگەیش���توومەتە ئ���ەو‬ ‫قۆناغە‪ ،‬چونكە من ئیش‌وكارەكانم‬ ‫دابەش���كردووە بەس���ەر چەن���د‬ ‫قۆناغێكدا‪ ،‬ئەگەر گەیشتینە ئەوێ‪،‬‬ ‫ئەوا بەپێی رێنماییە یاساییەكان‪،‬‬ ‫بڕیاری كۆتایی دەدەین»‪.‬‬ ‫حەسەن محەمەد كە تەواوی‬ ‫ئەو خان���ووە زیادەڕۆیانە‪ ،‬بەناوی‬ ‫ئەوەوە ك���راوە‪ ،‬وتی‪« :‬پێداگریی‬ ‫ش���ارەوانی لەس���ەر زەویی���ەكان‬ ‫لەپێش���ووتردا‪ ،‬بەه���ۆی بوون���ی‬ ‫ئەوەوەیە كە ئەو زەوییانە‪ ،‬زەویی‬ ‫كش���توكاڵین‌و بەپ���ارە لەالی���ەن‬ ‫هاواڵتییان���ەوە ك���ڕدراون‌و دواتر‬ ‫كراون بەخانوو»‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش دا‪ :‬ترسیان‬ ‫لەچارەنووسی خانووەكانیان هەیەو‬ ‫وت���ی‪« :‬پێویس���تمان بەپڕۆژەی‬ ‫خزمەتگوزاریی زیاترە‌و داواكارین‬ ‫كە حكومەت بۆم���ان تاپۆ بكات؛‬ ‫بۆ ئ���ەوەی بتوانین داوای پڕۆژەی‬ ‫خزمەتگوزاریی بكەین»‪.‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫ئیسماعیل پیرباڵ‪ :‬لەوەتەی لێرەم‪ ،‬نە دادگام بینیوەو نە كەس لێم دەپرسێت كێم‌و چیم‪.‬‬

‫چیرۆكی فەالقەكردنی پۆلیسێكی هاتوچۆ‬ ‫ستۆری‪ :‬زمناكۆ ئیسماعیل‬

‫‪.............................................................‬‬

‫ل���ەو ك���ات���ەدا ك��ە ل��ەگ��ەڵ‬ ‫ه��اوڕێ��ی��ەك��ی ب��ە جلوبەرگی‬ ‫مەدەنییەوە لە سەرای سلێمانی‬ ‫دەوەستێت‪ ،‬بێ‌ لێپرسینەوە‬ ‫دەستگیری دەكەن‪.‬‬ ‫رۆژی هەینی (‪،)7/15‬‬ ‫سۆران تالیب حەمە عەزیز‪ ،‬رۆژی‬ ‫پشووی بوو‪ ،‬كاتێك دەیەوێت‬ ‫چێژ لە پشووەكە وەربگرێت‌و‬ ‫بە ئ��ازادی��ی سەردانێكی ب��ازاڕ‬ ‫بكات‪ ،‬پشووەكەی لێ «تاڵ»‬ ‫دەبێت‪ .‬ئەو‪ ،‬كە تەمەنی (‪)23‬‬ ‫س��اڵ دەب��ێ��ت‪ ،‬رۆژان���ە لەسەر‬ ‫شەقامەكانی سلێمانی خزمەت‬ ‫دەك���ات‪ ،‬ب��ەاڵم خزمەتەكەی‬ ‫ب��ە ه��ان��ای��ەوە ن���ەه���ات‌و لە‬ ‫رۆژێكدا‪ ،‬كە خەڵكی «زۆر»ی‬ ‫تێدا دەستگیركران‪ ،‬ئەویش سۆران تاڵیب‬ ‫دەستگیرکرا‪.‬‬ ‫سۆران‪ ،‬پۆلیسی هاتوچۆیە‪ ،‬ب��ە ك��ەرت��ی هاتوچۆ دەك��ات‪ ،‬تێیدا دەستگیر دەكرێت‪ ،‬الی‬ ‫لە بەڕێوەبەرێتی هاتوچۆی «بەبێ‌ دابڕان»‪ ،‬پێش ئەوەش موالزمه‌كەی دەبێت لەبەردەركی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬وەك خۆی دەڵێت‪ :‬خزمەتی سەربازیی‪ ،‬بۆ ماوەی سەرا‪.‬‬ ‫ل��ە هەفتەیەكدا‪ ،‬رۆژێ��ك‬ ‫م��اوەی دوو ساڵە «خزمەت» چوار ساڵ هەبووە‪ ،‬ئەو رۆژەی‬

‫چونكە وەك خۆی دەڵێت‪ :‬لە‬ ‫ماوەی شەش رۆژی كاركردنیدا‪،‬‬ ‫«زۆر ماندوو دەبێت»‪.‬‬ ‫س��ۆران‪ ،‬دەڵێت‪ :‬بە جلی‬ ‫مەدەنییەوە لە بەردەركی سەرا‬ ‫لەگەڵ هاوڕێیەكم وەستابووم‪،‬‬ ‫بەاڵم كتوپڕ كەسێكی مەدەنیی‬ ‫ێ لێپرسینەوە‬ ‫ه����ات‌و ب��ەب�� ‌‬ ‫پ��ەالم��اری دام‌و دەستگیریی‬ ‫ك���ردم‪ ،‬ه��ەرچ��ەن��دە پێم وت؛‬ ‫ك��ارم��ەن��دی ه��ات��وچ��ۆم‌و ئێرە‬ ‫شوێنی واجیباتی رۆژان��ەم��ە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئ��ەو گوێی ب��ەوە ن��ەداو‬ ‫چەند كەسێكی دیكەی بانگكرد‌و‬ ‫بە هەموویان پ��ەالم��اری من‌و‬ ‫هاوڕێكەمیان دا‪.‬‬ ‫ئ��ەو ك��ەس��ەی یەكەمجار‬ ‫دەستگیریی ك��ردووە‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بۆ ئەوە ك��ردووە؛ كە پێشیان‬ ‫بكەوێت‪ ،‬ئ��ەوی��ش وایزانیوە‬ ‫ب��ەه��ۆی ئ����ەوەی ك��ارم��ەن��دی‬ ‫هاتوچۆیە «رێز» لە پیشەكەی‬ ‫پشووی هەیە‪ ،‬ئ��ەو رۆژە بۆ دەگ���رن‌و دەستگیری ناكەن‪،‬‬ ‫س���ۆران ك��ە (‪ )2011/7/15‬بەاڵم وەك خۆی دەڵێت‪ :‬ئەوان‬ ‫بوو‪ ،‬دەبوایە وەك پشووەكانی بە لێدان بردیانین بۆ نێو ئەو‬ ‫پێشووی كەمێك وچانی بدایە‪ ،‬كۆاڵنە سەر بە چینكۆ گیراوەی‬

‫كە دەكەوێتە نێو فەالقەخانەكە‪،‬‬ ‫(كۆاڵنێكە لەپشت كتێبخانەی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬لە بەردەركی سەرا‌و‬ ‫لە رۆژی هەینی رەشبگیرەوە‬ ‫ناوی نرا فەالقەخانە)‪.‬‬ ‫ك��ارم��ەن��دەك��ەی هاتوچۆ‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪« :‬ل��ەوێ��دا ب��ە چەند‬ ‫كەسێك كەوتنە لێدانمان»‪.‬‬ ‫«ئ�����ەوك�����ات�����ەی ئ���ەو‬ ‫دەستگیركرا‪ ،‬نزیكەی (‪)25‬‬ ‫كەس دەبوون‪ ،‬لە فەالقەخانەكەی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬تا سه‌عات (‪)7:30‬ی‬ ‫ئێوارە هێڵرانەوە‪ ،‬دواتر دوای‬ ‫«لێدان‌و فەالقەكردن»‪ ،‬بردیانن‬ ‫بۆ ئاسایشی سلێمانی‪.‬‬ ‫س�����ۆران‪ ،‬دوو ش���ەو لە‬ ‫ئاسایش دەمێنێتەوە‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫«س��وك��ای��ەت��ی��م��ان پ��ێ��ك��را»‪،‬‬ ‫هەروەها دەڵێت‪ :‬دوای ئەوەی‬ ‫ژم��ارەم��ان پ��ێ��وەك��را‪ ،‬وێنەی‬ ‫ڤ��ی��دی��ۆی�ی‌و ف��ۆت��ۆم��ان گ��ی��را‪،‬‬ ‫دوات���ر ف��ۆڕم��ی زانیارییان بۆ‬ ‫پڕكردینەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەو دیسان ویستوویەتی‬ ‫جارێكی ت��ر وەك كارمەندی‬ ‫حكومەت خۆی بناسێنێتەوە‪،‬‬

‫دەڵ��ێ��ت‪ :‬ب��ۆ ج��ارێ��ك��ی دیكە‬ ‫پێم وت��ن��ەوە؛ ك��ە كارمەندی‬ ‫هاتوچۆم‌و خۆپیشاندەر نیم‪،‬‬ ‫بە هەڵە دەستگیركراوم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوان گوێیان بە پیشەكەم نەدا‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەو خەڵكەی بە تۆمەتی‬ ‫خۆپیشاندەر دەستگیركرابوون‪،‬‬ ‫دایاننام‌و لێیاندام‪.‬‬ ‫ل��ە ف���ەالق���ەخ���ان���ەوە‪ ،‬بە‬ ‫«پاسی مەدەنیی كە پەردەكانی‬ ‫دادراب���وون���ەوە»‪ ،‬ب��ردووی��ان��ن‬ ‫بۆ ئاسایش‪ ،‬س��ۆران دەڵێت‪:‬‬ ‫«كاتێك براین بۆ ئاسایش‪،‬‬ ‫(‪ )27‬ك��ەس ب��ووی��ن‪ ،‬لەنێو‬ ‫س��اڵ��ۆن��ەك��ە رووی����ان كردینە‬ ‫دی��وارێ �ك‌و بە ل��ێ��دان‌و قسەی‬ ‫ناشیرین‪ ،‬بەپێوە بۆ م��اوەی‬ ‫دوو سه‌عات دایانناین‪ ،‬دواتر‬ ‫(‪ )19‬ك��ەس��ی دی��ك��ەش��ی��ان‬ ‫هیناو تێكەڵیان كردین‪ ،‬تێكڕا‬ ‫هەموومان بووینە (‪ )57‬كەس‪.‬‬ ‫دوای ئەوەی بۆ ماوەی دوو‬ ‫رۆژ لەنێو ئ��ەو گرتووخانەیە‬ ‫زیندانیی دەك��رێ��ن‪ ،‬س��ۆران‌و‬ ‫چەند كەسێك بە كەفالەت ئازاد‬ ‫دەكرێن‪.‬‬

‫گەڕان بەدوای ژیانێكی تر‪ ..‬سەفەری ئیسماعیل بۆ ئەوروپا‬ ‫رابەر دێرەیی‬

‫‪........................................................‬‬

‫كاتێك ئیسماعیل پیرباڵ‪،‬‬ ‫كە ئێستا تەمەنی (‪ )26‬ساڵە‪،‬‬ ‫دەستی بە سەفەرە درێژەكەی‬ ‫كرد لە شەقاڵوەوە بۆ ئەوروپا‪،‬‬ ‫زۆر خەونی رەنگاوڕەنگی هەبوو‬ ‫ب��ۆ ژیانێكی ن���وێ‌‪ ،‬فینلەندا‪:‬‬ ‫ژیانی ئ��اس��ان‪ ،‬پ��ارەی ئاسان‪،‬‬ ‫خۆشەویستی ئ��اس��ان‪ .‬لەبەر‬ ‫ئ�����ەوەش ك���ە ل���ە ك��وردس��ت��ان‬ ‫بارودۆخی گوزەرانیان باش نەبوو‪،‬‬ ‫هەر لە تەمەنی (‪ )17‬ساڵییەوە‬ ‫لە قوتابخانە هاتبووە دەر‪ ،‬ساڵیك‬ ‫بەر لە تەواوكردنی پۆلی شەشەمی‬ ‫ئامادەیی‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬ل��ە تەمەنی‬ ‫(‪ )17‬ساڵیدا پەیوەندیی بە‬ ‫ریزەكانی پێشمەرگەوە كردبوو‪ ،‬بۆ‬ ‫پەیداكردنی بژێویی خێزانەكەی‪.‬‬ ‫ئەو بۆ ماوەی چوار ساڵ لەو كارەدا‬ ‫مایەوە‪ .‬ئیسماعیل‪ ،‬هۆكاری خۆی‬ ‫هەبوو بۆ بەجێهێشتنی كوردستان‪،‬‬ ‫ژیانی پێشمەرگایەتیی ئەوە نەبوو‬ ‫كە ئەو دەیویست‌و خەونی پێوە‬ ‫دەبینی‪ .‬ئەو بیری دەكردەوە كە‬ ‫لە ئەوروپا دەتوان ‌ێ بە باشی بژی‌و‬ ‫یارمەتیی خێزانەكەشی ب��دات‪.‬‬ ‫هەروەها ئەو هەموو بەسەرهات‌و‬ ‫چیرۆكانەی لەبارەی پەنابەرانی‬ ‫ك���وردەوە ل��ەوێ دەیبیست‪ ،‬كە‬ ‫چەندە ئاسان كار دەكەن‌و ژیان‬ ‫دەگ��وزەرێ��ن��ن‪ .‬ئیسماعیل ئیتر‬ ‫ئۆقرەی نەما چیتر چاوەڕوان بێت‪،‬‬ ‫بۆیە لە ساڵی (‪)2007‬دا بڕیاریدا‬ ‫بڕوات‪.‬‬ ‫«من بڕیارم دا بڕۆم‪ ،‬چیتر‬ ‫ن��ەم��دەوی��س��ت ل��ە ك��وردس��ت��ان��دا‬ ‫ب��م��ێ��ن��م��ەوە»‪ ،‬ئیسماعیل وا‬ ‫دەستی بە گێڕانەوەی بەسەرهاتی‬ ‫خ��ۆی ك���رد‪« .‬ل��ەگ��ەڵ یەكێك‬ ‫رێككەوتم‪،‬‬ ‫(قاچاخچییەك)‬ ‫ب��ۆ ئ���ەوەی ب��ە (‪ )45‬وەرەق���ە‬ ‫بمگەیەنێتە ئەوێ»‬ ‫واڵتی ئەڵمانیا خاوەنی یەكێك‬ ‫لە گەورەترین جالییە كوردییەكانە‬ ‫لە ئەوروپا‪ .‬بەپێی زانیارییەكانی‬ ‫نووسینگەی ك��ۆچ‌و پەنابەرانی‬ ‫ئەڵمانیا‪ ،‬لـــــــە (‪)2000‬ەوە تا‬ ‫مانگی چ��واری (‪ ،)2011‬زیاتر‬ ‫لە (‪ )84،000‬ك��وردی هەر چوار‬ ‫پ��ارچ��ە داوای پەنابەرییان لە‬ ‫ئەڵمانیا ك��ردووە‪ ،‬لەو ژمارەیە‪،‬‬

‫زیاتر لە (‪)29،000‬ی����ان ك��وردی‬ ‫عێراقن‌و ئەوانی تر كوردی توركیا‪،‬‬ ‫سوریاو ئێرانن‪.‬‬ ‫س���ەرەت���ا‪ ،‬ئیسماعیل بە‬ ‫شێوەیەكی یاسایی هەتا سوریا‬ ‫س��ەف��ەری ك���رد‪ ،‬ئیتر ل��ەوێ��وە‬ ‫ب��ەش��ێ��وەی ق��اچ��اخ چ���ووە ناو‬ ‫توركیاوە‪« .‬من بۆ ماوەی (‪)45‬‬ ‫رۆژ لە توركیا م��ام��ەوە‪ .‬ئ��ەوان‬ ‫(قاچاخچییەكان) ئێمەیان لە‬ ‫ژوورێك كردبوو كە (‪ )32‬كەس‬ ‫بووین‪ ،‬لە كاتێكدا ئەو ژوورە بۆ‬ ‫(‪ )2‬كەس دەبوو‪ ،‬نەماندەتوانی‬ ‫بچینە دەرەوەو خەریكبوو لەبرسان‬ ‫ب��م��ری��ن‪ ،‬خ����واردن هیچ بەشی‬ ‫نەدەكردین»‪.‬‬ ‫ئ��ی��س��م��اع��ی��ل‪ ،‬ب���اس���ی لە‬ ‫قاچاخچییەكان كرد‪ ،‬كە چۆن بە‬ ‫درێژایی رێگەكە «درۆ»یان لەگەڵدا‬ ‫كردووە‪« :‬پێش ئەوەی گەشتەكە‬ ‫دەستپێبكەین‪ ،‬قاچاخچییەكان‬ ‫وتیان ئێمە (‪ )8‬كەسین‪ ،‬كە‬ ‫ب��ە ق��اچ��اخ دەم��ان��ب��ەن‪ ،‬كەچی‬ ‫(‪ )85‬ك��ەس بووین‪ .‬كاتێكیش‬ ‫بەرەو یۆنان بەڕێكەوتین‪ ،‬لە رێی‬ ‫ئاوەوە‪ ،‬ئەوان ئێمەیان لە بەلەمێك‬ ‫ئاخنیبوو‪ ،‬كە هەر جێی (‪)10‬‬ ‫كەس دەبوو‪ ،‬كەچی (‪ )35‬كەس‬ ‫لەناو ئەو بەلەمەدا بووین‪ .‬هەروەها‬ ‫وتیان گەشتەكە بەناو ئاودا تەنیا‬ ‫دوو سەعاتە‪ ،‬كەچی (‪ )8‬سەعات‬ ‫بوو»‪.‬‬ ‫بێگومان لە كاتی گەشتكردن‬ ‫بەشێوەی نایاسایی‪ ،‬ژم��ارەی‬ ‫كەسەكان هەر چەند زیاتر بێت‪،‬‬ ‫چانسی دەربازبوون كەمترە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی ئەگەری كەوتنە بەر چاوی‬ ‫پاسەوانان‌و دەزگاكانی پاراستنی‬ ‫سنوور زیاتر دەبن‪ .‬ئیسماعیل‌و‬ ‫ئەوانی تر توانییان ئاودیوی یۆنان‬ ‫بن‪ ،‬بەاڵم ئەمە تەنیا سەرەتای‬ ‫م��ەی��ن��ەت��ی��ی��ەك��ان ب���وو‪ .‬ئ���ەوان‬ ‫دەبووایە بۆ ماوەی چەندان رۆژ لە‬ ‫چۆڵەوانیی بەپی بڕۆن لە دووریی‬ ‫چاوی دەسەاڵتدارانی ئەو واڵتە‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬درێ�����ژەی بە‬ ‫قسەكانی دا‪« :‬قاچاخچییەكان‬ ‫هەموو شتێكیان هەبوو‪ ،‬ئەوان‬ ‫هەرگیز خ����واردن‌و پ���ارە‌و هیچ‬ ‫شتێكیان لێ نەدەبڕا‪ ،‬ئیتر هیچ‬ ‫بەالیانەوە گرینگ نەبوو تۆ چیت‬ ‫لێ بەسەر دێ‪ .‬جارێكیان یەكێك‬ ‫لە برادەرەكانمان لە رێگەدا لە‬ ‫ماندووێتیدا ك���ەوت‌و ل��ە هۆش‬

‫ئیسماعیل پیرباڵ‬ ‫خ��ۆی چ���وو‪ ،‬ئێمە چ��ووی��ن بە‬ ‫قاچاخچییەكانمان وت كە ئەمە‬ ‫ناتوانێت بڕوات‪ .‬یەكێكیان هات‌و‬ ‫دای���ە ب��ەر ش��ەق ه��ەر ب��ە لەقە‬ ‫هەڵیسەندەوەو پێش خۆی دا»‪.‬‬ ‫كاتێك بۆ دواجار ئیسماعیل‌و‬ ‫ئ��ەوان��ی ت��ر گەیشتنە كۆتایی‬ ‫ئ����ەو رێ���گ���ا درێ������ژەی ب��ەپ��ێ‬ ‫رۆیشتن‪ ،‬هەمووان دانیشتن بۆ‬ ‫پ��ش��وو‪« .‬قاچاخچییەكان بۆ‬ ‫خۆیان جگەرەیان داگیرساند‪،‬‬ ‫ی��ەك��ێ��ك ل��ە پ��ەن��اب��ەرەك��ان��ی��ش‬ ‫جگەرەیەكی داگیرساند‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ك��ە قاچاخچییەكان ئەمەیان‬ ‫بینی‪ ،‬یەكێكیان هات بە چەقۆ‬ ‫لە رانی ئەو ك��وڕەی دا‪ ،‬هەموو‬ ‫گیانی بوو بە خوێن‪ ،‬ئێمە ناچار‬ ‫بووین یارمەتیی بدەین‪ ،‬تا بەپێوە‬ ‫بوەستێ‌‌و ب���ڕوات‪ .‬ئێمە پێنج‬ ‫رۆژ بوو بەپ ‌ێ دەڕۆیشتین‪ ،‬هیچ‬ ‫خواردنمان پ ‌ێ نەمابوو‪ ،‬هەندێ‬ ‫لە برادەرەكانمان خۆیان دزییەوەو‬ ‫خۆیان دایە دەست پۆلیس‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بگەڕێنەوە بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە بەردەوام بووین‪».‬‬ ‫لە یۆنان‪ ،‬ئیسماعیل لەگەڵ‬ ‫چ��ەن��د كەسێكی ت���ر‪ ،‬چ��وون��ە‬ ‫سویسڕا‪ ،‬لەوێ لە یەكەمین شاری‬ ‫سویسڕا مانەوە‪ ،‬بۆ پشوویەك لە‬

‫ئاودەست خەوتن‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬سەفەرەكەی لە‬ ‫سویسراوە بۆ ئەڵمانیا درێژە پێدا‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی لەوێوە بچێتە فینلەندا‪،‬‬ ‫بەاڵم لەالیەن پۆلیسی ئەڵمانییەوە‬ ‫لەسەر سنوور گیراو پەنجەمۆری‬ ‫لێ وەرگیرا‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬وت��ی «دوای‬ ‫ئەوەی پەنجەمۆریان لێ وەرگرتم‪،‬‬ ‫منیان نارد بۆ كامپ‪ ،‬پێیان وتم‪ :‬بۆ‬ ‫هەر كوێ بڕۆم بمگرن دەمنێرنەوە‬ ‫ئەڵمانیا‪ ،‬لەبەر ئەوەی پەنجەمۆرم‬ ‫وەرگیراوە‪ ،‬دوای ئەوەی شەوێك‬ ‫لەوێ مامەوە‪ ،‬بڕیارم دا بڕۆم بۆ‬ ‫فینلەندا‪ ،‬لەهەمان كاتدا پرسیاری‬ ‫قاچاخچیم كرد بۆ سوید»‪.‬‬ ‫ئەو قاچاخچییەكی دۆزییەوە‪،‬‬ ‫ئەو لەگەڵ چەند برادەرێكی لەگەڵ‬ ‫ئ��ەو قاچاخچییە رێككەوتن بۆ‬ ‫ئەوەی بچن بۆ سوید‪ ،‬تا لەوێوە‬ ‫بچنە فینلەندا‪ ،‬قاچاخچییەكە‬ ‫ئ��ەوان��ی ب��رد ب��ۆ س��وی��د‪ ،‬دوات��ر‬ ‫دانیمارك‌و لەوێشەوە بۆ فینلەندا‪.‬‬ ‫«كاتێك گەیشتینە فینلەندا‪،‬‬ ‫خۆم دایە دەست پۆلیس‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای (‪ )3‬مانگ لە كامپەكان‪،‬‬ ‫پەنجەمۆری منیان دۆزییەوە كە لە‬ ‫ئەڵمانیا لێم وەرگیرابوو»‪ .‬لەبەر‬ ‫ئەوەی ئیسماعیل زۆر حەزی لەوە‬

‫بوو لە فینلەندا بێت‪ ،‬خزمیشی‬ ‫لەوێ هەبوو‪ ،‬بۆیە بڕیاریدا شتێك‬ ‫بكات‪« .‬بە چەقۆیەك لەشی خۆم‬ ‫بڕی‪ ،‬بەاڵم هیچ سوودی نەبوو‪.‬‬ ‫ئ��ەوان منیان گ��رت‌و خستیانمە‬ ‫بەندیخانەو‌ه بۆ ماوەی (‪ )25‬رۆژ‪،‬‬ ‫دواتر بڕیاریان دا بمنێرنەوە بۆ‬ ‫ئەڵمانیا»‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬هێشتا هەر ورەی‬ ‫بەرنەدابوو‪ ،‬ل��ەوەی بچێتەوە بۆ‬ ‫فینلەندا‪ ،‬بەاڵم چی لە دەست دێت‬ ‫بۆ ئەوەی لەو كێشەی پەنجەمۆرە‬ ‫رزگ��اری��ی ب��ب��ێ��ت‪ ..‬ئیسماعیل‬ ‫بڕیاری دا؛ گیراوەیەكی كیمیایی‬ ‫بەكاربێنێت بۆ شێواندنی دەست‌و‬ ‫پەنجەمۆرەكان‪« .‬ئەمجارە چووم‬ ‫بۆ نەرویج‪ ،‬دەستی خۆم ئەوەندە‬ ‫شێواندبوو‪ ،‬كە جیهازەكە هەر‬ ‫نەیدەخوێندەوە‪ ،‬بۆیە منیان ناردە‬ ‫بەندیخانە بۆ ئەوەی چاوەڕوانی‬ ‫رۆژی كەیسەكەی خۆم بكەم»‪،‬‬ ‫ئیسماعیل بۆ ماوەی دوو مانگ لە‬ ‫بەندیخانە مایەوە‪ ،‬سەرباری هەموو‬ ‫ئەو ه��ەوڵ‌و كۆششە‪ ،‬دووب��ارە‬ ‫دیپۆرت كرایەوە بۆ ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫لەو ماوەیەدا ئسماعیل چوار‬ ‫جار هەوڵی دا بچێتە فینلەندا‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ه���ەم���وو ج���ارێ���ك ه��ەر‬ ‫ده‌گیرایەوەو دیپۆرت ده‌كرایەوە‬

‫بۆ ئەڵمانیا‪ ،‬كەچی ئەو هەر سوور‬ ‫بوو لەسەر ئەوەی بچێتـە فینلەندا‪،‬‬ ‫بۆ جاری پێنجەم كە دەرچوو بۆ‬ ‫فینلەندا‪ ،‬لە ماڵی خزمێكی خۆی‬ ‫ل��ە ش���اری «م��ام��ل��ۆ» م��ای��ەوە‪،‬‬ ‫بۆ م��اوەی ساڵێك‪ ،‬ب ‌ێ ئ��ەوەی‬ ‫خۆی ئاشكرا بكات‌و بچێـتە الی‬ ‫دەسەاڵتداران‪ ،‬بۆ داواكردنی مافی‬ ‫پەنابەریی‪.‬‬ ‫ل��ە م����اوەی ئ���ەم س��اڵ��ەدا‪،‬‬ ‫ئیسماعیل ئاشنایەتیی لەگەڵ‬ ‫كچێك پەیدا دەك��ات‌و دەكەوێتە‬ ‫داوی خۆشەویستییەوە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی كچەی زۆر بەالوە گرینگ‬ ‫بوو‪ ،‬بریاریدا بچێتە الی پۆلیس‌و‬ ‫خۆی بداتە دەست‪ ،‬بەڵكو مافی‬ ‫پەنابەرێتی پ� ‌ێ ب���دەن‌و ببێتە‬ ‫پەنابەرێكی رەسمیی‪ ،‬تا بتوانێت‬ ‫لەگەڵ ئەو كچە زەماوەند بكات‪.‬‬ ‫ئیسماعیل ئەمجارە هەستی‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئیتر شتەكان وا خەریكە بە‬ ‫دڵی ئەو دەڕۆن‌و خەونەكانی دێـنە‬ ‫دی‪ .‬بەاڵم ئەمجارەش دەركەوت‬ ‫كە كەوتووەتە ن��او كێشەیەكی‬ ‫ترەوە‪ ،‬لەو كاتەی لە الی پۆلیس‬ ‫بوو‪ ،‬چاوەڕوانی وەاڵمی كۆتایی‬ ‫كەیسەكەی دەك��رد‪ ،‬یەكێك لە‬ ‫برادەرەكانی لەگەڵ ئەو كچەی كە‬ ‫بەتەما بوو هاوسەرگیریی لەگەڵ‬

‫پێك بێنێت‪ ،‬رێك دەكەوێت‌و كچە‬ ‫بۆ ئەو برادەرەی‪ ،‬واز لە ئیسماعیل‬ ‫دێنێت‪.‬‬ ‫«ئەو كچە خیانەتی لێكردم‪،‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ یەكێك ل��ە نزیكترین‬ ‫برادەرەكانم»‪ .‬ئیسماعیل باسی‬ ‫ئ����ەوەی ك���رد ك��ە چ���ۆن كچە‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەی خ���ۆی ب��ەو‬ ‫برادەرەی ناساندووە‪ ،‬كە بە برای‬ ‫خ��ۆی دان���اوەو هەرگیز گومانی‬ ‫ئەوەی نەكردووە وای لێ بكەن‪.‬‬ ‫ل��ەوەش خراپتر ئ��ەوە بوو؛‬ ‫كاتێك كە كەیسەكەی تاوتوێ كرا‪،‬‬ ‫ئیسماعیل دووبارە دیپۆرت كرایەوە‬ ‫بۆ ئەڵمانیا‪ .‬ئێستا ئەو چوار ساڵ‌و‬ ‫نیوە لە ئەڵمانیا دەژی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هیچ پێناسەیەكی دی��اری نییە‪،‬‬ ‫نە مافی پەنابەریی‌و نە مافی‬ ‫مانەوە تەواوی هەیە‪ ،‬مانەوەی ئەو‬ ‫بەستراوەتەوە بە كاركردنی بۆ ئەو‬ ‫واڵتە‪ .‬بە پێدانی لە سەدا نەوەدی‬ ‫پارەی كاركردنەكەی بە حكومەتی‬ ‫ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬وتی‪ :‬لە حاڵەتی‬ ‫دی����ارو ن���ای���اردا م��اوم��ەت��ەوەو‬ ‫«ل��ەوەت��ەی ل��ێ��رەم ن��ە دادگ���ام‬ ‫بینیوەو نە كەس لێم دەپرسێ‌‬ ‫كێم‌و چیم‪ .‬ئێستا كە كار دەكەم‬ ‫لە كۆی (‪ )10‬یۆرۆ‪ ،‬كە لەبەرامبەر‬ ‫سەعاتێك كاركردن وەریدەگرم‪،‬‬ ‫(‪ )9‬یۆرۆی بۆ ئەوانەو یەكی بۆ‬ ‫منە‪ .‬ئەمە وەكو شێوەیەك غەرامە‬ ‫بەسەرمدا دەسەپێنن‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫من زۆر جار هەوڵمداوە لە ئەڵمانیا‬ ‫بچمە دەرەوەو گەڕاومەتەوە بۆ‬ ‫ئێرە»‪.‬‬ ‫ئامارەكان ئەوە دەردەخەن‪:‬‬ ‫س��اڵ��ی (‪ ،)2001‬ک � ‌ه لوتكەی‬ ‫ش��ەپ��ۆل��ی پ��ەن��اب��ەران��ی ك��وردی‬ ‫عێراقیی بووە‪ ،‬لەو ساڵەدا زیاتر‬ ‫لە (‪ )6000‬كوردی عێراقی داوای‬ ‫پەنابەرێتییان لەو واڵتە كردووە‪.‬‬ ‫ئەو ژمارەیە‪ ،‬تا ساڵی (‪)2008‬‬ ‫دادەبەزێت بۆ خوار (‪ ،)2000‬بەاڵم‬ ‫ئاماژەكان ئەوە دەخەن كە لەدوای‬ ‫ئەو ساڵە‪ ،‬ژمارەكە بەرز دەبێتەوە‬ ‫بۆ سەرووی (‪.)2000‬‬ ‫لەسەرەتای ئەمساڵیش‪ ،‬تا‬ ‫كۆتایی مانگی نیسان‪)888( ،‬‬ ‫ك���وردی عێراقیی داوای مافی‬ ‫پەنابەرێتییان لە ئەڵمانیا كردووە‪،‬‬ ‫كە ئەمەش مانای وایە؛ بەم رێژەیە‬ ‫بڕوات لەئەمساڵدا ژمارەكە دەگاتە‬ ‫سەرووی (‪.)3000‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫سەرفكردنی زیادەی مووچەی حەوت ساڵی فەرمانبەران؛ دوادەكەوێت‬

‫رۆژن��ام��ە‪ :‬ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەی‬ ‫ب���ڕی���ارب���وو ل���ەم م��ان��گ��ەدا‪،‬‬ ‫پرۆسەی سەرفكردنی زیادەی‬ ‫م��ووچ��ەی ف���ەوت���اوی ح��ەوت‬ ‫ساڵی رابردووی فەرمانبەرانی‬ ‫سنووری پارێزگای سلێمانی‬

‫سەرفبكرێت‪ ،‬ئ��ەو زی��ادەی��ە‬ ‫سەرف نەكرا‪.‬‬ ‫ل���ەو ب����ارەی����ەوە؛ دلێر‬ ‫تاریق‪ ،‬بەڕێوەبەری راگەیاندنی‬ ‫وەزارەت���ی دارای��ی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬جەختی‬

‫لەسەر ئەوە ك��ردەوە‪ :‬بەپێی‬ ‫دوو رێنمایی ساڵی (‪‌)2010‬و‬ ‫(‪ ،)2011‬زیادەی ئەو مووچەیە‬ ‫بە فەرمانبەران دەدرێت‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری راگەیاندنی‬ ‫وەزارەت���ی دارای��ی حكومەتی‬

‫ه��ەرێ��م‪ ،‬ئ��ام��اژەی ب��ەوەش��دا‪:‬‬ ‫لەئێستادا هەموو كارەكانیان‬ ‫بۆ سەرفكردنی ئ��ەو زی��ادەی‬ ‫مووچەیە ت��ەواو ب��ووەو تەنیا‬ ‫هەندێك كێشەی هونەریی ماوە‬ ‫چارەسەر بكرێت»‪.‬‬

‫زی��ادەی مووچەی حەوت‬ ‫ساڵی فەرمانبەرانی سنووری‬ ‫پارێزگای سلێمانی‪ ،‬دامەزراوانی‬ ‫ســـــاڵی (‪)2003‬و ســــــااڵنی‬ ‫پێشتری‪ ،‬تا ساڵی (‪)2011‬‬ ‫دەیانگرێتەوە‪.‬‬

‫قه‌زایه‌ک؛ ناخرێته‌ بودجەی حكومەته‌وه‌‬ ‫ریپۆرتاژی‪ :‬هەژار ئەنوەر‬

‫‪.............................................................‬‬

‫هێمن خالید‪ )27( ،‬ساڵ‪،‬‬ ‫دان��ی��ش��ت��ووی گ��ەڕەك��ی «چ��وار‬ ‫ه�����ەزار»ی ب��ن��ەس�ڵاوەی��ە‪ ،‬كە‬ ‫ناوەندی قەزای دەشتی هەولێرە‪،‬‬ ‫گەیشتووەتە ئەو بروایەی قەزاكەی‬ ‫ل����ەڕووی خ��زم��ەت��گ��وزاری��ی��ەوە‪،‬‬ ‫پشتگوێخراوە‌و كێشەی كەمیی‬ ‫ك��ارەب��ا‪ ،‬بە گەورەترین خەمی‬ ‫هاودانیشتووانەكانی دەزانێت‌و‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪« :‬حكومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫بانگەشەی ئەوەدەكات‪ ،‬لەئێستادا‬ ‫نزیكەی (‪ )20‬سەعات كارەبای‬ ‫نیشتمانیی دەدات بەهاواڵتییان‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر رۆژانە سەرجەم بڕی‬ ‫پێدانی كارەبا كۆبكەینەوە‪ ،‬ناگاتە‬ ‫(‪ )12‬سەعات»‪.‬‬ ‫(‪)2002‬وە‪،‬‬ ‫��ی‬ ‫�‬ ‫ل���ە س���اڵ‬ ‫بنه‌ساڵوه‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ب��ن��ەس�ڵاوەی خ��ۆرئ��اوای ش��اری قەزای بنەساڵوە‪ ،‬لە دوو گەڕەكی‬ ‫هەولێری ك��ردووەت��ە سەنتەری (چ��وارچ��را‌و ئ��ازادی��ی) پێكدێن‪،‬‬ ‫ق����ەزای دەش��ت��ی ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬كە كە چەند ساڵێكە دروستكراون‌و‬ ‫پێكدێت لە ناحیەكانی‪ :‬دارەتوو‪ ،‬دانیشتووانەكەی هەژارنشینن‌و‬ ‫كەسنەزان‪ ،‬قوشتەپە‪ ،‬لەگەڵ هاوكات لەگەڵ فراوانبوونی ئەو‬ ‫(‪ )142‬گوند‌و (‪ )5‬كۆمەڵگا‌و گەڕەكانەدا‪ ،‬پێویستیی هاواڵتییان‬ ‫ژم�����ارەی دان��ی��ش��ت��ووان��ی ئ��ەم بۆ خزمەتگوزاریی زیاتر زیادیان‬ ‫قەزایەش‪ ،‬دەگاتە (‪ )200‬هەزار كردووە‪.‬‬ ‫«ن��ازان��م ئ��ەو كتێبخانەیە‬ ‫كەس‪.‬‬ ‫هێمن‪ ،‬باسی ئ���ەوەی كرد لەكوێیە؟!»‪ ،‬هێمن خالید‪ ،‬ئەو‬ ‫دوو ساڵ بەر لە ئێستا‪ ،‬بڕیاری پرسیارەی بە سەرسوڕمانەوە‬ ‫دروستكردنی پاركێك دراوە بۆ كرد بەرامبەر بە دروستنەكردنی‬ ‫قەزاكەیان‪ ،‬بەاڵم «شوراكەشیان كتێبخانەی گشتیی بۆ قەزاكەی‌و‬ ‫تەواو نەكردووە»‌و وتی‪« :‬پێموایە وەك گەنجێك‪ ،‬رەخنە لە شێوازی‬ ‫خزمەتگوزارییەكانی كاركردن لە سەنتەری گەنجانی‬ ‫خەرجیی‬ ‫ق����ەزای ب��ن��ەس�ڵاوە‪ ،‬هێنده‌ی ب��ن��ەس�ڵاوە دەگ��رێ��ت‌و دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫خەرجیی سێ‌ ڤێالی بەرپرسەكان «گ��وای��ە س��ەن��ت��ەری گەنجان‬ ‫ك��راوەت��ەوە‪ ،‬ئەگەر پارتی‪ ،‬یان‬ ‫دەبێت»‪.‬‬ ‫گه‌ڕه‌کی «چ��وار ه��ەزار»ی یەكێتی نەبیت‪ ،‬ناتوانیت هیچ‬

‫جۆرە چاالكییەك بكەیت‪ ،‬ئەمە‬ ‫كەی بۆ هاواڵتییانە»‪.‬‬ ‫ق���ەزای ب��ن��ەس�ڵاوە‪ ،‬ح��ەوت‬ ‫ك��ی��ل��ۆم��ەت��ر ل���ە س��ەن��ت��ەری‬ ‫ش����اری ه���ەول���ێ���رەوە دوورە‌و‬ ‫ك��ەش��وه��ەوای��ەك��ی زۆر گەرمی‬ ‫لە هاوین‌و باراناویی لەزستاندا‬ ‫هەیە‌و لەبەر بەپیتیی خاكەكەی‪،‬‬ ‫زۆرب��ەی دانیشتووانی لەڕێگای‬ ‫كاری كشتوكاڵیی‌و بەخێوكردنی‬ ‫م��ەڕوم��ااڵت��ەوە‪ ،‬بژێویی ژیانیان‬ ‫پەیدا دەكەن‪.‬‬ ‫ه��ێ��م��ن ك������وردۆ‪)25( ،‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ك��ە ه��اواڵت��ی��ی��ەك��ی تری‬ ‫ق��ەزای بنەساڵوەیە‪ ،‬پێیوایە‪:‬‬ ‫ناحیەكەیان‪ ،‬وەك ناوچەیەكی‬ ‫جیاواز لە هەرێمی كوردستان‬ ‫خزمەتگوزاریی‬ ‫سەیردەكرێت‌و‬ ‫وەك���و ناحیەكانی دی��ك��ەی بۆ‬

‫جێبەجێ ناكرێت‪.‬‬ ‫هێمن‪ ،‬وت���ی‪« :‬ئ����اوه‌ڕۆو‬ ‫رێگاوبان‌و قوتابخانەو بنكەی‬ ‫تەندروستی‌و پارك كە پێویستن‬ ‫بۆ هاواڵتییان جێبەجێ‌ بكرێن‪،‬‬ ‫ئێمە لێی بێبەشكراوین»‪.‬‬ ‫هاواڵتییەكی تری بنەساڵوە‪،‬‬ ‫كە نەیویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هاواڵتییانی‬ ‫«نەهامەتیی»ی‬ ‫ناحیەكەی ب��ەدەس��ت خراپیی‬ ‫رێ��گ��اوب��ان��ەوە گ��ێ��ڕای��ەوەو وت��ی‪:‬‬ ‫«ل��ە وەرزی زستاندا‪ ،‬بەهۆی‬ ‫خراپیی رێگاوبان‌و قیرنەكردنی‬ ‫ج��ادەك��ان‌و كۆنكرێت نەكردنی‬ ‫ش��ۆس��ت��ەك��ان‌و ب��ەه��ۆی ب��وون��ی‬ ‫قوڕێكی زۆرەوە لەكۆاڵنەكانماندا‪،‬‬ ‫دەبێت منداڵەكانمان‪ ،‬دوو جوت‬ ‫پ��ێ�ڵاو ب��ب��ەن ب��ۆ قوتابخانە‌و‬ ‫سەرۆكایەتیی‬ ‫چەندینجاریش‬

‫ش���ارەوان���ی���ی ب��ن��ەس�ڵاوەم��ان‬ ‫لەنەبوونی ئەو خزمەتگوزارییانە‬ ‫ئاگاداركردووەتەوە»‪.‬‬ ‫كێشەی نیشتەجێبوون‪،‬‬ ‫یەكێكی ت��رە ل��ەو كێشانەی‬ ‫هاواڵتییانی ن��اوه‌ن��دی قه‌زاکه‌‬ ‫بەدەستییەوە دەناڵێنن‪ ،‬كە زیاد‬ ‫لە (‪ )5300‬هاواڵتی تێدا دەژی‌و‬ ‫وەك محەمەد ج��ەوه��ەر‪)30( ،‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬دان��ی��ش��ت��ووی بنه‌ساڵوه‌‬ ‫ئاماژەی پێدا‪ ،‬ئەو زەوییانەی‬ ‫بۆ هاواڵتییە كرێچییەكان‬ ‫دانرابوون‪ ،‬كە بەسەریاندا‬ ‫دابەشی بكەن‪ ،‬ه��ەژاران‬ ‫ل��ێ��ی ب��ێ��ب��ەش ب����وون‌و‬ ‫دراون ب���ەو ك��ەس��ان��ەی‬ ‫ل��ەب��ەرپ��رس��ان��ەوە نزیك‬ ‫ب���وون‪ ،‬یان‬ ‫حیز بیی‬

‫ئافرەتان؛ لەچكی چینی‌و پیاوان بەرماڵی دەزوو دەكڕن‬ ‫ریپۆرتاژی‪ :‬الڤە بەشارەت‬ ‫ئاریان حەسەن‬

‫‪.............................................................‬‬

‫ح��اج��ی غ��ەری��ب ئ��ەح��م��ەد‪،‬‬ ‫پیاوێكی ت��ەم��ەن (‪ )80‬ساڵی‬ ‫جامانەبەسەر بوو‪ ،‬سەرقاڵی كڕینی‬ ‫چەند بەرماڵێك بوو بۆ یەكێك لە‬ ‫مزگەوتەكانی شاری سلێمانی‪ ،‬تا‬ ‫وەك لە عورفی ئایینی ئیسالمدا‬ ‫ئاماژەی پێكراوە‪ ،‬ببێتە مایەی‬ ‫چاكەنووسینی بەردەوام بۆی‪.‬‬ ‫حاجی غەریب‪ ،‬وتی‪« :‬بەرماڵ‪،‬‬ ‫لە ئایینی ئیسالمی پیرۆزدا‪ ،‬گرنگیی‬ ‫خۆی هەیە‌و لەسەری نوێژ دەكەین‪،‬‬ ‫بۆیە هەر كە نزیك دەبینەوە لە‬ ‫مانگی رەمەزان‪ ،‬ئیتر خەڵكانێكی‬ ‫زۆر حەز بەكڕینی دەكەن‪ ،‬هەیانە‬ ‫بۆ ماڵی خۆی دەیكڕێت‌و هەیشە‬ ‫وەك من‪ ،‬بۆ مزگەوتی دەكڕێت‌و‬ ‫دەیكات بەخێر‪ ،‬ئەگەر خوا لێمان‬ ‫قبووڵ بكات»‪.‬‬ ‫لەگەڵ نزیكبوونەوەی مانگی‬ ‫رەم��ەزان��دا‪ ،‬سروتە ئایینییەكانی‬ ‫تایبەت بەو مانگە زیندوو دەكرێنەوە‪،‬‬ ‫بەشێوەیەك كە نوێژكردن وەك‬ ‫یەكێك لە مەرجە بنەڕەتییەكانی‬ ‫رۆژووگ�����رت�����ن‪ ،‬پ��ێ��ی��وس��ت��ی بە‬ ‫بەكارهێنانی بەرماڵ دەبێت‪ ،‬بەو‬ ‫پاڵنەرەشەوە‪ ،‬هاواڵتییان پەنا بۆ‬ ‫كڕینی بەرماڵ دەبەن‌و بەشێكیان‬ ‫لەم مانگەدا‪ ،‬نوێژ دەكەن‌و بەشێكی‬ ‫تریشیان كە پێشتر نوێژیان كردووە‪،‬‬ ‫دەیكەنە دیاریی بۆ مزگەوتەكان‪.‬‬ ‫حاجی سدیق عەلی‪)70( ،‬‬ ‫ساڵی ب��ەرم��اڵ��ف��رۆش‪ ،‬ل��ەب��ەردەم‬ ‫مزگەوتی گ���ەورەی سلێمانیدا‪،‬‬

‫ه��اواری دەك��رد‪« :‬وەرن‪ ،‬بەرماڵ‬ ‫بەرنەوە بۆ رەمەزان»‪ .‬ئەو‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«هەموو ساڵێك لەم كاتەدا‪ ،‬خەڵك‬ ‫ئ���ارەزووی زیاتری بەرماڵ كڕین‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەهۆی ئەوەی كە خەڵك‬ ‫زیاتر خواپەرستیی دەكەن»‪.‬‬ ‫ن��رخ��ی ب����ەرم����اڵ‪ ،‬ب��ەپ��ێ��ی‬ ‫جیاوازیی جۆر‌و واڵتی دروستكەری‬ ‫دەگ��ۆڕدرێ��ت‪ ،‬بەرماڵی چنراوی‬ ‫فەرشی كە لە سعودیەو ئێرانەوە‬ ‫دێتە هەرێمی كوردستانەوە‪ ،‬لە‬ ‫ب��ازاڕەك��ان��دا ل��ە بۆنەیەكی وەك‬ ‫رەمەزاندا‪ ،‬بە (‪ )10‬هەزار دینار‪،‬‬ ‫یان زیاتر دەفرۆشرێت‌و هاوكات‪،‬‬ ‫ب��ەرم��اڵ��ی ئ��اس��ای��ی��ش ه��ەی��ە كە‬ ‫دروس��ت��ك��راوی چینە‪ ،‬نرخەكەی‬ ‫هەرزانترەو بە (‪ )5‬هەزار دینارە‪،‬‬ ‫بەاڵم حاجی سدیق‪ ،‬وتی‪« :‬خەڵكی‬ ‫لە سلێمانی‪ ،‬زیاتر حەز لە بەرماڵی‬ ‫دەزوو دەكەن‪ ،‬كە نرخی (‪ )5‬هەزار‬ ‫دینارە»‪.‬‬ ‫كاتێك لەگەڵ حاجی سدیقدا‬ ‫مشتومڕی جۆرەكانی بەرماڵمان‬ ‫دەك���رد‪ ،‬گ��ەالوێ��ژ س��اڵ��ح‪)63( ،‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ب��ە هەناسەبڕكێیەكەوە‬ ‫دوای س�ڵاوك��ردن‪ ،‬دەستێكی بە‬ ‫بەرماڵەكانی س��ەر شانی حاجی‬ ‫سدیقی فرۆشیاری دەستگێڕدا هێناو‬ ‫وتی‪« :‬ئەم بەرمااڵنە‪ ،‬بەچەندن؟‪،‬‬ ‫من‪ ،‬ح��ەزم لە بەرماڵی دەزووە‪،‬‬ ‫چونكە ن��ەرم��وش��ل�ە‌و نوێژكردن‬ ‫ل��ە س���ەری زۆرخ��ۆش��ە‪ ،‬لەكاتی‬ ‫س��وج��دەب��ردن��ی زۆرداو م��ان��ەوە‬ ‫لەسوجدەدا‪ ،‬بێزارت ناكات»‪.‬‬ ‫گەالوێژ‪ ،‬دەڵێت‪« :‬لە مانگی‬ ‫رەمەزاندا‪ ،‬نوێژكردن گرنگییەكی‬ ‫تری هەیە‪ ،‬بۆیە بەرماڵی تازەی‬

‫بۆدەكڕم»‪.‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەی دوك��ان��ەك��ەی‬ ‫قەرەباڵغ بوو‪ ،‬بەاڵم محەمەد عەلی‪،‬‬ ‫(‪ )31‬ساڵی فرۆشیاری بەرماڵ‪،‬‬ ‫لەدەرفەتێكدا وتی‪« :‬هەموو ساڵێك‬ ‫لە مانگی رەمەزاندا‪ ،‬ئەو شتانەی‬ ‫ك��ە پێویستین ب��ۆ واجبەكانی‬ ‫موسوڵمانان‪ ،‬خواستیان زۆر لەسەر‬ ‫دەب��ێ��ت‪ ،‬بەتایبەتیش ب��ەرم��اڵ‌و‬ ‫لەئێستاوە بەتەواوەتی خواست‬ ‫لەسەر بەرماڵكڕین زیادی كردووە‪،‬‬ ‫كە دەشچینە مانگی رەمەزانەوە‪،‬‬ ‫كڕیاری زیاتر دەبێت»‪.‬‬ ‫لەناو ئەو كڕیارانەی دوكانەكەی‬ ‫محەمەددا‪ ،‬فێنك كامەران‪)25( ،‬‬ ‫ساڵ‪ ،‬دەستی بۆ یەكێك لەبەرماڵە‬ ‫فەرشییەكانی دوكانەكە راكێشاو‬ ‫بەدوكاندارەكەی وت‪« :‬یەكێك لەو‬ ‫بەرمااڵنەم بدەرێ»‪.‬‬ ‫فێنك‪ ،‬وت��ی‪« :‬ت��ازە شووم‬ ‫كردووە‌و بەرماڵمان نییەو لە مانگی‬ ‫رەم��ەزان��دا‪ ،‬زۆر پێویستە لەماڵدا‬ ‫هەبێت»‪.‬‬ ‫بازاڕگەرمیی كڕینی بەرماڵ‬ ‫بەر لەمانگی رەم���ەزان‪ ،‬هاوكاتە‬ ‫لەگەڵ زیادبوونی ویستی ئافرەتان‬ ‫بۆ كڕینی سەرپۆش‪ ،‬كە هەندێكیان‬ ‫بۆ پەیوەستبوون بە رێوڕەسمەكانی‬ ‫مانگی رەمەزان‌و هەندێكی تریشیان‬ ‫بۆ رێزگرتن لەو مانگە دەیپۆشن‪.‬‬ ‫هیشوو كوردە‪ ،‬كچێكی تەمەن‬ ‫(‪)22‬ساڵ بوو‪ ،‬ئەوكاتەی سەرقاڵی‬ ‫كڕینی لەچك‌و جلی نوێژ بوو لە‬ ‫دوكانێكی فرۆشتنی جلوبەرگی‬ ‫ئافرەتاندا‪ ،‬وتی‪« :‬هەموو ساڵێك‪،‬‬ ‫پێش هاتنی مانگی رەمەزان‪ ،‬لەچك‬ ‫دەك��ڕم‪ ،‬چونكە ئێستا لەچكیش‬

‫ب���ووە ب��ە م��ۆدێ��ل‪ ،‬ه��ەر ساڵە‌و‬ ‫م��ۆدێ �ل‌و شێوازێكی جیاوازتری‬ ‫لەچك دەهێنرێت‌و نرخیشیان ساڵ‬ ‫بە س��اڵ ج��ی��اوازە‌و پێش هاتنی‬ ‫مانگی رەمەزان‪ ،‬نرخەكانیان بەرزتر‬ ‫دەبنەوە‪ ،‬چونكە ئافرەتان بەر لەو‬ ‫مانگە‪ ،‬روودەكەنە لەچك كڕین»‪.‬‬ ‫ن��رخ��ی ل��ەچ��ك ل��ە ب����ازاڕدا‪،‬‬ ‫بەپێی ج��ۆره‌ك��ان��ی��ان‪ ،‬لەنێوان‬ ‫(‪ )4‬ه��ەزار دینار بۆ (‪ )20‬هەزار‬ ‫دی���ن���ارە‌و ه��ەن��دێ��ك لەچكیش‬ ‫ك��ە نەخشی كریستاڵی تیایە‪،‬‬ ‫نرخەكەی دەگاتە (‪ )200‬دۆالر‌و‬ ‫(‪)%85‬ی لەچكە هاودرەكراوەكان‬ ‫بۆ ه��ەرێ��م‪ ،‬دروس��ت��ك��راوی چینی‬ ‫رووب��ەر الكێشەن‪ ،‬كە لەئێستادا‬ ‫ئەو ج��ۆرە رووب��ەرە‪ ،‬ویستی زۆر‬ ‫لەسەرە‌و (‪)%15‬ەكەی تری رێژەی‬ ‫هاوردەكراوی لەچكیش بۆ هەرێم‪،‬‬ ‫دروستكراوی توركیین‪.‬‬ ‫ك����اروان ع��ەب��دوڵ�ڵا‪)35( ،‬‬ ‫ساڵ‪ ،‬كە دوكاندارێكی فرۆشتنی‬ ‫جلوبەرگی ئافره‌تانە لە شاری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬نكوڵیی ل��ەوە كرد كە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ن��زی��ك��ب��وون��ەوەی مانگی‬ ‫رەم��ەزان��دا‪ ،‬نرخی لەچك لەسەر‬ ‫كڕیارەكانیان زی��اد بكەن‌و وتی‪:‬‬ ‫«ب��ەه��ۆی مانگی رەم���ەزان���ەوە‪،‬‬ ‫هاواڵتییانێكی زۆر روومان تێدەكەن‬ ‫بۆ كڕینی لەچك‌و جلوبەرگی نوێژ‪،‬‬ ‫بەتایبەت ئەو ژنانەی كە تەنیا بۆ‬ ‫رێزگرتن لە‌و مانگە لەچك دەكەن»‪.‬‬ ‫هەوار كەریم‪ ،‬كچێكی تەمەن‬ ‫(‪ )19‬ساڵە كە بۆ كڕینی لەچك‬ ‫س��ەردان��ی یەكێك لە بازاڕەكانی‬ ‫سلێمانی كردبوو‪ ،‬جەختی لەوە‬ ‫دەكردەوە‪ ،‬كە بەر لە هاتنی مانگی‬

‫رەمەزان‪،‬‬ ‫ن���رخ���ی ل��ەچ��ك‬ ‫ل��ە ب����ازاڕدا‪ ،‬ب��ەرز‬ ‫دەبێتەوە‪ .‬ه��ەوار‪،‬‬ ‫وت����ی‪« :‬رۆژان�����ی‬ ‫ئ���اس���ای���ی ل��ەچ��ك‬ ‫ن��اك��ەم‪ ،‬ب���ەاڵم لە‬ ‫مانگی رەمەزاندا‪ ،‬بۆ‬ ‫رێزگرتن لە‌و مانگە‪،‬‬ ‫ل���ەچ���ك دەك�����ەم‌و‬ ‫ئەگەر نەشیكەین‪،‬‬ ‫ئەوا تانەو تەشەرێكی‬ ‫زۆرم��ان دێتە سەر‌و‬ ‫ن��ەك��ردن��ی ل��ەچ��ك‬ ‫لە رەم��ەزان��دا بەالی‬ ‫ه���ەن���د ‌ێ ك���ەس���ەوە‪،‬‬ ‫تاوانە»‪.‬‬

‫بوون‪.‬‬ ‫محەمەد‪ ،‬وت��ی‪« :‬هاواڵتی‬ ‫ه��ەب��ووە‪ ،‬كرێچیش ن��ەب��ووە‌و‬ ‫زەوییان پێداوە‪ ،‬بەاڵم یەكێكی‬ ‫وەكو من كە كرێچیم‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫حیزبیی نەبووم‌و واستەم نەبوو‪،‬‬ ‫زەوییان پێ‌ نەدام»‪.‬‬ ‫وه‌ک ئەو هاواڵتییە دەڵێت‪:‬‬ ‫لەبەر كەمئاویی‪ ،‬شەوانە دەبنە‬ ‫پاسەوانی ماتۆڕی راكێشانی ئاو‬ ‫«ئەگەر بەم گەرمای هاوینە‪ ،‬بیری‬ ‫ئاوی خواردنەوە لەكاربكەوێت‪،‬‬ ‫تاکو شارەوانی چاكی دەكاتەوە‪،‬‬ ‫دوو مانگی پێدەچێت»‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات‪ ،‬رەف��ع��ەت عەبدە‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی��ی ق��ەزای‬ ‫دەشتی هەولێر‪ ،‬س��ەب��ارەت بە‬ ‫نیگەرانیی دانیشتووانی ناحیەی‬ ‫بنەساڵوە بەرامبەر بە نەبوونی‬ ‫ئاماژەی‬ ‫خزمەتگوزارییەكان‪،‬‬ ‫ب��ەوەدا‪ :‬لەئێستادا‪ ،‬كۆمپانیای‬ ‫خەیالنی‪ ،‬خه‌ریکی جێبەجێكردنی‬ ‫پ����ڕۆژە خ��زم��ەت��گ��وزاری��ی��ەك��ان��ە‬ ‫لەگەڕەكەكانی قەزای بنەساڵوە‪.‬‬ ‫رەف���ع���ەت ع���ەب���دە‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژن����ام����ە»ی ئ��اش��ك��راك��رد‪:‬‬ ‫جێبەجێكردنی پ��ڕۆژەك��ان لە‬ ‫ب��ن��ەس�ڵاوە‪ ،‬ل��ەس��ەر ب��ودج��ەی‬ ‫پەرەپێدانی پارێزگاكانەو لەمساڵدا‬ ‫لەبودجەی وەزارەتی شارەوانی‪،‬‬ ‫هیچ بڕەپارەیەك بۆ شارەوانی‬ ‫ئ��ەو ناوچەیە دان��ەن��راوە‌و‬ ‫وت������ی‪« :‬ش��وێ��ن��ی‬ ‫دی��ك��ە ه���ەب���ووە‪،‬‬ ‫ل���ەق���ەزاك���ەی���ان‬ ‫گرنگتربێت»‪.‬‬ ‫ئ�������ەو‬ ‫ب���ەرپ���رس���ە‪،‬‬ ‫دان�������������ی‬

‫ب������ەوەش������دا ن������ا‪ :‬پ������ڕۆژە‬ ‫ناحیەی‬ ‫خزمەتگوزارییەكانی‬ ‫بنەساڵوە‪ ،‬سەرجەمیان لەمساڵدا‬ ‫ت��ەواو نابن‌و دەك��ەون��ە كۆتایی‬ ‫ساڵی(‪.)2012‬‬ ‫س��ەب��ارەت بە قیرتاوكردنی‬ ‫كۆاڵنەكان‪ ،‬رەفعەت عەبدە وتی‪:‬‬ ‫«هەركات كارگەكانی حكومەت‪،‬‬ ‫دەس��ت��ی��ان ب��ە ك��ارك��ردن ك��رد‪،‬‬ ‫سەرجەم كۆاڵنەكان قیردەكرێن»‪.‬‬ ‫ق����ەزای ب��ن��ەس�ڵاوە‪)7( ،‬‬ ‫ب��اخ��چ��ەی س���اوای���ان‌‪)176( ،‬‬ ‫قوتابخانەی سەرەتایی‌‪)23( ،‬‬ ‫قوتابخانەی دواناوەندیی‪)25( ،‬‬ ‫قوتابخانەی ئامادەیی تێدایەو‬ ‫(‪ )670‬مامۆستای هەیە‌و لەكەرتی‬ ‫تەندروستیشدا‪ )12( ،‬نۆڕینگەی‬ ‫تەندروستی‌و (‪ )11‬نۆڕینگەی‬ ‫پزیشكی‌و (‪ )7‬پزیشكی هەیە‪.‬‬ ‫ه��ەڵ��م��ەت خ��ال��ی��د‪)22( ،‬‬ ‫س��اڵ‪ ،‬دانیشتووی بنەساڵوە‪،‬‬ ‫پێیوابوو‪ :‬نەبوونی كتێبخایەكی‬ ‫گشتیی‌و سەنتەرێكی سەربەخۆ‬ ‫ل��ە ق��ەزاك��ەی��ان��دا‪ ،‬وای��ك��ردووە‬ ‫گەنجان‌و رۆشنبیرانی بنەساڵوە‪،‬‬ ‫نەزانن كاتەكانی ژیانیان چۆن‬ ‫بەسەربەرن‌و ناچاردەبن بچنە ناو‬ ‫شاری هەولێر‪.‬‬ ‫هەڵمەت‪ ،‬داوای لەالیەنی‬ ‫پەیوەندیدار دەك��ات‪ ،‬ئاوڕێكی‬ ‫جدیی لەقەزای بنەساڵوە بدەنەوەو‬ ‫هاواڵتییان بەتایبەت گەنجانی‬ ‫قەزاكە‪ ،‬لە بێبەشبوونی پڕۆژە‬ ‫خزمەتگوزارییەكان رزگاربكەن‪.‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/ 7/26‬‬

‫هەندێك لەكچان؛ بەمەرجی دیاریكردنی زەماوەندی هاوسەرگیریی لە ‪11/11‬دا‪ ،‬ئەڵقەی دەزگیراندارییان گۆڕیوەتەوە‪.‬‬

‫زەماوەندی هاوسەرگیریی؛ لە (‪)2011/11/11‬دا‬ ‫راپۆرتی‪ :‬ن‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫‪.................................‬‬ ‫ه�����اژە‪ ،‬ب����ۆئ����ەوەی رۆژی‬ ‫زەم�����اوەن�����دەك�����ەی ه��ەرگ��ی��ز‬ ‫ب���ی���رن���ەچ���ێ���ت���ەوە‪ ،‬ب��ەڵ��ێ��ن��ی‬ ‫ل��ەدەزگ��ی��ران��ەك��ەی وەرگ��رت��ووە‪،‬‬ ‫ئاهەنگی هاوسەرگیرییان بۆ رۆژی‬ ‫(‪ )2011/11/11‬دوابخەن‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەی مانگێك لەمەوبەر‪ ،‬ئەڵقەی‬ ‫دەزگیراندارییان گۆڕییەوە‪.‬‬ ‫ه���اژە ب����ارام‪23( ،‬س����اڵ)‪،‬‬ ‫دەرچ��ووی پەیمانگای تەكنیكیی‬ ‫هەولێر‪ ،‬مانگێك لەمەوبەر لەگەڵ‬ ‫كوڕێك بەناوی س��ۆران‪ ،‬ئەڵقەی‬ ‫هاوسەرگیرییان گ��ۆڕی��وەت��ەوەو‬ ‫ئ��ێ��س��ت��اش چ����اوەڕوان����ی رۆژی‬ ‫زەماوەندەكەیانن‪.‬‬ ‫س���ەب���ارەت ب��ە گ��رن��گ��ی��دان‬ ‫ب��ەو رۆژە‪ ،‬ه��اژە وت��ی‪« :‬ژیانی‬ ‫ه��اوس��ەرگ��ی��ری��ی ل��ەژی��ان��ی ه��ەر‬ ‫م��رۆڤ��ێ��ك��دا‪ ،‬ج��ارێ��ك��ەو دووب���ارە‬ ‫نابێتەوە‪ ،‬بۆیە دەم��ان��ەوێ��ت لە‬ ‫رێكەوتێكی واداب��ێ��ت‪ ،‬هەرگیز‬ ‫ب��ی��رم��ان ن��ەچ��ێ��ت��ەوە‌و هەمیشە‬ ‫لەخەیاڵماندا بێت»‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك ل��ە ك��چ��ان‌و ك���وڕان‪،‬‬ ‫زەم��اوەن��دی هاوسەرگیریی‪ ،‬بۆ‬ ‫دۆزی��ن��ەوەی رۆژێ��ك��ی «ج��وان»‬ ‫دوادەخەن‌و لەئەمساڵیشدا‪ ،‬رۆژی‬ ‫(‪ )2011/11/11‬بۆ زەم��اوەن��دی‬ ‫هاوسەرگیریی هەڵدەبژێرن‪.‬‬ ‫ب���ەش���ێ���ك ل���ەگ���ەن���ج���ان‪،‬‬ ‫ل���ەچ���اوەڕوان���ی ئ���ەو رۆژەدان‌و‬ ‫بەپێویستی‬ ‫كۆمەڵناسێكیش‬ ‫نازانێت‪ ،‬گەنجان ئەوەندە بایەخ‬ ‫بەو رۆژانە بدەن‪.‬‬ ‫رێ��ك��ار ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬گەنجێكی‬ ‫تەمەن (‪25‬س���اڵ)ە‪ ،‬دوو هەفتە‬ ‫لەمەوبەر لەگەڵ كچێك بەناوی‬

‫دەزگیراندارەكان‪ ،‬بەروارێكی جوان بۆ رۆژی هاوسەرگیریی دەدۆزنەوە‬ ‫سانا‪ ،‬ئەڵقەی هاوسەرگیرییان‬ ‫گ��ۆڕی��ی��ەوە‌و ل��ەه��ەم��ان رۆژدا‬ ‫بڕیاریان دا‪ )11/11( ،‬بۆ رۆژی‬

‫هاوسەرگیرییان هەڵبژێرن‪.‬‬ ‫رێكار‪ ،‬وتی‪« :‬ئەوە رۆژێكی‬ ‫جوانەو منیش گرنگی بە بەروار‌و‬

‫ژمارەی جوان دەدەم»‪.‬‬ ‫ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬زۆری��ن��ەی‬ ‫خەڵك‪ ،‬گرنگی بە ب��ەروار‌و رۆژی‬ ‫ج���وان دەدەن‪ ،‬ل��ەوان��ە رۆژی‬ ‫هاوسەرگیریی‌و ژم��ارەی مۆبایل‌و‬ ‫تەنانەت ئۆتۆمبێلیش‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫ئەو ژمارە مۆبایل‌و ئۆتۆمبێالنەی‬ ‫جوانن‪ ،‬لەنرخدا گرانترن‪.‬‬ ‫ت��وێ��ژەرێ��ك��ی كۆمەاڵیەتیی‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ :‬پێویست ناكات‪ ،‬گەنجان‬ ‫ئ���ەوەن���دە خ��ۆی��ان ب��ە رۆژێ��ك��ی‬ ‫دیاریكراوەوە پابەند بكەن‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫جۆرێكە لەالساییكردنەوەی واڵتانی‬ ‫ئەوروپی‪.‬‬ ‫زی���رەك ئەحمەد بەرزنجی‪،‬‬ ‫توێژەری كۆمەاڵیەتیی‪ ،‬وتی‪« :‬خۆ‬ ‫پابەندكردن بە رۆژێكی دیاریكراو‪،‬‬ ‫ی��اخ��ود ب��ە ب��ەروارێ��ك��ی ج��وان‪،‬‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ ئاستی زانستیی‬ ‫ك�چ‌و ك��وڕەك��ەو الیەنی زانستیی‬ ‫تەحەكوم دەكات»‪.‬‬ ‫ئ����ەو‪ ،‬ئ���ام���اژەی ب�����ەوەدا‪:‬‬ ‫بەشێوەیەكی گشتیی‪ ،‬مرۆڤ دوو‬ ‫ج��ۆر داواك��اری��ی هەیە لەژیاندا‪،‬‬ ‫ل��ەوان��ە هەندێكیان پێویستیی‬ ‫ژیانن‌و هەندێكیشیان جوانكاریی‬ ‫ژیانن‪ ،‬وتی‪« :‬هەردوو جۆرەكەی‬ ‫داواكاریی‪ ،‬پێویستن‪ ،‬بەاڵم ناكرێت‬ ‫جوانكارییەكە پێش پێداویستییەكە‬ ‫بكەوێت»‪.‬‬ ‫هەندێك لەكچان‪ ،‬بەمەرجی‬ ‫دی���اری���ك���ردن���ی زەم����اوەن����دی‬ ‫هاوسەرگیریی لەو رۆژەدا‪ ،‬ئەڵقەی‬ ‫دەزگیراندارییان گ��ۆڕی��وەت��ەوە‌و‬ ‫دەزگ��ی��ران��ەك��ەش��ی��ان‪ ،‬ئ���ەوەی‬ ‫قبوڵكردووە‪.‬‬ ‫سنوور‪ ،‬كچە خوێندكارێكی‬ ‫زانكۆ‪ ،‬وت��ی‪« :‬كاتێك كوڕێكی‬ ‫دواق��ۆن��اغ��ی زانكۆ هاتە داوام‪،‬‬ ‫یەكەم مەرجم ئەوەبوو‪ ،‬بەرواری‬

‫زەم���اوەن���دی هاوسەرگیریمان‪،‬‬ ‫بكەوێتە (‪)2011/11/11‬وە»‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬لەگەڵ خێزانەكەیدا‪،‬‬ ‫لەسەر دواخستنی زەماوەندەكەی‬ ‫ب���ووە ب��ە ك��ێ��ش��ەی��ان‪ ،‬چونكە‬ ‫ماڵەوەیان پێیدەڵێن‪ ،‬ئیشی خێر‪،‬‬ ‫نابێت دوابخرێت‌و باشترە پەلەی‬ ‫تێدا بكرێت‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەو س��وورە‬ ‫لەسەر ئەو مەرجەی خۆی‪.‬‬ ‫بەپێچەوانەی ئەو بۆچوونانەوە‪،‬‬ ‫بەشێك لەوانەی ژیانی هاوسەرییان‬ ‫پێكهێناوە‪ ،‬بایەخ بە ب��ەرواری‬ ‫جوان نادەن‪.‬‬ ‫رەس�����وڵ ب���ای���ز‪ ،‬پ��ی��اوێ��ك��ی‬ ‫(‪ 48‬س���اڵ) وت���ی‪« :‬پێویست‬ ‫ناكات‪ ،‬ئەوەندە گرنگی بەو رۆژە‬ ‫ب��درێ��ت‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی ئ��ەوان��ەی‬ ‫ئەو بڕیارە دەدەن‪ ،‬كاریگەریی‬ ‫خراپی لەسەر ژیانی داهاتوویان‬ ‫دەب��ێ��ت‪ ،‬چونكە ئ��ەوەن��دەی بیر‬ ‫لە رۆژەك��ە دەكەنەوەو بایەخ بە‬ ‫رۆژەكە دەدەن‪ ،‬الیەنەكانی تریان‬ ‫بیردەچێتەوەو سەرئەنجام تووشی‬ ‫كۆمەڵێك كێشەو گرفت دەبن»‪.‬‬ ‫زی�����رەك ب���ەرزن���ج���ی‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫ت��وێ��ژەرە كۆمەاڵیەتییە‪ ،‬وت��ی‪:‬‬ ‫«ئەگەر جوانكارییەكانمان پێش‬ ‫پێداویستییەكان بخەین‪ ،‬شیرازەی‬ ‫كۆمەڵگا تێكدەچێت»‪ .‬هەروەها‬ ‫وتی‪« :‬بەداخەوە‪ ،‬كۆمەڵگای ئێمە‪،‬‬ ‫زۆر حەزی بەالساییكردنەوە هەیە‪،‬‬ ‫كە ئەمەش كاریگەریی خراپی‬ ‫دەبێت لەسەر ژیانی تاكەكان‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەوانەی گرنگی بە بەرواری جوان‌و‬ ‫ژم��ارەی ج��وان دەدەن‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫بیر لەو ژمارە جوانانە دەكەنەوە‬ ‫كە جوانكاریی ژیانن‪ ،‬ئەوەندە بیر‬ ‫لەشتە پێویستییەكان ناكەنەوە‪،‬‬ ‫بۆیە لەئەنجامدا كاریگەریی خراپی‬ ‫لەسەر ژیانی داهاتوویان دەبێت»‪.‬‬

‫ئافرەتان‪ ،‬دژی داوایەكی یەكێتیی زانایان دەوەستنەوە‬ ‫یەكێتیی زانایان‪ :‬یاساک ‌ه دەبێتەهۆی تێكدانی شیرازەی خێزان‌و زیادبوونی رێژەی تەاڵق‬ ‫راپۆرتی‪ :‬پ‪ .‬هه‌ولێرو سلێمانی‬

‫‪..................................................‬‬

‫ئافرەتان‪ ،‬دژی داوایەكی یەكێتیی‬ ‫زان��ای��ان دەوەس��ت��ن��ەوە‌و هەڕەشەی‬ ‫هەڵوێستوەرگرتن دەك���ەن‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەی داوایان لەسەرۆكی هەرێم كرد‪،‬‬ ‫یاسای بەرەنگاربوونەوەی توند‌وتیژیی‬ ‫خێزانیی پەسەند نەكات‪ ،‬بەبیانووی‬ ‫ئەوەی‪ ،‬شیرازەی خێزان تێكدەدات‪.‬‬ ‫چاالكوانانی ب��واری مافەكانی‬ ‫ژن���ان‌و ئ��اف��رەت��ان‪ ،‬ئ��ەو داوای���ەی‬ ‫یەكێتیی زانایانی ئایینیی كوردستان‪،‬‬ ‫بەخراپ وەس��ف��دەك��ەن‌و هەڕەشەی‬ ‫هەڵوێستوەرگرتن دەكەن‪.‬‬ ‫خ��ان��م رەح��ی��م‪ ،‬ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫رێ��ك��خ��راوی ئ���اس���وودەی تایبەت‬ ‫ب��ە ئ���اف���رەت���ان‪ ،‬ب��وون��ی ی��اس��ای‬ ‫ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی توند‌وتیژیی‬ ‫خێزانیی‪ ،‬بە پێویست دەزانێت بۆ‬ ‫سەالمەتیی منداڵ‌و ئافرەتان لەناو‬ ‫خێزاندا‌و پێیوایە‪ :‬پێویستبوو ئەو‬ ‫یاسایە‪ ،‬چەند ساڵێك لەمەوبەر‬ ‫دەربكرایە‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬داواكەی یەكێتیی زانایانی‬ ‫ئایینی كوردستانی بۆ گەڕاندنەوەی‬ ‫یاساكە‪ ،‬بە كارێكی خ��راپ زان�ی‌و‬ ‫وتی‪« :‬پێویستە سەرۆكی هەرێم‪،‬‬ ‫ئەو داوایە بەهێند وەرنەگرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫لەپەرلەمانی كودستان‪ ،‬بە زۆرینە‪،‬‬ ‫دەنگی لەسەر دراوە‌و لەهەمانكاتدا‪،‬‬ ‫چەند ساڵە رێكخراوەكانی ژنان‪ ،‬كار‬ ‫بۆ دەرچوونی ئەو یاسایە دەكەن»‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری رێكخراوی ئاسوودە‪،‬‬ ‫بە «رۆژنامە»ی وت‪« :‬لەبەرامبەر‬ ‫ئەو هەڵوێستەی یەكێتیی زانایاندا‪،‬‬ ‫هەڵوێستمان دەبێت»‪.‬‬ ‫هەفتەی راب����ردوو‪ ،‬یەكێتیی‬

‫زان��ای��ان‪ ،‬لەنامەیەكدا داوای لە‬ ‫سەرۆكی هەرێم ك��رد‪ ،‬واژۆ لەسەر‬ ‫یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی‬ ‫خێزانیی نەكات‪ ،‬بەپاساوی ئەوەی‬ ‫شیرازەی خێزان تێكدەدات‪.‬‬ ‫ج��ەع��ف��ەر گ���وان���ی‪ ،‬وت��ەب��ێ��ژی‬ ‫یەكێتیی زانایانی ئایینیی كوردستان‪،‬‬ ‫وت���ی‪« :‬ن��ام��ەی��ەك��م��ان ئ��اراس��ت��ەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم ك��ردووە بۆئەوەی‬ ‫یاساكە پەسەند نەكات‌و دووب��ارە‬ ‫بگەڕێنرێتەوە بۆ پەرلەمان»‪.‬‬ ‫وت��ەب��ێ��ژی یەكێتیی زان��ای��ان‪،‬‬ ‫روونیكردەوە‪ :‬كاركردن بەو یاسایە‪،‬‬ ‫دەبێتە هۆی تێكدانی شیرازەی خێزان‬ ‫لەكوردستانداو هاوكات رێژەی تەاڵق‬ ‫زیاد دەكات‪.‬‬ ‫گ��وان��ی‪ ،‬وت���ی‪« :‬ی��اس��ای��ەك��ی‬ ‫واقیعیمان دەوێت‪ ،‬نەك خەیاڵ»‪.‬‬ ‫لە (‪)6/21‬ی ئەمساڵدا‪ ،‬لەالیەن‬ ‫پەرلەمانی كوردستانەوە‪ ،‬یاسای‬ ‫ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی توندوتیژیی‬ ‫خێزانیی پ��ەس��ەن��دك��راو‪ ،‬بەپێی‬ ‫یاساكەش‪ ،‬منداڵ‌و ئافرەت لەخێزاندا‪،‬‬ ‫نابێت توند‌وتیژییان بەرامبەر بكرێت‌و‬ ‫بەپێچەوانەوە‪ ،‬دەتوانن سكااڵ تۆمار‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫ه��ەر بەپێی یاساكە‪ ،‬غەرامەو‬ ‫زیندانیكردن وەك سزایەك بۆ ئەو‬ ‫كەسانە دیاریكراوە كە توند‌وتیژیی‬ ‫خێزانیی ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫هاژە سڵێمان‪ ،‬جێگری سەرۆكی‬ ‫لیژنەی بەرگریی لەمافی ئافرەتان‬ ‫لەپەرلەمانی كوردستان‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بەوەكرد‪ :‬لەیاساكەدا‪ ،‬رەچاوی هەموو‬ ‫الیەنەكانیان كردووە؛ بۆئەوەی نەبێتە‬ ‫هۆی تێكدانی شیرازەی خێزان‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە‪ ،‬وتی‪« :‬بڕیار‬ ‫لەسەر پێكهێنانی لیژنەیەك دراوە‪،‬‬

‫بۆئەوەی پێش چوونی هەر كێشەیەك‬ ‫بۆ الی دادگا‪ ،‬لەڕێگای ئەو لیژنەیەوە‬ ‫هەوڵی چارەسەركردنی بدرێت»‪.‬‬ ‫ه���اژە‪ ،‬رەت��ی��ك��ردەوە یاساكە‬ ‫ش��ی��رازەی خێزان تێكبدات‌و وتی‪:‬‬ ‫«پەسەندكردنی ئەو یاسایە‪ ،‬هیچ‬ ‫كێشەیەكی خێزانیی دروست ناكات‌و‬ ‫یەكێكە لەیاسا باشەكان»‪.‬‬ ‫لەكاتی دەرچ��وون��ی یاساكەدا‪،‬‬ ‫چ��االك��وان��ان��ی ژن���ان‪ ،‬بەیاسایەكی‬ ‫باشیان وەس��ف��ك��رد‪ ،‬ب��ەاڵم بەپێی‬ ‫نامەكەی یەكێتیی زانایان بۆ سەرۆكی‬ ‫ه��ەرێ��م‪ ،‬ئ��ەو یاسایە دەبێتە هۆی‬ ‫تێكدانی شیرازەی خێزان‪.‬‬ ‫لەنامەكەدا هاتووە‪ :‬پێناسەی‬ ‫توندوتیژیی‪ ،‬قسەی دایك‌و باوكیشی‬ ‫بەتوندوتیژیی داناوە‪ ،‬ئەگەر دایك‌و‬ ‫ب��اوك ی��ەك قسەی توند بەرامبەر‬ ‫بەمنداڵەكانیان بڵێن‪ ،‬س��زای��ان‬ ‫بۆ دان���اوە‪ ،‬كە ئەمەش وادەك��ات‪،‬‬ ‫خێزان تێكبچێت‪ .‬هەروەها هاتووە‪:‬‬ ‫«حاڵەتەكانی توندوتیژیی‪ ،‬بەكراوەیی‬ ‫بەجێهێشتووە‌و لەباسی لێدانی منداڵ‌و‬ ‫لێدانی ئەندامانی خێزاندا بەهەر‬ ‫هۆكارێك بێت‪ ،‬بە توندوتیژیی داناوە‪،‬‬ ‫بەبێ ئەوەی هیچ شتێك جیابكاتەوە‪،‬‬ ‫یان جۆری لێدانەكە دیاریی بكات»‪.‬‬ ‫یەكێتیی زانایان‪ ،‬تێبینیی لەسەر‬ ‫جۆری سزاكەش هەیەو لەنامەكەدا‬ ‫هاتووە‪« :‬ئەوەی توندوتیژیی بكات‪،‬‬ ‫س��زای ش��ەش مانگ تا سێ ساڵی‬ ‫ب��ۆ دان����اوە‪ ،‬ك��ە توندوتیژیی لەو‬ ‫یاسایەدا‪ ،‬جنێودانیش دەگرێتەوە‌و‬ ‫جیانەكراوەتەوە»‪.‬‬ ‫مامۆستایەكی بەشی كۆمەڵناسیی‬ ‫لەزانكۆی سلێمانی‪ ،‬پێیوایە‪ :‬لەناو‬ ‫كۆمەڵگای ك��وردی��دا‪ ،‬توندوتیژیی‬ ‫خێزانیی‪ ،‬بوونی هەیەو پێویست‬

‫ژنان ده‌ڵێن یاساک ‌ه شیرازه‌ی خێزان تێک نادات‬ ‫ناكات بشاردرێتەوە‪.‬‬ ‫د‪.‬عالییە ف���ەرەج‪ ،‬مامۆستای‬ ‫زان��ك��ۆ‪ ،‬ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی وت‪:‬‬ ‫«ی��اس��اك��ە‪ ،‬ل����ەڕووی ك �ه‌ل��ت��ووری‬

‫كۆمەاڵیەتییەوە‪ ،‬هیچ تەجاوزاتێكی‬ ‫ت��ێ��دا ن��ی��ی��ە‪ ،‬ئ���ەگ���ەر ب��ەب��اش��ی‬ ‫جێبەجێكرێت‪ ،‬چارەسەرێكی باش‬ ‫دەبێت بۆ توندوتیژیی خێزانیی»‪.‬‬

‫پارێزەر‪ .‬رازاو عه‌بدول‬

‫كامیان مەترسیدارن؛‬ ‫لەشفرۆش‪ ،‬یان‬ ‫عەشیقە؟‬ ‫سەرەتا‪ ،‬پێویستە جیاوازییەك لەنێوان‬ ‫لەشفرۆش‌و سۆزانیدا بكەین‪ .‬سۆزانیی‪ ،‬كەسی‬ ‫مونحەریفە‪ ،‬لەپێناوی تێربوونی ئارەزووەكانی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬باز بەسەر هەموو ئەخالقییات‌و ویژدان‌و‬ ‫عەقڵدا دەدات‌و هەرچی لەشفرۆشە‪ ،‬تەنیا باز بە‬ ‫سەر ئەخالقی كۆمەاڵیەتیدا دەدات‪ ،‬ناتوانرێت‬ ‫بە لەشفرۆشێك بوترێت سۆزانیی‪ ،‬چونكە‬ ‫دەشێت لەشفرۆشێك‪ ،‬خ��اوەن��ی گەورەترین‬ ‫عەقڵ‌و ویژدان بێت‪ ،‬جگە لەوەی زۆربەیان بە‬ ‫رەزامەندیی خۆیان‪ ،‬نەبوونەتە لەشفرۆش‪.‬‬ ‫ده‌مێکه‌ وتراوه‌ بۆ گه‌یشتنه‌ ئامانج‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رێگایه‌ک ده‌گیرێته‌به‌ر‪ ،‬من پێموایە‪ ،‬ئامانجی‬ ‫لەشفرۆشێك‪ ،‬زۆر ل��ە عەشیقەی پیاوێكی‬ ‫خاوەن ژن‌و منداڵ شەریفترەو ئامانجی رەواترو‬ ‫شەرعیترە‪ ،‬دواج���ار غ��ای��ەی لەشفرۆشێك‪،‬‬ ‫كۆنترۆڵكردن‌و بردنی رۆح‌و ویژدانی باوكێك‬ ‫نییە لەمنداڵەكانی‪ ،‬جگە لە بەدەستهێنانی‬ ‫پارە‪ ،‬هیچ ئامانج‌و ئەسەرێكی تر بەجێناهێڵێت‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی دیاردەی عەشیقە بەپیاوی خاوەن‬ ‫خێزان‪ ،‬ئامانجی بەدەستهێنانی هەموو ئەو‬ ‫مافانەیە كە هی خۆی نین‌و هی كەسانی ترن‪.‬‬ ‫ئ��ام��ان �ج‌و غ��ای��ەی ع��ەش��ی��ق��ەی��ەك‪ ،‬ی��ان‬ ‫پەیوەندییەكی سۆزداریی ئافرەتێك بە پیاوی‬ ‫خ��اوەن ژن‌و منداڵ‪ ،‬غەدركردنە لەسەرجەم‬ ‫ئەندامانی خێزانێك‌و ئەسەرو ئامانجەكەشی‪،‬‬ ‫جگە لەدەستكەوتی م��ادی��ی ئ��ەو خێزانە‪،‬‬ ‫ئامانجی بردنی رۆحی ئیلتیزامبوونی باوكێك بۆ‬ ‫منداڵەكانی‪ ،‬پیاوێك بۆ خێزانەكەیەتی بۆ خۆی‪.‬‬ ‫ل��ەش��ف��رۆش‪ ،‬ن��ەب��ووەت��ە م��ەت��رس��ی بۆ‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی خێزان‪ ،‬تائێستا نەمانبینی‬ ‫پیاوێك خێزانەكەی خۆی ت��ەاڵق ب��دات‪ ،‬یان‬ ‫جیابێتەوە‪ ،‬یان خۆی نەگونجێنێت لەپێناو‬ ‫ئافرەتێكی لەشفرۆشدا‪ ،‬بەپێچەوانەوە‪ ،‬رۆژانە‬ ‫گوێبیستی سەرگەردانیی خێزان‌و بێباوككردنی‬ ‫منداڵ‌و هەڵوەشاندنەوەی خێزان دەبین‪ ،‬بەهۆی‬ ‫بوونی عەشیقەوە لەژیانی پیاوەكاندا‪ .‬ئەوەندەی‬ ‫دیاردەی بوونی عەشیقە لە ژیانی پیاوی خاوەن‬ ‫خێزاندا‌و خیانەتكردنیان لە هاوسەرەكانیان‪،‬‬ ‫بەهۆی بوونی پەیوەندیی سۆزداریی لەگەڵ‬ ‫ئافرەتی تردا‪ ،‬كە بووەتە هۆی مەترسییەكی‬ ‫گ��ەورەی بۆ س��ەر هەڵوەشاندنەوەی خێزان‪،‬‬ ‫ب��ێ��ئ��ەوەی ك��ەس ب��اس��ی ب��ك��ات‪ ،‬ی��ان هەوڵی‬ ‫سنوورداركردنی بدات بە دانانی یاسای قورس‬ ‫بۆ سەر ئەو جۆرە پیاوانەو پێدانی سەرجەم‬ ‫مافەكانی ئەو ژن‌و مندااڵنەی رووب��ەڕووی ئەم‬ ‫جۆرە باوكانە دەبنەوە‪ ،‬ئەوەندەی ئەم دیاردەیە‬ ‫رۆژان��ە دەبیستین بە واقیعی‪ ،‬ناتوانین بڵێین‬ ‫لەشفرۆشی هێندەی ئەم دیاردەیە‪ ،‬مەترسییە‬ ‫بۆ س��ەر ب��اری خ��ێ��زان‌و ك��ۆم��ەڵ‪ .‬پێموانییە‬ ‫سێكسكردن لەم واڵتەدا‪ ،‬تەنیا لەگەڵ لەشفرۆشدا‬ ‫ئەنجام دەدرێ���ت‪ ،‬بەپێچەوانەوە‪ ،‬ئەوه‌ندەی‬ ‫بازاڕی عەشیقە سۆزانییەكان گه‌رمه‌ لەم واڵتەدا‪،‬‬ ‫ئەوەندە بازاڕی لەشفرۆشەكان گەرم نییە‪ ،‬پیاو‬ ‫دەتوانێت عەشیقەكەی بۆ هەر جیگەیەك بەرێ‪،‬‬ ‫بێئەوەی كەس پێی بزانێت‌و تەنانەت هەندێكجار‬ ‫كەسوكاری پیاوەكان‪ ،‬خۆیان رێ بە كوڕو‬ ‫براكانیان دەدەن لە ماڵەكانی خۆیاندا‪ ،‬كوڕو‬ ‫براكانیان خیانەت لە خێزانەكانیان بكەن‪.‬‬ ‫لەشفرۆشەكان‪ ،‬رۆژان��ە لەژێر مەترسی‬ ‫گرتندان‌و هەر ماوەو لە جێگەو كۆاڵنێكدا دەژین‪،‬‬ ‫قێزەونترین فیئەشن لەناو هەموو میللەتاندا‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا بازاڕی لەشفرۆش هێنده‌ی عەشیقە‬ ‫سۆزانییەكان گەرم نییە‪ ،‬ئەوەندەی حەزلێكردنی‬ ‫پیاوی خاوەن ژن‌و منداڵ بووەتە مەترسییەكی‬ ‫گەورە بۆ سەر هەڵوەشاندنەوەی خێزان‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫لەشفرۆش مەترسی نییە‪.‬‬ ‫جیاوازییەكی گ��ەورە لەنێوان لەشفرۆش‌و‬ ‫عەشیقە سۆزانییەكاندا هەیە‪ .‬لەشفرۆش‪،‬‬ ‫هەڵوێستی روون‌و ئاشكرایە‪ ،‬تەنیا مەبەستی‬ ‫پارەپەیداكردنە كە ئ��ەم مەبەستە‪ ،‬راستە‬ ‫رێگاكەی دروست نییە‪ ،‬بەاڵم نییەت‌و مەبەستی‬ ‫خراپی نییە‌و بگرە داماوترین فیئەن كە زەرەریان‬ ‫بۆ پێگەو كەسێتیی خۆیان هەیە لەناو كۆمەڵدا‪،‬‬ ‫ئەوەندەی زیانیان بۆ خودی كەسێتیی خۆیان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەوەندە شوێنه‌وار جێناهێڵن الی ئەو‬ ‫پیاوانەی لەگەڵیان رادەبوێرن‌و بەپێچەوانەی‬ ‫عەشیقەوە‪ ،‬مەبەستی عەشیقە‪ ،‬رەنگە الی ئەو‬ ‫جۆرە ئافرەتانە خۆیان بە شەریف لە قەڵەم‬ ‫بدەن‪ ،‬كە زەواجە‪ ،‬یان خۆشەویستییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم حاڵەتەیان‪ ،‬نییەتەكەی‌و دەستكەوتەكەی‬ ‫حەرامە‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/ 7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫سێ‌ ئافرەت؛ بە رووداوی جۆراوجۆر گیان لەدەست دەدەن‬ ‫رۆژنامە‪ :‬تەنیا لەماوەی چوار‬ ‫رۆژدا ل��ەش��اری ك���ەرك���وك‪ ،‬سێ‌‬ ‫ئافرەتی كورد گیان لەدەست دەدەن‪،‬‬ ‫یەكێكیان بە دەستی مێردەكەی‬ ‫دەك��وژرێ �ت‌و دانەیەكیشیان خۆی‬

‫دەخنكێنێت‌و كچێكی (‪ )16‬ساڵیش‬ ‫خۆی دەسووتێنێت‪.‬‬ ‫س��ەرچ��اوەی��ەك ل��ە سەنتەری‬ ‫چاالكییە هەماهەنگییەكانی كەركوك‪،‬‬ ‫ل��ە لێدوانێكیدا ب��ۆ «رۆژن��ام��ە»‬

‫وت���ی‪« :‬رۆژی چ��وارش��ەم��م��ە لە‬ ‫گەڕەكی رزگ��اری ش��اری كەركوك‪،‬‬ ‫خوێندكارێكی ئامادەیی بە ناوی‬ ‫(س‪ ،‬ج‪ ،‬ئ���ـ) ب���ە پ���ەت خ��ۆی‬ ‫خنكاندووەو لەدایكبووی (‪)1990‬ە‪،‬‬

‫هاوسەركەشی دەستگیركراوە»‪.‬‬ ‫رۆژی دوات�����ر ل���ە گ��ەڕەك��ی‬ ‫رەحیماوای شاری كەركوك‪ ،‬پیاوێك‬ ‫خۆی‌و ژنەكەی بە فیشەك دەكوژێت‌‪.‬‬ ‫س��ەرچ��اوەك��ە ئ��ەوەش��ی وت‪:‬‬

‫«رۆژی شەممەش هەر لە گەڕەكی‬ ‫رەحیماوا‌‪ ،‬كچێكی تەمەن (‪16‬ساڵ)‬ ‫بە ناوی (خ‪ ،‬ح)‪ ،‬ئاگر لە جەستەی‬ ‫خ��ۆی ب����ەردەدات‌و گیان لەدەست‬ ‫دەدات»‪.‬‬

‫دوای (‪ )23‬رۆژ لە هاوسەرگیریی نێوانیان بووه‌‬

‫دوای (‪ )10‬سەعات لە دیارنەمانی‪،‬‬ ‫لێكۆڵینەوەكانی پۆلیس‪ :‬رێباز؛‬ ‫تەرمەكەی دەدۆزرێتەوە‬ ‫الپەڕەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫‪..............................‬‬

‫الپەڕەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫‪..............................‬‬

‫زان��ك��ۆی‬ ‫خوێندكارێكی‬ ‫سەاڵحەدین‪ ،‬بەناوی «ئارێز‬ ‫عومەر»‪ ،‬دوای ئەوەی سەعات‬ ‫(‪)10‬ی ش��ەوی (‪ )7/23‬بە‬ ‫م��ات��ۆڕ ل��ە م��اڵ��ەوە دەچێتە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬بەیانی رۆژی دواتر‬ ‫س��ەع��ات (‪ ،)8‬ت��ەرم��ەك��ەی‬ ‫دەدۆزرێتەوە‪.‬‬ ‫كەسوكاری ك��وژراوەك��ە‪،‬‬ ‫دەڵ������ێ������ن‪ :‬دی���ارن���ی���ی���ە‬ ‫گیانلەدەستدانی ئ��ارێ��ز بە‬ ‫رووداوی هاتوچۆ ب��ووە‪ ،‬یان‬ ‫خۆی وەرگەڕاوە‪.‬‬ ‫رووداوەكە لەنێوان ناحیەی‬ ‫خورماڵ‌و بیارەدا رووی��داوە‪،‬‬ ‫كاتێك ئارێز لە خورماڵەوە بۆ‬ ‫ماڵی پووری لە گوندێكی نێوان‬ ‫خورماڵ‌و بیارە بەڕێدەكەوێت‪.‬‬ ‫عومەری باوكی ئارێز‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی وت‪« :‬تائێستا‬ ‫هۆكاری رووداوەك��ە نازانین‌و‬ ‫ئ���ەوەش روون ن��ەب��ووەت��ەوە‬ ‫م��ردن��ی ئ��ارێ��ز ل��ە ئەنجامی‬ ‫پێكداداندا ب��ووە‪ ،‬ی��ان خۆی‬ ‫وەرگەڕاوە»‪.‬‬ ‫هەروەها وتی‪« :‬كوڕەكەم‬ ‫هیچ كێشەیەكی لەگەڵ كەسدا‬ ‫نەبووە‪ ،‬بۆیە گومانم لە هیچ‬ ‫كەسێك نییە ك��ە بووبێتە‬ ‫گیانلەدەستدانی‬ ‫ه��ۆك��اری‬ ‫كوڕەكەم»‪.‬‬ ‫ئارێز عومەر‪ ،‬خوێندكاری‬ ‫بەشی ئ��ەن��دازی��اری زانكۆی‬ ‫س��ەاڵح��ەدی��ن ب��وو ل��ە ش��اری‬ ‫هەولێر‪ ،‬دوای مردنیشی رۆژی‬ ‫دواتر تەرمەكەی دەدۆزرێتەوە‌و‬ ‫بەپێی وت���ەی ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫ناحیەی خورماڵ‪ ،‬سەری بەر‬

‫ل��ە گ��ەڕەك��ی رەح��ی��م��اوای‬ ‫شاری كەركوك‪ ،‬دوای (‪)23‬‬ ‫رۆژ ل��ە پێكەوەنانی ژیانی‬ ‫هاوسەریی‪ ،‬زاوایەك لە حەمامی‬ ‫ماڵەكەی خۆیاندا‪ ،‬دوای ئەوەی‬ ‫دەرگ��ا لە خۆیان دادەخ���ات‪،‬‬ ‫ژنەكەی دەكوژێت‌و دواتر بە‬ ‫گولله‌یه‌کیش کۆتایی به‌‬ ‫ژیانی خۆیشی ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫رووداوەك�����ە رۆژی‬ ‫پێنجشەممە (‪)7/21‬‬ ‫رووی������دا‌و بەپێی‬

‫ئارێز عومه‌ر‬ ‫بەردێك كەوتووە‪.‬‬ ‫سمكۆ ساالر‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫ن���اح���ی���ەی خ����ورم����اڵ‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن��������ام��������ە»ی وت‪:‬‬ ‫«لێكۆڵینەوە لەالیەن پۆلیسی‬ ‫خورماڵەوە ك��راوە‪ ،‬سەبارەت‬ ‫ب��ە گ��ی��ان��ل��ەدەس��ت��دان��ی ئ��ەو‬ ‫گەنجە‪ ،‬بەپێی لێكۆڵینەوه‌كان‬ ‫دەرك���ەوت���ووە؛ ئ��ەو رووداوە‬ ‫دوورە لە بوونی دەستی هەر‬ ‫كەسێك»‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا وت��ی‪« :‬بەپێی‬ ‫پۆلیس‪،‬‬ ‫لێكۆڵینەوەكانی‬ ‫رووداوەك�����ە ب��ەه��ۆی الدان��ی‬ ‫ماتۆڕەكەیەوە ب��ووە لەسەر‬ ‫رێگاكە‌و خ��ۆی بە بەردێكدا‬ ‫داوەو س��ەرئ��ەن��ج��ام ب��ووەت��ە‬ ‫هۆكاری گیانلەدەستدانی»‪.‬‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەری ناحیەكە‬ ‫دەڵێت‪ :‬لەبەر ئ��ەوەی ماڵی‬ ‫گەنجەكە‪ ،‬هیچ گومانێكیان‬ ‫لەسەر هیچ كەسێك نییە‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە داواش����ی����ان ت��ۆم��ار‬ ‫نەكردووە‪.‬‬

‫زانیارییەكان‪ ،‬برایەكی زاوا بە‬ ‫ناوی «سەرباز»‪ ،‬بەرلەوەی‬ ‫پ��ۆل��ی��س ب��گ��ات��ە ش��وێ��ن��ی‬ ‫رووداوەك��������ە‪ ،‬پ��ەن��ج��ەرەی‬ ‫ح��ەم��ام��ەك��ەی ش��ك��ان��دووە‌و‬ ‫رووداوەك���ەی بینیوە‪ ،‬دواتر‬ ‫پ���ەی���وەن���دی���ی ب��ە‬ ‫پۆلیسەوە ك��ردووە‌و‬ ‫ئ���ەوان هاتوونەتە‬ ‫سەر رووداوەكە‪.‬‬ ‫ب�������ەپ�������ێ�������ی‬ ‫لێكۆڵینەوەكانی پۆلیس‬ ‫دەرك����ەوت����ووە‪ ،‬رێ��ب��از‬ ‫كــا تێك‬ ‫ن���������وری‪،‬‬ ‫چووەتە‬

‫ح��ەم��ام��ی‬ ‫م��اڵ��ەك��ەی��ان��ەوە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ چ��رۆ جاسمی‬ ‫خێزانیدا‪ ،‬دوای سه‌عآت (‪)9‬ی‬ ‫شــــــــــــــــــەو دەرگاكەی‬ ‫داخستووە‌و دوای كوشتنی‬ ‫ژنەكەی‪ ،‬گولله‌یه‌کی بە‬ ‫چەناگەی خۆیه‌وه‌ ناوە‪.‬‬ ‫س�����ەرب�����ازی ب���را‬ ‫گ����������ەورەی رێ����ب����از‪،‬‬ ‫كاتێك چ��ووەت��ە حەوشەی‬ ‫ماڵەكەیانەوە‪ ،‬لە پەنجەرەی‬ ‫حەمامەكەیانەوە رووداوەكەی‬ ‫بینیوە‌و راستەوخۆ تەلەفۆنی‬ ‫بۆ پۆلیس كردووە‪.‬‬ ‫كامەران عاشوور‪ ،‬جێگری‬ ‫بەڕێوەبەری بنكەی پۆلیسی‬ ‫رەح��ی��م��اوا‪ ،‬ك��ە ئ��ەو ش��ەوە‬ ‫خەفەر ب��ووە‪ ،‬خۆی دەچێت‬ ‫بەسەر رووداوەك����ەدا‌و وتی‪:‬‬ ‫«بینیمان دەرگای حەمامەكە‬ ‫ل���ە ژوورەوە داخ������راوە‌و‬ ‫گولله‌یه‌ك بەر سكی ژنەكەو‬

‫خۆی‌و چرۆی خێزانی بە گولل ‌ه‌کوشتووه‌‬

‫گولله‌یه‌كی تر بەر چەناگەی‬ ‫پیاوەكە كەوتووە»‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی دراوسێكانی‪،‬‬ ‫رێباز چەند رۆژێ��ك ب��ەر لە‬ ‫كوشتنەكەی بێزاربووە‌و الی‬ ‫هەندێك هاوڕێشی بێزاریی‬ ‫خۆی دەربڕیوە‪.‬‬ ‫ه��اوڕێ��ی��ەك��ی رێ��ب��از‪ ،‬كە‬ ‫نەیوست ناوی باڵوبكرێتەوە‪،‬‬ ‫بە «رۆژنامە»ی وت‪« :‬رێباز‬ ‫ل��ەب��ارەی ب��ێ��زاری��ی��ەك��ەی��ەوە‬ ‫پ��ێ��ی��وت��م؛ پ��ەش��ی��م��ان��م لە‬ ‫ژنهێنان»‪ .‬ه��ەروەه��ا وت��ی‪:‬‬ ‫«چ��وار رۆژ ب��ەرل��ەوەی ئەو‬ ‫رووداوە رووبدات‪ ،‬وتوویەتی‪:‬‬ ‫لەگەڵ ژنەكەم جیادەبینەوە»‪.‬‬ ‫ئ��ەو هاوڕێیەی ئاماژەی‬ ‫ب���ەوەش دا‪ :‬گلەیی ئ��ەوەی‬ ‫ك������ردووە م���اڵ���ەوەی���ان لە‬ ‫ژنهێنانەكەیدا بەپێی پێویست‬ ‫یارمەتییان نەداوە‪.‬‬ ‫بەپێی لێكۆڵینەوەكان‪،‬‬ ‫كەسوكاری زاواكە الی پۆلیس‬ ‫وت��ووی��ان��ە؛ رێ��ب��از گرفتی‬ ‫دەروونیی هەبووە‪.‬‬ ‫عاشوور‪ ،‬وت��ی‪« :‬هێشتا‬ ‫لێكۆڵینەوە ل��ە رووداوەك���ە‬ ‫ب��ەردەوام��ە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەنجامە‬ ‫بەراییەكان دەریانخستووە؛‬ ‫رێ���ب���از س���ەرەت���ا ژن��ه‌ک��ه‌ی‬ ‫ك��وش��ت��ووە‌و دوات����ر خ��ۆی‌و‬ ‫تفەنگەكەش ل��ە باوەشیدا‬ ‫بووە»‪.‬‬ ‫س���ەرچ���اوەی���ەك���ی ت��ری‬ ‫پۆلیسی رەحیماوا‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫ب��ەوە دا‪ :‬بەپێی وەرگرتنی‬ ‫وت�����ەی ه�������اوڕێ‌و ك��ەس��ە‬ ‫نزیكەكانی رێباز‪ ،‬دەركەوتووە‬ ‫ن��اوب��راو گرفتی دەروون��ی��ی‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫دای���ك���ی چ�����رۆ‪ ،‬دوای‬

‫پێش رووداوه‌که‌‪ ،‬رێباز ده‌رگای حه‌مامه‌که‌ی داخستووه‌‬ ‫رووداوەك����ە‪ ،‬داوای یاسایی‬ ‫لەسەر هەرسێ براكەی رێباز‬ ‫تۆمار دەكات‪.‬‬ ‫جێگری پۆلیسی رەحیماوا‬ ‫وتی‪« :‬دایكی چرۆ لە پۆلیس‬ ‫وت��ی؛ دەبێت لێكۆڵینەوەی‬ ‫ت��ەواو لە چۆنێتی رووداوی‬ ‫كوشتنی كچەكەم بكرێت»‪.‬‬ ‫هەروەها وتوویەتی‪« :‬كچەكەم‬ ‫هیچ گوناهێكی نەبووە‌و دوای‬ ‫دووج��ار هاتنە داوای‪ ،‬ئینجا‬ ‫رازیی بووین كچەكەمان بدەین‬

‫بەو كوڕە»‪.‬‬ ‫«رۆژن��ام��ە»‪ ،‬زانیویەتی‬ ‫رێباز بە ئارەزووی خۆی ئەو‬ ‫ك��چ��ەی ه��ێ��ن��اوە‌و كچەكەش‬ ‫بە هەمان شێوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫بۆ رازیبوونی ماڵی كچەكە‬ ‫«‪ »10‬ملیۆنی پێداون‪.‬‬ ‫ك����ام����ەران ع���اش���وور‪،‬‬ ‫وت���ی‪« :‬ئ��ێ��س��ت��ا ف��ەرم��ان��ی‬ ‫دەستگیركردن ب��ۆ هەرسێ‌‬ ‫براكەی رێباز دەرچووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ماڵیـــــــان جێهێشتووە»‪.‬‬

‫زۆرینەیان لە تەمەنی گەنجیدان‬

‫لە سۆران‪ )15( ،‬ئافرەت خۆیان دەرمانخوارد دەكەن‬

‫الپەڕەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫‪................................‬‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان‪،‬‬ ‫كێشە‬ ‫ل��ە ق����ەزای س�����ۆران‪ ،‬رێ���ژەی‬ ‫خۆدەرمانخواردكردنی ئافرەتانی‬ ‫زیاتر ك��ردووە‌و ئەو ئافرەتانەی‬ ‫خ��ۆی��ان دەرم��ان��خ��واردك��ردووە‪،‬‬ ‫دەڵ��ێ��ن ویستوویانە كۆتایی‬ ‫بەژیانی خۆیان بهێنن‪.‬‬ ‫ب���ەپ���ێ���ی ئ���ام���ارێ���ك���ی‬ ‫ب���ەڕێ���وەب���ەرێ���ت���ی گشتیی‬ ‫نەخۆشخانەی سۆران‪ ،‬لە ماوەی‬ ‫شەش مانگی راب��ردوودا‪)15( ،‬‬ ‫ئ��اف��رەت خۆیان دەرم��ان��خ��وارد‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬بەاڵم دوای وەرگرتنی‬ ‫چارەسەر‌و شۆردنەوەی گەدەیان‬ ‫چاكبوونەتەوە‌و كەسیان بەو‬ ‫هۆیەوە گیانی لەدەست نەداوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئامارەكە؛ ئەوانەی‬ ‫خ��ۆی��ان دەرم��ان��خ��واردك��ردووە‪،‬‬ ‫زۆرینەیان گەنج بوون‌و تەمەنیان‬ ‫لەنێوان (‪ )25 ،14‬ساڵیدا بووە‪.‬‬ ‫ئ���ەح���م���ەد س���ت���وون���ی‪،‬‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەری ب��ەش��ی ئ��ام��اری‬ ‫نەخۆشخانەی گشتیی سۆران‪،‬‬ ‫وتی‪« :‬ئەو (‪ )15‬ئافرەتە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫گەیشتنیان ب��ۆ نەخۆشخانە‪،‬‬ ‫چ���ارەس���ەری پێویستیان بۆ‬ ‫ك���راوە‌و زۆرەب��ەش��ی��ان بەهۆی‬ ‫كێشەی كۆمەاڵیەتییەوە حەبیان‬ ‫خواردووە»‪.‬‬

‫زۆرینه‌ی ئه‌وانه‌ی خۆیان ده‌رمانخوارد کردووه‌‪ ،‬ته‌مه‌نیان له‌نێوان (‪ )25 - 14‬ساڵیدایه‌‬ ‫«ل���ە خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەم‬ ‫توڕەبووم‌و ئەویش مۆبایلەكەی‬ ‫ب��ەس��ەرم��دا داخ��س��ت��ەوە‌و دوای‬ ‫ئەوەی تێلم بۆ كردەوە وەاڵمی‬

‫نەدامەوە‪ ،‬منیش (‪ )30‬دەنكە‬ ‫حەبم خ��وارد»‪( ،‬س‪ ،‬م) ناوی‬ ‫یەكێك لەو كچانە بوو كە بۆ‬ ‫پزیشكەكان قسەی دەكرد‪ ،‬دوای‬

‫ئەوەی خۆی دەرمانخوارد كرد‪.‬‬ ‫ئەو کچ ‌ه تەمەن (‪16‬ساڵ)‌ە‬ ‫زیــــــاتر قسەی كرد‪« :‬سەرەتا‬ ‫ه��ەوڵ��ی خ��ۆس��ووت��ان��دن��م دا‪،‬‬

‫ب��ەاڵم نەموێرا‪ ،‬بۆیە پەنام بۆ‬ ‫حەبخواردن برد»‪.‬‬ ‫دوای ئەوە رووداوە‪ ،‬ئەو كچە‬ ‫خۆی لە نەخۆشخانە دەبینێتەوە‌‪،‬‬

‫دەی��وت‪« :‬ح��ەزم دەك��رد ژیانم‬ ‫كۆتایی پێ‌ بهاتایە‪ ،‬چونكە لە‬ ‫ژیانی خۆم بێزار بووم»‪.‬‬ ‫ئ�������ازار‌و ه�������اواری ئ��ەو‬ ‫ئافرەتانەی خۆیان دەرمانخوارد‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬نەخۆشخانەكان پڕ‬ ‫دەكات‪ ،‬بەهۆی ئەوەی گەدەیان‬ ‫دەشۆردرێتەوە‌و ناچاردەكرێن‬ ‫ب��ە ه��ێ��ن��ان��ەوەی ه��ەم��وو ئەو‬ ‫دەرم��ان��ان��ەی لەناو گەدەیاندا‬ ‫نیشتووە‪.‬‬ ‫بەپێی وت���ەی پسپۆڕانی‬ ‫پزیشكی‪ ،‬خ��واردن��ی دەرمانی‬ ‫زۆر‪ ،‬ئەگەر گ��ەدەی بە باشی‬ ‫پاكنەكرێتەوە‪ ،‬دەبێتە هۆی‬ ‫دروستبوونی نەخۆشییە جۆراو‬ ‫جۆرەكانی گەدە‪.‬‬ ‫بەپێی وت��ەی ت��وێ��ژەران��ی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‪ :‬ئەوانەی پەنا بۆ‬ ‫ئەو كارە دەبەن‪ ،‬بەهۆی الوازیی‬ ‫ئاستی هۆشیارییانەوەیەو دواتر‬ ‫پەشیمان دەبنەوە‪.‬‬ ‫ه��ێ��رۆ‪22( ،‬س����اڵ)‪ ،‬ن��اوی‬ ‫خ�����وازراوی یەكێكی ت��ر لەو‬ ‫كچانەیە خ��ۆی دەرم��ان��خ��وارد‬ ‫ك��ردووە‌‪ ،‬دەڵێت‪ :‬لەگەڵ دایكم‬ ‫بوو بە شەڕمان‌و منیش حەبم‬ ‫خوارد»‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬ئێستا پەشیمانە لەو‬ ‫ك��ارەی كە ئەنجامی دا‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەی خۆی تووشی ئازارێكی‬ ‫زۆر كردو نزیكەی (‪ )40‬حەبی‬

‫كەپسولی خوارد‪ .‬وتی‪« :‬ئەوەی‬ ‫ك��ردم چ��ارەس��ەری كێشەكان‬ ‫ن��اك��ات‪ ،‬م��رۆڤ دەب��ێ��ت خۆی‬ ‫كێشەكانی خ��ۆی چ��ارەس��ەر‬ ‫بكات»‪.‬‬ ‫سەعید ح��ەم��ەد ئەمین‪،‬‬ ‫ت����وێ����ژەری ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی‪،‬‬ ‫پ��ێ��ی��وای��ە‪ :‬پ���ەروەردەك���ردن���ی‬ ‫خێزان‪ ،‬كاریگەریی لەسەر ئەو‬ ‫كەسانە هەیە كە پەنا بۆ ئەو‬ ‫ك��ارە دەب��ەن‪ .‬وت��ی‪« :‬خێزانی‬ ‫كوردیی‪ ،‬تائێستا نەیتوانیوە‬ ‫پ��ەروەردەك��ردن��ێ��ك��ی دروستی‬ ‫هەبێت ب��ۆ م��ن��داڵ��ەك��ان��ی‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بتوانێت بەسەر كێشەو‬ ‫گرفتەكانیدا زاڵبێت»‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا‪ ،‬وت��ی‪« :‬تەمەنی‬ ‫ئەو كەسانە ئەوەمان پێدەڵێن‪،‬‬ ‫زۆربەی كێشەكان پەیوەندییان بە‬ ‫هەبوونی جۆرێك لە خۆشەویستی‬ ‫لەنێوان كچان‌و كوڕاندا هەیە‌و‬ ‫دوای پچڕانی پەیوەندییەكانیان‪،‬‬ ‫تووشی رووخان دەبن‌‪ ،‬ئەوەش‬ ‫وا دەكات‪ ،‬دەستببەن بۆ كاری‬ ‫خراپ‪ ،‬بە تایبەت كچان»‪.‬‬ ‫ئ���ەو ت����وێ����ژەرە‪ ،‬ئ��ام��اژە‬ ‫ب��ەوە دەك��ات‪ :‬ئ��ەوە رێگاچارە‬ ‫ن��ی��ی��ەو ت��ەن��ی��ا ج��ۆرێ��ك��ە لە‬ ‫الساییكردنەوە‌و چاولێكەریی‪.‬‬ ‫وت����ی‪« :‬ل����ەم ح��اڵ��ەت��ان��ەدا‪،‬‬ ‫خێزان بەرپرسیارێتیی یەكەمی‬ ‫دەكەوێتە ئەستۆ»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫که‌ریم والی‪ :‬دوو ساڵم له‌ فه‌ڵه‌ستین به‌سه‌ر بردووه‪‌.‬‬

‫بۆ كوڕێكی «دەنگ خۆش» دەگەڕێت‬

‫نیان عەبدوڵاڵ‪ :‬نەشتەرگەریی جوانكاریم نەكردووە‬

‫سابات‪ -‬شارا‬ ‫نیان ع��ەب��دوڵ�ڵا‪ ،‬ژن��ە هونەرمەندی‬ ‫گۆرانیبێژ‪ ،‬لەم دواییانەدا لە چەند كلیپێكی‬ ‫نوێدا‪ ،‬بەشێوەیەكی جیاواز دەركەوتەوە‪،‬‬ ‫رەتی دەكاتەوە‪ :‬نەشتەرگەریی جوانكاریی‬ ‫ئەنجامدابێت‪ ،‬ئاماژە بەوەش دەكات‪ :‬بەدوای‬ ‫كوڕە گۆرانیبێژێكی دەنگ خۆشدا دەگەڕێت‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی «دوێتی» لەگەڵدا بكات‪.‬‬ ‫نیان‪ ،‬لە ئەمساڵدا‬ ‫س���ی���دی «ب���ی���رت‬ ‫ئ�������ەك�������ەم»ی‬ ‫ت����ۆم����ارك����رد‪،‬‬ ‫ل���ەئ���ێ���س���ت���ادا‬ ‫س�����ەرق�����اڵ�����ی‬ ‫ك��ل��ی��پ��ك��ردن��ی‬ ‫گۆرانییەكە لە‬ ‫ری��ت��م��ی‬

‫خێرا‪ ،‬ه��ۆك��اری ئ��ەوەش��ی بۆ «سابات»‬ ‫ئاشكرا كرد‪« :‬ئەم گۆرانییە‪ ،‬ستایلێكی‬ ‫جیاوازە لە گۆرانییەكانی ترم‪ ،‬كە بەردەوام‬ ‫ریتمی خاوم تۆماركردووە‪ ،‬بۆیە لە ئێستادا‬ ‫سەرقاڵی كلیپی ئ��ەو گۆرانیەم بەناوی‬ ‫(یاد)‪ ،‬كە بەنیازم بۆ جەژنی رەمەزان باڵوی‬ ‫بكەمەوە»‪.‬‬ ‫نیان‪ ،‬لەسەرەتای ئەمساڵدا ه��ەردوو‬ ‫كلیپی (ساقی‪ ،‬بیرت ئەكەم)ی باڵوكردەوە‌و‬ ‫لە هەفتەی راب��ردووش��دا‪ ،‬گۆرانییەكی بە‬ ‫شێوەزاری بادینی باڵوبوەوە‪ ،‬كە تازە كلیپی‬ ‫كردووە‪ ،‬بۆیە پێیوایە‪ :‬لەڕووی هونەرییەوە‬ ‫«ئەمساڵ پڕ ئیش» بووە‪.‬‬ ‫هەرچەندە یەكێك لەو گۆرانیانەی كە‬ ‫«نیان» لە ئەمساڵدا كلیپی كرد (دوێت)‬ ‫بوو‪( ،‬دوێت‪ ،‬بەو گۆرانیە دەوترێت كە دوو‬ ‫که‌س پێكەوە بیڵێن)‪ ،‬ئەوەش بە كارێكی‬ ‫سەركەوتوو دەزانێت‪ ،‬بۆیە ئێستا ئەو ژنە‬ ‫هونەرمەندە بەنیازی كارێكی تری‬

‫هاوشێوەیە‪ ،‬لەو روەشەوە وتی‪« :‬شیعرێكم‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬ب��ەدوای كوڕێكی دەنگخۆشدا‬ ‫دەگەڕێم‪ ،‬تا بتوانم دوێتی لەگەڵدا بكەم‪،‬‬ ‫تائێستا دیاریم نەكردووە كێ بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێت ئەو خاسییەتانەی تیدابێت كە من‌و‬ ‫گۆرانییەكە دەیخوازین‪ ،‬چونكە دوێت هەر‬ ‫ئەوە نییە كچەكە كۆپلەیەك بڵێت‌و كوڕەكەش‬ ‫كۆپلەیەك‪ ،‬بەڵكو دوێ��ت وەاڵم��دان��ەوەی‬ ‫یەكتری دەوێت»‪.‬‬ ‫نیان عەبدوڵاڵ‪ ،‬هاوسەرگیریی كردووەو‬ ‫لە ئێستادا خاوەنی دوو كوڕی دووانەیە‪،‬‬ ‫چوار ساڵە لە بواری گۆرانیی‌و مۆسیقادا‬ ‫دەخوێنێت‌و وەك خۆی دەڵێت‪« :‬بەردەوام‬ ‫راهێنانی دەنگ دەكەم‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانم كار‬ ‫لەدوای كارم باشتربێت»‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو دەنگۆیانەشەوە كە باس‬ ‫لە ئەنجامدانی نەشتەرگەریی جوانكاریی‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەتایبەت لە دوادەركەوتنیدا‪ ،‬نیان‬ ‫دەڵێت‪« :‬نەخێر‪ ،‬نەشتەرگەریی جوانكاریم‬

‫نەكردووە‪ ،‬بەاڵم بەردەوام سەرقاڵی وەرزشم‪،‬‬ ‫گرنگییەكی زۆر بە رووخسارو جەستەی خۆم‬ ‫دەدەم‪ ،‬بۆ ئەوەی قەڵەو نەبم‪ ،‬یان‬ ‫پێستم تێكنەچێت‪ ،‬رەنگە بۆ‬ ‫داهاتوویەكی دوور بیر لە‬ ‫نەشتەرگەریی جوانكاریی‬ ‫ب��ك��ەم��ەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫هونەرمەند نابێت‬ ‫ش���ێ���وەی���ەك���ی‬ ‫ن����ەخ����وازراوی‬ ‫هەبێت»‪.‬‬

‫سەید ئەحمەد‪:‬‬ ‫بێ هونه‌ر ناژیم‬ ‫سابات – ئەحمەد باڵەكی‬ ‫سەید ئەحمەد رواندزیی‪ ،‬هونەرمەندی‬ ‫میوزیکژه‌ن‪ ،‬جەخت لەوە دەكاتەوە‪ :‬ناتوانێت‬ ‫بێ‌ هونەر بژی‌و پێیوایە‪ :‬ئەگەر گۆرانی بوتایە‪،‬‬ ‫لە زۆربەی گۆرانیبێژەكانی ئێستا سەركەوتووتر‬ ‫دەبوو‪.‬‬ ‫سەید ئەحمەد (‪51‬ساڵ)‪ ،‬لە تەمەنی (‪)14‬‬ ‫ساڵییەوە خولیای هونەر ب��ووەو دەستی بە‬ ‫ژەنینی ئامێری میوزیك كردووە‪ ،‬بەشێوەیەك‬

‫لەو كاتەوە بەشداریی چەندین فێستیڤاڵی‬ ‫ك���ردووە‌و ب��ە سەركەوتووییش پەیمانگەی‬ ‫هونەرەجوانەكانی موسڵی تەواو كردووە‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬جگەلەوەی بەتایبەت ژەنیاری ئامێری‬ ‫«كەمان»ە‪ ،‬شارەزایی لە ژەنینی ئامێرەكانی‬ ‫«پیانۆ»و «ئۆرگ»یشدا‪ ،‬هەیە‌و چەند ساڵێك‬ ‫مامۆستای هونەرەجوانەكان بووە لە هەولێر‪،‬‬ ‫هەرچەندە پێیوایە‪ :‬گۆرانیبێژ زیاتر ناوبانگ‬ ‫دەردەكات لە میوزیكژەن‪ ،‬بەاڵم پەشیمان نییە‬ ‫لە هەڵبژاردنەكەی خۆی‌و بۆ «سابات» دەڵێت‪:‬‬

‫«لە واڵت��ی ئێمەدا‪ ،‬ئەو گرنگییەی بە‬ ‫گۆرانیبێژ دەدرێ��ت‪ ،‬بە میوزیكژەن نادرێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم من شانازیی ب��ەوەوه‌ دەك��ەم چەندین‬ ‫قوتابی لەژێر دەستی مندا پێگەیشتوون‌و ئێستا‬ ‫مامۆستان‪ ،‬بۆیە هونەر بووەتە بەشێك لە‬ ‫ژیانم»‪.‬‬ ‫سەید ئەحمەد‪ ،‬كە ئێستا بەڕێوەبەری‬ ‫هونەرییە لە بەڕێوەبەرێتی هونەرەكانی میوزیك‪،‬‬

‫پێیوایە‪ :‬دەنگیشی شیاوە بۆ گۆرانیوتن‌و‬ ‫«ئەگەر تائێستا گۆرانیم بوتایە‪ ،‬لە زۆربەی ئەو‬ ‫گۆرانیبێژانە سەركەوتووتر دەبووم‪ ،‬كە ئێستا‬ ‫گۆرانی دەڵێن»‪.‬‬ ‫ئەوەشی بۆ «سابات» خستەڕوو‪ :‬دواكاری‬ ‫ه��ون��ەری��ی‪ ،‬ئەلبوومێكی مۆسیقایە‌و وت��ی‪:‬‬ ‫«تائێستا پێنج پارچە مۆسیقام لێ‌ كلیپ‬ ‫كردووە»‪.‬‬

‫لە رامەڵاڵ شەڕی كردووە‪...‬‬ ‫خانووەكەی «كەریم والی» لەخاكەوە بۆ خاكە‬ ‫سابات ‪ -‬زمناكۆ ‪-‬شێنێ‌ محەمەد‬ ‫كەریم والی‪ ،‬هەرچەندە ئومێدی بە‬ ‫ژیان هەیەو ئێستایش سەرقاڵی پیشە‬ ‫دێرینەكەیەتی‪ ،‬كە بەخێوكردن‌و فرۆشتنی‬ ‫گوڵ‌و نەمامە لە شەتڵگەكەیدا‪ ،‬كە لەناو‬ ‫خانووەكەی خۆیدایە‪ ،‬ب��ەاڵم س��وورە‬ ‫لەسەر جێبەجێكردنی وەسییه‌تەكەی كە‬ ‫بەخشینی خانووەكەیەتی بە وەزارەتی‬ ‫تەندروستیی بۆ كردنی بە نەخۆشخانە‪.‬‬ ‫ئ����ەو‪ ،‬پ��ی��اوێ��ك��ی ب��ەس��ااڵچ��ووی‬ ‫دەمبەخەندەی (‪ )85‬ساڵە‪ ،‬رۆژگاری‬ ‫لەناو گوڵ‌و نەمامەكانیدا لەو خانووە‬ ‫ب��ەس��ەر دەب���ات‪ ،‬ك��ە دەك��ەوێ��ت��ە سەر‬

‫شاڕێی سالم‪ ،‬تەنیشت مزگەوتی (حاجی‬ ‫حەسەنی لۆكە) لە ش��اری سلێمانی‪.‬‬ ‫وەك خۆی دەڵێت؛ نرخی خانووەكەی‬ ‫نیو ملیۆن دۆالرە‪ ،‬ب��ەاڵم پاشگەز‬ ‫نەبووەتەوە لە وەسییه‌تەكەی‌و دەیەوێت‬ ‫دوای مردنی خۆی‪ ،‬بكرێتە بنكەیەكی‬ ‫تەندروستیی‪.‬‬ ‫كەریم كە پیاوێكی تاقانە بووەو‬ ‫ێ كوڕ‌و یەك كچە‪ ،‬نایەوێت‬ ‫خاوەنی س ‌‬ ‫ئەو خانووەی وەك «میرات» بەسەر‬ ‫منداڵەكانیدا داب��ەش بكرێت‪ ،‬ئەو بە‬ ‫«سابات»ی وت‪« :‬ئەم خانووەم لەم‬ ‫خاكە پەیدا كردووەو لەدوای مردنیشم‬ ‫دەیدەمەوە بەم خاكە‪ ،‬بۆیە پێشكەشی‬

‫وەزارەتی تەندروستیی ‪ -‬شم كردووە‪،‬‬ ‫چونكە مرۆڤ كاتێك نەخۆش دەكەوێت‪،‬‬ ‫لە هەمووشتێك زیاتر پێویستی بە‬ ‫نەخۆشخانەیە‪ ،‬كە تێیدا چارەسەری‬ ‫بۆ بكرێت»‪ .‬وتیشی‪« :‬منداڵەكانم‬ ‫مافی ئەوەیان نییە بە وەسییه‌تەكەی‬ ‫من رازیی نەبن‪ ،‬موڵكی ترم داوە بە‬ ‫كوڕەكانم‌و ئەوان خانوویان هەیە»‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬هێشتا لە ژیاندایەو كڕیاری‬ ‫گوڵ‌و نەمامەكانی‪ ،‬سەردانی دەكەن‪.‬‬ ‫لەو وەسییتەیشدا كە لە دیوی دەرەوەی‬ ‫ماڵەكەی هەڵیواسیوە؛ نووسیویەتی‬ ‫«ئ��ەم مەشتەلە لە ساڵی (‪)1970‬‬ ‫دروستكراوە‪ ،‬ئێرە یەكەم مەشتەل بووە‬

‫كە لەم ش��ارە‪ ،‬لەسەر دەستی خۆم‬ ‫بونیاتم ناوە‪ ،‬پێش من لێرە مەشتەل‬ ‫نەبووە»‪.‬‬ ‫ئ��ەو ب��ەس��ااڵچ��ووە بەخشندەیە‪،‬‬ ‫لە ژوورەك��ەی خۆی چەند وێنەیەكی‬

‫له‌ (‬

‫ه��ەڵ��واس��ی��وە‪ ،‬ك���ە گ���وزارش���ت لە‬ ‫راب��ردووی دەك��ەن‌و لەبارەی رووداوە‬ ‫سەرنجڕاكێشەكانی ژیانیشیەوە‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫«لەساڵی (‪)1948‬دا بەشداریی شەڕی‬ ‫فەلەستینم كردووە‪ ،‬ئەو كات توانیمان‬

‫)ـــه‌وه‌‬

‫وەك هێزێكی رزگاریخواز یارمەتی برا‬ ‫فەڵەستینییەكان بدەین‌‪ ،‬ریحەو رامەڵاڵ‌و‬ ‫توڵ كەره‌ممان بۆ گرتنەوە‪ ،‬من ئەو كات‬ ‫سەرباز بووم‌و دوو ساڵ لە فەڵەستین‬ ‫ماینەوە»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫كچانی روسیا؛ خۆیان بۆ «پۆتن» رووتدەكەنەوە‬

‫سابات‪« :‬ساڵو‪ ،‬من ناوم دیانایە‪ ،‬شێتی ئەو‬ ‫پیاوەم كە واڵتەكەمانی گۆڕی»‪ .‬ئەمە بەشێك لە‬ ‫وتەی ڤیدیۆیی یەكێكە لەو (‪ )1200‬كەسەی ناوی‬ ‫خۆیان ناوە «سوپاكەی پۆتن»‪.‬‬ ‫ئەوان‪ ،‬چاالكیی دەكەن بۆ پشتگیریكردن لە‬

‫«ڤالدیمێر پۆتن» بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی‬ ‫روسیا‪ .‬ئەم گرووپە لە تۆڕێكی كۆمەاڵیەتیی‬ ‫بەناوبانگی روسیا بە ناوی «ڤكۆنتاكتێ‌»‪ ،‬خۆیان‬ ‫راگەیاندووە‪ ،‬بەاڵم تائێستاش كەس نازانێت كێ‌‬ ‫لەپشت «سوپاكەی پۆتن»ەوەیە‌و سكرتێری‬

‫رۆژنامەوانیی ڤالدیمێر پۆتین‪-‬یش بێئاگایی لە‬ ‫بوونی ئەو گرووپە دەربڕی‪.‬‬ ‫گ��رووپ��ەك��ە‪ ،‬ل��ە كۆمەڵێك كچی روس��ی‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ات��ووە‪ ،‬ك��ە ل��ە ڤ��ی��دی��ۆك��ان��دا وەس��ف��ی‬ ‫چاكسازییەكانی پۆتن دەك��ەن‌و پەیمان دەدەن‬

‫«تیشێرتەكانیان لە كەمپەینی‬ ‫هەڵبژاردندا بدڕێنن»‪ .‬ئەم گرووپە‬ ‫پێشبڕكێیەكی بۆ ئەو كچانە كردووە كە‬ ‫جلەكانیان دەدڕێنن‌و باشترینیان ئایپۆدێكی‬ ‫دوو وەردەگرێت‪.‬‬

‫پێیشی وتوون‪ :‬پاره‌تان ده‌ده‌مێ‬

‫مستەفا ئەحمەد‪ :‬له‌سه‌ر شانۆ بووم‪ ،‬دایکم هات‌و وتی‪ :‬نێره‌که‌ران ‌ه وه‌رنه‌خواره‌وه‌‬ ‫سابات ‪ -‬سەروەر محەمەد‬

‫سەرقاڵی كاری هونەرییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆی بە ماندوو نازانێت‌و ئەوەش‬ ‫وای���ك���ردووە؛ ب��ە ت��ەوس��ەوە لە‬ ‫ئێستاشدا كاری نوێ‌ ئەنجام بدات‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬كە بەهۆی كارەكانییەوە‬ ‫چەندین ناوی بەسەردا بڕاوە‪ ،‬وەك‪:‬‬ ‫وەستا عەلی‌و خولە پیزەو هتد‪،..‬‬ ‫س��ەرەت��ای ك��ارەك��ان��ی «شانۆ»‬ ‫بوون‌و بە كارە «كۆمیدییەكان»ی‬ ‫زیاتر چووەتە ناو دڵی جەماوەرەوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم وەك خۆی دەڵێت‪« :‬ئەو‬ ‫شانۆگەرییانەی هەڵماندەبژاردن‪،‬‬ ‫ه��ەم��ووی شانۆگەریی مقاوەمە‬ ‫ب���وون‌و ه��ەر ئ���ەوەش وای��ك��رد‪،‬‬ ‫ئیشەكانمان ل��ە ب��ی��رو هۆشی‬ ‫خەڵكیدا بمێننەوە»‪.‬‬

‫مستەفا ئەحمەد‪ ،‬هونەرمەندی‬ ‫ن��اس��راوی ش��اری سلێمانی‪ ،‬لە‬ ‫دیدارێكی كورتی «س��اب��ات»دا‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژە ب��ە س��ەرەت��ای هاتنە‬ ‫ن��او دن��ی��ای ه��ون��ەر دەك��ات‌و‬ ‫پ��ەش��ی��م��ان��ی��ش ن��ی��ی��ە ل��ەو‬ ‫گرتوویەتییە‬ ‫رێچكەیەی‬ ‫ب���ەر‌‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪« :‬تەمەنم‬ ‫بگەڕێتەوە‪ ،‬هەمان رێگا‬ ‫دەگرمەوە بەر»‪.‬‬ ‫مستەفا ئەحمەد‬ ‫(‪64‬س���������������اڵ)‪،‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە زیاتر‬ ‫لە (‪ )50‬ساڵە‬

‫م��س��ت��ەف��ا ئ���ەح���م���ەد‪ ،‬لە‬ ‫گێڕانەوەی بەسەرهاتی منداڵیی‌و‬ ‫سەرەتای كاری هونەریی خۆی‌و‬ ‫هاوەڵەكانیدا‪ ،‬بۆ «س��اب��ات»‪،‬‬ ‫وت�����ی‪« :‬ئ����ەوك����ات����ەی تیپی‬ ‫چەخماخەمان دروستكرد‪ ،‬دایكم‬ ‫دوكانەكەی لەبەر خانەقا بوو‪،‬‬ ‫قەرەباڵەغییەكی‬ ‫رۆژێ��ك��ی��ان‬ ‫زۆری بینیبوو‪ ،‬پرسیبووی ئەوە‬ ‫چییە؟‪ ،‬پێیان وتبوو‪ :‬كوڕەكەت‌و‬ ‫ئەحمەد ساالر‌و ئەو برادەرانەن‪،‬‬ ‫خەریكن شانۆگەریی پێشكەش‬ ‫دەكەن‪ .‬لەوكاتەدا دەرگاكەیان بۆ‬ ‫ك��ردەوەو هاتە ژوورەوە‪ ،‬لەسەر‬ ‫مەسرەحەكە وتی‪ :‬نێرەكەرانە بۆ‬ ‫پارە وا دەكەن؟‪ ،‬وەرنە خوارەوە‬

‫من پارەتان دەدەمێ‌‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫كەس پێتان پێنەكەنێت‌و خۆتان‬ ‫نەكەن بە قەشمەریی»‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬كە (‪ )36‬ساڵە خێزانی‬ ‫پێكەوەناوەو چوار كوڕی هەیە‪،‬‬ ‫یەكێكیش لە كوڕەكانی بەشداریی‬ ‫چەند كارێكی هونەریی كردووەو‬ ‫خۆشی تائێستا بەردەوامە‪ ،‬هۆی‬ ‫بەردەوامیشی بۆ سەركەوتنی‬ ‫ل��ە ك��ارەك��ان��ی دەگەڕێنێتەوەو‬ ‫وت��ی‪« :‬باشترین ئەكتەر ئەو‬ ‫ئەكتەرەیە‪ ،‬بتوانێت هەموو رۆڵێك‬ ‫ببینێت‪ ،‬من كاتێك رۆڵی زاڵمێك‬ ‫وەردەگ��رم‪ ،‬ئەوەندە دەچمە ناو‬ ‫رۆڵ��ەك��ەوە‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی خەڵكی‬ ‫رقی لە زاڵم بێتەوە‪ ،‬پێشموایە‪:‬‬

‫توانیومە لە سەردەمی خۆمدا‬ ‫ئەكتەرێكی س��ەرك��ەوت��وو بم‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر تەمەنم بگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫هەمان رێچكەی شانۆ دەگرمەوە‬ ‫بەر‪ ،‬چونكە دەستكەوتی شانۆ‬ ‫بۆ من ئەوەیە‪ ،‬كە خەڵك رێزم‬ ‫ل��ێ��دەگ��رن‌و ئ���ەوەش باشترین‬ ‫سامان‌و دەستكەوتە بۆ من»‪.‬‬ ‫س��ەرب��اری ب��ەردەوام��ی��ی لە‬ ‫كاری هونەرییدا‪ ،‬كە دوا بەرهەمی‬ ‫لە ئێستادا بەشداریكردنە لە‬ ‫زنجیرە درام��ای «رەیحانە»دا‪،‬‬ ‫مستەفا ئەحمەد ل��ە ئێستادا‬ ‫بەرنامەیەكی هەفتانە بەناوی‬ ‫«ترش‌و شیرین»ەوە لە رادیۆی‬ ‫نەوا‪ ،‬پێشكەش دەكات‪.‬‬

‫ل ‌ه رانیه‌‪ ،‬ژنان چێشتخانە بەڕێوەدەبەن‬ ‫سابات – دانا عوسمان‬

‫نەخشەی مێشك‬ ‫سمكۆ جاف‬

‫گەشەپێدانی مرۆیی‬

‫مامۆستایەك لە قوتابییەك دەپرسێت‪:‬‬ ‫(ئەگەر سێوێك‌و سێوێك‌و سێوێكت بدەمێ‌‪،‬‬ ‫كۆی گشتیی سێوەكان چەند دەبێت؟)‪،‬‬ ‫پاشان قوتابییەكە بە پەنجە دەیژمێرێت‌و‬ ‫دەڵێت‪ :‬مامۆستا دەكاتە چوار دانە‪.‬‬ ‫مامۆستا پێی سەیر بوو‪ ،‬پرسیارەكەی‬ ‫دووب��ارە ك��ردەوەو قوتابییەكە بە هەمان‬ ‫ژمارە وەاڵمی دایەوە‪ ،‬وتی «مامۆستا دەبێت‬ ‫بە چوار سێو»‪ ،‬لێرەدا مامۆستا سەرسام‬ ‫بوو‪ ،‬بیری كردەوە كە یان خۆی پرسیارەكە‬ ‫بەباشی ناگەیەنێت‪ ،‬یان قوتابییەكە هیچ‬ ‫زیرەك نییە‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬بڕیاریدا پرسیارەكە بەشێوەیەكی‬ ‫ت��ر دووب����ارە ب��ك��ات��ەوە‌و وت���ی‪« :‬ئ��ەگ��ەر‬ ‫پرتەقاڵێك‌و پرتەقاڵێك‌و پرتەقاڵێكت بدەمێ‌‬ ‫دەبێتە چەند پ��رت��ەق��اڵ؟»‪ ،‬قوتابییەكە‬ ‫دووبارە ژماردی‌و وتی‪« :‬سێ‌ پرتەقاڵ»‪.‬‬ ‫مامۆستا رووی گەشایەوەو پێی خۆش بوو‪،‬‬ ‫لە دڵی خۆیدا وتی‪« :‬باش بوو‪ ،‬ئەم جارە‬ ‫وەاڵمەكە راست بوو‪ ،‬با دووبارە پرسیاری‬ ‫سێوەكەی لێ‌ بكەمەوە»‪ ،‬جارێكی دیكە‬ ‫قوتابییەكە وتییەوە (چوار) سێو دەكات‪.‬‬ ‫مامۆستاكە سەبری نەما‌و وتی‪( :‬چۆن‬ ‫ژماردت؟) قوتابییەكە وتی‪« :‬مامۆستا تۆ‬ ‫سێ‌ سێوت پێدام‌و دایكیشم ئەم بەیانییە‬ ‫سێوێكی پێدام‌و لە جانتاكەمدایە بەوەوە‬ ‫دەبێت بە چوار سێو»‪.‬‬ ‫ئەمە دەریدەخات مرۆڤ نابێت بەپەلە‬ ‫بڕیار لەسەر كەسانی تر ب��دات‪ ،‬هەموو‬ ‫مرۆڤێك بیرو بۆچوونی خ��ۆی هەیە‌و لە‬ ‫مێشیكیدا‪ ،‬نەخشە (پالن)ی دروستكردووە‬ ‫بۆ ژیان‌و بەو زانیارییانەی دەستی كەوتوون‪.‬‬ ‫وەرگ��رت��ن��ی زان��ی��اری��ی��ەك��ان ل��ە رێ��ی‬ ‫هەستەكانەوە دەب��ێ �ت‌و ئ��ەو زانیارییە‬ ‫چەند كاریگەر بێت‌ لەسەر هەستەكان‪،‬‬ ‫لە مێشكیشدا پەسەند دەب��ێ�ت‌و دەبێت‬ ‫بە بەشێك لەو نەخشەیەی جیهانی پێ‌‬ ‫دەبینین‪.‬‬ ‫لەبەر ئەوە؛ با (بیر)‌و (بۆچوونەكان)ت‬ ‫نەرمونیان بێت‪ ،‬بۆ وەرگرتنی رای كەسانی‬ ‫تر‪ ،‬هەوڵبدە بزانیت چی پاڵپشتی بیرۆكەی‬ ‫كەسی بەرامبەرتە‪ ،‬پاشان بڕیاربدە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫زۆر گرنگە بەكاریبێنیت بەتایبەت لەگەڵ‬ ‫گەنجان كە بیرۆكەیەكی هەڵەی هەبێت‪.‬‬ ‫لە ئایندەدا‪ ،‬ئەگەر كەسێكت بینی‬ ‫هەڵەیە‪ ،‬پرسیاری لێ‌ بكەو بزانە چۆن وا‬ ‫دەزانێت كە خۆی راستەو لەخۆت بپرسە‪،‬‬ ‫بۆ وادەزانیت ئەو هەڵەیە؟‪.‬‬

‫ج���ی���اواز ل���ە خ��واردن��گ��ە‬ ‫«باو»ەكانی ن��اوب��ازاڕ‪ ،‬لە شارو‬ ‫ش��ارۆچ��ك��ەك��ان��دا‪ ،‬خ��ان��ەوادەی��ەك‬ ‫لەناوجەرگەی ب���ازاڕی ران��ی�ە‌و لە‬ ‫شەقامی «قولە»دا‪ ،‬بە خستنەڕووی‬ ‫چەندین خواردەمەنیی‪ ،‬پێشوازیی لە‬ ‫كڕیارەكانیان دەكەن‪.‬‬ ‫ئ��ەم خ��واردن��گ��ەی��ە‪ ،‬ل��ەالی��ەن‬ ‫ژنانی خانەوادەكەوە بەڕێوەدەبرێت‌و‬ ‫خ��واردن��ەك��ان��ی ئ��ام��ادە دەك��رێ��ت‪،‬‬ ‫بەشێوەیەك زی��ات��ر ل��ە ساڵێكە‬ ‫دایكێك‌و دوو كچ‌و كوڕێكی كارەكانی‬ ‫چێشتخانەكە بەرێوەدەبەن‌و بژێوی‬ ‫خۆیانی پ ‌ێ پەیدا دەكەن‪.‬‬ ‫دی���م���ەن غ���ەف���ور‪ ،‬خ��اوەن��ی‬ ‫خواردنگەكە‪ ،‬باس ل��ەوە دەك��ات‪:‬‬ ‫سەرەتا لە خواردنگەیەكی بچووكەوە‬ ‫دەستیانپێكردووە‪ ،‬دواتر كارەكانیان‬ ‫فراوانتر كردووە‌و بۆ «سابات» وتی‪:‬‬ ‫«كە ئەو خواردنگەیەمان كردەوە‪،‬‬ ‫خەڵك زۆر الیان سەیر بوو‪ ،‬ئێمەیان‬

‫سابات ‪ -‬شااڵو محەمەد‬

‫ك��ەم��ئ��اوی�ی‌و ب � ‌ێ خزمەتیی‪،‬‬ ‫«چەمی خاسە»ی شاری كەركوك‬ ‫وشك دەكات‌و ئەو ناوچەیە بەرەو‬ ‫وێرانە دەبات‪ ،‬لەكاتێكدا ئەو چەمە‬ ‫سااڵنێك ئاوەدان‌و شوێنێك بووە بۆ‬ ‫خۆشگوزەرانیی خەڵكی شارەكە‪.‬‬ ‫چەمی خاسە‪ ،‬مێژووەكەی بۆ‬ ‫ساڵی (‪ )1895‬دەگەڕێتەوە‌و بەهۆی‬ ‫بارانی زۆرو بەپیتیی خاكەكەیەوە‪،‬‬ ‫جگە ل��ەوەی س��وود لە ئاوەكەی‬ ‫وەردەگیرا بۆ دانیشتووانی شارەكە‪،‬‬ ‫بووە ناوچەیەك بۆ خۆشگوزەرانیی‌و‬ ‫كاتبەسەربردن‪ ،‬بەتایبەت دوای‬ ‫ئەوەی دوو سینەما (غازی‌و خەیام)‬

‫ال نامۆ بوو»‪.‬‬ ‫دیمەن‪ ،‬ئاماژە بەوە دەكات‪:‬‬

‫لە نزیك خاسە دروستكران‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم دوای ل��ەن��اوچ��وون‌و‬ ‫داخستنی سینەماكان‌و لەئێستاشدا‬ ‫وش��ك��ب��وون��ی ئ���اوی خ��اس��ە‪ ،‬ئەو‬ ‫ناوچەیە وەك راب����ردوو ج��ۆش‌و‬ ‫خ���رۆش‌و سودێكی ئ��ەوت��ۆی بۆ‬ ‫دانیشتووانی شارەكە نەماوە‌و بەرەو‬ ‫وێرانكاریی زیاتر دەچێت‪.‬‬ ‫محەمەد ح��ەداد‪ 50( ،‬ساڵ)‪،‬‬ ‫دانیشتووی شاری كەركوك‪ ،‬لەو‬ ‫ب��ارەی��ەوە بۆ «س��اب��ات»‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«چەمی خاسە بەهۆی سازگاریی‬ ‫ئاوەكەیەوە‪ ،‬سەردەمانێك ئاوی‬ ‫خ����واردن����ەوەی خ��ەڵ��ك��ی ش��اری‬ ‫كەركوك بووە‌و بۆ كاتبەسەربردن‌و‬ ‫م��ەل��ەك��ردن��ی��ش ب��ەك��اره��ێ��ن��راوە‪،‬‬

‫م��ش��ت��ەری��ی��ەك��ان��ی��ان دی��اری��ك��راو‬ ‫ن��ی��ن‪ ،‬ب���ەاڵم «ك��ەس��ان��ی ش��ارە‬

‫پێشتریش‬ ‫بوونی دوو سینەما‬ ‫لەنزیك (خ��اس��ە)‪ ،‬ژیانێكی‬ ‫خۆشی بە ناوچەكە بەخشیبوو‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دوای رووخ��ان��دن��ی ئ��ەو‬ ‫سینەمایانەو وشكبوونی چەمەكەو‬

‫دوورەك��ان‌و خەڵكانی بیانیش دێنە‬ ‫چێشتخانەكەمان»‪.‬‬

‫بێخزمەتییەوە‪،‬‬ ‫بووە بە چۆڵەوانیی»‪.‬‬

‫ئ��ەو‪ ،‬رێكخراوەكانی ژن��ان بە‬ ‫كەمتەرخەم دەزانێت‪ ،‬بەوەی تائێستا‬ ‫هیچ رێكخراوێك سەردانی نەكردوون‌و‬ ‫وتی‪« :‬حەزمان دەكرد بێنە المان‌و‬ ‫هانمان ب��دەن بۆ كارەكەمان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ك��اری گ��ەورەت��ر بكەین‪،‬‬ ‫پێویست بوو بپرسن؛ چ هۆیەك وای‬ ‫لە ئێمە ك��ردووە ئەو خواردنگەیە‬ ‫دابنێین‪ ،‬بەاڵم رێكخراوە بیانییەكان‬ ‫باشترن‌و هەندێكیان هاتوون هانیان‬ ‫داوین بەردەوام بین»‪.‬‬ ‫ئ��ەو‪ ،‬نیگەرانی خۆشی لەو‬ ‫رەخ��ن��ەو توانجانە دەرب���ڕی‪ ،‬كە‬ ‫لەالیەن هەندێك كەسەوە لێیان‬ ‫دەگیرێت‌و دەڵێت‪« :‬ئەگەر ناهێڵن‬ ‫خێزانەكانیان ئیش بكەن‪ ،‬با واز‬ ‫لە ئێمەش بهێنن ئیشی خۆمان‬ ‫بكەین»‪.‬‬ ‫شاناز سیروان‪ ،‬كچێكی دیمەن‬ ‫خانەو بۆ «سابات» وتی‪« :‬ئێمە‬ ‫دەمانەوێت ئەو رێچكەیە بشكێنین‪،‬‬ ‫كە بووەتە هۆی بەرتەسككردنەوەی‬ ‫ئازادییەكانی ژنان»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫مامۆستایه‌ک‪ :‬هەندێك مامۆستا هەن‪ ،‬زانیارییەكان بە خوێندكاران ناگەیەنن‌و تەنیا لە كاتی خولەكاندا‌و بۆ وەرگرتنی‬ ‫بڕێك پارە‪ ،‬خۆیان ماندوو دەكەن‪.‬‬

‫لەخولی هاوینەدا‪ ،‬گیرفانی خوێندكاران خاڵیی دەكرێتەوە‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬دانا عوسمان‬

‫‪........................................................‬‬

‫لە چه‌ند خوێندنگەیه‌کی‬ ‫سنووری پەروەردەی رانیەدا‪،‬‬ ‫بە «پ��ارە»‪ ،‬چەندین خولی‬ ‫ت��ای��ب��ەت ب��ۆ خ��وێ��ن��دك��اران‬ ‫كراونەتەوەو خوێندكارانیش‬ ‫ه��ۆك��اری زی��ادب��وون��ی خولە‬ ‫تایبەتەكان‪ ،‬ب��ۆ بێپالنیی‬ ‫وەزارەت��������ی پ�������ەروەردە‌و‬ ‫كەمتەرخەمیی مامۆستایان‬ ‫دەگەڕێننەوە‪.‬‬ ‫ل�����ە ه������ەری������ەك ل��ە‬ ‫ئامادەییەكانی‬ ‫خوێندنگە‬ ‫(حاجیاوا‪ ،‬هەرێم‪ ،‬سەردەم‪،‬‬ ‫چ��وارق��وڕن��ە)‪ ،‬ل��ە سنووری‬ ‫قەزای رانیە‪ ،‬خولێكی (‪)40‬‬ ‫رۆژیی بۆ وانەكانی (فیزیا‪،‬‬ ‫كیمیا‪ ،‬ب��ی��رك��اری‪ ،‬زمانی‬ ‫ئینگلیزی) ك��راوەت��ەوە‌و لە‬ ‫ه��ەر وانەیەكیاندا‪ ،‬نزیكەی‬ ‫(‪ )60 - 50‬خ��وێ��ن��دك��ار‬ ‫بەشداریی دەكەن‌و هاوكات لە‬ ‫بەرامبەردا‪ )20-15( ،‬هەزار‬ ‫دینار لە هەر خوێندكارێك‬ ‫وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫س��ێ��ب��وور ئ��ی��ب��راه��ی��م‪،‬‬ ‫مامۆستای وانەی ئینگلیزییە‬ ‫ل��ە خوێندنگه‌ی ه��ەرێ��م لە‬ ‫شارۆچكەی حاجیاوا‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«ئامانجی ئێمە لەكردنەوەی‬ ‫ئ��ەم خ��والن��ە‪ ،‬بەهێزكردنی‬ ‫ت��وان��ای خوێندكارانە‪ ،‬ئەو‬ ‫خ��وێ��ن��دك��اران��ەی بەشداریی‬ ‫خولەكە دەكەن‪ ،‬خوێندكاری‬ ‫خوێندنگەكەی خۆمانن»‪.‬‬ ‫س�����ااڵن�����ە‌و ل�������ەدوای‬ ‫كۆتاییهاتنی دەوامی خوێندن‪،‬‬ ‫بەتایبەتی قۆناغی ئامادەیی‪،‬‬ ‫خوێندكاران پەنا بۆ خولە‬ ‫تایبەتەكان دەبەن‪.‬‬ ‫س��������ەرەڕای گ��ۆڕی��ن��ی‬ ‫سیستمی پ������ەروەردە لە‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە بڕوای چاودێران‪ ،‬تا دێت‬ ‫ئاستی زانستیی خوێندكاران‬ ‫دادەب������ەزێ������ت‌و ه���اوك���ات‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬خراپیی ژینگەی‬ ‫پ�������ەروەردە‪ ،‬ب��ە ه��ۆك��اری‬ ‫بەردەوامبوونی خولی تایبەتی‬ ‫دەزانن‪.‬‬ ‫م‪ .‬شەفیق حەمەڕەشید‪،‬‬ ‫سەرپەرشتیاری كارگێڕیی‪،‬‬ ‫پێیوایە‪« :‬تا بینای قوتابخانە‬ ‫كەم بێت‌و (‪ )50‬خوێندكار لە‬ ‫ژوورێ��ك��دا ب�ن‌و مامۆستاكان‬ ‫ب��واری��ان نەبێت ب��اش وان��ە‬ ‫بڵێنەوە‌و پرۆگرامەكان زۆر‌و‬

‫دوانزەیەمین كۆنگرەو‬ ‫چەند پرسێكی گرنگ‬ ‫عەبدولواحید محەمەد‬

‫*‬

‫یه‌کێک له‌و خوێندنگه‌یانه‌ی خولی تێدا ده‌وترێته‌و‌ه‬ ‫بۆر‌و ئاڵۆزبن‪ ،‬خولی تایبەت‌و‬ ‫وانەی تایبەت هه‌ر دەمێنن»‪.‬‬ ‫ب���ەپ���ێ���ی ئ��ەن��ج��ام��ی‬ ‫تاقیكردنەوەكانی ئەمساڵی‬ ‫قۆناغی (‪)12‬ی ئامادەیی‪،‬‬ ‫(‪)%18‬ی خ��وێ��ن��دك��اران‬ ‫دەرچ�����وون‌و ل��ە ئێستاشدا‬ ‫خ��وێ��ن��دك��اران‪ ،‬پ��ەن��ای��ان بۆ‬ ‫وانەی تایبەت‌و خولی تایبەت‬ ‫بردووە‪ ،‬لەكاتێكدا به‌ بڕوای‬ ‫شاره‌زایانی بواری په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫پەنابردن بۆ خولی تایبەت‪،‬‬ ‫زیان بە ئاستی خوێندكاران‌و‬ ‫پ������ەروەردە دەگ��ەی��ەن��ێ �ت‌و‬ ‫ه���اوك���ات پ��ارەی��ەك��ی زۆر‬ ‫بەفیڕۆدەدرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم‪ ،‬ل��ە خوێندنگەی‬ ‫(ئامادەیی رانیەی كچان)‪،‬‬ ‫خ��ول��ێ��ك��ی دوو م��ان��گ��ی بۆ‬ ‫وان��ەك��ان��ی (فیزیا‪ ،‬كیمیا‪،‬‬ ‫بیركاری‪ ،‬زمانی ئینگلیزی) بۆ‬ ‫(‪ )200‬خوێندكار كراوەتەوەو‬ ‫بۆ هەر وانەیەك‪ )60( ،‬هەزار‬ ‫دینار لە هەر خوێندكارێک‬ ‫وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫سێبوور‪ ،‬كە یەكێكە لەو‬ ‫مامۆستایانەی لەخولێكدا وانە‬ ‫دەڵێتەوە‪ ،‬باس لەوە دەكات‪:‬‬ ‫هیچ ئامانجێكی مادییمان‬ ‫نییە‪ ،‬پارەیەكی كەم كە (‪)15‬‬ ‫ه��ەزار دی��ن��ارە وەردەگ��ری��ن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ه��ەن��دێ��ك مامۆستا‬

‫ه����ەن‪ ،‬زان��ی��اری��ی��ەك��ان بە‬ ‫خوێندكاران ناگەیەنن‌و تەنیا‬ ‫لە كاتی خولەكاندا‌و لەپێناو‬ ‫وەرگ��رت��ن��ی ب��ڕێ��ك پ���ارەدا‪،‬‬ ‫خۆیان ماندوو دەك��ەن‪ ،‬ئەو‬ ‫مامۆستایانە زۆر زیاتر لەو‬ ‫بڕەپارەیە وەردەگ��رن‌و تەنیا‬ ‫بەرژەوەندیی تایبەتی خۆیان‬ ‫لەبەرچاو دەگرن‪.‬‬ ‫ه���ەروەه���ا م‪ .‬س��ام��ان‬ ‫عەبدولڕەحمان‪ ،‬لە چواڕقوڕنە‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ :‬ئامانج لە كردنەوەی‬ ‫خ��ول��ەك��ان‪ ،‬ب��ەرزك��ردن��ەوەی‬ ‫ئاستی زانستیی خوێندكارو‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی��ی م��ادی��ی��ە بۆ‬ ‫مامۆستایان‪ .‬وای به‌ باش‬ ‫ده‌زانێت‪ :‬مامۆستایان‪ ،‬بەبێ‬ ‫بەرامبەر لە خولەكاندا وانە‬ ‫ب��ڵ��ێ��ن��ەوە‪ ،‬چونكە هەموو‬ ‫خوێندكارێك توانای ئەوەی‬ ‫نییە بە پارە وانە بخوێنێت‪.‬‬ ‫م‪ .‬س��ام��ان‪ ،‬ئ��ام��اژەی‬ ‫ب������ەوەش دا‪ :‬ه��ەن��دێ��ك‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا‪ ،‬ئ���ەو پ��ەی��ام��ەی‬ ‫پێیانە‪ ،‬كەمتەرخەمیی تێدا‬ ‫دەك��ەن‌و لە كاتی دەوام��دا‪،‬‬ ‫تێناگەیەنن‌و‬ ‫خوێندكاران‬ ‫دوات��ر بۆ وەرگرتنی پ��ارە‪،‬‬ ‫خول دەكەنەوە‪ ،‬كە ئەوەش‬ ‫كارێكی خراپە‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی مامۆستایەك‪،‬‬ ‫كە نەیویست ن��اوی ئاشكرا‬

‫ل ‌ه دهۆک‪ ،‬خوێندكاران لەسەر شەقام دەخەون‬ ‫دیاری كرمانج‬

‫‪........................................................‬‬

‫ب��ەه��ۆی ك��ەم��ی��ی ئوتێل‌و‬ ‫شوێنی ح��ەوان��ەوە لە ده��ۆك‪،‬‬ ‫خوێندكارانی كۆلێژی پەروەردەی‬ ‫كەالر‪ ،‬كە بە گەشتی زانستیی‬ ‫سەردانی شارەكەیان كردبوو‪ ،‬لە‬ ‫پ��ارك‌و بارەگای رێكخراوەكان‌و‬ ‫شەقامەكانی شارەكە‪ ،‬شه‌وێکیان‬ ‫به‌ڕێکرد‪.‬‬ ‫رۆژی (‪ ،)7/20‬نزیكەی‬ ‫(‪ )500‬خوێندكاری دواقۆناغی‬ ‫كۆلێژی پەروەردەی كەالر‪ ،‬گەشتی‬ ‫زانستییان بۆ پارێزگای دهۆک‬ ‫ئەنجامدا‪ .‬بە وتەی خوێندكاران‪،‬‬ ‫ئامادەكاریی تەواو بۆ گەشتەكە‬ ‫نەكراوەو بەوهۆیەشەوە‪ ،‬شەوێك‬ ‫لە شەقام‌و بارەگاكاندا رۆژیان‬ ‫كردووەتەوە‪.‬‬ ‫عەلی رەس��وڵ‪ ،‬خوێندكاری‬ ‫ك��ۆل��ێ��ژی پ�����ەروەردەی ك��ەالر‪،‬‬

‫ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫«هەرچەندە پێش گەشتەكەمان‬ ‫پێیانوتین‪ ،‬هەموو شتێكتان بۆ‬ ‫دەستەبەركراوە‪ ،‬بەاڵم كە چووینە‬ ‫دهۆك‪ ،‬بەتەواویی پێچەوانە بوو‪،‬‬ ‫چونكە شوێنی مانەوە نەبوو‪،‬‬ ‫بەشێك لەخوێندكارەكان لەسەر‬ ‫ج��ادەك��ان خ��ەوت �ن‌و دوات���ر لە‬ ‫ترسی خۆپیشاندان لەنیوەشەودا‪،‬‬ ‫بەپرسێكی ئەمنیی‪ ،‬ئێمەی بردە‬ ‫ئوتێلێك»‪ .‬وتیشی‪« :‬رۆژی دواتر‪،‬‬ ‫كێشەكەمان بۆ چارەسەرنەكرا‌و‬ ‫سەرپەرشتیارەكان ئاگایان لە‬ ‫ئێمە نەبوو‪ ،‬منیش بەناچاریی‬ ‫گەڕامەوە بۆ كەالر»‪.‬‬ ‫ب���ەپ���ێ���ی ئ���ام���ارێ���ك���ی‬ ‫بەڕێوەبەرێتیی گەشتوگوزاری‬ ‫ده��ۆك‪ ،‬لە پارێزگاكەدا‪)62( ،‬‬ ‫ئوتێل‌و مۆتێل هەن‌و لەمساڵدا‬ ‫(‪ )101694‬گەشتیار سەردانی‬ ‫دهۆكیان كـــــــردووە‪ ،‬هاوكات‬ ‫د‪ .‬سەربەست عارف‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬

‫گه‌شتوگوزاری ده��ۆک‪ ،‬باسی‬ ‫ل���ەوە ك���رد‪ :‬ل��ەه��ەوڵ��دان بۆ‬ ‫زیادكردنی بنكەی گەشتیاریی‌و‬ ‫شوێنی حەوانەوە‪.‬‬ ‫د‪ .‬م����ون����ازڵ ع���ەب���اس‪،‬‬ ‫س���ەرپ���ەرش���ت���ی���اری گ��ەش��ت��ی‬ ‫زانستیی خوێندكاران لە كۆلێژی‬ ‫پ���ەروەردەی ك��ەالر‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئ�����ەوەی رەت�����ك�����ردەوە‪ ،‬كە‬ ‫خوێندكاران لەسەر شەقەمەكان‬ ‫خەوتبن‪ ،‬ب��ەاڵم س��ەب��ارەت بە‬ ‫گرفتەكە‪ ،‬ب��ە «رۆژن��ام��ە»ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪« :‬پێشتر داوام���ان‬ ‫لەئوتێلەكانی ده��ۆك كردبوو‪،‬‬ ‫شوێنمان بۆ بگرن‪ ،‬بەاڵم داوای‬ ‫پ��ارەی پێشەكییان لێكردین‌و‬ ‫ئێمەش س��ەرۆك��ی زان��ك��ۆم��ان‬ ‫ئاگاداركردەوە‪ ،‬ئەو ئامادەنەبوو‬ ‫پێشەكی ب��دات‪ ،‬دوات��ر لەڕێگای‬ ‫كەسێكەوە‪ ،‬شوێنی حەوانەوەمان‬ ‫بۆ (‪ )1200‬خوێندكار گرت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پاشگەزبوونەوە»‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫بكرێت‪« :‬خوله‌کان‪ ،‬لەناو‬ ‫خوێندنگەكاندا كراونەتەوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم پ��رس ب��ە پ���ەروەردە‬ ‫نەكراوە‪ ،‬هەروەها بەوپارەیەی‬ ‫ك����ە ل����ە خ���وێ���ن���دك���اران‬ ‫وەردەگ���ی���رێ���ت‪ ،‬ه��ەن��دێ��ك‬ ‫پێداویستی ب��ۆ خوێندنگە‬ ‫دابین دەكرێت»‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا م‪ .‬سەیفەدین‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫پ��������������ەروەردەی ران���ی���ە‬ ‫ب���ە «وەك������ال������ەت»‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪« :‬هەر‬ ‫خولێك بە پارە بێت‪ ،‬ئێمە‬ ‫وەك��و پ���ەروەردە‪ ،‬پشكمان‬ ‫تێیدا دەبێت‌و ‪%20‬ی پارەكە‬ ‫بۆ ئێمە دەبێت»‪.‬‬ ‫سەبارەت بە كردنەوەی‬ ‫خ��ول��ە ت��ای��ب��ەت��ەك��ان لەنێو‬ ‫خوێندنگەكاندا‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫پ�����ەروەردەی ران��ی��ە‪ ،‬وت��ی‪:‬‬ ‫«لەكردنەوەی هەر خولێكدا‬ ‫ل��ەن��او خ��وێ��ن��دن��گ �ه‌ك��ان��دا‪،‬‬ ‫ئێمە ئاگادار دەكرێینەوە‌و‬ ‫چاودێرمان هەیە‪ ،‬ئەگەر لە‬ ‫خوێندنگه‌یەك خول بكرێتەوە‌و‬ ‫ئ��اگ��ادار نەكرێینەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەپێی ی��اس��ا‪ ،‬ئیجرائاتی‬ ‫یاسایی دەكەین»‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو بەدوادچوونەی‬ ‫«رۆژن���ام���ە» ك��ردووی��ەت��ی‪،‬‬ ‫تەنیا لەو پێنج خوێندنگەیەی‬

‫س��ن��ووری ران��ی��ەدا‪ ،‬نزیكەی‬ ‫(‪ )1000‬خوێندكار بەشداریی‬ ‫خولەكان دەك���ەن‌و س��ەدان‬ ‫ه������ەزار دی���ن���ار ل���ە ه��ەر‬ ‫خوێندكارێك وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫شەماڵ عەزیز‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەو خوێندكارانەی بەشداریی‬ ‫یەكێك لە خولەكانی كردووە‪،‬‬ ‫نیگەرانیی خ��ۆی نیشاندا‬ ‫بەرامبەر وەرگرتنی پارەیەكی‬ ‫زۆر لەالیەن مامۆستایانەوە‌‪،‬‬ ‫وت��ی��ش��ی‪« :‬مامۆستایانی‬ ‫خولەكە‪ ،‬داوای (‪)60- 50‬‬ ‫ه��ەزار دینار دەك��ەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەموو كەس ناتوانێت ئەو‬ ‫پارەیە بدات‪ ،‬هاوڕێم هەیە‪،‬‬ ‫بەهۆی خراپیی گوزەرانییەوە‪،‬‬ ‫ن��ات��وان��ێ��ت ب��ەش��داری��ی لەو‬ ‫خوالنەدا بكات»‪.‬‬ ‫بە بڕوای شەماڵ‪ ،‬بەشێك‬ ‫لە مامۆستایان‪ ،‬پەیامەكانیان‬ ‫ب��ە خ��وێ��ن��دك��ار ناگەیەنن‪،‬‬ ‫ب���ۆئ���ەوەی خ��وێ��ن��دك��اران‬ ‫بەشداریی خولە تایبەتەكان‬ ‫بكەن‌و مامۆستایان پارەیان‬ ‫دەستبكەوێت‪ .‬راشیگەیاند‪:‬‬ ‫«هەمان مامۆستای دەوام‪ ،‬لە‬ ‫خولەكەدا وانەم پێدەڵێتەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم چونكە خولەكە بە‬ ‫پارەیە‪ ،‬ئەوەی لەو خوالنەدا‬ ‫فێربووم‪ ،‬لە كاتی وەرزی‬ ‫خوێندندا فێرنەبووم»‪.‬‬

‫ه��ەڵ��ب��ژاردن‌و بەستنی كۆنگرە‪ ،‬دوو فاكتەری هەرەگرنگن بۆ‬ ‫فۆرمه‌له‌كردنەوەو رێکخستنه‌وه‌ی رێكخراوەكان‪ ،‬واتە پێداچوونەوە بە بڕگەو‬ ‫بابەتەكان‌و بەرهەڤكردنەوەی بەپێی پێداویستییەكان‌و زەمان‌و زەمینەكەی‪،‬‬ ‫لەم روانگەیەوە؛ (یه‌کێتی مامۆستایان) (‪ ،)2010/12/2‬هەڵبژاردنێكی‬ ‫سەرتاسەریی بەڕێوەبرد‪ .‬ئەوەی مایەی سەرنجڕاكێشان بوو‪ ،‬چەندین لیست‬ ‫بەشدارییان تێداكرد‌و بەركەوتی خۆیان لە دەن�گ‌و س��ەدای مامۆستایان‬ ‫مسۆگەركرد‪ ،‬ئەوە دیوێكی ئەو پڕۆسە گشتگیرە بوو‪ ،‬كە بە هەوڵ‌و هیمەتی‬ ‫سەرجەم لیستەكان سەركەوتوو بوو‪ ،‬هەقی خۆشیانە شانازیی پێوە بكەن‪.‬‬ ‫دیوی دووەم‪ :‬بریتییە لە بەستنی كۆنگرە‪ ،‬كۆنگرە لە وادەی خۆیدا دواكەوت‪،‬‬ ‫كە دەب��وو لە یەكەم وادەدا ببەسترایه‌‪ ،‬پڕۆسەیەكی وا گ��ەورەو گرنگ‬ ‫هەلومەرجێكی لەباری دەویست‪ ،‬لەبەرئەوەبوو بەڕێوەنەچوو‪ .‬خۆڕاگریی‌و‬ ‫دانبەخۆداگرتن‪ ،‬لەژێر رۆشنایی دوو راستیی‪ ،‬یەكەمیان‪ :‬كۆنگرەیەكی‬ ‫سەركەوتوو باشترە لە پەلەپەلكردن‌و گردەهەماییەكی ب ‌ێ دەرەنجام‪،‬‬ ‫دووەمیشیان‪ :‬لە كۆنگرەدا كۆمەڵێك پرس هەیە‪ ،‬دەبێت وتوێژی تەواویان‬ ‫لەبارەوە بكرێت‌و یەكالییبكرێنەوە‪ ،‬كە بریتین لەمانە‪-:‬‬ ‫‪ - 1‬ئەندامێتیی‪ :‬بەپێی یاسای ژمارە (‪ )4‬ساڵی (‪ )2002‬پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪( ،‬ی‪.‬م‪ ).‬رێكخراوە‪ ،‬هەموو مامۆستایان لەگەڵ دامەزراندنیان‬ ‫راستەوخۆ دەبنە ئەندام‪ ،‬ئەم نەزمە لە كاری رێكخراوەیی كۆن بووەو پێویستی‬ ‫بە پێداچوونەوە هەیە‪ .‬دەبێت رێكخراوەكان لەسەر بنەمای ئیختیارییەوە‬ ‫ئیش‌و كارەكانیان رێكبخەنەوە‪.‬‬ ‫‪ - 2‬دەستەبەریی‪ :‬تائێستا زۆرترین قسەوباس لەمبارەیەوە كراوە‪،‬‬ ‫هەرچەندە هەندێكیان تەقەی وێڵ ب��وون‪ ،‬لەبەرئەوەی بەب ‌ێ ئاگایی‌و‬ ‫لێكنەدانەوەی زانستیی بووە‪ ،‬وەك ئەو ژمارانەی لێرەو لەوێ فڕێدەدران‪،‬‬ ‫كە لەبنەڕەتدا ژمارەكان مەبەستی لەپشتەوەبوو‪ ،‬ئەگینا كورد وتەنی‬ ‫(پێچك چارەو بە ژمارە)‪ ،‬پێویستە لەم كۆنگرەیەدا پێداچوونەوەیەكی ورد‬ ‫بە بڕی ئابوونەو بەو بڕگانەدا بكرێت‪ ،‬كە بەو هۆیەوە هاوكاریی مامۆستا‬ ‫دەكرێت‪ ،‬النی كەم هەوڵبدرێت بڕەكە بەشێوەیەك بێت‪ ،‬كە ببێتە هۆكاری‬ ‫ئەوەی هاوكارییەكی باشی ئەندامەكان بكرێت لە كاتی پێویستدا‪ ،‬پێویستە‬ ‫مامۆستایان وا بیربكەنەوە‪ ،‬بەو بڕە ئابوونەیە دەتوانن هاوكاریی یەكتر بكەن‪.‬‬ ‫‪ - 3‬بەرنامەو پەیڕەو و پڕۆگرام‪ :‬نۆیەم كۆنگرە لە (‪)1992/10/6‬دا‬ ‫بەسترا‪ ،‬لە دەڤەری سلێمانیش كۆنگرەی (‪ )10‬لە (‪)2000‬و خولی دووەمیش‬ ‫لە (‪ )2002‬بەڕێوەچووە‪ ،‬هەردوو ئەو وادەیە‪ ،‬عێراق بە گشتیی‌و كوردستان بە‬ ‫تایبەتیی‪ ،‬لە بارودۆخێكی تایبەتیدا بوون‪ ،‬كە لەگەڵ ئەم سەردەمەدا جیاواز‬ ‫بوو‪ ،‬ئێستا هەلومەرجێكی تازە هاتووەتە ئاراوە‪ ،‬دەبێت لەژێر رۆشنایی ئەم‬ ‫هەلومەرجەدا رێكخراوەكان‪ ،‬نەك بە تەنیا (ی‪.‬م)‪ ،‬كاروبارەكانی خۆیان‬ ‫رێكبخەنه‌وە‪ ،‬واتە سەرلەنوێ ئۆرگانیزەو رەنگڕێژ بكرێنەوە‪.‬‬ ‫‪ - 4‬ئەندامبوون لە یەكێتیی مامۆستایانی جیهانیی‪ :‬لە (‪)2007‬‬ ‫ەوە‪( ،‬ی‪.‬م‪.‬ك) ئەندامی كارایە لەم رێكخراوە جیهانییەدا‪ ،‬كە ئێستا (‪)401‬‬ ‫رێكخراوی یەكێتیی مامۆستایان لە (‪ )173‬واڵت ئەندامن‌و بە تێكڕا (‪)30‬‬ ‫ملیۆنن‪ ،‬رێكخراوێكی وا گەورە‌و گرنگ‪ ،‬ئەجێنداو بەرنامەی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫(ی‪.‬م‪.‬ك) دەبێت هەوڵ بدات بەشێك لەو بابەتانە وەكو خۆی پیادە بكات‪.‬‬ ‫بێشك؛ چەندین پرسی تریش هەن‪ ،‬لە كۆنگرەدا نەبێت یەكالیی نابنەوە‪،‬‬ ‫بۆ سەرخستنی كۆنگرە‪ ،‬پێویستە تێكڕای لیستەكان‪ ،‬هاوڕابن‌و بەیەكەوە‬ ‫تەكان بدەن‪ .‬سەركەوتنی هەر پرسێك‪ ،‬لەپێشدا پێویستی بە ئیرادەی باش‌و‬ ‫بەرخورد هەیەو لەدواییشدا بەرنامەیەكی نۆرماڵ‪ ،‬كە مایەی قبووڵكردنی‬ ‫گشت الیەك بێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە ئیرادەی نێگەتیڤ‌و دەستگرتن بە بەرنامەو‬ ‫ئەجێندای تایبەتەوە‪ ،‬دەرەنجامی باش‌و پۆزەتیڤی لێ ناكەوێتەوە‪.‬‬ ‫* به‌رپرسی ناوه‌ندی راگه‌یاندنی یه‌کێتی مامۆستایان‪.‬‬

‫(‪)%98‬ی خوێندكارانی كۆلێژی دیجلە‪ ،‬دەرناچن‬ ‫په‌روه‌رده‌و خوێندن‬

‫‪........................................................‬‬

‫بەهۆی كێشەی سەرۆكایەتیی‬ ‫«كۆلێژی دیجلەی زانكۆیی»‬ ‫(‪)%98‬ی خوێندكارانی كۆلێژەكە‪،‬‬ ‫لە تاقیكردنەوەی كۆتایی ساڵدا‬ ‫دەرنەچوون‌و هاوكات ماوەیەكه‌‬ ‫خاوه‌نی كۆلێژەكە هەاڵتووە‪.‬‬ ‫كۆلێژی دیجلەی زانكۆیی‪،‬‬ ‫ل���ەش���اری ه �ە‌ول��ێ��ر ل��ە ساڵی‬ ‫(‪ )2008‬دامەزرێنراوە‪ ،‬بریتییە‌‬ ‫لە‌ (ل��ق)ی كۆلێژێك بە هەمان‬ ‫ن��او لە‌ ش��اری ب�ە‌غ��داو مۆڵە‌تی‬ ‫دامە‌زراندنی لە‌ لەالیەن حكومەتی‬ ‫ف��ی��دراڵ��ەوە پ��ێ دراوە‪ .‬لقی‬ ‫ه��ەول��ێ��ر ب��ەش��ی (ك��ارگ��ی��ڕی��ی‪،‬‬ ‫ك��ارداری��ی‪ ،‬كۆمپیوتەر‪ ،‬یاسا‪،‬‬ ‫دارایی‪ ،‬بانكیی)‪ ،‬تێدایەو ژمارەی‬ ‫خوێندكارانی (قۆناغی یەك تا‬ ‫س��ێ) گە‌یشتوونە‌تە‌ (‪،)1781‬‬

‫س��ااڵن��ە دوو م��ل��ی��ۆن‌و (‪)500‬‬ ‫هەزار دینار لە هەر خوێندكارێك‬ ‫وەردەگ��ی��رێ��ت‌و بەپێی چەند‬ ‫زانیارییەكیش‪ ،‬بەهۆی كێشەی‬ ‫دارای��ی��ەوە‪ ،‬ماوەیەكە خاوەنی‬ ‫زانكۆكە هەاڵتووە‪.‬‬ ‫خ��وێ��ن��دن ل��ە ك��ۆل��ێ��ژەك��ە‪،‬‬ ‫س���ی���س���ت���م���ی وەرزی������ی������ە‌و‬ ‫تاقیكردنەوەكانی وەرزی یەكەم‪،‬‬ ‫(‪ )20‬ن��م��رە‌و وەرزی دووەم‪،‬‬ ‫(‪ )20‬ن��م��رە‌و ك��ۆت��ای��ی س��اڵ‪،‬‬ ‫(‪ )60‬نمرەیان لەسەرە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫رۆژی (‪)6/4‬دا‪ ،‬تاقیكردنەوەی‬ ‫ك��ۆت��ای��ی س���اڵ ئ��ەن��ج��ام��دراو‬ ‫ن��م��رەی ئ��ەو تاقیكردنەوەیە‪،‬‬ ‫ك��را بە (‪ )100‬نمرە‌و هاوكات‬ ‫پ��رس��ی��ارەك��ان ل��ە وەزارەت�����ی‬ ‫خوێندنی ب���ااڵوە دان��راب��وون‪،‬‬ ‫ك��ە ب��ە وت���ەی خ��وێ��ن��دك��اران��ی‬ ‫كۆلێژەكە‪ ،‬ئ��ەو گۆڕانكارییانە‬ ‫ب��وون��ە ه��ۆی ئ���ەوەی زۆرب���ەی‬ ‫خوێندكاران‪ ،‬لە تاقیكردنەوەكاندا‬

‫دەرنەچن‌‪ ،‬هاوکات بەمەبەستی‬ ‫چ��ارەس��ەرك��ردن��ی كێشەكەیان‪،‬‬ ‫م���اوه‌ی چ��ەن��د رۆژی راب���ردوو‬ ‫خ���وێ���ن���دك���اران رژان�����ە س��ەر‬ ‫شەقامەكان‌و هێرشیان كردە سەر‬ ‫بینای وەزارەت��ی خوێندنی بااڵ‌و‬ ‫توندوتیژیی لێكەوتەوە‪.‬‬ ‫سەمیرە ئیبراهیم‪ ،‬خوێندکاری‬ ‫كۆلێژه‌که‌‪ ،‬ب��ە «رۆژن��ام��ە»ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪« :‬ت��اق��ی��ك��ردن��ەوەی‬ ‫وەزری ی���ەك���ەم‌و دووەم���م���ان‬ ‫كردووەو كەس بەئێمەی نەوتووە‬ ‫وەرزەكان حساب ناكرێن‪ ،‬یەكەم‬ ‫رۆژی تاقیكردنەوە زانیمان‪،‬‬ ‫پرسیارەكان (‪ )100‬نمرەیان‬ ‫لەسەرە‪ ،‬لەكاتێكدا دەبوو (‪)60‬‬ ‫نمرەیان لەسەر بووایە»‪.‬‬ ‫خوێندكارێكی تر كە نەیویست‬ ‫ناوی بنووسرێت‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪« :‬ك��ێ��ش��ە ل��ەن��ێ��وان‬ ‫خاوەنی كۆلێژەكە‌و وەزارەت��ی‬ ‫خوێندنی ب��ااڵدا ه��ەب��ووەو لەو‬

‫نێوانەدا ئێمە بووینەته‌ قوربانیی‌و‬ ‫زۆرب��ەم��ان لەتاقیكردنەوەكاندا‬ ‫دەرنەچووین»‪.‬‬ ‫هاوكات لە روونكردنەوەیەكی‬ ‫وەزارەت�������ی خ��وێ��ن��دن��ی ب���ااڵ‌و‬ ‫توێژینەوەی زانستیی هەرێمدا‪،‬‬ ‫ئاماژە بەوە ك��راوە‪ « ،‬گرووپی‬ ‫ئ��ی��دارەی كاتیی لقی هەولێری‬ ‫كۆلێژەكە‪ ،‬داوای لە وەزارەتمان‬ ‫ك���������ردووە‪ ،‬س���ەرپ���ەرش���ت���ی‬ ‫تاقیكردنەوەكان بكات‌و لەسەر‬ ‫(‪ )%100‬هەڵەچنینییان بۆ بكات‪،‬‬ ‫بەو پێیە لە وەزارەتەوە لیژنەیەك‬ ‫بۆ ‌سەرپەرشتی تاقیكردنەوەكان‬ ‫پێكهێنرا»‪.‬‬ ‫ئەوەشی تێدا هاتووە «بۆ‬ ‫زیاتر یارمەتیدانی قوتابییان‪،‬‬ ‫رێگا بدرێت‪ ،‬بەوانەی كە لە خولی‬ ‫یەكەمی تاقیكردنەوە دەكەون‪ ،‬لە‬ ‫خوولی دووەمیشدا بەشداریی‬ ‫بكەن‪ ،‬بەبێ رەچاوكردنی ژمارەی‬ ‫وانەكانی‪ ،‬كە لێیان كەوتوون»‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫گرێیەكی (‪ )16‬كیلۆیی لە سكی ئافرەتێكدا دەردەهێنرێت‬

‫رۆژنامە‪ :‬تیمێكی پزیشكیی‬ ‫ل���ە ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی س����ەدری‬ ‫فێركاریی لە پارێزگای نەجەف‪،‬‬ ‫توانییان بە سەركەوتوویی‌و له‌‬ ‫ده‌گ��م�ه‌ن��دا‪،‬‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌کی‬

‫(گ��رێ��ی��ەك)ی گ���ەورە ل��ە سكی‬ ‫یەكێك لە نەخۆشەكان دەربهێنن‪.‬‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ی ف��ەرم��ان��گ��ەی‬ ‫تەندروستیی نەجەف‪ ،‬رایگەیاند‪:‬‬ ‫«د‪ .‬رەع���د س��ەف��ار‪ ،‬پزیشكی‬

‫پ��س��پ��ۆڕی ن��ەش��ت��ەرگ��ەری��ی‪ ،‬بە‬ ‫ه��اوك��اری��ی تیمێكی پزیشكیی‬ ‫نەخۆشخانەكە‪ ،‬توانی گرێیەكی‬ ‫گەورە الببات لە سكی نەخۆشێكی‬ ‫ئافرەتدا‪ ،‬كە خەڵكی پارێزگای‬

‫دیوانییەیە‌و تەمەنی (‪ )42‬ساڵە»‪.‬‬ ‫ئەم نەشتەرگەرییە‪ ،‬ماوەی‬ ‫سێ‌ كاتژمێری خایاندووە‪ ،‬گرێكە‬ ‫ل��ەس��ەر م��ن��داڵ��دان��ی ئافرەتەكە‬ ‫دروست بووە‪ ،‬بەپێی راگەیاندنەكە‬

‫«س��ەرەت��ا ت��وان��را چ��ارەس��ەری‬ ‫ئەو بۆرییە خوێنانە بكرێت‪ ،‬كە‬ ‫خوێنیان دەگەیاندە گرێكە‌و دواتر‬ ‫گرێكە‌و منداڵدانی ئافرەتەكەیان‬ ‫دەرهێناوە»‪.‬‬

‫باشترین رێگا بۆ منداڵبوون‬ ‫سلێمانی‌و فریاكەوتن‬ ‫بێستون فەتاح‬ ‫شاری سلێمانی بەشێوەیەكی كتوپر گەورە‬ ‫بووە‌و بەراورد بە سااڵنی پێشوو‪ ،‬زیاتر لە (‪)30‬‬ ‫گەڕەكی نوێی بۆ دروست بووە‪ ،‬لەرووی ژمارەی دانیشتووانیشەوە‪،‬‬ ‫فراوانبوونێكی گ��ەورەی بە خۆیەوە بینیوە‪ .‬ژم��ارەی دانیشتووانی‬ ‫سلێمانی لەكاتێكدا كە نزیكەی (‪ )300‬ه��ەزار كەس ب��ووە‪ ،‬تەنیا‬ ‫یەك نەخۆشخانەی فریاكەوتنی تێدا بووە‪ ،‬بەاڵم ئەمڕۆ كە ژمارەی‬ ‫دانیشتووانەكەی ب��ووەت��ە نزیكەی ملیۆنێك ک �ه‌س‪ ،‬ه��ەر تەنیا‬ ‫نەخۆشخانەیه‌کی فریاكەوتنی تێدایە‪ .‬ئەم نەخۆشخانەیەش‪ ،‬دەكەوێتە‬ ‫ناوەندی شارەوە‌و بەهۆی خراپیی دیزاینی رێگاوبان‌و زیادبوونی ژمارەی‬ ‫ئۆتۆمبیل‌و هاتوچۆی هاواڵتییان بۆ ناوەندی شار‪ ،‬وایان كردووە لەڕووی‬ ‫هاتوچۆوە‪ ،‬فشارێكی زۆر بكەوێتە سەر ئەم ناوچەیە‪.‬‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬ئەگەر حاڵەتێكی رووداوی سروشتیی‪ ،‬یان كارەساتێكی‬ ‫تر بكەوێتەوە‪ ،‬لەم شارەدا چارەنووسی ئەو هەموو بەركەوتەیە چی‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەگەر روو بكاتە ناوەندی شار؟ چۆن ئەو هەموو بەركەوتەیە‬ ‫بگوازرێنەوە؟ ئێستا لەباری ئاساییدا‪ ،‬بەردەم نەخۆشخانەی فریاكەوتن‪،‬‬ ‫ئەو هەموو قەرەباڵغییەی لە سەرە‪ ،‬دەبێت لەو كاتەدا چ كارەساتێك‬ ‫روو بدات؟ هەربۆیە‪ ،‬پێویستە بەرپرسانی ئەم شارە‪ ،‬بیرێك لەم حاڵەتە‬ ‫بكەنەوە‌و پێش ئەوەی رووداوەكان روو بدەن‪ ،‬پالنی بۆ دابنرێت‪ ،‬نەك‬ ‫دوای تێپەڕبوونی كارەساتەكان‪.‬‬ ‫لە روویەكی ترەوە‪ ،‬بەپێی هەموو بنەما زانستییە پزیشكییەكان‪،‬‬ ‫ئەو كاتەی كەسێك تووشی رووداوێك‪ ،‬یان گیروگرفتێكی تەندروستیی‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەوكاتە كەمەی بە هانای ئەو كەسەو‌ه دەچێت‪ ،‬گرنگترین‬ ‫كاتە‌و بە كاتی ئاڵتوونی ناو دەبرێت‪ ،‬روونتر بڵێین‪ :‬كاتیك كەسێك‬ ‫لە هۆش خۆی دەچێت‪ ،‬بە هەر هۆیەك بێت‪ ،‬یان بریندار دەبێت‪،‬‬ ‫یان دەسووتێت‌و‪ ...‬هتد‪ .‬تا نەخۆشخانەی فریاكەوتن‌و كەسی پسپۆڕ‌و‬ ‫ئامێری پێویست نزیكتر بێت‪ ،‬ژیانی ئەو كەسە سەالمەتتر دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمڕۆ لە هەر چوار الی جوگرافییەوە دەبێت روو بكرێتە ناوەندی شار‪،‬‬ ‫چونكە تەنیا نەخۆشخانەی فریاكەوتن لە ناوەندی شاردا هەیە‪.‬‬ ‫پێویستە چەند نەخۆشخانەیەكی فریاكەوتن لە ناوچە دوورەكانی‬ ‫ئەم شارەدا بكرێنەوە‪ ،‬چونكە ئەو كەسانەی تووشی رووداوەكان دەبن‪،‬‬ ‫كاتی بەهاناوەچوونیان بە خولەك دەگۆڕێت‪ ،‬زۆربەی ئەو حاڵەتانەیش كە‬ ‫دەگەیەنرێنە نەخۆشخانە‪ ،‬بەهۆی نەشارەزایی كەسوكاری نەخۆشەكە‌و‬ ‫خراپیی رێگاوبانه‌وه‌‪ ،‬باری تەندروستیی كەسەكە ئەوەندەی تر خراپ‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫دەبێت ئەوەش بڵێین‪ :‬لە رووی بە هاناوەچوونیشەوە‪ ،‬هاواڵتییانی‬ ‫ئەم شارە‪ ،‬هۆشیارییەكی ئەوتۆیان نییە لەسەر بنەماكانی فریاگوزاریی‬ ‫سەرەتایی‪ ،‬هەربۆیە كاتێك دەیانەوێت نەخۆشێك بەپەلە بگەیەننە‬ ‫نەخۆشخانەی فریاكەوتن‪ ،‬بەشێوازێك هەڵسوكەوت لەگەڵ نەخۆشەكەدا‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬كە دەبێتە هۆكاری خراپبوونی باری تەندروستیی ژیانی‬ ‫نەخۆشەكە‪ .‬لەرووی هاتوچۆیشەوە‪ ،‬رۆژانە ئۆتۆمبێلی تایبەت‌و تەكسی‬ ‫دەبینین؛ بە رۆژی روون��اك الیتەكانیان داگیرساندووە‌و بە هۆڕنی‬ ‫بەردەوام ئیشارەت بۆ خۆالدانی ئۆتۆمبیلەكانی تر دەكەن‪ ،‬تا رێگایان‬ ‫بدەن ئەو نەخۆشەی پێیانە‪ ،‬بیگەیەننە نەخۆشخانەی فریاكەوتن‪.‬‬

‫ئا‪ :‬رۆژنامه‌‬

‫‪.........................................................‬‬

‫س�����روش�����ت‪ ،‬خ������اوەن‬ ‫س��ی��س��ت��م��ێ��ك��ی ئ��اس��ای��ی��ه‌و‬ ‫ئاڵۆزیی‬ ‫دەستكاریكردنی‪،‬‬ ‫دەخ��ات��ە پڕۆسەكە‌و زۆرب��ەی‬ ‫ج����ار س��ەرئ��ەن��ج��ام��ەك��ەی‬ ‫زیانبەخش دەبێت‪ .‬هەربۆیە‪،‬‬ ‫منداڵبوونیش وەك هەموو‬ ‫پرۆسە سروشتییەكانی دیكە‬ ‫وای���ە‌و ب���واری ب��دە رێ���ڕەوی‬ ‫سروشتیی خۆی تێك نەدات‪،‬‬ ‫چونكە بۆ دایك‌و كۆرپەكەی وا‬ ‫چاكترە‪.‬‬

‫سروشتیی روودەدات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ترسی دای�ك‌و دەستێوەردانی‬ ‫دەوروبەر نەبێت‪.‬‬ ‫منداڵبوون‬ ‫لە رێگای نەشتەرگەرییەوە‬ ‫وات���ە ه��ێ��ن��ان��ەدەرەوەی‬ ‫ك��ۆرپ��ەك��ە ل��ە رێ��گ��ای بڕینی‬ ‫دی����واری س���ك‌و م��ن��داڵ��دان��ی‬ ‫دایك‪ .‬ئەم رێگایە‪ ،‬وەك هەر‬ ‫نەشتەرگەرییەكی گ��ەورەی‬ ‫دیكە هەژمار دەكرێت‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ��ەوە پێویستە دای �ك‌و باوك‬ ‫لەوە تێبگه‌ن بڕیاردان لەسەر‬ ‫ئ��ەم ش��ێ��وازی منداڵبوونە‪،‬‬ ‫بەستراوەتەوە بە هەبوونی‬ ‫ه��ۆك��ارێ��ك‪ ،‬ك��ە ب��ەه��ۆی��ەوە‬ ‫نەشتەرگەرییەكە دەبێتە تاكە‬ ‫رێگایەك بۆ پاراستنی ژیانی‬ ‫دایك‌و كۆرپەكە‪ .‬نەك خێزان‬ ‫بێ‌ ئ��ەوەی لەالی روون بێت‪،‬‬ ‫ن��ەش��ت��ەرگ��ەری��ی��ەك��ە چییەو‬ ‫لەبەرچی دەك��رێ��ت‪ ،‬بڕیاری‬ ‫پ��ێ��ش��وەخ��ت ب����دات ل��ەس��ەر‬ ‫ئەنجامدانی‪.‬‬

‫منداڵبوونی سروشتیی‬ ‫(منداڵبوون لە داوێنەوە)‬ ‫منداڵبوون‪ ،‬بریتییە لە‬ ‫هاتنەدەرەوەی كۆرپە لە رێگای‬ ‫كەناڵی زاوزێی مێینەوە‪ ،‬واتە‬ ‫(داوێ����ن)‪ ،‬دوای ئ���ەوەی كە‬ ‫ماوەی نۆ مانگی خۆی تەواو‬ ‫دەكات‪ ،‬لەوانەیە هەندێك جار‬ ‫ئەو ماوەیە تەواویش نەكات‪.‬‬ ‫سەالمەتترین رێگای‬ ‫بێگومان ئەم پڕۆسەیە‪ ،‬هەر لە‬ ‫منداڵبوون چییە؟‬ ‫دروستبوونی كۆرپەكەوە‪ ،‬تاكو‬ ‫گەلێك ل��ەو توێژینەوە‬ ‫ه��ات��ن��ەدەرەوەی‪ ،‬بەشێكە لە‬ ‫كاروچاالكییە سروشتییەكانی زانستییانەی ل��ەم دوای��ی��ەدا‬ ‫كۆئەندامی زاوزێ‌‪ ،‬ه��ەروەك ل��ە واڵت���ە پێشكەوتووەكان‬ ‫كاروچاالكیی كۆئەندامەكانی ئەنجامدراون‪ ،‬لەسەر جیاوازیی‬ ‫دی��ك��ەی لەشی دای��ك (وات��ە نێوان رێگاكانی منداڵبوون‪،‬‬ ‫ن��ەخ��ۆش��ی ن��ی��ی��ە)‪ ،‬هەربۆیە ئ��ەگ��ەر ل��ە داوێ���ن���ەوە بێت‬ ‫هەموو ئامادەكارییەك لە لەشی ی��اخ��ود ب��ە نەشتەرگەریی‪،‬‬ ‫دایكدا روو دەدات لە پێناو دەریانخستووە ژم��ارەی ئەو‬ ‫بەئەنجامگەیاندنی ئەم گەشتە كێشە تەندروستییانەی كە‬ ‫بە سەالمەتیی‪ ،‬چ بۆ دایكەكە ئ��ەگ��ەری روودان���ی���ان هەیە‬ ‫ل��ە رێ��گ��ای م��ن��داڵ��ب��وون بە‬ ‫بێت یاخود كۆرپەكەی‪.‬‬ ‫توێژینەوە زانستییەكان‪ ،‬نەشتەرگەریی‪ ،‬گەلێك زیاترە‬ ‫سەلماندوویانە‪ :‬دەستخستنە ل��ە ب��ەرام��ب��ەر منداڵبوون لە‬ ‫ناو ئەم پڕۆسە سروشتییەوە‪ ،‬رێگای داوێ��ن��ەوە‪ .‬ئێستا بۆ‬ ‫سەرئەنجامەكەی باش نابێت‌و روونكردنەوەی زیاتر‪ ،‬دەچینە‬ ‫ش��ێ��وازی بەئەنجامگەیاندنی سەر یەكبەیەكی ئەو كێشانە‪.‬‬ ‫ل��ەدای��ك��ب��وون��ی ك��ۆرپ��ەك��ە بەشی راوێژكاریی تەندروستیی‬ ‫تێكدەچێت‌و زیان بە هەردووال ژنان‪ :‬یەكەی دایكایەتیی‬ ‫دەگ��ەی��ەن��ێ��ت‪ .‬ب��ۆ راستیی‌و خولی راهێنانی دایكی دووگیان‬ ‫دروس��ت��ی��ی ئ��ەم قسەیەش‪ ،‬ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی ف��ێ��رك��اری��ی‬ ‫زۆربەی منداڵبوون بەشێوەیەكی منداڵبوون‪.‬‬

‫كؤي ئتو كيَطت هتوىوكتييبوتي كتحبيبتحت بتكؤسثت لتكبحً لتدايكبىوويذا‬ ‫لتدايكبىون بتوتضختسطتسي‬

‫لتدايكبىون لتداويَىتوة‬

‫ئتطتسي بشيىذاسبىووً كؤسثت بتوتضختسي‬

‫ئتطتسي بشيىذاسبىوً كتمخشة‪ ،‬بتآلم لتواوتيت صيبحش كؤسثت صيبوً ثيَبطبث‬

‫وتضختسطتسييتكت صيبحشة‬

‫بتهؤي سِاكيَطبوً ثتليَكً يبن وىضخبوتوةي مللً لتاليتن مبمبويَكً‬ ‫كتمئتصمىووتوة‪ .‬هتسبؤيت ضبكخشة مىبلَبىن بتستسثتسضخً كتسبوً ثسثؤس‬ ‫و ضبسةصا بيَج يبن لتوتخؤضخبوتكبوت‪.‬‬

‫كيَطتي حىضبىون بتحتوطتوتفتسً صيبحشة‬

‫سِوووبداث‪ ،‬بطشة هبحىتدةسةوةي كؤسثت بتم كتوبلَت حتسكتدا واحت لتداويَىتوة‬

‫كؤسثت بأبتضت لتسىدوقبصاوجً هبحىتدةسةوةي‬

‫سشوضخً بتكتوبلًَ داويَىذا (واحت بىَبتش دةبيَج‬

‫كبسيطتسي دةبيَج بؤ خسخىتكبسي كؤئتوذامً هتوبست بتصووحشيه كبث‪.‬‬

‫هبحىتدةسةوةي كؤسثت لتسِيَطبي داويَىتوة يبسمتحً جيَطيشكشدوً ضتوذيه‬ ‫بتكخشيبي سىدبتخص دةداث لتوبوسِيخؤلَتكبوً كؤسثتكتدا‪.‬‬

‫لتوةسطشحىً بتكخشيبيً سىدبتخص)‬ ‫كتمخشة‬

‫ئتطتسي سِووداوً صةسدويً صيبحشة‪ ،‬بتهؤي مبددة‬ ‫بيَهؤضكبسةكبوتوة‬

‫كتمخشة‬

‫ئتطتسي مشدوً كخىثشِ صيبحشة‬

‫كؤي ئتو كيَطت هتوىوكتييبوتي كتحبيبتحت بتدايك لتكبحً مىبلَبىووذا‬ ‫مىبلَبىون بتوتضختسطتسي‬

‫مىبلَبىون لتداويَىتوة‬

‫هتبىووً ئبصاسي ضىيَىً وتضختسطتسي يتكت‪ ،‬كتلتواوتيت دسيَزة‬

‫صيبحش داويَه ئبصاسي دةبيَج‪ ،‬لتواوتيت دسيَزةبكيَطيَج بؤضتوذ سِؤرو‬

‫بكيَطيَج بؤ ضتوذسِؤريَك‪ ،‬ضتوذهتفختيتك يبن ضتوذ مبوطيَك‪.‬‬

‫هتفختيتك‪ ,‬بتآلم بتوةسصضكشدن دةحىاوشيَج ضبسةستسبكشيَج‪.‬‬

‫ثيَىيسج بتمبوتوةي صيبحش دةكبث لتوتخؤضخبوتدا‬

‫مبوتوةي لتوتخؤضخبوت لتضتوذ كبريَشيَك حيَثتسِوبكبث‬

‫دابشِاوً كؤسثت لتدايك لتبتسئبصاس ء كتمبىوتوةي حىاوبي فيضيكً‬

‫بتصووحشيه كبث دايك دةطبحت كؤسثتكتي‬

‫كتمبىوتوةي حىاوبي ضيشثيَذاوً سشوضخً بتهؤي ئبصاسةوة‬

‫حىاوبي ضيشثيَذاوً سشوضخً طتليَك صيبحشةو سِاسختوخؤ دواي‬

‫دسةوط طتسِاوتوةي دايك بؤ كبسوضبالكً يتكبوً سِؤراوتي‪،‬‬

‫بتاليتوً كتمتوة دواي دووسِؤر دايك دةحىاويَج دةسخبكبث‬

‫دووببسة طتسِاوتوةي دايك بؤوتخؤضخبوت بتهؤي خىيَه بتسبىون‬

‫ئتطتسي سِووداوً كتمخشة‬

‫ئتطتسي بشيىذاسبىووً سِيخؤلَت يبن ميضةلَذان بتهؤي وتضختسي‬

‫سِوووبداث‬

‫ئتطتسي سِووداوً خىيَىمتييه لتكبحً وتضختسطتسييتكت‪ ،‬ئتمتش‬

‫صؤس كتمخشة‬

‫كتلتواوتيت لتضتوذ هتفختيتك حيَثت ِسيَج بؤضتوذ مبوطيَك‬

‫مىبلَبىووتكتي دةحىاوشيَج دةسخثيَبكبث‪.‬‬ ‫بتريبوً ئبسبيً خؤي‬

‫(وضيف) يبن هتوكشدوً بشيىتكت‪.‬‬ ‫وتضختسطتسييتكت‬

‫دةبيَختهؤي طيشاوً بؤسىخىيَىً سىيتكبن وميَطك ودلَ‬ ‫وسِووداوً مشدوً كخىثشِ بتهؤي جتلَخت و سكختوة‬ ‫صيبن ثيَطتيطخىً دايك بتهؤي مبددةي بيَهؤضكبسييتوة‬

‫سِوووبداث‬

‫هتوكشدوً ثيَسج ومبسىلكت و ديىاسي سك‪ ،‬بطشة وبوثؤضً‬

‫حتوهب ئتطتسي هتوكشدوً صآي صاوصيَ يبن بشيىً داويَه هتيت‪،‬‬

‫حيَكضىوً حىيَكبسي وبوضتي حتوص كت صيبحش مىذالَذان وميضةلَذان‬

‫صؤس كتمخشة‬

‫ئتطتسي سِووداوً ميضسِاوتطشحه كتمخشة‬

‫ئتطتسي ميضسِاوتطشحه صيبحشة‪ ،‬بتآلم دةكشيَج بتوةسصش ضبسةستس‬

‫مىبلَذاويص‬

‫ئتمتش دةطتسيَختوة بؤ كتمختسختمً لتسِووي ثبكء خبويَىييتوة‪.‬‬

‫دةطشيَختوة‪.‬‬ ‫بكشيَج‬ ‫ئتطتسي سِووداوً الواصبىووً كؤوخشؤلًَ كؤم كتمخشة‬

‫ئتطتسي الواصبىووً كؤوخشؤلًَ كؤم صيبحشة‪ ،‬بتحبيبتث غبصاث‪.‬‬ ‫ئتمتش ديسبوتوة دةكشيَج بتوةسصش ضبسةستسبكشيَج‬

‫دايك لتبتسدةم ئتطتسي مشدوذايت‪ ،‬يتكتم بتهؤي مىبلَبىووتوةو‬

‫دايك حتوهب لتبتسدةم يتك ئتطتسي مشدوذايت كتئتويص مىبلَبىووت‬

‫دووهتم بتهؤي وتضختسطتسيتكت‪ ،‬ضىوكتلتواوتيت سِووبذاث‬

‫كتلتواوتيت هتوذيَكجبس سِووبذاث‬

‫مه‌ترسیی نه‌خۆشکه‌وتن ل ‌ه نه‌خۆشخانه‌کاندا؛ زیاد ده‌بێت‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬دانێر قەرەداغی‬

‫داوای لیژنه‌ی ته‌ندروستی په‌رله‌مان ده‌کرێت‬

‫‪..........................................................‬‬

‫ك��ارم��ەن��دان��ی تەندروستیی‬ ‫نەخۆشخانەكانی سلێمانی‪ ،‬رەخنەی‬ ‫«توند» لە لیژنەی تەندروستیی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان دەگرن‪ .‬كە‬ ‫تا ئێستا نەخۆشخانەكانیان بەسەر‬ ‫ن��ەك��ردووەت��ەوە‌و ب��ەدواداچ��وون بۆ‬ ‫كێشەی كارمەندانی تەندروستیی‬ ‫ناكەن‪.‬‬ ‫ن��ازەن��ی��ن ح��ەم��ە حسێن‪،‬‬ ‫ن���اوی خ�����وازراوی كارمەندێكی‬ ‫تەندروستییە‌و ماوەی (‪ )27‬ساڵە‬ ‫لە بەشی دەرزی لێدان‌و برینپێچیی‬ ‫یەكێك لە نەخۆشخانەكانی سلێمانی‬ ‫خزمەت دەكات‪ ،‬بەاڵم نایشارێتەوە‬ ‫كە لە شوێنی پیشەكەی رازی نییە‌و‬ ‫مەترسی ئ���ەوەی هه‌ی ‌ه خۆیشی‬ ‫نەخۆش بكەوێت‪.‬‬ ‫ئ��ەو ژوورەی نازەنین كاری‬ ‫تێدا دەك��ات‪ ،‬مەترێك پانە‌و دوو‬ ‫مەتر درێژە‪ ،‬بۆیە نازەنین دەڵێت‪:‬‬ ‫«ن��ەخ��ۆش ك��ە دێ���ت‪ ،‬دووری���ی‬ ‫نێوانمان كەمە‌و دەممان نزیكە لە‬ ‫یەكتری‪ ،‬ڤایرۆسیش بە هەناسە‬

‫کارمه‌ندانی ته‌ندروستی داوای بینینی لیژنه‌ی ته‌ندروستی په‌رله‌مان ده‌که‌ن‬ ‫دەگوازرێتەوە‪ ،‬بۆیە مەترسیی ئەوە‬ ‫دەكەم منیش نەخۆش بكەوم»‪.‬‬ ‫ئەو كارمەندەی تەندروستیی‪،‬‬ ‫رەخنە لە ئەندامانی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان دەگرێت؛ كە تا ئێستا‬ ‫ب���ەدواداچ���وون���ی���ان ب��ۆ كێشەی‬ ‫نەخۆشخانەكان ن��ەك��ردووە‪« ،‬تا‬ ‫ئیستا هیچ كەسێك لە پەرلەمانتاران‬ ‫یان كەسانی بەرپرسی پەیوەندیدار‌و‬ ‫وەزیری تەندروستیی نەهاتوون تا‬ ‫بزانن كێشەمان هەیە یان نیمانە»‪.‬‬ ‫ن���ازەن���ی���ن‪ ،‬ك���ە پیشەكەی‬ ‫برینپێچی‌و دەرمانكردنە‪ ،‬وەك خۆی‬

‫باسی دەكات‪ ،‬تا ئێستا بەنجی نییە‪،‬‬ ‫«بەبێ بەنج (تەقەڵ) دەدوورمەوە‪،‬‬ ‫ج���اری وای���ە ن��ەخ��ۆش پێویستی‬ ‫بە ح��ەوت تەقەڵە ب��ی��دوورم��ەوە‪،‬‬ ‫نەخۆشیش گوناحە‌و ئازاری هەیە‪،‬‬ ‫بەبێ بەنج بۆی دەد‌وورمەوە»‪.‬‬ ‫راستی رەئ��وف‪ ،‬كارمەندێكی‬ ‫دی���ك���ەی ت��ەن��دروس��ت��ی��ی��ە‪ ،‬كە‬ ‫وەزارەت��ەك��ەی خ��ۆی بە بەرپرس‬ ‫دەزانێت لە چارەسەر نەكردنی ئەو‬ ‫گرفتانەی كە لە نەخۆشخانەكاندا‬ ‫ب��ەدی دەكرێن‪ ،‬ئەو ب��ڕوای وایە‪:‬‬ ‫«وەزارەتی تەندروستیی ب ‌ێ پالنە»‪.‬‬

‫ی��ەك��ێ��ك ل���ە ك��ێ��ش��ەك��ان��ی‬ ‫ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەك��ان وەك راس��ت��ی‬ ‫ئ��ام��اژەی ب��ۆ دەك����ات؛ نەبوونی‬ ‫دەرمانە لە نەخۆشخانەكاندا‪« ،‬ئەو‬ ‫كەسانەی دادەنرێن بۆ دابینكردنی‬ ‫دەرمان‪ ،‬هەست بە بەرپرسیارێتی‬ ‫ناكەن‪ ،‬لە رووی چەندێتی‌و چۆنێتی‬ ‫دەرم��ان��ەوە‪ .‬كۆمەڵێك دەرم��ان لە‬ ‫نەخۆشخانەكاندا هەن‪ ،‬كە بە كەڵكی‬ ‫بەكارهێنان نایەن»‪.‬‬ ‫راستی‪ ،‬ئەوەش دەخاتە روو‪:‬‬ ‫چەندین ئامێری پزیشكیی بەكەڵك‬ ‫لە نەخۆشخانەكەیاندا هەیە‪« ،‬بۆ‬

‫نەخۆشخانە دابین ك��راوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئیشیان پێناكرێت‌و هاواڵتییان لێیان‬ ‫سوودمەند نابن‪ ،‬ئەمەش لەبەر‬ ‫نەبوونی كارمەندی شارەزا»‪.‬‬ ‫وەك زۆرب��ەی كارمەندەكانی‬ ‫تری تەندروستیی‪ ،‬راستی رەخنە‬ ‫لە پەرلەمانتار‌و وەزی �ر‌و بەرپرسە‬ ‫حكومییەكان دەگرێت؛ كە سەردانی‬ ‫نەخۆشخانەكان ناكەن‌و بەدواداچوون‬ ‫بۆ كێشەكانیان ناكەن‪.‬‬ ‫زۆرب��������ەی ك���ارم���ەن���دان���ی‬ ‫تەندروستیی‪ ،‬كە «رۆژنامە» بۆ‬ ‫ئەم راپۆرتە دواندوونی‪ ،‬جەخت لە‬ ‫پێویستیی بەرزكردنەوەی ئاستی‬ ‫زانستیی كارمەندانی نەخۆشخانەكان‬ ‫دەك��ەن�ه‌و‌ه‌و ئاماژە ب��ەوە دەك��ەن‪:‬‬ ‫ئەو سیستمەی ئێستا ك��اری پێ‬ ‫دەك��ەن «لە سەردەمی بەعسەوە‬ ‫ماوەتەوە»‪.‬‬ ‫ب��ێ��گ��ەرد م��ح��ەم��ەد ح��ەم��ە‪،‬‬ ‫كارمەندی نەخۆشخانەی منداڵبوون‬ ‫ل��ە س��ل��ێ��م��ان��ی‪ ،‬ئ���ەو ره‌خ��ن �ه‌ی � ‌ه‬ ‫دەگ��رێ��ت ك��ە بەڕێوه‌بەرەكانیان‬ ‫خولی بەهێزكردنیان بۆ ناكەنەوە‌و‬ ‫«نایانەوێت که‌رتی تەندروستیی‬ ‫ب����ەرەو پ��ێ��ش �ه‌و‌ه ب��چ��ێ��ت‪ ،‬ئێمە‬

‫پێویستمان بە خولی سەردەمییانەو‬ ‫پێشكەوتوو هەیە‪ ،‬بۆ كاركردن بە‬ ‫باشترین شێوە»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ەوە‪ ،‬یەكێك لە‬ ‫پزیشكەكانی ب���واری م��ن��دااڵن‪،‬‬ ‫جەخت لەو راستییە دەكاتەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫نەخۆشخانەكانیان‬ ‫س���ەردان���ی‬ ‫نەكردووە‪« ،‬ئەوەی كۆبوونەوەمان‬ ‫لەگەڵ دەك��ات‪ ،‬تەنیا بەڕێوه‌بەری‬ ‫گشتیی نەخۆشخانەكەیە»‪.‬‬ ‫د‪ .‬بەناز حەسەن‪ ،‬پسپۆڕی‬ ‫ب��واری مندااڵن‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫راگ���ەی���ان���د‪« :‬ت���ا ئێستا هیچ‬ ‫پەرلەمانتارێك‪ ،‬ی��ان وەزیرێكی‬ ‫ت��ەن��دروس��ت��ی��ی‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ��م��ان��دا كۆ‬ ‫نەبووەتەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی هەرگرفتێك‬ ‫هەبێت چ��ارەس��ەری بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ب��ڕواش��ی وای���ە‪« :‬ئ���ەوە ئەركی‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەرەك��ان��ە بیگەیەنن بە‬ ‫سەرووتر»‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەرام��ب��ەردا‪ ،‬ئەندامێكی‬ ‫لیژنەی تەندروستیی ل ‌ه په‌رله‌مانی‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ��اش��ك��رای دەك���ات‪:‬‬ ‫ئ���ەوان ب��ە ب� ‌ێ ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوە‪،‬‬ ‫سەردانی نەخۆشخانەكان دەكەن‌و‬

‫بە راپۆرتێك كەموكورتییەكانی‬ ‫نەخۆشخانەكە دەگەیەننە پەرلەمان‪.‬‬ ‫نیشتمان م��ورش��ی��د ساڵح‪،‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی تەندروستیی‌و‬ ‫ژینگە لە پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪« :‬هەندێك‬ ‫نەخۆشخانە كەموكورتیی‌و كێشەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬مافی خۆیانە داوای بینینی‬ ‫لیژنەكەمان بكەن‪ ،‬ب��ەاڵم دەبێت‬ ‫خۆیان راپۆرت بدەن بە پەرلەمان‪،‬‬ ‫ن��ەك ه��ەر ل��ە شوێنی خ��ۆی��ان‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی ه��ەی��ە ب��ە ب��ەڕێ��وه‌ب��ەری‬ ‫نەخۆشخانەكەیان بڵێن‪ ،‬چونكە‬ ‫لیژنەی پەرلەمان دەستی ناگات بە‬ ‫هەموو نەخۆشخانەكان»‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە‪ ،‬بەپێویستی‬ ‫دەزانێت نەخۆشخانەكان خۆیان لە‬ ‫بارەی كێشە‌و كەموكورتییەكانیانەوە‬ ‫راپ���ۆرت ب��ۆ پ��ەرل��ەم��ان‌و لیژنەی‬ ‫تەندروستیی ب��ن��ێ��رن‌و ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫«ئێمە یەكسەر سەردانیان دەكەین‪،‬‬ ‫بەدواداچوونی بۆ دەكەین‪ ،‬چونكە‬ ‫ئیشی ئ��ێ��م��ەی پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران ‬ ‫بەدواداچوونی ئەو كێشانەیە‌و دەبێت‬ ‫بە ه���ەردووال بتوانین كێشەكان‬ ‫چارەسەر بكەین»‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫د‪ .‬كامەران مەنتك‪ :‬ئەگەر بایكۆتی كااڵ ئێرانییه‌کان بكرێت‪ ،‬قەیرانی ئابووریی لەو واڵتە روودەدات‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬هێمن مامەند‪ .‬هەولێر‬

‫‪...............................‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ەك��ی زان��ك��ۆی‬ ‫سەاڵحەدین‪ ،‬داوا لە هاواڵتییان‬ ‫دەكات‪ ،‬لەبەرامبەر تۆپبارانكردنی‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل��ەالی��ەن‬ ‫ئێرانەوە‪ ،‬كڕینی كااڵ ئێرانییەكان‬ ‫بایكۆت بكەن‌و ئەم داواكارییەش‪،‬‬ ‫لە هەندێك الیەنەوە پێشوازیی‬ ‫لێدەكرێت‪.‬‬ ‫د‪ .‬كامەران مەنتك‪ ،‬مامۆستای‬ ‫زانستە سیاسییەكان لە زانكۆی‬ ‫س��ەاڵح��ەدی��ن‪ ،‬ك��ە ل��ەس��ەر ت��ۆڕی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی فەیسبووك‪ ،‬ئەو‬ ‫بانگەوازەی راگەیاندووە‪ ،‬بەقسەی‬ ‫خ���ۆی تائێستا دەن��گ��دان��ەوەو‬ ‫پێشوازییەكی باشی لێكراوە‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«وەك��و هاواڵتییەكی ئەم واڵتە‌و‬ ‫هەستكردن بە بەرپرسیارێتییەكی‬ ‫ئەخالقیی‪ ،‬كە رۆژانە واڵتەكەمان‬ ‫تۆپباران دەكرێت‪ ،‬دیارە هەڵوێستی‬ ‫ئێمەش‪ ،‬ل��ەڕووی سەربازییەوە‪،‬‬ ‫ن��ات��وان��ی��ن ب��ەرام��ب��ەر ك��ۆم��اری‬ ‫ئیسالمیی ئێران رووبەڕووبینەوە‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە پ��ێ��وی��س��ت��ە خەباتێكی‬

‫بانگه‌ش ‌ه بۆ بایکۆتکردنی كااڵ ئێرانییەكان دەكرێت‬

‫مەدەنییانە‪ ،‬یاخود جەنگێكی نو ‌‬ ‫ێ‬ ‫لەگەڵ ئێران دەستپێبكەین‪ ،‬ئەویش‬ ‫بایكۆتكردن‌و نەكڕینی كەلوپەل‌و‬ ‫كااڵی ئێرانییە»‪.‬‬ ‫مەنتك‪ ،‬وتیشی‪« :‬كۆماری‬ ‫ئیسالمیی ئێران‪ ،‬بە بەهای (‪)5‬‬ ‫ملیار دۆالر‪ ،‬ئاڵوگۆڕی بازرگانیی‬ ‫دەك���ات لەهەرێمی كوردستان‌و‬ ‫بەمپێیەش قازانجێكی ئابووریی‬ ‫زۆردەك��ات‪ ،‬بۆیە ئەگەر بایكۆتی‬ ‫كااڵ ئێرانییه‌کان بكرێت‪ ،‬قەیرانێكی‬ ‫زۆری ئ���اب���ووری���ی ل���ەو واڵت���ە‬ ‫روودەدات‌و بەم شێوەیەش چیتر‬ ‫ناتوانێت بەپارەو قازانجی خەڵكی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ناوچەسنوورییەكان‬ ‫تۆپباران بكات»‪.‬‬ ‫ئ��ەن��دام��ێ��ك��ی س��ەن��دی��ك��ای‬ ‫ئابووریناسانی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پشتگیریی ل��ەو ب��ان��گ��ەوازەی د‪.‬‬ ‫ك��ام��ەران م��ەن��ت��ك‪ ،‬مامۆستای‬ ‫زانكۆی سەاڵحەدین دەك��ات‪ ،‬كە‬ ‫رایگەیاندبوو‪« :‬وەك كاردانەوەیەك‬ ‫بەرامبەر بە تۆپبارانەكانی ئێران‪ ،‬با‬ ‫خەڵكی كورستان‪ ،‬كااڵ ئێرانییه‌کان‬ ‫نەكڕن»‪ ،‬ئەو ئەندامەی سەندیكای‬ ‫ئ��اب��ووری��ن��اس��ان‪ ،‬پێشیوایە‪ :‬بە‬

‫ب��ای��ك��ۆت��ك��ردن‌و ن��ەك��ڕی��ن��ی ك��ااڵ‬ ‫ئێرانییه‌کان‪ ،‬تەنیا ك��ۆم��اری‬ ‫ئیسالمیی ئێران زیانی پێدەگات‌و‬ ‫هاوكات‪ ،‬ئەم بانگەوازەی مەنتك‬ ‫لە تۆڕی كۆمەاڵیەتیی فەیسبووك‪،‬‬ ‫رەنگدانەوەیەكی زۆری هەبووە‪.‬‬ ‫شەماڵ نوری‪ ،‬ئەندامی بەشی‬ ‫رۆشنبیریی‌و توێژینەوەی سەندیكای‬ ‫ئ��اب��ووری��ن��اس��ان‌و ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫نووسینی گۆڤاری «ئابووریناس»‪،‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەو ب��ان��گ��ەوازە‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژنامە» وتی‪« :‬لە سەردەمی‬ ‫ئەمڕۆدا كە سەردەمی جیهانگیریی‌و‬ ‫تەكنۆلۆجیایە‪ ،‬پرسی ئابووریی‬ ‫رۆڵ��ێ��ك��ی گ��رن��گ دەگ��ێ��ڕێ��ت لە‬ ‫ئەم‬ ‫سیاسەتی نێودەوڵەتیدا‪ ،‬بۆیە‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫ ‬ ‫ده‌روازه‌ی مه‌رزی باشماخ ل ‌ه سنووری عێراق ‪ -‬ئێران‬ ‫بانگەوازەی د‪ .‬كامەران‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەخەباتی مەدەنییانەی سەردەم‌و خەڵكی ك��وردس��ت��ان��ەوە‪ ،‬تەنیا هەرێمی كوردستان‪ ،‬لە حاڵەتێكی ئ��اڵ��وگ��ۆڕی بازرگانیی كۆماری‬ ‫هەقوایە هەموومان پشتگیریی كۆماری ئیسالمیی ئێران زیانی لەم شێوەیەدا‪ ،‬پشتیوانیی ئەو ئیسالمیی ئێران لەگەڵ هەرێمی‬ ‫پ��ێ��دەگ��ات‌و خەڵكی كوردستان بانگەوازە ناكەن‌و بڕوایان وایە‪ ،‬كوردستان‪ ،‬پێنج ملیار دۆالرە‪،‬‬ ‫بكەین»‪.‬‬ ‫بۆیە ئەگەر ئەم بانگەوازە بچێتە‬ ‫نوری‪ ،‬وتیشی‪« :‬بایكۆتكردنی هیچ زیانێكی بەرناكەوێت‪ ،‬چونكە مەترسیدارە‪.‬‬ ‫سەرچاوەیەك لە وەزارەت��ی سەر‪ ،‬زیانێكی گەورەی ئابووریی بە‬ ‫كڕینی ك��ااڵی واڵتێك كە هێرش لەئێستادا وەرزی هاوینەو كااڵی‬ ‫دەك��ات��ە س��ەر ه��ەرێ��م��ێ��ك‪ ،‬یان خۆماڵیی پێگەیشتووە‪ ،‬جگەلەمەش بازرگانیی‌و پیشەسازیی حكومەتی كۆماری ئیسالمیی ئێران دەگات»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت بە رەنگدانەوەی‬ ‫واڵتێك‪ ،‬خەباتێكی مەدەنییانەی س��ەرچ��اوەی تر زۆرە‪ ،‬بۆئەوەی هەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك��ە پێی‬ ‫باش نەبوو ن��اوی باڵوبكرێتەوە‪ ،‬بانگەوازەكەشی‪ ،‬كامەران مەنتك‬ ‫سەركەوتووە‪ ،‬بۆیە بەبایكۆتكردن‌و كااڵكان بگەنە كوردستان»‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬بەرپرسانی حكومەتی بۆ «رۆژنامە» وتی‪« :‬سەرمایەی وتی‪« :‬لەسەر تۆڕی فەیسبووك‪،‬‬ ‫نەكڕینی كااڵ ئێرانییەكان لەالیەن‬

‫رەنگدانەوەیەكی زۆری هەبووەو‬ ‫زۆر ك��ەس وتوویانە كە م��اوەی‬ ‫چەند رۆژێكە‪ ،‬كااڵ ئێرانییەكانیان‬ ‫نەكڕیوە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر حكومەتی‬ ‫هەرێم‌و دەزگاكانی راگەیاندنی‬ ‫حیزبەكان‪ ،‬كاری بۆ بكەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئیجابییاتی زۆری دەبێت»‪.‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬ئەو فرۆشگایانەی‬ ‫ت��ای��ب��ەت��ن ب��ە ف��رۆش��ت��ن��ی ك��ااڵو‬ ‫خ���واردەم���ەن���ی‪ ،‬ج��ەخ��ت ل��ەوە‬ ‫دەك��ەن��ەوە‪ ،‬كە لەئێستادا‪ ،‬كااڵ‬ ‫توركییەكان‪ ،‬داواكارییان زیاترە‬ ‫وەك لە كااڵ ئێرانییەكان‪.‬‬ ‫ه���اوك���ار م��ح��ێ��دی��ن‪)28( ،‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ك��ە خ��اوەن��ی فرۆشگای‬ ‫هاوكارە لە ب��ازاڕی نیشتمان لە‬ ‫هەولێر‪ ،‬بۆ «رۆژن��ام��ە» وتی‪:‬‬ ‫«لەڕاستیدا‪ ،‬ماوەی چەند رۆژێكە‬ ‫بەهۆی تۆپبارانەكانی كۆماری‬ ‫ئیسالمیی ئێرانەوە‪ ،‬خەڵك وەك‬ ‫هەستێكی نەتەوایەتیی‪ ،‬كەمتر كااڵ‬ ‫ئێرانییەكان دەكڕن‌و زیاتر داوای‬ ‫كااڵی توركی دەكەن‌‪ ،‬زۆربەشیان‬ ‫ئاماژە بەوەدەكەن‪ ،‬كەلوپەل‌و كااڵ‬ ‫لە واڵتێك ناكڕن؛ كە سنوورەكانیان‬ ‫تۆپباران بكات»‪.‬‬

‫نرخی شتومەك لەبازاڕدا هەڵدەكشێت‬ ‫ێ محەمەد‬ ‫سلێمانی‪ :‬شێن ‌‬ ‫نووسینگه‌ی هه‌ولێر‬ ‫‪.................................‬‬ ‫لەگەڵ نزیكبوونەوەی مانگی‬ ‫رەم����ەزان����دا‪ ،‬ن��رخ��ی ك��ااڵك��ان‪،‬‬ ‫بەتایبەت خواردەمەنی‪ ،‬روویان لە‬ ‫بەرزبوونەوە كردووە‌و هاواڵتییانیش‬ ‫س���ەرب���اری ه��ەس��ت��ك��ردن��ی��ان بە‬ ‫«ئیستغالل»كردنیان‪ ،‬خ��واردن‬ ‫بۆ رەم���ەزان دەك���ڕن‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫خواردنی بەسەرچوو لە بازاڕەكاندا‬ ‫ساغدەكرێنەوە‪.‬‬ ‫رێزان محەمەد‪ ،‬تەمەن (‪)30‬‬ ‫س��اڵ‪ ،‬لەبازاڕی «كاسۆمۆڵ» لە‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ب��ەدوو دەستی پڕ لە‬ ‫ع��ەالگ��ەی پێویستییەكانییەوە‪،‬‬ ‫هێشتا چاوی بۆ كااڵی تر دەگێڕا‌و‬

‫«لە رەمەزاندا‪ ،‬خواردنی ماوەبەسەرچوو ساغدەكرێتەوە»‬ ‫بیری لە نرخەكەی نەدەكردەوە‪،‬‬ ‫وێ����ڕای ئ����ەوەی دەش��زان��ێ��ت كە‬ ‫نرخەكان‪ ،‬روویان لە بەرزبوونەوە‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫رێ��زان‪ ،‬بۆ «رۆژن��ام�ه‌» وتی‪:‬‬ ‫«لەگەڵ هاتنی مانگی رەمەزاندا‪،‬‬ ‫نرخی هەموو كەلوپەل‌و خواردنەكان‬ ‫ب��ەرزدەب��ن��ەوە‪ ،‬تەنانەت س��ەوزەو‬ ‫میوەش‪ ،‬ئەمە جیا لەوەی لەگەڵ‬ ‫نزیكبوونەوە لە جەژن‪ ،‬نرخی هەموو‬ ‫جلوبەرگەكان بەرزدەبنەوە»‪.‬‬ ‫ئ���ەوخ���ان���م���ە‪ ،‬ه���ۆك���اری‬ ‫گرانبوونی نرخی ب��ازاڕ‪ ،‬بۆ ئەوە‬ ‫دەگەڕێنێتەوە «داواك��اری لەسەر‬ ‫كااڵكان زۆردەبێت‌و خەڵك ناچارە‬ ‫بیانكڕیت‪ ،‬بۆئەوەی رەمەزانەكەی‬ ‫پ ‌ێ بباتەسەر‪ ،‬ب��ەاڵم بەداخەوە‪،‬‬

‫حكومەت ناتوانێت‪ ،‬ئەم كێشەیە‬ ‫چارەسەر بكات»‪.‬‬ ‫سەعید ئیبراهیم‪ ،‬تەمەن‬ ‫(‪ )51‬س��اڵ‪ ،‬هاواڵتییەكی شاری‬ ‫هەولێرە‌و پێیوایە‪ :‬ل��ەم كاتەدا‬ ‫كە نرخی كااڵكان بەرزدەبێتەوە‌و‬ ‫دوكاندارەكان هاواڵتییان ئیستغالل‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬پێویست نییە خەڵك‪،‬‬ ‫پێویستی زیادە بكڕێت‪.‬‬ ‫ئەو هاواڵتییە‪ ،‬بۆ «رۆژنامە»‬ ‫وت��ی‪« :‬پێویستە رۆژووەوان����ان‪،‬‬ ‫لەمانگی رەم��ەزان��دا‪ ،‬كەلوپەلی‬ ‫زی��اد لە پێویستی خۆیان بەكار‬ ‫نەهێنن‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی نەبێتە هۆی‬ ‫بەرزبوونەوەی نرخی شتومەكەكان‌و‬ ‫فشار بخرێت ‌ه سەر دوكاندارەكان‪،‬‬ ‫بۆئەوەی هەركەسێك كەلوپەل بە‬

‫گران بفرۆشێت‪ ،‬سزابدرێت»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ی��ەوە‪ ،‬یەكێك‬ ‫ل��ە وشكەفرۆشەكانی بەرامبەر‬ ‫م��زگ��ەوت��ی گ����ەورەی سلێمانی‪،‬‬ ‫جەخت لە راستیی گرانبوونی نرخی‬ ‫شتومه‌ک دەكاتەوە‌و بڕوای وایە‪:‬‬ ‫ئەم دیاردەیە‪ ،‬هەموو رەمەزانێك‬ ‫دووبارە دەبێتەوە‪.‬‬ ‫ب��ەرزان عوسمان‪ ،‬فرۆشیاری‬ ‫خ��واردن��ی وشكە وت��ی‪« :‬هەموو‬ ‫رەم��ەزان��ێ��ك‪ ،‬ئەمە روودەدات‪،‬‬ ‫پەیوەندیی بەخەڵك خۆیەوە هەیە‪،‬‬ ‫زیاتر خوو دەدات��ە خ��واردن‪ ،‬نەك‬ ‫عیبادەت‪ ،‬حكومەتیش هۆكارە‪،‬‬ ‫چونكە سەهمی لەگەڵ هەموو ئەو‬ ‫كۆمپانیایانەدا هەیە كە خواردن‌و‬ ‫كەلوپەلەكان دەهێنن‪ ،‬نرخێكی‬

‫دیاریكراویان بۆ دانانێن»‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا‪ ،‬قایمقامی قەزای‬ ‫مەڵبەندی سلێمانی‪ ،‬رەتیدەكاتەوە‬ ‫لە ئێستادا نرخ‪ ،‬بەرزبووبێتەوە‌و‬ ‫بە حاڵەتێكی ئاسایی دەزانێت‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا خواست زۆر بێت لەسەر‬ ‫شتومەكەكان‪ ،‬نرخیش بگۆڕێت‪.‬‬ ‫زان����ا م��ح��ەم��ەد س��اڵ��ح‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن��ام��ە»ی راگەیاند‪« :‬ئەگەر‬ ‫بەرزبوونەوەی نرخ‪ ،‬گەیشتە حاڵەتی‬ ‫ئیستغاللكردن‪ ،‬بێگومان‪ ،‬ئیجرائاتی‬ ‫خۆمان دەكەین»‪.‬‬ ‫جێگری پارێزگاری هەولێریش‪،‬‬ ‫ج��ەخ��ت ل��ەوەدەك��ات��ەوە سااڵنە‬ ‫پارێزگای هەولێر‪ ،‬كۆمەڵێك رێنمایی‬ ‫هەیە دەری���ان دەك��ات سەبارەت‬ ‫ب��ەپ��اب��ەن��دب��وون ب��ە ن��رخ��ەك��ان‌و‬

‫پاراستنی نرخەكانەوە لەمانگی‬ ‫رەمەزاندا‪.‬‬ ‫دەربارەی دیاریكردنی نرخیش‬ ‫بۆ فرۆشیاران‪ ،‬تاهیر عەبدوڵاڵ‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن��ام��ە»ی راگەیاند‪« :‬ئ��ەوە‪،‬‬ ‫پەیوەندیی ب��ەب��ازاڕی ئ���ازادەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆیە ناتوانین نرخ دیاریی‬ ‫بكەین‪ ،‬ب��ەاڵم بەرنامە هەیە بۆ‬ ‫چاودێریكردنی ب���ازاڕ‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫فرۆشیار ناچار بكەین‌و نرخ دیاریی‬ ‫بكەین»‪.‬‬ ‫لەگرانیی نرخیش مەترسیدارتر‬ ‫لە رەمەزاندا‪ ،‬ساغكردنەوەی خواردنی‬ ‫بەسەرچووە لەالیەن هەندێك لە‬ ‫كۆمپانیا‌و فرۆشیارەكانەوە‪ ،‬وەك‬ ‫یەكێك لە دوكاندارەكانی هەولێر‬ ‫باسی دەكات‪.‬‬

‫شێرزاد مەجید‪ ،‬كە دوكاندارێكی‬ ‫خواردەمەنیی شاری هەولێرە‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژن��ام��ە» دەڵێت‪« :‬لەمانگی‬ ‫رەمەزاندا‪ ،‬زۆر كەلوپەلی خۆراكی‬ ‫ماوەبەسەرچوو‪ ،‬یان ئەوانەی ماوەی‬ ‫نزیكبووەتەوە‪،‬‬ ‫بەسەرچوونیان‬ ‫لەالیەن كۆمپانیاكانەوە بەنرخێكی‬ ‫هەرزان‪ ،‬دەدرێن بە دوكاندارەكان‪،‬‬ ‫بۆئەوەی ساغبكرێنەوە»‪.‬‬ ‫ن����اوب����راو‪ ،‬ب���ڕواش���ی وای���ە‪:‬‬ ‫گرانبوونی نرخی شتومه‌ک لە‬ ‫رەمەزاندا‪ ،‬پەیوەندیی بە ویژدانی‬ ‫فرۆشیارەكانەوە هەیە‪ ،‬هاواڵتییان‬ ‫ل��ە رەم���ەزان���دا‪ ،‬خ����واردن زیاتر‬ ‫بەكاردەهێنن‪ ،‬ئەمەش وادەكات كە‬ ‫هەندێك دوكاندار‪ ،‬بەهەلی بزانن‌و‬ ‫نرخی كەلوپەلەكانیان بەرزبكەنەوە‪.‬‬

‫نەبوونی سایلۆ؛ تێچووی به‌رهه‌مهێنانی دانەوێڵە لەسەر جوتیاران زیاد دەكات‬ ‫راپۆرتی‪ :‬ئەكرەم تۆفیق‬ ‫‪.................................‬‬ ‫نەبوونی سایلۆی پێویست‬ ‫لەهەرێمی كوردستان بۆ وەرگرتنی‬ ‫دانەوێڵەی جوتیاران‪ ،‬جوتیاران‬ ‫لە بەرهەمهێنانی دانەوێڵە سارد‬ ‫دەكاتەوە‌و تووشی زیانیان دەكات‬ ‫لە داهاتی دانەوێڵەكانیاندا‪.‬‬ ‫محەمەد ش��ەری��ف‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەو جوتیارانەی زیاتر لە (‪)18‬‬ ‫رۆژە لەسایلۆی سلێمانی‪ ،‬بە‬ ‫خ���ۆی‌و ب��ەروب��ووم��ی ئەمساڵی‬ ‫دانەوێلەكەیەوە لە چاوەڕوانیدایە‪،‬‬ ‫وتی «بە هۆی قەرەباڵغییەوە‪ ،‬تا‬ ‫ئێستا نەمتوانیوە گەنمی ئەمساڵ‪،‬‬ ‫تەسلیمی سایلۆكە بكەم»‪.‬‬ ‫جوتیارەكانی شارەزوور لەبەر‬ ‫نەبوونی سایلۆ ل��ەش��ارەزوور‪ ،‬بارهه‌ڵگره‌کانی دانه‌وێڵه؛‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫بەرهەمی ئەمساڵیان هێناوە بۆ‬ ‫سایلۆی سلێمانی و كرێیەكی راگ��رت��ن��ی ه���ەر ئۆتومبێلێكی‬ ‫بارهەڵگری گەورە‪ ،‬شەوانە (‪)75‬‬ ‫زۆریان لەسەردەكەوێت‪.‬‬ ‫محەمەد شەریف لەوبارەیەوە هەزار دینار‌و بۆ هەر ئۆتۆمبێلێكی‬ ‫وت�����ی‪« :‬ن���ات���وان���ی���ن س���وود بارهەڵگری بچووكیش‪ ،‬شەوانە‬ ‫لەبەرهەمەكانمان ببینین‪ ،‬پێویستە (‪ )50‬هەزار دینار لە جوتیارەكان‬ ‫حكومەت هەوڵی چارەسەركردنی وەردەگرن‪.‬‬ ‫گۆران ئەحمەد‪ ،‬یەكێكی ترە‬ ‫ئ��ەم كێشە ب���دات‪ ،‬ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫جوتیاران لەوە زیاتر زەرەرمەند لەو جوتیارانەی م��اوەی هەشت‬ ‫رۆژە بەخۆی‌و تراكتۆرەكەیەوە‬ ‫نەبن»‪.‬‬ ‫خ��������اوەن ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل��ە كە لە هەڵەبجەی تازەوە هاتووە‪،‬‬ ‫بارهەڵگرەكانی دان��ەوێ��ڵ��ە‪ ،‬بۆ ل��ەب��ەردەم��ی سایلۆی سلێمانی‬

‫ ‬ ‫سایلۆی سلێمانیدا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌کره‌م تۆفیق‬

‫«دووجار گەنمی یەك پارچە زەویم‬ ‫هێنا بۆ سایلۆ‪ ،‬جاری یەكەم بە‬ ‫دەرەج��ە یەك وەرگیرا‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫جاری دووەمدا‪ ،‬هەر ئەو گەنمە‪ ،‬بە‬ ‫دەرەجە دوو وەرگیرا»‪.‬‬ ‫بەپێی ئ��ەو رێنماییانەی‬ ‫بۆ سایلۆكانی هەرێم دەرچ��ووە‬ ‫لەمساڵدا‪ ،‬نرخی هەرتەنێكی‬ ‫گەنمی دەرەجە یەك‪ )720( ،‬هەزار‬ ‫دی��ن��ارە‌و نرخی گەنمی دەرەج��ە‬ ‫دوو‪ )620( ،‬هەزار دینارە‪.‬‬

‫گ���ۆران ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬ئ��ەوەش‬ ‫ئاشكرا دەكات‪ ،‬كە دواكەوتنی ئەو‬ ‫پارەیەی لەبەرامبەر بەرهەمەكانیادا‬ ‫دەدرێ���ت‪ ،‬جوتیارانی نیگەران‬ ‫ك��ردووە‌و وتی‪« :‬بۆ دوو مانگ‪،‬‬ ‫دەبێت كە گەنممان تەسلیم بە‬ ‫سایلۆ ك���ردووە‪ ،‬ب��ەاڵم تائێستا‬ ‫ل��ەب��ەرام��ب��ەر بەرهەمەكەماندا‪،‬‬ ‫پارەیان پێنەداوین»‪.‬‬ ‫بەپێی بەڵێنەكانی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان بێت‪ ،‬كە لە‬

‫تەسلیمكردنی‬ ‫چ����اوەڕوان����ی‬ ‫گەنمەكەیەتی‌و بەنیگەرانییەوە‬ ‫دەڵێت‪« :‬ب��ەدرێ��ژای��ی ئەمساڵ‪،‬‬ ‫پ��ێ��وەی م���ان���دووب���ووم‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫بەهۆی زۆر مانەوەمان لە سایلۆ‌و‬ ‫جیاوازیكردن لەهەڵبژاردنی جۆری‬ ‫گەنمەكەماندا‪ ،‬ب��ەت��ەواوی��ی لە‬ ‫ئیشوكاری جوتیاریی بێزاربووم»‪.‬‬ ‫ئ��ەوج��وت��ی��ارە‪ ،‬وێ���ڕای زۆر‬ ‫م��ان��ەوەش��ی ب��ۆ تەسلیمكردنی‬ ‫گەنمەكەی‪ ،‬باس ل��ەوە دەك��ات‪:‬‬

‫س ‌ێ ساڵی رابردووەوە بەجوتیارانی‬ ‫دەدات‪ ،‬پێویست بوو لە ئێستادا‪،‬‬ ‫لە زۆرب��ەی قەزاكاندا سایلۆ بۆ‬ ‫دان��ەوێ��ڵ��ەی ج��وت��ی��اران دروس��ت‬ ‫بكرایه‌‪ ،‬بەاڵم بەڵێنەكان نەچوونەتە‬ ‫بواری جێبەجێكردنەوە‪.‬‬ ‫سەرۆكی لیژنەی كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئاودێریی لە پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫وێڕای ئەوەی جەخت لە كێشەی‬ ‫نەبوونی سایلۆ دەكاتەوە‪ ،‬وەك‬ ‫«كێشەی سەرەكیی جوتیاران»‪،‬‬ ‫ل��ەه��ەم��ان كاتیشدا ئاشكرای‬ ‫دەك��ات‪« :‬دروستكردنی سایلۆی‬ ‫پیرەمەگروون‪ ،‬بەهۆی كێشەیەكی‬ ‫یاساییەوە دواكەوتووە»‪.‬‬ ‫ج��ەالل عەلی عەبدوڵاڵ‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪« :‬بڕیارە‬ ‫چەند سایلۆیەك دروست بكرێت‪،‬‬ ‫لەوانە‪ ،‬دروستكردنی سایلۆیەكی‬ ‫(‪ )80‬هەزار تەنی لە پیرەمەگروون‪،‬‬ ‫كە لەساڵی پ��اردا ب��ودج��ەی بۆ‬ ‫ت��ەرخ��ان��ك��راوە‪ ،‬ب���ەاڵم بەهۆی‬ ‫كێشەیەكی یاسایی لەنێوان دوو‬ ‫بەڵێندەردا‪ ،‬كارەكە دواكەوتووە‪،‬‬ ‫وابڕیاریشە ل��ەالی��ەن وەزارەت���ی‬ ‫ب��ازرگ��ان��ی �ی‌و پیشەسازییەوە‪،‬‬ ‫سایلۆیەك لە رانیەو سایلۆیەكیش‬ ‫لەگەرمیان دروست بكرێت»‪.‬‬ ‫ل���ەب���ەرام���ب���ەردا‪ ،‬وەزی����ری‬ ‫كشتوكاڵ‌و سەرچاوەكانی ئاوی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬

‫دان ب���ەوەدا دەن��ێ��ت ك��ە ئەگەر‬ ‫وەزارەت��ی بازرگانیی‪ ،‬سایلۆكان‬ ‫دابین بكات‪ ،‬هەرێمی كوردستان لە‬ ‫بەرهەمهێنانی گەنمدا دەگاتە ئەو‬ ‫قۆناغەی پێویستی بەهاوردەكردنی‬ ‫نه‌بێت گەنم لە دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫جەمیل سلێمان حەیدەر‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪« :‬ساڵی‬ ‫راب�����ردوو‪ )500( ،‬ه���ەزار تەن‬ ‫گەنممان ه��ەب��ووەو پێداویستی‬ ‫هەرێمی كوردستانیش (‪)300‬‬ ‫ه��ەزار تەن ب��ووە‪ ،‬ب��ەاڵم بەهۆی‬ ‫نەبوونی سایلۆوە‪ ،‬ئەو بڕە زیادەیە‬ ‫چووە بۆ باشووری عێراق»‪.‬‬ ‫ئەگەرچی لەئێستادا‪ ،‬وەزارەتی‬ ‫كشتوكاڵی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پالنی ستراتیژیی بۆ بوژاندنەوەی‬ ‫كشتوكاڵی هەرێم جێبەجێ دەكات‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەرهەمهێنانی دانەویڵەدا‪،‬‬ ‫پالنەكە نەیتوانیوە ئاستی داهاتی‬ ‫جوتیاران بەرز بكاتەوە‪.‬‬ ‫جەبار عەبدوڵاڵ‪ ،‬جوتیارێكی‬ ‫خەڵكی ب��ازی��ان��ە‪ ،‬بەپێویستی‬ ‫دەزان���ێ���ت‪ ،‬ح��ك��وم��ەت هەنگاو‬ ‫بنێت بۆ دروستكردنی سایلۆ‪،‬‬ ‫«ب���ۆئ���ەوەی ئ���ەوەن���دە ك��رێ‌و‬ ‫تێچوونی بەرهەمەكەمان لەسەرمان‬ ‫زۆر نەبێت‪ ،‬چونكە بەهۆی زۆریی‬ ‫تێچوونەوە‪ ،‬ئەگەر زەرەر نەكەین‬ ‫لەكارەكەماندا‪ ،‬قازانجێك ناكەین‬ ‫كە منداڵه‌كانمانی پ ‌ێ بژیه‌نین»‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫رێككەوتنێك بۆ گەشەپێدانی پااڵوگەی باشوور؛ ئیمزادەكرێت‬ ‫رۆژنامە‪ :‬رۆژی (‪ ،)7/21‬بایبر‬ ‫ك��ام��ب��ل‪ ،‬ك��ون��س��وڵ��ی گشتیی‬ ‫ئ��ەم��ری��ك��ا‪ ،‬ب��ە نوێنەرایەتیی‬ ‫ئاژانسی بازرگانیی‌و گەشەپێدانی‬ ‫ئەمریكیی‪ ،‬رێككەوتنێكی لەگەڵ‬

‫بەڕێوەبەری گشتیی پااڵوگەكانی‬ ‫ب��اش��ووری ع��ێ��راق��دا ئیمزاكرد‪.‬‬ ‫بەپێی رێككەوتنەكە‪)502( ،‬‬ ‫ه��ەزار‌و (‪ )794‬دۆالر دەدرێتە‬ ‫كۆمپانیای پ��ااڵوگ��ەی باشوور‪،‬‬

‫ل��ەگ��ەڵ ك���ارك���ردن ب��ۆ (‪)20‬‬ ‫بەرنامەی راهێنانی هاوكاریی تر‌و‬ ‫ئاڵوگۆڕكردنی پڕۆگرامەكان بۆ‬ ‫هاندانی گەشەپێدانی ئابووریی‪،‬‬ ‫كە ئاژانســـــــــــی ناوبراو لە‬

‫ساڵی (‪)2004‬ەوە پشتیوانیی گەشەپێدانە‪ ،‬یارمەتیدەر دەبێت‬ ‫بۆئەوەی عێراق بتوانێت توانای‬ ‫لێدەكات‪.‬‬ ‫بەپێی راگەیەنراوێكی باڵیۆزخانەی وەبەرهێنانی ن��ەوت ت��ا ساڵی‬ ‫ئەمریكا لە بەغدا‪ ،‬كە كۆپییەكی (‪ ،)2020‬بگەیەنێتە (‪ )12‬ملیۆن‬ ‫بۆ «رۆژنامە» نێردراوە‪« :‬ئەم بەرمیل لە رۆژێكدا»‪.‬‬

‫حكومەت؛ گومان لەپالنە كشتوكاڵیەكەی خۆی دەكات‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەرزان عەلی‬

‫‌‪.................................‬‬

‫بودجە‌و حیزب‬ ‫عەلی حەمە ساڵح‬ ‫هاوكاریكردنی حیزبەكان‪ ،‬كە بە بودجەی حیزبەكان ناوی‬ ‫رۆیشتووە‪ ،‬یەكێكە لەو گرفتانەی (‪ )19‬ساڵە چارەسەر نەكراوە‪.‬‬ ‫لەپاش راپەڕین‌و نەمانی حیزبی بەعسەوە تائێستا‪( ،‬یەكێتی‌و‬ ‫پارتی)‪ ،‬بەچەندین شێوازو رێگای جیاواز‪ ،‬بەشێكی بودجەی گشتییان‬ ‫بەشێوەی راستەوخۆ بردووەو بەشێكیشیان بەشێوەی ناڕاستەوخۆ‬ ‫خستووەتە خزمەتی حیزبەكانی خۆیانەوە‪ .‬مامەڵەی (یەكێتی‌و‬ ‫پارتی) لەگەڵ بودجەی گشتیدا‪ ،‬لە رابردووەوە بۆ ئێستا‪ ،‬بەشێوەیەك‬ ‫بووە‪ ،‬كە ئەم بودجەیەیان بە موڵكی حیزبەكانی خۆیان زانیوەو ئەگەر‬ ‫پڕۆژەیەكیشیان لە بودجەی گشتیی كردبێت‪ ،‬وا وێنایان كردووە كە‬ ‫خێر بەخەڵك دەكەن‪.‬‬ ‫ماوەی چوار مانگە‪( ،‬یەكێتی‌و پارتی)‪ ،‬بودجەی هێزەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیان بڕیوە‪ ،‬هەرچەندە ئەمەی كردوویانە بەپێی یاسای‬ ‫حیزبەكانی ساڵی (‪ ،)1993‬كارێكی نایاساییە‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە لێرەدا‬ ‫نییە‪ ،‬گرفتەكە لەوەدایە‪ ،‬بەشانازییەوە باسی ئەم كارە دەكەن‌و دەڵێن‪:‬‬ ‫«كوتلەی وزاریی (یەكێتی‌و پارتی) لە سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران‪ ،‬ئەم بڕیارەیان داوە»‪ ،‬واتە بڕیاری كوتلە حیزبییەكە‪ ،‬لە‬ ‫یاسای حیزبەكان گرنگترە‪.‬‬ ‫حیزبەكانی دەس���ەاڵت‪ ،‬بەشێكی زۆر بودجەی حیزبەكان‪،‬‬ ‫لەدەرەوەی یاسا دەبەن بۆ خۆیان‌و وەك رەخنەیەك بە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەڵێن‪ ،‬لەبەر بڕینی بودجە‪ ،‬دانوستانیان راگرتووە‪ ،‬حیزبەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش‪ ،‬هەرچەندە باری داراییان خراپ بێت‪ ،‬بەاڵم پێیان‬ ‫شەرمە بەدەنگی بەرز هاوار بكەن‌و بڵێن‪ ،‬بەڵێ‌‪ ،‬ئێوە مافی ئەوەتان‬ ‫نییە بودجەی ئێمە ببڕن‌و پێویستە بودجەی هەموو الیەكیشمان‬ ‫بەیاسا رێكبخرێت‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬داخوازییەكانی خەڵك‌و خۆی وەك مەرجی سەرەكیی‬ ‫بۆ گەڕاندنەوە بۆ دانوستانەكان راگەیاندووە‪( ،‬یەكێتی‌و پارتی)‬ ‫یش‪ ،‬لە راگەیاندنەكانیانەوە‪ ،‬وا قسە دەكەن كە گوایە ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫خەمی بودجەی خۆیەتی‪ ،‬نەك خەمی خەڵك‪ ،‬هەرچەندە خەمی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و خەمی شەقام‪ ،‬ئێستا وەك یەك خەم تێكەڵ بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێك‪ ،‬ئەگەر نەتوانێت بودجەی خۆی بگەڕێنێتەوەو بەرگریی‬ ‫لە ژیانی سەدان كادیری خۆی بكات‪ ،‬چۆن دەتوانێت بەرگریی لە‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی��ی نەتەوەیەك‌و خواستەكانی شەقام بكات؟ بۆیە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬دەبێت پشتگیریی داخوازییەكان خەڵك‌و بەدەنگێكی‬ ‫بەرزیش داوای نەهێشتنی سزای دارایی‌و سیاسیی‌و بەیاسایكردنی‬ ‫بودجەی حیزبەكان بكات‪ ،‬وەك مەرجی گەڕانەوە بۆ دانوستان‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی كە ئێستا (یەكێتی‌و پارتی) وەك نەنگییەك باسی‬ ‫هەڵویستی ئۆپۆزسیۆن دەكەن‪ ،‬كە گوایە بودجەكەی بڕاوە‪ ،‬وەك ئەوە‬ ‫وایە كە «دزێك» بڕواتە سەر ماڵێك‌و ماڵەكە «تااڵن» بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواتر بەشانازییەوە باسی ئەم كارەی بكات‌و بەخاوەن ماڵیش بڵێت‪،‬‬ ‫عەیبە باسی ئەوە دەكەیت كە ماڵت تااڵنكراوە‪ ،‬وەرە دانیشە لەگەڵم‌و‬ ‫پەلەت نەبێت‌و چاوەڕێكەو ئەو خەڵكەی دیكەم ل ‌ێ ئاگادار مەكەرەوە‬ ‫كە ماڵی تااڵنكراوە‪ ،‬من ئەوەی خواردوومە‪ ،‬تازە خواردوومە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەوڵدەدەم لەمەودوا‪ ،‬ماڵی تۆ‌و میللەتیش «تااڵن» ناكەم‪.‬‬

‫ك���اب���ی���ن���ەی پ��ێ��ن��ج��ەم��ی‬ ‫حكومەتی ه��ەرێ��م‪ ،‬لەساڵی‬ ‫(‪)2008‬دا‪ ،‬پالنێكی پێنج‬ ‫س��اڵ��ی��ی ب��ۆ ب���ەرزك���ردن���ەوەی‬ ‫ئاستی بەروبوومی كشتوكاڵیی‬ ‫ناوخۆیی راگەیاند‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫س�ێ‌ س��اڵ ل��ە جێبەجێكردنی‬ ‫پالنەكە‪ ،‬بەرپرسانی كشتوكاڵیی‬ ‫بڕوایان وای��ە‪« :‬ئەركەكە‪ ،‬زۆر‬ ‫لەوە گەورەترە كە پێشبینییان‬ ‫كردووە»‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو پالنە ستراتیژییە‬ ‫پ��ێ��ن��ج��س��اڵ��ی��ی��ەی وەزارەت�����ی‬ ‫كشتوكاڵی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان لە (‪ 2008‬بۆ ‪)2013‬‬ ‫دای��ن��اوە‪ ،‬تێچووی پالنەكە بە‬ ‫(‪ )10‬ملیار دۆالر دەخەمڵێنرێت‌و‬ ‫لەو ماوەیەدا هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پێویستی ب��ە ه��اوردەك��ردن��ی‬ ‫بەروبوومی كشتوكاڵی نامێنێت‌و‬ ‫پشت بە بەروبوومی ناوخۆیی‬ ‫دەبەستێت‪.‬‬ ‫ئەندامێكی لیژنەی كشتوكاڵ‬ ‫ل��ە پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫رەخ��ن��ەی ت��ون��د ل���ەوەزارەت���ی‬ ‫كشتوكاڵ دەگرێت‪« :‬وا خەریكە‬ ‫وادەی راگ���ەی���ەن���راوی پالنە‬ ‫ستراتیژییەكەی وەزارەت تەواو‬ ‫دەبێت‪ ،‬كەچی بەرەوپێشچوونێكی‬ ‫ئ��ەوت��ۆ ل��ەب��واری كشتوكاڵیدا‬ ‫نەهاتووەتەدی»‪.‬‬ ‫ن���ەس���ری���ن ج����ەم����ال‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژنامە» وتی‪« :‬ئەمە‪ ،‬بەپلەی‬ ‫یەكەم كەمتەرخەمیی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‌و بەتایبەتیش‬ ‫وەزارەت���ی كشتوكاڵە‪ ،‬چونكە‬ ‫هەرێمەكەی ئێمە كشتوكاڵییەو‬ ‫هەموو ئەو پێداویستییانەمان‬ ‫هەن كە كشتوكاڵ پێویستییه‌تی‪،‬‬ ‫وەكو هێزی كار‌و خاكی بەپیت‌و‬ ‫گونجاویی ژینگە‪ ،‬ئەگەر هەموو‬ ‫ئەمانە بخرێنەگەڕ‪ ،‬ب��وارەك��ە‬ ‫بەرەو پێشەوە دەچێت»‪.‬‬ ‫لەبودجەی پەسەندكراوی‬ ‫وەزارەت��ی كشتوكاڵدا بۆ ساڵی‬ ‫(‪ ،)2009‬تەنیا گوژمەی (‪)204‬‬ ‫ملیار‌و (‪ )870‬ملیۆن‌و (‪)990‬‬ ‫ه��ەزار دینار بۆ پالنەكە خەرج‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ئەمەش بەرامبەرە بە‬ ‫(‪)%30‬ی ئ��ەو گوژمەیەی كە‬ ‫لەالیەن وەزارەت��ی كشتوكاڵەوە‬

‫ ‬ ‫هێشتا هه‌رێمی کوردستان سه‌وزه‌و میوه‌و خوارده‌مه‌نیی له‌ ده‌ره‌وه‌ هاورده‌ ده‌کات‬ ‫چ��ەس��پ��ێ��ن��راوە‪ ،‬ب���ەم پێیە‬ ‫ئاستی جێبەجێبوونی پالنە‬ ‫س��ت��رات��ی��ژی��ی��ەك��ەی وەزارەت����ی‬ ‫كشتوكاڵ لەم ساڵەدا‪)%30( ،‬‬ ‫ب���ووە‪ ،‬ئ��ەم��ەش وات���ای ئ��ەوە‬ ‫دەگەیەنێت كە پالنەكە‪)%70( ،‬ی‬ ‫كــــــــــــــــورتی هێناوە بۆ ئەو‬ ‫ساڵە‪ ،‬بەاڵم لەساڵی (‪)2010‬دا‪،‬‬ ‫ئەو پارەیەی بۆ پڕۆژەكە خەرج‬ ‫كراوە‪ ،‬بڕی (‪ )66‬ملیار‌و (‪)122‬‬ ‫ملیۆن دینار بووە‪ ،‬كە دەكاتە‬ ‫جێبەجێكراوی‬ ‫(‪)%11.1‬ی‬ ‫كورتهێنانەكەشی‪،‬‬ ‫پالنەكە‌و‬ ‫(‪ )%88‬ب����ووە‪ ،‬ك��ە دەك��ات��ە‬ ‫(‪ )572‬ملیار‌و (‪ )382‬ملیۆن‬ ‫دینار‪ ،‬بەوتەی پەرلەمانتارەكەی‬ ‫لیژنەی كشتوكاڵیش‪ ،‬تائێستا‬ ‫ئەم پارەیە لەحساباتی كۆتایی‬ ‫وەزارەت���ی كشتوكاڵدا‪ ،‬روون‬ ‫نییەو نادیارە‪.‬‬ ‫نەسرین جەمال‪ ،‬ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات‪« :‬ئەو پارەیەی حكومەت‬ ‫بۆ ب��واری كشتوكاڵی تەرخانی‬ ‫كردووە‪ ،‬زۆركەمە‪ ،‬بۆیە كارەكان‬ ‫بەسەر پشتی كیسەڵەوە بەڕێوە‬ ‫دەچن»‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی م����ادەی (‪)19‬ی‬ ‫بودجەی ساڵی (‪ ،)2010‬بڕی‬ ‫(‪ )50‬ملیار دی��ن��ار ب��ۆ بانكی‬ ‫كشتوكاڵیی تەرخان ك��را‌و لەو‬

‫بڕەیش‪ )1800( ،‬جوتیار قەرزی‬ ‫كشتوكاڵییان وەرگ��رت��ووە‪ ،‬كە‬ ‫هەولێر ن��ۆ ملیار دی��ن��اری بۆ‬ ‫سەرفكراوەو دهۆك سێ‌ ملیار‌و‬ ‫سلێمانی (‪ )593‬ملیۆن دینار‪،‬‬ ‫بیانووی وەزارەت���ی كشتوكاڵ‬ ‫بۆ دواكەوتنی بەرنامەكەیان‪،‬‬ ‫ئ����ەوەب����ووە‪ ،‬ك��ە وەزارەت�����ی‬ ‫پ�لان��دان��ان‪ ،‬تەمویلی پارەیان‬ ‫بۆ ناكات‪ ،‬بۆیە بەرنامەكەیان‬ ‫دوادەكەوێت‪ ،‬پەرلەمانتارەكەی‬ ‫لیژنەی كشتوكاڵیش‪ ،‬رەخنەی‬ ‫ئەوە لە وەزارەتەكە دەگرێت كە‬ ‫خۆیان بەڕێوه‌بەرێتییەكیان هەیە‬ ‫بۆ پ�لان‌وب��ەدواداچ��وون «ئەی‬ ‫نابێت‪ ،‬ئەو بەڕێوه‌بەرێتییە پالن‌و‬ ‫بەدواداچوونی هەبێت»‪.‬‬ ‫جەمیل سلێمان حەیدەر‪،‬‬ ‫وەزیری كشتوكاڵ‌و سەرچاوەكانی‬ ‫ئ���او‪ ،‬ب��ۆ «رۆژن���ام���ە» وت��ی‪:‬‬ ‫«مەبەستی ئێمە ل��ەو پالنە‪،‬‬ ‫ئەوەبوو كە هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ب��گ��ات��ە ئ��اس��ت��ی (ئیكتیفای‬ ‫زات��ی) خۆی لەبواری بەرهەمی‬ ‫كشتوكاڵیدا»‪.‬‬ ‫وەزی��������ری ك��ش��ت��وك��اڵ‌و‬ ‫س��ەرچ��اوەك��ان��ی ئ��او‪ ،‬جەختی‬ ‫ل��ەوەش ك���ردەوە‪ :‬لەكۆنگرەی‬ ‫دووەم��ی تایبەت بەو پالنەدا‪،‬‬ ‫ب���اس���ی س����ەرج����ەم ك��ێ��ش��ەو‬

‫رێگرییەكانی بەردەم ئەو پالنە‬ ‫پێنجساڵییە ك���راوە‪ ،‬وتیشی‪:‬‬ ‫«ئەگەر بودجەیەكی باشمان بۆ‬ ‫دابین بكرێت‪ ،‬كەرتی كشتوكاڵ‬ ‫بەرەو پێشەوە دەڕوات»‪.‬‬ ‫ل����ەگ����ەڵ ه����ەم����وو ئ���ەو‬ ‫لەمپەرانەشدا كە لەبەردەم پالنی‬ ‫ستراتیژیی وەزارەتی كشتوكاڵدا‬ ‫دروست دەبن‪ ،‬لە (‪)2008‬ەوە تا‬ ‫ئەمساڵ‪ ،‬لەهەرێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫هاوردەكردنی (‪ )22‬جۆر سەوزە‌و‬ ‫میوە قەدەغەكراوە‪ ،‬لەناویشیاندا‬ ‫پەتاتەیە ك��ە بەرهەمهێنانی‬ ‫گەیشتووەتە (‪ )40‬هەزار تەن‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا پێداویستی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬س��ااڵن��ە (‪)17‬‬ ‫ه��ەزار تەن ب��ووە‪ ،‬پێشبینیش‬ ‫دەكرێت‪ ،‬لە دوو ساڵی ئایندەدا‪،‬‬ ‫بەروبوومەكانی خەیار‌و تەماتەو‬ ‫پەتاتەو هەندێ میوەو دانەوێڵە‪،‬‬ ‫بگەنە قۆناغی پ��ڕك��ردن��ەوەی‬ ‫ناوخۆیی‪.‬‬ ‫مامۆستایەكی پەیمانگای‬ ‫ت��ەك��ن��ی��ك��ی��ی ك��ش��ت��وك��اڵ��ی��ی‪،‬‬ ‫ئاماژە ب��ەوە دەك��ات‪ :‬هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬زی��ات��ر ل��ە (‪)15‬‬ ‫ملیۆن دۆنم زەوی��ی هەیە‌و لەو‬ ‫رێژەیەش نزیكەی پێنج ملیۆن‬ ‫دۆنمی بەكەڵكی كشتوكاڵ دێت‪،‬‬ ‫كە (‪)%90‬ی بەراوە‌و (‪)%10‬یشی‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬

‫دێمە‪ ،‬پاشماوەی زەوییەكانی‬ ‫تریشی هەرێم بۆ لەوەڕگا شیاون‪،‬‬ ‫«ب����ەاڵم ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ �م‌و‬ ‫سەرجەم حكومەتە یەك لەدوای‬ ‫یەكەكانی تری عێراق بەهۆی‬ ‫نەوتەوە‪ ،‬بایەخیان بەكشتوكاڵ‬ ‫نەداوە»‪.‬‬ ‫مەحمود كەریم‪ ،‬لە رێگای‬ ‫«رۆژن��ام��ە»وە‪ ،‬رەخنەی ئەوە‬ ‫دەگرێت‪« :‬حكومەت‪)%4( ،‬ی‬ ‫بودجەكەی بــــــــــــۆ كشتوكاڵ‬ ‫ت���ەرخ���ان ك�����ردووەو (‪)%20‬‬ ‫بودجەی واڵت��ەك��ەی بۆ ب��واری‬ ‫چەكداریی تەرخان كردووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەو شێوەیە كشتوكاڵ ناچێتە‬ ‫پێشەوە»‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریشدا‪ ،‬وەزی��ری‬ ‫كشتوكاڵ‪ ،‬دان بەوەدا دەنێت‪،‬‬ ‫پالنی پێنجساڵیی كشتوكاڵ‪،‬‬ ‫كێشەی هەیە‌و دەڵێت‪« :‬ناڵێم‬ ‫ك��ێ��ش��ە ن��ی��ی��ە‪ ،‬ب����ەاڵم ئێمە‬ ‫بەردەوامین لە هەوڵەكانمان‌و‬ ‫ئێستاش دەڵێم‪ ،‬ناگەینە قۆناغی‬ ‫ئیكتیفای زاتی‌و ئێمە لە هەوڵی‬ ‫ئەوەداین كە بگەینە ئەو قۆناغە‬ ‫لەهەندێ ب��واردا‪ ،‬بەاڵم یەكێك‬ ‫لەكێشە گ��ەورەك��ان��ی ب��ەردەم‬ ‫كشتوكاڵ‪ ،‬ن��ەب��وون��ی ب���ازاڕی‬ ‫س��اغ��ك��ردن��ەوەی ب��ەروب��ووم��ی‬ ‫جوتیارانە»‪.‬‬

‫سنووری كاركردنی كۆمپانیاكانی هەرێمی كوردستان؛ فراوان دەكرێت‬ ‫ئا‪ :‬هەنگاو هاشم‬ ‫‪.................................‬‬ ‫وەزارەت�������ی پ�لان��دان��ان��ی‬ ‫حكومەتی ع��ێ��راق‌و حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬سەرقاڵی‬ ‫پ��ۆل��ێ��ن��ك��ردن��ەوە‌و یەكخستنی‬ ‫كۆمپانیاكانن‪،‬‬ ‫ن��اس��ن��ام��ەی‬ ‫ب��ەش��ێ��وەی��ەك كۆمپانیاكانی‬ ‫ه���ەردووال‪ ،‬بتوانن لەسەرجەم‬ ‫عێراقدا كاربكەن‪.‬‬ ‫ئەیوب گ��ەاڵڵ��ی‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫لیژنەی پۆلینكردنی كۆمپانیاكان‬ ‫لەوەزارەتی پالندانانی حكومەتی‬ ‫ه���ەرێ���م‪ ،‬ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪« :‬ب���ە مەبەستی‬ ‫ی��ەك��خ��س��ت��ن��ی ن��اس��ن��ام��ەی‬ ‫ب��ەڵ��ێ��ن��دەران‌و ك��ارپ��ێ��ك��ردن��ی‬ ‫بڕیارەكانی هەردووال‪ ،‬شاندێكی‬ ‫بااڵی حكومەتی عێراق‪ ،‬سەردانی‬ ‫هەرێمی كوردستانیان كردووە‪ ،‬تا‬ ‫هەماهەنگیی زیاتر بکرێت لەگەڵ‬ ‫لیژنەی پۆلێنكردنی كۆمپانیاكان‬

‫تابلۆی کۆمپانیاکان له‌ پێشانگای نێوده‌وڵه‌تیی (‪)DBX‬‬

‫لەوەزارەتی پالندانانی هەرێم»‪.‬‬ ‫گەاڵڵی‪ ،‬ئەوەشی خستەڕوو‪:‬‬ ‫«دوای چەندین كۆبوونەوە‪،‬‬ ‫گەیشتینە ئ��ەو دەرەن��ج��ام��ەی‬ ‫تیمێكی هاوبەش لەنێوان ئێمەو‬ ‫حكومەتی عێراقدا پێكبهێنرێت‬ ‫ب��ۆ دان��ان��ی میکانیزمێك بۆ‬ ‫ئاڵوگۆڕی زانیاریی‌و هاوكاریی‬ ‫نێوان هەردووالمان»‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ت��ری��ش ح��ك��وم��ەت��ی‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بەجیا‬ ‫ل��ە ه��ەوڵ��ی پۆلێنكردنەوەی‬ ‫ك��ۆم��پ��ان��ی��اك��ان��دا ب���وو‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫م��ەرج��ەك��ان��ی پۆلێنكردنەوە‬ ‫لەالیەن كۆمپانیاكانەوە‪ ،‬ناڕەزایی‬ ‫لێكەوتەوە‪ ،‬كاتێك حكومەت‬ ‫تەنیا پارەی ناو بانكی بەهەند‬ ‫وەردەگرت‌و ئەزموونی كاركردنی‬ ‫پێشووی لەبەرچاو نەدەگرت‪.‬‬ ‫ل������ەب������ارەی ش����ێ����وازی‬ ‫پۆلێنكردنەوەی كۆمپانیاكانەوە‪،‬‬ ‫گەاڵڵی وتی‪« :‬بڕیاری سیستمی‬ ‫پ��ۆل��ێ��ن��ك��ردن��ی ب��ەڵ��ێ��ن��دەران‌و‬

‫كۆمپانیاكان‪ ،‬دەرچووە‌و بەپێی‬ ‫ئ���ەم سیستمە‪ ،‬كۆمپانیای‬ ‫بیناسازیی هەیە (‪ )10‬پلەیەو‬ ‫بۆ هەر پلەیەكیش سەرمایەو‬ ‫الیەنی هونەریی‌و توانای دیاریی‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬ه��ەروەه��ا كۆمپانیا‬ ‫كیمیایی‌و میكانیكییەكانیش‪،‬‬ ‫پێنج پلەی هەیە‪ ،‬ب��ەو پێیە‬ ‫كۆمپانیاكان پۆلێن دەكەین»‪.‬‬ ‫سەرۆكی لیژنەی پۆلێنكردنی‬ ‫ك��ۆم��پ��ان��ی��اك��ان ل����ەوەزارەت����ی‬ ‫پالندانانی هەرێم‪ ،‬ئاماژەی بەوەش‬ ‫دا‪ :‬لە ساڵی (‪)2007‬ەوە تائێستا‪،‬‬ ‫(‪ )1829‬كۆمپانیای خۆماڵیی‬ ‫پۆلێنكراون لەهەموو پلەكان‪،‬‬ ‫لەهەرێمی ك��وردس��ت��ان‪)30( ،‬‬ ‫كۆمپانیاش خراونەتە ناو لیستی‬ ‫رەش��ەوە بەهۆی رانەپەڕاندنی‬ ‫كارەكانیانەوە‪ ،‬وتیشی‪« :‬چەند‬ ‫كۆمپانیایەكی تریشمان لەبەر‬ ‫دەس��ت��دای �ه‌‪ ،‬ب��ۆئ��ەوەی بخرێنە‬ ‫لیستی رەشەوە»‪.‬‬ ‫لەئێستادا‪ ،‬بەپێی رێككەوتنی‬

‫وەزارەت����ی پالندانانی هەرێم‌و‬ ‫ن��اوەن��دی ع��ێ��راق‪ ،‬م���اوەی دوو‬ ‫مانگ دانراوە بۆئەوەی لیژنەیەكی‬ ‫ه��اوب��ەش لەنێوان ه���ەردووالدا‪،‬‬ ‫پۆلێنكردنەوەی‬ ‫رێنماییەكانی‬ ‫كۆمپانیاكان هاوتا بكات‌و بە‬ ‫بڕیارەكاندا بچنەوەو كارەكان‬ ‫ئاسان بكرێن؛ تا كۆمپانیاكانی‬ ‫هەرێمی كوردستانیش‪ ،‬بتوانن لە‬ ‫ناوەڕاست‌و خوارووی عێراقدا كار‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫گشتیی ك���اروب���اری ی��اس��ای��ی‬ ‫لەوەزارەتی پالندانانی حكومەتی‬ ‫عێراق‪ ،‬جەختی ل �ه‌و‌ه ك��ردەوە‬ ‫كۆبوونەوەكانیان لەگەڵ وەزارەتی‬ ‫پالندانانی هەرێم‪ ،‬بۆ دۆزینەوەی‬ ‫میكانیزمێكی هەماهەنگی هاوبەش‬ ‫بووە لەنێوان حكومەتی فیدراڵ‌و‬ ‫حكومەتی هەرێمدا‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫كارئاسانیی بكرێت بۆ بەڵێندەران‪،‬‬ ‫بۆئەوەی لەناوچەكانی تری عێراق‬ ‫بێن ل��ە ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬

‫كاربكەن‌و لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بچن لەناوچەكانی تری عێراقدا‬ ‫كار بكەن‪.‬‬ ‫س��ەع��دی��ە م��ح��ەم��ەد‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژنامە»یشی روون��ک��رده‌وه‌‪:‬‬ ‫«لە ساڵی ‪2009‬وە‪ ،‬دابڕانێك‬ ‫دروس�����ت ب���ووب���وو ل��ەن��ێ��وان‬ ‫بەڵێندەرانی هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫ش��ارەك��ان��ی ت��ری ع��ێ��راق‪ ،‬ئەو‬ ‫بەڵێندەرانەی زەمانەتیان هەبوو‬ ‫لەبانكەكانی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ح��ك��وم��ەت��ی ع��ێ��راق پاڵپشتی‬ ‫نەدەكردن‌و دەبوایە لە بانكەكانی‬ ‫تری عێراقدا پاڵپشتی داراییان‬ ‫هەبێت»‪.‬‬ ‫ب��ەب��ڕوای ئ �ه‌و بەڕێوەبەری‬ ‫گ��ش��ت��ی��ی��ە‪« :‬گ���ەی���ش���ت���وون‬ ‫ب��ەو ئ��ەن��ج��ام��ەی ب��ەڵ��ێ��ن��دەران‬ ‫لەسەرتاسەری عێراقدا‪ ،‬بەهەرێمی‬ ‫كوردستانیشەوە‪ ،‬پۆلێنكارییان‬ ‫بۆ بكرێت‪ ،‬تا هەر بەڵێندەرێك‬ ‫بیەوێت لەكوێی عێراقدا بیه‌وێت‪،‬‬ ‫بتوانێت كاربكات»‪.‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫«كەسانی نزیك لە بەرپرسە گەورەكان تاوانی كوشتنیان ئەنجامداوە‪ ،‬که‌چی هیچ سزایەك نەدراون»‪.‬‬

‫كار بە بڕیارێكی ئەنجومەنی دادوەریی ناكرێت‬ ‫به‌دواداچوونی‪ :‬هەنگاو هاشم‬

‫‪....................................‬‬

‫ب��ڕی��ارێ��ک��ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫دادوه‌ری����ی پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��دار ب ‌ه‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��ووس��ان جێبه‌جێ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌ کاتێکدایه‌‪،‬‬ ‫دادوه‌ره‌ک����ان ک��ار ب�ه‌ یاسای‬ ‫ک��اری رۆژنامه‌گه‌ریی ناکه‌ن‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا ره‌خنه‌ی «زۆر»‬ ‫له‌ یاساکه‌ هه‌یه‌‪..‬‬ ‫ئ�����اك�����ۆ م����ح����ەم����ەد‪،‬‬ ‫س��ەرن��ووس��ەری هەفتەنامەی‬ ‫«رووداو»‪ ،‬بۆ «رۆژنامە» وتی‪:‬‬ ‫«بەپێی یاسای رۆژنامەگەریی‪،‬‬ ‫نابێت كەس دەستگیر بكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم خۆم لەماوەی رابردوودا‪،‬‬ ‫چەندین جار دەستگیركراوم‌و‬ ‫بەكەفالەت ئ���ازاد ك���راوم»‪.‬‬ ‫ئاماژە بەوەش دەكات‪« :‬بەپێی‬ ‫یاسای رۆژنامەگەریی ژمارە‬ ‫(‪35‬ی ساڵی ‪ ،)2007‬نابێت‬ ‫رۆژنامەنووس لەسەر كارەكەری‬ ‫بەگشتی‬ ‫دەستگیربكرێت‪،‬‬ ‫حیكمەت ل��ەدەرك��ردن��ی ئەم‬ ‫یاسایەش‪ ،‬ئەوەبوو كە مامەڵە‬ ‫ب��ەی��اس��ای س��زادان��ی عێراقی‬ ‫نەكرێت؛ كە لەساڵی (‪)1969‬‬ ‫دا دەرچ�����ووە‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫بەندانەی لەیاساكەدا هاتوون‪،‬‬ ‫رێ لە ئازادیی رۆژنامەگەریی‬ ‫دەگرن‪ ،‬لەبەرئەوەش پێویستە‬ ‫هەموو ئەو سكااڵیانەی تۆمار‬ ‫دەك��رێ��ن‪ ،‬ب��ەگ��وێ��رەی یاسای‬ ‫رۆژنامەگەریی بن لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬نەك بەیاسای تری‬ ‫عێراقی»‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات‪ ،‬دادوەر بەشدار‬ ‫مەجید‪ ،‬ئەندامی داواك���اری‬ ‫گشتیی‪ ،‬بەپێویستی دەزانێت‬ ‫مادەیەك هەبوایە لە یاسای‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی لەهەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬بۆئەوەی پەنا بۆ‬ ‫هیچ یاسایەكی دیكە نەبرایە‪،‬‬ ‫لەوبارەیەوە بە «رۆژنامە»ی‬ ‫وت‪« :‬ئ����ەوەی لەئێستادا‬ ‫ب���ەدی دەك���رێ���ت‪ ،‬لەجیاتی‬ ‫ئ���ەو م���ادەی���ەی ل��ەی��اس��ای‬ ‫رۆژنامەگەرییدا هاتووە‪ ،‬یاسای‬ ‫تر بەكاردەهێنرێت بەرامبەر‬ ‫ب��ە رۆژن��ام��ەن��ووس��ان‪ ،‬وەك��و‬ ‫ی��اس��ای س��زادان��ی ع��ێ��راق�ی‌و‬ ‫بەم هۆیەشەوە رۆژنامەنووس‬ ‫دەستگیر دەكرێت»‪ ،‬ئەوەیشی‬ ‫ب���ە ك���ەم���وك���ورت���ی ی��اس��ای‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی لەهەرێمی‬ ‫كوردستان ناوبرد‪.‬‬

‫یاسا لەنێوان دەسەاڵت‌و‬ ‫خەڵكدا‬ ‫پارێزەر‪ .‬كامەران عەبدوڵاڵ‬

‫ ‬ ‫رێپێوانی چه‌ند رۆژنامه‌نووسێک‬

‫دادوه‌ر‪ .‬بەشدار مەجید‪:‬‬ ‫ده‌بوو مادەیەك‬ ‫هەبوایە لە یاسای‬ ‫رۆژنامەگەریی‪،‬‬ ‫بۆئەوەی پەنا بۆ‬ ‫هیچ یاسایەكی دیكە‬ ‫نەبرایە‬ ‫ل���ەم���اوەی راب�������ردوودا‪،‬‬ ‫ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی دادوەری�����ی لە‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بڕیارێكی‬ ‫دەرك�������رد ب������ەوەی ن��اب��ێ��ت‬ ‫رۆژنامەنووس دەستگیربكرێت‪،‬‬

‫ ‬ ‫یان بە یاساكانی دیكە سزا‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫حامد محەمەد‪ ،‬سكرتێری‬ ‫پ���ێ���ش���ووی س���ەن���دی���ك���ای‬ ‫رۆژنامەنووسانی كوردستان‪،‬‬ ‫روون����ك����ردن����ەوەی زی��ات��ری‬ ‫داو وت���ی‪« :‬پ���اش ئ���ەوەی‬ ‫ئەنجومەنی دادوەری��ی بڕیاری‬ ‫ئ���ەوەی دەرك����رد ك��ە نابێت‬ ‫رۆژنامەنووس لەسەر كارەكەی‬ ‫دەستگیربكرێت‪ ،‬بەاڵم لەدوای‬ ‫رۆژنامەنووسان‬ ‫ئەمەشەوە‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند ‌ه‬ ‫دەستگیركراون‪،‬‬ ‫ح��وك��م ن����ەدراون‪ ،‬ب��ۆ نمونه‬ ‫‌دادوەر بڕیاری دابوو‪ ،‬ئەحمەد‬ ‫میرە‪ ،‬سەرنووسەری گۆڤاری‬ ‫«ل��ڤ��ی��ن»‪ ،‬چ��ەن��د رۆژێ���ك‬ ‫دەستگیر بكرێت‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫ئەوەی پێچەوانەی یاساو ئەو‬ ‫پڕۆتۆكۆلە ب��وو‪ ،‬ك��ە لەگەڵ‬ ‫ئەنجومەنی دادوەریی واژۆمان‬ ‫كردووە‪ ،‬ئازاد كرا»‪.‬‬ ‫ح����ام����ی����د‪ ،‬ده‌ڵ����ێ����ت‪:‬‬ ‫«تائێستا‪ ،‬پێشێلكاریی زۆر‬ ‫بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان‬ ‫دەك����رێ����ت‌و ك����ار ب��ەی��اس��ا‬

‫ناكرێت»‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی رۆژی‬ ‫(‪)17‬ی شوباتی ئەمساڵ‪،‬‬ ‫پڕۆتۆكۆل لەگەڵ ئەنجومەنی‬ ‫دادوەری����ی واژۆك�����راوە‪ ،‬که‌‬ ‫نابێت رۆژنامەنووس دەستگیر‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەڵكو دەبێت ئاگادار‬ ‫بكرێتەوە‪ ،‬ه��ەروەه��ا یاسای‬ ‫رۆژنامەگەریی جێبەجێبكرێت‌و‬ ‫كار بەیاسای تر نەكرێت‪.‬‬ ‫ب������ه‌اڵم وه‌ک ح��ام��ی��د‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬ئەگەر هاتوو‪ ،‬دوو‬ ‫دەق��ی یاسایی ه��ەب��وون بۆ‬ ‫دادگایكردنی رۆژنامەنووس‪،‬‬ ‫ئەوا دەبێت كار بەو یاسایە‬ ‫بكرێت ك��ە ل��ەب��ەرژەوەن��دی��ی‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��دای��ە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەمانەشدا زۆرج��ار كار بەو‬ ‫بنەمایە نەكراوەو دادوەریش‬ ‫هەیە‪ ،‬لەیاسای رۆژنامەگەریی‬ ‫تێنەگەیشتووە؛ كە ماوەی سێ‬ ‫ساڵە ئەم یاسایە دەرچووە»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەوەی لەبری‬ ‫یاسای كاری رۆژنامەگەریی‪،‬‬ ‫كار بەدەقی یاساكانی دیكە‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬ئ��ەن��وەر حسێن‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی پێشووی لیژنەی‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬

‫داك���ۆك���ی���ك���ردن ل���ەم���اف‌و‬ ‫ئازادییەكانی رۆژنامەنووسان‪،‬‬ ‫ل����ه‌و ب����ڕوای����ه‌دای����ه‌ دوای‬ ‫ئەنجومەنی‬ ‫پرۆتۆکۆله‌که‌ی‬ ‫دادوەری���ی‪ ،‬دەستگیركردنی‬ ‫رۆژنامەنووسان باش بووەو‬ ‫كەمبووەتەوە‪ ،‬بەاڵم ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫«ی��اس��ای رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی‪،‬‬ ‫ب����ەت����ەواوەت����ی ج��ێ��ب��ەج��ێ‬ ‫نەكراوەو لەبری ئەمە یاسای‬ ‫تر جێبەجێكراوە»‪.‬‬ ‫ب��اس��ی ل�����ەوەش ك���رد‪:‬‬ ‫«ل����ەگ����ەڵ ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫دادوەری��ی‪ ،‬باس ل��ەوەش كرا‬ ‫نابێت رۆژنامەنووس ببرێتە‬ ‫دادگ�����او ب��ن��ك��ەی پ��ۆل��ی��س‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ەوە ن��ەك��راوە‪ ،‬زۆر‬ ‫جار یاسای سزادانی عێراقی‬ ‫ماده‌ی(‪ )433‬بەكاردەهێنرێت‬ ‫بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان‪،‬‬ ‫ك��ە ئ��ەم��ەش دژی ی��اس��ای‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی��ە لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەوانەشە یاسای‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی كوردستان‪،‬‬ ‫كەموكورتی هەبێت‌و قابیلی‬ ‫هەمواركردنەوە بێت»‪.‬‬

‫دەسەاڵتی سیاسیی لەهەر واڵتێكداو پەیڕەوی هەر جۆریك‬ ‫لە سیستمی سیاسیی بكات‪ ،‬هەمیشە باس لە سەروەریی یاساو‬ ‫پابەندبوون دەكات بەحوكمی یاساكانەوە‪ ،‬ئەمەش لەبەرئەوەیە‬ ‫كە هەمیشە دەس��ەاڵت��ی سیاسیی‪( ،‬شەرعییەت)ی خ��ۆی لە‬ ‫یاساكانەوە وەردەگرێت‪ ،‬هەمیشە بەیاسا شەرعییەت بەهەموو‬ ‫كارە ناڕەواكانیشی دەدات‪ ،‬بەاڵم خۆ یاسا پەیامێكی ئیالهی نییە‌و‬ ‫لە ئاسمانەوە هاتبێت‪ ،‬بەڵكو دەسەاڵتی سیاسیی بەو شێوەیە‬ ‫دایدەڕێژێتەوە كە لەگەڵ ویست‌و مەرام‌و بەرژەوەندییەكانیاندا‬ ‫یەكبگرێتەوە‪ ،‬واتا یاسا‪ ،‬رەنگدانەوەی واقیعی سیاسیی دەبێت‬ ‫لەهەر واڵتێكدا‪ ،‬لەسایەی حوكمی ئیستبدادی (چەوساندنەوە)‬ ‫دا‪ ،‬یاساكانیش ئیستبدادی دەبن‪ ،‬لەسایەی حوكمی دیموكراتیدا‪،‬‬ ‫یاساكانیش دیموكراتی دەبن‪.‬‬ ‫لێرەدا دەكەوینە بەردەم پرسیارێكی زۆر سادەوە‪ ،‬باشە ئێمە‪،‬‬ ‫یاسامان بۆ چییە؟ كە زۆرجار خەڵكیش داوای سەروەریی یاسا‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬لەكاتی خۆپشاندانەكاندا‪ ،‬داوای زۆینەی خەڵك ئەوە‬ ‫بوو (با یاسا سەروەر بێت) بەتایبەت كەسوكاری قوربانییەكان‪،‬‬ ‫سەرۆكی حكومەت‌و سەرۆكی هەرێمیش هەر ئەمەیان دەوت‬ ‫(بە گوێرەی یاسا‪ ،‬مامەڵە لەگەڵ رووداوەك��ان دەكەین)‪ ،‬تەنیا‬ ‫مەبەستیان چەسپاندنی حوكمی یاسای خۆپشاندان بوو‪ ،‬نەك‬ ‫گرتن‌و بەدادگاییگەیاندنی تەقەكەران‌و تاوانباران‪ ،‬بەاڵم دیارە‬ ‫سەروەریی یاسا لە زیهنی خەڵكدا‪ ،‬مانایەكی جیاوازتری هەیە‬ ‫لەوەی الی دەسەاڵتی سیاسیی هەیە‪.‬‬ ‫كاری سەرەكیی یاسا‪ ،‬ئەوەیە مافی خەڵكی بپارێزێت‌و عەدالەت‬ ‫بەدیبهێنێت‪ ،‬هەر ئەمەشە نیازی خەڵكی لە داواكاری سەروەریی‬ ‫یاسادا‪ ،‬بەاڵم یاسا الی دەسەاڵتی سیاسیی‪ ،‬هەمیشە وەك چەكێكی‬ ‫بێدەنگ بەكاردەهێنرێت بۆ ئارام راگرتنی دۆخی واڵت بەهەموو‬ ‫كەموكووڕییەكانییەوە‌و ئێستا بە ئاشكرا هەست دەكەین‪ ،‬یاسا‬ ‫لەجیاتی ئەوەی ماف بپارێزێت‪ ،‬خۆی ماف پێشێلدەكات‌و لەجیاتی‬ ‫ئەوەی دادپەروەریی بەدیبهێنێت‪ ،‬خۆی بووەتە سەرچاوەی بێدادیی‪،‬‬ ‫واتا یاسا بووە بە یەكێك لە چەكە مەترسیدارەكانی دەسەاڵت‪ ،‬كە‬ ‫هەمیشە بۆ بەهێزكردن‌و مانەوەو بوونی خۆی بەكاری دەهێنێت‪.‬‬ ‫یاسای رێكخستنی خۆپیشاندان (ژمارە ‪11‬ی ساڵی‪ ،)2010‬كە‬ ‫هەموو رێكارەكانی دەرچوونی یاسای تێپەڕاندووە‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە‬ ‫ێ لەواڵتی ئێمەدا‪ ،‬دەنگدان‌و دەنگنەدان لەسەر هەر‬ ‫لەكوێدایە؟ جار ‌‬ ‫پڕۆژەیاسایەك‪ ،‬تەنانەت متمانەبەخشین‌و لێسەندنەوەی متمانە لە‬ ‫حكومەت‌و وەزیرەكانیش‪ ،‬بەرئەنجامی ئەو گفتوگۆیانە نییە كە لەناو‬ ‫پەرلەماندا دەكرێن‪ ،‬بەڵكو بڕیاری پێشوەخت هەیە لەسەریان‌و پێش‬ ‫ئەوەی لەهۆڵی پەرلەمان گفتوگۆیان لەسەر بكرێت‪ ،‬لە مەكتەبی‬ ‫سیاسیی هەردوو حیزبی دەسەاڵتدارەوە‪ ،‬یەكالیی دەكرێنەوە‪.‬‬ ‫لەالیەكی ترەوە‪ ،‬ئەم یاسایە‪ ،‬تا چ رادەیەك لەگەڵ پرەنسیپە‬ ‫گشتییەكانی مافی مرۆڤدا دەگونجێت‌و یەكدەگرێتەوە؟ تا چ‬ ‫رادەیەك رێسا گشتییەكانی عەدالەتی پاراستووە‪ ،‬كە كۆمەڵێك‬ ‫بەهای بەرزن‌و لە (زیهنی ئینسانییەت)دا چەسپاون‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫دەقنووس كرابن‪ .‬وەاڵمی ئەم دوو رستەیە‪ ،‬روون‌و ئاشكرایە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێت ئەوە بڵێم كە یاسا‪ ،‬تەنیا شەرعییەت لەوەوە وەرناگرێت‬ ‫كە زۆرینەی ناو پەرلەمان دەنگی لەسەر بدات‪ ،‬بەڵكو شەرعییەت‬ ‫لەوەوە وەردەگرێت كە دادپەروەریی بەدیبهێنێت‪ ،‬نەك گۆشاوگۆش‬ ‫سەری ببڕێت‪ ،‬مافە سروشتییەكان بپارێزێت‪ ،‬نەك بیانپلیشێنێتەوە‪.‬‬

‫ل ‌ه بادینان‪ ،‬زۆربه‌ی كێشەكان بە سوڵحی عەشایەریی چارەسەر دەكرێن‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬دیاری كرمانج‬

‫‪....................................‬‬

‫چ���ارەس���ەرك���ردن���ی كێشە‬ ‫یاساییەكان ل��ەدەرەوەی دادگا‌و‬ ‫لە رێی سوڵحی عەشایەرییەوە‪،‬‬ ‫كێشەی «بەشێكی زۆر» لە‬ ‫دادگاكانی بادینانە‪ ،‬ئەوەش بە‬ ‫هۆكاری سستیی كاری دادگاكان‬ ‫دادەنرێت‪.‬‬ ‫ه��اواڵت��ی��ی��ان��ی ن��اوچ��ەك��ە‪،‬‬ ‫دەس��ەاڵت بە هۆكاری سەرەكی‬ ‫دەزان��ن‌و دەڵێن‪ :‬ئەو كێشانەی‬ ‫دەبرێنە دادگاكان‪ ،‬بۆ ماوەیەكی‬ ‫زۆر وندەكرێن‪ ،‬تاكو خاوەنی‬ ‫كەیسەكە لەبەرامبەرەكەی خۆش‬ ‫دەبێت‬ ‫لوتفی دۆسكی‪ ،‬پەیامنێری‬ ‫كەناڵی ئاسمانیی (‪ )KNN‬لە‬ ‫ده��ۆك‪ ،‬یەكێكە لەو كەسانەی‬ ‫كێشەكەی ل��ەدادگ��اوە براوەتە‬ ‫دەرەوەو بە رێگای عەشایەری‬ ‫چ��ارەس��ەرك��راوە‪ ،‬ل��ەو بارەیەوە‬

‫بە «رۆژنامە»ی وت‪« :‬لەالیەن‬ ‫كەسێكی حیزبییەوە لەكاتی‬ ‫كاركردندا پەالماردرام‌و سكااڵی‬ ‫یاساییم لەسەر تۆماركرد‪ ،‬دوای‬ ‫ئ��ەوەی م��اوەی چەند مانگێك‬ ‫ب��ەس��ەر س��ك��ااڵك��ەدا تێپەڕی‪،‬‬ ‫كێشەكە هەروەكو خۆی مایەوە‪،‬‬ ‫چ��ارەس��ەری نەبوو‪ ،‬كەیسەكە‬ ‫ل��ەدادگ��ا هێنرایە دەرەوە‌و بە‬ ‫رێگای عەشایەریی چارەسەر‬ ‫كرا»‪.‬‬ ‫ئ���ام���اژەی ب����ەوەش ك��رد‪:‬‬ ‫«ه��ەرگ��ی��ز ئ���ام���ادەی س��ازش‬ ‫نەبووم‪ ،‬بەاڵم الیەنی بەرامبەر‬ ‫چەند كەسێكی هێنایە ماڵەوەو‬ ‫(تەكلیفی) زۆریان كرد‪ ،‬هەوڵیاندا‬ ‫ئەو كێشەی ‌ه لە دادگادا نەبڕێتەوە‪،‬‬ ‫هۆكاری تەنازولكردنم ئەوە بوو‪،‬‬ ‫ئەو كەسەی بەرامبەرم هەڵەی‬ ‫ك��ردب��وو‪ ،‬لەناو دەسەاڵتدابوو‪،‬‬ ‫دڵنیام هیچ شتیكیان پێنەدەوت‌و‬ ‫بێ‌ سوود دەبوو‪ ،‬چونكە نموونەی‬ ‫ل��ەم ش��ێ��وەی� ‌ه زۆر ه��ەی��ە‪ ،‬كە‬

‫تۆمەتبارن‌و سكااڵیان لەسەرە‪،‬‬ ‫بەاڵم دەستگیر ناكرێن»‪.‬‬ ‫دۆسكی‪ ،‬نیگەرانە لەوەی ئەو‬ ‫كێشانەی دروستدەبن‪ ،‬زۆربه‌یان‬ ‫لە رێگای سوڵحی عەشایەرییەوە‬ ‫چارەسەر دەكرێن‪ ،‬چونكە لەو‬ ‫ناوچەیەدا عەشرەت رۆڵێكی بااڵی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا‪ ،‬دادوەر سەرحان‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د‪ ،‬دادوەری لێكۆڵەر‬ ‫لەدادگایی دهۆك‪ ،‬رەتیدەكاتەوە‬ ‫عەشیرەت‌و هێزەكانی ناوچەكە‬ ‫دەستیان هەبێت لەدادگاكانی‬ ‫ئ��ەو دەڤ����ەرەدا‪ ،‬ل��ەو ب��ارەی��ەوە‬ ‫ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی وت‪« :‬ئ��ەو‬ ‫كێشانەی دەهێنرێنە دادگ��ا‪،‬‬ ‫ه���ەم���ووی ل��ەرێ��گ��ای ی��اس��اوە‬ ‫چارەسەردەكرێن‪ ،‬نەك سوڵحی‬ ‫عەشایەریی‪ ،‬نەمبینیوە كێشەیەك‬ ‫ل��ە مەحكەمە دەرهێنرابێت‌و‬ ‫لەدەرەوە چارەسەركرابێت»‪.‬‬ ‫ل�������ەب�������ارەی ك���ێ���ش���ەی‬ ‫پەیامنێرەكەی (‪)KNN‬وە ئەو‬

‫دیمه‌نێک ل ‌ه شاری زاخۆ‬ ‫دادوەرە وتی‪« :‬ئەو خۆی الی‬ ‫ئێمە تەنازولی كرد‪ ،‬نەك بەزۆر‪،‬‬ ‫ئێمە لەو كاتەدا ناتوانین رێگای‬ ‫لێبگرین‪ ،‬لەسەر رەزامەندیی‬ ‫خۆی بووە”‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا‪ ،‬هاواڵتییانی‬

‫ناوچەكە‪ ،‬رایدەگەیەنن بەشێكی‬ ‫زۆر كێشەكان‪ ،‬تەنانەت تاوانی‬ ‫(ك��وش��ت��ن)ی��ش ل�����ەدەرەوەی‬ ‫دادگاكان چارەسەر دەكرێن‌و‬ ‫تاوانباران سزای یاسایی خۆیان‬ ‫وەرناگرن‪.‬‬

‫ج��ەالل تەحسین‪ ،‬تەمەن‬ ‫(‪ )26‬س���اڵ‪ ،‬دان��ی��ش��ت��ووی‬ ‫دەڤ���ەری ئ��ام��ێ��دی‪ ،‬ئ��ام��اژەی‬ ‫بەوەدا‪ ،‬ئەو كێشانەی بە رێگای‬ ‫سوڵح چارەسەر دەكرێن‌و مل‬ ‫بۆ دادگا نادەن‪ ،‬چەند هێندەی‬

‫ئەوانەن لە دادگاوه‌ چارەسەر‬ ‫دەكرێن‪.‬‬ ‫ئەو گەنجە‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫وت‪« :‬كێشەی تایبەت هەیە‬ ‫ل���ەالی���ەن ش���ێ���خ‌و س����ەرۆك‬ ‫عەشرەتەوە چارەسەر دەكرێن‪،‬‬ ‫ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ك��وش��ت �ن‌و ت��اوان��ی‬ ‫تریش‪ ،‬ئەمانە بەوشێوەیه‌ی كە‬ ‫خۆیان دەیانەوێت چارەسەری‬ ‫دەك����ەن‪ ،‬ئ��ەم��ەش رێ��گ��ا بۆ‬ ‫خەڵكی تر خۆش دەكات؛ تاوان‬ ‫ئه‌نجام بدەن‪ ،‬چونكە دەزانن‬ ‫ناكوژرێنەوەو سزا نادرێن»‪.‬‬ ‫ئ�������ەو ه����اواڵت����ی����ی����ە؛‬ ‫نایشارێتەوەو ده‌ڵێت‪« :‬لەم‬ ‫دەڤ���ەرەی ئێمەدا‪ ،‬كەسانی‬ ‫نزیك لە بەرپرسە گەورەكان‬ ‫تاوانی كوشتنیان ئەنجامداوە‪،‬‬ ‫که‌چی هیچ سزایەك نەدراون‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەشه‌وە لەالیەن حیزبە‬ ‫بااڵدەستەكانەوە داڵ��دەدراون‌‪،‬‬ ‫بێئەوەی دادگا هیچ جوڵەیەكی‬ ‫هەبێت»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫پەرلەمانی عێراق؛ هەوڵی راگرتنی تۆپبارانەكانی ئێران دەدات‬

‫رۆژن��ام��ە‪ :‬لیژنەی لێكۆڵینەوە‬ ‫ل��ە ب��ۆردوم��ان��ەك��ان��ی سوپای‬ ‫ئێران بۆ ناوچە سنوورییەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬كە لەالیەن‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقەوە‬ ‫پێكهێنراوە‪ ،‬هەفتەی داهاتوو‪،‬‬

‫راپ���ۆرت���ی خ���ۆی پێشكەشی‬ ‫پەرلەمان دەك��ات‌و هەوڵدەدات‬ ‫ح��ك��وم��ەت ن��اچ��ار ب��ك��ات بە‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكە‪.‬‬ ‫شوان محەمەد‪ ،‬ئەندامی لیژنەی‬ ‫ناوخۆ لە ئەنجومەنی نوێنەرانی‬

‫ع���ێ���راق‪ ،‬ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی‬ ‫راگ���ەی���ان���د‪« :‬واب����ڕی����ارە لە‬ ‫هەفتەی داهاتوودا‪ ،‬راپۆرتێك‬ ‫ك��ە ل��ەالی��ەن لیژنەكەمانەوە‬ ‫ئ��ام��ادە دەك��رێ��ت‪ ،‬پێشكەشی‬ ‫سەرۆكایەتیی پەرلەمان بكرێت‪،‬‬

‫بۆئەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫عێراق‪ ،‬حكومەت ناچار بكات‬ ‫بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێك بۆ‬ ‫راگرتنی تۆپبارانەكان»‪.‬‬ ‫ئ��ەو پەرلەمانتارە‪ ،‬ئ��ام��اژەی‬ ‫ب��ەوەش ك��رد‪ :‬راپۆرتەكەیان‪،‬‬

‫ب���اس ل���ە زەرەرە م��ادی��ی‌و‬ ‫مرۆییەكانی ئەو ناوچانە دەكات‬ ‫ك��ە ب��ەه��ۆی ت��ۆپ��ب��اران��ەك��ان��ی‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێرانەوە‪،‬‬ ‫لەدانیشتووانی ئ��ەو ناوچانە‬ ‫كەوتوون‪.‬‬

‫«به‌رپرسی وا هه‌یه‌فه‌وجێک‪ ،‬یان لیوایه‌ک پاسه‌وانی هه‌یه‌»‬

‫په‌رله‌مانتارێکی پارتی‪ :‬سەرۆكی هەرێم؛ لە ئیحراجبوون رزگاری كردین‬ ‫پەرلەمان؛ كۆنابێتەوە‬ ‫ئومێد محەمەد‬ ‫واپێدەچێ‌ ئەم پەرلەمانی كوردستانە‌و بەتایبەتی دەستەی‬ ‫سەرۆكایەتیی پەرلەمان‪ ،‬بیەوێت لەخەمساردیی‌و بێباكیدا بەرامبەر‬ ‫كێشەكانی هاواڵتییان‌و كۆی ئەو هەڕەشانەی دەكرێنە سەر هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و هاواڵتییانی ئەم هەرێمە بەگشتیی‪ ،‬ژمارەی پێوانەیی‬ ‫تۆماربكات‌و لەهەوڵی ئەوەدابێت‪ ،‬ناوی بخرێتە «گینس»ەوە!‬ ‫هەمیشە پەرلەمان‌و پەرلەمانتار‪ ،‬لەهەر سیستمێكی حوكمڕانیدا‪،‬‬ ‫بەتایبەتی لەسیستمی دیموكراسیدا‪ ،‬وەك دەسەاڵتی داكۆكیكار لەخەڵك‬ ‫هەژماردەكرێن‌و ئەم دەسەاڵتە‪ ،‬بەر لەدەسەاڵتەكانی تر‪ ،‬لەسەنگەری‬ ‫پێشەوەی داكۆكیكردندا دەبێت‪ ،‬ئەمە سەرباری ئەوەی لەسیستمە‬ ‫دیكتاتۆرییەكاندا‪ ،‬ئەم دەسەاڵتە وەك بوكەڵەیەك بۆ راپەڕاندنی ئەو‬ ‫رۆڵە هەژماردەكرێت‌و لەحاڵەتێكیشدا كاتێك هەڕەشەیەك رووبەڕووی‬ ‫واڵتێك دەبێتەوە‪ ،‬تەنانەت بۆ چەواشەكردنیش بێت‪ ،‬دەسەاڵت بۆ‬ ‫پەرلەمان دەگەڕێتەوە‌و كۆبوونەوەیەكی نائاسایی ئەنجامدەدات‪ ،‬بەاڵم‪،‬‬ ‫وا پێدەچێ‌ سەركردایەتیی سیاسیی ئەم هەرێمە (بەتایبەتی هەردوو‬ ‫حیزبە دەسەاڵتدارەكە)‪ ،‬تەنانەت نەیانەوێت وەك بوكەڵەیەكیش حساب‬ ‫بۆ ئەم پەرلەمانە بكەن‌و بۆ چەواشەكردنی رای گشتیی‌و هاواڵتییان‪،‬‬ ‫هانی ئەم پەرلەمانە بدەن كۆبوونەوەیەكی نائاسایی‌و بەپەلە بكات‌و‬ ‫لەو هەڕەشانە بكۆڵێتەوە؛ كە لەالیەن تۆپخانەكانی ئێرانەوە بەرامبەر‬ ‫بەهەرێمی كوردستان دەكرێن‌و تائێستا چەند هاواڵتییەك برینداربوون‌و‬ ‫زەرەرو زیانێكی زۆریش بەخەڵكی ناوچە سنوورییەكان گەیشتووە‪.‬‬ ‫بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی ناوەندەكانی راگەیاندن باڵویاندەكەنەوە‪،‬‬ ‫چەند هەوڵ‌و پێشنیازێك لەئارادان بۆ ئەوەی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫كۆبوونەوەیەكی نائاسایی بكات‪ ،‬بەاڵم واپێدەچێ‌ بەهۆی سەفەرە‬ ‫(پێویست)ەكانی بەشی زۆری پەرلەمانتاران (كە ماندووبوون‌و‬ ‫پێویستیان بەوەیە لەم پشووە دوو مانگەی هاویندا‪ ،‬ئەم هەرێمە‬ ‫بەجێبهێڵن!)‌و هەروەها گەیشتنە ئەو قەناعەتەی سەرۆكایەتیی‬ ‫پەرلەمانیش كە پێویست بەكۆبوونەوەی نائاسایی ناكات‪ ،‬ئەم‬ ‫پەرلەمانە كۆنەبێتەوە‪.‬‬ ‫ده‌پرسم‪ :‬ئەگەر ئەم پەرلەمانە كۆببێتەوە یان كۆنەبێتەوە‪،‬‬ ‫چی لەمەسەلەكە دەگۆڕدرێت؟! ئایا ئەم پەرلەمانە هێندە فشارێكی‬ ‫كاریگەر‌و بەهێزی هەیە؛ بتوانێت بڕیاری یەكالیی كەرەوە بدات‌و كۆتایی‬ ‫بەتۆپباران‌و پەالماردانەكانی ئێران بۆ سەر خاكی هەرێم بهێنێت؟‬ ‫بێگومان‪ ،‬پەرلەمان كۆببێتەوە‪ ،‬یان كۆنەبێتەوە‪ ،‬وەك یەك‬ ‫وایە‌و هیچ لەمەسەلەكە ناگۆڕێ‌‪ ،‬ئەمەیش لەو پێودانگەوە كە ئەم‬ ‫پەرلەمانە‪ ،‬بەئیرادەی دوو حیزبە دەسەاڵتدارەكە ئاڕاستەدەكرێت‌‪،‬‬ ‫بەمەیش هێندەی تر رۆڵی ئەم پەرلەمانە لەهاوكێشە سیاسیی‌و‬ ‫بەدەنگهاتنی كێشە‌و هەڕەشەكانی سەر خەڵكی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پەراوێزخراوە‪.‬‬ ‫نیگەرانییەكە ل��ەوەدای��ە‪ ،‬ك��ۆی دەس��ت��ەی سەرۆكایەتیی‌و‬ ‫ئەندامانی ئەم پەرلەمانە‪ ،‬یەكێك لەبڕگەی ئەو سوێندەی كە‬ ‫وەك پەرلەمانتار‌و لەنێو «حەرەم»ی پەرلەماندا خواردوویانە‪،‬‬ ‫«پارێزگاریكردنە لەزەوی‌و خاكی هەرێم»‪ ،‬لەكاتێكدا بەئاشكرا‌و‬ ‫بەبەرچاوی ناوەندەكانی میدیای جیهانییەوە‪ ،‬خاكی هەرێم‬ ‫تۆپباران دەكرێ‌‪ ،‬كە ئەمەیش سەرباری بێنرخكردنی خاكی ئەم‬ ‫هەرێمەیە لەالیەن ئەو پەرلەمانتارانەوە (كە لەسەری نایەنە‬ ‫دەنگ)‪ ،‬سوكایەتیكردنێكی ئاشكرایشە بەو سوێندەی لەپەرلەماندا‬ ‫خواردوویانە‪.‬‬

‫راپۆرتی‪ :‬په‌رله‌مان‌و خه‌ڵک‬

‫‪........................................................‬‬

‫پەرلەمانتارێکی (پارتی)‬ ‫لە فراكسیۆنی كوردستانیی‪،‬‬ ‫دان ب��ەوەدا دەنێت‪« :‬بەهۆی‬ ‫پەسەندكردنی یاسای زیادكردنی‬ ‫پاسەوانانی پەرلەمانتارەوە‪،‬‬ ‫ن��اوی پەرلەمانتاران زڕاوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم رەت��ك��ردن��ەوەی یاساكە‬ ‫لەالیەن سەرۆكی هەرێمەوە‪،‬‬ ‫لەو مەوقیفە رزگاریان بووه‌»‪.‬‬ ‫ع��ەب��دول��س��ەالم ب���ەرواری‪،‬‬ ‫ئ����ەن����دام����ی پ���ەرل���ەم���ان���ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەسەر فراكسیۆنی‬ ‫كوردستانیی‪ ،‬ب��ەو ب��ڕی��ارەی‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬دڵخۆشە‌و‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات‪« :‬ناوبانگی‬ ‫پەرلەمانتار زڕێنراوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫هاتەسەر‪،‬‬ ‫پەساوانەكانیشی‬ ‫بۆیە من الی خ��ۆم��ەوە‪ ،‬پێم سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫خ��ۆش ب��وو ك��ە رەت��ك��رای��ەوە‪،‬‬ ‫م��ووچ��ەی تایبەتی خۆیشی‪،‬‬ ‫ئ���ێ���س���ت���اش پ���ێ���م خ��ۆش��ە ئێستادا»‪.‬‬ ‫ع��ەب��دوڵ�ڵا م���ەال ن���وری‪ ،‬پاسەوانێكی تریشی گرتووە‪.‬‬ ‫لەپەرلەمان‪ ،‬هەر یاساكە لەبیر‬ ‫ب���ی�ل�ال س��ڵ��ێ��م��ان‪ ،‬بە‬ ‫بكەین‌و جارێكی تر نەگەڕێینەوە ئه‌ندامی فراکسیۆنی «گۆڕان»‬ ‫س��ەری‪ .‬بەبۆچوونی من‪ ،‬ئەو ل �ه‌ پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی ک��وردس��ت��ان‪« ،‬رۆژن����ام����ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫رەت��ك��ردن��ەوەی��ە‪ ،‬رزگاركردنی ب��ە «رۆژن��ام��ە»ی راگەیاند‪« :‬هەندێك پەرلەمانتار هەیە‬ ‫ئێمە ب��وو ل��ەو مەوقیفەی كە «مەنتیق نییە پەرلەمانتار‪ ،‬كە پێویستی بەپاسەوان نییە‪،‬‬ ‫لەدوای ئەوەی كاری پەرلەمانیی بەاڵم من جگە لەو پاسەوانەی‬ ‫بۆمان دروست ببوو»‪.‬‬ ‫ب������ه‌رواری‪ ،‬ی��ەك��ێ��ك ب��وو تەواو دەبێت‪ ،‬پاسەوانی هەبێت‪ ،‬كە هەمە‪ ،‬لەسەر ئەو مووچەیەی‬ ‫ل��ەو پەرلەمانتارانەی دەنگی ج��ا یەكێك بێت ی��ان دووان وەری دەگرم‌و (‪)%65‬ی دەدەم‬ ‫بەیاساكە دا‪ ،‬رەخ��ن��ەش لە یان دە‪ ،‬گرنگ نییە‪ ،‬چونكە بەحیزبەكەم‪ ،‬پاسەوانێكی ترم‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان دەگ��رێ��ت كە مەبدەئی دانانی پاسەوان بۆ دان���اوە ب��ۆخ��ۆم‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫هەاڵیان لەسەر دروستكردن‪ :‬پاراستنە‪ ،‬پەرلەمانتار لەقۆناغی پێویستم پێیەتی‪ ،‬بۆیە لەكاتی‬ ‫«راگ��ەی��ان��دن‪ ،‬ك��ارێ��ك��ی وای پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری��دا پێویستی دەنگدان بەو یاسایە‪ ،‬دەنگم‬ ‫كرد؛ که‌ پەرلەمانتار خەریكی بەپاسەوان هەیە‪ ،‬كاتێك كاری بۆداوە»‪.‬‬ ‫ئ����ەو پ��ەرل��ەم��ان��ت��ارەی‬ ‫پەرلەمانتاریی تەواو كرد‪ ،‬وەك‬ ‫ئیمتیازاتە»‪.‬‬ ‫س�����ەرۆك�����ی ه���ەرێ���م���ی ه��ەر هاواڵتییەكی ئاساییەو ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬رەخنەی ئەوەش‬ ‫كوردستان؛ رۆژی سێ شەممە ه��ی��چ م��ەت��رس��ی��ی��ەك ل��ەس��ەر دەگرێت‪« :‬بەرپرسی وا هەیە‪،‬‬ ‫(‪ ،)7/19‬یاسای زیادكردنی ژیانی نییە‪ ،‬بۆیە پێموایە‪ ،‬ب��ە نایاسایی فەوجێك یان‬ ‫پ��اس��ەوان��ی پەرلەمانتارانی ئەو رەتكردنەوەیەی سەرۆكی لیوایەك پاسەوانی هەیە‪ ،‬من‬ ‫رەتكردەوە‪ ،‬كە پێشتر بەكۆی هەرێم‪ ،‬شتێكی مەعقول بووەو پێموایە‪ ،‬ئ��ەم��ەی��ان شتێكی‬ ‫ن��ەگ��ون��ج��اوە‪ ،‬ن���ەك ئ���ەوەی‬ ‫دەنگی پەرلەمانتارانی سەرجەم لەجێی خۆیدایەتی»‪.‬‬ ‫ل������ەب������ەرام������ب������ەردا‪ ،‬پ��ەرل��ەم��ان ك��ە بەپێی یاسا‬ ‫لیستەكان‪ ،‬تێپەڕێنرا‪.‬‬ ‫فراكسیۆنی رێكبخرێت»‪.‬‬ ‫پاساوەكانی سەرۆكی هەرێم پەرلەمانتارێكی‬ ‫ب��ی�لال سڵێمان‪ ،‬ئ��ام��اژە‬ ‫بۆ ئەو یاسایە‪ ،‬كە فوئاد حسێن كۆمەڵی ئیسالمیی‌و یەكێك‬ ‫سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی لەو كەسانەی دەنگی بەیاساكە بەوە دەكات‪ :‬لەبەرئەوەی دژی‬ ‫ه���ەرێ���م رای���گ���ەی���ان���دووە‪ :‬داوە‪ ،‬رەتكردنەوەكەی یاساكە گەندەڵین‌و بەئەزموونیش بۆیان‬ ‫«دروس����ت����ب����وون����ی دوو لەالیەن سەرۆكی هەرێمەوە‪ ،‬بە دەرك��ەوت��ووە ئ��ەو كەسانەی‬ ‫سیستمییە لە پاسەواندارێتی ئیجابی نابینێت‌و ئاماژە بەوە ئەمان دژی��ان وەستاونەتەوە‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارەكانی خولەكانی دەكات‪ :‬خودی خۆی‪ ،‬سەرباری هێزیان بەكارهێناوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێشووتر لەگەڵ ئەم خولەی پاسەوانە فەرمییەكەی‪ ،‬لەسەر پ��اس��ەوان بەگرنگ دەزان��ێ��ت‪:‬‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪:‬‬

‫ده‌بوو‬ ‫سه‌رۆکی هه‌رێم‬ ‫وردتر بووایه‌‬ ‫«بینیمان كە بەرامبەر بە ئەندام‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬هێز بەكارهێنراوەو‬ ‫پەالماری دراوە‪ ،‬بۆیە دەبوو‬ ‫سەرۆكی هەرێم‪ ،‬وردتربوایە»‪.‬‬ ‫الی خۆشییـــــــــــــەوە‪،‬‬ ‫د‪ .‬س��ەروەر عەبدولڕەحمان‪،‬‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری (یەكێتی)‬ ‫كوردستانیی‪،‬‬ ‫لەفراكسیۆنی‬ ‫دەستخۆشیی لەسەرۆكی هەرێم‬ ‫دەك����ات‪ ،‬ب����ەوەی ی��اس��اك��ەی‬

‫رەت����ك����ردووەت����ەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫بەبۆچوونی ئ��ەو‪ ،‬ب��ارودۆخ��ی‬ ‫كوردستان ئارامەو پێویستی‬ ‫بەوە نییە ژمارەی پاسەوانەكان‬ ‫زیاد بكرێن‪.‬‬ ‫س��ەروەر‪ ،‬یەكێك بوو لەو‬ ‫پەرلەمانتارانە هەر لەسەرەتاوە‬ ‫دەنگی بە یاساكە ن��ەداوە‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژن��ام��ە» دەڵ��ێ��ت‪« :‬باس‬ ‫لەچاكسازیی‌و كەمكردنەوەی‬ ‫ئەو شتانە دەكەین كە سامانی‬ ‫ئ��ەم واڵت��ە ب��ەه��ەدەر دەدەن‪،‬‬ ‫بەبۆچوونی من‪ ،‬دەبوایە هەر‬ ‫كوردستانەوە‬ ‫لەپەرلەمانی‬ ‫نەخرایەتە بەرباس‌و لێكۆڵینەوە‪،‬‬ ‫وەك��و باسیش ك��را‪ ،‬دەبوایە‬ ‫رەتبكرێتەوە‪ ،‬بۆیە زۆرم پێ‬ ‫باش بوو كە لەالیەن سەرۆكی‬ ‫هەرێمەوە رەتكرایەوە»‪.‬‬ ‫یاسای پاسەوانی ئەندامانی‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬كە لەئێستادا لەالیەن‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە‬ ‫رەتكراوەتەوە‪ ،‬تا كۆتایی مانگی‬ ‫ئابی ئەمساڵ‪ ،‬گفتوگۆی لەسەر‬ ‫ناكرێتەوە‪ ،‬ئ��ەم��ەش بەهۆی‬ ‫ئەوەی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫لەئێستادا لە پشوودایە‪.‬‬ ‫چ���اودێ���ران���ی سیاسیش‬ ‫پ��ێ��ی��ان��وای��ە‪ :‬گ��ەڕان��دن��ەوەی‬ ‫پ���ڕۆژەی���اس���ای زی��ادك��ردن��ی‬ ‫پاسەوانی پەرلەمانتاران لەالیەن‬ ‫سەرۆكی هەرێمەوە‪ ،‬جێگای‬ ‫دەستخۆشییە‪ ،‬بەپێویستیشی‬ ‫دەزان��ن ئەم كەمكردنەوەیەی‬ ‫پاسەوانان لەخودی سەرۆكی‬ ‫ه��ەرێ��م��ەوە دەستپێبكات‌و‬ ‫بەدەربوونی سەرۆكی هەرێم‌و‬ ‫به‌رپرسانی تری بااڵی هەرێم‬ ‫لەو كەمكردنەوەیەی پاسەوانان‪،‬‬ ‫هیچ مانایەكی نییە‪.‬‬ ‫پێشتریش «رۆژن��ام��ە»‪،‬‬ ‫لەسەرچاوەیەكی ئ��اگ��ادارەوە‬ ‫ب�ڵ�اوی���ك���ردەوە‪« ،‬م��ەس��ع��ود‬ ‫ب��ارزان��ی»‪ ،‬زۆرت��ری��ن ژم��ارەی‬ ‫پاسەوانی لە كوردستاندا هەیە‪،‬‬ ‫كە دوو لیوای گواڵن‌و تایبەتەو‬ ‫ل��ەالی��ەن ك��وڕێ��ك��ی خ��ۆی��ەوە‬ ‫به‌ناوی «مەنسور مەسعود»‬ ‫س���ەرپ���ەرش���ت���ی دەك���رێ���ت‌و‬ ‫ه��ەر ل��ی��وای��ەك��ی��ش‪)3000( ،‬‬ ‫پێشمەرگەیە‪ ،‬ك��ە دەك��ات��ە‬ ‫(‪ )6000‬چەكدار»‪.‬‬

‫لیژنەیەكی پەرلەمانیی؛ لێكۆڵینەوە لەپڕۆژە دواكەوتووەكان دەكات‬ ‫نووسینگەی هەولێر‬

‫‪.......................................................‬‬

‫لیژنەی ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوە‌و‬ ‫نیشتەجێكردن‌و هاوچەرخكردنی‬ ‫الدێ‪ ،‬پ���اش س��ەردان��ك��ردن��ی‬ ‫چەند پڕۆژەیەكی تەواونەكرا‌و‬ ‫لەسلێمانی‌و هەولێر‪ ،‬راپۆرتێك‬ ‫ئ���اڕاس���ت���ەی س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان دەكەن‌و‬ ‫داوا ل��ە حكومەتیش دەك��ەن‪،‬‬ ‫گرفتەكانی چارەسەر بكات‪.‬‬ ‫حەمەسەعید حەمەعەلی‪،‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی ئاوەدانكردنەوە‌و‬ ‫نیشتەجێكردن‌و هاچەرخكردنی‬ ‫الدێ لە پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫ب��ە «رۆژن���ام���ە»ی راگ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫«ل����ەم����اوەی ئ���ەم پ��ش��ووەی‬ ‫پەرلەماندا‪ ،‬چەند سەردانێكی‬ ‫مەیدانیمان ك����ردووە ب��ۆ ئەو‬

‫شوێنانه‌ی پڕۆژەیان تێدا ئەنجام‬ ‫دراوەو هەندێك ل��ەم پڕۆژانە‬ ‫بەباشیی ئ��ەن��ج��ام ن����ەدراون‪،‬‬ ‫ل��ەم ب��ارەی��ەش��ەوە راپۆرتێك‬ ‫بەرزدەكەینەوە بۆ سەرۆكایەتیی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان»‪.‬‬ ‫ب���ەپ���ێ���ی‬

‫زان��ی��اری��ی��ەك��ان��ی‬ ‫«رۆژن������ام������ە»‪،‬‬ ‫ئ����ەو پ����ڕۆژان����ەی‬ ‫ل��ی��ژن��ەی ن���اوب���راو‬ ‫لەماوەی راب��ردوودا‬

‫س���ەردان���ی���ك���ردوون‪ ،‬ه��ەری��ەك‬ ‫ل���ە ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی (‪)400‬‬ ‫ق��ەرەوێ��ڵ��ەی��ی ل�� ‌ه سلێمانی‌و‬ ‫پ����ڕۆژەی ب��ەدووس��ای��دك��ردن��ی‬ ‫رێ��گ��ای ه��ەول��ێ��ر‪ -‬ك��ۆی�ە‌و‬

‫نه‌خۆشخان ‌ه (‪ )400‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌که‌ی سلێمانی‪ ..‬یه‌کێک له‌و پڕۆژانه‌ی له‌واده‌ی خۆیدا ته‌واو نه‌کراوه‌‬

‫پڕۆژەی بەدووسایدكردنی رێگای‬ ‫سەیدسادق‪-‬هەڵەبجە بوون‪.‬‬ ‫ئ���ەو ئ��ەن��دام��ەی ل��ی��ژن��ەی‬ ‫ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوە‪،‬‬ ‫ئ��������ام��������اژەی‬ ‫ب���������ەوەش دا‪:‬‬ ‫«ك��ۆب��وون��ەوەم��ان‬ ‫لەگەڵ وەزارەتی‬

‫ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوەو كارگەكانی‬ ‫ق���ی���ردا ك������ردووە؛ ب���ۆئ���ەوەی‬ ‫هەركێشەیەكیان هەبێت لەگەڵ‬ ‫ئەنجومەنی وەزیراندا چارەسەری‬ ‫بكەن‪ .‬هەروەها لەگەڵ وەزارەتی‬ ‫پ�لان��دان��ان ك��ۆب��ووی��ن��ەت��ەوە‪،‬‬ ‫بەمەبەستی هۆكاری دواكەوتنی‬ ‫پڕۆژەكان‌و ئەو تێچوونانەی بۆیان‬ ‫دانراوەو چۆنێتیی چارەسەركردنی‬ ‫ئەم كێشانە‪ ،‬لەمەودواش‬ ‫داوای راپ������ۆرت لە‬

‫بەڕێوه‌بەرێتیی پڕۆژەكان دەكەین؛‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ جێبەجێكردنی‬ ‫پڕۆژەكان‌و رێژەكانیان»‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬باسی لەوەش كرد‪:‬‬ ‫«هەندێك زەویی كشتوكاڵیش‪،‬‬ ‫ك��وژێ��ن��راون��ەت��ەوە‌و ل��ە ئێستادا‬ ‫خراونەتە سەر شارەوانییەكان‪،‬‬ ‫دەبێت قەرەبوو بكرێنەوە‌و زەویی‬ ‫تریان بدرێتێ‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستەش‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ش��ارەوان��ی��ی��ەك��ان��دا‬ ‫كۆبووینەتەوە»‪.‬‬ ‫حەمەسەعید حەمەعەلی‪،‬‬ ‫وتیشی‪« :‬هەندێك پڕۆژە هەن‪،‬‬ ‫ستافێكی مەیدانیمان سەردانی‬ ‫ك���ردوون‪ ،‬بۆیان دەرك��ەوت��ووە‪،‬‬ ‫كەموكورتییان هەیە‪ ،‬بۆنموونە‪،‬‬ ‫دواك��ەوت��ن��ی كاتی پ���ڕۆژەی بە‬ ‫دووسایدكردنی رێگای عەربەت‪-‬‬ ‫س��ەی��دس��ادق‪ ،‬ك��ە ئیجرائاتی‬ ‫لەگەڵدا كراوە»‪.‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫بۆردومان‌و‬ ‫قه‌یران‬ ‫هیوا جەمال‬ ‫رەن��گ��ە ئ��اس��ای��ی ب��ێ��ت‪ ،‬هێزی‬ ‫سیاسیی ق��ەی��ران دروس���ت بكات‪،‬‬ ‫بۆئەوەی لە قەیرانێكی دیكە دەربچێت‪،‬‬ ‫ی��ان رووداوێ����ك ب��ەالی��ەك��ی دی��ك��ەدا‬ ‫بخات‪ ،‬بەاڵم دەبێت لە دروستكردنی‬ ‫قەیرانەكانیشدا‪ ،‬رەچ��اوی كەمترین‬ ‫زیان بكرێت‪.‬‬ ‫چاودێرانی كاروباری ئێران‪ ،‬ئەوە‬ ‫زۆر دووپاتدەكەنەوە كە حكومەتی‬ ‫ئێران‪ ،‬بۆئەوەی قەیرانە ناوخۆییەكانی‬ ‫تێپەڕێنێت‪ ،‬ب����ەردەوام كۆمەڵێك‬ ‫كەیس دروس��ت دەك��ات‪ ،‬یەكێك لەو‬ ‫كەیسانەش كە بەردەوام‌و بەئاسانیی‬ ‫دەتوانێت پێی بگات‪ ،‬مەسەلەی هێزە‬ ‫بەتایبەتبوونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەكان‌و‬ ‫هێزەكانی (پژاك)ە لە سەر سنووری‬ ‫نێوان هەرێم‌و ئەو واڵتە‪.‬‬ ‫بۆ تێگەیشتنی زیاتر‪ ،‬با نموونەیەك‬ ‫بهێنینەوە‪ ،‬چەند ساڵێك لەمەوبەر‪ ،‬لە‬ ‫كۆبوونەوەی نێوان چەند بەرپرسێكی‬ ‫هەرێم‌و ئێراندا‪ ،‬بەرپرسانی ئێران بە‬ ‫به‌رپرسانی هەرێمیان وتبوو‪ ،‬رێگا‬ ‫مەدەن هێزە ئۆپۆزسیۆنە كوردییەكان‪،‬‬ ‫لەڕێگای ئەوانەوە گرفت بۆ سوپای‬ ‫پاسداران دروست بكەن‪ ،‬ئەگینا ئەوان‬ ‫ب��ەردەوام دەبن لە بۆردومانی ناوچە‬ ‫سنوورییەكان‌و ئەوكاتە دانیشتووانی‪،‬‬ ‫ب��ەردەوام ئاوارە دەبن‪ .‬وتبووشیان‪،‬‬ ‫رۆژانە چەند بەرامبەری ئەو ژمارەیەی‬ ‫ه��ێ��زە چ���ەك���دارەك���ان ل��ە س��وپ��ای‬ ‫پاسدارانی دەكوژن‪ ،‬تەنیا لە تاراندا‪،‬‬ ‫بە رووداوی ئوتۆمبێل دەمرن‪.‬‬ ‫دەتوانین لەو گۆشەنیگایەوە‪ ،‬لەوە‬ ‫تێبگەین كە بەالی ئێرانەوە‪ ،‬زۆر گرنگ‬ ‫نییە جوڵەی هێزە ئۆپۆزسیۆنەكان‪،‬‬ ‫لەسەر سنوور چەندە‌و چۆنە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ب��ۆئ��ەوەی ن��اوخ��ۆ ب��ە كێشەیەكەوە‬ ‫سەرگەرم بكەن‪ ،‬ئەوانە دەخوڵقێنن‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی س�����ەرەوە‪ ،‬الیەنێكی‬ ‫م��ەس��ەل��ەك��ەی��ە‪ ،‬ب���ەاڵم الی��ەن��ەك��ەی‬ ‫دیكەی‪ ،‬پەیوەندیدارە بە هەرێمی‬ ‫كوردستانەوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو بەڵگەنامانەی لەماوەی‬ ‫راب����ردوودا ب�ڵاوك��ران��ەوە‪ ،‬لەڕێگای‬ ‫هاككردنی ئیمەڵ ئ��ەدرەس��ەك��ەی‬ ‫نوێنەرایەتیی هەرێمەوە لە تاران‪،‬‬ ‫هەماهەنگییەكی تۆكمە لەنێوان‬ ‫لیژنەی ئەمنیی ه��ەرێ �م‌و لیژنەی‬ ‫ئەمنیی حكومەتی ئێراندا هەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫دوو لیژنەیە كۆبوونەوەی خولیی‌و‬ ‫بەردەوامیان هەیە‪.‬‬ ‫ه���ەروەه���ا ب��ەپ��ێ��ی ل��ێ��دوان��ی‬ ‫پەرلەمانتارێكیش كە لەم ژمارەیەی‬ ‫«رۆژنامە»دا باڵوكراوەتەوە‪ ،‬لیژنە‬ ‫ئەمنییەكەی هەرێم‪ ،‬لیژنەكەی ئێرانی‬ ‫سەرپشككردووە لە بەرگریكردن لە‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫ئەگەر پەیوەندییەكان ئەوەندە‬ ‫توندوتۆڵ بن‪ ،‬ناكرێت گومانی ئەوە‬ ‫ببرێت كە دوو حیزبە دەسەاڵتدارەكەی‬ ‫هەرێم‪ ،‬بۆئەوەی ئەو قەیرانە قوڵەی‬ ‫ئێستا رووب���ەڕووی���ان ب��ووەت��ەوە‪،‬‬ ‫كێشەیەكیان زیندوو كردووەتەوە‪ ،‬تا‬ ‫خەڵك بەو الیەنەوە سەرگەرم بكەن؟‬ ‫لە زۆربەی كێشە ناوخۆییەكانی‬ ‫هەرێمدا‪ ،‬ئەو دوو حیزبە (پارتی‌و‬ ‫ی��ەك��ێ��ت��ی)‪ ،‬ب�������ەردەوام الی��ەن��ە‬ ‫نەتەوەییەكانیان‬ ‫نیشتمانیی‌و‬ ‫هێناوەتەوە پێشەوە‌و وایان لەخەڵك‬ ‫گەیاندووە ئەگەر ئەوان نەبن‪ ،‬ئەوا‬ ‫حكومەت‌و ئەزموونەكە لەدەست‬ ‫دەچن‌و پێویستە ئەوان بمێننەوه‌‪،‬‬ ‫ئەگینا ج��ارێ��ك��ی دی��ك��ە ت��ووش��ی‬ ‫ئەنفال‌و رەشەكوژیی دەبینەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم مەسەلەیەی سنوورەكان‪ ،‬که‌‬ ‫دانیشتووانی چه‌ند گوندێکی ئاوار ‌ه‬ ‫ک���ردووه‌و چەندین ه��اواڵت��ی بوونە‬ ‫قوربانیی‪ ،‬چ��ۆن لێكدەدەنەوە؟‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا بەڵگەكان پەیوەندیی‌و‬ ‫هاوكاریی رەهای حكومەتی هەرێممان‬ ‫بە ئێرانەوە بۆ دەسەلێمنن‪.‬‬ ‫دەك���رێ���ت گ��وم��ان��ەك��ە‪ ،‬زی��ات��ر‬ ‫ل��ەڕاس��ت��ی��ی ن��زی��ك ب��ب��ێ��ت��ەوە‪ ،‬كە‬ ‫راگەیاندنی دوو حیزبەكە‪ ،‬بەردەوام‬ ‫ه��ەواڵ��ەك��ان��ی ت��ۆپ��ب��اران روم���اڵ‬ ‫دەك����ەن‌و ك��ردووی��ان��ەت��ە ه��ەواڵ��ی‬ ‫س��ەرەك��ی��ی‌و ب���ەردەوام���ی ه��ەم��وو‬ ‫سەری كاتژمێرەكان‌و الپەڕەی یەكی‬ ‫رۆژنامەكانیان‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫لەنێوان‬

‫تۆپەكەی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پ���اش ئ����ەوەی رۆژی ‪11‬ی‬ ‫ێ الی��ەن��ی‬ ‫ئ���ەم م��ان��گ��ە‪ ،‬ه��ەرس�� ‌‬ ‫ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن‪ ،‬ت��ۆپ��ەك��ەی��ان‬ ‫خستەوە گۆڕەپانی هەردو الیەنی‬ ‫دەسەاڵت‌و هەڵپەساردنی كۆبونەوە‬ ‫پێنجۆڵییەكانیان راگ��ەی��ان��د؛ تا‬ ‫ئەوكاتەی هەردوو حزبی دەسەاڵت‬ ‫ئەو بەڵێنانەیان جێبەجێدەكەن‪ ،‬كە‬ ‫لەكۆبونەوەی پێشتردا بەهەرسێ‌‬ ‫الیەنی ئۆپۆزسیۆنیان دابو‪ ،‬رۆژی‬ ‫‪24‬ی ئەم مانگە‪ ،‬هەردو مەكتەبی‬ ‫سیاسیی پ‪.‬د‪.‬ك‌و ی‪.‬ن‪.‬ك‪ ،‬لەهەولێر‬ ‫كۆبونەوە‌و دوات��ر بەیاننامەیەكی‬ ‫هاوبەشی ‪ 728‬وشەییان دەركرد‪،‬‬ ‫كە تەنها ‪ 105‬وشەیان بۆ بڕیاری‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫هەڵپەساردنەكەی‬ ‫تەرخانكردبو!‬ ‫ل��ەب��ەی��ان��ن��ام��ەی پ��ێ��ش��وی‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن»دا‪ ،‬لەرۆژی ‪11‬ی ئەم‬ ‫مانگە‪ ،‬ئاماژە بەچەند خاڵێك كرابو‪،‬‬ ‫كە دەبو دەس��ەاڵت بۆ نیازپاكیی‬ ‫جێبەجێیبكردنایە؛ تاكو درێ��ژە‬ ‫بەكۆبونەوەی پێنجقۆڵیی بدرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دەس��ەاڵت ئەو نیازپاكییەی‬ ‫ن��ی��ش��ان ن������ەداوە‌و داخ��وازی��ی��ە‬ ‫هەنوكەییەكانیش كە بونەتە هۆی‬ ‫هەڵپەساردنی كۆبونەوەكان‪ ،‬ئەمانە‬ ‫بون‪:‬‬ ‫‪-1‬ئ�����������ەو ك����ەس����ان����ەی‬ ‫خەڵكیان‬ ‫لەخۆپیشاندانەكاندا‬ ‫ش��ەه��ی��د‌و ب���ری���ن���دار ك�����ردوە‪،‬‬ ‫دەستگیربكرێن‌و رادەستی دادگا‬ ‫بكرێن‪.‬‬ ‫‪-2‬دەس��ت��ه��ەڵ��گ��رت��ن ل��ەك��اری‬ ‫راوەدونان‌و گرتن‌و دەستدرێژیكردن‬ ‫بۆ سەر ئەندامانی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫رۆژن��ام��ەن��وس��ان‌و چ��االك��وان��ان��ی‬ ‫خۆپیشاندانەكان‪.‬‬ ‫‪-3‬دەستهەڵگرتن لەسیاسەتی‬ ‫برسیكردن‌و گ��ەم��ارۆی ئابوری‌و‬ ‫سیاسیی ل��ەس��ەر الی��ەن��ەك��ان��ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫دوای ئ���ەو ب��ەی��ان��ن��ام��ەی��ەی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‌و شەقتێهەڵدانی‬ ‫تۆپەكە بۆ نێو گۆڕەپانی هەردو‬ ‫الیەنی دەسەاڵت‪ ،‬سەرەنجام دوای‬ ‫‪ 13‬رۆژ‪ ،‬بەیاننامەكەی ‪24‬ی ئەم‬ ‫مانگەی ه��ەردو الیەنی دەسەاڵتی‬ ‫لێكەوتەوە‪..‬‬ ‫ئێرە‪ ،‬شوێنی تاوتوێكردنی‬ ‫وردەكاریی ئەو بەیاننامەیە نییە‪ ،‬كە‬ ‫ێ الیەنی هەیە‪،‬‬ ‫تێبینیم لەسەر هەند ‌‬

‫لەوەی ویستویانە لەنێو بەیاننامە‬ ‫هاوبەشەكەیاندا‪ ،‬لەبایەخ‌و گرنگیی‌و‬ ‫ك��اری��گ��ەری��ی هەڵپەساردنەكەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن كەمبكەنەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫ب���ەوەی گ��وای��ە كۆبونەوەكەیان‬ ‫بەتەنها ب��ۆ ئ��ەو هەڵوێستەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نەبوە؛ كە تۆپەكەی‬ ‫خستوەتەوە گۆڕەپانەكەیانەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو بەرپرسیارێتیی ئ��ەم دوو‬ ‫حزبە لەهەرێمی كوردستان‌و عیراق‌و‬ ‫ناوچەكەدا‪ ،‬زۆر لەوە گەورەترە؛‬ ‫بەتەنها شەق لەو تۆپە بدەنەوە‌و‬ ‫بیخەنەوە گۆڕەپانی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫بەڵكو تۆپی تر زۆرە كە دەبێت‬ ‫ش��ەق��ی ت��ێ��ه��ەڵ��ب��دەن‌و بیانخانە‬ ‫گۆڕەپانی هێزە سیاسییەكانی‬ ‫عیراق‌و حكومەتی عیراقی‌و واڵتانی‬ ‫ئیقلیمییەوە‪ ،‬كە ئێستا یەكێك‬ ‫لەو واڵت��ە ئیقلیمییانە‪ ،‬خەریكی‬ ‫تۆپبارانكردنی ناوچە سنورییەكانی‬ ‫هەرێمە‪ ..‬با بزانین چۆن‪:‬‬ ‫ب���ەی���ان���ن���ام���ەك���ە‪728 ،‬‬ ‫وش��ەی��ە‌و تەنها (‪ )105‬وش��ەی‬ ‫ب��ۆ هەڵپەساردنی ك��ۆب��ون��ەوەی‬ ‫پێنجقۆڵیی؛ تەرخانكراوە‪.‬‬ ‫ئ��ەو ‪ 105‬وش��ەی��ە‪ ،‬ب��ەب��ڕوای‬ ‫من نەیتوانیوە تۆپەكە بخاتەوە‬ ‫گۆڕەپانی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئەمەیش‬ ‫لەبەر ئەم هۆكارانە‪:‬‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬چ��اوەڕێ��ی‬‫هەنگاوی كردەییە بۆ وەاڵمدانەوەی‬ ‫لەالیەن دەس��ەاڵت��ەوە؛ سەبارەت‬ ‫ب��ەو داخ��وازی��ی��ە هەنوكەییانەی‬ ‫لەبەیاننامەكەی رۆژی ‪11‬ی ئەم‬ ‫مانگەیاندا ئاماژەیان پێكردوە؛‬ ‫كە بونەتە هۆكاری هەڵپەساردنی‬ ‫كۆبونەوەكان‪.‬‬ ‫راشكاوانە لەو ‪ 105‬وشەیەدا‪،‬‬‫دەسەاڵت باسی جێبەجێكردنی ئەو‬ ‫داخوازییانەی ئۆپۆزسیۆنی نەكردوە‪،‬‬ ‫كە ئەمەیش وادەك��ات نەتوانرێت‬ ‫ل����ەدوای ئ���ەوە بەیاننامەیەوە‪،‬‬ ‫قسەیەك لەبارەی وادەی كۆبونەوەی‬ ‫داهاتوی ئۆپۆزسیۆن‌و دەس��ەاڵت‬ ‫بكرێت‪ ،‬تەنانەت بەدوریش دەزانرێت‬ ‫ئۆپۆزسیۆن كۆبونەوەیەك بكات؛ بۆ‬ ‫ئەوەی هەڵوێستی خۆیان لەسەر‬ ‫ئەو ‪ 105‬وشەیە رابگەیەنن‪.‬‬ ‫ئ��ەو ‪ 105‬وش��ەی��ە‪ ،‬هۆكاری‬‫دواخ��س��ت��ن��ی رێ��ك��ەوت��ن��ی ن��ێ��وان‬ ‫دەس��ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬دەخاتە‬ ‫ئەستۆی «ئۆپۆزسیۆن»‪ ،‬بەوەی‬

‫بارزانی‌و‬ ‫مەم بورهان قانع‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ه��ۆك��ارە ب��ۆ ئ��ەو‬ ‫دواخستنە‪ ،‬ئەمەیش بەهۆی بڕیاری‬ ‫هەڵپەساردنیانەوە بۆ كۆبونەوەی‬ ‫پێنجقۆڵیی‪.‬‬ ‫ئ��ەو ‪ 105‬وشەیە‪ ،‬بانگەشە‬‫دەكات‪ :‬دوور لەتاكتیكی سیاسیی‪،‬‬ ‫دەس����ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن بگەنە‬ ‫رێ��ك��ەوت��ن‪ .‬ب��ەوم��ان��ای��ەی‪ ،‬وەه��ا‬ ‫دەخوێنرێتەوە كە هەڵپەساردنی‬ ‫ك����ۆب����ون����ەوەك����ان ل����ەالی����ەن‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەوە‪ ،‬جۆرێكە لەتاكتیكی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬لەكاتێكدا لەنێو ئەو ‪105‬‬ ‫وشەیەدا‪ ،‬لەكۆی ‪ 728‬وشەی نێو‬ ‫بەیاننامەكە (كە تەنها ئەوەندەی بۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن تەرخانكراوە‌و (‪)623‬‬ ‫وشەكەی تری‪ ،‬قسەكردنە لەسەر‬ ‫مەسەلەی دیكەی البەال‌و بایەخێكی‬ ‫ئ��ەوت��ۆی��ان ب��ۆ شەقامی هەرێمی‬ ‫كوردستان نییە؛ ئەمەیش بەبەراورد‬ ‫ب��ۆ ب��ڕی��اری هەڵپەساردنەكەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن)‪ ،‬جۆرێكە لەتاكتیكی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬ئەمەیش لەم خااڵنەدا‬ ‫روندەكەمەوە‪:‬‬ ‫‪-1‬بەیاننامەكە‪ ،‬ناراستەوخۆ‬ ‫پ���ێ���م���ان���دەڵ���ێ‌‪ :‬ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی‬ ‫ه��ەڵ��پ��ەس��اردن��ەك��ە زۆر بەهێند‬ ‫وەرناگیرێت‌و ب��ەب��ەراورد بەدۆخی‬ ‫ناوچەكە بەگشتی‌و هەلومەرجی‬ ‫عیراق لەروانگەی دوو حزبەكەی‬ ‫دەس��ەاڵت��ەوە‪ ،‬ئەولەویەتی نییە‌و‬ ‫بەرپرسیارێتیی پارتی‌و یەكێتی زۆر‬ ‫لەوە زیاترە؛ كە بایكۆتكردنێكی‬ ‫ێ‬ ‫كۆبونەوەی پێنجقۆڵیی لەالیەن س ‌‬ ‫الیەنی ئۆپۆزسیۆنەوە‪ ،‬ئەولەویەتی‬ ‫بدرێتێ‌‪.‬‬ ‫‪-2‬ه������ەر ب��ەی��ان��ن��ام��ەك��ە‪،‬‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ‪ 105‬خ��اڵ��ەك��ەی‬ ‫پ���ەی���وەن���ددار ب��ەئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪،‬‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی پێشوی‬ ‫دەسەاڵت‌و هەروەها كاردانەوەكانی‬ ‫لەنێو چ��وار كۆبونەوەكەی بەر‬ ‫لەهەڵپەساردنەكە‪ ،‬پێماندەڵێن‪:‬‬ ‫«تاكتیكی سیاسیی» لەالیەن‬ ‫دەس���ەاڵت���ەوە‪ ،‬یەكێكە لەگەمە‬ ‫سیاسییەكان‌و بەهێند وەرگیراوە‪.‬‬ ‫ێ ئاماژەیشی پێ‌‬ ‫ئەوەی دەكر ‌‬ ‫بكرێت‪ :‬ئەم ‪ 105‬خاڵە‪ ،‬بەزمانێكی‬ ‫«ن��ەرم» ن��وس��راوە‌و نابێتە هۆی‬ ‫گرژبونی بارودۆخی هەرێم لەداهاتوی‬ ‫نزیكدا‪ ،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی دەس��ەاڵت‬ ‫دەرگ����ای گەیشتنە رێكەوتنی‬ ‫دانەخستوە‌و تەنانەت راشیگەیاندوە‬

‫ئ��ەو ه��ۆك��اران��ەی ب��ون��ەت��ە هۆی‬ ‫ئەوەی ئۆپۆزسیۆن كۆبونەوەکانی‬ ‫پێنجقۆڵیی هەڵپەسێرێت‪« ،‬قابیلی‬ ‫چ��ارەس��ەرك��ردن ب���ون‌و ه��ەن»‪،‬‬ ‫وات����ە‪ ،‬هێشتا قابیلی ئ���ەوەن‬ ‫چارەسەربكرێن‪ ،‬بەاڵم ئەوە تاكتیكی‬ ‫سیاسییە لەالیەن دەس��ەاڵت��ەوە‪،‬‬ ‫ك��ە وادەك���ات چارەسەركردنیان‬ ‫دوابخرێن‪ ،‬بۆیە‪:‬‬ ‫لەرێی تەنها ئەو رستەیەوە‪،‬‬ ‫ی��ان ب��ەدی��اری��ك��راوی بڵێم‪ :‬تەنها‬ ‫ل��ەرێ��ی وش���ەی «ه����ەن»‪ ،‬وات��ا‬ ‫قابیلی چارەسەركردنن‪ ،‬مانای وایە‬ ‫هێشتا دەسەاڵت شەقی لەتۆپەكە‬ ‫ن���ەداوەت���ەوە‌و نەیخستوەتەوە‬ ‫گۆڕەپانی ئۆپۆزسیۆن‌و ئەگەر‬ ‫تاكتیكی سیاسیی بهێڵێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫پێویستە دەسەاڵت هەنگاوی كردەیی‬ ‫بنێ‌‌و ئەو هۆكارانە ریشەكێش بكات؛‬ ‫كە بونەتە هۆی هەڵپەساردنەكە‪.‬‬ ‫ئەمەیش بۆ ئەوەی كۆبونەوەکانی‬ ‫دەستپێبكەنەوە‪.‬‬ ‫پێنجقۆڵیی‬ ‫ێ الیەنەكەی‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬كۆبونەوەی س ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بۆ وەاڵمدانەوەی ئەو‬ ‫‪ 105‬وشەیەی نێو بەیاننامەكەی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬بەدوردەزانم‌و پێیشموایە‬ ‫پێویست بەوە ناكات ئۆپۆزسیۆن‬ ‫كۆبونەوە لەسەر ئەو ‪ 105‬وشەیە‬ ‫ب��ك��ات‌و وەاڵم��ب��دات��ەوە‪ ،‬هێندەی‬ ‫كە پێویستە بۆ ماوەیەكی دیكە‪،‬‬ ‫چاوەڕێی وەاڵمی دەسەاڵت بكات‌و‬ ‫ئەمجارەیش وەك جارەكەی پێشو‪،‬‬ ‫چاوەڕێكردنەكەی بۆ بەیاننامەی‬ ‫دەسەاڵت نەبێت‪ ،‬بەڵكو بۆ هەنگاویی‬ ‫كردەیی بێت بۆ جێبەجێكردنی‬ ‫داخوازییەكان‪ ،‬هەروەكچۆن ناكرێت‬ ‫لەشەقتێهەڵدانی تۆپەكە بەتیۆریی‬ ‫بێت‪ ،‬بەڵكو هەر شەق تێهەڵدانێك‪،‬‬ ‫پێویستی بەهەنگاونان‌و ك��رداری‬ ‫فیزیكییە‪.‬‬ ‫كەواتە‪ :‬ئەگەر لەچەند رۆژی‬ ‫داهاتودا‪ ،‬هەنگاوی كردەیی لەالیەن‬ ‫دەسەاڵتەوە بۆ ئەو هۆكارانە نران‪ ،‬كە‬ ‫پێیوایە‪« :‬قابیلی چارەسەركردنن‌و‬ ‫پێویست بەهەڵپەساردن ناكات»‪،‬‬ ‫ئەوكات كۆبونەوەکانی پێنجقۆڵیی‬ ‫دەس��ت��پ��ێ��دەك��ەن��ەوە‌و نیازپاكیی‬ ‫دەس���ەاڵت���ی���ش ب���ۆ رایگشتیی‬ ‫ئاشكرادەبێت‌و ئومێدیش بۆ شەقام‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ .‬بەپێچەوانەیشەوە‪،‬‬ ‫ه���ەر ئ��ەگ��ەرێ��ك��ی م��ەت��رس��ی��دار‬ ‫بەدوورنازانرێت‪.‬‬

‫بەرهەم‬ ‫ساڵح دا‬

‫رەزا جەبار‬

‫لەماوەی رابردوودا‪ ،‬بارزانی‪ ،‬وەك‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان‪ ،‬چەند‬ ‫بڕیارێكی دەركرد‪ ،‬وەك سەرەتایەك‬ ‫ب��ۆ «چ��اك��س��ازی��ی» ل��ە هەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪ .‬ئەگەرچی بڕیارەكانی‬ ‫هەر زوو خوێندنەوەی جیاوازی بۆ‬ ‫كرا؛ لە رووی كاریگەرییەكانی لەسەر‬ ‫پرۆسەی چاكسازیی‪....‬‬ ‫لێرەدا‪ ،‬مەبەستی ئەم نوسینە؛‬ ‫هەڵسەنگاندن‌و شرۆڤە نییە بۆ ئەو‬ ‫بڕیارانە‪ ،‬ئەوەندەی مەبەست لەسەر‬ ‫جێبەجێكردنی بڕیارەكانە لەنێوان‬ ‫«ب��ارزان��ی» وەك سەرۆكی هەرێم‌و‬ ‫«ب��ەره��ەم س��اڵ��ح» وەك سەرۆكی‬ ‫حكومەت‪.‬‬ ‫یەكێك لە بڕگەكانی بڕیارەكەی‬ ‫«ب��ارزان��ی»‪ ،‬سپیكردنەوەی جامی‬ ‫رەشی ئۆتۆمبێلەكان بوو‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ئەم بڕیارە دەبوو لەالیەن وەزارەتی‬ ‫ن��اوخ��ۆو ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی گشتیی‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆوە دەربچێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬وەك بڕیارێكی‬ ‫سەرۆكایەتیی مامەڵەی لەگەڵ كردو‬ ‫بەدیدی بەڕێزیان ئەمە سەرەتایەك‬ ‫دەب��ێ��ت ب��ۆ ئەنجامدانی پرۆسەی‬ ‫چاكسازیی‪.‬‬ ‫ئەم بڕیارە لە هیچ روویەكەوە‬ ‫ناتوانێت كۆمەك بكات بە بابەتێك بە‬ ‫ناوی «پرۆسەی چاكسازیی لە هەرێمی‬ ‫كوردستان»دا‪ ،‬چونكە رەشكردنی‬ ‫جامی ئۆتۆمبێلەكان‪ ،‬كێشەیەكی‬ ‫بچكۆلەیە لەبەرامبەر هەموو ئەو‬ ‫بوارانەی دیكە كە هەرێمەكەی تووشی‬ ‫قەیرانی جۆراوجۆر كردووە‪ ،‬هەروەك‬ ‫رەشیی جامی ئۆتۆمبێلەكان‪ ،‬وەك‬ ‫كێشەیەكی یاسایی بەرهەمی كێشە‬ ‫گەورەكانی دیكەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی دەمانەوێت زوومی بخەینە‬ ‫س��ەر‪ ،‬ئ��ەوەی��ە‪ :‬ل��ەدوای دەركردنی‬ ‫بڕیارەكانی سەرۆكی هەرێم‪ ،‬هەر‬ ‫زوو دام���ودەزگ���ا حكومییەكان‬ ‫بەجدییەوە كەوتنە جێبەجێكردنی‌و‬ ‫لە راگەیاندنەكانەوە بە گرنگییەوە‬ ‫باس لە جێبەجێكردنیان دەكرێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت بابەتی «جام رەشەكان»‪.‬‬ ‫بەپێی ه��ەواڵ��ێ��ك ل��ە یەكێك لە‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان��ەوە‪ ،‬ل��ە سلێمانی‬ ‫ب��ۆ جێبەجێكردنی ئ��ەو ب��ڕی��ارە‪،‬‬ ‫سكرتاریەتی «تاڵەبانی» لەبری‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆ لەسەر شەقامەكانن!‬ ‫ئ���ەم���ەش ب���ۆ خ���ۆی كێشەیەكی‬ ‫گ��ەورەی یاساییە‪ ،‬بۆچی پۆلیسی‬ ‫هاتوچۆ خۆی ناتوانێت ئەم بڕیارە‬ ‫جێبەجێ‌ بكات‌و پەنا بۆ سكرتاریەتی‬ ‫«ت��اڵ��ەب��ان��ی» دەب����ات؟ بێگومان‬ ‫هۆكارەكەی ئەوەیە؛ لەم هەرێمەدا‬ ‫زۆر بەرپرس هەیە خۆی لەسەرووی‬ ‫یاساوە دەبینێتەوەو بایەخێكی ئەوتۆ‬ ‫ب��ۆ یاساكان بەگشتیی‌و پۆلیسی‬ ‫هاتوچۆ بەتایبەتی دانانێت‪.‬‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی دی��ک��ەوە‪ ،‬دەك��رێ��ت‬ ‫ب��پ��رس��ی��ن‪ :‬ب��ۆچ��ی س��ك��رت��اری��ەت��ی‬ ‫«ت��اڵ��ەب��ان��ی» ب��ۆ جێبەجێكردنی‬ ‫بڕیارەكانی بارزانی دێتە سەر خەت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم چەندین ب��ڕی��اری «ب��ەره��ەم‬ ‫س��اڵ��ح» وەك س��ەرۆك��ی حكومەت‬ ‫هەیەو هەر لەالیەن حیزبەكەی خۆی‌و‬ ‫ئەو وەزیرو كاربەدەستە حكومیانەوە‬ ‫جێبەجێ‌ ن��اك��رێ��ن‪ ،‬ك��ە س���ەر بە‬ ‫حیزبەكەی سەرۆكی حكومەتن‪.‬‬ ‫ل���ێ���رەدا ت��ەن��ی��ا ن��م��وون��ەی��ەك‬ ‫دەهێنمەوە كە سەرۆكی حكومەت‬ ‫دوو ج��ار ب��ڕی��اری دەرك����ردووە‪ ،‬بۆ‬ ‫نەمانی س��زای سیاسیی‌و كێشەی‬ ‫ن��ان��ب��ڕاوەك��ان‪ ،‬ب���ەاڵم هیچكامیان‬ ‫جێبەجێ‌ نەكراون‪.‬‬ ‫ی��ەك��ەم��ی��ان؛ ب���ڕی���اری ژم���ارە‬ ‫«‪ »3977‬لە رۆژی (‪.)2010/4/19‬‬ ‫دووەم؛ ب��ڕی��ارێ��ك��ە ب���ە ن���اوی‬ ‫«ج��ەخ��ت��ك��ردن��ەوە ل��ەس��ەر ب��ڕی��اری‬ ‫پێشوو» ب��ە ژم���ارە «‪ »5901‬لە‬ ‫(‪ ،)2011/6/9‬ئەمەشیان بەهیچ‬ ‫جۆرێك جێبەجێ‌ نەكراوە‪ .‬جێگەی‬ ‫خ��ۆی��ەت��ی ل��ە س��ەرۆك��ی حكومەت‬ ‫بپرسین‪ :‬هەڵوێستت چی دەبێت‬ ‫لەسەر ئەوەی بڕیارەكانت جێبەجێ‌‬ ‫ناكرێن؟ ئایا بەپێی یاسا بڕیاری‬ ‫سەرۆكی حكومەت جێبەجێ‌ نەكرێت‪،‬‬ ‫سزاكەی چییەو چی‌ دەبێت؟!‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫گومان لە خولەكانی وەزارەتێك دەكرێت‬ ‫نووسینگەی هەولێر‪ :‬هاواڵتییان‪،‬‬ ‫نیگەرانیی خۆیان دەردەبڕن لەو خولە‬ ‫پیشەییانەی وەزارەتی كارو كاروباری‬ ‫كۆمەاڵیەتیی حكومەتی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك��ردوون��ی��ەت��ی��ەوە؛‬

‫ب��ەوەی ناوەكانیان سڕاونەتەوەو‬ ‫كەسانی حیزبییان لەشوێن دانراوە‪.‬‬ ‫رێبین ئیسماعیل‪ ،‬یەكێكە لەو‬ ‫ك��ەس��ان��ەی ن���اوی ب��ۆ ئ���ەو خولە‬ ‫نووسیوە‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪« :‬زۆرب��ه‌ی ئەو‬

‫ك��ەس��ان��ەی ن��اوی��ان ن��ووس��ی��وە بۆ‬ ‫خولەكە‪ ،‬ناویان دەرچ���ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوات��ر ناویان س��ڕاوەت��ەوەو خەڵكی‬ ‫حیزبیی لەجێگایان دانراوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫نیگەرانی كردووین»‪.‬‬

‫دالوەر هۆمەر‪ ،‬جێگری بەڕێوەبەری‬ ‫گشتیی ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی��ی ك��ارو‬ ‫دەس��ت��ەب��ەری ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن��ام��ە»ی راگەیاند‪« :‬بۆ ئەم‬ ‫خوالنە‪ ،‬پێویستمان بە (‪ )750‬كەسەو‬

‫لەئێستادا (‪ )1000‬كەس فۆڕمیان‬ ‫پڕكردووەتەوە‪ ،‬ئێمە مەرجمان هەیە‪،‬‬ ‫ئەم خوالنە زیاتر بۆ ئەو كەسانەیە‬ ‫كە بێكارن‌و بەپێی رێنماییەكانیشمان‬ ‫خەڵك وەردەگرین»‪.‬‬

‫ناحیەیه‌ک به‌بێ كارەبای نیشتمانیی‬ ‫چەند سەرنجێك‬ ‫لە پێڕەوەكەی حكومەت‬ ‫دیلمان محەمەد سابیر‬ ‫بەم دواییانە حكومەتی هەرێمی كوردستان پێڕه‌وێكی دەركرد بۆ‬ ‫رێكخستنی كاروباری فەرمانبەرانی كەرتی گشتیی‪ ،‬كە زیاتر رێسایەكه‌‬ ‫بۆ چۆنێتی رەفتارو هەڵسوكەوتی پیشەیی فەرمانبەری حكومەت‬ ‫بەرامبەر خەڵك‌و بەرژەوەندییە نیشتمانییەكان‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای سەرنجە‪ ،‬ئەم مەسەلەیە داهێنانێك نییە كە‬ ‫تازە پێڕەوی بۆ دەربكرێت‪ ،‬هەموو دامەزراوەیەكی حكومیی بەپێی‬ ‫یاساو بڕیاری تایبەت‪ ،‬هەڵسوكەوت‌و بەرپرسیارێتی تاكەكانی خۆی‬ ‫دیاریدەكات‪.‬‬ ‫ئەم پێڕەوە‪ ،‬زیاتر لە بانگەشەیەكی ئیعالمیی دەچێت بۆ ئەوەی‬ ‫بڵێن ئەمە بەشێكە لەو رەوتە چاكسازییەی دەستمان پ ‌ێ كردووە‪.‬‬ ‫كێشە لە دەركردنی یاساو بڕیارداندا نییە‪ ،‬كێشە لە جێبەجێنەكردنی‬ ‫یاساكانە‪ ،‬خۆ ئەم رێساو یاسایانە لە سەرەتای دروستبوونی‬ ‫حكومەتەوە بوونیان هەبووە‪ ،‬ئەی بۆ جێبەجێیان نەكردوون؟‬ ‫بەهۆی دەستێوەردانی كەسانی حیزبیی‌و ئیعتباراتی سیاسیی‌و‬ ‫قۆرخكردنی ناشەرعییانەی حكومەت ل��ەالی��ەن دوو پارتی‬ ‫دەسەاڵتدارەوە‪ ،‬وایكردووە فەرمانبەر نەزانێت رەفتارو هەڵسوكەوتی‬ ‫خۆی‌و ئەرك‌و بەرپرسیارێتی‪ ،‬چییە‪.‬‬ ‫پێڕەوەكە‪ ،‬دوای (‪ )90‬رۆژ لە رۆژی دەرچوونییەوە جێبەجێ‌‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ئەگەرچی ئەسڵ وایە‪ ،‬كە نابێت پێش رووداو بكەوین‌و بڕیار‬ ‫بدەین‪ ،‬بەاڵم ئەزموونی دەسەاڵتی (یەكێتی‌و پارتی) لە ئیلتیزامنەكردن‬ ‫بە یاساو بڕیارەكانیان‌و بەرژەوەندیی گشتییەوە‪ ،‬ئەوەمان پ ‌ێ دەڵێن‪:‬‬ ‫ئەم پڕۆژانە لە كردارو پراكتیكدا وجودێكی ئەوتۆیان نییە‪ ،‬من ئومێدم‬ ‫بە جێبەجێكردنی ئەم پێڕەوە نییە‪ ،‬چونكە لە بنەڕەتدا ئەم بنەمایانە‬ ‫لەالیەن لوتكەی دەسەاڵتی جێبەجێكردنەوە تەجاوز‌و پێشێلكراون‪،‬‬ ‫روونتر سەرۆكایەتیی هەرێم‌و ئەنجومەنی وەزیران‪.‬‬ ‫هەموو فەرمانبەرانی ئەم واڵتە‪ ،‬ئەگەر سەریان لێتێك نەدرێت‪،‬‬ ‫دەزانن ئەرك‌و بەرپرسیارێتیی سەرشانیان چییە‪ ،‬ئەوەش دەزانن كە‬ ‫دەب ‌ێ رۆژانە چۆن هەڵسوكەوت بكەن لەگەڵ هاواڵتییانی خۆیاندا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫من دەپرسم‪ ،‬فەرمانبەر بڕیاری دەركردنی فەرمانبەر دەدات لەسەر‬ ‫كارەكەی بەهۆی الیەنگریی سیاسیی‪ ،‬یان سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی‬ ‫حكومەت‪ ،‬ئەمانەو چەندین حاڵەتی تر كە رۆژانە دەوروژێنرێن‌و‬ ‫باسیان لەسەر دەكرێت‪ .‬پرسیارێكی تر ئەوەیە كە د‪.‬بەرهەم بۆچی‬ ‫ئێستا ئەم بڕیارە دەردەكات‪ ،‬لەكاتێكدا بەپێی هەواڵ‌و زانیاریی نوێ‌‪،‬‬ ‫پاش دوو مانگی تر لە كارەكەی الدەبرێت! بە بۆچوونی من‪ ،‬یەكەم‪:‬‬ ‫پەیوەندیی بەوەوە هەیە زۆربەی هەرە زۆری بەرپرسی بااڵی ئەم‬ ‫واڵتە‪ ،‬لە كۆتایی تەمەنی بەرپرسیاریاندا‪ ،‬لە شوێنی كارەكەیان‬ ‫دەیانەوێت بۆ بانگەشە‌و خۆدەرخستن هەندێك هەنگاو بنێن كە سوور‬ ‫دەزانن جێبەجێكردنیان دەكەوێتە ئەستۆی یەكێكی تر‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬پەیوەندیی بەوەوە هەیە‪ ،‬بە خەڵكی بڵێت من دژی ئەو‬ ‫رەفتارو هەڵسوكەوتانە بووم كە پێشتر كراوەو ئەوە ئێستا كردوومە‬ ‫بە پێڕەو‪ ،‬بەاڵم ناهێڵن كاری خۆم لە سەرۆكایەتیی حكومەت تەواو‬ ‫بكەم بۆ جێبەجێكردنی‪.‬‬

‫«ئیسێوە»؛ داوای خزمەتگوزاریی دەكات‬

‫راپۆرتی‪ :‬ئومێد خدر‬

‫‪...............................................‬‬ ‫ئەحمەد رەس��وڵ‪ ،‬مامۆستای‬ ‫ن��اح��ی��ەی ئ��ی��س��ێ��وەی س��ەر‬ ‫ب��ە ق����ەزای پ���ش���دەر‪ ،‬ب���ەدەم‬ ‫گلەییكردن لە خراپیی رێگاوبان‬ ‫ل��ەو ناحیەیەو بوونی «چ��اڵ‌و‬ ‫چۆڵیی» وتی‪« :‬كەموكورتیمان‬ ‫زۆرە‪ ،‬رێگاو جادەكانمان هی‬ ‫سەردەمی حكومەتی بەعسن‌و‬ ‫وایكردووە‪ ،‬جوتیارەكان نەتوانن‪،‬‬ ‫بەروبوومەكانیان بە مەبەستی‬ ‫فرۆشتن‪ ،‬ببەن بۆ قەاڵدزێ‌»‪.‬‬ ‫ن��اح��ی��ەی ئ��ی��س��ێ��وە‪)10( ،‬‬ ‫گوند لەخۆدەگرێت‌و لە ساڵی‬ ‫(‪)2006‬ەوە كـــــــــــــــراوە بە‬ ‫ناحیەیەك‪ ،‬كە سەر بە قەزای‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫پشدەرە‪ ،‬بەاڵم وەك هاواڵتییەكی ناحیەی ئیسێوە‬ ‫ئ��ەو ناوچەیە ئ��ام��اژەی پێدا‪:‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵ حەمەقادر‪« )60( ،‬واب��زان��م‪ ،‬تاكە ناحیەین لە ئـــەمبواڵنسمان ب��ۆ دابین‬ ‫«سیمای ناحیەبوونی پێوە دیار خزمەتگوزاریی تەندروستییە كە‬ ‫وەك هاواڵتییانی ئەو ناوچەیە س���اڵ‪ ،‬دان��ی��ش��ت��ووی ناحیەی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬كە ب��ك��ەن‌و دەن��گ��ی م��ن ل��ەگ��ەڵ‬ ‫نییە»‪.‬‬ ‫ی���ەك���ێ���ك ل�����ە ك��ێ��ش��ە ئاماژەی پێدەدەن‪ ،‬بەر لەوەی ئیسێوە‪« ،‬رۆژن��ام��ە»ی وەك تائێستا ك��ارەب��ام��ان نییە‪ ،‬دەنگی ئەو هاواڵتییانەدایە كە‬ ‫سەرەكییەكانی ناحیەی ئیسێوە‪ ،‬بكرێتە ناحیە‪ ،‬حه‌وت دكتۆریان ی��ەك��ەم راگ��ەی��ان��دن ن��اوب��رد؛ ب��ەاڵم من‪ ،‬ح�ه‌وت مانگە لێرە داوای خزمەتگوزاریی دەكەن بۆ‬ ‫خراپیی رێگاوبانە‪ ،‬كە مێژووی هەبووە‌و هەموو چوارشەممانی ك��ە ل��ە كەموكورتییەكانی دەس��ت��ب��ەك��ارب��ووم‪ ،‬ب���ەردەوام ناحیەكەمان»‪.‬‬ ‫كەڵەكەبوونی ئ��ەو كێشە‬ ‫دروستكردنی دەگ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ ه��ەف��ت��ەی��ەك��ی��ش‪ ،‬دك��ت��ۆرێ��ك پرسیبێتنەوە‌و وت��ی‪« :‬تاكە لە هەوڵی ئ���ەوەدام كارەبای‬ ‫ســـاڵی (‪)1981‬ی سەردەمی سەردانی كردوون بۆ پشكنینی ناحیەین لە هەموو كوردستاندا نیشتمانیی بۆ ناحیەكەمان دابین خ��زم��ەت��گ��وزاری��ی��ان��ە‪ ،‬وای لە‬ ‫س��ن��ووری‬ ‫دەس���ەاڵت���ی ح��ی��زب��ی ب��ەع��س‪ ،‬منداڵەكانیان‌و كوتاندنیان دژی كە تائێستا كارەبای نیشتمانیمان بكەم‌و وەزیری كارەباش‪ ،‬داوای گوندنشینەكانی‬ ‫ێ كردووین بۆ ناحیەی «ئیسێوە» ك��ردووە؛‬ ‫ئ����ەوەش ك��رێ��ی ئۆتۆمبێلی نەخۆشیی‪ ،‬بەاڵم ئێستا‪ ،‬تەنیا نییە‪ ،‬هەروەها جادەكانمان‌و دەرخستەیەكی ل ‌‬ ‫لەسەر هاواڵتییانی ئەو ناحیەیە دوو ی��اری��دەدەری پزیشكیی لە ن��او گەڕەكەكانمان‪ ،‬پ��ڕن لە كارەبای ناحیەكە بە سەرجەم روو لە قەزاكان بكەن‌و زێدی‬ ‫خۆیان جێبهێڵن‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫زیادكردووە‪ ،‬بەشێوەیەك بۆ یەك بنكە تەندروستییەكەیاندا هەیە‌و زبڵ‌و خاشاك‌و بێ شۆستەین‌و گوندەكانییەوە»‪.‬‬ ‫ب���ەڕێ���وەب���ەری ن��اح��ی��ەی پێشتر سەنتەری ناحیەكە‪،‬‬ ‫نەفەر هاتوچۆ لەنێوان قەاڵدزێ‌و پێشتر ئۆتۆمبێلی ئەمبواڵنسیان خزمەتگوزاریی پێویستیشمان‬ ‫«ئیسێوە»‪ ،‬گرانیی نرخی (‪ )80‬ماڵی تێدا ب��وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناحیەی ئیسێوەدا‪ ،‬بڕی حه‌وت هەبووە‌و دوای بەناحیەبوونی‪ ،‬بۆ دابین نەكراوە»‪.‬‬ ‫ل���ەب���ەرام���ب���ەردا‪ ،‬هێمن م���وەل���ی���دە ئ��ەه��ل��ی��ی��ەك��ان‪ ،‬ئێستا‪ ،‬ئەو رێژەیە بۆ (‪ )30‬ماڵ‬ ‫ه���ەزار دی��ن��ار ل��ە هاواڵتییان نەیانماوە‪ .‬‬ ‫ه���ەروەه���ا م��ام��ۆس��ت��اك��ەی ع���ەب���دوڵ�ڵ�ا‪ ،‬ب���ەڕێ���وەب���ەری دەبەستێتەوە بە تایبەتمەندیی كەمبووەتەوە‪.‬‬ ‫وەردەگ��ی��رێ��ت‪ ،‬ك��ە تەنیا نیو‬ ‫خاتوون عەبدوڵاڵ خدر‪)35( ،‬‬ ‫«ئیسێوە»‪ ،‬وتی‪« :‬لەگەڵ بوون ناحیەی «ئیسێوە»‪ ،‬دان��ی ناحیەكەوە‌و وتی‪« :‬لەبەرئەوەی‬ ‫سەعات رێگەیە‪.‬‬ ‫مامۆستا ئەحمەد‪ ،‬كێشەیەكی بەناحیەدا‪ ،‬ئیسعافەكەیان لێ‌ بەوەدانا‪ :‬رێگاوبانی ناحیەكە ك��ارەب��ای نیشتمانیمان نییە‌و س���اڵ‪ ،‬دان��ی��ش��ت��ووی ناحیەی‬ ‫ت��ری ن��اح��ی��ەی «ئیسێوە»ی سەندینەوە‪ ،‬بە بیانووی نە بوونی «زۆر ناخۆشە»‌و كاریگەریی تەنیا موەلیدە هەیە‪ ،‬بۆیە زیاتر «ئیسێوە»‪ ،‬لەسەر بانیژەی‬ ‫ئاشكرا كرد‌و وتی‪« :‬تائێستا‪ ،‬شۆفێر‌و س���ەرەڕای ئ��ەوەی��ش‪ ،‬ك��ردووەت��ە سەر گواستنەوەی پ��ارە وەردەگ����رن‌و ناشتوانین خانووە گڵینەكەی وەستا بوو‪،‬‬ ‫ك��ارەب��ای نیشتمانیمان نییە‪ ،‬بنكە تەندروستییەكەمان‪ ،‬هیچ بەروبوومی جوتیاران بۆ شار‌و كارەبای پێویست بۆ هاواڵتییان ب��ەدەم هەناسەهەڵكێشانەوە‬ ‫وت��ی‪« :‬بێبەشین لە كارەباو‬ ‫ێ نییە ئاشكراشیكرد‪ :‬ئەمساڵ‪ ،‬پالنیان دابین بكەن»‪.‬‬ ‫تەنیا پشت بە كارەبای موەلیدە دەرمانێكی پێویستی ل ‌‬ ‫س�����ەب�����ارەت ب����ە ك��ێ��ش��ە ج���ادەو رێ��گ��اوب��ان‪ ،‬چەندین‬ ‫دەب��ەس��ت��ی��ن‪ ،‬ك��ە ن��رخ��ەك��ەی بۆ نەخۆش‪ ،‬ئەگەر كەسێك مار هەیە بۆ باشكردنی جادەكان‌و‬ ‫زۆرگ���ران���ەو ب��ۆ ی���ەك ئەمپێر پێوەی بدات‪ ،‬یا نەخۆشییەكی قیرتاوكردنی بە رووبەری (‪ )19‬تەندروستییەكانی ناحیەكەیش‪ ،‬س��اڵ��ە بەڵێنمان پ��ێ��دەدەن‪،‬‬ ‫كارەبا‪)10( ،‬هەزار دینارمان لێ‌ قورسی هەبێت‪ ،‬بەهۆی نەبوونی كیلۆمەتر ل��ەس��ەر ب��ودج��ەی ه��ێ��م��ن ع���ەب���دوڵ�ڵ�ا‪ ،‬وت���ی‪ :‬بەاڵم هەر قسەیەو هیچی تر‪،‬‬ ‫«كەمیی یاریدەدەری پزیشك‪ ،‬زۆرب��ەی خەڵكی ناحیەكەمان‪،‬‬ ‫وەردەگرن‪ ،‬بۆ تەنیا پێنج سەعات داودەرمانی پێویستەوە‪ ،‬ژیانی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە‪.‬‬ ‫س���ەب���ارەت ب��ە ك��ارەب��ای پ���ەی���وەن���دی���ی ب���ە ك��ەم��ی��ی لەبەر كەمیی خزمەتگوزاریی‪،‬‬ ‫دەكەوێتە مەترسییەوەو بەهۆی‬ ‫كارەبا لە شەو و رۆژێكدا»‪.‬‬ ‫یەكێك لە كێشەكانی تری خراپیی رێگاوبانیشەوە‪ ،‬ناتوانین ناحیەكەش‪ ،‬هێمن عەبدوڵاڵ‪ ،‬دانیشتووانەوە هەیە‌و لەبودجەی ن��اح��ی��ەك��ەی��ان جێهێشتووە‌و‬ ‫ن��اح��ی��ەی ئ��ی��س��ێ��وە‪ ،‬خراپیی بەئاسانیی بیگەیەنینە قەاڵدزێ»‪ .‬بۆ «رۆژنامە»ی روونکرده‌وه‌‪ :‬ئەمساڵیشدا‪ ،‬بەڵێنیان پێداوین روویان كردووەتە قەاڵدزێ»‪.‬‬

‫سه‌رۆکی هه‌رێم بڕیاره‌که‌ی داوه‌و پیشەوەرانیش ناڕه‌زایی ده‌رده‌بڕن‬

‫ناوچەی پیشەسازیی باكووری هەولێر؛ چی لێده‌کرێت؟‬ ‫به‌دواداچوونی‪ :‬پ‪ .‬هه‌ولێر‬

‫‪........................................................‬‬

‫جەبار رێبوار‪ )36( ،‬ساڵ‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ە ن��اوچ��ەی پیشەسازیی‬ ‫ب���اك���ووری ه��ەول��ێ��ر‪ ،‬ك���اری‬ ‫ئاسنگەریی دەك���ات‪ ،‬رەخنە‬ ‫ل��ە ن��ەب��وون��ی خزمەتگوزاریی‬ ‫«پ��ێ��وی��س��ت» دەگ���رێ���ت لە‬ ‫ناوچەی پیشەسازیی‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫«رێ��گ��اوب��ان��ەك��ان��م��ان وەك‬ ‫پێویست نین‌و كارەبامان باش‬ ‫نییە‌و زۆرب���ه‌ی دوك��ان��ەك��ان‪،‬‬ ‫ئاویان نییە»‪.‬‬ ‫ن���اوچ���ەی پیشەسازیی‬ ‫باكووری شاری هەولێر‪ ،‬پێنج‬ ‫هەزار دوكانی تێدایە‌و هەزاران‬ ‫پ��ی��ش��ەوەر ل���ەو ن��اوچ��ەی��ەدا‪،‬‬ ‫بژێویی ژیانی رۆژانەیان پەیدا‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەوەی بووەتە‬ ‫جێگای نیگەرانیی پیشەوەران‪،‬‬ ‫تائێستا ئەو دوكانانەیان لەسەر‬

‫ فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫ناوچه‌ی پیشه‌سازیی باکووری هه‌ولێر‬ ‫ت��اپ��ۆ ن��ەك��راوە‪ ،‬ك��ە چەندین‬ ‫س��اڵ��ە ك���اری ت��ێ��دا دەك���ەن‌‪،‬‬ ‫جگەلەوەش دەنگۆی بڕیارێك‬ ‫ه��ەی��ە ب��ۆ گ��واس��ت��ن��ەوەی��ان بۆ‬ ‫ناوچەی پیشەسازیی باشووری‬

‫س��ەر رێ��گ��ای ك��ۆی �ە‌و ك��ردن��ی‬ ‫ناوچەی پیشەسازیی باكوور بە‬ ‫ناوچەیەكی بازرگانیی‪.‬‬ ‫ه���ەروەك‪ ،‬جەبار رێبوار‬ ‫(ئاسنگەر)‪ ،‬ئاماژەی بەوەدا‪:‬‬

‫ئەگەرچی ئەو دەنگۆیە هەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم تائێستا بەڕەسمیی‬ ‫ئ���اگ���ادار ن��ەك��راون��ەت��ەوە بۆ‬ ‫گواستنەوەو شوێنیان بۆ دیاریی‬ ‫ن��ەك��راوە‌‪ ،‬وت���ی‪« :‬م��اوەی��ەك‬

‫لەمەوبەر‪ ،‬تایەفرۆش‌و پاتری‬ ‫فرۆشەكانیان گ��واس��ت��ەوە بۆ‬ ‫ناوچەی پیشەسازیی باشوور‪،‬‬ ‫ئ���ەگ���ەر ح��ك��وم��ەت ب��ی��ەوێ��ت‬ ‫بمانگوازێتەوە‪ ،‬ئێمە ئامادەین‪،‬‬ ‫بەاڵم دەبێت شوێنمان بۆ دابین‬ ‫بكرێت»‪.‬‬ ‫رێ��ك��ان س���ەالم‪( ،‬پیشه‌ی‬ ‫فیتەر) له‌ ناوچەی پیشەسازیی‬ ‫باكووری شاری هەولێر‪ ،‬نیگەرانە‬ ‫لەوەی تائێستا‪ ،‬دوكانه‌کانیان‬ ‫لەسەر تاپۆ نەكردوون‌و وتی‪:‬‬ ‫«دەن��گ��ۆی ئ��ەوە ه��ەی��ە‪ ،‬ئەم‬ ‫ناوچە پیشەسازییە الببرێت‪،‬‬ ‫ن���ازان���ی���ن چ���ی ب��ك��ەی��ن‪ ،‬نە‬ ‫خزمەتگوزاریمان بۆ دەهێنن‪ ،‬نە‬ ‫دەشمانگوازنەوە‌و شوێنمان بۆ‬ ‫دابین دەكەن‪ ،‬ئێمە بەهەزاران‬ ‫پیشەوەر ل��ەم ناوچەیەدا كار‬ ‫دەك��ەی �ن‌و ه��ەم��ووم��ان ه��ه‌ژارو‬ ‫كاسبین‪ .‬داواكارم لەحكومەت‪،‬‬ ‫بەهانامانەوە بێت»‪.‬‬

‫پارێزگاری هه‌ولێر‪:‬‬ ‫به‌شێوه‌ی‬ ‫بازرگانیی؛‬ ‫تاپۆده‌کرێن‬ ‫عەزیز ساالر‪ )45(،‬ساڵ‪،‬‬ ‫ك��ە پیشەی تۆڕنەچییە لە‬ ‫ناوچەی پیشەسازیی باكووری‬ ‫هەولێر‪ ،‬گلەیی ئەوە دەكات‪:‬‬ ‫«كارەباو ئاویان وەك پێویست‬ ‫نییە‌و ل��ە وەرزی زستاندا‪،‬‬

‫رێگاكان دەبنە ق��وڕو لیتە‌و‬ ‫لەهاوینیشدا دەبنە تەپوتۆز»‪.‬‬ ‫ع���ەزی���زی ت��ۆڕن��ەچ��ی��ی‪،‬‬ ‫دەپ���رس���ێ���ت‪« :‬ن���اوچ���ەی‬ ‫پ��ی��ش��ەس��ازی��ی پ��ای��ت��ەخ��ت��ی‬ ‫هەرێم وا بێت‪ ،‬ئ��ەی دەبێت‬ ‫شوێنەكانی تر‪ ،‬چۆن بن؟»‪.‬‬ ‫ لەبەرامبەریشدا‪ ،‬نەوزاد‬ ‫ه��ادی‪ ،‬پ��ارێ��زگ��اری هەولێر‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژەی ب����ەوەدا‪ :‬ن��اوچ��ەی‬ ‫پیشەسازیی باكووری هەولێر‪،‬‬ ‫بە فەرمانی سەرۆكی هەرێم‬ ‫كراوە بە ناوچەی بازرگانیی‌و‬ ‫دەی���گ���وازن���ەوە ب��ۆ ن��اوچ��ەی‬ ‫پیشەسازیی باشوور‪.‬‬ ‫ ن������ەوزاد ه�����ادی‪ ،‬بۆ‬ ‫«رۆژن��ام��ە»ی روون��ک��رده‌وه‌‪:‬‬ ‫«ئەم دوكانانە‪ ،‬بەشێوەیەكی‬ ‫دیزاینی بازرگانیی‪ ،‬تاپۆدەكرێن‬ ‫ل���ەس���ەر خ��اوەن��ەك��ان��ی��ان‌و‬ ‫دوات���ر دەك��رێ��ت��ە شوێنێكی‬ ‫بازرگانیی»‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫دانێڵ پایپس‪ :‬کێش ‌ه قووڵه‌کانی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست؛ وه‌ک خۆیان ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬

‫وتەبێژی پژاك‪ :‬بێدەنگیی بەرپرسانی هەرێم‪ ،‬گومان دروست دەكات‬

‫چاودێرێك‪ :‬هێرشەكانی ئێران‬ ‫تەركیزی خەڵك لەسەر ناوخۆ الدەبات‬

‫راپۆرت‪ :‬شااڵو فەتاح‬

‫‪..............................................................‬‬

‫«بارزانی (‪ )300‬هەزار هێكتار‬ ‫زەویی داوە بە تیرۆریستان»‪ ،‬ئەمە‬ ‫وت��ەی بەرپرسێكی ب��ااڵی سوپای‬ ‫ئێران ب��وو؛ لەكاتی هێرشكردنە‬ ‫سەر سنووری هەرێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫گەرچی ئەو رووبەرە لە زەویی‪ ،‬زۆر‬ ‫لە هەرێمی كوردستان گەورەترە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئ��ەوە دەردەخ����ات سوپای‬ ‫ئێران نیازی جەنگێكی دوورو درێژی‬ ‫هەبێت لەناو خاكی هەرێمدا‪.‬‬ ‫ئەو بەرپرسە‪ ،‬بارزانی بەوە‬ ‫ێ پرسی حكومەتی‬ ‫تۆمەتباركرد؛ بەب ‌‬ ‫ناوەندی ئەم كارەی كردووە‪ ،‬چونكە‬ ‫ناوچەكە لەژێر دەسەاڵتی حكومەتی‬ ‫ن��اوەن��ددا نییە‪ .‬چەند رۆژێكیش‬ ‫دوات��ر‪ ،‬شیكاروانە ئێرانییەكان‪،‬‬ ‫دەن��گ��ۆی ئ��ەوەی��ان ب�ڵاوك��ردەوە‬ ‫ك��ە «ب��ەدڵ��ن��ی��ای��ی��ەوە ئەمریكاو‬ ‫سعودیەو ئیسرائیل»‪ ،‬راهێنان بە‬ ‫«تیرۆریستان» دەكەن لە هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬لەهەمانكاتیشدا؛‬ ‫سوپا پەیمانیداوە نەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫تا «سڕینەوەی ت��ەواو»ی پارتی‬ ‫ژیانی ئازادی كوردستان‪ ،‬ئەوەی كە‬ ‫ناسراوە بە «پژاك»‪.‬‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ای هێرشەكانەوە‪،‬‬ ‫مەسعود بارزانی‪ ،‬سەرۆكی هەرێم‪،‬‬ ‫زوو ه��ات��ە دەن����گ‌و رای��گ��ەی��ان��د‪:‬‬ ‫باشترە كێشەكان بە «وتوێژ»‬ ‫چ��ارەس��ەر ب��ك��رێ��ن‪ ،‬ب���ەاڵم دوای‬ ‫چەند هەفتەیەك ل��ە بۆمباران‌و‬ ‫پێشڕەویكردنی بەردەوامی سوپای‬ ‫ئ��ێ��ران‪ ،‬بەرپرسانی ه��ەرێ��م هیچ‬ ‫لێدوانێكی جدییان نییە بەرامبەر‬ ‫ئەو «دەستدرێژییە»ی كراوەتە‬ ‫سەر سنوری هەرێم‪.‬‬ ‫ج��ەب��ار ی����اوەر‪ ،‬ئ�ه‌م��ی��ن��داری‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمەرگەی كوردستانیش‪،‬‬ ‫جگە لە جه‌ختکردنه‌و‌ه ل ‌ه راستیی‬ ‫شەڕو پێكدادانەكان‪ ،‬هیچ شتێك‬ ‫دەرب��ارەی هەڵوێستی پێشمەرگە‬

‫گه‌ریالکانی پژاک له‌سه‌ر سنوور‬ ‫لەسەر دەستدرێژییەكان نادركێنێت‪.‬‬ ‫شێرزاد كەمانگەر‪ ،‬وتەبێژی پژاك‪،‬‬ ‫لە لێدوانێكیدا بۆ «رۆژن��ام��ە»‪،‬‬ ‫پێیوابوو‪« :‬بێدەنگیی بەرپرسانی‬ ‫هەرێم‪ ،‬گومانی دروستكردووە»‪.‬‬ ‫ئ���ێ���ران‪ ،‬ن���اس���راوە ب���ەوەی‬ ‫سیاسەتێكی ن��ەرم��ت��ری هەبووە‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر كەمینەكانی‪ ،‬لەچاو‬ ‫واڵت��ان��ی ن��اوچ��ەك��ەدا‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫لە مێژووی ئەم واڵت��ەدا‪ ،‬چەندین‬ ‫رووب����ەڕووب����وون����ەوەی سەختی‬ ‫تێدایە‪ ،‬هێشتاش رووداوگەلێكی‬ ‫چەشنی جینۆسایدو كیمیاباران‌و‬ ‫ش��ەڕی ب��ەردەوام��ی تێدانەبووە‌و‬ ‫بەپێچەوانەشەوە هەلی ئاڵتوونی بۆ‬ ‫كەمینەكانی وەك (ئازەرو كورد)‪.‬‬ ‫تێدا هەڵكەوتووە‪ ،‬ب��ەاڵم هێرشی‬ ‫ئەمجارەی ئێران هێرشێكی گەورەیەو‬ ‫لێدوانی سوپاساالرەكانیش لەگەڵ‬ ‫ج��ۆری هێرشەكاندا یەكدێتەوە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك ل��ە ی��ەك ك��ات��دا چەند‬ ‫واڵت��ێ��ك ت��ۆم��ەت��ب��ار دەك����ەن‪ ،‬بە‬

‫یارمەتیدانی گرووپێكی بچووك كە‬ ‫مێژوویەكی درێژی نییە لەو واڵتەدا‪.‬‬ ‫كەمانگەر پێیوابوو‪ :‬ئێران‬ ‫دەیەوێت تەركیزی خەڵك لەسەر‬ ‫كێشە ن��اوخ��ۆی��ی��ەك��ان الب���دات‌و‬ ‫ب��ە ش��ەڕی دەرەوەی س��ن��وورەوە‬ ‫خەریكیان بكات‪.‬‬ ‫رەزا مەنوچەهری‪ ،‬چاودێری‬ ‫سیاسیی ئێرانیش پێیوابوو‪ :‬راستە‪،‬‬ ‫ئ��ێ��ران خەریكی مەشغوڵكردنی‬ ‫خەڵكەكەیەتی‪ ،‬بەاڵم ئەو بۆچوونەی‬ ‫كە دەڵێت رای گشتیی شەقامی‬ ‫هەرێمیش ب���ەرەو ئ��ەو كێشەیە‬ ‫رۆی��ش��ت��ووە‪« ،‬بڕێك لە راستیی‬ ‫تێدایە»‪.‬‬ ‫وەك چ���ۆن ه��ێ��رش��ەك��ان لە‬ ‫س��ن��ووری ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ئەنجامدەدرێن‪ ،‬لێدوانی بەرپرسانی‬ ‫ئێرانیش رووب�����ەڕووی هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‌و ب��ەرپ��رس��ان��ی��ەت��ی‪،‬‬ ‫بەرپرسانی سوپای ئێران لە یەك‬ ‫ك��ات��دا ه��ەرێ��م تۆمەتبار دەك��ەن‬

‫ب��ەوەی «زەوی���ی بەخشیوە» بە‬ ‫پژاك‌و لەگەڵ گرتنی پێچۆڵكردنی‬ ‫بنكەكانیشدا‪ ،‬پەیمان دەدەن‬ ‫تەواوی بنكەكانی سەر سنوور بەو‬ ‫گرووپە چۆڵ بكەن‪ ،‬لە بەرامبەردا‬ ‫هەرێم چ لەسەر ئاستی سیاسیی‌و‬ ‫چ لەسەر ئاستی شەقام بێدەنگە‬ ‫تا راده‌ی���ه‌ک؛ هۆكاری بێدەنگیی‬ ‫بەرپرسانی هەرێم نادیارە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫بێدەنگیی س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م��دا‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی حكومەتیش تەنیا لە‬ ‫تویتەرەكەیەوە باس لەوە دەكات‬ ‫لەدایكبوونی ب��اش��ووری س��ودان‬ ‫«ئیلهامبەخشە» بۆ كوردەكان‪،‬‬ ‫پژاكیش لە پێگەی فەرمیی خۆیەوە‪،‬‬ ‫هێرشەكەی ب��ە «داگیركاریی»‬ ‫ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان ل��ەالی��ەن‬ ‫ئێرانەوە پێناسە كرد‪ .‬كەمانگەر‪،‬‬ ‫بەرپرسانی هەرێم ئاگاداردەكاتەوە‪،‬‬ ‫كە ئەم هێرشە تەنیا لەسەر ئەوان‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە گەر ئێران بیەوێت‪،‬‬ ‫لەناو ئیالم‌و كرماشان‌و هەورامان‬

‫رووبەڕووی ئەوان دەبێتەوە‪« ،‬رووی‬ ‫ئێران زیاتر لە باشووری كوردستانە‌و‬ ‫دەیانەوێت سیاسەتی خۆیان بەسەر‬ ‫هەرێمی كوردستاندا بسەپێنن‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەی بەشێوەیەكی دیپلۆماسیی‬ ‫نەیانتوانی خ��ۆی��ان بسەپێنن‪،‬‬ ‫دەیانەوێت بەشێوەیەكی سەربازیی‬ ‫خۆیان بسەپێنن»‪.‬‬ ‫مەنوچەهری‪ ،‬پێیوایە‪ :‬نەك‬ ‫تەنیا ئەو بۆچوونەی كە دەڵێت‬ ‫دبلۆماسییەت شکستی هێناوە‪،‬‬ ‫بگرە بۆچوونەكانی دیكەش كە‬ ‫باس لە هاوكاریی الیەنێكی كوردیی‬ ‫دەك��ەن لەگەڵ ئێران‪« ،‬بڕێك لە‬ ‫راستیی تێدایە»‪.‬‬ ‫مەنوچەهری‪ ،‬جه‌ختده‌کاته‌وه‌‬ ‫ل��ه‌ راس��ت��ی��ی رای بەرپرسێكی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی كوردیی‌و كەمانگەر‬ ‫دەڵ����ێ����ت‪« :‬پ���ێ���م���وای���ە گشت‬ ‫بۆچوونەكان راستییان تێدایە‪،‬‬ ‫ب��ۆ ن��م��وون��ە‪ :‬ب��ۆچ��وون ه��ەی��ە بە‬ ‫هەماهەنگیی الیەنێك لەنێو هەرێمدا‬ ‫ئ���ەو ه��ێ��رش��ە ك��راب��ێ �ت‌و ئ���ەوەی‬ ‫شێرزاد كەمانگەریش كە دەڵێت‬ ‫شکستی دیپلۆماسییەت بووەتە‬ ‫هۆی شەڕەكە‪ ،‬گشت بۆچوونەكان‬ ‫بەشێك لە راستییان تێدایە»‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كەمانگەر بێئاگایی خۆی‬ ‫لە دەن��گ��ۆی هاوكاریی الیەنێكی‬ ‫كوردیی لەگەڵ ئێراندا نیشاندا‪.‬‬ ‫كەمانگەر‪ ،‬پێیوایە‪ :‬دروست نییە‬ ‫گەر الیەنێكی كوردیی هاوكاریی‬ ‫ئێران بكات‪ ،‬چونكە «هێرشەكە‬ ‫مەترسییەكە لەسەر چارەنووسی‬ ‫هەرێم‌و دەستكەوتەكانی»‪.‬‬ ‫پ��ژاك‪ ،‬ئەندامی كۆماجڤاكێن‬ ‫كوردستانەو وەك باڵی پەكەكە‬ ‫ل��ە ئ��ێ��ران دەب��ی��ن��رێ��ت‪ ،‬ه���ەردوو‬ ‫رێ��ك��خ��راوەك��ە دژی دەوڵ��ەت��ان��ی‬ ‫خ���ان���ەخ���وێ‌ ش����ەڕدەك����ەن‪ ،‬بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی ئۆتۆنۆمیی بۆ‬ ‫ك��ەم��ی��ن��ە ك���وردەك���ان���ی���ان‪ .‬ب��ەم‬ ‫دواییانەش لە یەك كاتدا‪ ،‬شەڕ لە‬ ‫دژی هەردووالیان دەستیپێكردووە‪.‬‬

‫هەڵكشانی راستڕەوەكان‪ ،‬مانەوەی پەنابەران دەخاتە مەترسییەوە‬ ‫الپه‌ڕه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‬

‫‪..............................................................‬‬

‫دوایەمین هێرشەكانی چه‌ند‬ ‫رۆژی رابردووی نەرویج‪ ،‬كە تا ئێستا‬ ‫زی��اد لە (‪ )98‬ك��وژراوی هەبووە‪،‬‬ ‫لە الی��ەن راستڕەوێكی توندڕەوی‬ ‫نەرویجییەوە بوو‪ ،‬كە ناڕازیی بوو‬ ‫لە سیاسەتی واڵتەكەی بەرامبەر‬ ‫ك��ۆچ��ب��ەران‌و دژایەتییەكی زۆری‬ ‫موسڵمان‌و كۆمۆنیستەكانی دەكرد‪.‬‬ ‫رووداوی «ق��ەس��اب��خ��ان��ە»ی‬ ‫ن��ەروی��ج ل��ەالی��ەن شیكاروانانەوە‪،‬‬ ‫جه‌ختکردنەوەی ‌ه ل ‌ه راستیی ئەو‬ ‫مەترسییەی ك��ە ل��ە هەڵكشانی‬ ‫راستڕەوە توندڕەوەكان لە تەواوی‬ ‫ئ��ەوروپ��ادا دەبینرێت‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫ل��ە بەریتانیادا ك��ە ب��ە نموونەی‬ ‫ی��ەك��ت��رق��ب��ووڵ��ك��ردن دادەن���رێ���ت‪،‬‬ ‫باسكردنی كۆچبەران لە ئەجێندای‬ ‫پارتە سیاسییەكاندا‪ ،‬لە ماوەی دوو‬ ‫دەی��ەی راب��ردوودا دەیانجار زیادی‬ ‫ك��ردووەو زۆرب �ه‌ی رۆژنامەكانیش‪،‬‬ ‫ك��ۆچ��ب��ەران��ی واڵت��ان��ی موسڵمان‬ ‫بە تایبەت‪ ،‬وەك كێشە دەبینن‪،‬‬ ‫ه��ەڵ��ك��ش��ان��ی ت��رس��ەك��ە ل��ەالی��ەن‬ ‫خ��ۆرئ��اوای��ی��ە راس��ت��ڕەوەك��ان��ەوە‬ ‫بەجۆرێكە تەنانەت دانێڵ پایپس‪ ،‬كە‬ ‫نووسەرێكی بەناوبانگی ئەمریكییە‪،‬‬ ‫ل��ە چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن��ێ��ك��ی��دا ل��ەگ��ەڵ‬ ‫«رۆژنامە»‪ ،‬دەڵێت‪« :‬خۆرئاوا هیچ‬ ‫باوەڕی بە شۆڕشەكانی خۆرهەاڵتی‬

‫ن��اوەڕاس��ت نییەو ترسی ئ��ەوەی‬ ‫هەیە ل��ەالی��ەن ئیسالمییەكانەوە‬ ‫بقۆزرێتەوە»‪.‬‬ ‫پایپس‪ ،‬ئاماژە بەوە دەكات‪:‬‬ ‫لە هەندێك شوێندا‪ ،‬ئیسالمییەكان‬ ‫دەستیان هەیە لە شۆڕشەكانداو بۆ‬ ‫ئەمەش خۆرئاوا كەمتر متمانەی بە‬ ‫شۆڕشەكان هەیە‪.‬‬ ‫لە ئێستادا‪ ،‬ئەوروپا رووبەڕووی‬ ‫كێشەی ئابووریی زەبەالح بووەتەوەو‬ ‫بانكی نیشتمانیی چەند واڵتێك‬ ‫خەریكن ئیفالس دەكەن‪ ،‬لەوانەش‬ ‫ی��ۆن��ان‌و ئ��ێ��رل��ەن��داو ئیسپانیا‪،‬‬ ‫ترسی ئ��ەوەش هەیە ئەم ئیفالسە‬ ‫رووب��ەڕووی چەندین واڵتی دیكەی‬ ‫ئەوروپا ببێتەوە‪ ،‬كە دەبێتە هۆی‬ ‫لەدەستدانی هەزاران هەلی كاركردن‪.‬‬ ‫لە ئێستادا‪ ،‬یۆنان بڕیاری داوە‬ ‫چەند دوورگەیەكی سەر بە واڵتەكەی‬ ‫بفرۆشێت‪ ،‬بۆ ئەمەش بیزنسمانە‬ ‫توركەكان‪ ،‬بڕیاریان داوە چەند‬ ‫دوورگ��ەی��ەك بكڕن‪ .‬گ��ەر سەیری‬

‫م��ێ��ژووی دوژمنكارانەی ئ��ەم دوو‬ ‫واڵتە بكرێت‪ ،‬ئەو قەیرانە كە دەبێتە‬ ‫ه��ۆی فرۆشتنی دوورگ��ەك��ان‪ ،‬بە‬ ‫یەكێك لە گەورەترین شكستەكانی‬ ‫مێژووی یۆنان دادەنرێت‪ .‬ب ‌ه بڕوای‬ ‫هەندێك لە ئەوروپییەكان‪ ،‬ئەم‬ ‫قەیرانە ئابوورییەو نەمانی هەلی‬ ‫كار دەخەنە ئەستۆی كۆچبەران‪،‬‬ ‫بەوەی كە گوایە كارەكانی واڵتیان‬ ‫بۆ خۆیان ب��ردووە‪ .‬هەر بۆ نموونە‬ ‫لە نەرویجدا‪ ،‬پارتی دژە ‪-‬كۆچبەران‪،‬‬ ‫دووەمین گەورە حیزبی پەرلەمانەو‬ ‫خەڵكێكی زۆری لێ كۆبووەتەوە‪.‬‬ ‫یادگار مەحمود‪ ،‬كە ماوەی (‪)15‬‬ ‫ساڵ لە ئەوروپا وەك چاالكوانی‬ ‫سیاسیی‌و ئەندامی پارتی الوانی‬ ‫س��ەوزی هۆڵەندی ك��اری ك��ردووە‪،‬‬ ‫دەڵێت‪ :‬كاتێك خۆرهەاڵتییەكان‬ ‫لەسەر مووچەی دەوڵ��ەت دەژی��ن‪،‬‬ ‫ئەوروپییەكان رەخنەی ئەوە دەگرن‬ ‫كە سامانی واڵت بەهۆی ئەوانەوە‬ ‫بەفیڕۆ دەچێت‪.‬‬

‫ه��ەرچ��ەن��دە ل��ە خ��ۆره��ەاڵت��ی‬ ‫ناوەڕاستدا‪ ،‬هیوایەكی زۆر هەیە‬ ‫بە شۆڕشەكان‌و چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكان‪ ،‬ب��ەاڵم لە خ��ۆرائ��اوادا‬ ‫كێشەی خۆرهەاڵتی ناوەڕاست تەنیا‬ ‫بە كێشەیەكی سیاسیی نابینرێت‌و‬ ‫پێیانوایە خۆرهەاڵت زەمەنێكی زۆری‬ ‫دەوێت بۆ پێشكەوتن‪ .‬لەمبارەیەوە‬ ‫پایپس‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪« :‬گەشبینترم‬ ‫(دەربارەی چارەنووسی خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست) دوای شۆڕشەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كێشە قووڵەكانی ئەم ناوچەیە وەك‬ ‫خۆیان دەمێننەوە»‪ .‬بۆ ئەمەش وا‬ ‫چاوەڕواندەكرێت شەپۆلی كۆچی‬ ‫خەڵكی خۆرهەاڵتی ناوەڕاست بۆ‬ ‫خۆرئاوا بەردەوام بێت‪.‬‬ ‫هەڵكشانی ئاستی جەماوەریی‬ ‫راستڕەوە توندڕەوەكان لە چەندین‬ ‫واڵت��ی ئ��ەوروپ��ادا هەیە‪ ،‬ه��ەر بۆ‬ ‫نموونە لە فەڕەنسا‪ ،‬دانیمارك‪،‬‬ ‫سوید‪ ،‬فینلەند‌و هۆڵەندا‪ ،‬ئەو پارتانە‬ ‫چەندین كورسییان لە پەرلەمانی‬

‫واڵتەكانیاندا هەیەو رۆژ بە رۆژیش‬ ‫پێگه‌ی جەماوەرییان بەرز دەبێتەوە‪.‬‬ ‫ئەم پارتانە پێگه‌ی جەماوەرییان‬ ‫بە ورووژان��دن��ی كێشەكانی كۆچ‪،‬‬ ‫ئیسالم‌و تیرۆر ب��ەرز دەبێتەوەو‬ ‫داواك��ارن كۆچی خۆرهەاڵتییەكان‬ ‫نەك بوەستێت‪ ،‬بگرە كۆچبەرەكان‬ ‫دیپۆرت بكرێنەوە‪ ،‬كە بە «رەگی‬ ‫كێشە ئابووریی‌و كۆمەاڵیەتییەكانی‬ ‫ئ��ەوروپ��ا» لەقەڵەمیان دەدەن‪.‬‬ ‫یادگار مەحمود‪ ،‬باسی لە ئەزموونی‬ ‫خۆی كرد‪ ،‬بەوەی لە چەند واڵتێكی‬ ‫ئ��ەوروپ��ادا‪ ،‬شاهیدی هەڵكشانی‬ ‫ئاستی جەماوەریی راستڕەوەكان‬ ‫بووە‪ .‬یادگار‪ ،‬دەڵێت‪« :‬تادێت بەرەو‬ ‫زیادبوون دەڕوات‪ ،‬لە نەوەدەكاندا‬ ‫باشتر بوو‪ ،‬بەاڵم لە ئێستادا زۆربه‌ی‬ ‫واڵتانی ئەوروپای تەنیوەتەوە»‪.‬‬ ‫راس��ت��ڕەوەك��ان‪ ،‬لە پرۆگرامی‬ ‫خ��ۆی��ان��دا ب��ە ئ��اش��ك��را دژای��ەت��ی‬ ‫ك��ۆچ��ب��ەران دەك���ەن‌و پەیمان بە‬ ‫دیپۆرتكردنەوەی تەواوی پەنابەران‬ ‫دەدەن‪ .‬ل��ەم��ب��ارەی��ەوە‪ ،‬ی��ادگ��ار‬ ‫پێیوابوو‪ :‬لەنێو كۆچبەراندا‪،‬‬ ‫ئەوانەی خۆرهەاڵتی ناوەڕاست لە‬ ‫هەمووان زیاتر جێگەی سەرنجن‪،‬‬ ‫«ئەوانەی لە واڵتانی ئیسالمییەوە‬ ‫جێی سەرنجن‪ ،‬بەتایبەت كاتێك‬ ‫ئەوانەی لەسەر مووچەی دەوڵەت‬ ‫دەژی���ن‪ ،‬ی��ان كارێكی خراپی وا‬ ‫دەك���ەن ك��ە پ��اس��او ب��دات��ە پارتە‬ ‫راستڕەوەكان»‪.‬‬

‫توركیا‪:‬‬ ‫وەك هێزێكی هەرێمیی‬

‫لە خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا چەند واڵتێك هەن‪،‬‬ ‫پێگەی جیوپۆلەتیكییان لەگەڵ بوونی بنیادەكانی‬ ‫هێزی هەرێمییدا‪ ،‬ئەگەری ئەوەیان پێ دەدات‪ ،‬ببنە‬ ‫هێزێكی هەرێمیی(ئیقلیمی) لە ناوچەكەدا‌و وەك‬ ‫هێزێكی دیارو بەرچاوی ناوچەكە رۆڵ بگێڕن‪.‬‬ ‫توركیا‪ ،‬وەك یەكێك لەو هێزانە لە گۆڕەپانەكەدا‪،‬‬ ‫دەی��ەوێ��ت بوونی خ��ۆی بسەلمێنێت‪ ،‬ئەمەیش بە‬ ‫سوودوەرگرتن لەو كێشانەی هێزە ركابەرەكانی وەك‬ ‫(ئێران‌‪ ،‬ئیسرائیل‌‪ ،‬سعودییە‌و میسر) لە ناوچەكەدا‬ ‫رووب��ەڕووی��ان بووەتەوە‪ ،‬لەم قۆناغەدا رێی خۆش‬ ‫كردووە بۆ توركیا خۆی وەك هێزێكی هەرێمیی نمایش‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئەم هەنگاوە‪ ،‬ماوەیەكی زۆرە خەونی توركەكانە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە سەردەمی دەسەاڵتی (ئ��اك‪ -‬پارتی)دا‪،‬‬ ‫زیاتر رەنگی داوەتەوەو دەسەاڵتدارە (نیو عوسمانی)‬ ‫یەكان‪ ،‬پاش بەهێزكردنی دەسەاڵتیان لە ناوخۆی‬ ‫توركیاداو بردنەوەی سێ خولی هەڵبژاردن لەسەر‬ ‫یەك‌و پێشكەوتنە ئابوورییەكانی توركیاو تاڕادەیەك‬ ‫الوازب��وون��ی رۆڵ��ی سوپا لە گۆڕەپانی سیاسیدا‪،‬‬ ‫هەنگاویان بەرەو دەرەوەی توركیا ناوەو توانیویانە‬ ‫پێگەی سیاسیی‌و دیپلۆماسیی خۆیان بەهێزتر بكەن‪.‬‬ ‫لەم قۆناغەدا‪ ،‬ئەحمەد داود ئۆغڵوی وەزیری‬ ‫دەرەوە‪ ،‬وەك ئەندازیاری سیاسەتی كرانەوەی توركیا‬ ‫بە رووی دەرەوەدا سەیری دەكرێت‌و لەو رووەوە رۆڵی‬ ‫كارای هەیە‪« .‬نیو عوسمانی»یەكان چاویان بڕیوەتە‬ ‫ئەوەی رۆڵی گەورەیان لەو ناوچانەدا هەبێت؛ كە پێشتر‬ ‫قەڵەمڕەوی عوسمانییەكان بوون‪ .‬بۆیە‪ ،‬ئەردۆغانی‬ ‫سەرۆك وەزیر‪ ،‬لە وتاری سەركەوتنی شـــــــەوی (‪)12‬‬ ‫ی حوزەیراندا‪ ،‬ئه‌و خه‌ونه‌ی نەشاردەوەو سەركەوتنی‬ ‫شارەكانی توركیای شوبهاند بە بەغداو دیمەشق‌و‬ ‫غەززەو سەرایڤۆ‪.‬‬ ‫گەر سەیرێكی هەڵوێستەكانی توركیا بكەین لەم‬ ‫چەند ساڵەی دواییدا‪ ،‬دەبینین جۆرێك لە سیاسەتی‬ ‫دەرەوە پێڕەو دەكات‪ ،‬كە پێچەوانەی سیاسەتی سااڵنی‬ ‫رابردووی ئەم واڵتەیە‪ .‬لەبری وابەستەبوونی زیاتری بە‬ ‫خۆرئاواو وەستانی لە دەرگای چاوەڕوانیی وەرگیران لە‬ ‫یەكێتیی ئەوروپا‪ ،‬هەنگاوی بەرەو خۆرهەاڵتی ناوەندو‬ ‫ئاسیای ناوەڕاست ناوەو هەستاوە بە پیادەكردنەوەی‬ ‫سیاسەتی سفركردنەوەی کێشه‌کان لەگەڵ هەندێك‬ ‫واڵتی دراوسێیدا‪ ،‬وەك سوریاو بنیاتنانی سیاسەتێكی‬ ‫دۆستانە لەگەڵ ئەم واڵت��ەدا‪ ،‬هەروەها وازهێنان لە‬ ‫سیاسەتی نكوڵیكردن لە كوردان‌و مامەڵەكردن لەگەڵ‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و گفتوگۆكردن لەگەڵ‬ ‫ئەرمینیا‪.‬‬ ‫پاشان الك��ردن��ەوە بە الی واڵتانی مسوڵمان‌و‬ ‫هەروەها كەمكردنەوەی وابەستەبوون بە دۆستایەتی‬ ‫لەگەڵ ئیسرائیل‌و گەیاندنی بۆ ئاستی هەڵپەساردنی‬ ‫پەیوەندییەكان‪ ،‬بە تایبەت دوای لوتكەی داڤۆس‪،‬‬ ‫بە ماوەیەك دوای ئەوەش هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر‬ ‫كەشتی ئاشتیی توركیاو كوژرانی نۆ هاواڵتیی تورك‪.‬‬ ‫ هەوڵدان بۆ ناوەندگیریی لەنێوان ئێران‌و خۆرئاوا‬‫سەبارەت بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی‪.‬‬ ‫ لەگەڵ هاتنی بەهاری عەرەبیی و وەرزی كەوتنی‬‫دەسەاڵتەكانی ناوچەكە‪ ،‬توركیا كەوتە جموجوڵی‬ ‫دیپلۆماسیی لەسەر ئاستی دەرەوەو ئەردۆغان لە‬ ‫پەرلەمانی توركیاوە‪ ،‬ئامۆژگاریی دەسەاڵتدارانی ئەو‬ ‫واڵتانەی دەكرد‪ ،‬ئەمەیش هاوشێوەی ئامۆژگارییەكانی‬ ‫ئەمریكاو خۆرئاوا بۆ ئەو دەسەاڵتدارانە‪ .‬هەوڵی‬ ‫دروستكردنی پەیوەندیی توند‌و تۆڵ لەگەڵ میسرو‬ ‫تونس‌و شۆڕشگێڕانی لیبیاو كۆبوونەوەی سەرانی‬ ‫واڵتان لە توركیا؛ سەبارەت بە لیبیاو كردنەوەی سنوور‬ ‫بە رووی ئاوارە سورییەكان‌و كۆبوونەوەی ئوپۆزسیۆنی‬ ‫سوریا لە ناو خاكی توركیاو میانگیریی نێوان فەتح‌و‬ ‫حەماس‪.‬‬ ‫ زەقكردنەوەی كێشەی دوورگ��ەی قوبرس‌و‬‫پێداگریی لەسەر گەیشتن بە رێكەوتنی هەردوو بەشەكەی‬ ‫قوبرس‪ ،‬پێش بەدەستەوەگرتنی سەرۆكایەتیی یەكێتیی‬ ‫ئەوروپا لەالیەن بەشە یۆنانییەكەوە‪ .‬هەڕەشەكردن لە‬ ‫هەڵپەساردنی پەیوەندییەكان لە ئەگەری وەرگرتنی‬ ‫قوبرسی یۆنانیی بۆ سەرۆكایەتی پێش رێكەوتن لەگەڵ‬ ‫بەشە توركییەكە‪.‬‬ ‫هەموو ئەم كارانەی توركیا دەیانكات‪ ،‬دەیەوێت‬ ‫ئەوەمان پێ بڵێت‪ :‬بە فیعلیی توركیا دەیەوێت ببێتە‬ ‫هێزی هەرێمیی لە خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫ئەنبار؛ هەڕەشە دەكات‬ ‫رۆژن���ام���ه‌‪ :‬م��ح��ەم��ەد فەتحی‪،‬‬ ‫راوێژكاری راگەیاندنی پارێزگای ئەنبار‪،‬‬ ‫رایگەیاند‪ :‬ئەگەر حكومەتی عێراقی‪،‬‬ ‫وەاڵمی داواكارییەكانی پارێزگاكەی‬ ‫نەداتەوە‪ ،‬پەنا بۆ راگەیاندنی هەرێمێكی‬

‫ئیداریی تایبەت دەبەن‌و كەسە دیارە‬ ‫سیاسیی‌و عەشایەرییەكانی ئەنباریش‪،‬‬ ‫بە شێوەیەكی ورد‪ ،‬پرسی پێكهێنانی‬ ‫هەرێمی ئەنباریان تاوتوێكردووە‪.‬‬ ‫راوێژكاری راگەیاندنی پارێزگای‬

‫ئەنبار‪ ،‬لەلێدوانێكی رۆژنامەوانییدا‪،‬‬ ‫ئاشكراشیكرد‪ )15( :‬داواكارییان‬ ‫داوەت���ە دەس��ت ج��ەالل تاڵەبانی‪،‬‬ ‫س��ەرۆك كۆمار‪ ،‬تا بۆیان جێبەجێ‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫م��اوەی چەند مانگێكە‪ ،‬كێشە‬ ‫لەنێوان حكومەتی محەلیی پارێزگای‬ ‫ئەنباری سوننەنشین‌و حكومەتی‬ ‫فیدراڵیی عێراقدا دروست بووە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫چەند پرسێكی ئەمنیی‌و ئیداریی‌و‬

‫دابەشكردنی داهاتە سروشتییەكانەوە‪،‬‬ ‫كە چەندینجار بەهۆیەوە‪ ،‬پارێزگای‬ ‫ئەنبار‪ ،‬هەڕەشەی هەڵوێستوەگرتن‌و‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ی هەرێمی سەربەخۆی‬ ‫كردووە‪.‬‬

‫تاریق حەرب‪ ،‬پسپۆڕی یاسایی‪:‬‬

‫دواخستنی لەسێدارەدانی سوڵتان هاشم‪ ،‬رەهەندێكی سیاسیی هه‌یە‬

‫سازدانی ‪ :‬پەیامنێری بەغدا‬

‫‪........................................................‬‬

‫رۆژن��ام��ە‪ :‬لەتێڕوانینێكی‬ ‫جێبەجێكردنی‬ ‫یاساییەوە‪،‬‬ ‫س��زای ل��ەس��ێ��دارەدان بەسەر‬ ‫سوڵتان هاشمدا‪ ،‬حەتمییە‪،‬‬ ‫ئ��ەو ب��ەرب��ەس��ت��ان��ە چین که‌‬ ‫لەبەردەم جێبەجێكردنی ئەو‬ ‫بڕیارەی دادگادان؟‬ ‫* جێبەجێكردنی سزای‬ ‫ل���ەس���ێ���دارەدان ل���ە س��اڵ��ی‬ ‫(‪)1988‬ەوە تا مانگی نیسانی‬ ‫(‪ )2007‬لە عێراقدا‪ ،‬پێویستی‬ ‫بە مەرسومی كۆماریی نەبوو‪،‬‬ ‫تا ئەوكاتەی وەزارەت��ی دادی‬ ‫عێراق‪ ،‬یاسایەكی دەركرد كە‬ ‫ئاماژە بە كاركردنەوە بە مادەی‬ ‫(‪)285‬ی ی��اس��ای ئوسوڵی‬ ‫موحاكەماتی ژم��ارە (‪)23‬ی‬ ‫ســــــاڵی (‪ )1971‬كرد‌و لە‬ ‫پەرلەمانی عێراق پەسەندكرا‪.‬‬ ‫بەپێی بڕگەی دووەم���ی ئەو‬ ‫م���ادەی���ە‪ ،‬ه��ی��چ س��زای��ەك��ی‬ ‫لەسێدارەدان‪ ،‬بەبێ مەرسومی‬ ‫كۆماریی‪ ،‬جێبەجێ ناكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم یاساكە وادەیەكی دیاریی‬ ‫نەكردووە که‌ تێیدا مەرسومە‬ ‫كۆمارییەكە دەربكرێت‪ ،‬كە‬ ‫دەكرێت مەرسومەكە لەوكاتدا‬ ‫دەرب���ك���رێ���ت‪ ،‬ی���ان ب��ۆ دوو‬ ‫س��اڵ‪ ،‬یاخود سێ س��اڵ دوا‬ ‫بكەوێت‪ .‬لە ئێستادا جەالل‬

‫تاریق حەرب‪ ،‬پسپۆڕی یاسایی عێراقی‪ ،‬جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە‪ :‬كەسوكاری قوربانییانی دەستی سوڵتان هاشم‪ ،‬وەزیریی‬ ‫بەرگریی پێشووتری عێراق‪ ،‬دەتوانن لە دادگا‪ ،‬سكااڵی یاسایی تۆمار بكەن بۆ زوو دەركردنی مەرسومی كۆماریی‌و جێبەجێكردنی‬ ‫سزای لەسێدارەدان بەسەریدا‪.‬‬ ‫حەرب‪ ،‬لەچاوپێكەوتنێكی «رۆژنامە»دا‪ ،‬ئاماژە بەوەش دەكات‪ :‬كەیسی لەسێدارەدانی سوڵتان هاشم‪ ،‬ئاڵۆز بووەو رەهەندێكی‬ ‫سیاسیی تێدایە‪ ،‬بۆیە هەمووان لێی بێدەنگ بوون‌و دەشڵێت‪« :‬سەرۆك كۆمار‪ ،‬بۆی نییە لە سزای حوكمدراوان ببوورێت‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫لەیەك باردا نەبێت»‪.‬‬ ‫تاڵەبانی‪ ،‬دەتوانێت یەكێك‬ ‫ل��ە ج��ێ��گ��رەك��ان��ی سەرپشك‬ ‫بكات بۆ دەركردنی مەرسومی‬ ‫كۆماریی بۆ جێبەجێكردنی‬ ‫سزاكەی سەر سوڵتان هاشم‪،‬‬ ‫وەزی��ری بەرگریی پێشووتر‪،‬‬ ‫یان دوای بخات بۆ ئەو ماوە‬ ‫ئ��ی��داری��ی��ەی ل��ەت��وان��ای��دای��ەو‬ ‫وەزارەت���ی دادی��ش‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫ئەو سزای لەسێدارەدانە‪ ،‬بەبێ‬ ‫بوونی مەرسومی كۆماریی‪،‬‬ ‫جێبەجێبكات‪.‬‬ ‫رۆژن����ام����ە‪ :‬دەوت���رێ���ت‬ ‫سەرپشككردنی تاریق هاشمی‪،‬‬ ‫جێگری سەرۆك كۆمار لەالیەن‬ ‫تاڵەبانییەوە بۆ دەرك��ردن��ی‬ ‫م���ەرس���وم���ی ك���ۆم���اری���ی لە‬ ‫دۆسیەی سوڵتان هاشمدا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوە بووە ئەو سزایە جێبەجێ‬ ‫نەكرێت‪ ،‬بەوپێیەی هاشمی‬ ‫لەدژی ئەو هەنگاوەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نا‪ ،‬دەك��را خوزەیر خوزاعی‪،‬‬ ‫جێگری دووه‌م���ی سەرپشک‬ ‫بكات كە شیعەیەو چاوەڕوان‬

‫ئیمزاكردنی‬ ‫مەرسومەكە‪،‬‬ ‫شتێكی رووكەشییەو‬ ‫سەرۆك كۆمار‬ ‫دەسەاڵتی لێبووردنی‬ ‫حوكمدراوانی نییە‬

‫دەكرا‪ ،‬مەرسومەكە دەربكات‪،‬‬ ‫رات لەوبارەیەوە؟‬ ‫* ه��ێ��ش��ت��ا خ���وزەی���ر‬ ‫خ��وزاع��ی‪ ،‬بریكاری س��ەرۆك‬ ‫كۆمارە بۆ ئیمزاكردنی سزای‬ ‫ل���ەس���ێ���دارەدان‌و ت��اڵ��ەب��ان��ی‪،‬‬ ‫هاشمیشی ب��ۆ ئ��ەم ئەركە‬ ‫زی����ادك����ردووە‌و ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا‬ ‫ه���ەردووك���ی���ان دەس���ەاڵت���ی‬ ‫دەكردنی مەرسومی كۆمارییان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم تاڵەبانی‪ ،‬خۆی‬ ‫داوا دادگ��ای��ی��ەك��ان بەسەر‬ ‫جێگرەكانیدا دابەش دەكات‪،‬‬ ‫ت��ا م��ەرس��وم��ی ك��ۆم��اری��ی بۆ‬ ‫دەربكەن‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬تاڵەبانی‬ ‫ئ��ەرك��ی دەرك���ردن���ی (‪)20‬‬ ‫مەرسومی كۆماریی دەدات��ە‬ ‫خ���وزەی���ر خ���وزاع���ی‌و (‪)10‬‬ ‫دان��ەی تریش دەدات��ە دەست‬ ‫بەپێچەوانەشەوە‪،‬‬ ‫هاشمی‌و‬ ‫وات��ە س���ەرۆك ك��ۆم��ار‪ ،‬وەك‬ ‫سەرنووسەری رۆژنامەیەك وایە‬ ‫كە بابەتە رۆژنامەوانییەكان‬ ‫دابەشدەكات‪.‬‬

‫رۆژنامە‪ :‬ئەگەر مەرسومی‬ ‫كۆماریی بۆ لەسێدارەدانی‬ ‫سوڵتان هاشم دەرنەكرێت‪،‬‬ ‫س�����ەرۆك ك���ۆم���ار‪ ،‬ی��ان‬ ‫جێگرەكانی‪ ،‬لێی بەرپرس‬ ‫دەبن‪ ،‬دەرچ��ەی یاسایی‬ ‫ئەم كێشەیە چییە؟‬ ‫* ئ��ی��م��زاك��ردن��ی‬ ‫مەرسومەكە‪ ،‬شتێكی‬ ‫رووك���ەش���ی���ی���ەو‬ ‫س���ەرۆك كۆمار‬ ‫دەس������ەاڵت������ی‬ ‫لێبووردنی حوكمدراوانی نییە‪،‬‬ ‫تەنیا لە حاڵەتێكدا نەبێت‬ ‫كە ئەگەر س��ەرۆك وەزی��ران‪،‬‬ ‫پێشنیازی ئەو لێبووردنەی بۆ‬ ‫بكات‪ ،‬بەاڵم دۆسیەی سوڵتان‬ ‫هاشم‪ ،‬ئاڵۆزە‌و هیچ مادەیەكی‬ ‫یاسایی نییە؛ كە بەرپرسیارێتی‬ ‫ل��ەس��ێ��دارەن��ەدان��ی سوڵتان‬ ‫هاشم بخاتە ئەستۆی سەرۆك‬ ‫ك��ۆم��ار‪ ،‬ب���ەاڵم ك��ەس��وك��اری‬ ‫قوربانییانی دەستی سوڵتان‬ ‫هاشم‪ ،‬دەتوانن بەپێی یاسای‬

‫ئەنجومەنی شورای دەوڵەت‪،‬‬ ‫سكااڵی یاسایی بۆ دادگ��ای‬ ‫دادوەری������ی ئ��ی��داری��ی ب��ەرز‬ ‫بكەنەوە‪ ،‬تا پەلەبكرێت لە‬ ‫دەركردنی مەرسومی كۆماریی‬ ‫ب��ۆ جێبەجێكردنی س��زای‬ ‫ل��ەس��ێ��دارەدان بەرامبەر بەو‬ ‫حوكمدراوە‌و پێدەچێت ئەو‬ ‫سكااڵیەش چەندین مانگی پێ‬ ‫بچێت‪.‬‬ ‫رۆژن����ام����ە‪ :‬پێتوانییە‬ ‫تاڵەبانی‪ ،‬پێشتر لەڕێگای‬

‫گەاڵڵەكردنی یاسای جێگرانی‬ ‫س���ەرۆك ك���ۆم���ارەوە‪ ،‬پالنی‬ ‫ب��ۆ ئ��ی��م��زان��ەك��ردن��ی س��زای‬ ‫لەسێدارەدانی سوڵتان هاشم‬ ‫كێشابێت؟‬ ‫* مەسەلەی دواخستنی‬ ‫دەركردنی مەرسومی كۆماریی‬ ‫س��ەب��ارەت بە لەسێدارەدانی‬ ‫سوڵتان هاشم‪ ،‬بە مەبەستە‌و‬ ‫ئ��ەم دۆس��ی��ەی��ە رەهەندێكی‬ ‫سیاسیی تیایە‪ ،‬بۆیە هەمووان‬ ‫لێی بێدەنگ بوون‪.‬‬

‫رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیی؛ ناڕازین‬

‫ل ‌ه بەغدا‪ ،‬ئازادیی رادەربڕین بەیاسایی دەكرێت‬

‫راپۆرتی‪ :‬عەلی ناجی‪ -‬بەغدا‬

‫‪........................................................‬‬

‫پەرلەمانی عێراق‪ ،‬سەرگەرمی‬ ‫دەركردنی یاسایەكی تایبەتە بۆ‬ ‫ئازادیی رادەربڕین‌و خۆپیشاندان‌و‬ ‫چ��االك��وان��ان��ی رێ��ك��خ��راوەك��ان��ی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی م��ەدەن��ی��ش‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫هەنگاوە‪ ،‬بە بەرتەسككردنەوەی‬ ‫ئازادیی لەقەڵەم دەدەن‪.‬‬ ‫ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا‪ ،‬ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی ع��ێ��راق‪ ،‬لە زۆرب��ەی‬ ‫پارێزگاكانی ع��ێ��راق��دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�ه‌ی‬ ‫مه‌ده‌نیدا سەرگەرمی تاوتوێكردنی‬ ‫پڕۆژەیاسای ئازادیی رادەبڕین‌و‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەی خۆپیشاندانی‬ ‫ئ��اش��ت��ی��ی��ان��ەی��ە‪ ،‬ت��ا دوات����ر لە‬ ‫ئەنجومەنی ن��اوب��راودا‪ ،‬دەنگی‬ ‫لەسەر بدرێت وەك چوارچێوەیەكی‬ ‫یاسایی بۆ ئازادیی‪.‬‬ ‫ع��ەب��دول��ڕەح��م��ان ل��وی��زی‪،‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی یاسایی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێراق‪ ،‬ئاشكرای كرد‪:‬‬ ‫ئەو پڕۆژەیاسایە‪ ،‬لە بەردەستی‬ ‫لیژنەیەكی الوەك��ی��ی لیژنەی‬ ‫یاساییدایە بۆ پێشكەشكردنی‬ ‫راپۆرتێك لەسەری‪.‬‬ ‫ل��وی��زی‪ ،‬ب��ە «رۆژن��ام��ە»ی‬ ‫راگەیاند‪« :‬لەماوەیەكی كەمدا‪،‬‬ ‫پڕۆژەیاسای ئازادیی رادەربڕین‌و‬ ‫ك���ۆب���وون���ەوەو خۆپیشاندانی‬ ‫ئ��اش��ت��ی��ی��ان��ە‪ ،‬پ��ێ��ش��ك��ەش بە‬ ‫سەرۆكایەتیی پەرلەمان دەكرێت‪،‬‬ ‫تا بخرێتە خشتەی كارەوە»‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات‪ ،‬خالید جەیاشی‪،‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی مافی مرۆڤ له‌‬

‫خالید جه‌یاشی‪:‬‬ ‫داوا لە پەرلەمانی‬ ‫هەرێم دەكەین‪ ،‬كار‬ ‫بەیاساكەی ئێمە‬ ‫بكات‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەران‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بەوەدا ئەو پڕۆژەیاسایە‪ ،‬تێكەڵ‬ ‫بە پڕۆژەیاسایەكی تری حكومەت‬ ‫دەك��ەن؛ كە لەوبارەیەوە بۆیان‬ ‫رەوانەكراوە‪.‬‬ ‫خ��ال��ی��د ج���ەی���اش���ی‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژن�����ام�����ە»ی راگ���ەی���ان���د‪:‬‬ ‫«پڕۆژەكەی حكومەت‪ ،‬چەندین‬ ‫خاڵی ناڕۆشن‌و بیانووگری تیایە»‪.‬‬ ‫سەبارەت بە جێبەجێكردنی‬

‫ی���اس���ای ئ����ازادی����ی ب���ی���روڕاو‬ ‫گ��ردب��وون��ەوەو خۆپیشاندانی‬ ‫ئاشتییانە لە هەرێمی كوردستان‬ ‫لە دوای پەسەندكردنی‪ ،‬جەیاشی‪،‬‬ ‫وت���ی‪« :‬ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫دەی��ەوێ��ت ت��اك��ڕەوان��ە مامەڵە‬ ‫لەگەڵ یاساكاندا بكات‪ ،‬بەبێ‬ ‫بەراوردكردنیان‌و ئەگەر لەدوای‬ ‫پەسەندكردنی یاساكەمان لەگەڵ‬ ‫یاسا هاوشێوەكەی هەرێمدا هاوتا‬ ‫نەبوون‪ ،‬داوا لە پەرلەمانی هەرێم‬ ‫دەكەین‪ ،‬كار بەیاساكەی ئێمە‬ ‫بكات‪ ،‬تا مافی هاواڵتییان پارێزراو‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫پڕۆژەیاساكەی بەغدا‪ ،‬لەچەند‬ ‫بەشێكی تایبەت ب��ە ئ��ازادی��ی‬ ‫رادەربڕین‌و ئازادیی گردبوونەوەو‬ ‫خۆپیشاندانی ئاشتییانە پێكدێت‌و‬ ‫سازدانی گردبوونەوەی گشتیی‪،‬‬ ‫دراوەت����ە دەس��ت��ی قایلبوونی‬ ‫س��ەرۆك��ی یەكەی ئیداریی ئەو‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای��ەی گ��ردب��وون��ەوەك��ەی‬ ‫ت���ێ���دا ئ���ەن���ج���ام���دەدرێ���ت‌و‬ ‫رێ��گ��ی��راوە ل��ە درێ��ژەك��ێ��ش��ان��ی‬ ‫گردبوونەوەگشتییەكان؛ تا دوای‬ ‫سەعات (‪)10‬ی ش��ەوان‌و ئەگەر‬ ‫كەسێك لە میانەی گردبوونەوەو‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ەك��ان��دا‪ ،‬هانی‬ ‫ش��ەڕو ك��اری «تیرۆریستی»‌و‬ ‫رق��ل��ێ��ب��وون��ەوەی ن��ەت��ەوەی��ی‌‪،‬‬ ‫رەگەزپەرستی‌‪ ،‬ئایینی‌و تایفی‬ ‫بدات‪ ،‬بە بەندكردن بە كەمتر لە‬ ‫(‪ )10‬ساڵ سزا دەدرێت‪.‬‬ ‫ل��ی��ژن��ەی رۆش��ن��ب��ی��ری �ی‌و‬ ‫راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫عێراقیش‪ ،‬رەخنە لەوە دەگرێت‪،‬‬ ‫رێگایان پێ نەداون بەشداریی لە‬

‫پڕۆسەی داڕشتنی یاسای ئازادیی‬ ‫بیروڕادا بكەن‪.‬‬ ‫ب��ەت��ول ف����اروق‪ ،‬ئەندامی‬ ‫لیژنەی ن��اوب��راو‪ ،‬ئاشكرایكرد‪:‬‬ ‫ناڕازیبوونی خۆیانیان لەوبارەیەوە‪،‬‬ ‫داوەت���ە س��ەرۆك��ی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەران‌و رەخنەی ئەوەشیان‬ ‫لە پڕۆژەیاساكە هەیە؛ كە خاڵی‬ ‫سلبی‌و وشەی ئاڵۆزی تێدایە‪ ،‬كە‬

‫كاردەكاتە سەر كۆت‌وبەندكردنی‬ ‫ئازادیی بیروڕا‪.‬‬ ‫بەتول فاروق‪ ،‬بە «رۆژنامە»ی‬ ‫راگەیاند‪« :‬ئەگەر یاسای ئازادیی‬ ‫ب��ی��روڕا‪ ،‬بەبێ دەستكاریكردن‬ ‫پەسەند بكرێت‪ ،‬ئەگەرێكی زۆرە‬ ‫لە داهاتوودا‪ ،‬دژ بە خودی ئازادیی‬ ‫بیروڕا بەكار بهێنرێت»‪.‬‬ ‫جیهاد ج��ەل��ی��ل‪ ،‬ئەندامی‬

‫رێ���ك���خ���راوی م���اف���ی م����رۆڤ‌و‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ی ع��ێ��راق‪ ،‬هەمیشە‬ ‫وەك كەسێك‪ ،‬ئ��ام��ادەب��وو لە‬ ‫خۆپشاندانەكانی ئەم دواییەی‬ ‫گۆڕەپانی «تەحریر»ی بەغدای‬ ‫پایتەخت‌و چەندینجاریش بەو‬ ‫هۆیەوە رووبەڕووی دەستگیركردن‬ ‫ب����ووەت����ەوە ل���ەالی���ەن ه��ێ��زە‬ ‫ئەمنییەكانەوە‪ .‬ئەو‪ ،‬سەركۆنەی‬ ‫ئەو پڕۆژەیاسایەی كرد بەوەی‪،‬‬ ‫ئەو ئازادییانە بەرتەسك دەكاتەوە‬ ‫كە لە دەستووردا هاتوون‪.‬‬ ‫ج��ی��ه��اد ئ��ی��ب��راه��ی��م‪ ،‬بە‬ ‫«رۆژنامە»ی راگەیاند‪« :‬هەندێك‬ ‫لە یاسادانەرەكان‪ ،‬دەیانەوێت‬ ‫لەڕوانگەی خۆیانەوە‪ ،‬یاساكان‬ ‫دابڕێژنەوە‌و ئەم پڕۆژەیاسایەش‪،‬‬ ‫دیموكراسی وش��ك دەك��ات��ەوە‌و‬ ‫ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوەی حكومەتیش‬ ‫بۆ س��ازدان��ی خۆپیشاندان‪ ،‬كە‬ ‫لەیاساكەدا ه��ات��ووە‪ ،‬ئەستەمە‬ ‫ج��ێ��ب��ەج��ێ��ب��ك��رێ �ت‌و م��ەرج��ی‬ ‫بیانووگری بۆ دانراوە‌و بەشێك لە‬ ‫مادەكانیشی الستیكیین‌و ترس لە‬ ‫دەروونی خۆپیشاندەردا دروست‬ ‫دەك��ات‪ ،‬لەوانە‪ ،‬چەمكی ئادابی‬ ‫گشتیی»‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات‪ ،‬ش��روق عەبایچی‪،‬‬ ‫ژن���ە چ��االك��وان��ی كۆمەڵگەی‬ ‫م��ەدەن��ی��ی ع��ێ��راق‪ ،‬رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫زۆربەی رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی‬ ‫مەدەنیی‪ ،‬پڕۆژەیاسای ئازادیی‬ ‫رادەب����ڕی����ن‌و گ���ردب���وون���ەوەو‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی ئاشتییانە‬ ‫رەتدەكەنەوە‪.‬‬ ‫عەبایچی‪ ،‬بۆ «رۆژنامە»ی‬ ‫روونکرده‌وه‌‪« :‬پێویستە هەڵمەت‌و‬

‫شروق عه‌بایچی‪:‬‬ ‫پێویستە كەمپەینی‬ ‫فراوان بۆ رێگرتن‬ ‫لە دەرچوواندنی‬ ‫یاساکە؛ رێکبخرێت‬ ‫كەمپەینی ف���راوان سازبكرێت‬ ‫بۆ رێگرتن لە دەرچوواندنی ئەو‬ ‫یاسایە‪ ،‬بەوپێیەی هەمووالیەك‬ ‫ج��ەخ��ت��ی��ان ك�����ردووەت�����ەوە‬ ‫لەسەرئه‌وه‌ی كە نابێت یاسایەك‬ ‫دەربكرێت؛ خۆپیشاندان‌و ئازادیی‬ ‫رادەربڕین دی��اری بكات‌و ئەگەر‬ ‫یاسایەك دەربكرێت‪ ،‬پێویستە‬ ‫زامنی ئازادیی بیروڕا بكات؛ بەبێ‬ ‫هیچ كۆت‌و بەندێك»‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬ ‫د‪.‬كیان كامل بەسیر‬

‫لە حیزبەوە بۆ دەوڵەت‬

‫*‬

‫بازرگانیكردن بە وانەی‬

‫عومەر میراودەلی‬ ‫چەندان بیرمەندو فەیلەسوف‪،‬‬ ‫باسی پەیوەندیی نێوان خەڵك‌و‬ ‫دەوڵەتیان كردووە‪ .‬هەر یەكەیان بە‬ ‫جۆرێك لەو پەیوەندییەیان روانیوە‪.‬‬ ‫زوربەیان لەوەدا هاوڕان كە دەوڵەت‬ ‫بەرهەمی مێژوویەكی دیاریكراوە‪،‬‬ ‫سەردەمی رۆشنگەریی بەوە ناسراوە‬ ‫كە چەندین دیاردەی لەگەڵ خۆیدا‬ ‫هێنا؛ لەوانە سەرهەڵدانی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوه‌یی‪ .‬ئەگەر حیزب بەرهەمی‬ ‫هەلومەرجێكی دیاریكراوی مێژوویی‬ ‫بێت‪ ،‬بە واتایەكی دیكە لەمێژوودا‬ ‫ب��ژی‌و گەشە بكات‪ ،‬ئ��ەوا دەشێت‬ ‫لە هەلومەرجێكی دیكەدا كۆتایی‬ ‫بێت‌و دەوڵ��ەت جێگەی بگرێتەوە‪.‬‬ ‫گەلی كورد لەبەر ئ��ەوەی گەلێكی‬ ‫ژێردەستە ب��ووە‪ ،‬لەكاتی شۆڕش‌و‬ ‫بزاڤی رزگاریخوازیی گەلەكەماندا‬ ‫بۆ رزگ��ارب��وون لەو ژێردەستەییەو‬ ‫گەیشتن بە مافەكانی‪ ،‬خاوەنی‬ ‫چ��ەن��دی��ن ح���ی���زب‌و رێ��ك��خ��راوی‬ ‫سیاسیی ب���ووە‪ .‬ئ��ەم��ەی��ش وای‬ ‫ك��ردووە خۆشەویستیی بۆ حیزب‬ ‫بەردەوامیی هەبێت‌و دوای پێكهاتنی‬ ‫حكومەتی هەرێمیش‪ ،‬حیزب بتوانێت‬ ‫درێ��ژە بە هەژموونی خۆی بدات‪.‬‬ ‫دەسەاڵتدارانی هەرێم لەسەردەمی‬ ‫خ��ەب��ات��ی ش���اخ���دا‪ ،‬ئ���ەوەن���دەی‬ ‫دروشمیان گەیشتن بە سەربەخۆیی‌و‬ ‫فەرمانڕاوەیه‌تییەكی‬ ‫پێكهینانی‬ ‫ك���وردی ب��وو‪ ،‬ئ��ەوەن��دە دروشمی‬ ‫حیزبییان ب��ەرز ن��ەدەك��ردەوە‌و بە‬ ‫پێچەوانەوە بانگەشەی ئەوەیان‬ ‫دەك��رد حیزب ئامانج نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هۆكارێكە بۆ گەیشتنە ئامانج‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای راپەڕین‪ ،‬ئەم دروشمە پێچەوانە‬ ‫بووەوە‌و دامودەزگاكانی حكومەتی‬ ‫هەرێم بەحیزبیی كران‪ ،‬دوو حیزبی‬ ‫دەس��ەاڵت��دار ه��ەر بە ئ��اوازی شاخ‬ ‫مامەڵەیان ل��ەگ��ەڵ حیزبدا ك��رد‌و‬ ‫دەوڵەتیان كردە قوربانی حیزب‪ ،‬بۆیە‬ ‫بە جیاكردنەوەی حیزب لە دەوڵەت‬ ‫تووڕەن‪ .‬دەستكەوتە حیزبییەكانیان‬ ‫پێ‌ لە دەستكەوتی دەوڵەت باشترە‪.‬‬ ‫وادەزان��ن بە جیاكردنەوەی حیزب‌و‬

‫دەوڵ���ەت ل��ە ش��ك��ۆی ح��ی��زب كەم‬ ‫دەكرێتەوە‪ .‬دیارە خەڵكی حیزبیی‬ ‫ب��ە موڵكی خ��ۆی��ان دەزان���ن‌و ئەو‬ ‫هاواڵتییەی لە دەزگایەكی حكومییدا‬ ‫كار دەكات‪ ،‬بە هی خۆیانی نازانن‌و‬ ‫پ��ێ��ی��ان��وای��ە ك��ەس��ی س��ەرب��ەخ��ۆو‬ ‫ن��اح��ی��زب��ی��ی‪ ،‬ی��اخ��ی��ی�ە‌و س��ن��ووری‬ ‫بەزاندووە‪ .‬دەوڵەت قۆناغێكی دوای‬ ‫گەشەی عەقڵی مرۆڤە بە چەمكە‬ ‫هێگڵییەكەی‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵتدارانی‬ ‫ه��ەرێ��م‪ ،‬ن��ای��ان��ەوێ��ت كۆمەڵگەی‬ ‫كوردیی بگاتە ئەو قۆناغەی‪ ،‬هێگڵ‬ ‫ب��ە قۆناغێكی گەشەسەندووتری‬ ‫پێش خۆی دەزانێت‪ .‬ئەگەر لەالی‬ ‫هۆبز مرۆڤ دەستی لە هەندێك لە‬ ‫ئازادییەكانی هەڵگرتبێت لە پێناوی‬ ‫دەوڵ��ەت��دا‪ ،‬ئ��ەوا ل��ەالی هێگڵ لە‬ ‫قۆناغی دەوڵەتدا عەقڵ‌و ئازادیی بە‬ ‫یەكەوە گوزارشت لە خۆیان دەكەن‪.‬‬ ‫پێش راپەڕین سەرۆكی حیزب دوا‬ ‫پلەی دەسەاڵت بووە‪ ،‬دوای راپەڕین‌و‬ ‫پێكهێنانی حكومەتی هەرێم‪ ،‬ئەم‬ ‫عەقڵییەتە بەردەوام بووە‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫حیزبی دەسەاڵتدار ئامادە نییە پێی‬ ‫بوترێت سەرۆكی حكومەت‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ��ەوەی لە خەیاڵگەی دەسەاڵتی‬ ‫ك��وردی��ی��دا ح��ی��زب ل��ە س���ەرووی‬ ‫دەوڵ��ەت��ەوەی��ە‪ ،‬لە دەستدانی ئەو‬ ‫پێگەیە ل��ەالی دەسەاڵتی كوردیی‬ ‫داب���ەزی���ن���ە ل���ە پ��ێ��گ��ەی ب���ەرزی‬ ‫حیزبییەوە بۆ پێگەی دەوڵەت‪ ،‬كە‬ ‫ئەو پێی قبووڵ ناكرێت‪ .‬ئەوانەی‬ ‫پۆستی حیزبیی بەرزیان هەیە‪ ،‬لە‬ ‫حكومەتیشدا هەمان پۆستی بەرز‬ ‫وەردەگرن‪ .‬ئەو كەسانەی پۆستێكی‬ ‫حكومییان هەیە‌و پۆستەكەیان لە‬ ‫رێگای پۆستی حیزبییەوە نەبووە‪ ،‬لە‬ ‫پۆستەكەیاندا چاالكتر كار دەكەن‪،‬‬ ‫چونكە پۆستەكەیان بە بەخششێك‬ ‫دەزانن‪ ،‬هەوڵ دەدەن پۆستەكەیان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬چونكە وەك ئەوانە نین‬ ‫كە لەرێگای پۆستی حیزبییەوە‪،‬‬ ‫پۆستی حكومییان وەرگ��رت��ووە‪،‬‬ ‫هەركاتێك پۆستە حكومییەكەیان لێ‬ ‫سەنرایەوە‪ ،‬دەگەڕێنەوە بۆ پۆستە‬

‫حیزبییەكەیان‪ .‬دەسەاڵتی كوردیی‬ ‫بە گومانەوە سەیری ئەو كەسانە‬ ‫دەك���ات‪ ،‬ك��ە ل��ە رێ��گ��ای حیزبەوە‬ ‫پۆستیان وەرن��ەگ��رت��ووە‪ .‬كەسی‬ ‫سەربەخۆو ناحیزبیی لەالی دەسەاڵتی‬ ‫ئێمە‪ ،‬مایەی گومانە‌و وەك كەسێكی‬ ‫نامۆ سەیری دەكرێت‪ ،‬بۆیە كاتێك‬ ‫بە هەر شێوەیەك بێت‪ ،‬پۆستێكی‬ ‫حكومیی وەردەگ��رێ��ت‪ ،‬چاودێریی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬پۆستەكەی وەك مافێكی‬ ‫رەوای خۆی سەیر ناكرێت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەو كەسەیش خۆی بە خاوەن ماڵ‬ ‫نازانێت‪ ،‬چونكە سەر بە ماڵی حیزب‬ ‫نییە‌و ماڵی خۆی كردووە‪ .‬دەسەاڵتی‬ ‫كوردیی پێیوایە لە دەرەوەی حیزب‬ ‫ئەو پێگە‌و رێزەی دەست ناكەوێت‬ ‫كە لە باوەشی حیزبدا هەیەتی‪.‬‬ ‫بەبێ‌ حیزب هەست بە تەنیایی‌و‬ ‫بێنازیی دەك��ات‪ .‬ئەم حاڵەتەیش‪،‬‬ ‫خ��ۆی دروس��ت��ی ك���ردووە‪ ،‬چونكە‬ ‫هەر بۆ خۆی ئەو بەهاو پێگەیەی‬ ‫ب��ە ح��ی��زب ب��ەخ��ش��ی��وەو نایەوێت‬ ‫یان ب��ڕوای بە پێگەو پەناگەیەكی‬ ‫دیكە جگە لە حیزب‪ ،‬نییە‪ .‬ئەم‬ ‫دەس��ەاڵت��ە ئ���ەوەن���دەی ب��ەالی��ەوە‬ ‫گرنگە تاكی نێو ئەم كۆمەڵگەیە‬ ‫دڵسۆزی حیزب بێت‪ ،‬ئەوەندە بە‬ ‫الیەوە گرنگ نییە‪ ،‬دڵسۆزی گەل‌و‬ ‫نیشتمان بێت‪ ،‬ناتوانێت دڵسۆزیی‬ ‫بۆ گەل‌و نیشتمان لە دڵسۆزیی بۆ‬ ‫حیزب جیا بكاتەوە‪ .‬ئەوەندەی لە‬ ‫كوردستان یادو بیرەوەریی حیزب‬ ‫ب��ەرز رادەگ��ی��رێ��ن‪ ،‬ئ��ەوەن��دە ی��ادو‬ ‫بیروەریی نیشتمانیی بەرز راناگیرێن‪،‬‬ ‫ئەوەندەی پێشمەرگە‌و قارەمانێك‪،‬‬ ‫كە لەپاڵ حیزبدا خزمەتی بە گەل‌و‬ ‫نیشتمان كردبێت‪ ،‬یادی دەكرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوەندە پێشمەرگە‌و قارەمانێك‪،‬‬ ‫یان نووسەر‌و رۆشنبیرێك‪ ،‬كە لە‬ ‫دەرەوەی حیزبدا خزمەتی بە گەل‌و‬ ‫نیشتمان كردووە‪ ،‬یادی ناكرێتەوە‪.‬‬ ‫وەنەبێت ئەو كەسانەی لەپاڵ حیزبدا‬ ‫خزمەتیان بە گەل‌و نیشتمان كردووە‪،‬‬ ‫لەالی خەڵك مایەی شانازیی نەبن‪،‬‬ ‫بەاڵم حیزب شانازییەكە بۆ خۆی‬

‫داگیر دەكات‌و وەك سەروەرییەكی‬ ‫حیزب لێی دەڕوانێت‪ ،‬نەك سەروەریی‬ ‫نیشتمانیی‪ .‬ل��ێ��رەدا‪ ،‬مەبەست‬ ‫ل��ەم��ە نییە ح��ی��زب دی��اردەی��ەك��ی‬ ‫ن��ەخ��وازراو بێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە‬ ‫حیزب پێویستییەكی مێژووییە‌و لە‬ ‫قۆناغە جیاجیاكانی ب��ەرخ��ۆدان‌و‬ ‫بزاڤی رزگاریخوازیی گەلەكەماندا‬ ‫ئەركی گرنگی ئەنجام داوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گرفتەكە لەوەدایە‪ ،‬كە دەسەاڵتی‬ ‫ك��وردی��ی هەمان مامەڵەی ج��اران‬ ‫لەگەڵ حیزبدا دەك��ات‌و بە چاوی‬ ‫دوێنێوە لێی دەڕوانێت‪ ،‬دەشێت بۆ‬ ‫بەرهەمهێنانی ئێستایەكی دروست‬ ‫ك��ەڵ��ك ل��ە راب����ردوو وەربگیرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم بە دووبارەكردنەوەی رابردوو‬ ‫وەك خۆی‌و بێ دەستکاریكردن نا‪.‬‬ ‫كاتێك سنوورێك لە نێوان حیزب‌و‬ ‫دەوڵەتدا نامێنێت‪ ،‬یان حیزب واز‬ ‫لە بااڵدەستیی‌و هەژموونی خۆی‬ ‫بە سەر دەوڵەتدا ناهێنێت‪ ،‬ئەوا نە‬ ‫حیزب دەتوانێت كاری خۆی وەك‬ ‫پێویست ئەنجام بدات نە دەوڵەت‪.‬‬ ‫ئەگەر حیزب كەمێك بكشێتەوە‬ ‫دواوە‪ ،‬ئ��ەوا رێگا لەبەردەم تاكی‬ ‫ئ���ازاد‌و س��ەره��ەڵ��دان��ی رێكخراوی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنیدا هەموار دەبێت‪.‬‬ ‫ئەگەر بەراوردی سەرۆكی رێكخراوێك‬ ‫لەگەڵ سەرۆكی حیزبێكی بچووكدا‬ ‫بكەین‪ ،‬دەبینین سەرۆكی حیزبەكە‬ ‫لەالی تاكی كوردیی زۆر ناسراوترە‬ ‫لە سەرۆكی رێكخراوەكە‪ ،‬گەرچی‬ ‫ئ��ەن��دام��ان��ی س��ەر ب��ەو رێ��ك��خ��راوە‬ ‫ژم��ارەی��ان زیاتر بێت‪ .‬ئەوەندەی‬ ‫ئ��ەن��دام��ی م��ەك��ت��ەب��ی سیاسیی‬ ‫حیزبێك ناسراوە‪ ،‬ئەوەندە نووسەرو‬ ‫روناكبیرێك نەناسراوە‪ ،‬هەر بەتەنیا‬ ‫دەسەاڵت رۆڵی نییە لە بەخشینی‬ ‫ئ��ەم پێگەیە ب��ە ح��ی��زب‪ ،‬بەڵكو‬ ‫كۆمەڵگەیش بەشدارە‪.‬‬ ‫زۆرجار لە هەواڵەكاندا باسی‬ ‫دیدارو چاوپێكەوتنی دەسەاڵتدارانی‬ ‫هەرێم دەبیستین‪ ،‬كە لەگەڵ سەرۆك‬ ‫حیزبەكان كۆ دەبنەوە‪ ،‬بەاڵم زۆر بە‬ ‫كەمیی دەبیستین دەسەاڵت لەگەڵ‬

‫نووسەرو رووناكبیرێكی گەلەكەمان‬ ‫دابنیشێت‌و كۆ ببێتەوە‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫ئەوەی لە خۆپیشاندانەكاندا چەندان‬ ‫ن��ووس��ەر‌و رووناكبیر دەرك��ەوت��ن‪،‬‬ ‫دەس��ەاڵت ناچار بوو دانیان پێدا‬ ‫بنێت‪ ،‬ئەمەیش لەبەر ئەوە نا كە‬ ‫ئەو نووسەرو رووناكبیرانە خزمەتیان‬ ‫بە هونەرو ئەدەبی كوردیی كردووە‌و‬ ‫دەس��ەاڵت بیەوێت كەڵك لە فیكر‌و‬ ‫عەقڵیان وەربگرێت‪ ،‬دەسەاڵتی ئێمە‬ ‫ئەو خەمەی نییە‪ ،‬بەڵكو لەبەرئەوەی‬ ‫بەشداریی كارێكیان ك��ردووە‪ ،‬كە‬ ‫پەیوەندیی بە سیاسەتەوە هەیە‪.‬‬ ‫ترسی دەس��ەاڵت لە رۆشنبیر‪ ،‬بە‬ ‫تایبەتی دوای خۆپیشاندانەكان‪،‬‬ ‫لەوەیە وەك خەڵكی دیكە گوێڕایەڵ‬ ‫ن��ی��ی�ن‌و ش��ان��ب��ەش��ان��ی دەس����ەاڵت‪،‬‬ ‫ج��ەم��اوەر ك��ۆدەك �ه‌ن��ەوەو قسه‌یان‬ ‫بۆ دەك�ه‌ن‪ .‬دەس��ەاڵت‪ ،‬حەز ناكات‬ ‫هاوبەشی هەبێت‌و یەكێكی دیكە‬ ‫ج��ەم��اوەر ك��ۆ ب��ك��ات��ەوە‌و خاوەنی‬ ‫سەربەخۆیی خۆی بێت‪ ،‬جەماوەریش‬ ‫ێ لەو‬ ‫ئ��ەوەن��دەی ح��ەز دەك��ات گ��و ‌‬ ‫قسانەی نووسەر بگرێت‪ ،‬كە قسەی‬ ‫رۆژان��ەی خەڵكەو نووسەر رەچاوی‬ ‫ئاستی خەڵك دەك���ات‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫ئ��ام��ادە نییە گ��وێ‌ ل��ە كۆڕێكی‬ ‫ن��ووس��ەر ب��گ��رێ��ت‪ ،‬ك��ە بابەتێكی‬ ‫فیكریی‌و فەلسەفی پێشكەش بكات‪،‬‬ ‫ئەمەیش دی��اردەی��ەك��ی ئاساییە‪،‬‬ ‫چونكە ه��ەر بابەتە‌و ج��ەم��اوەری‬ ‫خۆی هەیە‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە لێرەدایە‬ ‫كە دەسەاڵتیش لەالیەك لە رووی‬ ‫پێگەی كۆمەاڵیەتییەوە خ��ۆی لە‬ ‫خەڵكەكە جیا دەك��ات��ەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە مامەڵەكردندا لە گەڵ نووسەر‌و‬ ‫روناكبیردا‪ ،‬هەمان مامەڵەی خەڵك‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ئەویش وەك جەماوەری‬ ‫خ��ەڵ��ك دوای خۆپیشاندانەكان‬ ‫نووسەری ناسیوە‪ ،‬لەكۆڕە فیكریی‌و‬ ‫ئەدەبییەكاندا كەمتر بەشدار بووە‪،‬‬ ‫زیاتر گرنگیی بەو قسانە داوە‪ ،‬كە‬ ‫رووناكبیرێك لە س��ەرای ئازادیی‬ ‫كردوونی‪ ،‬نەك بەرهەمەكانی ئەو‬ ‫نووسەرە‪.‬‬

‫رووداوەكان‪ ،‬راستییەكان ئاشكرا دەكەن‬ ‫محەمەد ئەمین گەناوی‬ ‫لەگەڵ دەركەوتن‌و سەرهەڵدانی‬ ‫ه��ەر رووداوێ����ك ل��ە ش��وێ�ن‌و كاتی‬ ‫دیاریكراو‪ ،‬یان دیاریینەكراودا‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئاستی تاك‪ ،‬كۆمەڵ‪ ،‬لۆكاڵیی‪ ،‬یان‬ ‫جیهانیی‌و تەنانەت لەسەر ئاستی‬ ‫رووداوە سروشتییەكان‪ ،‬راستییەك‬ ‫(‪ )fact‬نیشان دەدرێ‌‪ ،‬كە دەبێتە‬ ‫مێژووی ئەو كەسە‪ ،‬یان ئەو كۆمەڵ‌و‬ ‫شوێنە كە لە كاتێكی دیاریكراودا‪،‬‬ ‫ئەم رووداوەی تیا رووداوە‪.‬‬ ‫بۆ نموونە‪ ،‬لەسەر ئاستی تاك‪،‬‬ ‫ه��ەر كەس ‌ێ لە ئێمە كە لە هەر‬ ‫شوێن‪ ،‬یان فەرهەنگ‌و كۆمەڵگایەكدا‬ ‫بژین‪ ،‬ئەزموونی تاكی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫گ��ەورە یان بچووك‌و س��ادە لەگەڵ‬ ‫رووداوێ��ك كە خۆی ئاگایانە‪ ،‬یان‬ ‫بێئاگایی بەرپرسیارە لێی‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەكاتی روودان��ی رووداوەك��ەدا‪ ،‬هەم‬ ‫عەقڵ‌و ه��ۆش‌و هەستی مەعریفەی‬ ‫(‪ )knowledge‬بەئاگا دێتەوە‌و‬ ‫بەشێوەیەكی‬ ‫هۆشیاردەكاتەوە‪.‬‬ ‫گشتیی‪ ،‬م��رۆڤ لەكاتی روودان��ی‬ ‫ئەو رووداوانەدا‪ ،‬هۆشیار دەبێتەوە‌و‬ ‫بەئاگادێتەوە كە گۆڕان ‌ێ لە دۆخی‬ ‫دەروونیی‪ ،‬عەقڵی‪ ،‬یان جەستەیی‬

‫درووس������ت دەك������ەن‌و ئ���ەوك���ات‬ ‫ك��ە گ��ۆڕان��ەك��ە روودەدات‪ ،‬ئەو‬ ‫راستییانەمان بۆ ئاشكرا دەبێت كە‬ ‫بوونەتە هۆی رووداو‌و گۆڕان‪.‬‬ ‫ئەو رووداوان��ەی لەسەر ئاستی‬ ‫تاك روودەدەن لەهەر شوێن‌و كاتێ‌‪،‬‬ ‫بۆخۆیان دەبنە ئەزموونی مێژووی‬ ‫ژی��ان‌و لەگەڵ هەر رووداوێكیشدا‪،‬‬ ‫مەعریفەی تاك دەوڵەمەندتر دەكەن‪،‬‬ ‫جا لە ه��ەر بوارێكدا بێت‪ ،‬وەك‪:‬‬ ‫فێربوون‪ ،‬كاركردن‌و هەڵسوكەوتی‬ ‫رۆژان��ە لەناو خێزان‪ ،‬كۆمەڵ‪ ،‬یان‬ ‫گرووپدا‪.‬‬ ‫ب��ەه��ەم��ان ج����ۆر‪ ،‬رووداوە‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‌و ئابووریی‌و تەنانەت‬ ‫سیاسیی‌و فەرهەنگییەكان‪ ،‬تا ئەو‬ ‫شوێن‌و كاتە ب���ەردەوام دەب��ن‪ ،‬تا‬ ‫زەمینەی رووداوەكان ئامادە ب ‌ێ بۆ‬ ‫روودانیان‪ ،‬چ لەسەر ئاستی لۆكاڵیی‪،‬‬ ‫یان جیهانیی‪.‬‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی‌و‬ ‫رووداوە‬ ‫سیاسیی‌و ئابوورییەكانیش بەهەمان‬ ‫شێوە‪ ،‬جگە لە كاریگەرییەكانیان‪،‬‬ ‫ێ راس���ت���ی���ی‌و ب��ەڵ��گ��ەی‬ ‫ه���ەن���د ‌‬

‫كؤمثانياى وشة هةفتانة دةريدةكات‬

‫سکرت َيرى نووسين‬ ‫هيوا جةمال‬

‫‪07701576906‬‬

‫‪hiwa.jamal@yahoo.com‬‬

‫بەرجەستەمان نیشان دەدەن لەسەر‬ ‫ه��ۆك��اری روودان��ی��ان‪ ،‬بۆ نموونە؛‬ ‫ق��ەی��ران��ی ئ��اب��ووری��ی چەند ساڵی‬ ‫رابردوو‌و تائێستاش كە لە خۆرئاوا‬ ‫س��ەری��ه��ەڵ��داوە‪ ،‬جگە ل���ەوەی كە‬ ‫كارگەریی لەسەر تاكی ئەو واڵتانە كرد‬ ‫لەڕووی توانای ئابووریی‌و ئاسایشی‬ ‫ئابووریی‌و تەنانەت جیهانییش بە‬ ‫رێ��ژەی جیاواز‪ ،‬ئەو راستییەی لە‬ ‫زانستی ئابووریی ئاشكرا كرد‪ .‬بە‬ ‫رای من‪ ،‬وەرگرتنی پارە بە قەرز‬ ‫لە بانكەكان‌و تەحویلكردنی ئەو‬ ‫پارانە كە بە قەرز وەرگیراون لەگەڵ‬ ‫سوودەكانیان بۆ دامەزراوەیەكی تر‬ ‫كە پێی دەڵێن‪ ،‬بازاڕی پشكەكان‪،‬‬ ‫بەهاكەی دەكەوێتە ژێر كاریگەریی‬ ‫گەل ‌ێ فاكتەرەوە‪ ،‬كە پەیوەندیی بە‬ ‫بەرهەمهێنانەوە نییە بەتەنیا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بە هەر گۆڕانكارییەك لەسەر ئاستی‬ ‫لۆكاڵیی‌و جیهانیی‪ ،‬جا سیاسیی‬ ‫بێت یا هەر گۆڕانكارییەك بێت لە‬ ‫دۆخ��ی سروشتیدا‪ ،‬ئیتر ئەوكاتە‬ ‫ب��ازاڕی پشك‪ ،‬لەجیاتی رۆڵبینین‪،‬‬ ‫وەك دام��ەزراوەی��ەك��ی دارای���ی بۆ‬ ‫بەرهەمهێنان‪ ،‬ی��ان چاككردنی‬

‫خاوةنى ئيمتياز‪ :‬كؤمثانياى وشة‬

‫ل َيثرسراوى هونةرى‬ ‫شاخةوان ئةنوةر‬

‫‪07701361826‬‬

‫‪shakhawan.shdn@gmail.com‬‬

‫بەرهەم‌و خۆشگوزەرانیی ژیان‪ ،‬رۆڵی‬ ‫وەك رۆڵ��ی قومارخانەیەك لێدێت‬ ‫بەهۆی گەلێك فاكتەرەوە‪ ،‬كە ئەمڕۆ‬ ‫لە جیهاندا بوونیان هەیە‪ ،‬فاكتەرە‬ ‫ناوخۆیی‌و جیهانییەكان‪ ،‬دەبنە‬ ‫بڕیاردەری بەهای دراوی بەكارهاتوو‬ ‫لە ب��ازاڕی پشكەكان‪ ،‬ن��ەك تەنیا‬ ‫ئ��ارەزو‌و و ویستی ئەو كەسەی كە‬ ‫دراوی لە ب��ازاڕی پشكەكان هەیە‪،‬‬ ‫ئەمەش وا دەك��ات كە دەش�� ‌ێ لە‬ ‫ماوەیەكی ك��ورت��دا‪ ،‬ئ��ەوەی هەیە‬ ‫ب��ڕوات‌و زەرەر بكات‪ ،‬یان لەناكاو‬ ‫قازانجێكی زۆر بكات بەهەمان جۆری‬ ‫حاڵی قومارخانەكان‪.‬‬ ‫ل��ەس��ەر ئ��اس��ت��ی سیاسیی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‌و تەنانەت فەرهەنگیش‪،‬‬ ‫هەمیشە رووداوەكانی ناویان‪ ،‬راستییە‬ ‫شاراوەكانمان بۆ ئاشكرا دەكەن‪،‬‬ ‫یان ئەو راستییانەی كە لە واقیعدا‬ ‫هەن‪ ،‬بەاڵم بەجۆرێك لە جۆرەكان‪،‬‬ ‫نەتوانراوە‪ ،‬یان نەویستراوە باس‬ ‫بكرێن‌و ئاشكرا بن‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ەخ��ێ��رای��ی��ش بێت‪،‬‬ ‫سەیرێكی رووداوەكانی خۆرهەاڵتی‬ ‫ن��اوەڕاس��ت بكەین لە مەراكیشەوە‬

‫تا سوریا‪ ،‬دەتوانین راستیی گەلێ‬ ‫بدۆزنه‌وه‌؛ كە رووداوەكان ئاشكرایان‬ ‫كردوون‌و پێشتر رووداوەك��ان پێیان‬ ‫نامۆ ب��وون؛ لەسەر ئاستی ژیانی‬ ‫سیاسیی‌و كۆمەاڵیەتیی‌و فەرهەنگیی‌‪،‬‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان ه���ەر ئ���ەم راستییە‬ ‫حەتمییانەش بوون كە رووداوەكانیان‬ ‫دروست كرد‌و بوونە داینەمۆی گۆڕانی‬ ‫ری��ش��ەی��ی‪ ،‬یەكێك ل��ەم راستییە‬ ‫حەتمییانەش‪ ،‬ئەوە بوو كە دەشێ‌‬ ‫بۆ ماوەیەك‪ ،‬دوور یان درێژ‪ ،‬كەسێك‬ ‫یان رژێمێك بتوانێت بەهەر هۆیەك‌و‬ ‫بەهانەیەك بێت‪ ،‬دەستبگرێت بەسەر‬ ‫قوت‌و روحی ئازادیی خەڵكدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناتوانرێت كانیاوی ئیرادەو ئارەزووی‬ ‫ئەنبائەكان بۆ ئەبەد وشك بكرێن‌و‬ ‫لەدواجاردا‪ ،‬جەرەیانی ئەم كانیاوە‪،‬‬ ‫ێ بچووكیش بێت‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫چ��ەن��د ‌‬ ‫فشارو رێگریدا لە شوێنی تر‌و لە‬ ‫ئاراستەیەكی ت��ردا‪ ،‬كۆدەبێتەوە‌و‬ ‫تەوژمی دەری��ای��ەك پەیدا دەك��ات‪،‬‬ ‫كە هیچ بەربەستێك ناتوانێت رێی‬ ‫پ ‌ێ بگرێت‌‌و ئەوەی لەبەردەمیدایە‪،‬‬ ‫رای دەماڵێت بۆ جیهانی ئەبەدیی‬ ‫لەناوچوون‌و مێژوو‪.‬‬

‫كە دروستمان نەكردوون‬ ‫بازرگانیكردن بە ئەندامەكانی لەشی م��رۆڤ��ەوە‪ ،‬لە‬ ‫هەشتاكانی س��ەدەی راب���ردووەوە دەستیپێكردووە‪ ،‬كاتێك‬ ‫هاواڵتییان بەدەست ستەم‌و توندوتیژیی‌و ئابلۆقەی ئابووریی‬ ‫رژێمی بەعسەوە نااڵندوویانە‪ ،‬كە بەسەریدا سەپێنرابوو‪.‬‬ ‫بازرگانیكردن بە گورچیلەوە‪ ،‬لە دیارترین‌و كارەساتە‬ ‫مرۆییەكانە‪ ،‬كە فرۆشتنی گورچیلە لەژێر پەردەی بەخشینی بە‬ ‫وانەی بەدەست نەخۆشیی درێژخایەنی گورچیلەوە دەناڵێنن‪،‬‬ ‫ئەنجام دەدرا‪.‬‬ ‫ئەم دیاردەیە‪ ،‬دوای هاتنی هێزەكانی هاوپەیمانان بۆ ناو‬ ‫عێراق رووی ل ‌ه زیادبوون کرد‪ ،‬لە كاتێكدا نەبوونی بەربەستی‬ ‫ئاسایشی‌و كۆمەاڵیەتیی‌و زۆریی تەرمی نەناسراو و هه‌روه‌ها‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ی دیارده‌ی گەندەڵیی لە جومگەكانی دەوڵەتدا‪،‬‬ ‫بارودۆخێكی گونجاوی بۆ ئەم جۆرە بازرگانیكردنە بەردەست‬ ‫خست‌و پاشان كە بابەتەكە كورت بووبووەوە بۆ فرۆشتنی‬ ‫گورچیلە‪ ،‬دیاردەكە بۆ دەستخستنە سەر هەر شت ‌ێ كە دەكرا‬ ‫بفرۆشرێ‪ ،‬زیادیكردووە‪.‬‬ ‫عێراق‪ ،‬خراپبوونێكی باری ئەمنیی بەخۆوە بینیوە‪ ،‬كە‬ ‫كوشتنی هەڕەمەكیی‌و ه��ەزاران بێتاوان زیادی ك��ردووە‪ ،‬لە‬ ‫ئەنجامی ئەم كارەساتانەدا‪ ،‬سەدان تەرمی نەناسراو بوونە‬ ‫سەرچاوەیەك بۆ بژێویی كەسانێك كە هیچ خەمێكیان نییە‪،‬‬ ‫جگە لە چنینەوەی پارە نەبێت‪ ،‬كە ل ‌ه دزینی ئەندامانی‬ ‫لەشی ئەو تەرمانە ئەنجام دەدرا‪ ،‬تا بۆ مەبەستی شیكاریی‬ ‫یان تاقیكردنەوەی مرۆیی‌و شتی تر بفرۆشرێن‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫كرداری فرۆشتنی گورچیلە لە رێگەی دەاڵڵەوە دەكرا‪ ،‬لەنێوان‬ ‫فرۆشیاری خاوەن گورچیلەو كڕیار (نەخۆش)ی پێویست بە‬ ‫گورچیلەدا‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای پێكەنینێكی گریاناویە‪ ،‬ئەوەیە؛ وەزارەتی‬ ‫تەندروستیی‪ ،‬ناچاربووە ب ‌ه دانانی كامێرای چاودێریی لەناو‬ ‫هۆڵەكانی نەشتەرگەرییدا‪ ،‬بۆ گرتنی هەندێك دكتۆر بە تاوانی‬ ‫بینراو لە كاتی بەشداریكردنیان لە تاوانی دزین‌و فرۆشتنی‬ ‫ئەندامەكانی لەشدا‪ ،‬بەاڵم ئەوەشی كە كارەساتە‪ ،‬لێدوانەكانی‬ ‫بەرپرسانی وەزارەت��ی تەندروستییە‪ ،‬كە جەختیان لەسەر‬ ‫نەبوونی ئامارێكی دیاریكراو كردووەتەوە‪ ،‬بۆ كرداری لەم جۆرە‪،‬‬ ‫لە كاتێكدا وەزارەت نەیتوانیوە چاودێریی هەموو كردارەكانی‬ ‫فرۆشتن‌و كڕین بكات‌و تەنانەت ئەو دزینانەش كە لە كاتی‬ ‫بەنجكردنی نەخۆشدا روو دەده‌ن!‬ ‫ئەم بێدەنگبوونە‪ ،‬نامۆیە بۆ پەردەپۆشكردنی مافیاكانی‬ ‫بازرگانیكردن بە مرۆڤ لە عێراق‌و سزایەكی دارایی كەم‪ ،‬كە‬ ‫بەسەر ئەو كەسانەدا دەسەپێنرێت‪ ،‬كە بەم تۆمەتە دەستگیر‬ ‫دەكرێن‌و نەبوونی رۆڵی پەرلەمان‌و حكومەت لە چارەسەركردنی‬ ‫كێشەی هەتیوان‌‪ ،‬پێوەژنان‌‪ ،‬سەرگەردانان‌و هەڵگیراوەكان‪،‬‬ ‫ئەوانەی كە بۆ بازاڕی مافیاو تاوان‌و لەبەریەك هەڵوەشانەوە‬ ‫جێهێڵراون‪ ،‬هەموو ئەم هۆكارانە بوونەتە هۆی باڵوبوونەوەی‬ ‫ب��ازاڕی بازرگانیكردن بە م��رۆڤ��ەوە‪ ،‬ئەو بازرگانیە ئاسان‬ ‫بەدەستهاتوو و پڕ قازانجە‪ ،‬كە دەس��ەاڵ ‌ت بۆ ئەندامەكانی‬ ‫دەستەبەر دەكات‪ ،‬دەروازەكانیان لەگەڵ واڵتانی دراوسێدا بۆ‬ ‫ئاوه‌اڵ دەكات‪.‬‬ ‫لە عێراقدا‪ ،‬یاسای نەهێشتنی بازرگانیكردن بە مرۆڤەوە‬ ‫لە ئابی ساڵی (‪)2010‬دا لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە‪ ،‬نێردرایە‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەران‌و بەپێی ئەم یاسایە؛ لیژنەیەكی سەالمەتیی‬ ‫گشتیی ل ‌ه ئەنجومەنی وەزیراندا پێکهێنرا‪ ،‬كە بە (لیژنەی بااڵی‬ ‫نەهێشتنی بازرگانیكردن بە مرۆڤ) ناودەبرێت‪ ،‬بەاڵم لەبارەی‬ ‫ئەو سزایەی كە لە چوارچێوەی ئەم یاسایەدا سەپێنراوە‪ ،‬لە‬ ‫ئاستی پێویستدا نییە‪ ،‬كە لەنێوان زیندانیكردن بۆ ماوەی‬ ‫سێ ساڵ‌و سزادانی دارایی كەمتر نەبێت‪ ،‬لە دە ملیۆن دینارو‬ ‫زیاتر نەبێت لە بیست ملیۆن دینار بۆ ئەو كەسەی كە ئەو‬ ‫رێككەوتنەی بونیات یان ئەنجام داوە‪ ،‬كە لەبارەی بازرگانیكردنه‌‬ ‫بە مرۆڤەوە‪ ،‬ئەگەر ئەم كارە بووە هۆی مردنی ئەو كەسەی‬ ‫تاوانی لەبەرامبەردا ئەنجامدراوە‪ ،‬سزای لەسێدارەدانی به‌سه‌ردا‬ ‫دەدرێت‪ ،‬یا‌ن سزای دارایی‪ ،‬ک ‌ه كەمتر نەبێت لە پێنج ملیۆن‬ ‫دینارو زیاتر نەبێت لە بیستوپێنج ملیۆن دینار‪ ،‬بۆ هەر كەسێكی‬ ‫مەعنەویی كە بەشداریكردنی لە تاوانەكەدا دەسەلمێنرێت‪.‬‬ ‫لەنێوان رێگریی مرۆیی كە رێت لێ دەگرێت لە ئازاردانی‬ ‫ئەوانی ترو رێگریی ئاسمانیی كە ئاگادارت دەكاتەوە‪ ،‬لە‬ ‫سزادانی هاوشێوەی وتەی (مژدە بدە بە بكوژ كە دەیكوژنەوە)‬ ‫و لەنێوان یاسادا كە تەنیا وشەن‌و لەسەر كاغەز ماونەتەوە‪،‬‬ ‫سەدان قوربانیی هەیە‪ ،...‬هەزاران خێزان شەكەت دەبن‪ ،‬كە‬ ‫هیچ تاوانێكیان نییە‪ ،‬جگە لە پێویستیی‪.‬‬ ‫تاکو پێویستی الی هەندێك‌و ئامادەیی كەسانێك بۆ دانی‬ ‫بڕێكی زۆر پارە هەبێت‪ ،‬دەستاڕی ئەم بازرگانییە دەسووڕێتەوە‪،‬‬ ‫تا لەنێوان بەردەكانیدا ئەو خەونانە بهاڕێت كە چارەنووسیان‬ ‫بەردەوامیبوون نەبووەو سكی مرۆڤگه‌لێ تێر دەكات‪ ،‬پڕبوون لە‬ ‫كەڵەكەبوونی پول لەسەر حیسابی كەسانی تر‪.‬‬ ‫لە كۆنەوە وتراوە‪« :‬كارەسات لە ستەمی شەڕانگێزاندا‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو لە بێدەنگیی چاكەكاراندایە)‪.‬‬ ‫*ئەندامی خولی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‪.‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪ :‬مه‌م بورهان قانع‬

‫کارگ َي ِريی‌و ريکالم‌و ئاگاداريى‪:‬‬

‫ناونيشان‪:‬‬

‫‪info. rozhnama@gimail.com‬‬ ‫‪riklam.rozhnama@gimail.com‬‬

‫سل َيمانی‪ :‬زه‌رگه‌ت ‌ه ‪ -‬گردی زه‌رگه‌ته‌‪.‬‬ ‫کؤمپانيای وشه‬

‫‪07480121144 - 07701203949‬‬

‫دابه‌شکردن‪:‬‬

‫کؤمپانيای پةيپه‌ر‬

‫‪07708649210‬‬ ‫‪07504483631‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬ ‫ئاراز عەبدولڕەحمان‬

‫شەرعییەتی‬ ‫شۆڕشگێڕانەو‬ ‫نیشانەیەكی پرسیار‬ ‫پاش ئەوەی رۆژی چ��واردەی تەمموز‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی هەرێمی ك��وردس��ت��ان ل��ە ش��اری‬ ‫هەولێر‪ ،‬بەشداریی ك��رد لە ی��ادی رۆژی‬ ‫نەتەوەیی فەرەنسا‌و بەڕاستگۆیانەو بەبێ هیچ‬ ‫دوودڵییەك‪ ،‬پێیوتین‪ :‬شەرعییەتی دەسەاڵتی‬ ‫ئ��ەوان‪ ،‬شەرعییەتی شۆڕشگێڕانەیە‪ ،‬نەك‬ ‫شەرعییەتی ه��ەڵ��ب��ژاردن‌و سندووقەكانی‬ ‫دەنگدان‪ .‬ئەو دەمامكەی لەسەر چەندین‬ ‫ساڵەی دەسەاڵتی خۆیان الدا كە بەردەوام‬ ‫بەخەڵكی سڤیلی ئ��ەم واڵت��ەی��ان دەوت‪،‬‬ ‫ش��ەرع��ی��ی��ەت��ی ئ����ەوان‪ ،‬ل��ە ه��ەڵ��ب��ژاردن‌و‬ ‫سندوقەكانی دەنگدانەوەیە‌و ئەو راستییەی‬ ‫سەلماند كە چەند ساڵە ئێمەومانان لە رووپەڕی‬ ‫رۆژنامە‌‪ ،‬گۆڤار‌‪ ،‬كۆڕو كۆبوونەوەكاندا‪ ،‬دەنگی‬ ‫خۆمان هەڵدەبڕین‌و دەڵێین‪ :‬دەسەاڵتی ئێوە‪،‬‬ ‫دەسەاڵتێكی نادیموكراسیی‌و نادادپەروەرییە‌و‬ ‫دیموكراسییەت تەنیا سنووری دروشمی‬ ‫تێنەپەڕاندووە‪.‬‬ ‫بەڕێز سەرۆكی هەرێم‪ ..‬ئایا شوناسی‬ ‫شەرعییەتی شۆڕشگێڕیی‪ ،‬بۆ كێ دەگەڕێتەوە؟‬ ‫ئایا ئەگەر شەرعییەتی شۆڕشگێڕیی پێوەری‬ ‫بەڕێوەبردنی دەوڵەت‌و دەسەاڵت بێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫تەنیا موڵكی چەند بنەماڵەیەك‪ ،‬یان چەند‬ ‫كەسێكی كەمی ئەم هەرێمە بێت؟ ئەی ئایا‬ ‫كەسوكاری ئەنفالكراوی ش��ۆڕش‌و سمود‌و‬ ‫كیمیابارانەكانی هەڵەبجەو ناوچەكانی تر‪،‬‬ ‫دەكەونە كوێی ئەم شەرعییەتەوە؟ خەڵكی‬ ‫گوندەكانی ناوچەی گەرمیان‌‪ ،‬شارباژێڕ‌‪،‬‬ ‫ق��ەرەداغ‌‪ ،‬دەشتی هەولێر‌و ناوچەكانی تر‪،‬‬ ‫كە چەندین ساڵ النكەی شۆڕش بوون‌و بە‬ ‫گیان‌و بە ماڵ‌و منداڵ‪ ،‬خزمەتی شۆڕشیان‬ ‫ك��رد‪ ،‬دەك��ەون��ە چ كەنارو قوژبنێكی ئەم‬ ‫شەرعییەتەوە؟ ئەو گەنجانەی لەژێر رەحمەتی‬ ‫پۆستاڵی دوژمندا‪ ،‬نەیاندەتوانی خوێندن تەواو‬ ‫بكەن‪ ،‬یان نەیاندەتوانی بەخۆشەویستەكانیان‬ ‫بگەن‌و ئەو زیندانە سیاسییانەی كە هەموو‬ ‫تەمەنی الوییان لە كونجی زینداندا بەفیڕۆدا‪،‬‬ ‫چمكێكی ئەم شەرعییەتەی پێدەبەخشرێت؟‬ ‫هەروەها دەپرسین‪ ،‬ئایا هەموو ئەو جاش‌و‬ ‫خۆفرۆشانە‪ ،‬چییان بەسەرهات كە هەتا رژێمی‬ ‫سه‌دام مابوو‪ ،‬لە بنهەنگڵیدا بوون‌و ئێستاش‬ ‫لەم كوردستانەدا دەزانرێت لە كوێدا خۆیان‬ ‫حەشارداوە‪ ،‬لەم شەرعییەتی شۆڕشگێڕانەدا‪،‬‬ ‫جێگایان دەبێتەوە؟‬ ‫جەنابی س��ەرۆك‪ ..‬ئێمە ناڵێین‪ ،‬ئێوە‬ ‫شۆڕشتان نەكردووە‪ ،‬بگرە بنەماڵەی بەڕێزتان‪،‬‬ ‫بنەماڵەیەكی دیار‌و خەباتگێڕبوون‪ ،‬تەنانەت‬ ‫چاو دەپۆشین لەو كاتانەی كە لەسەردەمی‬ ‫ش��اخ‌و ش��ۆڕش��دا‪ ،‬ل��ول��ەی تفەنگەكانتان‬ ‫بەردەوام روو لە براكانتان بووە‌و هەرجارە‌و‬ ‫بە بیانوویەك پەیوەندیتان لەگەڵ رژێمدا‬ ‫بەستووە‪ ،‬تەنانەت بۆ لەناوبردنی یەكتر‪،‬‬ ‫سڵتان لەوە نەكردووەتەوە كە پەیوەندیی‬ ‫سەربازیی لەگەڵ هەرەدڕندەترین دوژمنی‬ ‫سەرسەختی كوردا ببەستن‌و هەموو ئەمانە‬ ‫بۆ مێژوو‪ ،‬بۆ نەوەكانی داهاتوومان‪ .‬هێندە‬ ‫دەڵێین‪ ،‬با ئەوە بەبیر بهێنینەوە كە زۆربەی‬ ‫سەركردە دیكتاتۆرەكانی ناوچەكە‪ ،‬هەر لە‬ ‫حوسنی موبارەك‌و زەینلعابدین بن عەلی‌و‬ ‫قەزافییەوە تا رژێمی لەناوچووی سه‌دام‪،‬‬ ‫هەمووی لە رێگای شۆڕش‌و شەرعییەتدان‬ ‫بەو شۆڕشەیان‪ ،‬دەسەاڵتیان قۆرغ كردبوو‪،‬‬ ‫هەروەها زبڵدانی مێژوو‪ ،‬نموونەی زۆری تری‬ ‫وەك هیتلەر‌‪ ،‬مۆسۆلۆنی‌‪ ،‬ستالین‌و تا دەگات‬ ‫بە ڤیدڵ كاسترۆی تێدایە‪ ،‬ئەمانە هەموو‬ ‫ناویان لە الپەڕە رەشەكەی مێژوودا تۆمار‬ ‫كراوە‪.‬‬ ‫جەنابی كاك مەسعود‪ ..‬شەرعییەتی‬ ‫ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی��ی‪ ،‬ب��ۆ ه��ەم��ووم��ان��ە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبێت هەموومان پێكەوە لە بنیاتنانی‬ ‫واڵتەكەماندا بەشداربین‪ ،‬بۆیە دەبێت بەبێ‬ ‫دوودڵیی‪ ،‬سندووقەكانی دەنگدان‪ ،‬دوور لە‬ ‫دەستێوەردان‌و دوور لە ترساندن‌و تۆقاندن‌و‬ ‫نانبڕین‪ ،‬بكەین بە سەنگی مەحەك بۆ‬ ‫حكومڕانیی‌و بەڕێوەبردنی واڵت‪ .‬دەبێت‬ ‫ی��ەك چركە دوودڵ نەبین لە گەیاندنی‬ ‫ج��اش‌و خ��ۆف��رۆش��ەك��ان‌و دەستگیركردنی‬ ‫بكوژان‌و گەیاندنیان بەدەستی یاسایەكی‬ ‫سەربەخۆ‌و دادگاییكردنیان‪ ،‬هەروەك نابێت‬ ‫چیتر بەدامەزراوەكردنی پەرلەمان‌و دوور‬ ‫لەدەستێوەردانی حیزبیی‌و بنەبڕكردنی‬ ‫گەندەڵیی‌و ئازادكردنی حكومەت‪ ،‬دوابخەین‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە ئ��ەگ��ەر ک�ه‌م��ێ��ک چ���او داب��خ��ەی �ن‌و‬ ‫بیربكەینەوە‪ ،‬دەزانین رەوڕەوەی مێژوو‪ ،‬بۆ‬ ‫دواوە ناگەڕێتەوە‌و رەحم بەكەس ناكات‌و ئەو‬ ‫كەشتییەی كە ئێستا هەموومانی تێداین‌و‬ ‫كابیتانەكەی ئێوەن‪ ،‬كە ب��ەرەو نغرۆبوون‬ ‫رۆیشت‪ ،‬هەموومان پێكەوە نغرۆ دەبین‪.‬‬

‫‪nawxo.rozhnama@yahoo.com‬‬

‫حوکمکردن وەک پاداشت‬ ‫د‪ .‬سەردار عەزیز‬ ‫ل��ە ئاگایی سیاسیی ک��وردی��دا‪،‬‬ ‫حوکمکردن؛ که بریتییه لە بەڕێوه‌بردنی‬ ‫کۆمەڵگا لە میانەی هاوسەنگکردنی‬ ‫جیاوازییە‌کانیدا‪ ،‬بەهۆی ئەو دۆخه‬ ‫تایبەتەی دۆخ‌و عە‌قڵی سیاسیی‬ ‫کوردیی‪ ،‬لە دەرکەوتەترین شێوازیدا‪،‬‬ ‫وەک پاداشتێک دەبینرێت‪ .‬لێرەدا‪ ،‬ئێمه‬ ‫پاداشت وەک چەمکێک بەکاردەهێنین‬ ‫بۆ خوێندنەوەی سروشتی حوکمکردن‬ ‫لەئێستای کوردستاندا‪ .‬که دەڵێین‬ ‫چ��ەم��ک‪ ،‬م��ەب��ەس��ت��م��ان ل��ە‌وەی��ه که‬ ‫س���ەرب���اری ئ����ەوەی ب��ه حاکمبوون‬ ‫وەک پاداشت هەیه‪ ،‬بەاڵم دی��اردەی‬ ‫پ��اداش��ت��ک��ردن خ��ۆی ل��ە ب��ەرام��ب��ەر‬ ‫حوکمکردندا‪ ،‬لە میانەی بەراوردکردنی‬ ‫ماناو وێنایان‪ ،‬یارمەتیمان دەدەن هە‌تا‬ ‫بونیاد‌و قەیرانەکانی عەقڵ‌و خەسڵەتی‬ ‫سیاسەتی کوردیی بخوێنینەوه‪.‬‬ ‫پاداشت‪ ،‬وەک لە مانای وشەكەدا‬ ‫دی����اره‪ ،‬بریتییه ل��ە بەخشینێک‪،‬‬ ‫لەئێستادا‪ ،‬ل��ەب��ری ک��ارێ��ک ک��ه لە‬ ‫رابردوودا ئەنجامدراوه‪ .‬کەواته‪ ،‬پاداشت‬ ‫کاتێک دەدرێت که کەسێک کار‌‌ەکەی‬ ‫ئەنجامداوه بەشێوەیەكی باش‪ ،‬بۆیه‬ ‫چیدی ئەرکی ئەنجامدانی کاری تری‬ ‫لە ئەستۆ نییه‪ .‬ئەمه وەه��ا دەکات‬ ‫که کەسی پاداشتکراو‪ ،‬نەکەوێته ژێر‬ ‫هیچ ئەرک‌و رۆڵ‌و لێپرسراوێتییەکەوه‪،‬‬ ‫بەڵکو پاداشت لە سیمبولی تەواوبوونی‬ ‫ک��ار‌و دەستپێکردنی حەسانەوەیه‪،‬‬ ‫بۆیه دەكرێت بوترێت‪ ،‬پاداشت لە‬ ‫هەناویدا مانای تری وەک دەستخۆشی‪،‬‬ ‫تەواوبوونی کار‪ ،‬پێزانین‌و رێزلێنان‬ ‫لەخۆی دەگرێت‪.‬‬ ‫چییه‪ ،‬ئەگەر ئێستا بپرسین‪ :‬ئایا‬ ‫ئەگەر حوکمکردن‪ ،‬یان بوون به حاکم‪،‬‬ ‫بوو به جۆرێک لە پاداشت‪ ،‬لە ئەنجامدا‬ ‫چی دێته ئ��اراوه؟ سەرەتا بۆئەوەی‬ ‫وەاڵمی ئەم پرسیاره بدەینەوه‪ ،‬دەبێت‬ ‫ئێستێک لە سەر زانست‪ ،‬یان هونەری‬ ‫حوکمکردن بکەین‪ .‬حوکمکردن‪ ،‬بریتییه‬ ‫لە بەڕێوبردن‪ .‬بەڕێوبردن‪ ،‬وەک لە‬

‫مانای وشەکەدا دیاره‪ ،‬یانی هەوڵدان‌و‬ ‫پشتگیریکردن‌و رێکخستنی دەزگایەک‪،‬‬ ‫واڵت��ێ��ک‪ ،‬ک��ۆم��ەڵ��گ��ای�ە‌ک‪ ،‬ب��ۆئ��ەوەی‬ ‫بەڕێدا ب��ڕوات‪ .‬بەڕێدا رۆیشتن‪ ،‬یانی‬ ‫نەوەستان‪ ،‬بەردەوامیی‪ ،‬نزیکبوونەوه‬ ‫لە ئامانج‪ .‬لەهەمانکاتدا‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫پێکهاتەیەک بەڕێوەببرێت‪ ،‬پێویستی‬ ‫به دۆزینە‌وەی رێگا‌و دابینکردنی وزە‌و‬ ‫لە سەرووی هە‌موویەوه‪ ،‬زانیاری هەیه‪.‬‬ ‫کەواته حوکمکردن‪ ،‬کارێکی فرەالیەنی‬ ‫ئاڵۆزی بێپشووه‪ ،‬بەتایبەت کاتێک‬ ‫حوکمکردن‪ ،‬حوکمکردنی کۆمەڵگایه‪،‬‬ ‫ئ��ەوا د‌ەبێت لە ه��ەن��اوی سیاسەتدا‬ ‫ئەنجام بدرێت‪ .‬سیاسەت که لە یەکێک‬ ‫لە دەرکەوتەکانیدا‪ ،‬یانی گەیشتن به‬ ‫سازشکردن بەبێ توندوتیژیی‪ .‬بەم‬ ‫پێیه‪ ،‬حوکمکردن پێویستی به ئاگایی‌و‬ ‫ئاگاداریی‌و چاودێریی‌و پیاچوونەوە‌و‬ ‫بڕیاردانی بڕیاری سەخت هەیه‪.‬‬ ‫ئەگەر ئەمه وێنای حوکمکردن‬ ‫بێت‪ ،‬ئایا چۆن لە گەڵ پاداشتکردندا‬ ‫دەگونجێت؟‬ ‫وەک دەبینین‪ ،‬مانای پاداشت‌و‬ ‫مانای حوکمکردن‪ ،‬تەواو پێچەوانەی‬ ‫یەکترن‪ .‬کەواته‪ ،‬کاتێک حوکم دەبێته‬ ‫پاداشت‪ ،‬ئەوا دژ به سروشتی خۆی‬ ‫م��ام��ەڵ��ەی ل��ەگ��ەڵ��دا دەک��رێ��ت‪ .‬ئەم‬ ‫مامەڵەکردنه‪ ،‬لە دوو ئاستدایه‪ .‬ئاستی‬ ‫یەکەم‪ :‬کە‌سی به حاکمکراو‪ ،‬هەست‬ ‫بەوە ناکات که ئەرکی لەسەره‪ ،‬چونکه‬ ‫ئ��ەو حوکمکردنی وەک پاداشتێک‬ ‫وەرگرتووه‪ .‬دیاره دەبێت لێرەدا جەخت‬ ‫لە‌سەر ئەوە بکەینەوه که پاداشت‪،‬‬ ‫دەدرێ��ت‪ ،‬یان دەبەخشرێت‪ .‬کەواته‬ ‫کەسێک‪ ،‬الیەک‪ ،‬لەڕێگای پاداشتەوه‪،‬‬ ‫دان به رەنجی کەسێکیدا دەنێت‪.‬‬ ‫کاتێک حوکمکردن دەبێته پاداشت‪،‬‬ ‫کەواته حوکمکردنیش وەک ماهییەتێک‬ ‫لەالیەن کەسانێکەوه دەبەخشرێت به‬ ‫کەسانێکی تر‪ ،‬ئەمەش بۆخۆی دژ به‬ ‫سروشتی حوکمکردنی سەردەمییانەیه‪.‬‬ ‫وەک هەموومان دەزانین‪ ،‬حوکمکردنی‬

‫مانای پاداشت‌و مانای‬

‫حوکمکردن‪ ،‬تەواو‬ ‫پێچەوانەی یەکترن‪.‬‬ ‫کەواته‪ ،‬کاتێک حوکم‬ ‫دەبێته پاداشت‪ ،‬ئەوا‬ ‫دژ به سروشتی خۆی‬ ‫مامەڵەی لەگەڵدا‬ ‫دەکرێت‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬بریتییه لە پێسپاردن‪.‬‬ ‫پێسپاردن‪ ،‬یانی راسپاردنی کەسێک‬ ‫بۆ ئەنجامدانی کارێک لەبری کەسێک‪،‬‬ ‫یان کۆمەڵێ کەسانی تر‪ .‬بەم پێیه‪،‬‬ ‫حوکمکردن‪ ،‬ن��ەک ه��ەر بریتییه لە‬ ‫کارکردن‪ ،‬بەڵکو لەڕاستیدا بریتییه‬ ‫لە کارکردن لەبری ئەوانی تر که لە‬ ‫خۆیدا ئەوەش دەگەیەنێت‪ ،‬که کەسی‬ ‫راسپێردراو به حوکمکردن‪ ،‬ئەوەی‬ ‫تیادەبینرێت که زیاتر لە کەسێکی‬ ‫ئاسایی‪ ،‬لەبری چەندەها کە‌س کار‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫دوو‪ :‬رەوای �ە‌ت��ی��ی حوکمکردن‪،‬‬ ‫کاتێک وەك پاداشت مامەڵەی لەگەڵدا‬ ‫دەكرێت‪ ،‬پشت به ئێستا نابە‌ستێت‬ ‫لە رەوایەتیدا‪ .‬کاتێک حوکم دەبێته‬ ‫پاداشت‪ ،‬ئەوا کەسی حاکم‪ ،‬رەوایەتیی‬ ‫حوکمکردنی هەیه‪ ،‬چونکه لە رابردوودا‬ ‫کارێکی ئەنجامداوه که ئێستا شایانی‬

‫ئەوەیه ببێته حاکم‪ .‬ئەم ج��ۆره لە‬ ‫شەرعییەت‪ ،‬شەرعییەتێکی پڕ لە‬ ‫کێشەیه‪ .‬شەرعییەت‪ ،‬نابێت لە سەر‬ ‫بنەمایەک بێت که توانای پیاچوونە‌وەی‬ ‫ن��ەب��ێ��ت‌و ب���ه م��ان��ای��ەک��ی ت��ری��ش‪،‬‬ ‫شەرعییەتی حوکمکردن دەبێت لەسەر‬ ‫کرداری حوکمکردن وەستابێت‪ ،‬نەک لە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬یان لە سەرەوەی حوکمکردن‪.‬‬ ‫ئەگەر هات‌و حوکمکردن شەرعییەتی‬ ‫لە س���ەر‌ەوەی خ��ۆی وەرگ���رت‪ ،‬ئەوا‬ ‫جۆرێک لە میتافیزیکیای دەسەاڵت‪،‬‬ ‫یان لەڕاستیدا تیوکراسی دێته ئاراوه‪.‬‬ ‫ئەمه ب��ەو م��ان��ای��ه‪ ،‬چونکه ئەگەر‬ ‫هات‌و شەرعییەتمان لە حوکمکردن‪،‬‬ ‫یان لە چۆنێتیی حوکمکردن دابڕی‪،‬‬ ‫ئ��ەوا ئێمه توانای ئ�ە‌وه لە کەسانی‬ ‫حوکمکراو وەردەگرینەوه که بتوانن‬ ‫چ��اک��ی‌و خ��راپ��ی��ی حوکمکردنەکه‬ ‫هەڵسەنگێنن‪ .‬وەک ئاماژەمان پێدا‪،‬‬ ‫رەه��ە‌ن��دی راب��ردووی��ەت��ی پ��اداش��ت‪،‬‬ ‫وەها لە خەڵکانی حوکمکراو دەکات‬ ‫بێتوانا بن لە هەڵسەنگاندنی چۆنێتیی‬ ‫حوکمکردنەکه‪.‬‬ ‫رەهەندێکی تری پاداشت‪ ،‬بریتییه‬ ‫ل��ە چ��ێ��ژ‪ .‬پ��اداش��ت‪ ،‬ی��ان��ی دەب��ێ��ت‬ ‫پاداشتکراو چێژ ل��ە پاداشتەکەی‬ ‫وەربگرێت‪ .‬ئەگەر بێت‌و حوکمکردن‬ ‫بوو به بابەتی چێژلێوەگرتن‪ ،‬ئەوا زۆر‬ ‫به سانایی بەرەو گەندەڵیی دەخزێت‪،‬‬ ‫چونکه ئەگەر گەندەڵیی بریتیبێت‬ ‫لە بردنی داهاتی خەڵک بۆ گیرفانی‬ ‫خود‪ ،‬یان بەکاربردنی پێگەی گشتیی‬ ‫ب��ۆ ق��ازان��ج��ی خ��ود‪ ،‬ئ��ەوا سروشتی‬ ‫پاداشت‌و چێژ‪ ،‬به تەواویی پێچەوانەی‬ ‫ئەمەن‪ .‬کە‌سێک‪ ،‬کاتێک پاداشتکراوه‬ ‫به حوکمکردن‪ ،‬ئ��ەوا پاداشتکراوه‬ ‫به چێژوەرگرتن لە حوکمکردن‪ ،‬بەم‬ ‫پێیەش به ئاسانی ناتوانرێت سنوور‬ ‫ل��ەب��ەردەم چێژوەرگرتندا دابنرێت‪،‬‬ ‫چونکه ئەو کاته پاداشتەکه دەبێته‬ ‫مەرجدار‌و سنووردار‪ .‬مەرج‌و سنوور‪،‬‬ ‫لە سروشتی پاداشت نین‪.‬‬

‫سروشتی سەرەکیی حوکمکردن‪،‬‬ ‫ئەرکه‪ ،‬ئەرکێکی راسپێردراو لەالیەن‬ ‫ئەوانی ترەوه‪ .‬بەم پێیه‪ ،‬به تەواویی‬ ‫پ��ێ��چ��ەوان��ەی س��روش��ت��ی پ��اداش��ت��ه‪،‬‬ ‫بەاڵم کاتێک دەکرێته پاداشت‪ ،‬لە‌وه‬ ‫دەکەوێت كە ئەرک بێت‪ ،‬بەڵکو دەبێته‬ ‫بوارێک بۆ چێژ‌و لەزەت‌و دەرکەوتن‌و‬ ‫تێرکردنی ئ����ارەزوو‪ .‬دی���اره ئەگەر‬ ‫بنەمای سەرەکیی خەبات‪ ،‬دەگەڕێتەوه‬ ‫بۆ ش��اخ‪ ،‬ئ��ەوا بە کۆنبوونی شاخ‪،‬‬ ‫شێوازی نوێ لە پاداشت هاتووەته‬ ‫ئاراوه‪.‬‬ ‫حکومی دیموکراسی‪ ،‬به شێواز‌و‬ ‫م���ان���ا‪ ،‬دژ ب���ه ح��وک��م��ی پ��اداش��ت‬ ‫دەوەس��ت��ێ��ت��ەوه‪ .‬حوکمی پ��اداش��ت‪،‬‬ ‫لە میانەی پرۆسەیەكدا روودەدات‬ ‫ک��ه خەڵكی ت��ی��ای��دا‪ ،‬تەنیا رۆڵ��ی‬ ‫حوکمکراوێکی بێدەسەاڵت دەبینن‪.‬‬ ‫لەهەندێکجاردا‪ ،‬لەمیانەی دەرکەوتنی‬ ‫پ��اداش��ک��ت��راوی ن��وێ��دا‪ ،‬دەب��ێ��ت ببنه‬ ‫بەشێک لە ئاهەنگی دەرکەوتنی حاکمی‬ ‫نوێ‪ ،‬بەمەش تەنیا رۆڵێك هەیانبێت‪،‬‬ ‫رۆڵ��ی سپیکتەیتەره‪ ،‬ی��ان بینەری‬ ‫ب��ێ��دەس��ەاڵت‪ .‬ئ��ەم ناچاالکبوونەی‬ ‫خەڵک‪ ،‬لەئەنجامدا دە‌بێته هۆی مەرگی‬ ‫سیاسەت‪ .‬دیاره دەبێت لە هەمانکاتدا‪،‬‬ ‫پاداشتکردنی حوکم لەالیەن خەڵكەوه‬ ‫بێت‪ ،‬بەو مانایەی خەڵك لە پرۆسەی‬ ‫دیموکراسیدا‪ ،‬حاکمەكەی پاداشت‬ ‫بکات به حوکم‪ .‬لەم دۆخ��ەدا کەسی‬ ‫ح��اک��م‪ ،‬ئیتر ل��ە ب��ەر ک��اری��زم��ای��ه‪،‬‬ ‫ی��ان رۆڵ��ی مێژوویی‪ ،‬هەرچەنده لە‬ ‫میانەی پرۆسەی دیموکراسیدا دێته‬ ‫سەر حوکم‪ ،‬ب��ەاڵم ئەم حوکمکردنه‬ ‫بەدەرنابێت لە قەیران‪ .‬دیاره ئەمه‪،‬‬ ‫دەك��رێ��ت وەک ی��ەک��ێ��ك ل��ە الی��ەن��ه‬ ‫نابوتەکانی دیموکراسی س��ەردەم‬ ‫سەیربکرێت‪ ،‬کاتێک خەڵك دێنه سەر‬ ‫حوکم‪ ،‬تەنیا بەوەی رواڵەتیان جوانه‪،‬‬ ‫یان توانایەكی کاریزمییان هەیه‪ ،‬یان‬ ‫ناسراون‪ ،‬یان لە رێگای کەمپەینەوه‪،‬‬ ‫دەكرێنه بوونەوەرێکی ئەفسانەیی‪.‬‬

‫مەرگەساتی ئەزبەركردنی دەق‬ ‫ئامانج نازم بیجان‬ ‫دوور ناكەوینەوە لە راستیی‪،‬‬ ‫ئەگەر بڵێین‪ :‬مێژووی ئەزبەركردن‬ ‫(لەبەركردن)ی مرۆڤ‪ ،‬بۆ نووسراو و‬ ‫دەقـــــــــــــــــــــــــەكان‪ ،‬دیرۆكێكی‬ ‫زۆر كۆنی هەیە‪ ،‬بە تێڕوانینی ئێمە؛‬ ‫بەشێكی بۆ پیرۆزیی دەقە ئاینییەكان‌و‬ ‫گرنگیی ئەزبەركردنییان دەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫زۆرجاران ئامانج لێی پاراستنی بووە‬ ‫لە فەوتان‌و لەناوچوون‪ ،‬بەشەكەی‬ ‫تریشی خولیای ن��ەت��ەوەك��ان ب��ووە؛‬ ‫بۆ پاراستنی دابونەریت‌و كه‌لتووری‬ ‫خۆیان‪ ،‬رەنگبێ‌ تاكە پاڵنەریش بۆ‬ ‫ئەم ك��ردارە‪ ،‬بگەڕێتەوە بۆ نەبوون‌و‬ ‫كەمیی هۆیەكانی پاراستنی ئەو دوو‬ ‫بوارە‪ ،‬هەربۆیە دەبینین لە ئێستاشدا‪،‬‬ ‫خەڵکی وەها هەیە كەوا بە سەدەها‬ ‫دێڕی شیعری لەبەرە‪ ،‬یاخود تەواوی‬ ‫قورئانی پیرۆزی ئەزبەر كردووە‪ ،‬یان‬ ‫چەندین هەزار فەرموودەی پێغەمبەری‬ ‫(د‪.‬خ) دەرخ كردووە‪ ،‬ئەمە تاڕادەیەكی‬ ‫زۆرباش نابێتە جێگەی كێشەو گرفت‪،‬‬ ‫چونكه‌ مرۆڤ هەر لە مێژەوە‪ ،‬ئایینی‬ ‫لەال پیرۆز بووە‪ ،‬دەكرێ‌ بڵێین‪ :‬ئەم‬ ‫كارە تاڕادەیەكی زۆرباشیش تەبایە‬ ‫لەگەڵ ئایینە ئاسمانییەكاندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫م���رۆڤ نابێت ب��ۆچ��وون‌و رەخ��ن��ەی‬ ‫هەبێت لەمەڕ ئایینەوە‪ ،‬بەڵكو ئایین‬ ‫زی��ات��ر پابەندبوونە‪ ،‬نابێت م��رۆڤ‬ ‫دەستكاریی‌و گۆڕانكاریی تێدا بكات‪،‬‬ ‫مەخابن ل��ە س���ەدەی بیستویەكدا‪،‬‬ ‫سیستمی خ��وێ��ن��دن‌و پ����ەروەردەی‬ ‫كوردستان هەتاوەكو هەنووكەش‪،‬‬ ‫كار بەو سیستمە دەكات‪ ،‬وەلێ‌ سەیر‬ ‫لەوەدایە ئەم پرسە لە هەموو سەردەمە‬ ‫جیاجیاكاندا‪ ،‬كاری پێكراوەو تەنانەت‬ ‫لە سەردەمی بەناو (سیستمی نوێی‬ ‫خوێندن)یشەوە‪ ،‬كەسیش نەیتوانیوە‬ ‫گۆڕینێك‪ ،‬یاخود جێگرەوەیەكی بۆ‬ ‫دابنێ‌‪ ،‬رەنگبێ‌ الی هەندێ‌ بەرپرسیش‬

‫گفتوگۆكردن ل��ەب��ارەی��ەوە‪ ،‬وەك��و‬ ‫بابەتێكی قەدەغەكراو تەماشا بكرێ‌‪.‬‬ ‫كارەساتی ئەم سیستمە لەوەدایە؛ لە‬ ‫یەك قۆناغی خوێندندا نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ل��ە ت���ەواوی قۆناغەكانی خوێندندا‬ ‫بوونی هەیە‪ ،‬خوێندكار لەو رۆژەی‬ ‫كە دەخرێتە بەر خوێندن‪ ،‬هەتاوەكو خودایە ئەمە‬ ‫ئەو كاتەی خوێندن ت��ەواو دەك��ات‌و‬ ‫دەردەچێت بە بڕوانامەیەكی‬ ‫قەبەو مەعریفەتی سیستمی‬ ‫بێ‌ ناوەڕۆكەوە‪ ،‬هەموو ئیشوكارێكی‬ ‫بریتی دەبێت لە دەرخ��ك��ردن‌و بۆی‬ ‫نییە تاكە وشەیەكیش ب��ەدەر لەو پەروەردەو فێربوون‌و‬ ‫بابەتانە بدركێنێ‌‪ ،‬چونكه‌ ئەگەر‬ ‫خوێندكار كردارێكی وەه��ا‬ ‫ئەنجام خوێندنە‬ ‫ب���دات‪ ،‬ئ��ەوا ل��ەو ب��اب��ەت‌و قۆناغەدا‬ ‫دەرناچێت‌و سەركەوتوو نابێت‪ ،‬بە‬ ‫تەمبەڵ‌و تەوەزەلیش ن��اوزەد دەكرێ‌ لە مەملەكەتی ئێمە!‬ ‫لە الیەن مامۆستاو هاوپۆلەكانییەوە‪،‬‬ ‫لە هەندێ‌ كات‌و شوێنیشدا مامۆستا‬ ‫ب��ە ه��ێ��زی دار‪ ،‬ویستوویەتی ئەم دەتوانن ئەم كردارە ئەنجام بدەن‌و لە‬ ‫پڕۆسەیە سەربخات‪ ،‬ئێستاش لە یادمە زۆر رووەوە لە خوێندكارانیش باشتر‬ ‫لە قۆناغی سەرەتایی‌و ناوەندییدا‪ ،‬دەب��ن‪ ،‬هەیانە (حافیزی قورئانە)‪،‬‬ ‫مامۆستامان هەبووە داری لە الشەو یاخود بە هەزارەها بەیتی شیعریی‌و‬ ‫س��ەری هاپۆلەكەنمدا ش��ک��ان��دووە‪ ،‬پەندی پێشینانی لەبەرە‪ ،‬بێ‌ ئەوەی‬ ‫یاخود قەڵەمی لە بەینی پەنجەكانیدا‪ ،‬رۆژێ���ك چووبێته‌ قوتابخانە!‪ .‬لە‬ ‫وردو خ��اش ك����ردووە‪ ،‬ی��ان س��ەری سایەی ئەم سیستمە كوشندەیەدا‪ ،‬بە‬ ‫خوێندكاریان ش��ك��ان��دووە‪ ،‬ت��ەواوی دەیان خوێندكار لە شوێن‌و سەردەمە‬ ‫ئەم ك��ردارە نامرۆییانەش لەپێناوی جیاجیاكاندا‪ ،‬وازی���ان ل��ە خوێندن‬ ‫سەرخستنی پڕۆسەی ئەزبەركردنی هێناوە‪ ،‬یان لە ترسی دەرنەچوونی‬ ‫دەق‌و نووسراوێكی كرچ‌وكاڵدا بووە‪ ،‬لە پۆلی سێیەمی ناوەندیی‌و شەشی‬ ‫ئەمە لەكاتێكدا ب��ووە ك��ە ت��ەواوی ئ��ام��ادەی��ی��دا‪ ،‬پ��ەن��ای ب��ردووەت��ە بەر‬ ‫بەرپرسان بیریان لەوە نەكردووەتەوە‪ ،‬خۆكوشتن!‪ ،‬ئەوەی جێگای تێڕامانە؛‬ ‫داخۆ بەم كارەیان چ جۆرە پێگەیاندن‌و لە قۆناغی شەشەمی ئامادەییدا‪ ،‬ئەم‬ ‫راژەی��ەك ئەنجام دەدەن‪ ،‬بۆ نەوەی ك��ردارە گەلێك قورستر دەبێتەوە‪،‬‬ ‫دواڕۆژ؟! نەشیان زانیووە ئەم سیستمە چونكه‌ بابەتەكان گەلێك زۆر دەبن‪،‬‬ ‫ئەوەندە زیانبەخش‌و پڕ لە كارەساتە‪ ،‬نابێت لە یادمان بچێت تاكە ئامانجی‬ ‫ه��ێ��ن��دە ب��ای��ەخ��دارو س��وودب��ەخ��ش خوێندكاریش‪ ،‬تەنیا نمرە هێنانە بۆ‬ ‫نییە‪ ،‬چونكه‌ نەك هەر خوێندەوار‪ ،‬زانكۆ و هیچی تر‪ ،‬چونكه‌ هەر سیستمی‬ ‫بەڵكو نەخوێندەوارو نابیناكانیش‪ ،‬ئەزبەركردنە چارەنووس‌و دواڕۆژی ئەم‬ ‫دەستنیشان دەكات‪ ،‬ئەو لەبەركردنەش‬

‫تەنیا بۆ ئەو ماوەیەیە‌و پاش وچانێك‪،‬‬ ‫هەر هەمووی لەیاد دەچێتەوە‪ ،‬بێ‌‬ ‫ئ���ەوەی س��وودێ��ك��ی لێوەرگرتبێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئەم تەنیا ك��اری تووتیئاسا‬ ‫بووە‌و بۆ خۆی هیچ قسەیەكی نەبووە‪،‬‬ ‫رێگاشی پێنادرێت هیچ قسان بكات‪،‬‬ ‫ئاخر ئەمە دۆخ��ی سیستمی نوێی‬ ‫پ��ەروەردە‌و خوێندنە لە كوردستان‪،‬‬ ‫بۆیە نەوە لەدوای نەوە‪ ،‬نەخوێندەوارو‬ ‫بێ‌ داهێنان ب��ەره��ەم دەهێنێت‪ ،‬تا‬ ‫وای لێدەكات تەنانەت داڕشتنیش‬ ‫ئەزبەر بكات‪ ،‬لەوەش سەیرتر؛ یەك‬ ‫(داڕشتنی گشتیی) بۆ هەموویان بەكار‬ ‫دەهێنرێت‌!‪ ،‬لە تاقیكردنەوەیەكی پۆلی‬ ‫شەشەمی ئامادەییدا پرسیاری ئەوەیان‬ ‫لێدەكردم‪ :‬ئایا مەبەست لە (أجب عن‬ ‫فرعین) چییە؟‪ ،‬زۆر بەالمەوە سەیر‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم دوات��ر تەماشا دەك��ەم لە‬ ‫قۆناغەكانی تردا‪ ،‬قوتابی (أجب عن‬ ‫فرعین)و ه��اوش��ێ��وەی‪ ،‬خستووەتە‬ ‫نێو بۆشاییەكانەوە‪ ،‬زۆری نەمابوو‬ ‫ببوورێمەوە لە پێكەنیندا!‪ ،‬ئێمە‬ ‫پەیمانگاو زانكۆكانیشمان تەواو خاڵیین‬ ‫لە بیركردنەوەو گفتوگۆو شیكردنەوەو‬ ‫پرسیاركردن‪ ،‬سەرەتا وادەزان��ی ئەم‬ ‫پرسە لە زانكۆدا مەرگی هاتووە‪ ،‬وەلێ‌‬ ‫تەماشا دەكەی هیچ جیاوازییەك بەدی‬ ‫ناكرێت‪ ،‬جگە لە قەبەكردنی ناو و‬ ‫بچووككردنەوەی ناوەڕۆك!‪ ،‬بەاڵم یەك‬ ‫جیاوازیی هەیە لە قۆناغی ئامادەییدا‪،‬‬ ‫خوێندكار پەرتووكی دەرخ دەك��رد‪،‬‬ ‫بەاڵم لە زانكۆدا‪ ،‬دەبێ‌ مەلزەمەی چوار‬ ‫پێنج الپەڕەیی ئەزبەر بكەیت!‪ ،‬دواتر‬ ‫گەلێك ئاسایی دەبێتەوە الت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تەماشا دەكەی زۆر لە مامۆستاكانیش‬ ‫وانەكەیان لەبەركردووە‪ ،‬هەر بۆیە رێگا‬ ‫بە هیچ پرسیارێك نادرێ‌‪ ،‬كە تۆزێك‬ ‫دوور بێت لە بابەتەكەوە‪ ،‬زۆرب��ەی‬ ‫خوێندكارە یەكەمەكانی سەر ئاستی‬

‫زان��ك�ۆ‌و كۆلێژ‌و بەشەكانیش‪ ،‬جگە‬ ‫لە دەرخكردن‪ ،‬تەنیا پەرتووكێكیان‬ ‫نەبینیوە‪ ،‬ی��اخ��ود ب��ەش��داری��ی یەك‬ ‫گفتوگۆ‪ ،‬ی��ان تاكە پرسیارێكیان‬ ‫نەكردووە لە پۆل‪ ،‬خوێندكار هەبووە‬ ‫تەنانەت نوكتەی دكتۆرەكانیشی لە‬ ‫مەلزەمەكەیدا تۆمار دەكرد!‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لە كاتێكدا؛ دەبێت بە گاڵتەجاڕیی‪،‬‬ ‫كە خوێندكار زانكۆ ت��ەواو دەك��ات‪،‬‬ ‫تەماشا دەكەی هیچ لە هەگبەیدا نییە‪،‬‬ ‫تەنانەت لە كاتی (تەتبیقكردن)دا‪،‬‬ ‫نــــــاتوانێت نیو كاتژمێر قسان بكات!‬ ‫هاوڕێیەكم‪ ،‬یەكەمی بەشەكەی خۆی‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم خۆی باوەڕی بەوە نەبوو‬ ‫بچێ‌ (ماجستێر) بخوێنێت‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دەی���وت‪“ :‬م��ن هیچ زمانێك نازانم‪،‬‬ ‫جگە لە ك��وردی��ی‪ ،‬بۆچی جێگایەك‬ ‫داگیربكەم”!‪ ،‬هەستیشی دەكرد شتێكی‬ ‫وای پێ‌ نییە‪ .‬وەلێ‌ خوێندكار هەیە‬ ‫باوەڕی بە ئەزبەركردن نییە‪ ،‬كەچی‬ ‫خاوەن بیركردنەوەو گوتاری تایبەتی‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬ئەمە گەواهییمان بۆ دەدات‬ ‫كەوا خوێندكار تەنیا وانەكان لەبەر‬ ‫دەك��ات‪ ،‬بێ‌ ئ��ەوەی لێیان تێبگات!‪،‬‬ ‫خودایە ئەمە مەعریفەتی سیستمی‬ ‫پ���ەروەردەو فێربوون‌و خوێندنە لە‬ ‫مەملەكەتی ئێمە!‬ ‫بۆ ئ��ەوەی خوێندكار لە كۆت‌و‬ ‫پێوەندی ئەزبەركردن رزگاریی بێت‌و‬ ‫چیتر ك��ارێ��ك ن��ەك��ات‪ ،‬ك��ە تێیدا‬ ‫تواناو بەهرەكانی بكوژێت‪ ،‬پێویستە‬ ‫كار لەمەڕ خوێندنەوەو تێگەیشتن‌و‬ ‫فێربوون‌و گفتوگۆو دەربڕینی راو‬ ‫بۆچوونەكانی بكرێ‌‌و رابهێنرێن لەمەڕ‬ ‫نووسین‌و لێكۆڵینەوەو پێشنیازو‬ ‫دەرخستنی بەهرەو داهێنان‌و گوتاری‬ ‫تایبەتی خۆیان‪ ،‬نەك هەموو تەمەنیان‬ ‫لە رێگای ئەزبەركردنی زادەی بیرو‬ ‫هزری خەڵكی ترەوە بەسەر بەرن‪.‬‬

‫ئۆپۆزسیۆنی سوریا؛ كەناڵێك دەكاتەوە‬

‫باڵوكراوەیەكی میدیاییه‌‬

‫ژمارە (‪ )2‬سێشەممە ‪2011/7/26‬‬

‫ ‬ ‫دەریدەكات‬

‫میدیا‪ :‬هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی سوریا‪ ،‬كەناڵێكی‬ ‫تەلەفزیۆنیی ئاسمانییان بەناوی "گەلی سوریا"‪،‬‬ ‫بۆ گەیاندنی هەواڵی خۆپیشاندانەكانی ئەو‬ ‫واڵتە‪ ،‬كردەوە‪.‬‬ ‫ئەو كەناڵە ئاسمانییە‪ ،‬سەرەتا بە شێوەیەكی‬ ‫كاتیی لەسەر مانگی دەستكردی نایلسات‪،‬‬ ‫دەست بە پەخش دەكات‌و دواتر لەسەر مانگی‬ ‫دەستكردی هۆتبێردیش‪ ،‬بەرنامەكانی پەخش‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫راگەیاندنی ئەو كەناڵەش‪ ،‬لە پەراوێزی‬

‫كۆنگرەی زان��ای��ان��ی ئایینیدا ه��ات؛ ك��ە بۆ‬ ‫پشتگیریكردنی شۆڕشی گەلی سوریا رێكخرابوو‪.‬‬ ‫ئەو كەناڵە‪ ،‬خۆی بە كەناڵێكی پشتگیریكار‬ ‫لە خەڵكی سوریا‌و دەنگی شۆڕشگێران‌و ئەو‬ ‫ئازادیخوازانە ناساندووە؛ كە "خەبات" لە دژی‬ ‫دەسەاڵتدارانی دیمەشق دەكەن‪.‬‬ ‫دارای�����ی ك��ەن��اڵ��ەك��ە‪ ،‬ل���ەالی���ەن چەند‬ ‫سەرمایەدارێكی سوریی‌و عەرەبییەوە دابین‬ ‫دەكرێت‪.‬‬

‫نەقیبی پێشوو‪ ،‬داوای دۆكیۆمێنت دەكات‬

‫لە هەولێر‪ ،‬دەستی رۆژنامەنووسێك دەشكێنرێت‬

‫هەولێر‪ ،‬سەروەر سەعدوڵاڵ‪ :‬له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی راب���ردوودا له‌ هه‌ولێر‪ ،‬چەند‬ ‫رۆژنامەنووسێك‪ ،‬رووب��ەڕووی هێرش‬ ‫بوونەتەوە‌و سوكایەتییان پێكراوە‪.‬‬ ‫لەنوێترین راپۆرتی پەیامنێرانی‬ ‫ب��ێ��س��ن��ووردا‪ ،‬ك��ە ل��ە (‪)13‬ی ئەم‬ ‫م��ان��گ��ەدا ب�ڵ�اوك���راوەت���ەوە‪ ،‬چەند‬ ‫چەكدارێك هێرشیان كردووەتە سەر‬ ‫رۆژنامەنووسان‪ ،‬لەكاتێكدا سەرقاڵی‬ ‫رووماڵكردن‌و‌ وێنه‌گرتنی سووتانی‬ ‫"فامیلی مۆڵ" بوون لەهەولێر‪.‬‬ ‫سەلمان محەمەد‪ ،‬پەیامنێری‬ ‫كەناڵی "نالیا" لەهەولێر‪ ،‬بە (میدیا)‌ی‬ ‫كامێرامانی‬ ‫راگەیاند‪ :‬ئەوكاتەی‬ ‫كەناڵەكەمان خەریكی رووماڵكردن‌و‬ ‫وێنەگرتنی رووداوەكان بوو‪ ،‬لەناكاو‬ ‫ل��ەالی��ەن چ��ەن��د ك��ەس��ێ��ك��ەوە‪ ،‬كە‬ ‫بەشێكیان باجی تایبەتی فامیلی‬ ‫مۆڵیان هەڵواسی بوو‌ و بەشەكەی‬ ‫تریشیان وەك��و ئاسایشی هەرێمی‬ ‫كوردستان خۆیان ناساند‪ ،‬هێرشیان‬ ‫كردە سەر كامێرامانەكە‪.‬‬ ‫ئ��ەو پ�ه‌ی��ام��ن��ێ��ره‌‪ ،‬وت���ی‪" :‬ئ��ەو‬ ‫كەسانە‪ ،‬كامێراكەیان لە كامێرامانەكە‬ ‫سەندووە‌و دەستێكیشیان شكاندووە"‪.‬‬ ‫په‌یامنێره‌كەی نالیا‪ ،‬باسی‬ ‫لەوە كرد‪ :‬دوای رووداوەكە‪ ،‬سكااڵی‬ ‫یاسایی لەسەر ئەو كەس‌و الیەنانە‬

‫تۆماركردووە؛ كە پەالماریان داوە‪.‬‬ ‫م��ی��ران ئەبوبەكر‪ ،‬پەیامنێری‬ ‫كەناڵی گەلی كوردستان‪ ،‬كە یەكێكی‬ ‫دیکه‌یە لەو رۆژنامەنووسانەی هێرشی‬ ‫كراوەتەسەر‪ ،‬بۆ "میدیا" رایگەیاند‪:‬‬ ‫ئەوكاتەی خەریكی وێنەگرتن بووم‪،‬‬ ‫هێرشیان كردە سەرم‌و پەالماریان‌دام‌و‬ ‫سوكایەتییەكی زۆری���ان پێكردم‌و‬ ‫كامێراكەیان شكاندم‌و بەرشەقیان‬ ‫دام‪.‬‬ ‫ف���ەره���اد ع���ەون���ی‪ ،‬ن��ەق��ی��ب��ی‬ ‫پێشووی سەندیكای رۆژنامەنووسانی‬ ‫كوردستان‪( ،‬كە لەكاتی رووداوەكەدا‬ ‫نەقیبی سەندیكا بوو)‪ ،‬روونیكردەوە‪:‬‬ ‫ئ�����ەوان‪ ،‬داك��ۆك��ی��ی ل��ە ئ��ازادی��ی‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ان دەك����ەن‌و دژی‬ ‫ه��ەر پێشێلكارییەكن؛ كە لە دژی‬ ‫رۆژنامەنووسان ئەنجام بدرێت‪.‬‬ ‫ع��ەون��ی‪ ،‬وت��ی‪":‬ئ��ەوك��ەس��ان��ەی‬ ‫لێیاندراوە‌و كامێرایان لێسەنراوە‪،‬‬ ‫با بە دۆكیۆمێنت بیسەلمێنن‪ ،‬تا‬ ‫ئێمەیش پشتیوانییان لێ بكەین"‪.‬‬ ‫ف��ەره��اد ع��ەون��ی‪ ،‬جەختیشی‬ ‫ل��ەس��ەر ئ���ەوە ك����ردەوە‪ :‬پێویستە‬ ‫دەزگاكانی ئاسایش‌و پۆلیس‪ ،‬رێز لە‬ ‫یاسا بگرن‌و حورمەتی رۆژنامەنووسان‬ ‫بگرن‪ ،‬تا بەشێوەیەكی جوان رووماڵی‬ ‫رووداوەكان بكەن‪.‬‬

‫لەمیسر‪ ،‬میدیای تازەبابەت دەردەكەوێت‬

‫میدیا‪ :‬لە دوای دەستلەكاركێشانەوەی‬ ‫حوسنی موبارەك‪ ،‬سەرۆكی میسر‪،‬‬ ‫دەیان كەناڵی تەلەفیزیۆنی‌و رۆژنامەو‬ ‫ماڵپەڕو گۆڤار دروست بوون‪ ،‬ئەوەش‬ ‫لەالیەن میدیاكارانی ئەو واڵتەوە‪ ،‬بە‬ ‫دیاردەیەكی سەرسوڕهێنەر دادەنرێت‪.‬‬ ‫ئ�������ەوەی زی����ات����ر ج��ێ��گ��ەی‬ ‫ه��ەڵ��وەس��ت��ەل��ەس��ەرك��ردن��ە‪ ،‬تەنیا‬ ‫دروستبوونی ئ��ەو كەنااڵنە نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو ناوەڕۆكی ئەو بابەتانەش كە‬

‫باڵودەكرێنەوە‪ ،‬لەوەدایە گۆڕانكاریی‬ ‫بنەڕەتییان بەخۆوە بینیوە‌و زیاتر‬ ‫گ��رن��گ��ی ب��ە ك��ێ��ش��ەك��ان��ی خەڵكی‬ ‫میسر دەدەن ل���ەڕووی ئابووریی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‌و سیاسییەوە‪.‬‬ ‫چاودێرەكانی میدیا‪ ،‬ئەودیاردەیە‬ ‫بە حاڵەتێكی ئاسایی لێكدەدەنەوە‌و‬ ‫وەكو پەرچەكردارێك تەماشای دەكەن‬ ‫بەرامبەر ئ��ەو چەپاندنەی میدیای‬ ‫میسری‪ ،‬ک� ‌ه ل��ەس��ەردەم��ی رژێمی‬

‫پێشوودا‪ ،‬دووچاری ببوو‪.‬‬ ‫بڕواشیان وایە‪ ،‬ژمارەیەكی زۆری‬ ‫ئەو كەناڵ‌و رۆژنامە نوێیانە‪ ،‬ناتوانن‬ ‫درێ��ژە بەكارەكانیان ب��دەن‪ ،‬تەنیا‬ ‫ئەوانەیان نەبێت كە پاڵپشتی باشیان‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆیە ئەو چاودێرانە دەڵێن‪:‬‬ ‫ژمارەیەك لەو كەنااڵنە‪ ،‬بەهۆی گرانیی‬ ‫خەرجیی‌و هەروەها نەخوێندنەوەیان‬ ‫ل��ەالی��ەن خ��ەڵ��ك��ەوە‪ ،‬ل��ە داه��ات��وودا‬ ‫ناچاری داخستن دەبنەوە‪.‬‬

‫رۆژنامەنووسەكانی خۆرئاوا؛ بێكار دەبن‬ ‫میدیا‪ :‬رۆژنامەنووسە تازەكارەكان لە‬ ‫واڵتانی خۆرئاوا‪ ،‬بۆئەوەی كارێكیان‬ ‫لەمیدیاكاندا دەست بكەوێت‪ ،‬سەرقاڵی‬ ‫فێربوونی زمانی عەرەبین‪.‬‬ ‫دوای ئ��ەوەی قەیرانی دارای��ی‬ ‫جیهانیی‪ ،‬تەنگی بە ژمارەیەكی زۆری‬ ‫دام��ەزراوی میدیایی هەڵچنی‪ ،‬هەلی‬ ‫كاركردنی رۆژنامەنووسان لەو كەناڵە‬ ‫میدیایانەدا‪ ،‬بەرتەسك‌بووتەوە‌و وەكو‬

‫دەروازەیەكیش بۆ قازانج‌و دروستكردنی‬ ‫هەلی ك��ار‪ ،‬زۆرێ��ك ل��ەو كەنااڵنە‪،‬‬ ‫دەیانەوێت بەشی عەرەبی بكەنەوە‌و‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ە تازەكارەكانیش‪،‬‬ ‫دەیانەوێت لەڕێگای فێربوونی زمانی‬ ‫عەرەبییەوە‪ ،‬جێگایەك لە ژووری‬ ‫هەواڵی بەشی عەرەبی ئەو كەنااڵنەدا‪،‬‬ ‫بۆ خۆیان دەستەبەر بكەن‪.‬‬ ‫دوای��ی��ن بەشی ع��ەرەب��ی��ش‪ ،‬كە‬

‫لەچەند هەفتەی راب��ردوودا كرایەوە‪،‬‬ ‫پ����ڕۆژەی به‌شێکی ع��ەرەب��ی��ی��ە لە‬ ‫ت��ۆڕی تەلەفیزیۆنی "سكای نیوز"‪،‬‬ ‫ك��ە ت��ای��ب��ەت��ە ب��ە گ��واس��ت��ن��ەوەی‬ ‫هەواڵەكانی خۆرهەاڵتی ناوەڕاست‌و‬ ‫باكووری ئەفریقا‪ ،‬هەروەها رۆژنامەی‬ ‫"گاردیان"ی بەریتانی‪ ،‬بەم دواییانە‬ ‫ده‌ستی ب ‌ه خزمەتگوزاریی "گاردیانی‬ ‫عەرەبی" كرد‪.‬‬

‫كۆنگرەكە‪ ،‬تەنیا تەشریفاتی بوو‬

‫سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان؛ جارێكی تر دەچێتەوە باوەشی حیزب‬

‫راپۆرتی‪ :‬میدیا‪ :‬رۆژانی (‪)23 - 21‬ی‬ ‫ئەم مانگە‪ ،‬سەندیكای رۆژنامەنووسانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬سێیه‌مین كۆنگرەی‬ ‫خۆی بەست‌و هەندێك لە ئەندامانی‬ ‫كۆنگرەیش‪ ،‬بڕوای خۆیان نیشان دا‪،‬‬ ‫لە كۆنگرەی ئەمجارەیشدا‪ ،‬هەژموونی‬ ‫حیزبی دەس���ەاڵت‪ ،‬رۆڵ��ی گرنگی لە‬ ‫یەكالییكردنەوەی پۆستی ئەنجومەنی‬ ‫سەندیكادا هەبووە‪.‬‬ ‫وەك��و ناڕەزاییەكیش بەرامبەر‬ ‫ئ��ەو ه��ەژم��وون��ەی دەس���ەاڵت‪ ،‬چەند‬ ‫رۆژنامەنووسێك‪ ،‬كە رۆژنامەنووسی‬ ‫سەر بە دەسەاڵتیشیان تێدابوو‪ ،‬هۆڵی‬ ‫كۆنگرەكەیان جێهێشت‌و كۆنگرەكەیان‬ ‫بە تەواویی تەسلیمی دەسەاڵتی هەردوو‬ ‫حیزب كرد‪.‬‬ ‫شوان هەورامی‪ ،‬ئەندامی كۆنگرە‪،‬‬ ‫س��ەر بەكۆمەڵی ئیسالمیی‪ ،‬باسی‬ ‫ل��ەوە ك��رد‪ :‬لەسێ رۆژی كۆنگرەدا‪،‬‬ ‫بەونیازە بەشدارییان كرد كە سەندیكا‬ ‫بەرەو ئاقارێكی باش بەرن‪" ،‬ئەوەی‬ ‫جێگەی نیگەرانییە‪ ،‬لە سەرەتای‬ ‫ك��ۆن��گ��رەوەو پێشوەخت‪ ،‬لیستێكی‬ ‫حیزبەكانی‬ ‫تەوافوقی دانرابوو‪ ،‬لەالیەن‬ ‫به‌شێک له‌ ئاماده‌بووانی کۆنگره‌که‌‬ ‫دەس��ەاڵت��ەوە‪ ،‬ئەو لیستەیان هێنایە‬ ‫ناو سەندیكاوەو پۆستەكانیان لەسەر بۆ (یەكێتی) بوو‪ ،‬شوان داودی‪ ،‬وەك پیشووتر بەلیستی داخراو دیاریكرابوو‪،‬‬ ‫ئەو لیستە دیاریكرد‪ ،‬ئەم نەریتەش‪ ،‬نوێنەری (یەكێتی) دان���را‌و حیزبی ئ��ەوە رەت دەك��ات��ەوە پۆستەكان‪،‬‬ ‫س��ەن��دی��ك��ای ل��ە دی��م��وك��راس��ی��ب��وون شیوعی كوردستانیش‪ ،‬سكرتێری پێشوەخت دیاریكرابن لەالیەن (یەكێتی‌و‬ ‫سەندیكای بەركەوت‌و هەندرێن محەمەد پ��ارت��ی)ی��ەوە‪" ،‬ل��ەالی��ەن دادوەرەوە‪،‬‬ ‫دوورخستەوە"‪.‬‬ ‫كەسەكان بانگێشتكراون‌و بە هەڵبژاردن‬ ‫ه���ەورام���ی‪ ،‬وت���ی‪" :‬ئ���ەو ج��ۆرە بۆ ئەو پۆستە دیاریكرا‪.‬‬ ‫ش��وان داودی‪ ،‬جێگری نەقیبی ئەو پۆستەیان وەرگرتووە"‪ .‬هاوكات‪،‬‬ ‫نەریتەمان پێ قبووڵ نەبوو‪ ،‬بۆیە‬ ‫سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان‪ ،‬حامید محەمەد‪ ،‬سكرتێری پێشووی‬ ‫بڕیاری هاتنەدەرەوەمان دا"‪.‬‬ ‫ئەو رۆژنامەنووسە‪ ،‬پێیوابوو‪ :‬بۆ "میدیا" ئاماژەی بەوە كرد‪ :‬توانراوە سەندیكا‪ ،‬ئاماژەی بەوەدا‪ :‬پێش ئەوەی‬ ‫دەبێت سەندیكا‪ ،‬ئ��ەوج��ۆرە نەریتە لەكۆنگرەی ئەمجارەی سەندیكادا‪ ،‬كۆنگرە ببەسترێت‪ ،‬زانیویانە پۆستە‬ ‫بشكێنێت‪ ،‬ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ل����ەدوای مەودای ئازادیی رۆژنامەوانیی فراوان بااڵكان دراون بەكێ‌و چۆن دابەشكراون‬ ‫رووداوەك���ان���ی (‪)17‬ی ش��وب��ات��ەوە‪ ،‬بكرێت‪" ،‬ل��ەم��ەودوا لەكاتی بوونی لەنێوان هەردوو حیزبی دەسەاڵتدا‪.‬‬ ‫م��اوەی سێ رۆژ‌و بە بەشداریی‬ ‫لەكاتێكدا دنیا ب��ەرەو دیموكراتی‌و ه��ەرك��ێ��ش��ەی��ەك��دا ك��ە رووب�����ەڕووی‬ ‫كرانەوە دەڕوات‪ .‬ئاماژەی بەوەش كرد‪ :‬رۆژنامەنووس دەبێتەوە‪ ،‬رۆژنامەنووس ن��زی��ک �ه‌ی(‪ )296‬ئ��ەن��دام‪ ،‬كۆنگرەی‬ ‫كۆمەڵێك پێشنیازیان بە سەندیكا دەچێتە دادگا‌و نابێت وەك كەسێكی سەندیكا بەڕێوەچوو‪ ،‬سەرەنجام لەكاتی‬ ‫داوەو چاوەڕوانی كاری سەندیكا دەبن‌و ئاسایی لێی بڕوانرێت‌و لەقەزاكانیشدا‪ ،‬هەڵبژاردنی پۆستەكاندا‪ ،‬نزیكەی (‪)50‬‬ ‫"ئەگەر بڕیارو راسپاردەكان جێبەجێ لقی ت��ای��ب��ەت ب��ە رۆژن��ام��ەن��ووس��ان ئەندام‪ ،‬پێش ئەنجامدانی سیناریۆكەی‬ ‫ه����ەردوو حیزبی دەس����ەاڵت‌و وەك‬ ‫نەكرێن لەالیەن سەندیكاوە‪ ،‬ئەوكاتە دەكرێنەوە"‪.‬‬ ‫شوان داودی‪ ،‬دەڵێت‪" :‬هەندێك ناڕەزاییەك بەرامبەر دەستوەردانی‬ ‫هەڵوێستی دیكەمان دەبێت"‪.‬‬ ‫لە كۆنگرەی سەندیكادا‪ ،‬پۆستی لە ئەندامان‪ ،‬بە بڕیاری سیاسیی‪ ،‬حیزبیی‪ ،‬هۆڵی كۆنگرەكەیان جێهێشت‌و‬ ‫چوونە دەرەوە‪ ،‬كە زیاتر لە (‪)20‬‬ ‫نەقیب بۆ (پارتی) بوو‪ ،‬درا بە ئازاد كۆنگرەكەیان جێهێشت"‪.‬‬ ‫ئەو جێگرە نوێیه‌ی سەندیكا‪ ،‬كە ئەندامی سەر بە (پارتی‌و یەكێتی)یان‬ ‫محەمەد ئەمین‌و هاوكات جێگری نەقیب‬

‫لەنێودا بوو‪.‬‬ ‫عەتا كەریم‪ ،‬ئەندامی كۆنگرەی‬ ‫سەندیكای رۆژنامەنووسان‌و نوێنەری‬ ‫خ��ەن��دان‪ ،‬كە دەزگ��ای��ەك��ی نزیك ‌ه ل ‌ه‬ ‫ب��ەره��ەم ساڵحی س��ەرۆك وەزی���ران‪،‬‬ ‫ئاماژەی بەوەدا‪ :‬بەهۆی دەستوەردانی‬ ‫حیزبییەوە‪ ،‬ب��ڕی��اری بەجێهێشتنی‬ ‫كۆنگرەكەیان داوە‪" ،‬خاڵێكی دیكە كە‬ ‫بوو بەهۆكار بۆ بەجێهێشتنی كۆنگرە‪،‬‬ ‫تێپەڕاندنی پەیڕەوی ناوخۆی سەندیكا‬ ‫بوو بەبێ هەڵبژاردن"‪.‬‬ ‫بە بۆچوونی عەتا‪ ،‬پێویست بوو‬ ‫ئازادیی رۆژنامەگەریی‪ ،‬فراوانتر بكرێت‌و‬ ‫مافی بەدەستهێنانی زان��ی��اری��ی بۆ‬ ‫رۆژنامەنووس‪ ،‬بەدەستبهێنرێت‪.‬‬ ‫ئ��ەو رۆژن��ام��ەن��ووس��ەی دەزگ��ای‬ ‫خەندان‪ ،‬بەرتەسكبوونەوەی ئازادیی‬ ‫رۆژنامەوانیی‪ ،‬بەمەترسی دەزانێت‬ ‫بۆ سەر رۆژنامەنووسان‌و بارودۆخی‬ ‫رۆژنامەگەریی لەكوردستان‪.‬‬ ‫زۆربەی رۆژنامەنووسان‪ ،‬بە هەندێك‬

‫لە رۆژنامەنووسانی سەر بە (یەكێتی‌و‬ ‫پ��ارت��ی)ش��ەوە‪ ،‬ب��ەو ئامانجە چوونە‬ ‫كۆنگرە‪ ،‬بۆئەوەی سەندیكا لەدەستی‬ ‫حیزب دوور بخرێتەوە‪ ،‬بەاڵم نەك دوور‬ ‫نەخرایەوە‪ ،‬بەڵكو زیاتر دەستی حیزب‬ ‫بەسەریدا زاڵكرا‪.‬‬ ‫سكرتێری پێشووی سەندیكا‪،‬‬ ‫روونیكردەوە‪ :‬وەك ناڕەزاییەك بەرامبەر‬ ‫بەو شێوازەی كە پەیڕەو دەكرێت لە‬ ‫سەندیكادا‪ ،‬هاتینەدەرەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫چ��اوەڕوان بووین‪ ،‬سەندیكا لەدەستی‬ ‫حیزبیی دوور بخرێتەوەو رۆژنامەنووس‬ ‫خۆی بڕیار بدات لەسەر هەڵبژاردنی‬ ‫پۆستەكان‪ ،‬نەك حیزب دەست لەكاری‬ ‫سەندیكا وەربدات‪.‬‬ ‫ئ��ەو‪ ،‬وت��ی‪" :‬كۆمەڵێك هەبوون‬ ‫دەیانویست‪ ،‬نەك ئازادیی رۆژنامەگەریی‬ ‫ف��راوان بكرێت‪ ،‬بەڵكو دەیانویست‪،‬‬ ‫ئازادیی رۆژنامەگەریی زیاتر بەرتەسك‬ ‫بكەنەوە‌و سەندیكا بەتەواویی كرا بە‬ ‫حیزبیی‪ ،‬كە نەدەبوو بەوشێوە بێت"‪.‬‬

‫سه‌ندیکا‪:‬‬ ‫ل ‌ه حیزبه‌و‌ه بۆ حیزب‬ ‫مەهدی ئەبوبەكر‬ ‫س��ەن��دی��ك��ای رۆژن��ام��ەن��ووس��ان��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەم كۆنگرەیەشی بەست‌و‬ ‫دەستی حیزبیی بەتەواویی لە بینەقاقای‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ان گیركرد‪ .‬سەندیكا‪،‬‬ ‫ب��ەدرێ��ژای��ی ئ��ەو ت��ەم��ەن��ەی ب��ەس��ەری‬ ‫بردووە‪ ،‬لەژێر هەژموونی حیزبدا بووە‌و‪،‬‬ ‫هەر ئەوەش بیانووی راستەقینە بووە‬ ‫بەدەست ژمارەیەك رۆژنامەنووسەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەندامێتی ئەو سەندیكایە رەتبكەنەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی ل��ەم��اوەی راب����ردوودا‪،‬‬ ‫سەندیكا نكوڵیی لە بەحیزبیبوونی خۆی‬ ‫كردووە‌و ناوە ناوە راپۆرتێكی لەبارەی‬ ‫پێشێلكارییەكانی دژی رۆژنامەنووسانەوە‬ ‫دەركردووە‌و هۆكاری ئەوەش‪ ،‬رەنگە ئەوە‬ ‫بووبێت كە لە ئەنجومەنی سەندیكادا‪،‬‬ ‫نوێنەری هەندێك لە حیزبەكانی دەرەوەی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی تێدا بووبێت‪ ،‬یان واوەتر‬ ‫بچین‪ ،‬بۆ ئەوە بووبێت كە سەندیكاكە‪ ،‬بە‬ ‫حیزبیبوون تۆمەتبار نەكرێت‪ .‬بەهەرحاڵ‪،‬‬ ‫ئەگەر لە دوو كۆنگرەی رابردوودا‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەو ژمارە كەمەی نوێنەرانی حیزبەكانی‬ ‫دەرەوەی پارتی‌و یەكێتییەوە‪ ،‬سەندیكا‬ ‫ئ��ەو بیانوانەی رەتكردبێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمجارە‪ ،‬هیچ پاساوێكی بەدەستەوە‬ ‫نەماوە‪ ،‬تا داكۆكیی لەخۆی پێ بكات‪،‬‬ ‫چونكە لە پێش دەستپێكردنی كۆنگرەوە‪،‬‬ ‫ه��ەردوو حیزبی دەس��ەاڵت‪ ،‬رێككەوتن‬ ‫كە بەتەواویی سەندیكا پ��اوان بكەن‌و‬ ‫رێككەوتن كە نەقیب‌و جێگری نەقیب‪،‬‬ ‫ئەندامانی ئەنجومەن‪ ،‬لەنێوان خۆیاندا‬ ‫دابەش بكەن‪.‬‬ ‫لێرەوە پرسیارێك دێتەپێشەوە؛‬ ‫ئایا سەندیكا‪ ،‬بە پێكهاتە بەرەییەكەی‬ ‫ج��اران��ەوە‪ ،‬نەیتوانیبێت داكۆكیی لە‬ ‫رۆژنامەنووسان بكات‪ ،‬لەكاتێكدا بە‬ ‫بەرچاوی دنیاوە فەالقە دەك��ران‪ ،‬بەند‬ ‫دەك��ران‌و لەباشترین حاڵدا هەڕەشەیان‬ ‫لێدەكرا‪ ،‬تا دەمی خۆیان بگرن‪ ،‬ئایا‬ ‫ب��ەم پێكهاتە حیزبییەی ئێستاوە‪،‬‬ ‫چی پێدەكرێت؟ ئایا سەندیكا نابێتە‬ ‫بەشێك لە رێكخراوە "ج��ەم��اوەری�ی‌و‬ ‫دیموكراتییەكان"ی ه���ەردوو حیزب؟‬ ‫وەاڵم���ی ئ��ەو پ��رس��ی��ارە‪ ،‬وەك��و رۆژی‬ ‫روون����اك دی����ارە‪ ،‬چونكە دەس���ەاڵت‪،‬‬ ‫دەیەوێت لەڕێگەی ئەم سەندیكایەوە‪،‬‬ ‫شەرعییەت بە هەڕەشەو شەالقەكاریی‬ ‫رۆژنامەنووسان بدات‌و سەندیكاش بۆی‬ ‫پەردەپۆش بكات‪.‬‬ ‫سەندیكای داه���ات���وو‪ ،‬تەنانەت‬ ‫گوزارشت لە هەموو رۆژنامەنووسانی‬ ‫س��ەر بەدەسەاڵتیش ن��اك��ات‪ ،‬چونكە‬ ‫چه‌ند رۆژنامەنووسێکی دەسەاڵتیش‪،‬‬ ‫لە كۆنگرەكە كشانەوە‪ ،‬كە هەر یەكێك‬ ‫لەوانە‪ ،‬نوێنەرایەتیی (‪ )10‬لە هاوەڵە‬ ‫رۆژنامەنووسەكانی دەكرد‪.‬‬ ‫لەكاتێكدا سەندیكا‪ ،‬لە بارەگایەكی‬ ‫حیزبیی ب���ەوالوە هیچی ت��ر نەبێت‪،‬‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ان چ��ی��ی��ان ل��ەدەس��ت‬ ‫دێ��ت؟ ئ��ەوەی ئێستا رۆژنامەنووسان‬ ‫لەدەستیان دێت بیكەن‪ ،‬دامەزراندنی‬ ‫سەندیكایەكی ت��رە‪ ،‬تا لەڕێگەی ئەو‬ ‫سەندیكایەوە‪ ،‬شەرعییەت لەسەندیكای‬ ‫ئێستا وەرب��گ��رن��ەوە‌و رووس��ووری��ی بۆ‬ ‫رۆژنامەنووسان‌و پیشەی رۆژنامەنووسیی‬ ‫بگەڕێننەوە‪ ،‬چونكە لەسایەی دەسەاڵتی‬ ‫ح��ی��زب��دا‪ ،‬رۆژن���ام���ەن���ووس‌و پیشەی‬ ‫رۆژنامەنووسیی‪ ،‬لە هەموو ئەتەكییەت‌و‬ ‫مۆراڵێكی رۆژنامەنووسیی داماڵراوە‌و‬ ‫بۆ جێبەجێكردنی مەرامەكانی حیزب‪،‬‬ ‫لە پیشەی رۆژنامەنووسییەوە بووە‬ ‫بە پیشەی راپۆرتنووسیی سەردەمی‬ ‫دەسەاڵتی بەعس!‬

‫ده‌ته‌وێت رۆژنامه‌ت به‌ده‌ست بگات؟‬ ‫دارا محێدین‪ ،‬ئاماده‌ی ‌ه بۆ گه‌یاندنی رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤاره‌کان بۆ شوێن ‌ه گشتییه‌کان‌‬ ‫‪07701584764‬‬ ‫‪07501546464‬‬

‫باشترین رێگا‬ ‫بۆ‬ ‫منداڵبوون‬

‫حیزبی پەرچەكردار‬ ‫بەهرۆز عەلی‬

‫‪...‬ل‪16‬‬

‫ ‬ ‫ژمارە (‪ )644‬سێشەممە ‪2011/7/26‬‬

‫ ‬ ‫كۆمپانیای وشە هەفتانە دەریدەكات‬

‫نرخ (‪ )1000‬دینار‬

‫كچان؛ بۆ (‪)2011/11/11‬ی دوادەخەن‬

‫س��ن��وور‪ ،‬كچە خوێندكارێكی‬ ‫زان���ك���ۆی س���ەاڵح���ەدی���ن‪ ،‬م��ەرج��ی‬ ‫قبووڵكردنی ه��اوڕێ��ی��ەك��ی خ��ۆی‪،‬‬ ‫ئەوەبووە دوایبخەن‪.‬‬

‫هەرچەندە كوڕەكە پێی سەیر‬ ‫ب��وو ئ��ەو م��ەرج��ەی ب��ۆ دان����راوە‌و‬ ‫لێی تێنەدەگەیشت‪ ،‬ب��ەاڵم كچەكە‬ ‫سووربوو لەسەر ئەوەی دوای بخەن‪،‬‬

‫ك��وڕەك��ەش لەپێناو ئ��ەوەی (‪)R‬‬ ‫وەرنەگرێت قبووڵی كرد‪.‬‬ ‫له‌الپەڕە (‪)13‬دا‪ ،‬ئەو مەرجە‬ ‫ئاشكرا كراوە‪..‬‬

‫فەیسبووكی مامۆستایەكی زانكۆ‬ ‫بە زیان بۆ ئێران ده‌شكێتەوە‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای��ەك��ی زان��ك��ۆی‬ ‫س�����ەاڵح�����ەدی�����ن‪ ،‬پ��ێ��گ��ەی‬ ‫فەیسبووكەكەی ك��ردەوەو بە‬ ‫هاواڵتییانی شاری هەولێری‬ ‫وت‪" :‬ب��ای��ك��ۆت��ی ب��ك��ەن"‪.‬‬ ‫بەشێك لە هاواڵتییانیش‬ ‫باكیۆتیان كرد‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە روون‬ ‫نییە ژم���ارەی ئەوانەی‬ ‫بایكۆتیان ك��ردووە چەندە‪،‬‬

‫بڕیارەكە كراوە‌و دوور نییە ئەگەر‬ ‫بایكۆتكردنەكە درێژە بكێشێت‪،‬‬ ‫ئێران زەرەر بكات‪.‬‬ ‫مامۆستاكە دەیەوێت ئێران‬ ‫رووبەڕووی قەیرانی گەورەی‬ ‫ئابووریی بكاتەوە‪.‬‬

‫ب����������ەاڵم‬ ‫پێشوازیــی‬ ‫ل�������ە‬

‫وردەك����������اری����������ی‬ ‫بایكۆتكردنەكە‪ ،‬لە الپەڕە‬ ‫(‪)19‬دا دەخوێنێتەوە‪..‬‬

‫یەكێك لەهۆكارەكانی ناڕێكیی سیستمی حیزبایەتیی لە هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و تەنانەت دەوڵەتی ئێستای عێراقیشدا‪ ،‬ئەوەیە حیزب‪،‬‬ ‫بەپێی یاسای حیزبایەتیی دانەمەزراوە‪ ،‬ئەوەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە‬ ‫لەو سەردەمەدا‪ ،‬بەهۆی نەبوونی سیستمی حوكمڕانییەكی دیموكرات‌و‬ ‫مەدەنییەوە‪ ،‬بواری دامەزراندنی حیزب بەشێوە یاسایی‌و دەستوورییەكەی‬ ‫نەبووە‪ ،‬بۆیە دەبینین حیزبی سیاسیی‪ ،‬شێوازی جواڵنەوەی شۆڕشی‬ ‫وەرگرت‪.‬‬ ‫بە مانایەكی تر‪ ،‬لەو رۆژگ��ارەدا‪ ،‬حیزب وەك كردارێكی سروشتی‬ ‫دروست نەبوو‪ ،‬بەڵكو وەك پەرچەكردارێك هاتەكایەوە‪ ،‬كە ئامانج لێی‬ ‫بەرەنگاربوونەوە بوو دژی رژێمێكی سەركوتكار‪ ،‬ئەم شێوازە ناسروشتی‌و‬ ‫ناتەندروست‌و پەرچەكردارە‪ ،‬تائێستاش بەردەوامە‪ ،‬كە هۆكاری سەرەكیی‬ ‫دواكەوتوویی سیاسیی‌و حوكمڕانییە‪ ،‬چونكە ئەم پارتانە ئەوەندەی‬ ‫جواڵنەوەیەكی شۆڕشگیریی سەربازیی بوون‪ ،‬ئەوەندە خاوەن گوتارێكی‬ ‫پەرپێدانی سیاسیی‌و ئابووریی نەبوون‌‪ ،‬ئەوەش لە ساتەوەختی خۆیدا‪،‬‬ ‫بارێكی سروشتی بووە‪ ،‬چونكە ئەوانە لە دەرەوەی سیستمی دەوڵەتی‬ ‫فاشستی عێراقی ئەودەمەدا بوون‪ ،‬بەاڵم دوای راپەڕینی ساڵی (‪ )1991‬لە‬ ‫هەرێمی كوردستان‌و دوای ئازادكردنی عێراق لە ساڵی (‪)2003‬دا‪ ،‬دەرفەتی‬ ‫گونجاو رەخسا بۆ سەرلەبەر یەكهەڵوەشاندنەوەی ئەو دۆخە نالەبارەی‬ ‫سیستمی حیزبایەتیی‌و داڕشتنەوەی حیزبایەتییەكی رێكخراو‌ و خاوەن‬ ‫گوتاری پەرەپێدانی سیاسیی‪.‬‬ ‫بەهەر هۆیەك بێت‪ ،‬ئەو دەرفەتانە لەبار چوون‌و تائەمڕۆش حیزبی‬ ‫خاوەن چەكدار‌و دارایی ناشەرعیی‌و خاوەن پەیكەری عەشوائییانە لەعێراق‌و‬ ‫هەرێمی كوردستاندا حوكم دەكەن‪.‬‬ ‫لە ساڵی (‪)2003‬وە تائێستا‪ ،‬هەشت ساڵ دەرف��ەت دروست بووە‬ ‫بۆ ناوچەكانی غەیری هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەاڵم لە ساڵی (‪)1991‬ەوە‬ ‫تــــــــــا ئێستا‪ )20( ،‬ساڵ لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬دەرفەت رەخسا بۆ‬ ‫كۆتاییهێنان بە ژیانی حیزبی پەرچەكردار‪ ،‬كەچی تائێستا زۆرێك لەم‬ ‫حیزبانە‪ ،‬لەو گرێكوێرە دەروونییە خۆیان رزگار نەكردووە‪ ،‬ئەوەندە نەبێت‬ ‫لە دوای(‪)2009/7/25‬وە‪ ،‬بزووتنەوەی گۆڕان وەك جواڵنەوەیەكی سیاسیی‬ ‫نوێ‪ ،‬لەسەر بنەمای كردار خوڵقاو لە چوارچێوەیەكی مەدەنیدا دامەزرا‪...‬‬ ‫كەواتە‪ ،‬گرنگیی دامەزراندنی ئەم جواڵنەوە سیاسییە‪ ،‬هەنگاوی یەكەمی‬ ‫تێكشكاندنی سیستمی حیزبە بە شێوە پەرچەكردارە دامەزراوەكان‪.‬‬ ‫دەشێ‌ لێرەوە‪ ،‬مۆدێلی حیزبایەتیی بگۆڕدرێت بۆ خولقاندنی حیزب‬ ‫لە شێوەی كردار‪ ،‬كە بتوانێت خاوەنی پڕۆژەی بەرهەمهێنانی فیكری‬ ‫نوێ‌و بە شارستانێتیكردنی كۆمەڵگابێت‌و بۆ ئەم مەبەستەش‪ ،‬باشتروایە‪،‬‬ ‫توێژی رۆشنبیر‌و هۆشیار لەناو سەركردە‌و كادیری ناوەندی حیزبەكانی تر‪،‬‬ ‫خۆیان لە گرێكوێرەی رابردووی ژیانی حیزبەكەیان دەرباز بكەن‌و لەوەهمی‬ ‫ستایش‌و پیرۆزیی خەباتی چەكداریی دەرچ��ن‪ ،‬ژیانی حیزبەكەیان بە‬ ‫رابردووەوە دابڕن‪ ،‬ئەگەرچی كار بگاتە ئەوەی ناوی حیزبەكەشیان بگۆڕن‪،‬‬ ‫چونكە هەر ئەوەیە دەرمانی دەردی گۆڕانكاریی‌و نوێبوونەوەو لە هەمووشی‬ ‫گرنگتر‪ ،‬سڕینەوەی توندوتیژیی حیزبایەتیی‪ ،‬كە سااڵنێكی زۆرە ئاشتیی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی هەرێمی كوردستانی لەباربردووە‪.‬‬

‫"سۆران"‬ ‫چی لێده‌کرێت؟‬

‫ئیسێوە؛ تاكە‬ ‫"تاوان"ی رەمەزان كەمدەكەنەوە‬ ‫ب��ۆ ئ���ەوەی پێی نەڵێن‬ ‫"تاوان" دەكات‪ ،‬هەوار كەریم‬ ‫كچێكی (‪19‬س����اڵ) چ��ووە‬ ‫بازاڕ‌و دانەیەكی چینیی كڕی‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو پێش رەم��ەزان‬

‫رێباز خۆی‌و چرۆی خێزانی‬ ‫ب ‌ه گولل ‌ه کوشت‬ ‫‪...‬ل‪13‬‬

‫گەڕانەوە بۆ بانی مەقان‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە جێگای ن��اڕەزای��ی‬ ‫زۆرب���ەی ك��وردەك��ان��ە‪ ،‬ب��ەاڵم دوای‬ ‫تێپەڕبوونی هەشت س��اڵ بەسەر‬ ‫دەركردنیدا‪ ،‬بڕیارە بگەڕێنەوە بانی‬ ‫مەقان‪.‬‬

‫ب��ەپ��ێ��ی ن��وێ��ت��ری��ن پێشنیاز‪،‬‬ ‫ئەمجارەیان خۆیان "ئاغا‌و كوێخا"ی‬ ‫بانی مەقان نابن‪ ،‬بەڵكو پێشمەرگە‬ ‫چاودێرییان دەكات‪.‬‬ ‫الپەڕە (‪ )8‬بخوێنەوە‪..‬‬

‫ئێران‌و پژاك‬ ‫یەكیان كردە دوو‬ ‫درێژەی ناكۆكییەكانی سەر‬ ‫سنوور‪ ،‬تەنیا شەڕ‌و ملمالنێی‬ ‫پ��ژاك‌و ئێران‌و بێدەنگیی‬ ‫حكومەتی هەرێم‌و عێراق‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو كردییانە‬ ‫دوو‪.‬‬

‫ب���ەڕێ���وەب���ەری ناحیەی‬ ‫بیارە‪ ،‬رەتیدەكاتەوە؛ كرابێتە‬ ‫دوو‪ ،‬ئینجا ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ئێوه‌‬ ‫هه‌قتان چییه‌؟! بەاڵم پژاك‬ ‫بەڵێنیداوە لێكۆڵینەوە بكات‪.‬‬ ‫س��ی��ام��ەن��د ت��ۆف��ی��ق‪،‬‬

‫گەنجێكی كۆڵبەری سنوورەكە‪،‬‬ ‫وتی‪" :‬كردیانە دوو"‪.‬‬ ‫الپەڕە (‪ )6‬بخوێنەوە‪..‬‬

‫‪Reklam‬‬

‫ناحیەی ئیسێوە‪ ،‬هەرچەندە لە‬ ‫ساڵی (‪)2006‬ەوە دروستكراوە‌و (‪)10‬‬ ‫گوندی لەخۆگرتووە‪ ،‬بەاڵم بووە بە تاكە‬ ‫ناحیە‪.‬‬ ‫ناحیەكە‪ ،‬جیاوازە لە ناحیەكانی‬ ‫ت �ر‌و ب��ووە ب��ە ت��اك‪ ،‬ب��ەه��ۆی ئ��ەوەی‬

‫نییەتی‪ ،‬خەڵكەكەشی گلەیی دەكەن‌و‬ ‫داوای دەكەن‌و بەڕێوەبەری ناحیەكەش‬ ‫دانی بەوە دانا نییەتی‌و وتی‪" :‬حەوت‬ ‫مانگە دەستبەكاربووم‌و لە هەوڵی‬ ‫ئەوەدام بیكەم"‪.‬‬ ‫الپەڕە (‪ )22‬بخوێنەوە‪..‬‬

‫ئێستا بازاڕەكان پڕبوون‌و‬ ‫تەنانەت دانەیەكیشی نەبوو‪،‬‬ ‫وتی‪" :‬ئەگەر ئێستا نەیكەم چینی‌و توركیش رك��اب��ەری‬ ‫ئەوا تانەو تەشەرم رووبەڕوو ساغكردنەوەی دەكەن‪.‬‬ ‫دەب��ێ��ت��ەوە‌و هەندێك كەس‬ ‫الپەڕە (‪..)10‬‬ ‫دەڵێن تاوانە"‪.‬‬

‫ل��ەگ��ەڵ ه��اوڕێ��ی��ەك��ی��دا بە‬ ‫جلوبەرگی مەدەنییەوە لە سەرای‬ ‫سلێمانی دەوەستێت‪ ،‬ب��ەاڵم بێ‌‬ ‫لێپرسینەوە دەستگیری دەكەن‪.‬‬ ‫س��ۆران تالیب حەمە عەزیز‪،‬‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆ‪ ،‬هەینی (‪،)7/15‬‬ ‫رۆژی پشووی بوو‪ ،‬كاتێك دەیەوێت‬ ‫چێژ لە پشووەكە وەربگرێت‌و بە‬ ‫ئازادیی سەردانێكی بازاڕ بكات‪،‬‬ ‫پشووەكەی ل ‌ێ "تاڵ" دەبێت‪.‬‬ ‫الپه‌ڕه‌ (‪ )11‬بخوێننه‌وه‌‪..‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫شەنوكەوی كەناڵی‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫‪3‬‬

‫لە دیدی بینەرانەوە‬

‫ ‬ ‫چه‌ند میدیاکارێکی (‪ )KNN‬له‌کاتی کارکردندا‬ ‫بەدواداچوونی‪:‬شارا عەبدولڕەحمان‬

‫‪.............................................................‬‬

‫بەبڕوای نووسەران‌و بینەرانی‬ ‫كەناڵی ئاسمانیی تۆری هەواڵی‬ ‫ك���وردی (‪ ،)KNN‬كەناڵەكە‬ ‫توانیویەتی تاڕادەیەك‪ ،‬ئاستێكی‬ ‫ب��اش��ی ه��ەب��ێ��ت ل��ەن��او كەناڵە‬ ‫ئاسمانییە كوردییەكاندا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو كەناڵە‪ ،‬رەخنەی پابەندبوونی‬ ‫حیزبیی لێدەگیرێت‌و پێشنیاز‬ ‫دەكرێت بۆ زیاتر ئازادبوونی‪،‬‬ ‫ب���ۆئ���ەوەی زی��ات��ر خ��زم��ەت بە‬ ‫بەرەی سێیەمی كۆمەڵگا بكات‪،‬‬ ‫كە نە سەر بە ئۆپۆزسیۆنن‪ ،‬نە‬ ‫دەسەاڵت‪.‬‬ ‫باڵوکراوه‌ی (میدیا)‪ ،‬لەهەر‬ ‫ژمارەیەكی خۆیدا‪ ،‬هەڵسەنگاندن‬ ‫بۆ كەناڵێكی میدیایی دەكات‪ ،‬كە‬ ‫لەكوردستانەوە چ��اپ‌و پەخش‌و‬ ‫ب�ڵ�او دەك��رێ��ت��ەوە‪ ،‬ل��ەژم��ارەی‬ ‫ئەمجارەشیدا‪ ،‬پێی باش بوو؛ شەنو‬ ‫ك��ەوی که‌ناڵی(‪ )KNN‬بكات‌و‬ ‫بیخاتە ژێر مایكرۆسكۆبی بینەران‌و‬ ‫شارەزایانەوە‌و دەستبخاتە سەر‬ ‫ك��ەم��وك��ووڕی �ی‌و خراپییەكانی‬ ‫ك��ەن��اڵ��ەك��ەو ل��ەه��ەم��ان��ك��ات��دا‬ ‫دەرخستنی الیەنە باشەكانی‪ ،‬تا‬ ‫زیاتر پەرەیان پێبدرێت‪.‬‬

‫ل��ەس��ەر كەناڵەكە ب��ۆ (میدیا)‬ ‫دەخاتەڕوو‪ ،‬دەڵێت‪« :‬من سەیری‬ ‫هەواڵەكانی ئەو كەناڵە دەكەم‌و‬ ‫هەوڵدان بۆ چاكسازیی لەزۆربەی‬ ‫بابەتەكانیدا بەدی دەكەم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زی��ادەڕۆی��ی‬ ‫لەهەمانكاتیشدا‬ ‫لەهەندێك بابەتیاندا بەدی دەكەم‪،‬‬ ‫ك��ە پێم باشە كەمبكرێتەوەو‬ ‫زانیاریی زیاتری بۆ وەربگیرێت»‪.‬‬ ‫ه���اوك���ات‪ ،‬ت��ام��ان ش��اك��ر‪،‬‬ ‫هەڵسوڕاو لەبواری مافەكانی ژنان‪،‬‬ ‫كە بینەری كەناڵی (‪)KNN‬ە‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ :‬ئەو كەناڵە‪ ،‬توانیویەتی‬ ‫ژمارەیەك راستیی ئاشكرا بكات‌و‬ ‫هەندێك ب��اب��ەت بورووژێنێت‪،‬‬ ‫ك��ە تائێستا ل��ەك��ەن��اڵ��ەك��ان��ی‬ ‫ت��ری تەلەفزیۆن ب��اس نەكراون‬ ‫«خۆشحاڵم بەبوونی ئەو كەناڵە‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی زۆرجار هەندێك شت‬ ‫پیشاندەدات‪ ،‬كە بۆ ئێمە ئاشكرا‬ ‫نەبووە‪ ،‬هەندێكجار هەست دەكەم‬ ‫كە دەبێتە كامێرایەك؛ واقیعی‬ ‫كۆمەڵگای كوردیی دەگوازێتەوە»‪.‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬الیەنە ئیجابییەكانی‬ ‫كەناڵی (‪ ،)KNN‬وایانكردووە‪،‬‬ ‫ن��ووس��ەرێ��ك ب��ەس��ەرك��ەوت��ن لە‬ ‫قەڵەمی بدات‌و پێی وابێت‪ ،‬ئەو‬ ‫كەناڵە ئاستێكی باشی لەناو‬ ‫كەناڵە ئاسمانییە كوردییەكاندا‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ج��ەم��ال حسێن‪ ،‬ن��ووس��ەرو‬ ‫میدیاكار‪ ،‬پێیوایە‪ :‬سەركەوتنی‬ ‫ه��ەر كەناڵێك‪ ،‬پەیوەندیی بە‬ ‫رادەی ئازادیی ئەو كەناڵەوە هەیە‪،‬‬ ‫ئایا تاچەند ئەو كەناڵە دەتوانێت‪،‬‬ ‫بەدەر لەهیچ هێزێكی سیاسیی‌و‬ ‫ئایدیایەكی سیاسیی‪ ،‬بەدواداچوون‬ ‫بۆ ئەو هەوااڵنە بكات كە لە رۆژدا‬ ‫روو دەدەن‪.‬‬ ‫جەمال‪ ،‬دەڵێت‪« :‬ل��ەڕووی‬ ‫بەرنامەكان‌و‬ ‫هەڵسەنگاندن‌و‬ ‫پێداچوونەوە‪ ،‬كەناڵەكە ئاستێكی‬ ‫ب��اش��ی ب���ڕی���وەو ت��وان��ی��وی��ەت��ی‬ ‫س��ەرك��ەوت��ن بەدەستبهێنێت‌و‬ ‫ستایلی تایبەت بەخۆی هەبێت‪،‬‬ ‫تۆڕی هەواڵی كوردیی‪ ،‬توانیویەتی‬ ‫لەبواری تەكنیك‌و هونەرییەوە‪،‬‬ ‫فۆڕمێكی تایبەت بەخۆی هەبێت‪،‬‬ ‫كە ستایلێكی تا رادەیەك باشە»‪.‬‬

‫كەناڵەكە‪ ،‬هەنگاوی گرنگی ناوە‬ ‫(‪ ،)KNN‬ك��ەن��اڵ��ێ��ك��ی‬ ‫تایبەتمەندی هەواڵییە‌و شوناسێكی‬ ‫ت��ری بەخشییەوە بە ه��ەواڵ لە‬ ‫میدیای بینراوی كوردیدا‪ ،‬هەروەك‬ ‫چۆن رۆحێكی نوێی لە ئازایەتی‬ ‫وتن لە ناوەندی رۆژنامەوانیی‪،‬‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ب����واری م��ی��دی��ای‬ ‫بینراودا خولقاندووە‪ .‬بەپێی ئەو‬ ‫ب��ەدواداچ��وون��ان��ەی (میدیا) بۆ‬ ‫كەناڵەكەی كردووە لەناو خەڵكدا‪،‬‬ ‫كاریگەریی ئەو كەناڵە بە رادەیەكە‬ ‫كە بەشێكی زۆر لە چاودێران بە‬ ‫هۆكاری سەرەكیی دروستبوونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و بزووتنەوەی گۆڕانی‬ ‫دەزانن‌و بەشێك لەوانەی لە بواری‬ ‫میدیا‌و سیاسەتدا ك��اردەك��ەن‪،‬‬ ‫دەڵ��ێ��ن‪ :‬ب��ەه��ای «ال��ج��زی��رە»‬ ‫ب��ۆ دن��ی��ای ع��ەرەب��ی چ��ەن��دە‪،‬‬ ‫(‪‌)KNN‬یش بۆ دنیای كوردیی‪،‬‬ ‫لە رەخنە بەدەر نییە‬ ‫هەمان كاریگەریی هەیە‪.‬‬ ‫خ���ەف���اف‪ ،‬وای دەبینێت‬ ‫كەناڵی (‪ ،)KNN‬دروشمی‬ ‫سەرەكیی هەواڵ‌و زانیارییە‪ ،‬زیاتر (‪ ،)KNN‬هەندێجار بابەتی وا‬ ‫گرنگی بە بابەتە سیاسییەكان دەورووژێنێت كە لە بەرژەوەندیی‬ ‫دەدات‪ ،‬لەپاڵ ئەوەشدا كێشەكانی بینەری ك��ورددا نییە‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫رۆژان��ەی خەڵك دەكاتە بابەتی دەڵێت‪« :‬هەندێك بابەت هەیە‪،‬‬ ‫س��ەرەك��ی��ی ب��ەرن��ام��ەك��ان��ی‪ ،‬لەو پێویستیان بەچارەسەری ناوخۆیی‬ ‫بوارەشدا بینەرانی‪ ،‬كەم تا زۆر هەیەو پێویست ناكات بۆ جیهانی‬ ‫لێی رازی���ن‌و داوای زیاتریشی دەرەوە ئاشكرابكرێن‌و ببرێنە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬ئەم كەناڵە‪ ،‬هەندێكجار‬ ‫لێدەكەن‪.‬‬ ‫ن���ەورۆز خ��ەف��اف‪ ،‬سەرۆكی ئەم رۆڵە دەبینێت‪ ،‬كە بەداخەوەم‬ ‫یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان‪ ،‬بۆ ئەمە‪ ،‬نەدەبوو (‪ )KNN‬كە‬ ‫وەك ب��ی��ن��ەرێ��ك‪ ،‬رای خ��ۆی ئەو ژمارە زۆرە بینەرەی هەیە‪،‬‬

‫ئەمەی بكردایە»‪.‬‬ ‫لەگەڵ دەستپێكردنی پەخشی‬ ‫ئەو كەناڵەدا‪ ،‬مێژووە گرنگەكەی‬ ‫لەگەڵ (‪ )2009/7/25‬دێتە پێش‪،‬‬ ‫بەوەش لە سەرەتای پەخشەوە‪،‬‬ ‫ئەركی بانگەشەی هەڵبژاردنی ئەو‬ ‫هێزە نوێیەی دونیای سیاسیی‬ ‫كوردیی دەكەوێتە ئەستۆ‪ ،‬كە‬ ‫(بزووتنەوەی گ��ۆڕان)ە‌و لێرەوە‬ ‫دوانەی گۆڕان‪ ،)KNN( -‬دەبنە‬ ‫بوونێك كە زۆرج��ار بزووتنەوەی‬ ‫گ����ۆڕان ی��ەك��س��ان دەك��رێ��ت بە‬ ‫(‪.)KNN‬‬ ‫بەو هۆیەشەوە‪ ،‬تامان شاكر‪،‬‬ ‫وەك خۆی باسی دەك��ات‪ :‬كەم‬ ‫ئێوارە هەیە‪ ،‬سەیری هەواڵەكانی‬ ‫ئەو كەناڵە نەكات‪ ،‬وای دەبینێت‬ ‫كەناڵی (‪ ،)KNN‬ه���ەروەك‬ ‫كەناڵەكانی تر‪ ،‬زمانحاڵی الیەنێكی‬ ‫سیاسییە كە بزووتنەوەی گۆڕانە‪،‬‬ ‫ئ��ەم��ەش ب��ەالی��ەن��ێ��ك��ی سلبی‬ ‫دەبینێت‌و دەڵێت‪« :‬بەگشتیی‪،‬‬ ‫راگەیاندنی ك��وردی��ی نەبووەتە‬ ‫راگەیاندێكی بێالیەن‌و سەربەخۆو‬ ‫ن���ەت���ەوەی���ی‪ ،‬ن��ەب��ووەت��ە ئ��ەو‬ ‫كامێرایەی كە وێنەیەك بگرێت‌و‬ ‫خ���ۆی ت��ی��دا دەرن��ەچ��ێ��ت‪ ،‬من‬ ‫لەكاتی خۆپیشاندانەكاندا‪ ،‬بینیم‬ ‫هەموو بەرنامەكانی ئەو كەناڵە‪،‬‬ ‫وەاڵمدانەوە بوو بۆ كەناڵەكانی‬ ‫سەر بەدەسەاڵت‌و بێالیەنیم‪ ،‬كەم‬ ‫پێوەبینی»‪.‬‬ ‫ه����اوك����ات‪ ،‬پ��ێ��ش��ی��وای��ە؛‬ ‫كەناڵەكە‪ ،‬هەندێجار جیاكاریی‬ ‫دەكات لەبانگكردنی میوانەكان‌و‬ ‫خوێندنەوەی وتاری رۆژنامەكان‪،‬‬ ‫«ئ��ەم��ە ئیشكردنە بەهەمان‬ ‫ن��ەف��ەس��ی راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان��ی‬ ‫دەسەاڵت»‪.‬‬

‫كەناڵی‬ ‫پشتگیریكردنی‬ ‫(‪ ،)KNN‬گرنگیدان بەكارو‬ ‫بەنامەكانی بزووتنەوەی گۆڕان‬ ‫بۆ كەناڵەكە‪ ،‬بەالی نووسەران‌و‬ ‫بینەرانی كەناڵەكەوە‪ ،‬راستییەكی‬ ‫حاشاهەڵنەگرە‪ ،‬ئەمەش وایكردووە‬ ‫داواب��ك��رێ��ت‪ ،‬ئ��ازادی��ی زیاتر بۆ‬ ‫كەناڵەكە فەراهەم بكرێت‪.‬‬ ‫ج��ەم��ال ح��س��ێ��ن‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫«یەكێك لە هەڵە دووبارەبووەكانی‬ ‫هەموو كەناڵە ئاسمانییەكان‪،‬‬ ‫ئەوەیە كە سیاسەتی سیاسییەكانی‬ ‫هێزەكانی پشتەوەیانی پێوەدیارە‪،‬‬ ‫لەگەڵ گوتاری سیاسیی ئەم هێزە‬ ‫سیاسییانەو لەگەڵ خاوبوونەوەو‬ ‫گرژبوونەوەی گوتاری ئەم هێزە‬ ‫سیاسییانە‪ ،‬ئەمانیش دێن‌و دەچن‪،‬‬ ‫پێویستە (‪ )KNN‬دووركەوێتەوە‬ ‫ل��ەگ��وت��اری سیاسیی هێزێكی‬ ‫سیاسیی دیاریكرا‌و و پێویستە‬ ‫ببێتە كەناڵێكی سەربەخۆ‪ ،‬كە‬ ‫هەموو دیوی رووداوەكان دەربخات‪،‬‬ ‫بەمەش متمانەیەكی زیاتر لەالی‬ ‫بینەر بۆخۆی بەدەستدەهێنێت»‪.‬‬ ‫ئ����ەو ن����ووس����ەرە‪ ،‬ت��رس��ی‬ ‫ئەوەشی هەیە‪ ،‬پشتگیریكردنی‬ ‫که‌ناڵی(‪ )KNN‬لە بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬كارێك بكات لەداهاتوودا‬ ‫نەتوانێت هەڵەی ئەندامەكانی‬ ‫بزووتنەوەكە بخاتەڕوو‪ ،‬بەڵكو‬ ‫كار بۆ شاردنەوەیان بكات‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەش لە راستگۆیی كەناڵەكە‬ ‫كەمدەكاتەوە‪.‬‬ ‫پێشنیازەكان بۆ باشتركردنی‬ ‫سەرۆكی یەكێتیی بەڵێندەران‪،‬‬ ‫بەپێویستی دەزان��ێ��ت‪ ،‬كەناڵی‬ ‫تۆڕی هەواڵی كوردیی‪ ،‬هەستكردن‬ ‫بە گیانی نەتەوەیی زیاد بكات‌و‬

‫هەوڵ بۆ ناشیرینكردنی یەكتری‬ ‫كەمبكاتەوە‪ ،‬یان نەیهێڵێت‪.‬‬ ‫ئ����ەو‪ ،‬وت����ی‪« :‬پێویستە‬ ‫كەناڵەكە‪ ،‬هەموو دیوی بابەتەكان‬ ‫پیشانی بینەر ب��دات‌و ه��ەوڵ بۆ‬ ‫چاككردنی ب��ارودۆخ��ی ئەمڕۆی‬ ‫كوردستان بدات‪ ،‬نەك تێكدانی»‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��وی��س��ت دەزان���رێ���ت‪،‬‬ ‫تۆڕی هەواڵی كوردیی‪ ،‬لەبوارە‬ ‫ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی‌و ئ���اب���ووری���ی‌و‬ ‫فەرهەنگی‌و بوارەكانی تردا‪ ،‬زیاتر‬ ‫گرنگی هەبێت‪ ،‬ن��ەك بەتەنیا‬ ‫لەبواری سیاسیدا قوڵ ببێتەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ەش ب��ۆچ��وون��ی تامان‬ ‫ش��اك��رەو دەڵ��ێ��ت‪« :‬ل��ەب��واری‬ ‫كۆمەاڵیەتیدا‪ ،‬بەتایبەتی لەپرسی‬ ‫ژناندا‪ ،‬پێویستە گرنگیی زیاتری‬ ‫هەبێت‪ ،‬چونكە ئەوە كێشەیەكی‬ ‫بەرچاوە لەكۆمەڵگه‌دا»‪.‬‬ ‫ئ���ەو‪ ،‬ه��ی��وادارە كەناڵەكە‬ ‫ببێتە كەناڵێك ك��ە گ��وزارش��ت‬ ‫لەهەموو چین‌و توێژەكان بكات‪،‬‬ ‫بەتایبەتی «بەپێویستی دەزانم‪،‬‬ ‫ببێتە دەنگی بەرەی سێیەم لەم‬ ‫واڵتەدا‪ ،‬ئەو بەرەیەی كە نە لەناو‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەو نە لە ناو دەسەاڵتە‪،‬‬ ‫بەڵكو كەسانێكی سەربەخۆن»‪.‬‬ ‫كەناڵەكەیش قسەی هەیە‬ ‫س��ەب��ارەت بە خستنەڕووی‬ ‫ئەو الیەنە باشانەو ئەو رەخنەو‬ ‫پێشنیازانەی لە هەڵسەنگاندنی‬ ‫كەناڵەكەدا دەخرێنەڕوو‪( ،‬میدیا)‬ ‫لەوبارەیەوە بۆچوونی كەناڵەكەیش‬ ‫ئاشكرا ده‌كات‪ ،‬هەڵبەت ئەمەش‬ ‫نەك بۆ وەاڵم��دان��ەوەی رەخنەو‬ ‫پێشنیازەكان‪ ،‬یان دەستخۆشیی‬ ‫لەخستنەڕووی باشییەكان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ب��ۆ زی��ات��ر روون��ك��ردن��ەوەی ئەو‬

‫ژووری هه‌واڵی که‌ناڵه‌که‌ ‬

‫بابەتانە كە لەهەڵسەنگاندنەكەدا‬ ‫خراونەتەڕوو‪.‬‬ ‫هۆشیار عەبدواڵ‪ ،‬بەڕیوەبەری‬ ‫گشتیی كەناڵی (‪ ،)KNN‬ئاماژە‬ ‫بەوەدەكات‪ :‬رەخنەی زیادەڕۆیی‬ ‫لە ك��اری ئ��ەو كەناڵەدا‪ ،‬رەنگە‬ ‫ت��اڕادەی��ەك پەیوەست بێت بە‬ ‫دۆخ��ی بانگەشەوە‪ ،‬ئەگەرنا لە‬ ‫دۆخ��ی ئاساییدا‪ ،‬تەنیا ك��اری‬ ‫بابەتییانە‌و رەخەنەییانەی درێژە‬ ‫پێداوە‪« ،‬رەنگە بۆچوونی ئەوەی‬ ‫كەناڵی (‪ )KNN‬باشیش بینێت‌و‬ ‫خراپیش‪ ،‬ئ��ەوە فەلسەفەیەكی‬ ‫هەڵە بێت بۆ كاری میدیا‪ ،‬كاری‬ ‫میدیا ئەوەیە رووناكی بخاتەسەر‬ ‫كەموكورتییەكان‌و فشار دروست‬ ‫بكات بۆ چاككردنیان‪ ،‬نەك بە‬ ‫بااڵی كارێكدا هەڵبدات كە ئەركی‬ ‫دامەزراوە گشتییەكانی دەوڵەتە»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت بە پەخشكردن‪،‬‬ ‫یان باڵوكردنەوەی ئەو بابەتانەی‬ ‫پێویستە ل��ەن��اوخ��ۆدا باسیان‬ ‫لێبكرێت‌و جیهانی دەرەوەی���ان‬ ‫ل��ێ��ت��ێ��ن��ەگ��ەی��ەن��رێ��ت‪ ،‬ه��ۆش��ی��ار‬ ‫دەڵێت‪« :‬ئەمە پەیوەندیی بەو‬ ‫جیهانبینییەوە هەیە‪ ،‬كە ئایا‬ ‫پێویستە ئێمە نیشتمانێكمان‬ ‫ه���ەب���ێ���ت داخ����������راو‪ ،‬ك���ەس‬ ‫ناشیرینییەكانی نەبینێت‪ ،‬یان‬ ‫ئەوەندە روون بین كە هەمیشە‬ ‫بترسین ل��ەوەی لە پەنایەكدا‬ ‫ناشیرینییەك هەبێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئێمە ب���اوەڕم���ان وای���ە ك��اری‬ ‫ئێمە‪ ،‬دروستكردنی ئەو دونیا‬ ‫شەفافەیە‪ .‬واش كار نەكرێت‪،‬‬ ‫م��ی��دی��ا خ���ۆی ل��ە دەس��ەاڵت��ی‬ ‫چ��وارەم��ەوە دەبێتە پاسەوانی‬ ‫دەسەاڵتەكانی دیكە‪ ،‬جیاواز‬ ‫ل���ەوەی ئێمە ت���ۆڕی ه��ەواڵ��ی‬

‫ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکام ئه‌بوبه‌کر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکام ئه‌بوبه‌کر‬ ‫كوردین‌و هەواڵی هەموو دونیا بۆ‬ ‫كورد دەگوازینەوە‪ ،‬نەك غەیرە‬ ‫ك��ورد‪ ،‬چونكە بە زمانی جیا‪،‬‬ ‫پەخشمان نییە‪ ،‬كەواتە چۆن‬ ‫دەرەوەی خۆمان لە عەیبەكانی‬ ‫كورد ئاگادار دەكەینەوە»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت بە پشتیوانیی‬ ‫«گ������ۆڕان»و رەن��گ��دان��ەوەی‬ ‫س��ی��اس��ەت��ی «گ������ۆڕان» لە‬ ‫ك��ەن��اڵ��ەك��ەدا‪ ،‬ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫تۆڕی هەواڵی كوردیی‪ ،‬ئاماژە‬ ‫بەوەدەكات‪ :‬لەالیەن بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕانەوە‪ ،‬ئازادییەكی ئەوتۆ دراوە‬ ‫بە كەناڵەكە كە وای ك��ردووە‪،‬‬ ‫كەناڵەكە ئەوەندەی وەك كەناڵی‬ ‫خەڵك دەردەك��ەوێ��ت‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫وەك هی «گۆڕان» دەرناكەوێت‪،‬‬ ‫ه����ەروەك دەڵ��ێ��ت‪« :‬هەرگیز‬ ‫(گ���ۆڕان)‪ ،‬ئ��ەو كەناڵەی وەك‬ ‫موڵكی خۆی سەیرنەكردووە»‌‪،‬‬ ‫ئەوەش دەخاتەڕوو كە گومانی‬ ‫بوونی كەناڵەكە بە زمانحاڵی‬ ‫«گۆڕان»‪ ،‬دەگەڕێتەوە بۆ دوو‬ ‫ئاست‪ ،‬ئاستی بانگەشەكانی‬ ‫هەڵبژاردن‌و دەڵێت‪« :‬تائیستاش‬ ‫كێشەكە بوونی دوو ماكینەی‬ ‫گ����ەورەی م��ی��دی��ای حیزبییە‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر فرسەتی یەكسان‬ ‫بۆ هەموو الیەك هەبێت‪ ،‬ئەوكاتە‬ ‫ك��ەن��اڵ��ی (‪ )KNN‬ناچێتە‬ ‫پاڵ (گۆڕان)بەتەنیا‪ ،‬ئەوەش‬ ‫پەیوەندیی بە دۆخەكانی دیكەی‬ ‫وەك مەسەلەی نەوت‌و شەهید‬ ‫س��ەردەش��ت ع��وس��م��ان‌و ‪17‬ی‬ ‫خۆپیشاندانەكانەوە‬ ‫شوبات‌و‬ ‫هەیە‪ ،‬ئ��ەوە تەنیا سیاسەتی‬ ‫كەناڵەكە بووە‌و بە هیچ شێوەیەك‬ ‫(گۆڕان) تەبەنی ئەو هەڵوێستەی‬ ‫ن��ەك��ردووە‪ .‬سیاسەتی گشتیی‬ ‫كەناڵەكە‪ ،‬خۆی دیاریدەكات‪،‬‬ ‫نەك گۆڕان»‪.‬‬ ‫لەپێشنیازەكانی كاركردن‬ ‫بۆ هۆشیاركردنەوەیەكی زیاتری‬ ‫هاواڵتی‌و گەشەپێدانی مرۆیی‌و‬ ‫م��ەس��ەل��ەی ژن‌و زۆر كیشەی‬ ‫ت���ری ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی‪ ،‬ك��ە بە‬ ‫بۆچوونی هۆشیار عەبدوڵال‪،‬‬ ‫سیاسەت خنكاندوونی‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫«ب��ۆ داه���ات���وو‪ ،‬لەپێشینەی‬ ‫ك��ارم��ان دەب���ن‪ ،‬ل��ە ئێستاشدا‬ ‫كرانەوەمان زیاترە بەڕووی كێشە‬ ‫بوارەكانی‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان‌و‬ ‫دیكەی ژیاندا»‪.‬‬ ‫هەربۆیە بەڕێوەبەری كەناڵی‬ ‫(‪ ،)KNN‬بینەرانی كەناڵەكەی‬ ‫دڵنیادەكاتەوە‪ ،‬كە كەناڵەكە‬ ‫تەواو شوێنی ویست‌و چاوتێبڕینی‬ ‫خۆیان نییەو دەڵێت‪« :‬پێمانوایە‪،‬‬ ‫هێشتا لە سەرەتاداین‌و دووساڵ‬ ‫كاركردنمان وەك ئەزموون هەیە‌و‬ ‫تا تەمەنی كەناڵەكە زیاتر بێت‪،‬‬ ‫قووڵترو پیشەییانەتر كارەكانمان‬ ‫رایی دەكەین»‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫وەهمی بوون‬

‫بە رۆژنامەنووس؛‬

‫لە بەشەكانی راگەیاندندا‬ ‫سەرەتا دەمەوێت باس لە شتێك بكەم‪ ،‬كە هەمیشە‬ ‫بەشەكانی راگەیاندن‪ ،‬چ زانكۆ‪ ،‬یاخود پەیمانگا‪ ،‬خۆیانی‬ ‫لێدەدزنەوە‪ ،‬یان دانی پێدانانێن‪ ،‬یاخود دەشێت نەیزانن‪.‬‬ ‫ئەویش ئەوەیە‪ ،‬كە هونەرو پیشەی رۆژنامەنووسی‪ ،‬هونەرو‬ ‫پیشەیەكی پراكتیكییە‪ ،‬نەوەك تیۆریی‪ ،‬بەو واتایەی؛‬ ‫كاتێك دەتوانرێت فێرخوازێك فێری هونەرو پیشەی‬ ‫رۆژنامەنووسی بكرێت‪ ،‬كە ب���ەردەوام‌و بە كردارەكیی‬ ‫پیشەی رۆژنامەنووسی ئەنجام بدات‌و لەناویدا بژیت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەپێچەوانەوە‪ ،‬لەو بەشانەی راگەیاندن كە فێرخواز بۆ‬ ‫بوون بە رۆژنامەنووس تیایدا دەخوێنێت‪ ،‬ماوەی دوو ساڵ‬ ‫لە پەیمانگاو چوار ساڵ لە زانكۆ دەخرێتە هۆڵێكەوەو‬ ‫كۆمەڵە وانەیەكی وشك‌و ئێكسپایەرو بێكەڵكی پێدەوترێت‌و‬ ‫دواتریش بەب ‌ێ فێربوونی سەرەتاییترین ئەلف‌و بێی‬ ‫پیشەكە‪ ،‬رەوانەی ماڵەوە دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫كێشە سەرەكییەكە ئەوەیە‪ ،‬باوەڕو متمانەیەكی بەهێز‬ ‫لەو ناوەندە ئەكادیمییانەدا نییە‪ ،‬بڕوا بەو راستییەی‬ ‫س��ەرەوە بهێنێت‪ ،‬قۆڵی جدیی لێهەڵكات‌و چیدی بەو‬ ‫مەنهەج‌و مامۆستاو شێوازی وانەوتنەوەیه‌وە‪ ،‬نە خۆیان‌و‬ ‫نە فێرخوازانیش سەرقاڵ نەكەن‌و دواتریش تەئكید لەوە‬ ‫بكەنەوە‪ ،‬كە بەڵ ‌ێ ئ��ەوان رۆژنامەنووسی پڕۆفیشناڵ‬ ‫بەرهەمدەهێنن!‪.‬‬ ‫من كە خوێندكارێكی بەشی راگەیاندنی پەیمانگای‬ ‫تەكنیكی سلێمانی بووم‌و ماوەی دوو ساڵ لەو بەشەدا‬ ‫خوێندوومە‪ ،‬كەمترین كات‌و وانە‪ ،‬پراكتیكم خوێندووە‪ ،‬لە‬ ‫هەفتەیەكدا تەنیا كاتژمێرێك وانەی كۆمپیوتەرو (سێ‌)‬ ‫كاتژمێر وانەی پراكتیكیی رۆژنامەنووسی‪ ،‬جگەلەو (چوار)‬ ‫كاتژمێرە‪ ،‬تەواوی كاتژمێرەكانی تر‪ ،‬هەفتەی (پێنج) رۆژ‪،‬‬ ‫لەناو هۆڵێكدا بەدیار باسێكی بێكەڵكەوە دانیشەو بۆشت‬ ‫نەبێت بە دەنگی بەرز بڵێیت؛ چەندە لەو وانانە بێزارم‪،‬‬ ‫چەندە بێكەڵكن‪ ،‬چەندە لە كاری رۆژنامەنووسییەوە‬ ‫دوورن‪.‬‬ ‫لە ئێستای كاری رۆژنامەنووسیدا‪ ،‬بۆ هەموو بوارەكان‬ ‫كە دەزگ��ای��ەك��ی رۆژن��ام��ەن��ووس��ی پێویستی پێیەتی‪،‬‬ ‫تایبەتمەندێتی هەیە‪ ،‬بەو مانایەی رۆژنامەنووسێك‪ ،‬تەنیا‬ ‫ئەو ئەركەی لەسەر شانە بنووسێت‪ ،‬راپۆرت ئامادە بكات‌و‬ ‫سەروكاریی لەگەڵ نووسیندایە بەهەموو ژانرەكانەوە‪ ،‬هیچ‬ ‫پێویست نییەو ناكرێت هەمان ئەو (محریر)ە‪ ،‬بەشی‬ ‫پەیوەندییەكانی دەزگاكەی‌و بەشی ریكالم‌و بەشی ئەرشیف‬ ‫بەڕێوە ببات‌و لە هەمانكاتدا دیزاینەرو فۆتۆگرافەریش بێت‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی ئێستا لە بەشەكانی راگەیاندندا خوێندكاران‌و‬ ‫خۆشیان دووچاری كێشەو سەرلێشێواویی كردووە‪ ،‬ئەوەیە؛‬ ‫دەیانەوێت لە ماوەی دوو بۆ چوار ساڵی پەیمانگاو زانكۆدا‪،‬‬ ‫هەموو ئەو بەشانەی كاری رۆژنامەنووسی بە خوێندكار‬ ‫بڵێن‪( ،‬ئەمە بەلەبەرچاوگرتنی ئەو حاڵەتەی سەرجەمیان‬ ‫بە تیۆریی)‪ ،‬بەاڵم لە بنەڕەتدا بەبێ ئەوەی بتوانن خوێندكار‬ ‫لە تەنیا بوارێكدا پێبگەیەنن‌و دوای ئەو ماوەیەی خوێندن‪،‬‬ ‫بتوانێت سەرەتایترین كارێك لە هیچیاندا بزانێت‪.‬‬ ‫دەمەوێت ئ��ەوەش بڵێم‪ :‬بێشك شتێكی نائاساییە‬ ‫گوێمان لێبێت خوێندكارێكی بەشی راگەیاندن‪ ،‬دوای‬ ‫دوو بۆ چوار ساڵی خوێندن لە پەیمانگاو زانكۆ بووەتە‬ ‫میوزیكزانێكی زۆر باش‪ ،‬یاخود كیمیاگەرێك‪ ،‬هەر بەو‬ ‫رادەیەش نائاساییە ببیستن خوێندكارێك لەماوەی دوو‬ ‫بۆ چوار ساڵی خوێندن لە بەشەكانی راگەیاندنی زانكۆو‬ ‫پەیمانگاكاندا بووبێتە رۆژنامەنووس‪ ،‬ئەمە بەدەر لەو‬ ‫فێرخوازانەی كە پێشتر خۆیان لەو بوارەدا كاریان كردووەو‬ ‫لەو ‌ێ دەخوێنن‪.‬‬ ‫پێشنیازم بۆ ئەو بەشانە ئەوەیە‪ ،‬دەستبەج ‌ێ هەموو‬ ‫وانەكان بێ جیاوازیی‪ ،‬هەر هەفتە‪ ،‬یان دوو هەفتە‪ ،‬نیو‬ ‫كاتژمێر بخوێندرێن‪ ،‬بەاڵم لەبەرامبەر ئەوەدا بەشەكانی‬ ‫راگەیاندن لە زانكۆو پەیمانگاكان رۆژنامەیەكی هەفتانەو‬ ‫بەب ‌ێ پچڕان‌و بەبەشداریی هەموو خوێندكارەكان دەربكەن‪،‬‬ ‫لەم حاڵەتەدا تەركیزی تەواوەتی لەسەر باڵوكردنەوەو‬ ‫بەشداریپێكردنی هەموو خوێندكارەكان بێت لە رۆژنامەكەدا‪،‬‬ ‫نەوەك دانیشاندنی چەند كاتژمێرەی خوێندكار لە چەند‬ ‫وانەیەكدا‪ ،‬كە لە كوردستان‌و زانكۆو پەیمانگاكانی ئێمەدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬لە هیچ س��ووچ‌و قوژبن‌و ناوەندێكی ئەكادیمی‬ ‫تری ئەم دنیایەدا نابینرێن‌و نادۆزرێنەوە‪ ،‬هەڵبەت ئێستا‬ ‫لە هەریەك لەو بەشانە رۆژنامەی مانگانە‪ ،‬یان دوو‬ ‫هەفتەجارێك بوونی هەیە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە مامۆستایان‌و‬ ‫ئ��ی��دارەی ئ��ەو بەشانە‪ ،‬ئ��ەوەن��دەی بەالیانەوە گرنگە‬ ‫خوێندكار پێناسەیەكی ریكالم‌و پەیوەندیی‌و پەیوەندیی‬ ‫گشتیی بزانێت‪ ،‬ئەوەندە بەالیانەوە گرنگ نییە فێرخوازێك‬ ‫هەواڵێك بكات‌و داینیشێنن‌و پێی بڵێن‪ ،‬چۆن سیاغەی‬ ‫هەواڵەكەی بكات‪ ،‬ئەوەی من باسی دەكەم‪ ،‬پێویستە‬ ‫رۆژنامەكەو ئیشكردن تێیدا‪ ،‬مەنهەج‌و كاری سەرەكیی‬ ‫بەشەكەو مامۆستاو خوێندكارەكان بێت‌و تەواوی وانەكانی‬ ‫تر الوەكیی‪ ،‬زۆر زۆر الوەكیی بن‪.‬‬ ‫ئەگەر ئەمە بكرێت‪ ،‬دڵنیام دەتوانرێت دوای دوو بۆ‬ ‫چوار ساڵی خوێندنی فێرخواز لە بەشەكانی راگەیاندنی‬ ‫پەیمانگاو زان��ك��ۆك��ان‪ ،‬بە بەشێكی زۆری���ان بوترێت‬ ‫رۆژنامەنووس‪ ،‬كە ئیدی رۆژنامەیەك متمانەیان پێ بكات بۆ‬ ‫هەر ژانرێكی رۆژنامەنووسی رایانبسپێرێت‪ ،‬ئەوان دەتوانن‬ ‫ئەنجامی بدەن‪ ...‬بە رەچاوكردنی وەها میكانیزمێكیش‪،‬‬ ‫ئیدی رۆژنامەنووسەكانی هەموو دەزگاكانی راگەیاندن‬ ‫لەو بێزارییە رزگاریان دەبێت‪ ،‬كە بەدەست ئەو چەند‬ ‫خوێندكارەوە هەیانە‪ ،‬لەكاتێكدا دوای دوو بۆ چوار ساڵ‬ ‫خوێندن لە بەشەكانی راگەیاندن بەمەبەستی مەشقی‬ ‫هاوینە‪ ،‬ده‌چنە رۆژنامەو گۆڤارەكان‌و تەنیا شتێك‪ ،‬كە‬ ‫نایزانن‌و فێرنەبوون‪ ،‬ئەلف‌و بێی رۆژنامەنووسییە‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫هەندێ لە په‌رلەمانتاران؛ بڕوایان بە میدیای كوردیی نییە‬

‫په‌رلەمانتارێكی ئۆپۆزسیۆن‪ :‬دەبێت په‌رلەمانتاران هاوڕێی میدیاكان بن‬ ‫راپۆرتی‪ :‬سەروەر محەمەد‬

‫‪............................................................‬‬

‫ئ���ەن���دام���ان���ی پ��ه‌رل��ەم��ان��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەپێویستی دەزان��ن‪،‬‬ ‫پ �ه‌رل��ەم��ان��ت��اران پەیوەندییەكی‬ ‫ب��ەردەوام��ی��ان لەگەڵ دەزگاكانی‬ ‫راگەیاندندا هەبێت‌و ئاگاداری هەموو‬ ‫رووداوەكان بن‪ ،‬په‌رلەمانتارێكیش‪،‬‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات‪ :‬هیچ بڕوایەكی‬ ‫بە میدیای كوردیی نییە‪.‬‬ ‫ع���ەب���دول���س���ەالم ب������ەرواری‪،‬‬ ‫ئەندامی پارلەمانی كوردستان لە‬ ‫فراكسیۆنی «كوردستانیی»‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫«ت��اڕادەی��ەك��ی ك��ەم رۆژنامەكان‬ ‫دەخوێنمەوە‪ ،‬چونكە كاتی ئەوەم‬ ‫نییە هەموویان بخوێنمەوە»‪.‬‬ ‫ب������ەرواری‪ ،‬ن��ەی��ش��اردەوە‪:‬‬ ‫ك��ە ه��ی��چ ب��ڕوای��ەك��ی بەمیدیای‬ ‫كوردیی نییە‪« ،‬چونكە هەمووی‬ ‫هەڵوێست وەردەگرێت لەهەڵبژاردنی‬ ‫بابەتەكان‪ ،‬یان راستەوخۆ حیزبێك‬ ‫لەپشتییەتی‪ ،‬یان خۆی لەخۆیەوە‬ ‫هەڵوێستی وەرگ��رت��ووە‪ ،‬بەمەش‬ ‫ن��اوت��رێ��ت م��ی��دی��ا‪ .‬ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامه‌‬ ‫ ‬ ‫دامەزراندنی دەسەاڵتی كوردییەوە په‌رله‌مانتاران له‌به‌رده‌م کامێرای رۆژنامه‌نووساندا‬ ‫من دژی مەبدەئی ئەوەم‪ ،‬كە حیزب‌و‬ ‫باڵو‌دەكاتەوە‪ ،‬كاتی ئەوە نەهاتووە‬ ‫حكومەت دەزگ���ای راگەیاندنیان تەلەفزیۆنیش زیاتر كاتی خۆم بۆ كوردییەو بەسەرچاوەی سەرەكیی خۆی لەگەڵیدا پتەو بكات‪.‬‬ ‫ب��اس��ی ل��ەوەش��ك��رد؛ میدیای كە باڵوی بكاتەوە‪ ،‬ئەمەش الیەنی‬ ‫بەرنامە سیاسییەكان‌و هەواڵەكان زانیارییەكانی دەزانێت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫هەبێت»‪.‬‬ ‫ك��وردی��ی دوو ج���ۆرە‪ ،‬یەكێكیان خراپی میدیای كوردییە‌و نابێت‬ ‫ئ����ەن����دام پ �ه‌رل��ەم��ان��ێ��ك��ی تەرخان دەك��ەم‪ ،‬چونكە لەڕێگای سەرقاڵی خوێندنی راگەیاندنیشە‪.‬‬ ‫ب��ەی��ان‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪« :‬دەب��ێ��ت میدیای حیزبییە‌و ئ��ەوی تریان وابێت‪ ،‬دەبێت میدیا كوردییەكان‬ ‫ف���راك���س���ی���ۆن���ی «گ��������ۆڕان»‪ ،‬راگ��ەی��ان��دن��ەوە ه��ەم��وو هەواڵێك‬ ‫په‌رلەمانتارەكەی دەبیستین‪ ،‬ك��ە پێشتر لەهیچ په‌رلەمانتاران هاوڕێی راستەقینەی میدیای سەربەخۆیە‪« ،‬میدیای خۆیان چاك بكەن»‪.‬‬ ‫بەپێچەوانەی‬ ‫ش��ل��ێ��ر‪ ،‬گ��ەش��ب��ی��ن��ی��ی خ��ۆی‬ ‫میدیاكان بن‪ ،‬دەبێت په‌رلەمانتار سەربەخۆ لەماوەی ئەم دوو سێ‌‬ ‫فراكسیۆنی «كوردستانی»یەوە‪ ،‬شوێنێك نەمانبیستووە»‪.‬‬ ‫ئ��ەو په‌رلەمانتارە‪ ،‬متمانەی ئ��اگ��اداری ئ��ەو رووداو ‌و ه��ەواڵ‌و س��اڵ��ەدا توانیویەتی رۆڵ��ی خۆی نیشاندا‪ ،‬كە میدیای كوردیی بەرەو‬ ‫ب��اس ل��ەوە دەك��ات‪ :‬كە متمانەی‬ ‫باشتر بڕوات و روونی ده‌کاته‌وه‌‪:‬‬ ‫بە میدیای كوردیی هەیەو تەنانەت خۆی بۆ میدیای كوردیی دەربڕی‪ ،‬گۆڕانكارییانە بێت‪ ،‬كە لەكوردستاندا بگێڕێت»‪.‬‬ ‫ش��ل��ێ��ر م��ح��ەم��ەد ن��ەج��ی��ب‪« ،‬ئەگەر كەموكوڕییەكیش هەبێت‪،‬‬ ‫ب��ەش��دارب��وون��ی ل��ە كڕینی چەند ب��ەت��ای��ب��ەت ك��ەن��اڵ��ە راگ��ەی��ان��دن��ە روودەدەن‪ ،‬خ��ۆم زۆرم ح��ەزم‬ ‫رۆژن��ام��ەو گۆڤارێكیشدا هەیە‌و سەربەخۆكان‌و رۆژنامە ئەهلییەكان‪ ،‬بە راگەیاندنە‌و له‌ راگەیاندنیش پ��ه‌رل��ەم��ان��ت��اری ف��راك��س��ی��ۆن��ی دەگەڕێتەوە بۆ ئاستی رۆشنبیریی‪،‬‬ ‫«كوردستانیی»‪ ،‬بۆ «میدیا»ی چ ئەو الیەنەی كە دەینووسێت‪ ،‬چ‬ ‫تەماشای تەلەفزیۆنە كوردییەكانیش چونکه‌ به‌ ب��ڕوای ئ�ه‌و «رۆژنامە دەخوێنم»‪.‬‬ ‫الی ئ���ەو پ �ه‌رل��ەم��ان��ت��ارە‪ ،‬ئاشكرا كرد‪ :‬لەڕێگای سایتەكانەوە‪ ،‬ئەو الیەنەیش كە ئەو كەسە زانیاریی‬ ‫ئەهلییەكان س��ەرب��ەخ��ۆی��ان��ەت��ر‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ع��ەزی��م��ە ن��ەج��م��ەدی��ن‪ ،‬وەك كاردەكەن‌و بابەتی راستیی‌و واقیعیی تەلەفزیۆن فاكتەرێكی زۆر گرنگە ئاگاداری ئەو كێشەو گۆڕانكارییانە دەدات‪ ‌.‬داواشم لەمیدیای كوردیی‬ ‫پ �ه‌رل��ەم��ان��ت��ارێ��ك��ی «گ�����ۆڕان»‪ ،‬دەخەنەڕوو‪ ،‬كە لە رۆژنامەو كەناڵە بۆ ئاگاداربوون لە بارودۆخی جیهان دەب��ێ��ت‪ ،‬كە روودەدەن ده‌ڵێت‪ :‬ئەوەیە‪ ،‬زۆر بە شەفافییەت بەدوای‬ ‫بەگشتیی‌و بەتایبەتی كوردستان‪« ،‬راستە میدیای كوردیی زۆربەی زانیارییەكاندا بڕوات‌و راستگۆبێت لە‬ ‫ب���ە «م���ی���دی���ا»ی راگ���ەی���ان���د‪ :‬حیزبییەكاندا بەو شێوەیە نین»‪.‬‬ ‫بەیان ئەحمەد‪ ،‬په‌رلەمانتاری ب��ۆی��ە پ��ێ��ی��وای��ە‪ :‬نابێت ئ��ەن��دام زانیارییەكان بەخەڵكی دەدات‪ ،‬گێڕانەوەی ئەو رووداو ‌و هەوااڵنەی‬ ‫«بەپێی تواناو كات رۆژنامەكان‬ ‫دەیخوێنمەوە‪ ،‬ئیشتراكی چەند ف���راك���س���ی���ۆن���ی ی���ەك���گ���رت���ووی پ�ه‌رل��ەم��ان پشت ل��ە تەلەفزیۆن بەاڵم هێشتا وەكو پێوست نییە‪ ،‬بەدوایدا دەڕوات‪ ،‬تا خەڵكی بڕوای‬ ‫رۆژن��ام��ەو گۆڤارێكیشم هەیە‪ ،‬بۆ ئیسالمیی‪ ،‬زۆر هۆگری میدیای بكات‪ ،‬بەڵكو دەبێت پەیوەندیی میدیا هەیە‪ ،‬هەندێ‌ ه��ەواڵ��ی وا پێ‌بكات»‪.‬‬

‫میدیای كوردیی؛ ل ‌ه نێوان جدیبوون‌و کاتبه‌سه‌ربردندا‬

‫راپۆرتی‪ :‬ئەكرەم تۆفیق‬

‫‪............................................................‬‬

‫یەكێك لە كێشەكانی میدیای‬ ‫كوردیی‪ ،‬پێشكەش نەكردنی بابەتی‬ ‫«جدیی»ی ‌ه بە خوێنەران‪ ،‬گوێگران‌و‬ ‫بینەران‪.‬‬ ‫رۆژان������ەو ش���ەوان���ە دەی���ان‬ ‫بابەت‌و بەرنامە لەسەر شاشەی‬ ‫ت��ەل��ەف��زی��ۆن��ەك��ان��ەوە‪ ،‬ی���ان لە‬ ‫رادی��ۆك��ان��ەوە پێشكەش دەكرێن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ��ەو ب��اب��ەت��ان��ە تەنیا بۆ‬ ‫كات‌بەسەربردنن‌و هیچ شوێنەوارێكی‬ ‫مەعریفیی بەسەر وەرگرەكانەوە‬ ‫جێناهێڵن‪.‬‬ ‫هێمن مەجید‪ ،‬مامۆستای‬ ‫ب��ەش��ی راگ��ەی��ان��دن ل��ە زان��ك��ۆی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬پێیوایە‪ :‬میدیای كوردیی‬ ‫لە هەموو حاڵەتەكاندا ب��ووە بە‬ ‫دەستكەال بەدەست دەسەاڵتەوە‪،‬‬ ‫«میدیای ئێمە‪ ،‬ئیشی بە بابەتی‬ ‫جدیی نییە‪ ،‬چونكە میدیایەك نییە‬ ‫كە لەبنەمادا بۆ خەڵك دروست‬ ‫بووبێت‪ ،‬بەڵكو لەپێناو بەرژەوەندیی‬ ‫تایبەت‌و سیاسەتدا دروستبووە»‪.‬‬ ‫زری���ان رۆژه��ەاڵت��ی‪ ،‬ئەندامی‬ ‫ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی رادیۆی‬ ‫«ن��ەوا»‪ ،‬لەو بڕوایەدایە‪ :‬بوونی‬ ‫بابەتی جدیی لە كەناڵەكاندا‪ ،‬رێژەییە‬ ‫و ده‌ڵێت‪«:‬لەگەڵ ئەو رایەدام كە‬ ‫كۆمەڵێك بابەتی گرنگ هەن لە‬ ‫كەناڵەكاندا ك��ەم ب��اس دەكرێن‪،‬‬ ‫ئ��ەوەش چەند هۆكارێكی هەیە‪،‬‬ ‫لەوانە‪ :‬نەبوونی شارەزایی تەواو لە‬ ‫كاری راگەیاندن‪ ،‬بوونی سانسۆری‬ ‫سیاسیی‪ ،‬ئەو رۆژنامەنووسەی لە‬ ‫رۆژنامەیەكدا كار دەكات‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫بابەتێكی جدیی بورووژێنێت لەبەر‬ ‫بەرژەوەندییە حیزبییەكەی خۆی‌و‬ ‫ئینتیمای حیزبیی»‪.‬‬

‫مامۆستا هێمن‪ ،‬سوورە لەسەر‬ ‫ئ��ەوەی؛ میدیای كوردیی جگەلە‬ ‫چەند چركەیەكی ك��ەم نەبێت‪،‬‬ ‫لە گێلكردن زیاتر هیچی دیكەی‬ ‫نەكردووە‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێ‪«:‬ئەگەرچی‬ ‫لە هەندێ حاڵەتدا وای ك��ردووە‬ ‫خەڵكی لێی تێبگات‪ ،‬ب��ەاڵم لە‬ ‫كۆتاییدا هەر بردوویەتییەوە بۆ‬ ‫هەمان گێلبوون»‪.‬‬ ‫شوان محەمەد‪ ،‬سەرنووسەری‬ ‫رۆژنامەی «ئاوێنە»‪ ،‬لەو بارەیەوە‬ ‫بۆچوونێکی جیاوازی هەیەو وای‬ ‫بۆ دەچێت‪ :‬لەناو میدیای بینراو‬ ‫بیستراودا‪ ،‬هەندێك بابەت هەن‪ ،‬كە‬ ‫دەتوانرێت بوترێت بابەتی جدیین‪.‬‬ ‫كۆمەڵگەی كوردیی‪ ،‬ئینتەالی‬ ‫بە بابەتی كاتبەسەردن ك��ردووە‪،‬‬ ‫خەریكە كەناڵەكانی راگەیاندن‬

‫دەگەنە ئاستێك‪ ،‬كە بەتەواویی‬ ‫لەبیریان دەچێت وەرگرەكانیان‬ ‫خەڵكی ئاسایین‌و پێویستیان بەوە‬ ‫هەیە كێشەكانیان لە میدیادا باس‬ ‫بكرێت‪ ،‬هۆكاری ئ��ەوەش ب��ەڕای‬ ‫مامۆستا هێمن‪ ،‬دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫ئ��ەوەی ئ��ەو كەسانەی لە پشتی‬ ‫م��ی��دی��اوەن ل��ە ك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬بۆ‬ ‫بەرژەوەندیی كۆمەڵگە كارناكەن‌و‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬م��ی��دی��ا بریتییە لەو‬ ‫كەسانەی لەپشتی ئەو دەزگایەوەن‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەو كەسانە بۆ بەرژەوەندیی‌و‬ ‫خەڵكی كاریان كرد‪ ،‬ئەوا عەقڵی‬ ‫خەڵكی دەج��وڵ��ێ��ن �ن‌و چاالكیی‬ ‫دەكەن‪ ،‬بۆ بەشداریكردن لە پرۆسە‬ ‫گەشەكارییەكانی كۆمەڵگە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫میدیای ئێمە بەدوای ئەوەوە نییە‬ ‫خەڵك تێبگات‪ ،‬بۆ نموونە دەسەاڵت‬

‫ێ بەڵێی بۆ بكەی‪ ،‬هەقی‬ ‫دەی��ەو ‌‬ ‫ب���ەوەوە نییە هەرچۆنێك بێت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش بەهەمان شێوەیە»‪.‬‬ ‫زری��ان رۆژه��ەاڵت��ی‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫ب��ەوەك��رد‪ :‬راگ��ەی��ان��دن��ی كوردیی‬ ‫كۆمەڵێك ك��ەم��وك��ورت��ی هەیە‪،‬‬ ‫كۆمەڵگەی ك��وردی��ش پێویستی‬ ‫ب��ە كۆمەڵێك ب��اب��ەت ه��ەی��ە‪ ،‬كە‬ ‫پێویستە ب��ی��ان��ورووژێ��ن��ێ��ت‪ ،‬كە‬ ‫گرنگن بۆ گەشەسەندنی كۆمەڵگە‪،‬‬ ‫«ب��ەاڵم ب��ەداخ��ەوە لەكوردستاندا‬ ‫ن��ەگ��ەی��ش��ت��ووی��ن ب����ەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫میدیاكەمان میدیایەكی سنووردارە‬ ‫لە خستنەڕووی بابەتەكاندا»‪.‬‬ ‫مامۆستاكەی زانكۆی سلێمانی‪،‬‬ ‫لەوبڕوایەدایه‌‪ :‬ئەگەر میدیای كوردیی‬ ‫بەو ج��ۆرە ب��ڕوات‪ ،‬ئ��ەوا كۆمەڵگە‬ ‫بەرەو سەرلێشێوان‌و هەڵدێر دەبات‪.‬‬

‫هەندێك ل��ەو ب��ڕوای��ەدان‪ :‬كە‬ ‫س��ی��اس��ەت ه��ۆك��اری س��ەرەك��ی��ی‬ ‫فەرامۆشكردنی بابەتە جدییەكانە‬ ‫لە میدیای كوردیدا‪ ،‬هەندێكی تریش‬ ‫بڕوایان وای��ە‪ :‬نەبوونی شارەزایی‬ ‫تەواو الی رۆژنامەنووسان هۆكاری‬ ‫سەرەكییە‪ .‬لەگەڵ ئەوەدا زۆربەیان‬ ‫ه���اوڕان بۆ چارەسەركردنی ئەو‬ ‫كێشەیە‌و ب� ‌ه پێویستی ده‌زان��ن‬ ‫پانتاییەكی فراوانتر بە خستنەڕووی‬ ‫كێشەكانی ناو كۆمەڵگە بدرێت‪.‬‬ ‫شوان‪ ،‬وتی‪« :‬ئەگەر بتوانین‬ ‫پشكی سیاسەت كەم بكەینەوەو‬ ‫پشكی كۆمەڵگە زی���اد بكەین‪،‬‬ ‫گرنگیی بەو بابەتانە بدرێت كە لە‬ ‫كۆمەڵگەدا كێشەن‪ ،‬ئەوكاتە هەموو‬ ‫كەناڵەكان دەتوانن خزمەتێكی باش‬ ‫بە خەڵكی بكەن»‪.‬‬ ‫م�����ی�����دی�����اك�����ارەك�����ەی‬ ‫رادی���ۆی«ن���ەوا»ش‪ ،‬بۆچوونێکی‬ ‫نزیك لە بۆچوونی سەرنووسەری‬ ‫«ئ��اوێ��ن��ە»ی ه��ەی��ەو پێشنیازی‬ ‫ئ��ەوە دەك���ات‪ :‬میدیای حیزبیی‬ ‫ك��ەم��ب��ك��رێ��ت��ەوە‪«،‬دەس��ەاڵت‌و‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬زۆرت����ر میدیای‬ ‫حیزبییان هەیە‪ ،‬میدیای ئەهلیی‬ ‫فراوانتر بكرێت لە بەرامبەر ئەمەدا‪،‬‬ ‫پێویستە حكومەت بەرنامەیەكی‬ ‫هەبێت بۆ گەشەپێدانی میدیای‬ ‫ئەهلیی‪ ،‬كاتێك میدیای ئەهلیی‬ ‫فراوانتر دەبێت‪ ،‬ئەو بابەتانەی كە‬ ‫سانسۆریان‪ ،‬لەسەرە دەتوانرێت‬ ‫بورووژێنرێت»‪.‬‬ ‫س�����ەرن�����ووس�����ەرەك�����ەی‬ ‫«ئاوێنە»ش‪ ،‬باس لەوە دەكات‪:‬‬ ‫كە پێویستە ئەو كەنااڵنەی حیزبین‪،‬‬ ‫تاڕادەیەكی زۆر دوورك��ەون��ەوە لە‬ ‫حیزبەكانیان‪« ،‬بۆ ئەوەی بتوانن‬ ‫بێ سڵه‌مینەوە دەست بۆ كێشەكانی‬ ‫كۆمەڵگە بەرن‌و كەس پێیان نەڵێت‪،‬‬ ‫ئەمە هێڵی سوورە»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪5‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫شوێنی وێنە لە میدیای كوردیدا‬

‫فۆتۆجۆرنالیستێك‪ :‬لە رۆژنامەی واڵتە پێشكەوتووەكاندا؛ الپەڕەی یەكەم دەكرێت بە وێنە‬ ‫راپۆرتی‪ :‬ئاریان حەسەن‬ ‫‪...............................‬‬ ‫میدیای پێشكەوتوو‪ ،‬چەند‬ ‫پشت بە نووسین‌و قسەكردن‬ ‫دەبەستێت‪ ،‬زیادله‌وه‌یش پشت‬ ‫بە وێنە دەبەستێت‪ ،‬جا ئەو‬ ‫وێنەیە وێنەی فۆتۆگرافی بێت‪،‬‬ ‫ی��ان وێ��ن��ەی ج���واڵو‌و گرتەی‬ ‫تەلەفیزیۆنی بێت‪ ،‬ب��ەاڵم ئەو‬ ‫رەگ����ەزە گرنگە ل��ە میدیای‬ ‫كوردیدا‪ ،‬گرنگییەكی ئەوتۆی‬ ‫پێنەدراوە‪.‬‬ ‫ب��ە رای فۆتۆگرافەرێك‪،‬‬ ‫پیشكەوتنی ك��اری میدیایی‬ ‫ل��ە ب���واری ف��ۆت��ۆدا‪ ،‬بەهۆی‬ ‫كەسانێكەوە دروس��ت دەبێت‬ ‫كە شارەزاو پرۆفیشناڵ بن لە‬ ‫بواری فۆتۆجۆرنالیستدا‪.‬‬ ‫ج��ەم��ال پێنجوێنی‪ ،‬كە‬ ‫ی��ەك��ێ��ك��ە ل��ە ف��ۆت��ۆگ��راف��ەرە‬ ‫دیارەكان‌و چەندین بڕوانامەی لە‬ ‫بواری فۆتۆدا هەیە‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫لە دەرەوەی واڵت‪ ،‬رای وایە‪:‬‬ ‫ئەگەر بڕیار بێت ناوەندەكانی‬ ‫م��ی��دی��ا ك��ام��ڵ ب��ن ل��ە ب���واری‬ ‫فۆتۆدا‪ ،‬پێویستە چۆن هەموو‬ ‫رۆژن��ام��ەی��ەك س��ەرن��ووس��ەر‪،‬‬ ‫ریپۆرتەر‌و پەیامنێری هەیە‪،‬‬ ‫دەب��ێ��ت ل��ەن��او ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ی‬ ‫میدیادا «ئیدیتۆر» بۆ وێنەش‬ ‫هەبێت‪ ،‬بۆ ئەوەی بزانرێت چ‬ ‫وێنەیەك دادەنرێت‌و چ وێنەیەك‬ ‫بە كەڵكی باڵوكردنەوە نایەت‪،‬‬

‫فۆتۆگرافه‌ری جه‌نگ «جه‌یمس لی»‬

‫«چونكە ئیدیتۆر‪ ،‬كاری لەناو‬ ‫دەزگاكانی راگەیاندندا وەك‬ ‫فلتەرێك وایە بۆ ئەو وێنانەی‬ ‫باڵودەبنەوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‪،‬‬ ‫تائێستا نەمبیستوە دەزگایەكی‬ ‫راگەیاندن‪ ،‬ئیدیتۆری وێنەی‬ ‫هەبێت‪ ،‬لەكاتێكدا ئیدیتۆری‬ ‫وێنە‪ ،‬لە هەموو رۆژنامەیەكی‬ ‫پێشكەوتووی واڵتانی دەرەوەدا‬ ‫هەیە»‪.‬‬ ‫ب����ە ب�������ڕوای ج���ەم���ال‪،‬‬ ‫فۆتۆجۆرنالیست‪ ،‬خۆی وادەكات‬ ‫وێ��ن��ەك��ەی گرنگی پێبدرێ‪،‬‬ ‫«هەركەس وێنە بگرێت‪ ،‬نابێتە‬ ‫فۆتۆجۆرنالیست‪ ،‬هەوەك چۆن‬ ‫ه��ەم��وو ئ��ەوان��ەی دەن��ووس��ن‪،‬‬ ‫هەموویان نابن بە وتارنووس‌و‬ ‫نووسەر‪ ،‬بێگومان كاری فۆتۆش‬ ‫بەو شێوەیەیە»‪.‬‬ ‫كوالێتیی‌و جۆری وێنەكان‪،‬‬ ‫دی��اری دەك��ەن ئەو وێنەیە تا‬ ‫چەند كاریگەرە‪ ،‬چونكە وێنەی‬ ‫كوالێتیی ن��زم‪ ،‬سەرنجڕاكێش‬ ‫نابێت ب��ۆ خ��وێ��ن��ەر‌و بینەر‪،‬‬ ‫ئەوەش وا دەكات باڵوكردنەوە‌و‬ ‫باڵونەكردنەوەی ئەو وێنەیە‪،‬‬ ‫وەكو یەك وا بێت‪.‬‬ ‫بەرپرسی بەشی هونەریی‬ ‫كەناڵی (‪ ،)KNN‬ئاماژە بەوە‬ ‫دەك��ات‪ :‬كەناڵەكەیان لەسەر‬ ‫ئاستی جیهان‪ ،‬لەئاستێكی‬ ‫مامناوەندایە‪ ،‬لەكوردستانیش‪،‬‬ ‫ئ��اس��ت��ی��ك��ی ن��م��ون��ەی��ی هەیە‬ ‫سەبارەت بە كوالێتیی وێنە‌و‬

‫گرتە ڤیدیۆییەكان‪.‬‬ ‫ش��ێ��رزاد ح��اج��ی ی��ون��س‪،‬‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی ب��ەش��ی ه��ون��ەری��ی‬ ‫لەكەناڵی (‪ ،)KNN‬دەڵێت‪:‬‬ ‫«هەوڵێكی زۆرمان داوە وێنە‌و‬ ‫گر تە ڤید یۆ ییە كا ن ؛ بە شێكی‬ ‫س��ەرەك��ی ب��ن ل��ەن��او پەخشی‬ ‫ك��ەن��اڵ��ەك��ەم��ان��دا‪ ،‬ه��ەوڵ��ی‬ ‫زی��ات��ری��ش��م��ان ب��ۆ ئ��ەوەی��ە‪،‬‬ ‫ل��ە ك��ات��ی پ��ەخ��ش��ی ه���ەواڵ‌و‬ ‫زان��ی��اری��ی��ەك��ان��م��ان��دا‪ ،‬وێنە‬ ‫سەرنجڕاكێشەكان‬ ‫ج����واڵ‌و‌و‬ ‫باڵوبكەینەوە»‪.‬‬ ‫ش�����ێ�����زاد‪،‬ده‌ڵ�����ێ�����ت‪:‬‬ ‫«ل��ەب��ەرئ��ەوەی كەناڵەكەیان‬ ‫تایبەتمەندە بە هەواڵ‌و زانیاری‪،‬‬ ‫هەوڵی ئ��ەوەی��ان داوە‪ ،‬زیاتر‬ ‫رووماڵكردنەكانیان پشتئەستور‬ ‫بێت بە وێنە‌و گرتەڤیدیۆییەكان‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە ب��ەت��ەن��ه��ا تێكست‪،‬‬ ‫نابێتە هۆی گەیاندنی هەواڵ‌و‬ ‫زانیارییەكان‪ ،‬بەڵكو دەبێت‬ ‫وێ��ن��ە‌و گ��رت��ەڤ��ی��دی��ۆی��ی��ەك��ان‪،‬‬ ‫ب��ەش��ێ��ك��ی س���ەرەك���ی ب��ن لە‬ ‫گەیاندنی مەبەست‌و ئامانجی‬ ‫كەناڵەكانمان»‪.‬‬ ‫بۆ دانانی رێگاچارەیەكی‬ ‫ب��اش‌و پرۆفیشنااڵنە لەبواری‬ ‫گرتەڤیدیۆییەكاندا‪،‬‬ ‫وێ��ن �ە‌و‬ ‫ش�����ێ�����رزاد وای ب���ەب���اش‬ ‫دەزان��ێ��ت‪« :‬چ �ه‌ن��د وێنەگر‌و‬ ‫فۆتۆجۆرناڵیستێک‪ ،‬بنێررێنە‬ ‫دەرەوە ب��ۆ بینینی خولی‬ ‫پێویست ل��ە ب���وارەك���ەدا‪ ،‬تا‬

‫ش���ارەزاب���ن‌و س����وودی ت���ەواو‬ ‫بگەیەنن بە كاری وێنەگریی»‪.‬‬ ‫لە دنیای پێشكەوتوودا؛‬ ‫وێنە‪ ،‬كاریگەریی هێندە فراوانی‬ ‫هەیە‪ ،‬بە جۆرێك هەندێكجار‬ ‫بڕیاری سیاسیی‪ ،‬چ ناوخۆیی‬ ‫بێت‪ ،‬یان نێودەوڵەتیی‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ب�ڵاوك��ردن��ەوەی وێنەیەكەوە‬ ‫دەردەچ��ێ��ت‪ ،‬ه��ەروەه��ا وێنە‬ ‫كاریگەریی راستەوخۆی هەیە‬ ‫ل��ەس��ەر دروس��ت��ك��ردن��ی رای‬ ‫گشتیی‪ ،‬بۆیە ه��ەم��وو میدیا‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ووەك��ان ل��ە وش��ەو‬ ‫نووسراو‪ ،‬زیاتر گرنگی بە وێنە‬ ‫دەدەن‪.‬‬ ‫ف��ۆت��ۆ ج��ۆرن��ال��ی��س��ت��ێ��ك‪،‬‬ ‫ئاماژە ب��ەوەدەدات‪ :‬لە هەموو‬ ‫دن���ی���ادا‪ ،‬ل���ەن���او رۆژن���ام���ە‌و‬ ‫تەلەفیزیۆنەكاندا‪ ،‬گرنگییەكی‬ ‫زۆر بە وێنە دەدرێ���ت‌و بووە‬ ‫ب��ە ب��ەش��ێ��ك��ی س���ەرەك���ی لە‬ ‫رووپ���ەڕی رۆژن��ام��ەو شاشەی‬ ‫تەلەفیزیۆنەكاندا‪.‬‬ ‫ب����ێ����س����اران ت��ۆف��ی��ق��ی‬ ‫فۆتۆجۆرنالیست‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫وروژاندنی رای گشتی لەڕێگای‬ ‫وێنەوە‪ ،‬ئاماژەی ب��ەوە كرد‪:‬‬ ‫خۆپیشاندانەكانی‬ ‫لەپێش‬ ‫ئ��ەم��س��اڵ��ەوە‪ ،‬ب��ەب��ەردەوام��ی��ی‬ ‫وێنەی فۆتۆجۆرنالیستەكانی‬ ‫دەرەوە‪ ،‬هەمیشە دەب��وون��ە‬ ‫ه��ۆی وروژان��دن��ی رای گشتی‪،‬‬ ‫«ل����ەدوای خۆپشاندانەكانی‬ ‫ش������وب������ات������ەوە‪،‬‬ ‫‪17‬ی‬

‫ف��ۆت��ۆج��ۆرن��ال��ی��س��ت��ەك��ان��ی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬ب��ەت��ەواوەت��ی‬ ‫توانییان لەڕێگای وێنەكانیانەوە‪،‬‬ ‫رای گ��ش��ت��ی ك���وردس���ت���ان‬ ‫ب��وروژێ��ن��ن‪ ،‬ئ��ەم��ەش بەهۆی‬ ‫ئەو رووماڵكردنە بەردەوامەی‬ ‫فۆتۆجۆرناڵیستە كوردەكانەوە‬ ‫بوو؛ لە مەیدانەكانی ئازادیدا»‪.‬‬ ‫بێساران‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪« :‬لە‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬لەناو‬ ‫رۆژن��ام��ەو تەلەفیزیۆنەكاندا‪،‬‬ ‫گرنگییەكی ئ��ەوت��ۆ ب��ە وێنە‬ ‫ن������ادرێ‌و پ����ەراوێ����زخ����راوە‪،‬‬ ‫ئەمە لەكاتێكدایە لەدنیای‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��وودا‪ ،‬گرنگییەكی‬ ‫زۆر بەوێنە دەدرێ��ت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئ��ێ��س��ت��ا وای ل��ێ��ه��ات��ووە‪،‬‬ ‫لەهەندێك رۆژن��ام��ەی واڵت��ە‬ ‫پێشكەوتووەكاندا‪ ،‬الپ��ەڕەی‬ ‫یەكەم دەكرێت بە وێنە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێستا خوێنەر‪ ،‬زیاتر چێژ لە‬ ‫وێنە دەبینێت‪ ،‬نەك وشە»‪.‬‬ ‫فۆتۆجۆرنالیستە‪،‬‬ ‫ئ��ەو‬ ‫باسی ل��ەوە ك��رد‪ :‬وێنە لەناو‬ ‫رۆژن��ام��ەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان��دا‪،‬‬ ‫گرنگیی زۆری پ��ێ��ن��ەدراوە‪،‬‬ ‫«بۆنمونە‪ ،‬لە واڵتانی ت��ردا‪،‬‬ ‫ف��ۆت��ۆس��ت��ۆری��ی ل���ە ه��ەم��وو‬ ‫رۆژنامەكاندا‪ ،‬جێی بایەخە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە رۆژنامەكانی ئێمەدا‪،‬‬ ‫زۆرب��ەی رۆژنامە‌و گۆڤارەكان‪،‬‬ ‫ئەو بابەتەیان نییە‌و ئەوانەی‬ ‫هەشیانە‪ ،‬لە پەراویزێكدا نیو‬ ‫الپەڕەی پێدەدەن»‪.‬‬

‫كاریگەریی میدیا؛ بەسەر بەها كۆمەاڵیەتییەكانی كۆمەڵگەی كوردییەوە‬ ‫راپۆرتی‪ :‬الڤە بەشارەت‬ ‫‪...............................‬‬ ‫ب��ەه��ا كۆمەاڵیەتییەكان‪،‬‬ ‫بەهاڕەسەنەكان‪،‬‬ ‫بەتایبەتی‬ ‫رۆڵ��ێ��ك��ی گ��رن��گ دەگ��ێ��ڕن لە‬ ‫پەیوەندییە كۆمەاڵیەتییەكاندا‌و‬ ‫ف��اك��ت��ەرێ��ك��ی ك��اری��گ��ەرن بۆ‬ ‫پاراستی ئاشتیی كۆمەاڵیەتیی‪.‬‬ ‫میدیای كوردیی‪ ،‬بەشێوەیەكی‬ ‫بەرچاو‪ ،‬كاریگەریی كردووەتە‬ ‫س��ەر بەها كۆمەاڵیەتییەكان‌و‬ ‫هەندێك لەو بڕوایەدان‪ ،‬بووەتە‬ ‫هۆی شێواندنی بەهاڕەسەنەكان‪.‬‬ ‫موحسین ئەدیب‪ ،‬نووسەر‌و‬ ‫رۆژن���ام���ەن���ووس‪ ،‬ل��ە ب���ارەی‬ ‫كاریگەریی میدیا لەسەر بەها‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكانی كۆمەڵگەی‬ ‫ك�����وردەواری‪ ،‬رای وای���ە؛ ئەو‬ ‫بابەتە قسەی زۆر هەڵدەگرێت‪،‬‬ ‫لەگۆشەنیگایەكی‬ ‫«بەتەنها‬ ‫دیاریكراوەوە باسی دەكەم كە‬ ‫بریتییە لەبەهای بەرپرسیارێتی‌و‬ ‫راس��ت��گ��ۆی��ی‪ ،‬چونكە بیرمان‬ ‫نەچێت‪ ،‬ئەو كایەیەی میدیای‬ ‫كوردیی زۆر لەسەری دەوەستێ‌‪،‬‬ ‫كایەی سیاسییە‪ ،‬وات��ە زیاتر‬ ‫لەهەر شتێك‪ ،‬میدیای ئێمە‬ ‫تیشك دەخاتە س��ەر رووداوە‬ ‫سیاسییەكان‌و ره‌فتاری رۆژانەی‬ ‫سیاسییەكان‪».‬‬ ‫م���وح���س���ی���ن‪ ،‬دەڵ���ێ���ت‪:‬‬ ‫«ئەگەر قسە لەسەر نوخبەی‬ ‫سیاسیی بكەین‪ ،‬كە زۆرج��ار‬ ‫ب��ەئ��ام��ان��ج��ی پ��اك��ك��ردن��ەوەی‬ ‫خ��ۆی��ان‌و بیانوهێنانەوە بۆ‬ ‫ن��اش��ی��ری��ن��ی��ی��ەك��ان��ی��ان ئ���ەوە‬ ‫بەپاساو دەهێننەوە‪ ،‬ئ��ەوان‬ ‫كوڕی ئەو كۆمەڵگایەن‌و وەك‬ ‫خۆشیان دەڵێن (ئ��ەو قوڕەی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هەر ئەوەندە تۆزی‬ ‫لێهەڵدەستێت)‪ .‬ئەم بیانووە‪،‬‬ ‫ئ���ەگ���ەرچ���ی ب���ەم���وج���ەڕەدی‬ ‫ج��ۆرێ��ك لەمەنتیقی تێدایە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بەنیسبەت سیاسەت‌و‬ ‫س��ی��اس��ی��ی��ەك��ان��ەوە‪ ،‬مەنتیقی‬ ‫ت��ێ��دا ن��ی��ی��ە‪ ،‬چ��ون��ك��ە ئ��ەوە‬

‫ئەوپەڕی بێپەیامیی‪ ،‬ئەوپەڕی‬ ‫شكستخواردویی ئەوانمان بۆ‬ ‫راڤ��ە دەك��ات‪ .‬دەشێت بڵێین‪:‬‬ ‫سیاسییەكانی ئێمە‪ ،‬لەبری‬ ‫ئەوەی ببنە نمونەی راستگۆیی‌و‬ ‫هەستكردن بەبەرپرسیارێتی‬ ‫بۆ ئەوەی ببنە مۆدێڵێكی بااڵ‬ ‫ب��ۆ ك��ۆی كۆمەڵگا‌و چ��اوی��ان‬ ‫ل��ێ��ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ب���ەاڵم ده‌بینین‬ ‫ت���ەواو ب��ەپ��ێ��چ��ەوان��ەوەن‌و زۆر‬ ‫بەدەگمەن راستگۆن‌و هەست‬ ‫بەبەرپرسیارێتی دەكەن»‪.‬‬ ‫لە درێژەی قسەكانیدا‪ ،‬ئەدیب‬ ‫دەڵێت‪« :‬میدیای ئێمە بەردەوام‬ ‫ئەم دوو خەسڵەتە ناشیرینەی‬ ‫سیاسییەكان دەكاتە ه��ەواڵ‌و‬ ‫لەسەریان دەدوێ���ت‪ ،‬هاوكات‬ ‫خەڵكیش بۆ خۆی هەست بەم‬ ‫دوو خەسڵەتە ناشیرینە دەكات‬ ‫الی سیاسییەكان‪ ،‬بمانەوێت‌و‬ ‫نەمانەوێت‪ ،‬كاریگەریی لەسەر‬ ‫ئەخالقیات‌و بەهاكانی كۆمەڵگا‬ ‫دروس����������ت‬

‫‌‌دەكات‪ ،‬واتە هاواڵتیی ئاسایی‪،‬‬ ‫كاتێك دەبینێت بەرپرسەكانی‬ ‫نە راستگۆن‌و نە هەستیش بە‬ ‫بەرپرسیارێتی دەكەن‪ ،‬ئەمانیش‬ ‫بەشێوەیەكی دینامیكی‪ ،‬هەمان‬ ‫خ��ەس��ڵ��ەت��ی ئ����ەوان دووب����ارە‬ ‫دەكەنەوە‪».‬‬ ‫هەندێك لەو بڕوایەدان كە‬ ‫میدیای كوردیی‪ ،‬توانیویەتی‬ ‫ب��ەه��ای ت����ازە بهێنێتە ن��او‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��گ��ەوەو ه��ەن��دێ��ك ل��ەو‬ ‫بەهایانە تێكبشكێنێت كە بەهای‬ ‫خراپ بوون‌و لەگەڵ ئەوەشدا بە‬ ‫پیرۆزی سەیر دەكران‪.‬‬ ‫توێژه‌رێکی کۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫ره‌تیده‌کاته‌و‌ه ک ‌ه به‌های ره‌سه‌ن‬ ‫له‌ کۆمه‌ڵگادا هه‌بێت‪.‬‬ ‫ش��وان عوسمان‪ ،‬توێژەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬دەڵێت‪« :‬تێبینیم‬ ‫لەسەر بەهای كۆمەاڵیەتی‌و بەهای‬

‫رەسەن هەیە‪ ،‬بۆ من شتێك نییە‬ ‫بەناوی بەهای رەسەن‌و بەهای‬ ‫پیرۆز‪ ،‬بڕواشم وایە‪ ،‬تاكەكان‌و‬ ‫تەواوی كۆمەڵگەش‪ ،‬كوشتەی‬ ‫وەها تێڕوانینێكین لە كلتوورو‬ ‫بەهاكان»‪.‬‬ ‫ئ����ەو ت����وێ����ژەرە‪ ،‬ل��ەو‬ ‫بڕوایەدایە پێویستە هەمیشە‬ ‫میدیا زیاد لە چەند هەنگاوێك‬ ‫لە پێش بیركردنەوەو تێڕوانینی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��گ��ەوە ب��ێ��ت‪« ،‬ئ��ەگ��ەر‬ ‫میدیا‪ ،‬توانیی ئەمە بكات‪،‬‬ ‫ئ��ەوا بەدڵنیاییەوە دەتوانێت‬ ‫هەم لە بەها كۆنەكان بدات‌و‬ ‫هەمیش لەگەڵیدا بەهاو نۆرمی‬ ‫كۆمەاڵیەتی نوێ‌ بێنێتە ئاراوە‌و‬ ‫بەبڕوای من‪ ،‬نەیتوانیوە‌و هێشتا‬ ‫وەك بەشێكی زۆر لە میدیاكاران‬ ‫دەڵێن‪ ،‬كااڵ پڕ بە بەری بااڵیە»‪.‬‬ ‫ئەو توێژەرە‪ ،‬پێیشی‬ ‫وای������ە‪« :‬ئ���ەو‬

‫ك��اری��گ��ەری��ی��ە خ��ێ��رای��ەی كە‬ ‫تەكنۆلۆژیا‬ ‫بەجیهانیبوون‌و‬ ‫هێناویانە بەسەر كۆمەڵگادا‪،‬‬ ‫ب��ەب��ێ ه��ۆش��ی��اری��ی‌و ب��ەب��ێ‬ ‫ئیرادەیە‪ ،‬ئەوە جیاوازە لەوەی‬ ‫من باسی دەك��ەم‪ ،‬من باس‬ ‫لە پرۆسەیەكی هۆشیارانەو‬ ‫پ�لان��داران��ەی میدیا دەك��ەم‬ ‫لەسەر ت��اك‌و كلتوورو بەها‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان»‪.‬‬ ‫ئاراس ناسر سالح توێژەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ :‬له‌و بروایه‌دایه‌‪:‬‬ ‫«میدیای كوردی لە كۆمەڵگەی‬ ‫كوردەواریدا كاری كردۆتە سەر‬ ‫هەموو بەهاكانی ژی��ان‪ ،‬بە‬ ‫تایبەت بەها كۆمەاڵیەتیەكان‪،‬‬ ‫ت��ا ئێستا ل��ە ك��وردس��ت��ان��دا‬ ‫كاریگەریەكی ئیجابی یان‬ ‫دیاریكردنێك نییە بۆ بەهاكان‪،‬‬ ‫بەكارهێنانی بەهاكان‬

‫بە دیوێكی سیاسیدا ب��ووە‪،‬‬ ‫بۆ نمونە بەهای راستگۆیی‪،‬‬ ‫كارێكی كردووەته‌ سەر هەموو‬ ‫كایەكان‪ ،‬ئەگەر كارێك بكرێت‬ ‫و بەرژەوەندیی الیەنێك یان‬ ‫حیزبێكی تێدا بێت‪ ،‬ئەوا بە‬ ‫شێوەیەكی باش باس دەكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر لە كاتێكی تردا‬ ‫ئەو كارە بۆ ئەو حیزبە باش‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئەوا بە نا راستگۆ ناوی‬ ‫دەبرێت‪ .‬بۆیە‪ ،‬ئەركی میدیا‬ ‫ئەوەیە بەهاكان هەمیشە بە‬ ‫جوانی وراستگۆیی بهێلێتەوە‬ ‫لە كۆمەڵگەی كوردیدا؛ كە با‬ ‫ناراستگۆ ناو دەبرێن»‪.‬‬ ‫س���ەب���ارەت بە‬

‫وەی كە ئایا میدیای كوردی‬ ‫رۆڵی بینیووە لە گۆرانكاری‬ ‫بەها كۆمەاڵییەتیەكاندا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫توێژەره‌ كۆمەاڵیەتیی ‌ه وتی‪:‬‬ ‫«میدیای كوردی‪ ،‬بە‌شێوەیەكی‬ ‫گشتی كاریگەری زۆری هەیە‬ ‫لەسەر بەها كۆمەاڵیەتیەكان‬ ‫و وای كردووە بەهاكان وەكو‬ ‫خۆیان بمێننەوە‪ .‬بە شێوەیەكی‬ ‫باش رۆڵی ببێت لە ئاڵوگۆڕی‬ ‫بەها كۆمەاڵیەتیەكان‪ .‬ئەوەی‬ ‫زۆرت��ری��ن رۆڵ���ی ل��ە گ��ۆڕان��ە‬ ‫بینیوه‌‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكاندا‬ ‫میدیا بووە»‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫لەمپەرەكانی بەردەم گەشەكردنی میدیای كوردیی‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬میدیا‬ ‫‪...............................‬‬ ‫میدیا‪ :‬راگەیاندنی كوردیی‪،‬‬ ‫چۆن هەڵدەسەنگێنن؟‬ ‫راس���ان موختار‪ :‬پێویستە‬ ‫ئاگامان ل��ەوە بێت‪ ،‬كۆمەڵگای‬ ‫ك���وردی���ی‪ ،‬ئێستا ل��ە قۆناغی‬ ‫تێپەڕیندایە لەدۆخی سوننەتییەوە‬ ‫ب��ەرەو دۆخێكی مۆدێرن‪ ،‬هەموو‬ ‫تێپەڕینێكیش هەڵگری كۆمەڵێک‬ ‫ئیشكالە‪ ،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی هێشتا‬ ‫دەستبەرداری دۆخ��ی سوننەتی‬ ‫نەبووین‪ ،‬بەهاو نۆرم‌و خەسڵەتە‬ ‫سەرەكییەكانی دۆخ��ی مۆدێرن‪،‬‬ ‫نەبوونە بەشێك لە شوناسی ئەم‬ ‫كۆمەڵگەیە‪ ،‬میدیای كوردییش لەم‬ ‫حاڵەتە بەدەر نییە‪ .‬ئەم میدیایە‪،‬‬ ‫كەمتر ك��اری ب��ۆ دروستكردنی‬ ‫فەرهەنگی م��ۆدێ��رن ب��ە بەهاو‬ ‫نۆرمی مۆدێرن ك���ردووە‌و زیاتر‬ ‫بووەتە زمانحاڵی سیاسەتێكی‬ ‫ئایدیایەكی‬ ‫كۆنزه‌رڤاتیزمانەو‬ ‫دی��اری��ك��راو و گشتگیر‪ .‬هێشتا‬ ‫میدیای كوردیی‪ ،‬نەچووەتە دۆخی‬ ‫كاركردن بۆ جێگیركردنی بەها‬ ‫جوانەكانی دنیای م��ۆدێ��رن‪ ،‬تا‬ ‫لەو رێگەیەوە‪ ،‬بتوانین ریالیتی‬ ‫كۆمەڵگای خۆمان بخوێنینەوەو‬ ‫رەخنەی لێبگرین‪ ،‬بەبێئەوەی ئەم‬ ‫كارە لە فۆرمی جەنگێكی دژواردا‬ ‫ئەنجام بدەین‪ ،‬ئەگەر ئەركی میدیا‬ ‫گەیاندنی زانیاریی‌و خولقاندنی‬ ‫ك�ه‌ل��ت��وورێ��ك��ی م��ەدەن��ی��ی بێت‪،‬‬ ‫پێموایە؛ میدیای ئێمە‪ ،‬هێشتا‬ ‫لەسەرەتای ئەم رێگایەدایە‪.‬‬ ‫كەریم قادر‪ :‬میدیای كوردیی‪،‬‬ ‫لەڕووی چەندایەتی‌و تەكنیكەوە‪،‬‬ ‫قۆناغێكی باشی بڕیووە‌و بەراورد‬ ‫ناكرێت‪ ،‬تەنانەت بە شێوەیەكە‪،‬‬ ‫م���رۆڤ پ��ێ��ڕان��اگ��ا هەندێكیان‬ ‫ه��ەڵ��گ��ێ�ڕ‌و وەڕگ��ێ��ڕی��ش ب��ك��ات‪،‬‬ ‫ن��ەك خوێندنەوە‌و سەیركردن‌و‬ ‫گوێلێگرتنیان‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگەر‬ ‫مەبەست پەیامی میدیای كوردیی‬ ‫بێت‪ ،‬ئ��ەوە وەك خوێنەرێك‌و‬ ‫وەك رۆژنامەنووسێك‪ ،‬ناچارم‬ ‫بڵێم‪ ،‬هێشتا خاوەنی ناسنامەی‬ ‫خ��ۆی نییە‌و ل��ە ملمالنێیەكی‬ ‫تونددایە‪ ،‬بە واتایەكی دیكە‪ ،‬بە‬ ‫ب��ەراورد بە سەرەتای هەفتاكان‪،‬‬ ‫لە راستەڕێیان دەرچ��وان��دووە‪،‬‬ ‫بێگومان بەشێكی ئەمەش بۆ ئەو‬ ‫الساییكردنەوەیە دەگەڕێتەوە كە‬ ‫هەندێجار بۆ مەبەستێكی سیاسیی‬ ‫پێیان دەك��رێ��ت‌‪ ،‬وات���ە نابێت‬ ‫رۆژنامەنووس بۆ سنگ دەرپەڕاندن‬ ‫گورز لەبوارێك بدات كە ئەمڕۆ لە‬ ‫بزاوتنی كۆمەڵگەدا رۆڵێكی گەورە‌و‬ ‫كاریگەریی هەیە‪ ،‬بۆیە ئەركی‬ ‫هەموو ئەوانەیە كە لەو ب��وارەدا‬ ‫كار دەك��ەن‪ ،‬یا بە شێوەیەك لە‬ ‫شێوەكان سەروسەودایان لەگەڵیدا‬ ‫هەیە‪ .‬یەكەم‪ :‬واز لە الساییكردنەوە‬ ‫بهێنن‪ ،‬چونكە مەرج نییە ئەوەی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ میللەتێكی سەربەخۆ‌و‬ ‫خ���اوەن ق�����ەوارەدا دەگ��ون��ج�ێ‌‪،‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ كۆمەڵگەكەی ئێمەدا‬ ‫بگونج ‌ێ كە هێشتا گەلێك ماف‌و‬ ‫ئاست م��اوە بە دەستی بهێنێ‌‌و‬ ‫پێی ب��گ��ات‪ .‬دووه‌م‪ :‬پێویستە‬ ‫ناسنامەكەی خ��ۆی بدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫ن��ەك دووب���ارەك���ردن���ەوەی ئەو‬ ‫شتانەی داگیركه‌ران‪ ،‬یان ناحەزان‬ ‫بەرامبەر دۆزەك��ەم��ان دەیكەن‪.‬‬ ‫بەكورتیی‪ ،‬دڵم بەو ناوەڕۆكەی‬ ‫ئێستایەوە‪ ،‬خۆش نییە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو ئازادیی رۆژنامەگەرییەی هەیە‪،‬‬ ‫كەس ناتوان ‌ێ نكۆڵیی لێ بكات‬ ‫كە لەالیەن بەشێك لە میدیای‬ ‫كوردییەوە خراپ بەكارهێنراوە‪.‬‬ ‫غ��ی��اس��ەدی��ن نەقشبەندی‪:‬‬ ‫كۆنسێپتی میدیا‪ ،‬كە هەموو كەس‬ ‫دەزانێت گەیاندنی هەواڵ‌و زانیارییە‬ ‫بۆ وەرگ���ر‪ ،‬ئ��ەوەی میدیایەكان‬ ‫لێكجودادەكاتەوە‪ ،‬تەنیا شێوازی‬ ‫ئ��ەو گ��واس��ت��ن��ەوەی��ەی��ە‪ ،‬چونكە‬ ‫هەریەكە بەجۆرێك دەیگوازێتەوە‪،‬‬ ‫ك���ە خ��زم��ەت��ی ئ��ام��ان��ج��ەك��ان��ی‬ ‫بكات‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە لەوەدایە‪،‬‬ ‫زۆرج����ار میدیا حیزبییەكان‪،‬‬

‫لەم تەوەرە مێزگردەدا‪ ،‬هەوڵدەدرێت‪ ،‬پەنجە بخرێتە سەر ئەو دەردانەی كە میدیای كوردیی گیرۆدەیان بووە‪ ،‬كێشە سەرەكییەكانی بەردەم گەشەكردنی میدیای كوردیی‬ ‫دیاریی بكرێن‌و ئەو هۆكارانە بخرێنەڕوو كە بوونەتە هۆی دواكەوتنی میدیای كوردیی‪.‬‬ ‫بۆ قسەوباسكردن لەسەر ئەو بابه‌تانه‌‪( ،‬میدیا) هەریەكە لە غیاسەدین نەقشبەندی‪ ،‬میدیاكاری سەربەخۆ‌و كەریم قادر‪ ،‬بەڕێوەبەری نووسینی رۆژنامەی خەبات‌و راسان‬ ‫موختار‪ ،‬لێپرسراوی به‌شی رۆشنبیریی كەناڵی «كوردسات»ی دواندووە‪.‬‬ ‫لەبەرئەوەی مرۆڤی پرۆفشیناڵیان‬ ‫نییە‌و دام��ەزران��دن لە رۆژنامە‌و‬ ‫كەناڵەكانیان ل��ەس��ەر بنەمای‬ ‫پرۆفیشناڵ نییە‪ ،‬بەڵكو پێوەری تر‬ ‫هەیە بۆ دامەزراندن‪ ،‬بۆیە دەبینین‬ ‫زۆرجار جۆری گواستنەوەكە‌‪ ،‬كە‬ ‫پێیانوایە خزمەتی حیزبەكە‪ ،‬یان‬ ‫گرووپەكە دەكات‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫بەسەریاندا دەشكێتەوەو ئامانجە‬ ‫سەرەكییەكەی ناگەیەنێت‪ ،‬ئەو‬ ‫دەردەش حیزبەكانی تریشی‬ ‫گ��رت��ووەت��ەوە ك��ە ل����ەدەرەوەی‬ ‫دەسەاڵتن‪.‬‬ ‫وەك خ��وێ��ن��ەرێ��ك‪ ،‬ی��ان‬ ‫گوێگرێك‪ ،‬یان بینه‌رێك‪ ،‬چ گرنگی‬ ‫لەوەدایە من بزانم فاڵن به‌رپرس‬ ‫سەردانی فاڵن دائیرەی كرد؟‬ ‫كارخانەی ه��ەواڵ‌و زانیاریی‪،‬‬ ‫مرۆڤی پرۆفشناڵی دەوێت‪ ،‬دەبێت‬

‫غیاسەدین‬ ‫نەقشبەندی‪:‬‬

‫حیزبەكان‪،‬‬ ‫تا پێیان‬ ‫كرا میدیایان‬ ‫قۆرخكرد‌و‬ ‫هەوڵیان دا تەنیا‬ ‫دەنگی حیزبەكە‬ ‫دیاریی بكەن‬ ‫مێنتاڵیتی دەس���ەاڵت‌و خوێنەر‬ ‫ه��ەردووك��ی��ان هەڵبسەنگێنرێن‪،‬‬ ‫ئینجا داڕش��ت��ن��ەوەی هەواڵەكە‬ ‫ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ل���ەژێ���ر پرەنسیپی‬ ‫راستگۆیی دەرن��ەچ��ێ��ت‪ ،‬خەمی‬ ‫خوێنەر بەدەسەاڵت بگەیەنێت‪،‬‬ ‫نەك هەواڵی دەس��ەاڵت بەخەڵك‬ ‫بگەیەنێت‪ .‬س���ەرەڕای ئ��ەوەش‪،‬‬ ‫م��ی��دی��ای ك���وردی���ی‪ ،‬ب��ە رێگە‬ ‫راستەكەدا دەڕوات‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫گلەییمان لە پرۆسەكە هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەب��ێ حیسابی ئایندە‌و دواڕۆژ‬ ‫بكەین‪ ،‬دوای راپەڕین‪ ،‬راگەیاندن‬ ‫بەبوارێكی سەختدا دەڕۆیشت‌و‬ ‫هەمیشە دەس��ەاڵت��ی حیزبەكان‬ ‫بزمارێكیان هەبوو كە هەڵەكانی‬ ‫خۆیان پێوە دەك��رد‌و میدیایان‬ ‫پێ كۆنترۆل دەك��رد‪ ،‬بەبیانووی‬ ‫ئەوەی رژێمی بەعس ماوە‌و دەبێت‬ ‫ه��ەم��وو ش��ت ن��ەوت��رێ��ت‪ ،‬ئێستا‬ ‫بارەكە گۆڕاوەو میدیا دەتوانێت‪،‬‬ ‫ئەوەی بیەوێت‪ ،‬بیڵێت‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫زۆری �ی‌و بۆریی هەیە‌و ئەو ژمارە‬ ‫چاپكراو و كەنااڵنەی لەشوێنێكی‬ ‫وەكو كوردستان هەن‪ ،‬پێموانییە‬ ‫لەزۆر شوێنی تر ئەوەندە كەناڵی‬ ‫راگەیاندن هەبێت‪ ،‬هەمووشیان‬ ‫وەكو یەك‌و بەیەك ریتم دەنووسن‪،‬‬

‫بەاڵم ئەوەش بەشێكە لە پرۆسەی‬ ‫چاكسازیی راگەیاندن‌و نەوەیەك‬ ‫بەرهەمدەهێنێت كە ل��ەو ریتمە‬ ‫بێزارببێت‌و توانای ئەوەی هەبێت‬ ‫جیهانگەریی‪ ،‬ن��ەك ب��ە ئامێر‪،‬‬ ‫بەڵكو بە تێگەیشتن‌و ن��اوەڕۆك‬ ‫فەرز بكات‪ ،‬ئەوەش كاتی دەوێت‌و‬ ‫ئێمەش ه��ەدارم��ان نییە‪ ،‬ئێستا‬ ‫شتەكانمان دەوێت‪.‬‬ ‫میدیا‪ :‬ئایا میدیای كوردیی‪،‬‬ ‫ك���ەوت���ووەت���ە ك��وێ��ی م��ی��دی��ای‬ ‫بەجیهانیكراوەوە؟‬ ‫راس������ان م���وخ���ت���ار‪ :‬هیچ‬ ‫ئاماژەیەك نییە شوێنگەیەكمان‬ ‫بۆ دیاریی بكات‪ ،‬تا بزانین لەسەر‬ ‫نەخشەی میدیای گڵۆباڵ‪ ،‬میدیای‬ ‫كوردیی جێگەیەكی هەبێت‪ .‬ئایا‬ ‫كۆمەڵگەی ئێمە بەستراوەتەوە‬ ‫ب��ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی گ��ڵ��ۆب��اڵ��ەوە‪،‬‬ ‫ت��ا میدیاكەمان شوێنپێیەكی‬ ‫هەبێت؟ كاتێك زمانی میدیای‬ ‫ئێمە زمانێكی لۆكاڵ بێت‪ ،‬چۆن‬ ‫دەتوانین قسە لە بەگڵۆباڵبوونی‬ ‫میدیای كوردیی بكەین؟ سوژەكانی‬ ‫میدیای پێشكەوتووی جیهانیی‪،‬‬ ‫هەمیشە لەخزمەت‪ :‬شەفافییەت‪،‬‬ ‫ف��راوان��ت��رك��ردن��ی دی��م��وك��راس�ی‌و‬ ‫زەمینە رەخساندن بۆ ژیانێكی‬ ‫شایستەتردان‪ ،‬من دەپرسم‪ ،‬ئایا‬ ‫میدیای كوردیی‪ ،‬لەشەڕی دژ بە‬ ‫ناشەفافییەت‪ ،‬فراوانكردنی پانتایی‬ ‫ئ��ازادی �ی‌و دیموكراسی‪ ،‬هەمان‬ ‫دیوەكەی تری ئەو حاڵەتەی بۆ‬ ‫بەرهەم نەهێناوینەوە؟ ئیتر بەم‬ ‫شوناسی كاركردنەمانەوە‪ ،‬چۆن‬ ‫دەتوانین بكەوینە شوێنێك لە‬ ‫میدیای جیهانیی؟‬ ‫كەریم ق��ادر‪ :‬گومانی تێدا‬ ‫نییە كە پەرەسەندنی ئامرازەكانی‬ ‫گەیاندن‪ ،‬كاریگەرییان هەیە‪ ،‬بە‬ ‫ن��ۆرەی خ��ۆی‪ ،‬ئەم پەرەسەندنە‬ ‫ك��اری��گ��ەری��ی ب��ەس��ەر میدیای‬ ‫ك��وردی��ی��ش��ەوە دی����ارە‪ .‬ل���ەڕووی‬ ‫چاپ‌و پەخشەوە‪ ،‬میدیای كوردیی‬ ‫سوودی باشی لێ بینیوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر مەبەست لە پرسیارەكە‬ ‫ئەوە بێت كە بەو ئەركە میدیایەی‬ ‫خۆی هەڵساوە‪ .‬دەڵێم؛ نەخێر‪،‬‬ ‫چونكە نەیتوانیوە ببێتە سەرچاوە‬ ‫ب��ۆ میدیای جیهانیی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەو مانایە نییە كە پنتێكی لە‬ ‫م��ی��دی��ای جیهانییەوە بۆخۆی‬ ‫مسۆگەر نەكردووە‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫زۆر ل��ە رۆژن���ام���ەو وێبسایت‌و‬ ‫تەلەفزیۆنەكان‪ ،‬بە چەندین زمانی‬ ‫زیندووی جیهانیی باڵوكراوەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬واتە لە ئاستی جیهانەوە‬ ‫شتێك هەیە پێی دەوترێت میدیای‬ ‫كوردیی‪ .‬ئەوەندەی من ئاگادار بم‪،‬‬ ‫لەالیەن هەند ‌ێ واڵتەوە بەشێك لە‬ ‫رۆژنامەكانی كوردستان تەرجەمە‬ ‫دەكرێن‪ ،‬جا بۆ هەر مەبەستێك‬ ‫بێت‌و بەرنامەی تەلەفزیۆنەكانیش‬ ‫گۆهداری دەكرێن‪ ،‬ئەمەش بە هەند‬ ‫وەرگرتنی میدیای كوردییە‪.‬‬ ‫غ��ی��اس��ەدی��ن نەقشبەندی‪:‬‬ ‫مەسەلەیەك هەیە كە دەمەوێت‬ ‫ل��ێ��رەدا ب��اس��ی ب��ك��ەم‪ ،‬دەبێت‬ ‫ب��ەرل��ەوەی ئێمە باسی پێوەر‌و‬ ‫ب���ەراورد بكەین‪ ،‬دەبێت بزانین‬ ‫بنیاتی ئەو بەراوردكردنە چییەو‬ ‫زۆر وردبین لە بەكارهێنانی زاراوەو‬ ‫چ��ەم��ك‪ ،‬چونكە ئ��ەگ��ەر باسی‬ ‫ئازادیی دەكەیت‪ ،‬دەبێت مەبە‌ستی‬ ‫خۆت لەسەرەتاوە دیاریی بكەیت‪،‬‬ ‫ئایا چ جۆرە ئازادییەكت مەبەسەتە‪،‬‬ ‫چونكە راگەیاندنی بەرەڵاڵ نییە‪،‬‬ ‫هەر راگەیاندنێك خزمەتی جۆرێ‬ ‫ئامانج دەك���ات‌و ئایدیا وەزن��ی‬ ‫گ��رووپ��ێ��ك ب��ەس��ەر ئ��ەوان��ی تر‬ ‫دەخات‌و چینێك دەپارێزێت! ئینجا‬ ‫دێینە س��ەر ئ��ەو ب��ەراوردك��ردن��ە‪،‬‬ ‫ئایا مۆدێلی ئێمە كێیە بۆئەوەی‬ ‫خ��ۆم��ان��ی پ��ێ ب���ەراوردك���ەی���ن؟‬

‫راگەیاندنی عەرەبییە‪ ،‬یان هی‬ ‫ئێرانە‪ ،‬یان توركیا‪ ،‬یانیش جیهان‬ ‫بەگشتیی‪ ،‬ئ��ەوەش دەگەڕێتەوە‬ ‫سەر ج��ۆری وەرگ��رەك��ە‪ ،‬ئایا تۆ‬ ‫بۆ كێ دەنووسیت‪ ،‬یان پەخش‬ ‫دەكەیت؟‬ ‫میدیا‪ :‬هۆكارەكانی دواكەوتنی‬ ‫میدیای كوردیی‪ ،‬كامانەن؟‬ ‫راس���ان موختار‪ :‬جگە لەو‬ ‫هۆكارانەی پێشتر باسم كردن‪،‬‬ ‫دەكرێت ئاماژە بە ئامادەبوونی‬ ‫جۆرێك لە بزنس بكەم كە داخڵی‬ ‫كایەی میدیای ئێمە بووە‪ ،‬بزنسێك‬ ‫كە زۆرجار خاڵییە لە ئەخالقیاتی‬ ‫سەرمایەداریی‌و سەرمایەگوزاریی‬ ‫بەواتا ماكس ڤێبەرییەكەی‪ .‬ئەمڕۆ‪،‬‬ ‫ئەوەندەی میدیای ئێمە لەفۆڕما‬ ‫كار دەكات‪ ،‬هەرگیز لەناوەڕۆكدا‬ ‫كار ناكات‪ ،‬بۆ نموون ‌ه سه‌یری ئەو‬

‫كەریم قادر‪:‬‬

‫پرەنسیپی‬ ‫راستگۆییمان‬ ‫وەالوە ناوە‌و‬ ‫بۆچوون‌و‬ ‫روانینی خۆمان‬ ‫زاڵ دەكەین‬ ‫میوزیكە بكەن كە میدیا لەم واڵتەدا‬ ‫بەرهەمی هێناوە‪ ،‬میوزیكێك‬ ‫خاڵیی لەرۆح‪ ،‬كە زۆرجار شایەنی‬ ‫ئەوە نییە تەنانەت جارێك گوێی‬ ‫لێبگریت‪ .‬سیاسەت‪ ،‬هونەر‌و هەموو‬ ‫شتەكانی تریش‪ ،‬لەسایەی ئەم‬ ‫میدیایەدا كە میدیای ئازادو میدیای‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش دەگرێتەوە‪ ،‬ئاوای‬ ‫لێهاتووە‪ .‬هۆكاری ئەمەش دووبارە‬ ‫ئەو بێشووناسییەیە كە تایبەتە‬ ‫بە قۆناغی مێژوویی كۆمەڵگەی‬ ‫ئێمە‪ ،‬كە قۆناغی راگوزارە بەرەو‬ ‫مۆدێرنێتە‪.‬‬ ‫غیاسەدین نەقشبەندی‪ :‬من‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەدا نیم كە میدیای‬ ‫ك��وردی��ی دواك���ەوت���ووە‪ ،‬میدیای‬ ‫كوردیی‪ ،‬بەكام پێوەر دواكەوتووە؟‬ ‫ئەگەر مەبەستت زۆریی‌و بۆرییەكە‬ ‫بێت‪ ،‬ئ��ەوا پێشتر باسم ك��رد‪،‬‬ ‫پرۆسەی راگەیاندن بەگشتیی‪ ،‬لە‬ ‫نێرەرو وەرگ��ر پێكدێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫وەرگ���ر وات���ە خ��وێ��ن��ەر‪ ،‬بینەرو‬ ‫بیسەر بگاتە ئەو ئاستە بەرزە‪،‬‬ ‫بۆ ئ��ەوەی میدیای چ��اك‌و خراپ‬ ‫لێك جیا بكاتەوە‪ ،‬وەرگ��ر ئەو‬ ‫حاڵەتە دروس��ت دەك��ات‪ ،‬وەرگر‬ ‫بێژنگەكەیە‪ ،‬من‌و تۆ نین‪ ،‬دەبێت‬ ‫نەوەیەك پەروەردە بكرێت‌و فێری‬

‫ئەوە ببێت راگەیاندنی فشەكەر‌و‬ ‫درۆزن‌و ماستاوچی رەت بكاتەوە‪،‬‬ ‫ئەوكاتە كەناڵەكە بۆخۆی بەخۆیدا‬ ‫دەچێتەوەو راستیی‌و بەرپرسێتی‬ ‫دەك��ات��ە ف��اك��ت��ەری س��ەرەك��ی��ی‬ ‫سەركەوتنی‪ ،‬ئەو مەرجانە بە كات‬ ‫دروست دەبن‪.‬‬ ‫ك���ەری���م ق�����ادر‪ :‬ج����ار ‌ێ لە‬ ‫س��ەرەت��اوە‪ ،‬نازانم مەبەستت لە‬ ‫دواكەوتوویی چییە؟ ئەگەر مەبەست‬ ‫لە ژمارە بێت‪ ،‬ئەوه ئەوەی هەیە‬ ‫زۆر لە پێویستی خوێنەر زیاترە‪.‬‬ ‫ئەگەر مەبەستیشت لە گەیاندن‌و‬ ‫نەگەیاندنی پ��ەی��ام بێت‪ ،‬ئ��ەوا‬ ‫ئاماژەم پێ ك��ردووە كە بەشێك‬ ‫لەو میدیایە خۆی تەسلیمی تەڵەی‬ ‫سیاسییەكان ك��ردووە‌و لە پەنای‬ ‫ئازادیی رۆژنامەگەریی‌و رۆژنامەی‬ ‫ئەهلییەوە‪ ،‬غ��ەدر لە پیشەكەی‬ ‫خۆیان دەكەن‪ ،‬بۆیە دەڵێم؛ بەڵێ‌‪،‬‬ ‫لەم رووەوە‪ ،‬نەك هەر دواكەوتووە‪،‬‬ ‫بەڵكو لە پاشەكشەشدایە‪ .‬بەشێكی‬ ‫ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە‬ ‫میدیا كراوە بەئامرازێكی سیاسیی‬ ‫بۆ بەدیهێنانی ویستێكی سیاسیی‪.‬‬ ‫ئەمەش هەرگیز كاری میدیا نییە بەو‬ ‫نەفەسە كار بكات‪ ،‬بەڵكو پێدانی‬ ‫زانیاریی‌و بزاوتنی كۆمەڵگەیە‬ ‫لەبارەی ئ��ەوەی لە چ��واردەوری‬ ‫روودەدەن‪ ،‬یان پێشبینی روودانیان‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ب��ۆئ��ەوەی كۆمەڵگە بۆ‬ ‫ه��ەر ئ��ەگ��ەرێ��ك ئ��ام��ادە بكات‪.‬‬ ‫بەشێكی دیكەش بۆ هاتنەناوەوەی‬ ‫كەسانی كەمئەزموون‌و نەشارەزا‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە دەیانەوێت لە‬ ‫رێگای میدیاوە‪ ،‬تۆڵە بكەنەوە‪ ،‬یان‬ ‫میدیا بۆ هاتنەدی بەرژەوەندیی‬ ‫شەخسیی خۆیان بەكاربهێنن‪،‬‬ ‫كە زۆرجار لە سایتەكان بە ناوی‬ ‫خ���وازراوەوە‪ ،‬چۆن هەوڵ دەدەن‬ ‫كاره‌كتەرەكان لێك بە گومان‬ ‫ب��ك��ەن‪ .‬ی��ا ه��ەن��د ‌ێ رۆژن��ام��ە بۆ‬ ‫مەبەستێك‪ ،‬لێدوانی ئەو كەسانە‬ ‫دەگۆڕن‪ ،‬كە لێدوانیان لێوەردەگرن‪،‬‬ ‫دواتر بە قەولی خۆیان‪ ،‬بەپۆزشێك‬ ‫كۆتایی پێدەهێنن‪ .‬بەالی منەوە‬ ‫نەبوونی رێنووسێكی یەكگرتوو لە‬ ‫رۆژنامەكان‪ ،‬خاڵێكی هەرە زەقی‬ ‫دواك��ەوت��ن��ی میدیای ن��ووس��راوی‬ ‫كوردییە‌و ناكرێت ئ��ەوە ه��ەروا‬ ‫ب��ڕوات‌و ك��ەس خ��ۆی ل ‌ێ نەكاتە‬ ‫خاوەن‪ ،‬چونكە سەرباری ئەوەی‬ ‫بە باڵوكردنەوەی هەند ‌ێ هەواڵی‬ ‫س��ەرچ��اوە ن��ادی��ار‪ ،‬س��ەرم��ان لە‬ ‫كۆمەڵگە ش��ێ��وان��دووە‪ ،‬خەریكە‬ ‫بەو رێنووسە سەیرەی هەندێكمان‬ ‫پێی دەنووسین‪ ،‬س��ەر‌و شكڵی‬ ‫زمانەكەشمان دەشێوێنین‪ .‬ئەمە‪،‬‬ ‫پێویستی بە خەملێخواردنێكی‬ ‫بەپەلەی دیراسەتكراو هەیە‪.‬‬ ‫م���ی���دی���ا‪ :‬رۆڵ�����ی ح��ی��زب��ە‬ ‫ك��وردی��ی��ەك��ان ل��ە دواك��ەوت��ووی��ی‬ ‫میدیای كوردیدا چییە؟‬ ‫غ��ی��اس��ەدی��ن نەقشبەندی‪:‬‬ ‫حیزبەكان‪ ،‬تا پێیان كرا میدیایان‬ ‫ق��ۆرخ��ك��رد‌و ه��ەوڵ��ی��ان دا تەنیا‬ ‫دەنگی حیزبەكە دیاریی بكەن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم نشوستیان هێنا‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێستاش هەركەسێك هەواڵی‬ ‫(پارتی‌و یەكێتی) ب��وێ‪ ،‬دەچێ‬ ‫لە تەلەفزیۆن‌و رادی���ۆی حیزبە‬ ‫دژەكان بەدوایدا دەگەڕێت‪ ،‬دەزانێ‬ ‫پارتی‌و یەكێتی‪ ،‬خۆیان باسی‬ ‫ن��اك��ەن‪ ،‬ئینجا ئەویش زۆرج��ار‬ ‫بەهاراتی پێوەدەكرێت‌و زۆرجاریش‬ ‫ئ��ەوەن��دە دەستكاریی دەكرێت‬ ‫بۆ ناشیرینكردنیان‪ ،‬هەواڵەكە‬ ‫ل��ەڕاس��ت��ی دووردەك���ەوێ���ت���ەوە‪،‬‬ ‫ئەگەرچی راستیش بێت‪.‬‬ ‫ك��ەری��م ق����ادر‪ :‬ب��ەڕاس��ت��ی‪،‬‬ ‫هۆكارێك نابینمەوە حیزب رۆڵی‬ ‫هەبێت لە دواك��ەوت��ن��ی میدیای‬ ‫كوردییدا‪ ،‬چونكە هەموو حیزبەكان‬ ‫بەب ‌ێ جیاوازیی‪ ،‬بایەخ بە میدیا‬

‫دەدەن‌و ه��ەوڵ دەدەن بەپێی‬ ‫ئیمكاناتیش كەسانی بەتوانا لە‬ ‫میدیاكانی خۆیاندا ج ‌ێ بكەنەوە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی پەیامەكەی بە كۆمەڵگە‬ ‫بگەیەنێت‪ ،‬ب��ەاڵم ب��ەه��ۆی ئەو‬ ‫ك �ه‌ل��ت��وورەی ل��ەن��او كۆمەڵگەی‬ ‫ئێمەدا هەیە‪ ،‬كە خۆتان پێی‬ ‫ئ��اش��ن��ان‪ ،‬زۆرج����ار حیزبەكان‬ ‫لەوەدا سەركەوتوو نابن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بە ن��ۆرەی خ��ۆی رەن��گ��دان��ەوەی‬ ‫خ���راپ‌و نەرێنی ب��ەس��ەر رەوت��ی‬ ‫میدیاوە جێدەهێڵێت‪ .‬هەروەها‬ ‫شاردنەوەی هەند ‌ێ زانیاریش كە‬ ‫بەالی رۆژنامەنووسانەوە گرنگن‪،‬‬ ‫لەالیەن حیزبەكانەوە‪ ،‬كاریگەریی‬ ‫ل��ەس��ەر ئ��ەو دواك��ەوت��ن��ە هەیە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەش��دا هەموو‬ ‫خەتایەك لە ئەستۆی حیزبەكان‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو بەشێكی پەیوەندیی‬

‫راسان موختار‪:‬‬ ‫كاتێك زمانی‬ ‫میدیای ئێمە‬ ‫زمانێكی لۆكاڵ‬ ‫بێت‪ ،‬چۆن‬ ‫دەتوانین قسە لە‬ ‫بەگڵۆباڵبوونی‬ ‫میدیای كوردیی‬ ‫بكەین؟‬ ‫بە ئێمەی رۆژنامەنووسیشەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەوەی بوارێكمان بۆ متمانە‬ ‫نەهێشتووەتەوە‪ ،‬واتە پرەنسیپی‬ ‫راس��ت��گ��ۆی��ی��م��ان وەالوە ن���اوە‌و‬ ‫ب��ۆچ��وون‌و روانینی خۆمان زاڵ‬ ‫دەكەین‪ ،‬خۆشتان دەزانن‪ ،‬ئەمە لە‬ ‫بواری میدیاوە مەقبوول نییە‪.‬‬ ‫راس��ان موختار‪ :‬ئەگەرچی‬ ‫بۆچوونی زاڵ لەمڕۆدا‪ ،‬بریتییە‬ ‫ل��ە ت��اوان��ب��ارك��ردن��ی ح��ی��زب‪ ،‬بە‬ ‫تایبەت حیزبە دەسەاڵتدارەكانی‬ ‫ك����وردس����ت����ان‪ ،‬ب������ەوەی كە‬ ‫میدیایان وەك ئ��ام��رازێ��ك بۆ‬ ‫كۆنتڕۆڵی كۆمەڵگەو دەس��ەاڵت‬ ‫ب��ەك��اره��ێ��ن��اوەو‪ ...‬هتد‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫من پێموایە؛ النیكەم ئەوە ئەو‬ ‫دو حیزبە ب���وون ك��ە یاسای‬ ‫رۆژن��ام��ەگ��ەری��ی كوردستانیان‬ ‫پەسەند ك��رد‪ .‬یاسایەك كە بە‬ ‫وت��ەی رۆژنامەنووسی ن��اوداری‬ ‫ئێران‪ ،‬ماشەڵاڵی شەمسولواعزین‪،‬‬ ‫باشترین یاسای رۆژنامەگەریی‬ ‫ن��اوچ��ەك��ەی��ە‪ .‬ئ��ەگ��ەرچ��ی من‬ ‫ن��ام��ەوێ��ت ك��ەم��وك��ورت��ی��ی��ەك��ان‬ ‫لەئەستۆی حیزبە دەسەاڵتدارەكان‬ ‫داماڵم‪ ،‬كە دەیانتوانی النیكەم‬ ‫گ��ەورەو‬ ‫سەرمایەگوزارییەكی‬ ‫ب��اش��ت��ر ل���ەم ب�����وارەدا ب��ك��ەن‪،‬‬

‫بەتایبەت كە ك��ورد دەیتوانی‬ ‫گەلێك لەسوژەكانی كاری میدیایی‬ ‫خۆی بكاتە جیهانیی‌و بەداخەوە‬ ‫ن��ەی��ك��ردووە‪ ،‬ب��ەاڵم ئ���ەوەی بۆ‬ ‫ك��ەس��ێ��ك��ی وەك م��ن جێگای‬ ‫سەرنجە‪ ،‬ئەو رەفتارە نادروستە‌و‬ ‫ئەو جەنگە ناشیرینەیە كە هەندێ‌‬ ‫كارەكتەری سیاسیی دەرەوەی ئەم‬ ‫دوو حیزبە لەم واڵتەداو لە رێگەی‬ ‫ێ كەناڵی میدیاوە‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫هەند ‌‬ ‫میدیاكانی ژێر سێبەری خۆیان‪،‬‬ ‫ئەنجامی دەدەن‪ .‬رەفتارێك كە‬ ‫ئەنجامەكەی تەنیا پ��ەرەدان��ە‬ ‫ب��ەه��زری توندوتیژو كه‌لتووری‬ ‫تۆڵەكردنەوەو بێبەهاكردنی مێژوو‪،‬‬ ‫ونبوون‌و بێنرخبوونی هەقیقەت‌و‬ ‫بەرهەمهێنانەوەی ئەوەی بەحساب‬ ‫شەڕی لەپێناودا دەكەن‪ .‬بەڕای‬ ‫من‪ ،‬ئەم زیانە فەرهەنگییەی ئەم‬ ‫ج��ۆرە كارەكتەرانە دەیگەیەنن‬ ‫بە كۆمەڵگە‪ ،‬بەراورد ناكرێت بە‬ ‫زیانەكانی تر‪.‬‬ ‫م��ی��دی��ا‪ :‬ن��ائ��ام��ادەی��ی بە‬ ‫پیشەییبوون‪ ،‬چەند كاریگەریی‬ ‫كردووەتە سەر دواكەوتنی میدیای‬ ‫كوردیی؟‬ ‫كەریم ق��ادر‪ :‬هاتنەناوەوەی‬ ‫كەسانی بێئەزموون‌و نەشارەزا‪،‬‬ ‫ق��وڕەك��ەی خەستتر ك���ردووە‪.‬‬ ‫ه��ەم��ووم��ان ئ��ەوە دەزان��ی��ن كە‬ ‫پرەنسیپی ئازادیی رادەربڕین‌و‬ ‫ئازادیی رۆژنامەگەریی‪ ،‬بوونەتە‬ ‫شتێكی زەروو‌ری������ی‌و ه��ەم��وو‬ ‫دەسەاڵتێكیش‪ ،‬جا هەر جۆرێك‬ ‫ت ئ��ەن��دازێ��ك لەو‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬دەب��ێ � ‌‬ ‫پرەنسیپە ف���ەراه���ەم ب��ك��ات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم زۆرج����ار رۆژن��ام��ەن��ووس‬ ‫ئەو پرەنسیپە بە نابەرپرسانە‬ ‫بەكاردەهێنێت‪ ،‬خوێنەر بە شتی‬ ‫الوەكیی ئەوتۆ سەرقاڵ دەكات‬ ‫ك��ە ب��ێ��زارك��ارە‪ ،‬ل��ەب��ری ئ��ەوەی‬ ‫رۆشنبیرییەك‪ ،‬یا زانیارییەكی‬ ‫ب��دات �ێ‌‪ ،‬ی��ا رۆژن��ام��ە ه��ەی��ە بۆ‬ ‫خاتری فرۆشی خۆی‪ ،‬لە زەوق‌و‬ ‫سەلیقەی كۆمەڵگە دەدات‌و بە‬ ‫بابەت‌و هەواڵی وا الپەڕەكانی پڕ‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬كە نەك سوودی نییە‬ ‫بۆ كۆمەڵگە‪ ،‬بەڵكو پڕدەداتە‬ ‫ئادابەكەشی‪ ،‬وەك بڵێی بڕیاری‬ ‫داوە ت��ۆڵ��ەی لێبكاتەوە‪ ،‬كە‬ ‫ت پرەنسیپی‬ ‫خۆشتان دەزانن‪ ،‬نابێ ‌‬ ‫تۆڵەكردنەوە الی رۆژنامەنووس‬ ‫بوونی هەبێت‪ .‬ئەوانە‪ ،‬لە كاری‬ ‫رۆژنامەنووسیدا جیاوازیی لەنێوان‬ ‫بەرژەوەندیی تاك‌و بەرژەوەندیی‬ ‫كۆمەڵگەدا ناكەن‪ ،‬تەنانەت ئەم‬ ‫ناپیشەییبوونە وای��ك��ردووە بۆ‬ ‫خۆبردنه‌پێشه‌وه‌‌و ن��اودەرك��ردن‬ ‫هەموو خەتێك ببەزێنن‪.‬‬ ‫غیاسەدین نەقشبەندی‪ :‬نابێت‬ ‫پەلە لەشتێك بكرێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫هەموو الشەكە بەیەكەوە گەشە‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چەند نموونەیەكی چاكمان‬ ‫هەیە لە راگەیاندنی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ��ەوان��ی��ش نەیانتوانیوە‬ ‫ئەو دیوارە بشكێنن‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫(‪ )BBC‬كەناڵێكی دەسەاڵتە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەر دیرۆكە پڕسەروەریی‌و‬ ‫راستگۆییەكەی‪ ،‬هەمیشە هەواڵی‬ ‫گرنگ لەوێ تەئكید دەكرێتەوە‪،‬‬ ‫پەیوەندیی ب��ەوەو‌ه نییە‪ ،‬ئایا‬ ‫ئۆپۆزسیۆنە‪ ،‬ی��ان دەس���ەاڵت‪،‬‬ ‫پەیوەندیی بە ج��ۆری داڕشتن‌و‬ ‫گواستنەوەی هەواڵەكەوە هەیە‪.‬‬ ‫راس��ان موختار‪ :‬بێگومان‪،‬‬ ‫ئەم حاڵەتە كاریگەریی هەبووە‪،‬‬ ‫بەاڵم بیرمان نەچێت كە بەشی‬ ‫زۆری م��ی��دی��اك��اران��ی جیهان‪،‬‬ ‫دەرچووی كۆلێژەكانی راگەیاندن‬ ‫نەبوون‪ ،‬كاری میدیا ئەوەندەی‬ ‫سەلیقەو ئەخالقە‪ ،‬ئ��ەوەن��دەی‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ی��ە‪ ،‬ئ��ەوەن��دە‬ ‫پەیوەندیی بە ئاكادیمیبوونی‬ ‫میدیاكارەوە نییە‪.‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪7‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫بەسیاسیكردنی میدیا لە كوردستان‬

‫مەم بورهان قانع‬

‫‪........................................................‬‬

‫یەكێك ل��ە خەوشەكانی‬ ‫ئەمڕۆی میدیای كوردیی‪ ،‬یان‬ ‫بڵێین میدیا ل��ەك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ���ەوە دەگ���ەڕێ���ت���ەوە كە‬ ‫میدیا بەسیاسیكراوە‌و ئەم‬ ‫میدیایش‪،‬‬ ‫بەسیاسیكردنەی‬ ‫وەه��ای ك��ردووە‪ ،‬میدیا لەهەر‬ ‫پ��ڕۆف��ێ��ش��ن��اڵ��ب��وون��ێ��ك خاڵی‬ ‫ب��ب��ێ��ت��ەوە‪ ،‬س��ەرب��اری ئ��ەوەی‬ ‫میدیا لەكوردستاندا‪ ،‬هەمیشە‬ ‫ئ��ام��ادەب��اش��ی��ی ت��ێ��دا بێت بۆ‬ ‫ئ��ەوەی هەر كاتێك سیاسییە‬ ‫«ن���ەخ���وێ���ن���دەوارەك���ان»‪،‬‬ ‫ئ����ارەزوی����ان ك����رد‪ ،‬ج��ڵ��ەوی‬ ‫ب���ك���ەن‌و ش�����ەڕی م��ی��دی��ای��ی‬ ‫لەڕێی ناوەندەكانی میدیاوە‬ ‫هەڵگیرسێنن‪.‬‬ ‫ك��ەوات��ە‪ :‬ئێمە ل��ەب��ەردەم‬ ‫هەڕەشەكانی شەڕی میدیاییداین‬ ‫ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬ل��ەب��ەردەم‬ ‫ئیرادەی نەخۆشیی كارەكتەرە‬ ‫سیاسییەكانداین‪ ،‬ئەو كارەكتەرە‬ ‫سیاسییانەی لەئەلف‌و بێی كاری‬ ‫میدیایی تێناگەن‌و بوونەتە‬ ‫پ���اڵ���ەوان ل��ەئ��اڕاس��ت��ەك��ردن‌و‬ ‫جڵەوكردنی میدیادا‪ .‬لەبەردەم‬ ‫سیاسیگەلێكداین‪ ،‬هەروەكچۆن‬

‫سیاسەتیان ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‬ ‫ناشیرین كردووە‌و لەئەخالقیان‬ ‫دام���اڵ���ی���وە (ه���ەروەك���چ���ۆن‬ ‫فەیلەسوفێكی‬ ‫سەردەمانێك‬ ‫وەكو ماكیاڤیللی‪ ،‬پێیوابووە‪:‬‬ ‫لەسیاسەتكردندا‪ ،‬ئەخالق ئەو‬ ‫چەمكەیە كە جێگای نابێتەوە)‪،‬‬ ‫بەهەمان شێوەیەش‪ ،‬هەوڵی‬ ‫خاڵیكردنەوەی میدیا لەئەخالق‌و‬ ‫بەرپرسیارێتیی دەدەن‪.‬‬ ‫بەسیاسیكردنی‬ ‫لەنێوان‬ ‫م��ی��دی �ا‌و ش���ەڕی میدیاییدا‪،‬‬ ‫تێنەگەیشتنێك بۆ چەمكەكانی‬ ‫«م���ی���دی���ای س��ی��اس��ی��ی»‌و‬ ‫«سیاسەتی میدیایی» هەیە‪،‬‬ ‫كە تاڕادەیەكی زۆر‪ ،‬ئەو دوو‬ ‫چەمكە ج��ی��اوازن لەچەمكی‬ ‫بەسیاسیكردنی میدیا‪.‬‬ ‫با لێرەدا‪ ،‬بەخێرایی ئەم دوو‬ ‫چەمكە روونبكەمەوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫بتوانین باری سەرنجمان لەسەر‬ ‫«بەسیاسیكردنی میدیا» زیاتر‬ ‫بخەینەڕوو‪..‬‬ ‫«سیاسەتی میدیایی»‪ ،‬ئەو‬ ‫سیاسەتەیە؛ كە لەالیەن ستافی‬ ‫نووسینی ناوەندێكی میدیایی‬ ‫دی��اری��ك��راوەوە دادەڕێ��ژرێ��ت‪،‬‬ ‫بەاڵم كاتێك ناوەندێكی میدیا‬ ‫زمانحاڵی حیزبێك‪ ،‬حكومەتێك‪،‬‬ ‫ی���ان ك��ۆم��پ��ان��ی��ای��ەك‪ ،‬ی��اخ��ود‬ ‫رێكخراوێك دەب��ێ��ت‪ ،‬ئەوكات‬ ‫لەالیەن گروپێكی بااڵدەستی‬ ‫حكومیی‪ ،‬یان حیزبیی‪ ،‬یاخود‬ ‫كۆمپانیاكە‪ ،‬یان رێكخراوەكەوە‬ ‫سیاسەتەكەی دادەڕێ��ژرێ��ت‌و‬ ‫سكێچی كاركردن‌و چوارچێوەی‬ ‫ئیشكردنی ناوەندە میدیاییەكە‬ ‫رێكدەخرێت‌و دەستنیشانی كۆی‬ ‫ئ��ەو تابۆكراوانەیش دەكرێن‬ ‫كە نابێت ناوەندە میدیاییەكە‬ ‫لەبارەیانەوە بنووسێت‪.‬‬ ‫واتە‪ :‬سیاسەتی میدیایی‪،‬‬ ‫چوارچێوە‌و جڵەوی ئیشكردن‌و‬ ‫گوتاری میدیایی هەر ناوەندێكی‬ ‫میدیایی دیاریدەكات‪ .‬بێگومان‪،‬‬ ‫بوونی سیاسەتێكی میدیایی‬

‫خەتارناكیی‬ ‫بەسیاسیكردنی‬ ‫میدیا‪ ،‬لەوێوە‬ ‫سەرچاوە دەگرێت كە‬ ‫ئیرادەی میدیاكاران‬ ‫تەسلیمی ئیرادەی‬ ‫سیاسییەكان دەكرێت‬ ‫«ك����راوە» (ب��ەم��ان��ای بوونی‬ ‫كەمترین تابۆكراو‌و كەمترین‬ ‫هێڵی سوور لەگوتاری میدیایی‌و‬ ‫باڵوكردنەوەدا)‪ ،‬خزمەتی هەر‬ ‫ن��اوەن��دێ��ك��ی م��ی��دی��ا دەك���ات‪،‬‬ ‫وەكچۆن هەمیشە ناوەندێكی‬ ‫میدیایی‪ ،‬كە لەالیەن حیزبێكی‬ ‫تەقلیدیی داخ��راوەوە سكێچی‬ ‫كاركردنی دابنرێت‌و ئاڕاستە‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئ��ەم��ە دەبێتە هۆی‬ ‫ئ����ەوەی ك��اری��گ��ەری��ی خ��راپ‬ ‫بەسەر ئەو ناوەندە میدیاییەوە‬ ‫بەجێبهێڵێ‌‌و ئ���ەو ن��اوەن��دە‬ ‫بەمشێوەیە‬ ‫میدیاییانەیشی‬ ‫سیاسەتی میدیاییان داڕێژراوە‪،‬‬ ‫ك��ەم��ت��ری��ن وەرگ����ر (متلقی)‬ ‫یان دەبێت‌و بەوەیش هێندەی‬ ‫ت��ر ل��ە «پڕۆفێشناڵبوون»‬ ‫دووردەك���ەون���ەوە؛ كە یەكێك‬ ‫ل���ەخ���ەس���ڵ���ەت���ەك���ان���ی ه���ەر‬ ‫ناوەندێكی میدیایی پرۆفێشناڵ‪،‬‬ ‫زەمینەسازییە بۆ باڵوكردنەوەی‬

‫زۆرت��ری��ن زان��ی��اری‌و بۆچوونی‬ ‫جیاواز‪.‬‬ ‫«میدیای سیاسیی»‪ ،‬كە‬ ‫دوەم��ی��ن چەمكە‌و باشتروایە‬ ‫روون��ی��ب��ك��ەی��ن��ەوە‪ ،‬ب��ەم��ان��ای‬ ‫ج���ۆرێ���ك���ە ل����ە «م���ی���دی���ای‬ ‫تایبەتمەند»‪ ،‬ه��ەروەك��چ��ۆن‬ ‫م���ی���دی���ای ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی‪،‬‬ ‫فەرهەنگیی‪ ،‬پ���ەروەردەی���ی‪،‬‬ ‫ئابووریی‪ ...‬هتد هەن‪ ،‬بەهەمان‬ ‫شێوەیش‪« ،‬میدیای سیاسیی»‬ ‫هەیە‪ .‬واتە‪ ،‬ئەگەر سیاسەتێكی‬ ‫میدیایی تەندروست‌و كراوەمان‬ ‫بۆ ناوەندێكی میدیایی هەبێت‪،‬‬ ‫ئەوا ئەگەر میدیاكە «میدیای‬ ‫س��ی��اس��ی��ی»ش ب��ێ��ت‪ ،‬ئەمە‬ ‫ناكاتە ئ���ەوەی ئ��ەو میدیایە‬ ‫ئیدی ناتوانێت بەشێوەیەكی‬ ‫پڕۆفێشناڵ‌و بابەتییانە‌و پاڵپشت‬ ‫بەبنەمایەكی زانستیی‪ ،‬گوتارە‬ ‫میدیاییەكانی ئاڕاستە بكات‪.‬‬ ‫وات��ە‪« :‬میدیای سیاسیی»‪،‬‬ ‫وەك ه���ەر ج��ۆرێ��ك��ی ت��ری‬ ‫میدیای تایبەتمەند‪ ،‬بەگشتی‬ ‫ب��ۆ ن��وخ��ب��ەی��ەك��ی دی��اری��ك��راو‬ ‫ئاڕاستە دەكرێت (ئەمەیش بە‬ ‫ب���ەراورد بەمیدیای گشتیی)‪.‬‬ ‫هەروەكچۆن‪ ،‬لەنێو «میدیای‬ ‫تایبەتمەند»یشدا‪ ،‬دوو جۆر‬ ‫میدیا هەن‪ ،‬یەكێكیان میدیای‬ ‫تایبەتمەندە بۆ گشت (هەموان)‪،‬‬ ‫وات��ە ئ��ەوج��ۆرە میدیایەیە كە‬ ‫خوێنەرەكانی‪،‬‬ ‫تایبەتمەندە‌و‬ ‫ی��ان وەرگ���ر (متلقی)ەكانی‪،‬‬ ‫توێژە جیاجیاكانی كۆمەڵگە‬ ‫دەگرێتەوە‪ .‬جۆری دوەمیشیان‪،‬‬ ‫م��ی��دی��ای «ت��ای��ب��ەت��م��ەن��دی‬ ‫تایبەتمەند»ە‪ ،‬واتە ئەوجۆرەی‬ ‫م��ی��دی��ای ت��ای��ب��ەت��م��ەن��دە‪ ،‬كە‬ ‫ئ���اڕاس���ت���ەی ن��وخ��ب��ەی��ەك��ی‬ ‫تایبەتمەند‌و دیاریكراو دەكرێت‪.‬‬ ‫بۆ نمونە؛ لەجۆری یەكەمیاندا‪،‬‬ ‫كە تایبەتمەندی گشتییە‪ ،‬واتە‬ ‫ئ��ەگ��ەر «میدیای سیاسیی»‬ ‫ب��ەن��م��ون��ە وەرب��گ��ری��ن‪ ،‬وات��ە‬ ‫ئ��ەوج��ۆرە میدیا سیاسییەیە‬

‫كە پەرلەمانتارێك‌و وەزیرێك‌و‬ ‫پ��ارێ��زەرێ��ك‌و دوك��ان��دارێ��ك‌و‬ ‫شۆفێرێكی تەكسیی ‪...‬هتد‬ ‫دەیخوێننەوە‌و گوێبیستی دەبن‪،‬‬ ‫ئەمەیش لەوسۆنگەیەوە كە‬ ‫میدیای سیاسییە‪ ،‬بەاڵم گوتارە‬ ‫میدیاییەكانی‌و كۆی ئەو هەواڵ‌و‬ ‫زانیارییانەیشی باڵویاندەكاتەوە‪،‬‬ ‫ئاڕاستەی ت��ەواوی ئەو چین‌و‬ ‫ت��وێ��ژان��ە دەك�����ات‌و ل����ەڕووی‬ ‫س��ی��اس��ی��ی��ەوە‪ ،‬پ��ەی��وەن��دی��ی‬ ‫راستەوخۆی پێیانەوە هەیە‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬بۆ جۆری دووەمیان‪ ،‬كە‬ ‫تایبەتمەندی تایبەتمەندە‪ ،‬واتە‬ ‫بۆ نمونە میدیایەكی تایبەتمەندە‬ ‫بۆ نوخبەیەكی دیاریكراو‪ ،‬كە‬ ‫تەنها بایەخ بەبابەتی سیاسیی‬ ‫«دیاریكراو» دەدات‪ .‬بۆ نمونە‪،‬‬ ‫دەركردنی گۆڤارێك سەبارەت‬ ‫بە «سیاسەت‌و پەرلەمان»‪،‬‬ ‫ك��ە تێیدا پەیوەندیی نێوان‬ ‫سیاسەت‌و پەرلەمان‌و كارەكتەری‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ی �ی‌و ك��ارەك��ت��ەری‬ ‫سیاسیی روونبكاتەوە‌و زانیاری‌و‬ ‫هەواڵەكانیشی لەو خولگەیەدا‬ ‫بخولێنەوە‪ ،‬ئەوكات ئەمجۆرە‬ ‫میدیا تایبەتمەندە‪ ،‬دەبێتە‬ ‫میدیای نوخبەیەكی دیاریكراو‪،‬‬ ‫ك���ە ت��ەن��ه��ا خ��وێ��ن��ەرەك��ان��ی‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��ار‌و سیاسییەكان‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ڕۆ ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‪،‬‬ ‫سیاسەتی میدیاییمان هەیە‌و‬ ‫پ��ێ��م��وای��ە ل��ەس��ەر ئ���ەم گ��ۆی‬ ‫زەوییەدا‪ ،‬ناوه‌ندێكی میدیایی‬ ‫نادۆزینەوە؛ خاوەنی سیاسەتی‬ ‫میدیایی خ��ۆی نەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێرە شوێنی قسەكردن نییە‬ ‫ل��ەس��ەر ئ���ەوەی ك��ە تاچەندە‬ ‫ئ��ەو سیاسەتی میدیاییانە‪،‬‬ ‫سیاسەتی میدیایی دروستن‌و‬ ‫«پۆزەتیڤ»یان‬ ‫كاریگەریی‬ ‫بەسەر ناوەندە میدیاییەكەوە‬ ‫لەڕووی بابەتیبوون‌و راستگۆیی‌و‬ ‫بێالیەنیی‌و پڕۆفێشناڵبوونەوە‬ ‫بەجێدەهێڵن‪ .‬ه��ەروەك��چ��ۆن‪،‬‬

‫لەسەر ئەم گۆی‬ ‫زەوییەدا‪ ،‬ناوه‌ندێكی‬ ‫میدیایی نادۆزینەوە؛‬ ‫خاوەنی سیاسەتی‬ ‫میدیایی خۆی نەبێت‬ ‫ه��ەر ئ��ەم��ڕۆ ل��ەك��وردس��ت��ان��دا‪،‬‬ ‫بەدەیان ناوەندی میدیاییمان‬ ‫ه���ەن‪ ،‬لەمیدیای ب��ی��ن��راوەوە‬ ‫بیگرە تا بیستراو‌و پاشانیش‬ ‫خ��وێ��ن��راو (چ���اپ���ك���راو)‪ ،‬كە‬ ‫میدیای تایبەتمەندن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێرە شوێنی روون��ك��ردن��ەوەی‬ ‫ئ��ەوە نییە كە تاچەندە ئەو‬ ‫ناوەندە میدیاییانە‪ ،‬توانیویانە‬ ‫وەك م��ی��دی��ای تایبەتمەند‪،‬‬ ‫كاریگەرییان بەسەر هەموان‬ ‫(لەجۆری میدیای تایبەتمەند‬ ‫بۆ هەموان)‌و هەروەها بەسەر‬ ‫نوخبەیەكی دی��اری��ك��راوەوە‬ ‫ه��ەب��ێ��ت (ل���ەج���ۆری میدیای‬ ‫تایبەتمەندی تایبەتمەند)‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم‪ ،‬كێشە گ��ەورەك��ەی‬ ‫ئەمڕۆی میدیای كوردیی‪ ،‬ئەو‬ ‫بەسیاسیكردنەی میدیایە‪ ،‬كە‬ ‫ش��ەڕە قسەی لێدەبێتەوە‪..‬‬ ‫ه��ەروەك��چ��ۆن‪ ،‬میدیاكارگەلێ‌‬ ‫لەنێو ن��اوەن��دەك��ان��ی میدیای‬

‫ح��ی��زب��ی��دا ه����ەن‪ ،‬ب��ێ��ئ��ەوەی‬ ‫لەئەلفوبێی ك���اری میدیایی‬ ‫تێبگەن‪ ،‬بێئەوەی لەوەزیفەی‬ ‫بەرپرسیارێتیی‌و‬ ‫ئەخالقیی‌و‬ ‫هەستیاریی‌و كاریگەریی ناوەندە‬ ‫میدیاییەكان تێبگەن‪ ،‬میدیا‬ ‫بەزوڕنادەكەن‌و بەسەكۆیەكی‬ ‫دەزان�����ن ب���ۆ «ت��ەس��ف��ی��ی��ەی‬ ‫بەشەیتانكردنی‬ ‫حسابات»‌و‬ ‫ب��ەران��ب��ەر‌و بەفریشتەكردنی‬ ‫خ��ۆی��ان‪ .‬ئ��ەم��ج��ۆرە روانینە‬ ‫ب�����ۆ ك�������اری م���ی���دی���ای���ی‪،‬‬ ‫هەروەكچۆن بەڕادەیەكی زۆر‬ ‫سیاسیی‬ ‫كارەكتەرگەلێكی‬ ‫ن��ەخ��ۆش لەپشتی ئەمجۆرە‬ ‫میدیاییانەیشەوە‬ ‫گ��وت��ارە‬ ‫ئ��ام��ادەب��وون��ی��ان ه��ەی��ە‪ ،‬ئەمە‬ ‫وای��ك��ردووە‪ ،‬میدیا لەوەزیفە‬ ‫ب���ن���ەڕەت���ی���ی���ەك���ەی خ���ۆی‬ ‫خاڵیبكرێتەوە‪.‬‬ ‫خەتارناكیی بەسیاسیكردنی‬ ‫م��ی��دی��ا‪ ،‬ل���ەوێ���وە س��ەرچ��اوە‬ ‫دەگرێت كە ئیرادەی میدیاكاران‬ ‫تەسلیمی ئیرادەی سیاسییەكان‬ ‫دەكرێت‌و بەمەیش میدیا لەبری‬ ‫راپەڕاندنی ئەركە میدیاییەكانی‪،‬‬ ‫ئەركی بارەگایەكی حیزبی‪ ،‬یان‬ ‫ناوەندێكی حیزبیی دەبینێ‌‌و‬ ‫هەمیشە سەنگەرێك دەبێت‬ ‫بۆ داكۆكیكردن لەحیزبەكەی‪،‬‬ ‫ئەمە سەرباری ئ��ەوەی ئەگەر‬ ‫دڵ��ن��ی��اش��ب��ێ��ت ل�����ەوەی ئ��ەو‬ ‫س��ەن��گ��ەرەی ه��ەڵ��ی��ب��ژاردووە‪،‬‬ ‫سەنگەری دادوەری���ی‌و مرۆیی‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ك��ەوات��ە‪ :‬ب��ۆئ��ەوەی چیدی‬ ‫میدیا بەسیاسیی نەكرێت‪،‬‬ ‫دەب����ێ����ت س��ی��اس��ی��ی��ەك��ان‬ ‫لەمیدیا دووربخرێنەوە‌و ئەو‬ ‫میدیاكارانەیشی لەنێو دامەزراوە‬ ‫بەئەقڵییەتی‬ ‫میدیاییەكاندا‪،‬‬ ‫س��ی��اس��ی��ی‌و ح��ی��زب��ی��ی��ان��ەی‬ ‫تەسك بیردەكەنەوە‌و گوتارە‬ ‫میدیاییەكانیان ئاڕاستە دەكەن‪،‬‬ ‫دەبێت ئەوانیش لەمیدیا توڕ‬ ‫بدرێنە دەرەوە‪.‬‬

‫میدیای‌ دیپلۆماسیی‌و سیاسیی‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬میدیا‬

‫‪........................................................‬‬

‫پێشتر دەوت��را‪ ،‬ئابووری‌و‬ ‫سیاسەت‪ ،‬دوو رووی دراوێكن‪،‬‬ ‫ئێستا دەت��وان��ی��ن ئ���ەوەش‬ ‫بڵێین‪ ،‬م��ی��دی�ا‌و سیاسەت‪،‬‬ ‫رووی دوو دی��وی دراوێ��ك��ن‪،‬‬ ‫ئ���ەوە م��ان��ای ئ���ەوە نییە‪،‬‬ ‫ئ��اب��ووری كاریگەریی بەسەر‬ ‫سیاسەتەوە نەماوە‪ ،‬هەروەك‬ ‫بەپێچەوانەشەوە راستە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە جیهانی ئ��ەم��ڕۆدا‪ ،‬كاتێك‬ ‫ب��اس��ی س��ی��اس��ەت دەك��رێ��ت‪،‬‬ ‫ناتوانرێت میدیا ف��ەرام��ۆش‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئەوەی لە هەردووكیان‬ ‫گرنگترە‌و لە هەردوو بارەكەدا‬ ‫ئامادەیی هەیە‪ ،‬سیاسەتە‪.‬‬ ‫هەڵبەتە سیاسەت‪ ،‬وەك‬ ‫ل��ە زانستەكەیدا دەوت��رێ��ت‪،‬‬ ‫بەرباڵوترین پێناسەی بریتییە‬ ‫ل��ە ه��ون��ەری ب��ەڕێ��وەب��ردن‪،‬‬ ‫ه��ون��ەری ب��ەڕێ��وەب��ردن��ی��ش‪،‬‬ ‫ن���ات���وان���رێ���ت س���ەرك���ەوت���ن‬ ‫ب��ەدەس��ت��ب��ه��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ئ��ەگ��ەر‬ ‫زم��ان��ی گ��ف��ت��وگ�ۆ‌و دای��ەل��ۆگ‬ ‫نەبێت‪ ،‬زمانی گفتوگۆش لە‬ ‫باشترین حاڵەتیدا‪ ،‬ئێستا‬ ‫ل��ە دیپلۆماسییەتدا خۆی‬ ‫دەبینێتەوە‪ ،‬كەواتە ناكرێت‬ ‫سیاسەت بەبێ‌ دیپلۆماسیبوون‬ ‫ب��ك��رێ �ت‌و ه��ەردووك��ی��ش��ی��ان‬ ‫پێویستی هەمیشەییان بە‬ ‫میدیا هەیە‪.‬‬ ‫د‪ .‬مەجد ئەلهاشمی‪ ،‬لە‬ ‫كتێبی «میدیای دپیلۆماسی‌و‬ ‫س���ی���اس���ی»دا‪ ،‬ه����ەر سێ‌‬ ‫الی���ەن���ەك���ەی ب���ە ووردی�����ی‬ ‫ب���اس���ك���ردووە‌و ك��اری��گ��ەری��ی‬

‫هەریەكێكیانی بەسەر ئەوەی‬ ‫ترەوە روونكردووەتەوە‪.‬‬ ‫جیهانگریی‬ ‫لەكاتێكدا‪،‬‬ ‫باڵی بەسەر دونیادا كێشاوە‌و‬ ‫بەخێرایی‬ ‫گۆڕانكارییەكان‬ ‫رووب��������ەڕووی ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی‬ ‫ن���ێ���ودەوڵ���ەت���ی دەب���ن���ەوە‪،‬‬ ‫«سیستمی جیهانیی نوێ‌»‪،‬‬ ‫ك��ە خ��ۆی ل��ە جیهانگیرییدا‬ ‫دەب��ی��ن��ێ��ت��ەوە‪ ،‬ب��اڵ��ی بەسەر‬ ‫جیهاندا كێشاوە‌و ئامرازەكانی‬ ‫زانیاری ژمارەیی‌و تەكنەلۆژیای‬ ‫پەیوەندییەكان‪ ،‬وای��ك��ردووە‬ ‫ج��ی��ه��ان ن��ات��وان��ێ��ت ب��ەب �ێ‌‬ ‫دیپلۆماسییەت بەڕێوە بڕوات‪.‬‬ ‫د‪ .‬مەجد‪ ،‬دەپرسێت لەم‬ ‫جیهانە نوێیەدا‪ ،‬ئایا سەردەمی‬ ‫زێرینی دیپلۆماسیی‪ ،‬كۆتایی‬ ‫هاتووە‪ ،‬وەك چۆن سەردەمی‬ ‫هاوسەنگی هێزەكان‪ ،‬كۆتایی‬ ‫هات؟‬ ‫ئ���ەو‪ ،‬ل��ە كتێبەكەیدا‪،‬‬ ‫دەیەوێت وەاڵمی ئەو پرسیارە‬ ‫بداتەوە؛ كە ناكرێت هونەری‬ ‫دی��پ��ل��ۆم��اس��ی��ی ل��ە جیهانی‬ ‫سیاسەتدا كۆتایی پێ‌ بێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت ك��ە ئێستا ب��اوی‬ ‫دەوڵەتی نەتەوەیی نەماوە‌و‬ ‫سنوورەكان لەبەردەم هەموو‬ ‫گۆڕانكارییەكاندا وااڵت��رن لە‬ ‫ب��ۆش��ای��ی گ�����ەردوون‪( ،‬ئ��ەو‬ ‫گۆڕانكارییانەی ئەم دواییەی‬ ‫واڵتانی عەرەبی‌و خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاستیش‪ ،‬باشترین بەڵگەن‬ ‫بۆ بەزاندنی سنوورەكان)‪.‬‬ ‫د‪ .‬مەجد ئەلهاشمی‪ ،‬لە‬ ‫بەشی یەكەمی كتێبەكەیدا‬ ‫ك��ە ت��ەرخ��ان��ی ك����ردووە بۆ‬ ‫«س���ی���اس���ەت‌و م��ی��دی��ا»‪،‬‬

‫كاتێك باسی سیاسەت‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ناتوانرێت‬ ‫میدیا فەرامۆش بكرێت‪،‬‬ ‫ئەوەی لە هەردووكیان‬ ‫گرنگترە‌و لە هەردوو‬ ‫بارەكەدا ئامادەیی‬ ‫هەیە‪ ،‬سیاسەتە‬ ‫دەیەوێت روون��ی بكاتەوە كە‬ ‫كاریگەریی ئەو دوانە بەسەر‬ ‫یەكەوە‌و هەردووكیان بەسەر‬ ‫سیاسەتی دەرەوە چییە؟‬ ‫ه��ەروەك دەی��ەوێ��ت ئەوەمان‬ ‫بۆ روون بكاتەوە؛ كە میدیای‬ ‫دیپلۆماسیی‪ ،‬وەك ئامڕازێكی‬ ‫كاریگەر بەسەر سیاسەتەوە‪،‬‬ ‫چ��ۆن دەت��وان��ێ��ت سیاسەتی‬ ‫دەرەوە پێش بخات؟‬ ‫لەكاتێكدا‪ ،‬باسی میدیای‬ ‫دی��پ��ل��ۆم��اس��ی��ش دەك�����ات‪،‬‬ ‫ئ���ەوە روون��دەك��ات��ەوە باسە‬ ‫ه��اوب��ەش��ەك��ان��ی ئ���ەم دوان���ە‬ ‫چیین‪ ،‬جگە ل��ەوەی ل��ەڕووی‬ ‫زانستیشەوە‪ ،‬بەجیا باس لە‬ ‫هەر یەكەیان دەكات‪.‬‬ ‫ئ���ەم كتێبە‪ ،‬دەی��ەوێ��ت‬ ‫پێمان بڵێت‪ :‬میدیا لە دونیای‬

‫ئەمڕۆدا‪ ،‬چەند كاریگەریی هەیە‬ ‫بەسەر ناكۆكییەكان‌و ملمالنێ‬ ‫ه��ەروەه��ا‬ ‫جیهانییەكانەوە‪،‬‬ ‫شوێنی میدیا لە سیاسەتی‬ ‫نێودەوڵەتیدا ب��اس دەك��ات‌و‬ ‫دەیەوێت بڵێت‪ ،‬ئێستا میدیا‪،‬‬ ‫وەك بەهێزترین چەكی جەنگە‬ ‫جیهانییەكان بەكاردەهێنرێت‌و‬ ‫ل��ەڕێ��ی ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ی��ی �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫دەت��وان��رێ��ت ه��ەم جەنگەكان‬ ‫بكوژێنرێنەوە‪ ،‬ه��ەم جەنگە‬ ‫گەورەكان هەڵبگیرسێنرێن‪.‬‬ ‫كۆمەڵێك چەمكی جیاواز‬ ‫ل��ە كتێبەكەدا دەبینرێت‪،‬‬ ‫بەشی ی��ەك��ەم ب��ە باسكردن‬ ‫ل��ە س��ی��اس��ەت‌و سیاسەتی‬ ‫دەرەوە دەستی پێكردووە‪،‬‬ ‫(سیاسەت چییە؟ ئامڕازەكانی‬ ‫سیاسەتی دەرەوە)‌و لە بەشی‬ ‫دووەم��دا؛ میدیا‌و كاریگەریی‬ ‫ل��ەس��ەر كۆمەڵگە‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫ب��اس��ی (گرنگیی میدیا لە‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی س��ەردەم��ی��دا‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬تیۆرەكانی میدیا‪،‬‬ ‫سیستمی میدیا لە كۆمەڵگە‌و‬ ‫ئەركە گشتییەكان بۆ میدیا)‬ ‫لەم بەشەدا باسكراوە‪ ،‬بەشی‬ ‫سێیەمی ت��ەرخ��ان��ك��ردووە بۆ‬ ‫میدیای سیاسی‪( ،‬سیاسەت‪،‬‬ ‫میدیا‌و كاریگەریی بەسەر رای‬ ‫گشتییەوه‌‪ ،‬میدیا‌و پەیوەندییە‬ ‫بەشی‬ ‫نێودەوڵەتییەكان)‌و‬ ‫چوارەم؛ باس لە ئامڕازەكانی‬ ‫تری سیاسەتكردن دەكات لەژێر‬ ‫ناونیشانی «دیپلۆماسییەت‬ ‫لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‬ ‫ن���وێ���دا»‪( ،‬گ��ەش��ەك��ردن��ی‬ ‫دیپلۆماسیی‌و پێشكەوتنەكانی‪،‬‬ ‫دیپلۆماسیی س��ەردەم��ی �ی‌و‬

‫ن��اس��ی��ن��ەوەك��ان��ی‪،‬‬ ‫ئامرازەكانی كاری‬ ‫دی��پ��ل��ۆم��اس��ی��ی)‌و‬ ‫بەشی پێنجەمیش‪،‬‬ ‫تەرخانكراوە بۆ‬ ‫ج��ی��ه��ان��گ��ی��ری�ی‌و‬ ‫س���ی���س���ت���م���ی‬ ‫ج��ی��ه��ان��ی ن��وێ‌‌و‬ ‫كا ر یگە ر ییە كا نی‬ ‫ل���������ەس���������ەر‬ ‫د یپلۆ ما سییە ت‌و‬ ‫م������ی������دی������ا‪،‬‬ ‫(ب����ی����رۆك����ەی‬ ‫س���ی���س���ت���م���ی‬ ‫جیهانی ن��وێ‌‪،‬‬ ‫جیها نگیر یی ‪،‬‬ ‫جیها نگیر یی‌و‬ ‫دیپلۆماسییە ت‌و‬ ‫میدیا)‪.‬‬

‫ناوی‬ ‫كتێب‪ :‬میدیای دیپلۆماسیی‌و سیاسی‬ ‫ن‬ ‫ووس‬ ‫ەر‪:‬‬ ‫د‪ .‬مەجد ئەلهاشمی‬ ‫قەبارە‪ 240 :‬الپەرە‬ ‫زمانی نووسین‪ :‬عەرەبی‬ ‫خانەی باڵوكردنەوە‪ :‬ئوسامە‪/‬عەممان‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫د‪ .‬شێرکۆ حەمەئەمین‪ :‬زمانی داڕشتنەوەی هەواڵ؛ الوازو هەژارە‬ ‫لەدیمانەیەکی پاشکۆی (میدیا)دا‪ ،‬د‪ .‬شێرکۆ حەمەئەمین‪ ،‬مامۆستای زانکۆی سلێمانی‌و خاوەنی بڕوانامەی چۆنن‪ ،‬ئامرازەکان لەکوێ‌و چۆن‬ ‫دکتۆرا له‌ راگه‌یاندن و تێزی دکتۆراکه‌یشی لەبارەی «زمانی داڕشتنی ه��ەواڵ»ه‌وه‌ بووه‌‪ .‬گرنگیی دادەن��رێ��ن؟ ئەمە لەبەرئەوەی‬ ‫زمانی رۆژنامەنووسیی لەپێکەوەبەستنی رۆژنامەو خوێنەر رووندەکاتەوەو بڕوایوایە‪ ،‬ئەو زمانەی ئێستا لە ئەنجامدا دەقێکی نووسراو‬ ‫ب���ەره���ەم���دەه���ێ���ن���ی���ت‪ ،‬ک��ە‬ ‫رۆژنامەنووسیی کوردیی‪ ،‬خوێنەری پێ دەدوێنێت‪ ،‬پەیوەست نییە بە رێسا رێزمانییەکانه‌وه‌‪.‬‬ ‫دەمێنێتەوە‌و زۆرج��ار دەبێتە‬ ‫دیمانە‪ :‬میدیا‬ ‫کەرەستەی لێکۆڵینەوەی زمان‬ ‫بۆ رابردوو‪.‬‬ ‫* ئ���ەو زم��ان��ەی ئێستا‬ ‫‪...............................‬‬ ‫لە رۆژنامەنووسیی کوردییدا‬ ‫ه���ەی���ە‪ ،‬چ����ۆن دەی��ب��ی��ن��ن‌و‬ ‫* رۆڵی زمان لە کایەیەکی‬ ‫هەڵیدەسەنگێنن؟‬ ‫گرنگی وەک رۆژنامەنووسییدا‪،‬‬ ‫ م��اف ب��ە خ��ۆم دەدەم‪،‬‬‫خۆی لە چیدا بەرجەستە دەکات؟‬ ‫زیاتر قسە لەسەر زمانی هەواڵی‬ ‫ زمانەوانەکان‪ ،‬بەگشتیی‬‫نووسراو بکەم‪ ،‬چونکە تێزی‬ ‫کۆکن ل��ەس��ەر ئ���ەوەی یەکێک‬ ‫دک��ت��ۆراک��ەم پ��ەی��وەس��ت��ە بەو‬ ‫ل��ە ئ��ەرک��ە گرنگەکانی زم��ان‪،‬‬ ‫ب��اس��ەوە‪ .‬هەژارییەکی زۆری‬ ‫دروستکردنی پردی پەیوەندیی‌و‬ ‫پ��ێ��وەدی��اره‪ ‌،‬ک��ە پێدەچێت‬ ‫لێکتێگەیشتنە لەنێوان تاکەکانی‬ ‫هۆکاری سەرەکیی ئەوەبێت‪،‬‬ ‫کۆمەڵگادا‪ .‬لەهەموو کردەیەکی‬ ‫ب��ەش��ی زۆری ئ���ەوان���ەی ل��ەو‬ ‫قسه‪ ‌،‬یان نووسیندا‪ ،‬نێرەرێکت‬ ‫کایەدا کار دەک��ەن‪ ،‬شارەزایی‬ ‫هەیە‪ ‌،‬لەبەرامبەریشدا وەرگرت‬ ‫رێ���س���ا زم���ان���ەوان���ی���ی���ەک���ان‬ ‫هەیەو لەنێوانیشیاندا پەیام‪،‬‬ ‫ن��ەب��ن‪ ،‬ی��ان ئەکادیمی نەبن‪،‬‬ ‫وات��ە رۆژن��ام��ەت هەیه‪ ‌،‬بابەتی‬ ‫بەتایبەت کە تەمەنی ناوەندە‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ی��ی��ت ه��ەی��ە‪،‬‬ ‫ئەکادیمییە رۆژنامەوانییەکانیش‬ ‫خوێنەرت هەیه‪ ‌،‬ئەوەی گه‌ره‌نتی‬ ‫لەکوردستاندا‪ ‌)10( ،‬ساڵ پتر‬ ‫س��ەرک��ەوت �ن‌و ب��ڕی کاریگەریی‬ ‫نین‪ .‬پێشتریش بەشی زۆری‬ ‫پەیامەکە دەک��ات‪ ،‬ئەو زمانەیە‬ ‫ئ��ەوان��ەی چ��وون��ە ب��وارەک��ەو‬ ‫پێی دەنووسرێت‌و خوێنەر لەرێی‬ ‫خەڵکی ئەدەبی‌و بە زمانێکی‬ ‫چاوەوە درکی پێ دەکات‪ .‬زۆرجار‬ ‫ئەدەبییەوە داخڵ بوون‪ .‬ئێستا‬ ‫زمانێکی گونجاو ‌و تەندروست‬ ‫بەڕوونیی هەست بە تێکدانی‬ ‫لە رۆژن��ام��ەدا‪ ،‬دەتوانێت ببێتە‬ ‫یاسای زمانی کوردیی‌ دەکرێت‬ ‫ک��ەن��اڵ‌و پ��ەی��ام‌و کاریگەریی‌و‬ ‫لە زمانی رۆژنامەنووسییدا‌‪ ،‬بۆ‬ ‫پەرچەکردار لەیەککاتدا‪ .‬هەر لە‬ ‫نموونە‪ ،‬لە زمانی کوردییدا‪،‬‬ ‫رێی زمانێکی سەرنجڕاکێشەوە‪ ،‬د‪ .‬شێرکۆ حەمەئەمین‬ ‫ی��اس��ای��ەک��م��ان ه��ەی��ە (ب��ک��ەر‪+‬‬ ‫دەتوانرێت رووبەرێکی فراوان‌ لە‬ ‫خەیاڵدانی وەرگردا داگیربکرێت‪ .‬ئاسایی خۆیاندا بەکاریدەهێنن بێت خەڵک بەئاسانی تێی بگات‪ ،‬ب���ەرک���ار‪ +‬ک�����ردار) ئ��ەم��ە لە‬ ‫* ل��ەب��ارەی ئاستەکانی ب���ەش���ێ���وەی���ەک���ی گ��ش��ت��ی �ی‌و لەهەمانکاتیشدا خۆی پەیوەست رۆژنامەی کوردییدا‪ ،‬زۆر کەم‬ ‫زمانەوە‪ ،‬بۆ وێنە لەنێوان زمانی پ��ەی��وەس��ت نییە ب��ە رێ��س��او ب��ک��ات‌ ب��ە زم��ان��ەوان��ی��ی��ەک��ی هەستی پێدەکرێت‌و بۆ هەواڵی‬ ‫ئەدەبی‌و زمانی ئاسایی خەڵکدا‪ ،‬ی��اس��ا رێ��زم��ان��ی��ی��ەک��ان��ه‌وه‌‪ .‬تەندروستەوە‪ ،‬بۆیە پێویست تەلەفزیۆنیش راستە‪.‬‬ ‫خ��اڵ��ێ��ک��ی ت���ر‪ ،‬درێ��ژی��ی‬ ‫زمانی رۆژنامەنووسیی دەکەوێتە زم��ان��ی نووسینیش‪ ،‬شیعرو دەکات النیکەم‪ ،‬رۆژنامەنووس‬ ‫ئەدەبییات دەگرێتەوەو‌ زمانی خاوەنی رۆشنبیرییەک بێت لە ه��ەواڵ��ەک��ان‌و بەکارنەهێنانی‌‬ ‫کوێوە؟‬ ‫ لەڕووە زانستییەکەیەوە‪ ،‬رۆژنامەنووسیش دەچێتە ئەم یاساو چواچێوەی زم��ان‪ .‬بۆ رستەی کورته‪ ‌،‬یاخود زۆرجار‬‫زم��ان��ی ق��س��ەک��ردن‌و زم��ان��ی خانەیەوە‌‪ ،‬بەاڵم جیاواز لە زمانی وێنه‪ ‌،‬بزانێت لە زمانی کوردییدا س��ەرەت��او کۆتایی هەواڵەکە‬ ‫نووسینمان هەیە‪ .‬قسەکردن‪ ،‬ئەدەب‪ ،‬دەبێت زمانی رۆژنامە رستە چۆن دروس��ت دەکرێت‪ ،‬ئ��ەوەن��دە دوورن ل��ەی��ەک��ەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی��ە م��رۆڤ��ەک��ان ل��ە ژیانی دابەزێتە خوارەوەو بەشێوەیەک شوێنی کەرەستەکانی وشە خوێنەر بیری دەچێتەوە چی‬

‫دەخوێنێتەوه‪ ،‬یان هەندێجار‬ ‫زۆر وش����ە ب���ە ن���ادروس���ت‬ ‫بەکاردەهێنرێت‪ ،‬دەنووسرێت‪،‬‬ ‫هەڵسەنگاندنی بۆ کرد‪ ،‬دروست‬ ‫وایە بنووسرێت هەڵسەنگێنرا‪،‬‬ ‫ی����ان ه��ەڵ��دەس��ەن��گ��ێ��ن��رێ��ت‪.‬‬ ‫لەداڕشتنەوەدا‪ ،‬زۆرجار دەبینین‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس��ەک��ە‪ ،‬بەبێ هۆ‬ ‫ک����رداری رس��ت��ەک��ە الدەب���ات‌و‬ ‫دەیکات بە چ��اوگ‪ .‬لەراستیدا‬ ‫زم��ان��ێ��ک��ی الوازەو چەندین‬ ‫تێبینیی زان��س��ت��ی ل��ەس��ەری‬ ‫کۆبووەتەوە‪.‬‬ ‫* ل��ەب��ارەی ناونیشانی‬ ‫هەواڵ‌و لیدەوە‪ ‌،‬چی دەڵێیت؟‬ ‫ ئ�������ەوەی ت��ێ��ب��ی��ن��ی��ی‬‫دەک��رێ��ت‪ ،‬ناونیشانی درێ��ژو‬ ‫ق��وڵ��ن��ەب��وون��ەوەی��ە ل��ە دان��ان��ی‬ ‫وشەکان لە تەنیشت یەکترەوە‪،‬‬ ‫جگەلەوەی دووب��ارەک��ردن��ەوە‬ ‫زۆرە‪ ،‬ک��ە رۆژنامەنووسەکە‬ ‫دەت��وان��ێ��ت ب��ە ئاسانی خۆی‬ ‫ل��ێ بپارێزێت‪ ،‬بەتایبەت لە‬ ‫رۆژنامە حیزبییەکاندا‪ ،‬وەسف‌و‬ ‫گ����ەورەک����ردن‌و رت��وش��ک��ردن��ی‬ ‫زۆری��ان تێدایە‪ ،‬کە وا ده‌که‌ن‬ ‫هەواڵەکە درێژ بکاتەوەو وشەی‬ ‫ناپێویست بێتە ناو هەواڵەکەوه‌‪.‬‬ ‫وەک ئەوەی‌ جەنابی سەرۆک‪،‬‬ ‫ئینجا ناوەکەی‪ ،‬رێزدار‪ ،‬ئینجا‬ ‫ناوەکەی‪.‬‬ ‫* نەبوونی رێنووسێکی‬ ‫یەکگرتووی زمانی کوردیی‪،‬‬ ‫ت��ا چەند کاریگەریی خراپی‬ ‫کردووەتە سەر ئەو الوازییە‪،‬‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ئ��ەگ��ەر ب��ڕوان��ی��ت‪،‬‬ ‫ل��ەن��ێ��وان رۆژن���ام���ەی���ەک بۆ‬ ‫رۆژن��ام��ەی��ەک��ی ت���ر‪ ،‬زم���ان‌و‬ ‫شێوەی بەکارهێنانی وشەکان‬ ‫دەگۆڕدرێت‌و لە سنوورێک بۆ‬ ‫سنورێکی تر جیاوازن؟!‬ ‫ ئەم پرسیارە گرنگە‪ .‬وەک‬‫چۆن لەهەرێمی کوردستاندا‪،‬‬ ‫ک��ێ��ش��ەی ن��ەب��وون��ی زم��ان��ی‬

‫وەکچۆن دەسەاڵت‬ ‫ئیدارەو پارەکەی‬ ‫دابەشکردووه‪‌،‬‬ ‫زمانەکەش‬ ‫بەهەمانشێوە‬ ‫ستانداردمان هەیە‪ ،‬بەهەمان‬ ‫شێوەش کێشەی رێنووسمان‬ ‫هەیه‪ ‌،‬جێدەستی دەسەاڵتی‬ ‫سیاسیی زۆر ب��ەرچ��اوە لەم‬ ‫دۆخ��ەدا‪ ‌.‬زۆرج��ار وت��راوە‪ ،‬تا‬ ‫راپ��ەڕی��ن��ی س���اڵ���ی(‪‌)1991‬و‬ ‫دەرکردنی رژێم‪ ،‬کێشەکانمان‬ ‫لە زمانی ستاندارددا‪ ،‬وەک‬ ‫ئێستا نەبوو! بەاڵم دەسەاڵتی‬ ‫کوردیی‌و دوای شەڕی ناوخۆ‌و‬ ‫دابەشبوونی هەرێم بەسەر‬ ‫دوو دەس��ەاڵت��دا‪ ،‬زمانەکەش‬ ‫دووچاری جۆرێک لە لەتبوون‬ ‫ب����وو‪ ،‬ت���ا وای ل��ێ��ه��ات��ووە‬ ‫لەناوچەکانی‌ ده��ۆک‪ ،‬مەیلی‬ ‫دوورک���ەوت���ن���ەوە ل��ە زم��ان��ە‬ ‫باوەکە بوونی هەیە‪ .‬ئەوەی‬ ‫دەس��ەاڵت بە ت��ەواوەت��ی لێی‬ ‫بەرپرسه‪ ‌،‬نەبوونی سیاسەتی‬ ‫زمانەوانییە‪ ،‬بەدیوێکی تریشدا‪،‬‬

‫ئەکادیمییەکان‌و‬ ‫ن��اوەن��دە‬ ‫زانکۆکانیش لێی بەرپرسیارن‪،‬‬ ‫ت��ێ��ک��ڕای ئ����ەم دۆخ�����ەش‪،‬‬ ‫ک��اری��گ��ەری��ی ب��ەس��ەر زمانی‬ ‫رۆژنامەگەرییەوە جێهیشتووە‪،‬‬ ‫ب���ەت���ای���ب���ەت‌ ل��ەن��ەب��وون��ی‌‌‬ ‫رێنووسێکی ی��ەک��گ��رت��وودا‪.‬‬ ‫بەداخەوە‪ ،‬ئێستا دەتوانیت‪،‬‬ ‫تەنیا لەڕێی زمانەکەیانەوە‪،‬‬ ‫رۆژنامەیەکی سنووری هەولێر‬ ‫لە هی سلێمانی جیا بکەیتەوه‪‌،‬‬ ‫بۆ نموونە‪ ،‬رۆژن��ام��ە هەیه‪،‬‬ ‫لەبری وشەی دەزگا‪ ،‬دەستگە‬ ‫بەکاردەهێنێت‪ ،‬زۆر بە هەڵە‬ ‫ل��ەب��ری وش���ەی زار‪ ،‬زاراوە‬ ‫بەکاردەهێنن‪ ،‬بۆیە وەک چۆن‬ ‫دەس��ەاڵت ئ��ی��دارەو پارەکەی‬ ‫داب��ەش��ک��ردووه‪ ‌،‬زمانەکەش‬ ‫بەهەمان شێوە‪.‬‬ ‫* ب��ە رای ئ��ێ��وە‪ ،‬بۆ‬ ‫پ��ڕک��ردن��ەوەی چ���اڵ‌و چۆڵە‬ ‫زم��ان��ەوان��ی��ی��ەک��ان‪ ،‬ت��ا چەند‬ ‫راوێ���ژک���اری زم��ان��ەوان��ی��ی بۆ‬ ‫رۆژنامەکان گرنگن؟ ئەگەر‬ ‫ب��وون��ی��ان پ��ێ��وی��س��ت��ە‪ ،‬بۆ‬ ‫رۆژنامەکان خاڵین لەو جۆرە‬ ‫کەسانە؟‬ ‫ بۆ لە رۆژنامەکاندا ئەو‬‫شارەزا زمانەوانییانە بوونیان‬ ‫نییه‪ ‌،‬وەاڵمەکە الی خۆیانه‪‌،‬‬ ‫ی��ان رەن��گ��ە پەیوەست بێت‬ ‫بە لەخۆڕازیبوونی خۆیان‌و‬ ‫وا هەست بکەن پێویستیان‬ ‫پێی نییەو گەیشتوونەتە‬ ‫ئ��اس��ت��ێ��ک ک���ە ک���ەم ک��ەس‬ ‫پێی گەیشتووە! لەواقیعدا‪،‬‬ ‫راوێ��ژک��اری زمانەوانیی‪ ،‬بۆ‬ ‫رۆژنامە زۆر پێویستە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە‪ ،‬وەک چۆن خەڵک‬ ‫ب��ە شێوەیەکی گشتیی بە‬ ‫گرنگییەوە لە زمانی کوردیی‬ ‫ران��ام��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬دەزگ��اک��ان��ی‬ ‫گرنگییەکی‬ ‫راگەیاندنیش‪،‬‬ ‫ئەوتۆ بە زمان نادەن‪.‬‬

‫رۆژنامه‌نووسی هۆڵه‌ندی كەیس سچائپمان‪:‬‬

‫الی ئێمەش؛ سكااڵمان لەسەر تۆمار دەكرێت‪ ،‬بەاڵم دادگاكانمان سەربەخۆن‬

‫كەیس سچائپمان‪ ،‬رۆژنامەنووسێكی هۆڵەندییەو وەك خۆی باسی دەكات‪ ،‬پێشووتر لەدەریایەك راوچی بووە‪ .‬ئەو‪،‬‬ ‫(‪ )1946‬لەشاری هێك لە واڵتی هۆڵەندا لەدایك بووەو دواتر لە ساڵی (‪ )1973‬بۆ یەكەمجار دەستی كردووە بە كاری‬ ‫رۆژنامەگەریی‌و ئێستاش لەچەند دەزگایەكی هۆڵەندییدا كاردەكات‪.‬‬ ‫لەمیانەی سەردانێكیدا بۆ هەرێمی كوردستان‪« ،‬رۆژنامە» دیمانەیەكی تایبەتی سەبارەت بە رەوشی رۆژنامەگەریی‬ ‫لەهەرێمی كوردستان‌و ئەو بەراوردكارییانەی لەنێوان میدیای هۆڵەندیی‌و هەرێمی كوردستاندا هەن‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵیدا ساز كرد‪.‬‬

‫دیمانە‪ :‬هێمن مامەند‬ ‫‪.................................‬‬ ‫* ل��ەم��اوەی ئ��ەو چەند‬ ‫رۆژەی لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بوویت‪ ،‬چ هەڵسەنگاندنێكت بۆ‬ ‫رۆژنامەنووسان‌و رۆژنامەكانی‬ ‫كوردستان هەیەو چیت بەدی‬ ‫كرد؟‬ ‫ ل��ەڕاس��ت��ی��دا‪ ،‬ب��ەه��ۆی‬‫ن���ەش���ارەزای���ی���م ل���ە زم��ان��ی‬ ‫ك���وردی���ی���دا‪ ،‬ن��ەم��ت��وان��ی��وە‬ ‫رۆژنامەكان بخوێنمەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەرچۆنێك ب��ێ��ت‪ ،‬لەڕێگای‬ ‫هاوڕێ‌ وەرگێڕەكانمەوە‪ ،‬توانیم‬ ‫هەندێك شتیان لیبخوێنمەوە‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا‪ ،‬ئ��ەوەی لەرەوشی‬ ‫میدیام بەدی كرد لەكوردستان‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی��ە ك��اری��گ��ەری��ی پ��ارت��ە‬ ‫سیاسییەكان زۆر زۆرە‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەكاتێكدا لە واڵتی هۆڵەندا‪،‬‬ ‫كاریگەرییەكی زۆری خەڵك‌و‬ ‫كۆمەڵگای هۆڵەندیمان لەسەرە‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر كە من بەدیم كرد‌و‬ ‫س��ەرم تێیدا سوڕدەمێنێت‌‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی��ە ب��ە ب����ەراورد لەگەڵ‬ ‫ئ��ەو واڵت��ان��ەی م��ن پێشووتر‬ ‫سەردانم ك��ردوون‌و ئیشم تێدا‬ ‫ك���ردوون‪ ،‬ل��ێ��رە‪ ،‬ل��ە هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬س����ەرەڕای ئەو‬ ‫هەموو بارودۆخە ناهەموارەو‬ ‫شەڕە یەك لەدوایەكەكانی ئەم‬ ‫واڵتە‌و نەبوونی سەقامگیریی‌و‬

‫كاریگەریی پارتە سیاسییەكان‪،‬‬ ‫بەاڵم رۆژنامەنووسی باشی تیا‬ ‫هەڵكەوتووەو ئەوان لەمیانەی‬ ‫خ��ول��ەك��ان��دا زۆر پرسیاریان‬ ‫دەكرد‌و زۆر پەرۆشن بۆفێربوون‌‪،‬‬ ‫بۆئەوەی بەرەوپێش بچن‌و زۆر‬ ‫ك����راوەن‪ ،‬ئەمانە وای��ان��ك��رد‪،‬‬ ‫روانگەیەكی زۆر پۆزەتیڤانەم‬ ‫ب��ۆ رۆژن��ام��ەوان��ی��ی هەرێمی‬ ‫كوردستان هەبێت‪.‬‬

‫شتێکی سه‌یر هه‌یه‌‬ ‫ل ‌ه هۆڵه‌ندا‪ ،‬له‌‬ ‫یه‌ک ده‌زگا(‪)200‬‬ ‫سه‌رنووسه‌رمان هه‌یه‌‬

‫* لەهەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫نزیكەی (‪ )900‬میدیای بینراو‬ ‫‌و ب��ی��س��ت��راو و چ��اپ��ەم��ەن��ی‬ ‫ه���ەن‪ ،‬ه��ەروەه��ا سەندیكای‬ ‫رۆژن����ام����ەن����ووس����ان ب���اس‬ ‫لەوەدەكات (‪ )5000‬ئەندامیان‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬ئ��ەم��ە ج��گ��ە ل���ەوەی‬ ‫زۆرب��ەی رۆژنامەنووسان‪ ،‬لەو‬ ‫سەندیكایە ئەندام نیین‪ ،‬ئایا‬ ‫ل��ە واڵت���ی ه��ۆڵ��ەن��دا ژم���ارەی‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس‌و دەزگ��اك��ان��ی‬ ‫راگەیاندن چەندە؟‬ ‫ لەواڵتی هۆڵەندا‪ ،‬ئێمە‬‫(‪ )15000‬رۆژن��ام��ەن��ووس��م��ان‬ ‫هەیە‪ ،‬كە بۆ چەند دەزگایەكی‬ ‫راگەیاندن ك��اردەك��ەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێمە ژمارەی دانیشتووانەكەمان‬ ‫(‪ )17‬ملیۆن كەسە‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫ژمارەی دەزگاكانی راگەیاندن‪،‬‬ ‫ئێمە چ��ەن��د رۆژن��ام��ەی��ەك��ی‬ ‫رۆژان��ەی نیشتمانیمان هەیە‪،‬‬ ‫كە ژمارەیان لە (‪ )10‬رۆژنامە‬ ‫كەمترە‪ ،‬بەاڵم ناتوانم ژمارەی‬ ‫ئ���ەو رۆژن����ام����ەو گ��ۆڤ��اران��ە‬ ‫ئاشكرا بكەم كە لۆكاڵین‌و لە‬ ‫گەڕەكەكان دەردەچن‪ ،‬هەروەها‬ ‫ژم���ارەی���ەك���ی زۆر گ��ۆڤ��ارو‬ ‫رۆژنامەمان هەن؛ كە هەفتانە‬ ‫دەردەچ������ن‪ ،‬ه���ەروەه���ا سێ‌‬ ‫تەلەفزیۆنی لۆكاڵیمان هەیە‪،‬‬ ‫ش��ەش ك��ەن��اڵ��ی ئاسمانیی‌و‬ ‫حەوت رادیۆمان هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫شتێكی سەیر هەیە لەواڵتی‬

‫هۆڵەندا‪ ،‬لەیەك دەزگا (‪)200‬‬ ‫سەرنووسەرمان هەیە‪.‬‬ ‫* ب��اس��ی ئ����ەوەت ك��رد‬ ‫كە ل��ەواڵت��ی هۆڵەندا‪ ،‬چەند‬ ‫كەناڵێكی لۆكاڵیی هەن‪ ،‬وەكو‬ ‫شارەزایەك لەبواری میدیادا‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەو هەموو پێشكەوتنەی‬ ‫لەبواری میدیاو (ئ��ای تی)دا‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم بۆچی تائێستا‬ ‫كەناڵی لۆكاڵیی ه��ەر ب��اوی‬ ‫ماوەو بینەری هەیە؟‬ ‫ ل��ەب��ەرئ��ەوەی ج��ۆرەه��ا‬‫جیاوازیی هەیە‪ ،‬ئەو هەوااڵنەی‬ ‫كەناڵە لۆكاڵییەكان پەخشی‬ ‫دەكەن‪ ،‬كەناڵە ئاسمانییەكان‬ ‫پەخشی ن��اك��ەن‪ .‬ه��ەروەه��ا‪،‬‬ ‫هەریەكەیان ج��ۆرێ بەرنامەو‬ ‫پ��رۆگ��رام��ی خ��ۆی��ان ه��ەی��ە‪،‬‬ ‫ب��ۆن��م��وون��ە؛ م���ن ل��ەش��اری‬ ‫ئەمستردام دادەنیشم‪ ،‬سەیری‬ ‫ئەو كەنااڵنە دەكەم كە تایبەتن‬ ‫ب��ەو ش��ارە‌و لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫س���ەی���ری ئ���ەو ك��ەن��ااڵن��ەش‬ ‫دەك��ەم كە جیهانین‪ ،‬چونكە‬ ‫ه��ەری��ەك��ەی��ان تایبەتمەندیی‬ ‫خۆیان هەیە‪.‬‬ ‫* لەهەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫هەرحیزبەو چەند دەزگایەكی‬ ‫راگەیاندنی تایبەت بەخۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئایا لە واڵتی هۆڵەندا‪،‬‬ ‫حیزبەكان كەناڵی تایبەت‬ ‫بەخۆیان هەیە؟‬ ‫ ن��ەخ��ێ��ر‪ ،‬ل��ەه��ۆڵ��ەن��دا‪،‬‬‫شتێكی لەوبارەیەوە نییە‪.‬‬ ‫* ئەی كە وایە‪ ،‬سەرچاوەی‬ ‫دارای��ی دەزگا راگەیاندنەكانی كەیس سچائپمان‬ ‫هۆڵەندا‪ ،‬چییە‪ ،‬لەكاتێكدا كە‬ ‫پ���ڕوپ���اگ���ەن���دەدا دەس��ت��ی��ان‬ ‫هیچیان سەر بە حیزب نین؟‬ ‫ ب��ەش��ێ��ك ل��ەس��ەرچ��اوە دەك��ەوێ��ت‪ ،‬بەشەكەی تریش‬‫دارای��ی��ەك��ان��ی��ان‪ ،‬ل��ە ریكالم‌و حكومەت هاوكارییان دەكات‪.‬‬

‫* لەكاتێكدا ئ��ەوان كار‬ ‫بۆ حكومەت‌و حیزب ناكەن‪،‬‬ ‫حكومەت ل��ەب��ەرام��ب��ەر چیدا‬

‫هاوكارییان دەكات؟‬ ‫ ل��ەڕاس��ت��ی��دا‪ ،‬پ��ێ��دان��ی‬‫ئەو بڕەپارەیە‪ ،‬بە یاسا‌و لە‬ ‫پەرلەمان رێكخراوە‪ ،‬كە بە‬ ‫ی��اس��اش رێ��ك��خ��را‪ ،‬ئیتر هەر‬ ‫حكومەتێكی تر بێت‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫بڵێت‪ ،‬ئەو پارەیە نادەم‪.‬‬ ‫* لە هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫لەسەر باڵوكردنەوەی هەواڵێك‪،‬‬ ‫ی��اخ��ود نووسینی وت��ارێ��ك‪،‬‬ ‫ح��ی��زب��ە ك��وردس��ت��ان��ی��ی��ەك��ان‪،‬‬ ‫سكااڵ تۆمار دەك��ەن‌و داوای‬ ‫غەرامەیەكی زۆری��ش دەك��ەن‪،‬‬ ‫ئایا لە واڵتی هۆڵەندا‪ ،‬حاڵەتی‬ ‫وا بوونی هەیە؟‬ ‫ بەڵێ‌‪ .‬زۆرج��ار ئێمەش‬‫كە هەڵە دەكەین‪ ،‬بەرپرسانی‬ ‫واڵت‪،‬لەدادگا سكااڵمان لەسەر‬ ‫تۆمار دەكەن‪ ،‬بەاڵم دادگاكانی‬ ‫ئێمە س��ەرب��ەخ��ۆن‌و هەروەها‬ ‫ئەوانیش بڕی غەرامەكە دیاریی‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬بۆیە ئێمە ترسمان‬ ‫نییەو زۆرج���اری���ش داواك���ان‬ ‫دەبەینەوە‪.‬‬ ‫* ب��ە رای ت���ۆ‪ ،‬وەك��و‬ ‫رۆژنامەنووسێك كە نزیكەی‬ ‫(‪ )40‬س��اڵ��ە ك��ار دەك��ەی��ت‪،‬‬ ‫ئاسایشی ن��ەت��ەوەی��ی چییەو‬ ‫چ���ۆن پ��ێ��ن��اس��ەی ئاسایشی‬ ‫نەتەوەیی دەكەیت؟‬ ‫ لەڕاستیدا‪ ،‬هەندێك جار‬‫ئەوانەی كە نایانەوێت زانیاریی‬ ‫بدەن‌و شەفاف نیین‪ ،‬بەپاساوی‬ ‫ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی خۆیان‬ ‫لەشتەكان دەدزنەوە‪ ،‬ئەگەرنا‪،‬‬ ‫لەڕاستیدا شتێك نییە بەناوی‬ ‫ئاسایشی نەتەوەییەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫رۆژنامەنووس مافی خۆیەتی‬ ‫زان��ی��اری��ی ل���ەب���ارەی ه��ەم��وو‬ ‫شتێكەوە دەست بكەوێت‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪7‬‬

‫ئۆپۆزسیۆن به‌نیازی چاکسازییه‌ ‪...........................‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن وێنه‌یه‌کی دیکه‌ی ده‌سه‌اڵت‌ ‪.....................‬‬ ‫به‌ته‌نیا بۆنه‌ی ئۆپۆزسیۆن نییه‌‌ ‪........................‬‬

‫‪ ...‬ل‪2‬‬ ‫‪ ...‬ل‪3‬‬ ‫‪ ...‬ل‪4‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬ئۆپۆزسیۆن سانسۆری دەسەاڵتە‬

‫رۆژنامه‌نووسان‌و چاودێرانی سیاسیی؛ ستایشی رۆڵی ئۆپۆزسیۆن ده‌که‌ن‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەرزان عەلی حەمە‬ ‫‪...................................‬‬ ‫ب����ەالی ب��ەش��ێ��ك��ی "زۆر"ی‬ ‫خەڵكەوە‪" ،‬ئۆپۆزسیۆن" رۆڵی‬ ‫هەبووە لە بەرەوپێشبردنی بیری‬ ‫سیاسیی‌و ئیداریی خەڵك لەهەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪.‬‬ ‫ل���ەپ���اش ه���ەڵ���ب���ژاردن���ە‬ ‫پەرلەمانییەكەی هەرێم لە (‪‌)25‬ی‬ ‫تەمموزی (‪ ،)2009‬سێ لیستی‬ ‫"ئۆپۆزسیۆن" س��ەری��ان هەڵدا‪،‬‬ ‫هەندێك پێیانوایە "ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫توانیویەتی غرور‌و بێ منەتییەكانی‬ ‫پیاوانی حوکمڕان بەرامبەر بەخەڵك‬ ‫بێنێتە خ��وارەوەو ناچاریان بكات‬ ‫بەگەڕانەوە بۆ ناو خەڵك‪.‬‬ ‫گوڕخستنە كارەكانی پارلەمان‌و‬ ‫جورئەتدان بەخەڵك‌و ناچاركردنی‬ ‫سیاسییەكان بە گەڕانەوە بۆ ناو‬ ‫میللەت‌و س��ەروەرك��ردن��ی یاسا‌و‬ ‫پشتگیریكردنی میدیای ئازاد‪ ،‬بەالی‬ ‫هێمن میرانی‪ ،‬چاودێری سیاسیی‌و‬ ‫مامۆستای زانكۆی سۆرانەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫الیەنە باشانەی "ئۆپۆزسیۆنە" كە‬ ‫لەڕۆژی دروستبوونییەوە تائێستا‬ ‫هەیبووە‪.‬‬ ‫میرانی‪ ،‬پێیوایە‪:‬لەدوای‬ ‫دروستبوونی "ئۆپۆزسیۆن"ەوە‪،‬‬ ‫خ��ەڵ��ك ه��ەس��ت ب���ەوە دەك���ات‪،‬‬ ‫ش��وێ��ن��ێ��ك ه��ەی��ە چ��اودێ��ری��ی‬ ‫حكومەت‌و خەرجكردنی بودجەو‬ ‫چەندان شتی تر بكات‪ ،‬پێشتر‬ ‫فۆبیایەك دروست ببوو‪ ،‬كە خەڵك‬ ‫نەیدەوێرا قسە بكات‌و بۆچوونی‬

‫خ���ۆی دەرب���ڕێ���ت‌و ب��ێ��ت��ە س��ەر‬ ‫شەقام‪ ،‬بەاڵم ئەم فۆبیایە لەسەر‬ ‫دەستی "ئۆپۆزسیۆن" شكێنرا‪.‬‬ ‫"ئۆپۆزسیۆن" توانی پشتی ئەو‬ ‫میدیاكارە رەخنەگرانەش بگرێت‪،‬‬ ‫كە لە الیەن دەسەاڵتەوە دەكرانە‬ ‫ئامانج"‪.‬‬ ‫هێمن میرانی‪ ،‬بۆ "رۆژنامە"‬ ‫ئاماژەی ب��ەوەدا‪" :‬ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫رۆڵ��ی ه��ەب��ووە لەسەروەركردنی‬ ‫ی��اس��اش��دا‪ ،‬ئ��ەو وت���ی‪" :‬ل��ەڕێ��ی‬ ‫پ��ی��ش��ان��دان��ی ئ����ەو ب��ەڵ��گ��ەو‬ ‫دۆكیۆمێنتانەی‪ ،‬كە دەیانخستە‬ ‫روو‪ ،‬ب����ەردەوام "ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫هەوڵیداوە بە دەس��ەاڵت بڵێت‪،‬‬ ‫دەبێت تۆش لەژێر یاساوە بیت‪،‬‬ ‫بۆیە ی��ەك ل��ەو سەروەرییانەی‬ ‫"ئۆپۆزسیۆن" ئەوەبوو‪ ،‬كە هەوڵیدا‬ ‫ئەو بۆشاییەی نێوان دەس��ەاڵت‌و‬ ‫خەڵك نەهێڵێت‪ ،‬هەوڵیدا ئەو‬ ‫سەركردە سیاسییە بوغرا‌و خۆ‬ ‫بەگەورە زانانەی ئەم واڵتە ناچار‬ ‫بكات بێنەوە ن��او خ��ەڵ��ك‪ ،‬كە‬ ‫دەسەاڵتیش‬ ‫ئەمەشیان بۆ خودی‬ ‫هاواڵتییه‌ک له‌کاتی ده‌نگدان‌و پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بەسوود بوو"‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم بەبۆچوونی بێستون الیەنە باشەكانی "ئۆپۆزسیۆن" "ئۆپۆزسیۆن"ە‪ ،‬كە خەڵك دەنگی "ئێستا كە بودجە شەفافە‪ ،‬من‬ ‫ن���وری‪ ،‬س��ەرن��ووس��ەری گۆڤاری فشارهێنان بووە بۆ سەر دەسەاڵت‪ ،‬ه��ەڵ��ب��ڕی‌و هەستی ك��رد لەناو ه��ۆك��ارەك��ەی دەگ �ه‌ڕێ��ن��م��ەوە بۆ‬ ‫"سڤیل"‪ ،‬كە گۆڤارێكی هەفتانەیەو "بۆیە چیتر ئەو دەسەاڵتە ترسا‪ ،‬كە كوردستاندا پشتیوانییەكی هەیە"‪" .‬ئۆپۆزسیۆن"‌و پێموایە‪" :‬پشكی‬ ‫بێستون‪ ،‬پێیوایە‪ :‬باشترین زۆری ئەو ئازایەتییەش دەگەڕێتەوە‬ ‫لەشاری هەولێر دەردەچێت‪ ،‬پشكی خەڵكێك هەیە كەموكورتییەكانی‬ ‫شێری باشییەكانی "ئۆپۆزسیۆن" ده‌خ��ات�� ‌ه روو‪ .‬ب��ۆی��ە‪ ،‬ئ��ەوان��ە ه��ەن��گ��اوەك��ان��ی "ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن" بۆ بزووتنەوەی (گۆڕان)‪ ،‬چونكە‬ ‫هی بزووتنەوەی گۆڕانەو تەنیا وایكرد چیتر دەستكراوە نەبێت دروستكردنی بیرۆكەی چاكسازیی الی��ەن��ەك��ان��ی ت��ر پێشتر لەناو‬ ‫بوونی "ئۆپۆزسیۆن"یش‪ ،‬بەس بووە ل��ەك��ەم��وك��ورت�ی‌و زی���ادەڕەوی���ی‌و بووە‪ ،‬ئەو ئاماژە بۆ ئەوە دەكات‪ :‬دەسەاڵتدا بوون‌و نەیانتوانیوە هیچ‬ ‫بۆ ئ��ەوەی پرۆسەی دیموكراسی ته‌نانه‌ت لەگەندەڵییەكانی‌و حساب تا ئەوكاتەی "ئۆپۆزسیۆن" بوونی بكەن"‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی فەرید ئەسەسەرد‪،‬‬ ‫لەپەرەسەندندا نەكردن بۆ شەقام‌و رای خەڵك‪ ،‬نەبووە‪ ،‬خەڵك بێ ئاگا بووە لە‬ ‫لەهەرێمەكەدا‬ ‫بێت‪ .‬بەالی بێستونەوە‪ ،‬گرنگترین ه��ەم��وو ئ��ەم��ان��ەش ئیجابیاتیی خەرجكردنی بودجەی واڵتەكەی‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتیی (یەكێتیی‬

‫نیشتمانیی ك��وردس��ت��ان)ی��ش‬ ‫بەتێڕامان لە تیۆرەكانی سیاسەت‪،‬‬ ‫ناكرێت "ئۆپۆزسیۆن" بەشتێكی‬ ‫ناچیز وەربگیرێت‪ ،‬ئەسەسەرد‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ :‬ئەگەر لەواڵتێكدا تەنیا‬ ‫دەس��ەاڵت هەبێت‌و "ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫ن��ەب��ێ��ت‪"،‬ئ��ەوا ئ��ەو واڵت���ە‪ ،‬یان‬ ‫دی��م��وك��راس��ی ت��ێ��دا نییە‪ ،‬یان‬ ‫دیموكراسییەكەی ك��رچ‌و كاڵە‪.‬‬ ‫خاڵە ئیجابییەكانی "ئۆپۆزسیۆن"‬

‫ل��ەوەدان؛ كە هەموو دەسەاڵتێك‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ی ب���ە س���ان���س���ۆرە‪،‬‬ ‫"ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن"ی��ش سانسۆری‬ ‫دەسەاڵتە"‪.‬‬ ‫فرسەت سۆفی‪ ،‬مامۆستای‬ ‫ب��ەش��ی زانستە سیاسییەكانی‬ ‫زان��ك��ۆی س��ەاڵح��ەدی��ن‪ ،‬پێیوایە‪:‬‬ ‫"ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن" رووی���ەك���ی‬ ‫دیموكراسییانەی داوە بە سیستمی‬ ‫سیاسیی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژە ب���ەوەش دەك���ات‪:‬‬ ‫ب��ەه��ۆی "ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن"ەوە‪،‬‬ ‫ب��ەش��داری��ی سیاسیی خەڵكیش‬ ‫هەڵكشاوە‪ .‬ئ��ەو‪ ،‬بۆ "رۆژن��ام��ە"‬ ‫وت��ی‪" :‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬وای��ك��ردووە‬ ‫كرانەوەیەكی زۆر لەناو كۆمەڵگەدا‬ ‫دروست بووە‪ ،‬ئەگەر ئۆپۆزسیۆن‬ ‫نەبووایە‪ ،‬رەنگە ئەو دەستپێكردنە‬ ‫بەچاكسازیی‪ ،‬بەخێرایی رووی‬ ‫نەدابایە‪ ،‬بۆیە دەس��ەاڵت زیاتر‬ ‫كراوەتەوەو بەخۆیدا چووەتەوە‪،‬‬ ‫كە ئەمەش بۆ فشاری ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫عومەر سدیق‪ ،‬په‌رلەمانتاری‬ ‫(پارتی دیموكراتی كوردستان)‪،‬‬ ‫لە په‌رلەمانی كوردستان‪ ،‬پێیوایە‪:‬‬ ‫"ئۆپۆزسیۆن" گوڕێكی داوە بە‬ ‫پ�ه‌رل��ەم��ان‌و ئ��ەوەش یەكێكە لە‬ ‫ئیجابییاتەكانی"‪.‬‬ ‫ئەو په‌رلەمانتارە‪ ،‬وای بۆ‬ ‫دەچێت‪" :‬ئۆپۆزسیۆن" هۆكار بووە‬ ‫بۆ بەرزبوونەوەی ئاگایی خەڵك‬ ‫بۆ كاروباری سیاسیی‌و په‌رلەمان‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫به‌مجۆره‌ی ئێستا‪ ،‬چاالک نه‌ده‌بوو"‪.‬‬

‫پەرلەمانتاران‪ ،‬دوو ساڵی كاركردنی ئۆپۆزسیۆن؛ شەنوكەو دەكەن‬ ‫راپۆرتی‪:‬ن‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫ب��ە رای پ��ەرل��ەم��ان��ت��اران��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەزموونی دووانەی‬ ‫دەسەاڵت‪ -‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬لەدوای‬ ‫دەستپێدەكات‌و‬ ‫(‪)7/25‬ەوە‬ ‫بەهۆی تازەیی ئەزموونەكەیشەوە‪،‬‬ ‫ل��ێ��ك��ن��ەگ��ەی��ش��ت �ن‌و ئ��اڵ��ۆزی��ی‬ ‫دروس��ت��ب��ووە‪ ،‬لەگەڵئەوەشدا‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬ك����اری خ��ۆی‬ ‫لەنێو پەرلەماندا‪ ،‬بە ئەرێنی‬ ‫هەڵدەسەنگێنێت‪.‬‬ ‫ئ�����ارام ق�����ادر‪ ،‬س��ەرۆك��ی‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمیی‬ ‫ل��ەپ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫پێیوایە‪ :‬لەگەڵ ئەوەی ئەزموونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬سەرەتایەو هیچ‬ ‫یاسایەك نییە لەكوردستان ماف‌و‬ ‫ئازادیی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بپارێزێت تا ئۆپۆزسیۆن كاری‬ ‫خۆی بە ئاسایی ئەنجام بدات‪،‬‬ ‫"ل��ەڕووی یاسا پێشكەشكردن‌و‬ ‫گفتوگۆی ناو هۆڵی پەرلەمان‌و‬ ‫لیژنەكان‪ ،‬بە كاریكی زۆرب��اش‬ ‫توانیویانە‬ ‫هەڵدەسنگێنم‌و‬ ‫رۆڵ���ی ب��ەرچ��او ببینن‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ل���ەڕووی چاودێریی حكومەت‌و‬ ‫دامەزراوەكانییەوە‪ ،‬لەوئاستەدا‬ ‫نییە‌و پێوستە زۆر بایەخ‌و برەو‬ ‫بەالیەنی چاودێریی‌و رەخنەگرتن‬ ‫لەكارەكانی حكومەت ب��دەن‌و‬ ‫هەڵسەنگاندن بۆ كارەكانیان‬ ‫بكەن"‪.‬‬ ‫هەندێك لە پەرلەمانتارەكانی‬ ‫دەس��ەاڵت��ی��ش‪ ،‬ل��ەو ب��ڕوای��ەدان‪،‬‬ ‫پەیدابوونی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬پێویست‬ ‫ب��ووە‌و سوودیشی بۆ پرۆسەی‬ ‫سیاسیی هەرێمی كوردستان‬ ‫هەبووە‪.‬‬ ‫ئاسۆ كەریم‪ ،‬پەرلەمانتاری‬

‫ف��راك��س��ی��ۆن��ی ك��وردس��ت��ان��ی��ی‪،‬‬ ‫دەڵێت‪" :‬كێشەو گرفت لەنێوان‬ ‫دەس��ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆندا هەیە‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا بەالی منەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫ئەزموونە‪ ،‬هەم پێویست بووەو‬ ‫هەم سوودیشی هەیە"‪.‬‬ ‫ل�����ەڕووی ی��اس��ادان��ان��ەوە‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارەكەی كوردستانیی‪،‬‬ ‫پێیوایە‪" :‬لەساڵی یەكەمدا‪،‬‬ ‫هەرسێ‌ تەرەفی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫ب���ەت���ای���ب���ەت���ی "گ���������ۆڕان"‪،‬‬ ‫ب��ەب �ێ‌ ه��ەم��اه��ەن��گ��ی��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫فراكسیۆنی كوردستانیی‪ ،‬كە‬ ‫زۆری��ن��ەی پەرلەمانیی هەیە‪،‬‬ ‫ب��ە ق��ەول��ی خ��ۆی��ان‪ ،‬كەوتنە‬ ‫(پڕۆژەبارانكردن)‌ی پەرلەمان‪،‬‬ ‫بێئەوەی بپرسن كە داخوا پڕۆژە‬ ‫پێشكەشكردن‪ ،‬چ سوودێکی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەگەر فراكسیۆنی زۆرینە‬ ‫بەدەمییانەوە نەچێت؟ لەباری‬ ‫وادا‪ ،‬پ���ڕۆژە پێشكەشكردن‪،‬‬ ‫تەنیا دەبێتە خۆدەرخستن‌و‬ ‫پ��ڕوپ��اگ��ەن��دەی راگ��ەی��ان��دن‌و لە‬ ‫باشترین باردا‪ ،‬دەبێتە موزایەدەو‬ ‫سەغڵەتكردنی دەس���ەاڵت‪ ،‬یان‬ ‫دەك����را‪ ،‬ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ه��ەر لە‬ ‫ب��ن��ەڕەت��ەوە‪ ،‬خ��ۆی ب��ە پ��ڕۆژەو‬ ‫پڕۆژەكاریی خەریك نەكردبایەو‬ ‫زی��ات��ر ب���ەالی چ��اودێ��ری��ك��ردن��ی‬ ‫كارنامەی حكومەتەوە بوایە‪.‬‬ ‫هەقە ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬واز لە یاری‬ ‫(سفر‪ ،‬یان سەد) بهێنێ‌‌و فێرە ئۆپۆزسیۆن ل ‌ه گفتوگۆکانی په‌رله‌ماندا‬ ‫سازش‌و دۆزینەوەی چارەسەری‬ ‫ئ��ەوەدەخ��ات��ەڕوو‪ :‬لە سەرەتای گران بوو‪" .‬بزووتنەوەی گۆڕان‪،‬‬ ‫مامناوەندیی بێت"‪.‬‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا‪ ،‬بزووتنەوەیەكی نوێ بوو لەكاری‬ ‫ل���ەب���ەرام���ب���ەر ئ����ەو دوو كەمپه‌ینی‬ ‫ب���ۆچ���وون���ەی پ��ێ��ش��ووت��ردا‪ ،‬دەس����ەاڵت ل��ەن��ێ��و پرۆسیسی ئۆپۆزسیۆن‌و ئێمەش بەشێك‬ ‫ئاشتی ع��ەزی��ز‪ ،‬پەرلەمانتاری سیاسیدا‪ ،‬وەك تەنێكی نامۆ بووین لەو ئەزموونە‪ ،‬ه��ەروەك‬ ‫فراكسیۆنی گ���ۆڕان‪ ،‬ب��اس لە س��ەی��ری ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ك��ردو مامەڵەكردن لەگەڵ دەسەاڵتێك‪،‬‬ ‫كەشی دروستبوونی ئۆپۆزسیۆن مامەڵەی لەگەڵدا ك��رد‪ ،‬بۆیە ك���ە خ����اوەن����ی ه��ی��چ ج���ۆرە‬ ‫دەك��ات لە كوردستان‌و ده‌ڵێت‪ :‬ك��ارك��ردن ل��ەڕووی سیاسییەوە دامەزراوەیەكی پیشه‌یی و تۆكمە‬

‫ن��ەب��وو‪ ،‬ب����ەردەوام بەربەستی‬ ‫نادیموكراسی‌و خێڵەكیی كەوتە‬ ‫ب��ەردەم��ی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬كە بە‬ ‫س���زای سیاسیی دەن��گ��دەران��ی‬ ‫(گ������ۆڕان) دەس��ت��ی پ��ێ��ك��رد‪،‬‬ ‫بۆیە داواك��اری��ی دەس��ەاڵت‪ ،‬كە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەب��ێ��ت ئیجابیی‬ ‫بێت‪ ،‬داوایەكی ناڕەوابوو‪ ،‬دەبێت‬ ‫دەسەاڵت بەر لە هەموو شتێك‪،‬‬ ‫پرسیاری لە خۆی بكردایە‪ ،‬ئەو‬ ‫وەك دەسەاڵت‪ ،‬لەكوێوە دەستی‬ ‫پێكرد لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن"‪.‬‬ ‫ئ����ەو پ���ەرل���ەم���ان���ت���ارەی‬ ‫"گۆڕان"‪ ،‬ئاماژە بەوەش دەكات‪:‬‬ ‫پەرلەمانتاران‪ ،‬بارگاویی بوون‬ ‫بە هەموو كێشەكانی دەرەوەی‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان‪" ،‬ل��ەوان��ەی��ە بەشێك‬ ‫لە راستییەكان ئ��ەوە بووبێت‬ ‫ك��ە خ��ۆم��ان وەك ئەندامانی‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬بەشێك بووین لەو‬ ‫ملمالنێ‌ سیاسییە ل��ەن��ێ��وان‬ ‫پارتە سیاسییەكاندا‌و بەهۆی‬ ‫كەموكووڕییەكانەوە‪ ،‬پێویست‬ ‫ب��وو پ��ڕۆژەی��اس��ای ن��وێ هەبێت‬ ‫ب��ۆ ك��ەم��ك��ردن��ەوه‌و رێكخستنی‬ ‫داواك��ان��ی خ��ەڵ��ك‪ ،‬بۆیە وەك‬ ‫یاسادانان‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن كارا بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك قبووڵكردنی یاساكانی‬ ‫ل��ەژێ��ر رەح��م��ی چەكوشەكەی‬ ‫دەسەاڵتدا بوو‪ ،‬كە ناوی دەنگی‬ ‫زۆرینە بوو"‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ئاشتی عەزیز‪،‬‬ ‫گ��رن��گ��ت��ری��ن گ��ۆڕان��ك��اری��ی كە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ك��ردی‪ ،‬ئ��ەوە بوو‬ ‫كە نەریتی چاودێریكردنی هێنایە‬ ‫پێشەوە‪ ،‬كە لە خولەكانی تردا‬ ‫ئەمە غائیب بووە‪ ،‬لەهەمانكاتدا‬ ‫گەورەترین بەربەست لە بەردەم‬ ‫چ��اودێ��ری��ك��ردن��دا‪ ،‬بریتیبوو لە‬ ‫نەگەیشتن ب��ە سەرچاوەكانی‬

‫زان���ی���اری���ی‌و دەس��ت��ك��ەوت��ن��ی‬ ‫دۆكیۆمێنت لەسەر گەندەڵییەكانی‬ ‫دەس��ەاڵت‌و هاوكاریی نەكردنی‬ ‫دام����ەزراوە حكومییەكان لەو‬ ‫رووەوە‪ ،‬لە دوو ساڵی رابردوودا‪،‬‬ ‫بۆ فراكسیۆنەكانی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫بریتی بوو ل ‌ه كاركردن لەسەر‬ ‫پرسی بودجە‪ ،‬كە دەرخستنی‬ ‫كەموكووڕییەكان‌و دەرخستنی‬ ‫داه��ات��ی ش���اراوەو كەشفكردنی‬ ‫پ���ڕۆژەی دووب����ارەو وەهمیی‌و‬ ‫داك���ۆك���ی���ك���ردن ب���وو ل��ەس��ەر‬ ‫بەركەوتەی خەڵك لە بودجەدا‪،‬‬ ‫كە بە هۆی گفتوگۆكانی بودجەوە‪،‬‬ ‫دوو مۆدێل لە ئەندام پەرلەمان‬ ‫درووستبوو‪ ،‬یەكێكیان داكۆكی‬ ‫دەك���ات ل��ە ب��ودج��ەی خەڵك‌و‬ ‫یەكێكیشیان دەیشارێتەوە"‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا‪ ،‬ئاسۆ كەریم‪،‬‬ ‫پێیوایە‪" :‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬لەڕووی‬ ‫ب��ودج��ەی گشتییەوە‪ ،‬ك��ارات��ر‬ ‫بوون‪ ،‬بەاڵم دیسان ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫ب��ە رۆح��ی ه��اوك��اری��ی��ەوە ك��اری‬ ‫نەكرد‪ ،‬بەڵكو خۆی لە كەمین‬ ‫ن���او‪ ،‬دەی��وی��س��ت ب��ۆ م��ەرام��ی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬قسە ل��ە كەلەبەرو‬ ‫كەموكووڕییەكانی بودجە بكات"‪.‬‬ ‫زۆری��ن��ەی پەرلەمانتاران‌و‬ ‫چ��اودێ��ران��ی��ش‪ ،‬ك��ۆك��ن لەسەر‬ ‫ئەوەی گفتوگۆكردن لەسەر پرسە‬ ‫نەتەوەییەكان لەناو پەرلەمانی‬ ‫ك���وردس���ت���ان���دا‪ ،‬ك��ۆدەن��گ��ی��ی‬ ‫دروستكردووەو ئەگەر هەمووان‬ ‫هاوڕا نەبووبن لەسەر ئەو پرسە‪،‬‬ ‫ئەوا جیاوازییەكی ئەوتۆ بەدی‬ ‫نەكراوە‪.‬‬ ‫ئ�����ارام ق�����ادر‪ ،‬س��ەرۆك��ی‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمیی‪،‬‬ ‫رایوایە‪ :‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئەوەی زۆر‬ ‫بایەخی پ��ێ��دەدات‪ ،‬بریتییە لە‬

‫پێداگرتن لەسەر گۆڕانكاریی لە‬ ‫سیستمی سیاسیی كوردستان‌و‬ ‫رووب��ەڕووب��وون��ەوەی گەندەڵیی‌و‬ ‫نەهێشتنی كۆنترۆڵی حیزب‬ ‫بەسەر حكومەتەوە‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات‪ ،‬ئ��اس��ۆ ك��ەری��م‪،‬‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری فراكسیۆنی‬ ‫"ك���وردس���ت���ان���ی���ی"‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫س����ەب����ارەت ب���ە ك���ەرك���وك‌و‬ ‫ن��اوچ��ەك��ێ��ش��ەل��ەس��ەرەك��ان‌و‬ ‫قانوونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫ن��وێ��ن��ەران��ی ع��ێ��راق‌‪ ،‬ژم���ارەی‬ ‫كورسیی پارێزگاكانی كوردستان‬ ‫ل��ەو ئەنجومەنە‪ ،‬ت��ا رادەی���ەك‬ ‫هاودەنگیی هەبووە‪ ،‬بەداخەوە‪،‬‬ ‫كەمجار وا رێككەوتووە‪ ،‬پرسە‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی��ەك��ان ببنە بابەتی‬ ‫گفتوگۆی پەرلەمانیی"‪.‬‬ ‫ئاشتی عەزیز‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫"گ��ۆڕان"ی��ش‪ ،‬وای بۆ دەچێت‪:‬‬ ‫"ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن‪ ،‬ئینتیمای‬ ‫خەڵكی گەڕاندەوە بۆ بایەخدان‬ ‫ب��ە پ��ەرل��ەم��ان‪ ،‬ه��ەم��وو ئ��ەم‬ ‫گۆڕانكارییانە‪ ،‬هۆكار بوون بۆ‬ ‫گەڕاندنەوەی ئینتیما بۆ نەتەوە‌و‬ ‫نیشتمان"‪.‬‬ ‫لەسەرەتای دەستپێكردنی‬ ‫ك��ارەك��ان��ی خ��ول��ی سێیەمی‬ ‫پەرلەمانی كوردستاندا‪ ،‬رەخنە‬ ‫لە پەرلەمانتارانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەگیرا‪ ،‬كە ئ��ەوەن��دەی كار بۆ‬ ‫ب��ەرچ��اوی میدیاكان دەك���ەن‪،‬‬ ‫ئەوەندە بە رۆڵ��ی پەرلەمانیی‬ ‫خۆیان هەڵناسن‪.‬‬ ‫پ����ەرل����ەم����ان����ت����ارەك����ەی‬ ‫"ك���وردس���ت���ان���ی���ی"‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫"تاڕادەیەك‪ ،‬دوو ساڵی رابردوو‪،‬‬ ‫واب���ووە‌و ه��ی��وادارم دوو ساڵی‬ ‫داه���ات���وو‪ ،‬ستایلی ك��ارك��ردن‬ ‫بگۆڕن"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪ )2‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬ ‫سه‌رنووسه‌ر‬

‫سکرتێری نووسین‬

‫دیزاین‬

‫مه‌م بورهان قانع‬

‫هیوا جه‌مال‬

‫یاسین حه‌مه‌ عه‌لی‬

‫داخستنی (نیوز ئۆف زە وێڵد)ی بەریتانیی؛ كۆتایی بیرۆكەی هەموو شتێك لەپێناو زانیاریدا‬

‫ ‬ ‫رۆژنامه‌ی نیوز ئۆف ز‌ه وێڵد‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬شااڵو فەتاح‬

‫‪....................................................................‬‬

‫پاش بەڕێكردنی (‪ )168‬ساڵ‬ ‫ئەزموونی میدیایی‪ ،‬رۆژی (‪)10‬ی ئەم‬ ‫مانگە‪ ،‬رۆژنامەی (نیوز ئۆف زە وێڵد)‬ ‫ی بەریتانیی داخرا‪ ،‬ئەم رۆژنامەیە‬ ‫گرنگیدەدات بە سكانداڵە جنسیی‌و‬ ‫بابەتە ورووژێنەرەكانی كەسێتتییە‬ ‫بەناوبانگەكان‪ ،‬لەدوا ژمارەی خۆیدا‌و‬ ‫تائێستاش ل��ەس��ەر وێبسایتەكەی‬ ‫نووسراوە‪" ،‬زۆر سوپاس‌و خواحافیز"‪.‬‬ ‫ئەم رۆژنامە پڕ ئەزموونە‪ ،‬رۆبەرت‬ ‫مەردۆخی‪ ،‬ئیمپراتۆری میدیا خاوەنی‬ ‫ب���وو‪ ،‬رۆژن��ام��ەک��ە یەكێك ب��وو لە‬ ‫پڕخوێنەرترین رۆژنامەكانی بەریتانیاو‬ ‫جیهان‪.‬‬

‫دەستبەسەر كرد!؛ لەبەر دەستخستنە‬ ‫ناو ژیانی تایبەتی خێزانی شاهانەی‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬ب�ه‌ تۆمه‌تی گوێگرتن‬ ‫ل��ە پەیوەندییەكانیان‪ ،‬ل��ە ساڵی‬ ‫(‪2009‬و ‪)2010‬دا‪ ،‬لێكۆڵینەوەكان‬ ‫دەری����ان خ��س��ت‪ :‬ك��ە ه��اك��ك��ردن��ی‬ ‫مۆبایل‌و گوێگرتن لە پەیوەندییە‬ ‫تایبەتییەكان‪ ،‬ب��وون��ەت��ە شتێكی‬ ‫ئاسایی لە رۆژنامەكەداو چەندینجار‬

‫كرێكاران‪ ،‬بۆ ئەوەی لێكۆڵینەوەكان‬ ‫كۆتایی پێ بێنن‪ .‬دوات��ر دەرك��ەوت‬ ‫رۆژن���ام���ەك���ە ژم�����ارەی كەسێكی‬ ‫هاككردووە‪ ،‬كە رفێنراوەو دواتریش‬ ‫كوژراوە‪ ،‬ئەمەش هەستی هاواڵتییانی‬ ‫بەریتانیای ورووژان����دو فشارێكی‬ ‫مەدەنیی گەورەیان لەسەر رۆژنامەكە‬ ‫دروستكرد‪ ،‬تا ئەوەی خێزانی مەردۆخ‪،‬‬ ‫ب��ڕی��اری داخستنی دا‪ .‬دەرب���ارەی‬

‫مه‌ردۆخی باوک‌و کوڕ له‌به‌رده‌م لێپرسینه‌وه‌ی دادگادا‬ ‫گەیشتە سەر خۆی‪ ،‬بەرگەی نەگرت"‪.‬‬ ‫كەیسی هاككردنی مۆبایلی میلی‬ ‫داولەر‪ ،‬كەیسێكی شۆكئامێزو جیاواز‬ ‫بوو‪ ،‬میلی داولەر‪ ،‬لەساڵی (‪)2002‬‬ ‫دا رفێنرا‪ ،‬كاتێك كچێكی سیانزە‬ ‫سااڵن بوو‪ ،‬دواتریش بەشێوەیەكی‬ ‫ن��ادی��ار ك���وژرا‪ ،‬دادگ���ا دەریخست‬ ‫رۆژن��ام��ەی "ن��ی��وز ئ��ۆف زە وێڵد"‬ ‫گوێی لە پەیوەندییەكانی ئەو كچە‬

‫نەبووە بۆ خێزانی مەردۆخ‪ ،‬چونكە‬ ‫رۆژن���ام���ەك���ە ل���ەالی���ەن خ��ەڵ��ك��ەوە‬ ‫ناوبانگی خراپ بووەو لە ئێستاشەوە‬ ‫رۆژنامەیەكی نوێ‌ دەرك��ەوت��ووە بۆ‬ ‫جێگرتنەوەی‪.‬‬ ‫كێ‌ لە سكانداڵەكەدا بەشداربووە؟‬ ‫رۆب���ەرت م����ەردۆخ‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫بڕیارێكی بوێرانەی دا بە داخستنی‬

‫رۆبەرت مەردۆخ؛ بزنسمانە سیاسییەكە‬ ‫م�����ەردۆخ‪ ،‬ب�ڵ�اوك���راوەی لە‬ ‫تەواوی جیهاندا هەیە‪ ،‬لە ئەمریكا‪،‬‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬هنیدستان‪ ،‬ئوسترالیا‪،‬‬ ‫ئیتاڵیاو ئەڵمانیا‪ .‬لە ئەمریكا‪،‬‬ ‫رۆب�����ەرت م������ەردۆخ‪ ،‬خ��اوەن��ی‬ ‫گرووپی فۆكسە لەنێویدا فۆكس‬ ‫نیوزی بەناوبانگ‪ ،‬ئەمە جگە‬ ‫لە خاوەندارێتی بۆ كۆمپانیای‬ ‫بەناوبانگی‬ ‫بەرهەمێهێنەری‬ ‫فیلم (فۆكسی سەدەی بیست)‪،‬‬ ‫ئەمە جگەلە نیویۆرك پۆست‌و‬ ‫داوج��ۆن��زو چەندین ب�ڵاوك��راوەی‬ ‫میدیای بەناوبانگی تر‪.‬‬ ‫لە ئوسترالیاش جگەلە هارپەر‬ ‫كۆلینس‪ ،‬خاوەنی هەریەكە لە‬ ‫فۆكس ستۆدیۆس ئوسترالیاو‬ ‫ف��ۆك��س س��پ��ۆرت��س��ە‪ ،‬م���ەردۆخ‬ ‫شانزە كەناڵی ئاسمانیی تەنیا لە‬ ‫ئەمریكای التینیدا هەیەو (‪)176‬‬ ‫رۆژنامەشی لە جیهاندا هەیە‪،‬‬ ‫كاریگەریی ئ��ەو بزنسمانە لە‬ ‫جیهاندا بە گەورەترین دادەنرێت‪.‬‬ ‫م��ەردۆخ‪ ،‬لە ساڵی (‪)1985‬‬ ‫ه‌وە‪ ،‬وەك ه��اواڵت��ی��ی��ەك��ی‬ ‫ئ��ەم��ری��ك��ی ت����ەواو ح��س��اب��ی بۆ‬ ‫ك����راوەو دەوت���رێ���ت؛ ك��ە هێزی‬ ‫ئ��اب��ووری��ی خ��ۆی بەكارهێناوە‬ ‫بۆ یەكالیی كردنەوەی هەندێك‬ ‫ل��ە م��ش��ت��وم��ڕە سیاسییەكانی‬ ‫ئ��ەو واڵت���ە‪ ،‬ه��ەرچ��ەن��دە خۆی‬ ‫لەبەردەم كۆنگرێسدا بەتەواویی‬ ‫ئیدانەی ئەو دەنگۆیانەی كرد‪،‬‬ ‫بەاڵم دوات��ر دەرك��ەوت‪ ،‬كە نەك‬ ‫تەنیا ل��ەن��اوخ��ۆی ئەمریكادا‪،‬‬

‫مێژووی رۆژنامەكە‬ ‫سەرەتا رۆژنامەكە لەالیەن جۆن‬ ‫براونی بێڵەوە‪ ،‬دام��ەزراوە‪ ،‬سەرەتا‬ ‫ل��ە ل��ەن��دەن دەرچ����وو‪ ،‬ب��ۆ م��اوەی‬ ‫(‪ )20‬ساڵیش هەرزانترین رۆژنامەی‬ ‫واڵت ب��وو‪ ،‬لەسەرەتاوە رۆژنامەكە‬ ‫هەوڵیدەدا خوێنەر لە چینی كرێكارانی‬ ‫خوێندەوار بۆخۆی بەدەستبێنێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم دوات��ر رۆژنامەكە گرنگیی دا‬ ‫بە رووداوە ورووژێنەرەكانی وەك‬ ‫كوشتن‌و لە سێدارەدان‌و سكانداڵی‬ ‫جنسیی‪ ،‬دوات���رو لەسەرەتاكانی‬ ‫سەدەی بیستەوە تیراژی رۆژنامەكە‬ ‫گەیشتە (دوو تا سێ‌ ملیۆن) دانە‪.‬‬ ‫لەگەڵ دەستپێكی دووەمین جه‌نگی‬ ‫جیهانییدا‪ ،‬گەیشتە (چوار ملیۆن)‪.‬‬ ‫لەساڵی (‪)1969‬دا‪ ،‬رۆب��ەرت‬ ‫م���ەردۆخ‪ ،‬رۆژن��ام��ەك��ەی كڕییەوە‪،‬‬ ‫لەساڵی (‪)2010‬دا‪ ،‬تیراژی (دوو‬ ‫ملیۆن‌و هەشتسەد هەزار) دانە بووە‪.‬‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی (‪)1950‬دا‪ ،‬ب��ووە‬ ‫پڕفرۆشترین رۆژن��ام��ەی ئینگلیزیی‬ ‫زمان‪ ،‬ئەمەش دوای ئەوەی توانی (‪8‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 44‬هەزار) دانە لە هەفتەیەكدا‬ ‫دەربكات‪ .‬لەمێژووی خۆیدا رۆژنامەكە‬ ‫(‪ )23‬س���ەرن���ووس���ەری ه��ەب��ووە‪،‬‬ ‫یەكەمیان؛ "هێنری درەیك بروین"‌و‬ ‫دوایەمینیشیان؛ "كۆلین مایلەر" بوو‪.‬‬ ‫لە مێژووی خۆیدا‪ ،‬رۆژنامەكە چەند‬ ‫جارێك لە هەڵەكردن تێوەگالوەو بۆ‬ ‫ئەمەش سزا دراوە‪ ،‬تا دواجار لە (‪)10‬‬ ‫ی تەمموزی (‪)2011‬دا‪ ،‬دوا ژمارەی‬ ‫خۆی دەركرد‪ ،‬دوای ئەوەی لەالیەن‬ ‫خاوەنەكەیەوە بڕیاری داخستنی درا‪ ،‬ب��ەك��اره��ات��وون ب��ۆ ئاشكراكردنی‬ ‫ل��ەدوای هاككردنی مۆبایلی كچێكی رووداوە سەنجڕاكێشەكانی ژیانی‬ ‫خەڵكی بەناوبانگ‪ .‬لەساڵی (‪)2010‬‬ ‫رفێنراو‪.‬‬ ‫دا‪ ،‬س��ك��ااڵ ل����ەدژی رۆژن��ام��ەك��ە‬ ‫ب��ەرزك��رای��ەوە ب���ەوەی‪ ،‬تەلەفۆنی‬ ‫هاككردن‌و ئاشكرابوون‬ ‫لەساڵی (‪)2006‬ه‌وە‪ ،‬رۆژنامەكە ح��ەوت ه��ەزار كەسی هاككردووە‪،‬‬ ‫دەس���ت���ی ك���رد ب���ە گ��وێ��گ��رت��ن لە دواتریش دەركەوت رۆبەرت مەردۆخ‪،‬‬ ‫پەیوەندیی تەلەفۆنی نێوان سەدەها ئیمپراتۆری میدیایی‪ ،‬هەوڵیداوە‬ ‫ك���ەس‪ ،‬ل��ە س��اڵ��ی (‪)2007‬ی���ش���دا‪ ،‬فشار بخاتە سەر "گ��ۆردن براون"ی‬ ‫كالیڤ گودمان‪ ،‬پەیامنێری شاهانەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی بەریتانیاو‬ ‫رۆژنامەكە‪ ،‬بۆ م��اوەی چ��وار مانگ پارلەمانتارانی سەر لیستی حیزبی‬

‫لە پەنجاكانی سەدەی‬ ‫راب���������ردووەوەو دوای‬ ‫مردنی باوكی‪ ،‬دەستی‬ ‫ك��رد بە بزنس‌و توانی‬ ‫ل��ە م��اوەی��ەك��ی ك��ەم��دا‬ ‫ل��ە بزنسی میدیاییدا‬ ‫كاریگەرییەكی گ��ەورە‬ ‫پەیدابكات‪.‬‬ ‫ب��ەڵ��ك��و ك��اری��گ��ەری��ی سیاسیی‬ ‫ل��ە خ��ۆره��ەاڵت��ی ناوەڕاستیشدا‬ ‫هەبووە‪ ،‬لەكاتی جەنگی عێراقدا‬ ‫هەریەكە لە رۆژنامەكانی نیویۆرك‬ ‫ت��ای��م��زو گ��اردی��ان‪ ،‬ب��ە ئاشكرا‬ ‫باسیان لەوە دەكرد‪ :‬كە رۆبەرت‬ ‫م��ەردۆخ‪ ،‬بەتەواویی پشتگیریی‬ ‫جەنگ ب��ووە ل��ەدژی عێراق‌و بۆ‬ ‫ئەمەش نفوزی سیاسیی خۆی‬ ‫لە كۆنگرێسدا خستووەتە كار‪،‬‬ ‫م�����ەردۆخ‪ ،‬ب��ڕی��ارەك��ەی ج��ۆرج‬ ‫بۆشی بە ئەخالقیی‌و عەقاڵنیی‬ ‫لەقەڵەمداوەو تۆنی بلێری‪ ،‬سەرۆك‬ ‫وەزیری ئەوسای بەریتانیاشی بە‬ ‫"ئ��ازا" لەقەڵەمداوە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫سیاسییەكانی ئەمریكا ئ��ەوە‬

‫رەتدەكەنەوە‪ ،‬كە بۆ نەوت هاتبنە‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬ب��ەاڵم م����ەردۆخ‪ ،‬ئ��ەوە‬ ‫پشتڕاستدەكاتەوە‪ ،‬كە پشتگیریی‬ ‫ئ��ەو بۆ جەنگ له‌ دژی عێراق‪،‬‬ ‫لەبەر نەوت بووە‪.‬‬ ‫جگە لەمەش‪ ،‬مەردۆخ‪ ،‬بەوە‬ ‫تۆمەتبار دەكرێت‪ ،‬كە ناڕاستەوخۆ‬ ‫هەڕەشەی لە رۆژنامەی نیویۆرك‬ ‫ت��ای��م��زو زن��ج��ی��رەی ك��ارت��ۆن��ی‬ ‫سیمپسۆن كردووە‪ ،‬مەردۆخ‪ ،‬بەو‬ ‫كەسە دادەنرێت كە بەتەواویی‬ ‫بزنس‌و سیاسەتی تێكەڵ كردووەو‬ ‫هەریەكێكیان بەكاردێنێت لەپێناو‬ ‫ئ���ەوی ت���ردا‪ ،‬ل��ەو پێناوەشدا‬ ‫مەردۆخ‪ ،‬ئامادەبووە فشار بخاتە‬ ‫سەر سەرۆك‌و سەرۆك وەزیرەكان‪،‬‬

‫كەیسی داخستنی رۆژنامەكە‪ ،‬ویلیام‬ ‫شاوكرۆس‪ ،‬ژیاننامەنووسی رۆبەرت‬ ‫م����ەردۆخ‪ ،‬دەڵ���ێ���ت‪":‬م���ەردۆخ‪ ،‬زۆر‬ ‫كێشەی توشبووە لەكاتی كارەكانیداو‬ ‫ب��ەس��ەر ه��ەم��ووش��ی��ان��دا زاڵ��ب��ووەو‬ ‫دوژم��ن��ەك��ان��ی ش��ك��ان��دووە‪ ،‬تەنیا‬ ‫داخستنی ئەم رۆژنامەیە نەبێت"‪،‬‬ ‫رۆبەرت مەردۆخیش‪ ،‬لەدوای یەكالیی‬ ‫بوونەوەی كێشەكە‪ ،‬وتی‪" :‬نیوز ئۆف‬ ‫زە وێڵد‪ ،‬بزنسێك بوو بۆ چاككردنی‬ ‫ئ��ەوان��ی دی‪ ،‬ب��ەاڵم كاتێك س��ەرە‬

‫منداڵە گرتووە؛ پێش كوشتنی‪ ،‬ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئاگاداركردنەوەی پۆلیس‪ ،‬ئەمەش بۆ‬ ‫خەڵكی بەریتانیا ئێجگار شۆكئامێز‬ ‫ب��وو‪ .‬ئ��ەم كەیسە ل��ەو رووەش���ەوە‬ ‫جیاوازبوو‪ ،‬كە "میلی داول���ەر" نە‬ ‫سیاسیی ب��وو‪ ،‬نە هونەرمەند‪ ،‬نە‬ ‫كەسێكی بەناوبانگ‪ ،‬تەنیا كەسێكی‬ ‫ئاسایی بوو‪.‬‬ ‫"ترۆین دۆگ�ل�اس"‪ ،‬شیكاروانی‬ ‫میدیایی‪ ،‬پێیوایە‪ :‬بڕیاری داخستنی‬ ‫رۆژنامەكە‪ ،‬بەهیچ جۆرێك قورس‬

‫ئ��ەم��ە ج��گ��ەل��ەوەی ت��ۆم��ەت��ب��ار‬ ‫دەك��رێ��ت بە پشتگیریكردن لە‬ ‫سیستمە دیكتاتۆرییەكانی وەك‬ ‫سیستمی چین‪.‬‬ ‫مەردۆخ‪ ،‬كە خاوەنی رۆژنامەی‬ ‫(نیوز ئۆف زە وێڵد)ی بەریتانیی‬ ‫ب���وو‪ ،‬ل��ە ك��ەی��س��ی داخستنی‬ ‫رۆژن��ام��ەك��ەدا زیانێكی زۆر لە‬ ‫ناوبانگی جیهانیی كەوت‌و بووە‬ ‫هۆی لێكۆڵینەوە لە كارەكانی‬ ‫تری ئەم بزنسمانە‪ ،‬لە ئێستادا‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەالیەن میدیا زەبەالحە‬ ‫لێكۆڵینەوەی‬ ‫ركابەرەكانییەوە‬ ‫توند دەكرێت لەسەر كارەكانی‬ ‫مەردۆخ‪ ،‬تا ئەوەی بزانرێت چی‬ ‫تر ئاشكرا دەبێت‪.‬‬ ‫رۆژنامەكە‪ ،‬بەاڵم لەوە رزگاری نەبوو‬ ‫كە وەك یەكێك لە بەشداربووانی‬ ‫سكانداڵەكە داب��ن��رێ��ت‪ .‬م���ەردۆخ‪،‬‬ ‫چەندجارێك فشاری خستووەتە سەر‬ ‫پۆلیس‌و سیاسەتوانانی بەریتانیا‬ ‫بۆ داخستنی كەیسی لێكۆڵینەوە‬ ‫لە رۆژنامەكە‪ .‬م��ەردۆخ‪ ،‬گەرچی بە‬ ‫بێئاگا دادەنرێت لە "تاوانەكان"ی‬ ‫ئەم رۆژنامەیە‪ ،‬بەاڵم بەرگرییەكی‬ ‫زۆری لە رۆژنامەكە ك���ردووەو لەو‬ ‫پێناوەشدا ئەمیش رێگەی نایاسایی‬

‫گرتووەتە بەر‪ .‬جەیمس مەردۆخی‪،‬‬ ‫ك��وڕی رۆب���ەرت مەردۆخیش‪ ،‬وەك‬ ‫بەشدارێكی كەیسەكە دادەن��رێ��ت؛‬ ‫ب����ەوەی ب��ەرگ��ری��ی��ەك��ی زۆری لە‬ ‫"رێبیكا بروكس" كرد‪ ،‬كاتێك داوای‬ ‫دەستلەكاركێشانەوەی دەك���را لە‬ ‫رۆژنامەكە‪ ،‬جەیمس‪ ،‬نەیدەویست‬ ‫رێبیكا‪ ،‬واز لە رۆژنامەكە بهێنێت‪،‬‬ ‫ل��ەك��ات��ێ��ك��دا رێ��ب��ی��ك��ا‪ ،‬راس��ت��ەوخ��ۆ‬ ‫سەرپەرشتی كارەكانی رۆژنامەكەی‬ ‫ك���ردب���وو‪ ،‬رێ��ب��ی��ك��ا ب��روك��س��ی��ش‪،‬‬ ‫سەرنووسەری نێوان سااڵنی (‪2000‬‬ ‫بۆ ‪)2003‬ی رۆژنامەكە‌و بەڕێوەبەری‬ ‫جێبەجێكاریشی ب���ووە‪ .‬رێبیكا‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی پشتڕاستكردووەتەوە كە‬ ‫پ��ارەی��ان داوە ب��ە پۆلیسی واڵت‬ ‫لەپێناوی بەدەستهێنانی چەند‬ ‫زان��ی��اری��ی��ەك��ی س��ەرن��ج��ڕاك��ێ �ش‌و‬ ‫هەستیاردا‪ ،‬ئاندی كۆوڵسۆنیش‪،‬‬ ‫سەرنووسەری رۆژنامەكە ب��ووە لە‬ ‫ساڵی (‪ 2003‬بۆ ‪)2007‬و دواتریش‬ ‫بووەتە بەرپرسی ستافی میدیایی‬ ‫"دەیڤد كامیرۆن"‪،‬سەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫ك��ۆوڵ��س��ۆن‪ ،‬ب����ەوە ت��ۆم��ەت��ب��ارە؛‬ ‫راس��ت��ەوخ��ۆ دەس��ت��ی ه��ەب��ووە لە‬ ‫ه��اك��ك��ردن��ی ت��ەل��ەف��ۆن��ی خەڵكی‬ ‫بەناوبانگدا‪" .‬ك�لای��ڤ گ��ودم��ان"ی‬ ‫پەیامنێری شاهانەی رۆژنامەكەش‬ ‫پێشتر ب���ەوە ت��ۆم �ه‌ت��ب��ارك��را‪ ،‬كە‬ ‫ت��وان��ی��وی��ەت��ی م��ۆب��ای��ل��ی خ��ێ��زان��ی‬ ‫ش��اه��ان��ەی بەریتانیا ه��اك بكات‌و‬ ‫دەستبخاتە ژیانی تایبەتییانەوە‪،‬‬ ‫گلێن مولكاریەش‪ ،‬كەسێكی دیكەیە‬ ‫كە یارمەتی كالیڤ گودمانی‪ ،‬داوە بۆ‬ ‫هاككردنی مۆبایلی خێزانی شاهانە‪.‬‬ ‫میدیاو سەركێشیی‬ ‫پسپۆڕان پێیانوایە‪ :‬داخستنی‬ ‫"نیوز ئۆف زە وێڵد"‪ ،‬كۆتاییهێنانە بە‬ ‫جۆرێك لە میدیا‪ ،‬كە بۆ دەستخستنی‬ ‫زانیاریی‪ ،‬ئامادەیە تەواوی یاساكان‬ ‫پێشێل ب��ك��ات‪ .‬ب��ەه��ۆی ئ���ەوەی‬ ‫رۆژنامەكە لە كەیسی زۆر هەستیاری‬ ‫دەكۆڵییەوە‪ ،‬هەربۆیە چوونە ناو‬ ‫پەیوەندییە تەلەفۆنییە تایبەتییەكان‬ ‫ب��ۆ رۆژن��ام��ەك��ە‪ .‬س��وودێ��ك��ی زۆری‬ ‫ه��ەب��وو‪ .‬ب��ۆ ئ��ەم��ەش‪ ،‬بەرپرسانی‬ ‫رۆژنامەكە بەهیچ جۆرێك بیریان لە‬ ‫نایاسایبوون‪ ،‬یاخود نائەخالقیبوونی‬ ‫ئەم كارە نەكردبووەوە‪ ،‬بوونی رۆبەرت‬ ‫مەردۆخ‪ ،‬ئیمپراتۆری میدیاییش وەك‬ ‫پشتگیریكارو خاوەندارێك ببووە هۆی‬ ‫دڵنیایی رۆژنامەكەو بەردەوامبوونی‬ ‫لەسەر كارەكانی‪ ،‬ب��ەاڵم داخستنی‬ ‫رۆژن��ام��ەك��ە لەژێر فشاری خەڵك‌و‬ ‫دادگادا‪ ،‬ئەو كەسانەی تووشی شۆک‬ ‫کرد كە پێیانوابوو؛ بۆ دەستخستنی‬ ‫زانیاریی‪ ،‬میدیاكار دەتوانێت هەموو‬ ‫ش��ێ��وازو رێ��گ��ای��ەك بگرێتە ب��ەر‪،‬‬ ‫ئ��ەم ب��ۆچ��وون �ه‌ش ل��ەالی��ەن دەیڤد‬ ‫ئیگناتۆسی‪ ،‬میدیاكاری بەناوبانگی‬ ‫ئەمریكییەوە ئاماژەی پێدراوە‪.‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪www.rozhnama.net‬‬

‫عه‌دنان عوسمان‪ :‬کێشه‌ما ‌ن له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتی شمولیدا نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی کێشه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌قڵی شمولیدا‪.‬‬

‫‪7/25‬‬

‫عەتا قەرەداغی‪ :‬ئۆپۆزسیۆن؛ وێنەیەكی دیكەی دەسەاڵتە‬ ‫سازدانی‪ :‬نیاز نایف‬

‫‪.........................................................‬‬

‫ع��ەت��ا ق���ەرەداغ���ی ن��وس��ەرو‬ ‫روناكبیر‪ ،‬لە دیدارێكی پاشكۆی‬ ‫‪7/25‬دا‪ ،‬رای خ��ۆی ل��ەب��ارەی‬ ‫رۆڵ‌و ئەدای ئۆپۆزسیۆن لەماوەی‬ ‫دوو ساڵی راب��ردودا دەخاتەروو‪،‬‬ ‫س������ەرەرای ئ����ەوەی ب���اس ل��ەو‬ ‫كەموكوڕی الوازییانەش دەكات‪،‬‬ ‫كە بونەتە بەربەست لەبەردەم‬ ‫ئۆپۆزسیۆندا‪.‬‬ ‫* ت��ا چەند ل��ە دوو ساڵی‬ ‫راب��ردوودا ئۆپۆزسیۆن توانیویەتی‬ ‫هێزی فشار بێت و كاریگەری‬ ‫بەسەر دەسەاڵتەوە بەجێبهێڵێت؟‬ ‫ ناشێت ت��ەس��ەوری بونی‬‫سیستمێكی دیموكراسی بكرێت‬ ‫ل���ە ه��ی��چ ب��ەش��ێ��ك��ی دون���ی���ادا‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر لەبەرامبەر دەس��ەاڵت��دا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی كارا بونی نەبێت‪.‬‬ ‫هەر لەم روانگەیەوە‪ ،‬ئەگەر سەیری‬ ‫ب��ارودۆخ��ی ك��وردس��ت��ان بكەین‪،‬‬ ‫دروستبونی ئۆپۆزسیۆن لە ماوەی‬ ‫رابردودا‪ ،‬خاڵێكی پۆزەتیف و زۆر‬ ‫گرنگە‪ ،‬ب��ەاڵم دەمێنێتەوە سەر‬ ‫ئەوەی ئایا ئەدای ئۆپۆزسیۆن لە‬ ‫كوردستاندا چۆن بووە‪.‬‬ ‫م���ن خ����ۆم پ��ێ��م��وای��ە ب��ەو‬ ‫ئەندازەیەی كە دەسەاڵتی كوردی‬ ‫دەسەاڵتێكی كەمتەرخەم و ب ‌ێ باكە‬ ‫لەوەی لە كوردستاندا رودەدات‌و‬ ‫و ن��ە بەتەنگ داواك��اری��ی��ەك��ان��ی‬ ‫خەڵكەوە هەیە‪ ،‬نە ئەو ئیرادەیەی‬ ‫هەیە كە هەوڵی چاكسازی بدات‪،‬‬

‫بە هەمان ئەو ئەندازەیە دەتوانم‬ ‫بڵێم ئۆپۆزسیۆنیش لە هەناوی‬ ‫ئ��ەم كۆمەڵگایەدا لەدایكبووە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی شپرزەو بەپەلەیە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكە هەست ناكەیت‬ ‫بەرنامەیەكی دیاری كراو و جدی‬ ‫هەیە‪ ،‬وەك ئۆپۆزسیۆنێكی ئیجابی‬ ‫كار بكات‪ ،‬هەمیشە ئەوە بەرچاو‬ ‫دەك��ەوێ��ت ش��ێ��وەی ك��ارك��ردن��ی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل��ە ك��وردس��ت��ان��دا‪،‬‬ ‫كاردانەوەیەكی توندە بۆ شێوازی‬ ‫بەڕێوەبردن و سیاسەتی دەسەاڵت‪،‬‬ ‫كە ئەمەش شێوەیەكی ناسروشتیە‪،‬‬ ‫بەڵكو دەبو ئۆپۆزسیۆن خاوەنی‬ ‫بەرنامەو پرۆژەیەكی دیاری كراوی‬ ‫تایبەتی خۆی بوایەو بە پێی ئەو‬ ‫بەرنامەو پرۆژەیە كاری بكردایە‪،‬‬ ‫ن��ەك لەسەر بنەمای ك��اردان��ەوە‬ ‫ب��ۆ ش���ێ���وازی ب���ەڕێ���وەب���ردن و‬ ‫سیاسەتەكانی دەسەاڵت‪.‬‬ ‫بێگومان ئەوەش رەنگە هۆكاری‬ ‫زۆری هەبێت‪ ،‬كە پەیوەندی بە‬ ‫بارودۆخی دواكەوتووی كۆمەڵگەی‬ ‫ك��وردی��ی��ەوە ه��ەی��ە‪ ،‬پ��ەی��وەن��دی‬ ‫ب��ەوەوە هەیە هەم ئۆپۆزسیۆن و‬ ‫هەم دەس��ەاڵت و كۆمەڵگاش بە‬ ‫گشتی بارگاوی كراوە بە كۆمەڵێك‬ ‫كێشەو تەنگ و چەڵەمەی گەورەوە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش وەك ئۆپۆزسیۆنێك‬ ‫نییە راس��ت��ەوخ��ۆ ج���ی���اواز لە‬ ‫دەس��ەاڵت‪ ،‬لە هەناوی كۆمەڵگەدا‬ ‫خۆی بە سروشتی لەدایك بوبێت‪.‬‬ ‫بەڵكو وەك بەشێكی جیابوەوە وایە‬ ‫لە دەسەاڵت‪ ،‬ئەوەش رۆڵی هەیە‬ ‫لەسەر ئەوەی شێوازی كاركردنی‬ ‫ش��ێ��وازێ��ك��ی س��روش��ت��ی نەبێت‪،‬‬

‫بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا‪ ،‬ماوەیەكی‬ ‫زۆر لەبەردەم ئۆپۆزسیۆندایە كە‬ ‫دەتوانێت بێتە سەر رێی راستی‬ ‫خ��ۆی و ببێتە ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫ج��دی و پ���رۆژەی دی���اری ك��راوی‬ ‫خۆی هەبێت‌و بە پێی ئەو پرۆژەیە‬ ‫كار بكات بۆ فشار خستنەسەر‬ ‫دەس����ەاڵت‪ ،‬ب��ۆ ئ���ەوەی زیاترین‬ ‫روبەری كۆمەڵگاو روبەری شەقام‬ ‫بەالی خۆیدا رابكێشێت و بتوانێت‬ ‫لە هەڵبژاردنی ئایندەدا زۆرترین‬ ‫دەنگ بەدەست بهێنێت‪.‬‬ ‫* دیارترین ئ��ەو خەوشانە‬ ‫كامانەن ك��ە بونەتە بەربەست‬ ‫لەبەردەم ئەدای ئۆپۆزسیۆندا؟‬ ‫ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب��ە گشتی‪،‬‬‫خاوەنی بەرنامەو ستراتیژێك نییە‬ ‫كە جیاواز بێت لەبەرنامەو ستراتیژی‬ ‫دوو حیزبە دەس���ەاڵت���دارەك���ە‪،‬‬ ‫سەبارەت بە ئایندەی كوردستان و‬ ‫سەبارەت بە چارەنوسی كورد‪ ،‬هەر‬ ‫ئەوەش وایكردووە لە زۆر روەوە‬ ‫هەست بكرێت ئەم ئۆپۆزسیۆنەش‬ ‫ه��ەر وێنەیەكی دی��ك��ەی حیزبە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانە‪ .‬بۆ نمونە حیزبە‬ ‫دەس��ەاڵت��دارەك��ان لە كوردستاندا‬ ‫بەرنامەی پێكەوە ژیان لە عێراقێكی‬ ‫دیموكرات و مانەوە لە بەغدایان‬ ‫كردوەتە دروشم‪ ،‬بەاڵم ئۆپۆزسیۆن‬ ‫نەهاتوە بەرنامەیەكی جیاوازی‬ ‫هەبێت و بڵێت م��ن ك��اردەك��ەم‬ ‫بۆ سەربەخۆیی و دروستكردنی‬ ‫دەوڵەتی كوردی‪ ،‬كە ئەمە خاڵێكی‬ ‫گەوهەریەو وایدەكرد ئۆپۆزسیۆن بە‬ ‫ئاراستەیەكی دیكەدا كار بكات‪.‬‬ ‫خاڵێكی دیكە لە خەوشەكانی‬

‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫نه‌یتوانی‬ ‫ره‌به‌رایه‌تی شه‌قام‬ ‫بکات‌و ب ‌ه ئاقارێکی‬ ‫دروستدا بیبات‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬هەر بەو ئەندازەیەی‬ ‫دەس���ەاڵت���ی ك����وردی پێیوایە‬ ‫دەس��ەاڵت��ێ��ك��ی بێكەموكورتیەو‬ ‫ل��ە ه��ەم��وو روی��ەك��ەوە ت���ەواوەو‬ ‫باشترین نمونەی دیموكراسیە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بەهەمانشێوەش‬ ‫ب��ەش��ێ��وەی��ەك ك���ار دەك����ات لە‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬كە هەمیشە شەقام‬ ‫داب����ەش دەب��ێ��ت ب��ۆ دۆس���ت و‬ ‫دوژمن (ئەوەی لەگەڵمە دۆستە‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی لەگەڵم نییە نەیارە یان‬ ‫دوژمن)‪ ،‬پێموایە ئەمە بۆچونێكی‬ ‫زۆر هەڵەیە‪ ،‬بەتایبەتی لەكاتی‬ ‫راپەڕینەكانی بەهاری ئەمساڵدا‪،‬‬ ‫ئەوە بەئاشكرا دەركەوت‪.‬‬ ‫لەبەر ئەو تێروانینە ناجۆرو‬ ‫نا دروستە‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن نەیتوانی‬ ‫كۆنترۆڵی شەقام بكات و زیاترین‬

‫جەماوەر بەالی خۆیدا رابكێشێت‪.‬‬ ‫خاڵێكی دیكە ئەوەیە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لە كاتی قسەكردن و هەڵوێست‬ ‫وەرگرتن چ لەناو پەرلەمان چ لە‬ ‫دەزگاكانی راگەیاندندا‪ ،‬بەردەوام‬ ‫بە هەمانشێوەی دەس��ەاڵت خۆی‬ ‫بە خاوەنی هەموو مافێكی رەواو‬ ‫هەموو راستیەك دەزانێت و خۆی‬ ‫وەك نمونەیەكی ب��ااڵ دەبینێت‪.‬‬ ‫خاڵێكی دیكە لە خەوشەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬كە ل��ەم دوای��ی��ەدا‬ ‫دەركەوت‪ ،‬ئەو لە ماوەی دوو ساڵی‬ ‫رابردوودا‪ ،‬هەموو كاری بۆ ئەوە بوو‬ ‫شەقام ئامادە بكات و بیجوڵێنێت‬ ‫بە ئاراستەی دەربڕینی نارەزایی‪،‬‬ ‫تا بگاتە ئاستی خۆپیشاندان‪،‬‬ ‫بەاڵم لەكاتێكدا كە شەقام وروژا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نەیتوانی بەشێوەیەكی‬ ‫دروس��ت و بابەتیانە رابەرایەتی‬ ‫شەقام بكات و بەئاقارێكی دروستدا‬ ‫بیبات و نەهێڵێت توشی الدان‬ ‫ببێت‪ .‬پێموایە ئەگەر بەشێوەیەكی‬ ‫باشتر سەركردایەتی ئەو راپەڕینەی‬ ‫بكردایە‪ ،‬رەنگە قورساییەكی زیاتری‬ ‫دەبو‪ ،‬سودێكی زۆری لێدەبینرا‪،‬‬ ‫بەتایبەت دەبوو‌ه فشارێكی سەخت‬ ‫ب��ۆ س��ه‌ر دەس����ەاڵت‪ .‬رەن��گ��ە لە‬ ‫بارێكی وادا‪ ،‬ئەگەر هەندێك الدانی‬ ‫بچوك نەبوایە‪ ،‬هەم جەماوەرو هەم‬ ‫روب��ەری شەقام لە خۆپیشاندان‬ ‫ف��راوان��ت��ر دەب����وو‪ ،‬ئ��ەوك��ات��ەش‬ ‫فشارەكان لەسەر دەس��ەاڵت زۆر‬ ‫زیاتر دەبوون‪ ،‬كە ئەوەش دەبووە‬ ‫ه��ۆی ئ��ەوەی دەس���ەاڵت ناچاری‬ ‫كۆمەڵێك چاكسازیی و ریفۆرمی‬ ‫جدی ببێت‪.‬‬

‫* رات چییە سەبارەت بەو‬ ‫بانگەشانەی كە دەكرێت بەوەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ئیجابی بێت‪،‬‬ ‫نەك سلبی‪ ،‬لەمبارەیەوە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لە كوردستان‬ ‫لە كام خانەدایە؟‬ ‫ ح����ی����زب����ە‬‫دەس���ەاڵت���دارەك���ان‌و‬ ‫ن�������وس�������ەران و‬ ‫روناكبیرانی سەر‬ ‫ب���ە دەس�����ەاڵت‪،‬‬ ‫بانگەشەی ئەوە‬ ‫دەك����ەن كە‬ ‫د ە بێت‬

‫ئۆپۆزسیۆن ئیجابی بێت‪ .‬بەالی‬ ‫ئ��ەوان��ەوە ئۆپۆزسیۆنی ئیجابی‬ ‫رەنگە ئۆپۆزسیۆنێكی بێدەنگ و‬ ‫ب ‌ێ گرفت بێت‪ ،‬ئەو چی كرد بڵێت‬ ‫باشە‪ .‬من وەك خۆم بەوشێوەیە‬ ‫س��ەی��ری ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ن��اك��ەم‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەوە پێموایە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەبێت خاوەنی بەرنامەیەكی رون و‬ ‫ئاشكرای خۆی بێت‪ ،‬بەشێوەیەكی‬ ‫ب��اب��ەت��ی��ان��ەو ب��ەه��ێ��م��ن��ان��ە‪ ،‬بە‬ ‫ئامادەكردنی شەقام و بە بەڵگەی‬ ‫بابەتیانە‪ ،‬بەشێوەیەك نەبێتەهۆی‬ ‫ف����ەوزای ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەشێوەیەكی پتەوو بەرنامە بۆ‬ ‫دارێژراو‪ ،‬بتوانێت كەموكورتیەكانی‬ ‫دەس��ەاڵت بخاتەروو‪ .‬كار لەسەر‬ ‫ئەو كەموكورتیانە بكات و شەقام‬ ‫ئامادە بكات بۆ ئەوەی ئاگای لە‬ ‫هەموو ئەو كەموكورتیانە بێت‪ ،‬بۆ‬

‫ئ��ەوەی لە هەڵبژاردنی ئایندەدا‪،‬‬ ‫دەن��گ بداتە ئه‌و ئۆپۆزسیۆنەی‬ ‫بە بەرنامەیەكی جدیەوە هاتووەو‬ ‫دەت��وان��ێ��ت ئایندەیەكی ن��و ‌ێ و‬ ‫سیستمێكی نوێی فەرمانڕەوایی بۆ‬ ‫كوردستان بینا بكات‪.‬‬ ‫بەداخەوە‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنیش لەم‬ ‫روانگەیەوە نەیتوانی سەركەتوو‬ ‫بیت‪ ،‬ه���ەروەك چ��ۆن دەس��ەاڵت‬ ‫ناتوانێت لە كارەكانی سەركەوتوو‬ ‫بێت‪ ،‬بەهەمانشێوە ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫بەپەلەیە‪ ،‬ه���ەردەم وا تەسەور‬ ‫دەك��ات دەبێت لە زوترین كاتدا‪،‬‬ ‫ب��گ��ات ب��ە ك��ورس��ی دەس����ەاڵت‪،‬‬ ‫شێوازی كاركردنیشی لە جیاتی‬ ‫ئەوەی لەسەر بنەمای بەرنامە بێت‪،‬‬ ‫زیاتر لە شێوەی كاردانەوەیەكی‬ ‫توند و پەلەكردنێكی بێبەرنامەدایە‪.‬‬

‫عەدنان عوسمان‪ ،‬ئەندامی فراکسیۆنی «گۆڕان» ل ‌ه پەرلەمانی كوردستان‪:‬‬

‫‪7/25‬؛ سه‌ره‌تای ئۆپۆزسیۆنێکی ره‌سمیی ‌ه له‌ هه‌رێمدا‬

‫دیمانە‪ :‬پ‪ .‬هه‌ولێر‬

‫‪.........................................................‬‬

‫* پ��رس��ی��ارێ��ك ب����ەردەوام‬ ‫دووب���ارە دەبێتەوە‪ ،‬ئایا پێش‬ ‫(‪« ،)7/25‬ئۆپۆزسیۆن» لە‬ ‫كوردستان هەبوو‪ ،‬یان دوای ئەو‬ ‫مێژووە پەیدا بوو؟‬ ‫ وەاڵم����ی ئ���ەم پ��رس��ی��ارە‬‫ئاڵۆزە‪ ،‬ئاسانە! ئەوە پەیوەستە‬ ‫بە كۆمەڵگەو پێناسەكانمان بۆ‬ ‫دیموكراسی‌و «ئۆپۆزسیۆن»‪،‬‬ ‫ل��ە كۆمەڵگەی دیموكراسیدا‪،‬‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» ب��ە رەسمیی‬ ‫هەیە‪ ،‬زمان حاڵی هەیەو بەشدارە‬ ‫لە پرۆسەی سیاسیی‌و پرس‌و رای‬ ‫پێدەكرێت لە مەسەلە نیشتمانیی‌و‬ ‫چارەنووسسازەكاندا‪ ،‬خۆی بۆ‬ ‫دەسەاڵت وەرگرتن ئامادە دەكات‌و‬ ‫ح��ك��وم��ەت��ی س��ێ��ب��ەری ه��ەی��ە‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوون‪ ،‬نە نیعمەتە‪،‬‬ ‫نە نیقمەت‪ ،‬بەڵكو حاڵەتێكی‬ ‫ئاسایی بەڕێوەبردنی واڵتە لەسەر‬ ‫بنەما دیموكراسییەكان‪ ،‬لە واڵتە‬ ‫دیكتاتۆرەكاندا‪« ،‬ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫نهێنییە‌و ب��ە رەس��م��ی��ی‌و لە‬ ‫چ���وارچ���ێ���وەی ش��ەرع��ی��ەت��ی‬ ‫دامەزراوەكاندا (وەك پارلەمان)‬ ‫ك��ار ناكات‪ ،‬ن��ەك ه��ەر بەشێك‬ ‫نییە لە پرۆسەی سیاسیی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەشێكە لە سیماكانی داپڵۆسین‌و‬ ‫سەركوتكردن‪ ،‬بۆیەش ئۆرگانی‬ ‫رەسمیی نییەو لێرەو ل��ەوێ‌ بە‬ ‫شێوازی نهێنیی‌و ناڕاستەوخۆ‬ ‫خۆی دەردەخات‪.‬‬ ‫لە واڵتە تێكەڵەكاندا‪ ،‬هەردوو‬ ‫شێوەكە دەبینین‪ ،‬واتە ئۆرگانەكان‬ ‫هەیەو كاری نهێنییش دەكرێت‪،‬‬ ‫لە كوردستاندا‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنی‬

‫ش��ەرع��ی (وەك پرۆسەیەكی‬ ‫س��ی��اس��ی��ی) ل��ەس��ەرەت��اك��ان��ی‬ ‫(‪‌)2009‬دا‪ ،‬دەركەوت (ئەوكاتەی‬ ‫ب��اس ل��ە ه��ەڵ��ب��ژاردن دەك���راو‬ ‫ع������ەدن������ان‬ ‫ل��ی��س��ت ئ���ام���ادە دەك������را)‪ .‬لە ع�����وس�����م�����ان‪،‬‬ ‫(‪‌)2009/7/25‬دا‪ ،‬بوو بە ئەمری پ��ارل��ەم��ان��ت��اری‬ ‫واقیع لە هەرێمدا‪« ،‬گ��ۆڕان» لیستی «گۆڕان»‪،‬‬ ‫هێزی یەكەمی «ئۆپۆزسیۆن» ل��ەم دیمانەیەدا‬ ‫بوو‪ ،‬كە هەر لەسەرەتاوە بۆ ئەو باس لەوە دەكات‪:‬‬ ‫مەبەستە خۆی تەیار دابوو‪ ،‬دوو «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن»‬ ‫الیەنە ئیسالمییەكانیش پاشان ل���ەم ق��ۆن��اغ��ەدا‬ ‫پەیوەست بوون بەو ئۆپۆزسیۆنە دەت��وان��ێ��ت رێگە‬ ‫پارلەمانییەوە‪ .‬بەاڵم بەو حوكمەی خ��ۆش��ك��ەر بێت‬ ‫كوردستان‪ ،‬نە دیموكراسی‌و نە ب���ۆ ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك‬ ‫دیكتاتۆرێكی ت��ەم��ام ع��ەی��ارە‪ ،‬هەنگاوی گەورە‪،‬‬ ‫بەڵكو جۆرێك ل��ەو تێكەڵەیە‪ ،‬كە لە ئایندەدا‌و‬ ‫كە باسمان كرد‪ ،‬بۆیە دەكرێت ل��ەس��ەر دەس��ت��ی‬ ‫باس لە مێژوویەكی زۆر كۆنتری نەوەكانی داهاتوو‬ ‫سەرەتاتكێی‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» ئەنجام دەدرێن‪.‬‬ ‫بكەین‪ ،‬بەتایبەت ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫شەفەهیی‌و گروهچی‪.‬‬ ‫ه���ەر ل����ەدوای راپ��ەڕی��ن‌و‬ ‫بەتایبەت لە سەردەمی دەسەاڵتی‬ ‫(بەرەی كوردستانیی)‌و پاشانیش جیاوازەكان‪ ،‬كە هەمووی تۆوی‬ ‫ن��ی��وە ب��ەن��ی��وەی (ی��ەك��ێ��ت�ی‌و گەاڵڵەبوونی «ئۆپۆزسیۆن» بوو‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی)‌دا‪ ،‬كەسێتی‌و نووسەر‌و بەاڵم وەك وتم‪ :‬گەر قسە لەسەر‬ ‫گ��رووپ��ی ب��چ��ووك ه��ەب��وون‪ ،‬كە كۆم��ەڵ��گ��ەی م��ەدەن��ی بكەین‪،‬‬ ‫خۆیان بە بەرهەڵستكار‌و رەخنەگر دەت��وان��ی��ن بڵێین‪)7/25( :‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫دەزانی‌و سەرنجی زۆریان لەسەر س���ەرەت���ای‬ ‫ئەو حوكمڕانییە هەبوو‪ ،‬لە سااڵنی رەسمییە لەهەرێمدا‪ ،‬كە دەیەوێت‬ ‫شەڕی ناوخۆش‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنێكی ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی دام�����ەزراوە‬ ‫شەفەهیی بەرباڵو هەبوو دژ بە شەرعییەكاندا كار بكات‌و ویستی‬ ‫دەسەاڵتەكانی ه��ەردوو حیزب‪ ،‬دەس���ەاڵت ب��ەدەس��ت��ەوە گرتنی‬ ‫هەندێكجار ش��ەڕو پێكدادانیش هەبێت‪.‬‬ ‫* دوای ئەو مێژووە‪ ،‬رەوشی‬ ‫لەنێوان هێزە چەكدارەكانیش رووی‬ ‫دەدا‪ ،‬لەسااڵنی (‪ )2000‬بەمالوە‪ ،‬سیاسیی كوردستان ب��ەرەو كام‬ ‫رۆژن��ام��ە ئەهلیی‌و ئ��ازادەك��ان ئاقار هەنگاوی ن��اوە‪ ،‬ئاقاری‬ ‫بوون بە مینبەری خستنەڕووی چاكسازیی‪ ،‬ی��ان كەللەڕەقتر‬ ‫رەخ��ن��ەو تێگەشتنە سیاسییە بوونی دەسەاڵت؟‬

‫ ه��ەردووك��ی��ان! پێشتر‬‫دەسەاڵت بێباكانە كاری دەكرد‌و‬ ‫هیچ بەبەرستێك لەبەردەمیدا‬ ‫نەبوو‪ ،‬بۆیە ئاسانتر كارەكانی‬ ‫تەسویق دەكرد‪ .‬لەو سەردەمانە‬ ‫تەنیا رۆژن��ام��ە سەربەخۆكان‬ ‫هەبوون‪ ،‬چاودێر بوون بەسەر‬ ‫دەس��ەاڵت��ەوە‪ ،‬ب��ەاڵم لەئێستادا ‬ ‫كە ئۆپۆزسیۆنێكی سیاسیی‪،‬‬ ‫بەبەرنامەو ب��ی��ڕورای سیاسیی‬ ‫ج����ی����اوازەوە ل���ە م��ەی��دان��ە‪،‬‬ ‫دەس�����ەاڵت ه���ەم هەندێكجار‬ ‫كەللەڕەقانەو مەغرورانەتر كار‬ ‫دەك��ات (وەك ئ��ەوەی جۆرێك‬ ‫لە شەرمی هەبێـت‪ ،‬هەندێك‬ ‫لە تێڕوانینەكانی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬

‫قبووڵ بكات)‪ ،‬هەمیش بەناچاریی‬ ‫دەب��ێ��ت ب��ەش��ێ��ك ل��ە روئ��ی��ای‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» لەمەڕ چاكسازیی‬ ‫تەبەنیی بكات‪ ،‬بەكورتیش ئەمە‬ ‫هەنگاونان نییە ئەوەندەی خۆ‬ ‫گونجاندن‌و مامەڵەكردنی رۆژە‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ��ەم دی���اردە ت��ازەی��ە‪،‬‬ ‫وات��ە تێگەیشتنێكی سیاسیی‬ ‫كامڵ ب��ۆ چەمكی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» نییە الی ئەو‬ ‫الی��ەن��ان��ە‪ ،‬ب��ۆی��ەش ل��ە هەوڵی‬ ‫دەستوپەنجە ن��ەرم ك��ردن��دان‪،‬‬ ‫نەوەك مامەڵەیەكی تەندروست‬ ‫لەسەر بنەمای رێزگرتن‌و بڕوابوون‬ ‫بە دەستاودەستكردنی دەسەاڵت‪.‬‬ ‫* «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» ب��ەم‬ ‫پێكهاتەو ت��وان��ای��ەی ئێستاوە‬ ‫دەتوانێت چی بكات‪ ،‬گۆڕانكاریی‬ ‫ریشەیی لە سیستمی سیاسیی‪،‬‬ ‫ی��ان چ��اك��س��ازی��ی ل��ە هەندێك‬ ‫جومگەی دەسەاڵت؟‬ ‫ ئۆپۆزسیۆنی ئێستا (كە لەو‬‫سێ‌ الیەنەدا خۆی دەبینێـتەوە)‬ ‫لەتوانایدا نییە سەرجەم ئەرك‌و‬ ‫ویستەكانی بەجێ بگەیەنێـت‪.‬‬ ‫بەربەستەكان زۆرن‪ ،‬ه��ەم لە‬ ‫توانایی‌و بەرچاوڕۆشنیی خودی‬ ‫«ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن»‪ ،‬هەمیش‬ ‫ل��ە كلتووری ئیستیبداد‪ ،‬كە‬ ‫ریشەی قووڵی لە كوردستاندا‬ ‫هەیە‌و هەمیش لە كەللەڕەقی‌و‬ ‫دەسەاڵتخوازیی دەسەاڵتدارانی‬ ‫ئێستا‪ .‬پێموایە‪« :‬ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫ل���ەم ق���ۆن���اغ���ەدا‪ ،‬دەت��وان��ێ��ت‬ ‫رێگەخۆشكەر بێت بۆ كۆمەڵێك‬ ‫هەنگاوی گەورە‪ ،‬كە لە ئایندەدا‌و‬ ‫ل��ەس��ەر دەس��ت��ی ن��ەوەك��ان��ی‬ ‫داهاتوو ئەنجام دەدرێ��ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم ئۆپۆزسیۆنە كاری گەورەی‬

‫كردووەو دەكات‪ ،‬بۆ یەكەمینجار‬ ‫كلتووری سیاسیی كوردستانی‬ ‫گ����ۆڕی‌و گ���ەر ب��ە ناكامڵیش‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ئ����ەوا ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی‬ ‫ك��رد بە بەشێك لە هاوكێشە‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬ئەمەش كارێكی‬ ‫ه��ەس��ت��ی��ار‌و گ���ەورەی���ە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫گۆڕانكاریی ریشەیی ئەركێكی‬ ‫قورسەو النیكەم پێویستی بە‬ ‫فەراهەمبوونی پێشمەرجی زۆر‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬بەتایبەت تێگەشتن‌و‬ ‫ئیرادە‪.‬‬ ‫* دەت�����وان�����ی�����ت ئ���ەو‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەی لە كوردستاندا‬ ‫هەیە‪ ،‬بە ئۆپۆزسیۆنێكی كامڵ‬ ‫ناودێر بكەیت؟‬ ‫ نەخێر‪ ،‬بەڵكو زۆری��ش‬‫ناكامڵە‪ .‬بەرامبەر دەسەاڵتێكی‬ ‫رەهای دەیان ساڵە‌و ئەزموونێكی‬ ‫ح��وك��م��ڕان��ی��ی ن��ات��ەن��دروس��ت‪.‬‬ ‫ئەستەمە باس لە ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫كامڵ بكرێـت‪ ،‬چ لە دیدگاكان‌و‬ ‫چ لە هەنگاوەكانی‪ .‬بەتایبەتیش‬ ‫ئەم «ئۆپۆزسیۆن»ە لەالیەن‬ ‫نوخبەیەكی سیاسیی قاڵ بوو‬ ‫و خ���اوەن ئ��ەزم��وون لەهەمان‬ ‫كلتووری سیاسییدا هاتووەتە‬ ‫ئ��اراوە‪ ،‬نەك هەر ئەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پێموایە‪ :‬ئەم «ئۆپۆزسیۆن»ە‪،‬‬ ‫ب���ەم ش���ێ���وازەی ك���ارك���ردن‌و‬ ‫هێزانەی ئێستای‪ ،‬لەتوانایدا‬ ‫نییە ب��ەرەو كامڵبوون ب��ڕوات‪،‬‬ ‫بەڵكو یان لەناوخۆی خۆی‪ ،‬یان‬ ‫ل��ەدەرەوەی ئەو‪ ،‬هێزگەلی تری‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» پەیدا دەب��ن‪،‬‬ ‫ك��ە بتوانن رۆح‌و عەقڵییەتی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوون بەرەو كامڵیی‬ ‫ببەن‪.‬‬ ‫* داهاتووی «ئۆپۆزسیۆن»‌و‬

‫دەس�����ەاڵت چ���ۆن دەب��ی��ن��ی��ت‪،‬‬ ‫ئ����ەم س��ی��س��ت��م��ە س��ی��اس��ی��ی��ە‬ ‫ب���ەردەوام دەبێت‪ ،‬ی��ان دواج��ار‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» قسەی خۆی‬ ‫دەكات؟ ‬ ‫ «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» قسەی‬‫خ��ۆی ك����ردووە‪ .‬ئ��ەو دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫ئەم سیستم‌و شێوازەی قبووڵ‬ ‫نییە‪ ،‬ئەو بڕوای بە سیستمێكی‬ ‫دی��م��وك��راس��ی��ی��ان��ەی ش��ەف��اف‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ڕوای بە فرەیی‌و بنەما‬ ‫جێگیرەكانی حوكمێكی رەشید‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم هەنگاوەكانی چۆن‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەوە مەسەله‌یەكی ترەو‬ ‫پەیوەستە بە تێگەشتنی خودی‬ ‫راب��ەران��ی «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» بۆ‬ ‫ئەرك‌و وەزیفەكانیان‪.‬‬ ‫لەم نێوەدا‪ ،‬دەسەاڵت دەبێـت‬ ‫دوابڕیاری خۆی بدات‪ ،‬مانەوەیە‬ ‫لەم چوارچێوە كڵۆڵ‌و نەزۆكە‪،‬‬ ‫كە هەم كارەسات بۆ كۆمەڵگەو‬ ‫هەمیش مەرگی خۆی دەبێـت‪،‬‬ ‫یان هەڵوێستەی جدیی‌و دابڕان‬ ‫لەو ئەزموونە شكستخواردووەو‬ ‫وازهێنان ل��ەو ق��ەوان��ان��ەی‪ ،‬كە‬ ‫دادی نادات‪ ،‬هەر وه‌کچۆن دادی‬ ‫ئەوانەی پێشتر‌و دەوروبەری نەدا‪.‬‬ ‫ئەم سیستمە (گەر جورئەت‬ ‫بكەین‌و بڵێین؛ سیستم)‪ ،‬دەبێت‬ ‫كۆتایی پێ بێت‌و بە هەموومانەوە‬ ‫(دەس��ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن)‪ ،‬پێی‬ ‫بڵێین‪ :‬ارح��ل‪ ،‬لەبری ئ��ەوەش‬ ‫ه��ەن��گ��او ب����ەرەو سیستمێكی‬ ‫راس��ت��ەق��ی��ن��ەی دی��م��وك��راس �ی‌و‬ ‫بنیاتنانی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫بنێین‪ ،‬بەمەش هەم هەرێمەكەمان‌و‬ ‫هەمیش ئایندەكەی‌و تەنانەت‬ ‫حیزبەكانیشی‪ ،‬لە قەیرانێكی‬ ‫مەترسیدار رزگار دەكەین‪.‬‬

‫‪7/25‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫‪hewal.rozhnama@gmail.com‬‬

‫ێ ئاستی یاسا‪ ،‬كارگێڕیی‪ ،‬میكانیزمی گونجاو‬ ‫ت كار لەسەر چاكسازیی بكات لەسەر هەر س ‌‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» دەبێ ‌‬ ‫مەجید ساڵح‬

‫سەرۆكی بەشی زانستە سیاسییەكانی زانكۆی سلێمانی‪:‬‬

‫«ئۆپۆزسیۆن»؛ بەنیازە چاكسازیی لەسەر دەستی ئه‌و رووبدات‬

‫رەوەندی كوردیی‬ ‫دوای ‪7/25‬‬ ‫هەڵبژاردنەكانی‬ ‫دوای‬ ‫تەمموزی (‪ ،)2009‬هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��ە قۆناغێكی‬ ‫زۆر ت��ای��ب��ەت��دا ت��ێ��پ��ەڕی‪،‬‬ ‫خ��ەڵ��ك��ی ك���وردس���ت���ان لە‬ ‫دەنگەكانیانەوە‪،‬‬ ‫رێ��گ��ای‬ ‫ب���ە دەس���ەاڵت���ی ه����ەردوو‬ ‫حیزبەكەیان وت‪ ،‬چیتر رازی‬ ‫نابن وەك ج��اری ج��اران‪،‬‬ ‫ی��اری��ی ب��ە چ��ارەن��ووس��ی��ان‬ ‫بكەن‪ ،‬چیتر نابێ حیزب‌و‬ ‫س��ەرك��ردەك��ان‪ ،‬پەرلەمان‌و‬ ‫ح����ك����وم����ەت‌و دەزگ������ای‬ ‫ی���اس���ای���ی‌و‪ ...‬ب��ە موڵكی‬ ‫بابەلبابی خ��ۆی��ان بزانن‌و‬ ‫دەب���ێ���ت ك��وردس��ت��ان��ی��ش‬ ‫وەك دەوڵەتەكانی دیكە‪،‬‬ ‫خاوەنی سیستم‌و ئۆرگانی‬ ‫سەربەخۆی خۆی بێت‪.‬‬ ‫ل���ەوك���ات���ەدا‪ ،‬ه���ەم لە‬ ‫دەنگدانەكان‌و هەمیش لە‬ ‫هوشیاركردنەوەی خەڵكدا‪،‬‬ ‫رەوەن�������دی ك���وردی���ی لە‬ ‫دەرەوەی واڵت‪ ،‬رۆڵێكی‬ ‫بەرچاویان گێڕا‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ك����ار گ��ەی��ش��ت��ە ئ����ەوەی‪،‬‬ ‫حیزبە دەس��ەاڵت��دارەك��ان��ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بە هاوكاریی‬ ‫كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان‪،‬‬ ‫زۆر كەسیان لە دەرەوەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ب��ە بیانووی‬ ‫ج��ی��اج��ی��ا‪ ،‬ل���ە دەن���گ���دان‬ ‫بێبەش كرد‪ .‬ئ��ەوان كە بۆ‬ ‫خۆیان رۆژان��ە موعایشەی‬ ‫ب��اش��ت��ری��ن سیستمەكانی‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ردن‌و حكومڕانیی‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬لە هەموو كەسێك‬ ‫سەرسەختانەتر كاریان بۆ‬ ‫گواستنەوەی ئەو سیستمە‬ ‫دەك����رد ب��ۆ ك��وردس��ت��ان‪.‬‬ ‫ئەگەرچی دەن��گ��ی ئ��ەوان‌و‬ ‫دەنگی زۆرێ��ك لە خەڵكی‬ ‫ن����اوخ����ۆی ك���وردس���ت���ان‪،‬‬ ‫نەیانتوانی ب��ە یەكجاریی‬ ‫ج��ێ��پ��ێ��ی ئ����ەم سیستمە‬ ‫چه‌قبەستووەی كوردستان‬ ‫بەو ئاراستەیەدا ب��ەرن كە‬ ‫ك��اری��ان ب��ۆ دەك���رد‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫توانییان لە هەرێمەكەدا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێك بهێننە ئاراوە‬ ‫ك��ە دەس��ت��ەم��ۆی حیزبە‬ ‫دەس��ەاڵت��دارەك��ان نەبێت‌و‬ ‫پەرلەمانێك بخولقێنێت كە‬ ‫لە پەرلەمان بچێت‪ .‬رۆژ لە‬ ‫دوای رۆژی��ش‪ ،‬فەزیحەكانی‬ ‫ح���وك���م���ڕان���ی���ی خ�����راپ‌و‬ ‫بەكارهێنانی دەس��ەاڵت بۆ‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی��ی شەخسیی‌و‬ ‫حیزبیی‪ ،‬پ���ەردەی لەسەر‬ ‫هەڵدەماڵرێت‪.‬‬ ‫ئ������ەوەی ل���ە م����اوەی‬ ‫راب���ردوودا بەدەستهاتووە‪،‬‬ ‫بەشێكی بەرچاوی‪ ،‬هی ئەو‬ ‫ماندوونەناسانەی دەرەوەی‬ ‫كوردستانەو نابێت لەبیر‬ ‫بكرێت‪ .‬ئەوانن كە ئێستا‪،‬‬ ‫گەندەڵیی‌و ناشیرینییەكانی‬ ‫ئەم دەسەاڵتەی كە نایەوێت‬ ‫ب���گ���ۆڕێ���ت‪ ،‬ل���ە ن���اوەن���دە‬ ‫جیهانییەكانی مافی مرۆڤ‌و‬ ‫میدیاو بڕیاربەدەستەكانی‬ ‫دونیادا باڵودەكەنەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ج��ێ��ی خ��ۆی��ەت��ی‪ ،‬م��ان��دوو‬ ‫نەبوون‌و سوپاسیان ئاڕاستە‬ ‫بكەین‪.‬‬

‫سازدانی‪ :‬پ‪ .‬سلێمانی‬ ‫‪................................................‬‬

‫د‪ .‬س��ەردار ق��ادر‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫بەشی زانستە سیاسییەكانی‬ ‫زانكۆی سلێمانی‪ ،‬لە دیمانەیەكی‬ ‫«رۆژنامە»دا‪ ،‬باس لەوە دەكات‪:‬‬ ‫هەرگیز ل��ە هەڵسەنگاندنێكی‬ ‫ئ��ەك��ادی��م��ی��ی��ەوە ن��ات��وان��ی��ن‬ ‫بڵێین‪« :‬ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» لە‬ ‫دەستپێدەكات‪،‬‬ ‫(‪)7/25‬ه‌وە‬ ‫ئ���ەوەش بەپێویست دەزان��ێ��ت‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» ل��ە رەف��ت��اری‬ ‫حیزبایه‌تی دوور بكەوێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە لە بەرژەوەندیدا نییە‪.‬‬ ‫رەخنەش لە «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫دەگ�����رێ�����ت‪ ،‬ك����ە ن����ەدەب����وو‬ ‫دانوستانەكان ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫پێنجقۆڵیی پارتە سیاسییەكان‬ ‫بێت‪ ،‬بەڵكو دەب��وای��ە لەنێوان‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن»‌و حكومەتی‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان��دا ب��وای��ە‪.‬‬ ‫* كێبڕكێیەك هەیە لەبارەی‬ ‫ئ������ەوەی‪ ،‬ئ��ای��ا پ��ێ��ش (‪)7/25‬‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» ل��ە ك��وردس��ت��ان‬ ‫هەبووە‪ ،‬یان نا‪ ،‬هەندێك دەڵێن‪:‬‬ ‫بەڵێ‌‌و هەندێكی تریش ئەو رۆژە بە‬ ‫مێژووی لەدایكبوونی «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫دادەنێن؟‬ ‫ پ��ێ��ش��ت��ر «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن»‬‫هەبوو‪ ،‬خۆشی لە چەندین شێوازدا‬ ‫بینیوەتەوە‪ ،‬چەكدار‪ ،‬بێچەك‪ ،‬كە‬ ‫ه��ەردوو شێوازەكەش كاریگەرییان‬ ‫لەسەر دەسەاڵتی سیاسیی كوردیی‬ ‫كەمبوو‪ ،‬ئەویش لەو روانگەیەوە‪،‬‬ ‫كە ئێمە لە ه���ەردوو هەرێمەكەدا‬ ‫دوو حكومەتی جیاوازمان هەبوو‪،‬‬ ‫دوو رێكخستنی ستوونیی كارگێڕیی‪،‬‬ ‫دوو ئایدیاو دیدگای سیاسیی جودا‪،‬‬ ‫دوو سیستمی كارگێڕیی جودا‪ ،‬دوو‬ ‫سیستمی هێزو سوپای جیاواز‪ ،‬دوو‬ ‫ك�ه‌ل��ت��ووری سیاسیی ج��ی��اواز‪ ،‬كە‬ ‫ئەو واقیعە وایكردبوو دوو دیاردەی‬ ‫جیاوازی سیاسیی لە دوو هەرێمی‬ ‫كوردستانی باشوور بێنە ئاراوە‪ ،‬كە‬ ‫ه��ەر ی��ەك ل��ەو پارتە سیاسییانەی‬ ‫دەس����ەاڵت‪ ،‬ی��ان «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن»‬ ‫دوو تایبەتمەندیی جیاواز بەخۆیان‬ ‫هەبوو‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬كە پێشەنگی ئەو‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن»ە‪ ،‬كە پێش (‪)7/25‬‬ ‫هەبوو‪ ،‬یەكگرتووی ئیسالمییە‪ ،‬كە‬ ‫لەوبارەیەوە فشارو بارەگا سووتاندن‌و‬ ‫گرتنی الیەنگرانی‌و نەهێشتن بەوەی‪،‬‬ ‫كە لە سنوورێكی دیاریكراودا دەرچن‬ ‫لە كارو چاالكیی سیاسییاندا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوسا ماهییەتی «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫بەهۆی نەبوونی هەڵبژاردن لەسەر‬ ‫ئاستی پ��ارت��ە سیاسییەكان بۆ‬ ‫په‌رلەمان‪ ،‬ئەو دیاردە ئۆپۆزسیۆنییە‬ ‫خ��زێ��ن��راب��ووە رێ��ك��خ��راوە پیشەییە‬ ‫خوێندكاریی‌و قوتابییەكان‌و هەندێ‌‬ ‫جاریش هەڵبژاردنی شارەوانییەكان‪،‬‬ ‫وەك چ��ۆن لە ساڵی (‪‌)2000‬دا لە‬ ‫دەڤ����ەری حكومەتی (ی‪.‬ن‪.‬ك)‪،‬‬ ‫س����ازدراو ی��ەك��گ��رت��ووی ئیسالمیی‬ ‫پلەی دووەم��ی بەدەستهێناو چەند‬ ‫شارەوانییەكی الچەپەكیشی بردەوە‪.‬‬ ‫ل��ەو واق��ی��ع��ەدا‪ ،‬ئ��ەگ��ەر پارتێك لە‬ ‫هەركام لەو رێكخراوانە سەركەوتوو‬ ‫ب��وای��ە‪ ،‬ئ��ەوا نیشانەی ئ��ەوە ب��وو‪،‬‬ ‫پارتێكی سیاسیی بردوویەتییەوە‪،‬‬ ‫چونكە تەواوی رێكخراوەكانی ئەوسا‪،‬‬ ‫پاشكۆی پارتە سیاسییەكان بوون‪،‬‬ ‫ه��ەر ل��ەو میانەیەشەوە ئ��ەو پارتە‬ ‫سیاسییە زۆر ج���اران ل��ەت��ەواوی‬ ‫كوردستان رێ��ژەی دەنگەكانی (‪13‬‬ ‫– ‪ )%20‬تێپەڕی ن��ەدەك��رد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەرگیز نكوڵیی ل���ەوەش ناكرێ‌‪،‬‬

‫كە ماهییەتی «ئۆپۆزسیۆن»‪ ،‬كە‬ ‫هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە بۆ چەند‬ ‫فاكتەرێكی جۆراوجۆر‪ ،‬دوای (‪)7/25‬‬ ‫كاریگەرتر ب��وو؛ وەك لە پێشتر‪،‬‬ ‫گەرچی ئەو ماهییەتە زیاتر دەسەاڵتی‬ ‫سیاسیی جوان دەكردو بە ناوازەش‬ ‫دەستكەوت‪ ،‬چنگی «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫دەرك���ەوت‪ ،‬بەهەرحاڵ ئ��ەو دۆزەی‬ ‫جاران كاریگەریی لەسەر دروستكردنی‬ ‫بەهای دیموكراسییەت‌و هەڵبژاردن‬ ‫هەبوو‪ ،‬ئەو جیاوازییەش بەئاشكرا‬ ‫لەساتی هەڵبژاردنەكانی (‪‌)7/25‬و‬ ‫ن��اڕەزای��ی��ەك��ان��ی (‪ )2/17‬زی��ات��ر‬ ‫ب��ەدەرك��ەوت�ن‌و كاریگەرییان هەبوو‬ ‫لە دەڤ��ەری س��ەوزدا‪ ،‬بەاڵم هەرگیز‬ ‫لە هەڵسەنگاندنێكی ئەكادیمییەوە‪،‬‬ ‫ناتوانین بڵێین‪« :‬ئۆپۆزسیۆن» لە‬ ‫(‪‌)7/25‬ه‌وە دەست پێدەكات‌و بەس‪.‬‬ ‫* دوای ف��ۆرم��ەڵ��ەب��وون��ی‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن»‪ ،‬دەسەاڵتی سیاسیی‬ ‫هەرێم بەرخوردی چۆن بووە‪ ،‬گۆڕاوە‪،‬‬ ‫یان تووندتر بووە؟‬ ‫ هەردووكیان‪ ،‬بەو ئیعتبارەی‬‫دوای بیست ساڵ لە حوكمداریی‌و‬ ‫ق��ەڵ��ەم��ڕەوی ك���وردان ل��ە هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬تائێستا خ��اوەن��ی‬ ‫ستراتیژیێكی نەتەوەیی‌و دەوڵەتداریی‬ ‫نین‪ ،‬ئەو واقیعە تراژیدییەش هەموو‬ ‫پارتە سیاسییەكان «ئۆپۆزسیۆن»‪،‬‬ ‫ی��ان دەس���ەاڵت‪ ،‬دان��ی پێدا دەنێن‪،‬‬ ‫هەمیشە جەختیش ل��ەس��ەر ئ��ەوە‬ ‫دەك��رێ��ت��ەوە پێویستە ئ��ەو واقیعە‬ ‫ناكامڵە ن��ادروس��ت��ە چاكبكرێت‌‌و‬ ‫چاكسازیی ریشەیی تێدا ئەنجام‬ ‫بدرێت‌‪ ،‬بەاڵم لێرەدا «ئۆپۆزسیۆن»‪،‬‬ ‫خوازیاری پێشەنگییەو بەنیازە ئەو‬ ‫چاكسازییە لەسەر دەستی ئ��ەودا‬ ‫رووب����دات‪ ،‬ل��ەوب��ەری��ش��ەوە ه��ەردوو‬ ‫پارتی دەسەاڵتدار‪ ،‬هەوڵی چاكسازیی‬ ‫ریشەیی دەدەن؛ بەدوور لە كاریگەریی‌و‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن»‪،‬بەتایبەت‬ ‫رۆڵ��ی‬ ‫دوای ئ��ەوەی كە رەوت��ی دەسەاڵتی‬ ‫سیاسیی لە كوردستان‪ ،‬سەبارەت‬ ‫بە ئاڵوگۆڕی ئاشتییانەی دەسەاڵت‬ ‫جواڵوە‪ ،‬بەو نموونەیه‌ی كە هەردوو‬ ‫پ��ارت��ی دەس���ەاڵت���دار‪‌)‌%100( ،‬ی‬ ‫دەنگەكانەوە دابەزین بۆ (‪)%59‬ی‬ ‫دەنگەكان‪ ،‬بەاڵم راستییەك هەیە‪،‬‬ ‫ئەویش ه��ەر ی��ەك ل��ەو دوو الیەنە‬ ‫واقیعی سەنتەربوونی بەدەوری خوددا‬ ‫زیاتر كردووە‪ ،‬ئەگەر تەماشا بكەی‬ ‫دوای (‪ ،)2/17‬زیهنییەتی پارتایەتی‬ ‫لەپێش ئەو ب��ەروارە توندترو زۆرتر‬ ‫بووە‪ ،‬بەو شێوەیەی كە سەرنجدەی‬ ‫واقیعێك بە دیاردەكەوێت‌‪ ،‬كە پێش‬ ‫دروس��ت��ب��وون��ی حكومەتە‪ ،‬چونكە‬

‫ئەوەندەی ئەو پێنج پارتە دی��ارن‪،‬‬ ‫بەهیچ ش��ێ��وەی��ەك رۆڵ‌و پێگەی‬ ‫حكومەتێك دیار نییە‪ ،‬كە لەالیەن‬ ‫گەلی كوردستانەوە هەڵبژێردراوە‪،‬‬ ‫كەواتە ه��ەردوو واقیعەكە بوونیان‬ ‫هەیە‌و هەوڵی چاكسازیی لەتەك‬ ‫دیاردەی كەللەڕەقتربوونی زیهنییەتی‬ ‫پ��ارت��ای��ەت��ی الی��ەن��ەك��ان‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئ��ەوەی كە دەسەاڵتیشی بەدەستە‪،‬‬ ‫زیاتر خەمی ئەو الیەنە دەدات تا لە‬ ‫دەسەاڵتدا بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫* «ئۆپۆزسیۆن» دەتوانێت‬ ‫گۆڕانكاریی ریشەیی لە سیستمی‬ ‫سیاسییدا بكات؟‬ ‫ «ئۆپۆزسیۆن»؛ لەو نێوەندەدا‬‫دەتوانێت لەسەر دوو تەوەر كار بكات‪،‬‬ ‫ئەویش‪ :‬ت��ەوەری قاڵكردنەوەی فرە‬ ‫سیاسیی‪ ،‬نەك فرە پارتایەتی‪ ،‬بەوەی‬ ‫كە فرە سیاسیی هەمیشە ئاڵوگۆڕو‬ ‫دەس��ت��اودەس��ت��ك��ردن��ی دەس��ەاڵت��ی‬ ‫سیاسیی دێنێتە ئاراوە‪.‬بەاڵم دووەم‬ ‫جۆر‪ ،‬نەخێر‪ ،‬ئەمەش كاری خولێك‪،‬‬ ‫ی��ان دوو خولی ه��ەڵ��ب��ژاردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو حەوسەڵە‌و تێكۆشانی سیاسیی‬ ‫ئاشتییانەی دەوێ���ت‌و ئ��ەوەن��دەی‬ ‫ك��ە پابەندە ب��ە سەقامگیركردنی‬ ‫ئەو دیاردەیە لەسەر ئاستی بەهاو‬ ‫یاسا‌و دام��ودەزگ��ا‪ ،‬ئەوەندە پابەند‬ ‫نییە بەم پارت‌و ئەو پارت‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» دەبێت‌ كار لەسەر‬ ‫ئەوە بكات‪ ،‬كە ئەجێنداو بەهاكانی‬ ‫زاڵ بكات‪ ،‬نەك بیر لە رووخاندنی‬ ‫حكومەت بكرێتەوە‪ ،‬دووەم تەوەر؛‬ ‫ك��ە دەب��ێ �ت‌ ك���اری ل��ەس��ەر بكات‪،‬‬ ‫چاكسازیی قۆناغبەندیی ریشەییە‪ ،‬كە‬ ‫لەو سەرەوە گۆڕین لە سیستمەكەدا‬ ‫ح��اس��ڵ دەب��ێ��ت‌‌و زۆر دروس��ت��ان��ە‬ ‫دەچێت‌ بەڕێوە‪ ،‬چونكە ئەو واقیعە‬ ‫سیاسییە دروستكراوەی كوردستان‪،‬‬ ‫لەسەر بنەمایەكی پارتایەتی‪ ،‬كە‬ ‫چەند بەهاو بەرژەوەندییەكی لەگەڵ‬ ‫خۆیدا دروستكردووە‪ ،‬بە رۆژو دوو‬ ‫رۆژە ناگۆڕدرێ‌‪ ،‬لەبەر ئەوە دەبێت‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن» هەرچی ك��ردووە لە‬ ‫رەفتاری پارتایه‌تی دوور بكەوێتەوە‪،‬‬

‫دوای بیست ساڵ‬ ‫لە حوكمداریی‌و‬ ‫قەڵەمڕەوی‬ ‫كوردان لە هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬تائێستا‬ ‫خاوەنی ستراتیژێكی‬ ‫نەتەوەیی‌و‬ ‫دەوڵەتداریی نین‬ ‫ك��ە ل��ە ب��ەرژەوەن��دی��ی��دا نییە‪ ،‬بۆ‬ ‫ن��م��وون��ە ن��ەدەب��وو دانوستانەكان‬ ‫لەسەر ئاستی پێنجقۆڵیی پارتە‬ ‫سیاسییەكان بێت‪ ،‬بەڵكو دەبوایە‬ ‫لەنێوان «ئۆپۆزسیۆن»‌و حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستاندا بوایە‪ ،‬بەوەش‬ ‫دوو ئامانجی سەرەكیی دەپێكرا‪،‬‬ ‫ئ��ەوان��ی��ش‪:‬ج��ەخ��ت��ك��ردن��ەوە لەسەر‬ ‫حكومەتی هەڵبژێردراوی هەرێمی‬ ‫ك���وردس���ت���ان‌و خ��س��ت��ن��ە ب����ەردەم‬

‫قسەی ئێستا‬ ‫بەدەست دەسەاڵتی‬ ‫سیاسییەو‬ ‫بەرپرسیارێتییە‬ ‫نەتەوەییەكەش‪،‬‬ ‫هەر لەئەستۆی‬ ‫ئەودایە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ی��ەك��ی ن��ەت��ەوەی��ی‬ ‫سەبارەت بەو ئەركەی كە دەبوایە‬ ‫پێی ه��ەڵ��س��ای��ە‪ ،‬ب���ەاڵم ن��ەك��راوە‪،‬‬ ‫لەوسەریشەوە جەماوەری كوردستان‪،‬‬ ‫ه��ێ��دی��ی ه��ێ��دی��ی ل���ەو زیهنییەتە‬ ‫بەستەڵەكەی پارتایەتی قوتاری دەبوو‬ ‫و «ئۆپۆزسیۆن»یش بە نوێنەری‬ ‫راستەقینەی زۆرینەی جەماوەر دیاریی‬ ‫دەك��را‪ ،‬بەاڵم ئەو هەڵە ستراتیژییە‬ ‫لەالیەن «ئۆپۆزسیۆن»ەوە روویدا‪.‬‬ ‫ك��ەوات��ە‪« :‬ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن» دەبێت‌‬ ‫كار لەسەر چاكسازیی بكات لەسەر‬ ‫هەر سێ‌ ئاستی یاسا‪ ،‬كارگێڕیی‪،‬‬ ‫میكانیزمی گونجاو‪.‬‬ ‫دەسەاڵتی كوردستان تا‬ ‫*‬ ‫چەند ئۆپۆزسیۆنی قبووڵ كردووە‌و‬ ‫قبووڵی دەكات؟‬ ‫ ب���اوەڕم وا نییە دەس��ەاڵت��ی‬‫ئێستای كوردستان شموولیی بێت‪،‬‬ ‫چونكە بنەماكانی شموولیی تێدا‬ ‫نەماوەو هەر ئەو ج��ۆرە مۆدێلەش‬ ‫لە واقیعی سیاسەتی رۆژگاردا باوی‬ ‫نەماوە‪ ،‬جا ئیتر خۆیان دەیگۆڕن‪،‬‬ ‫ی��ان هێزێكی دەرەك��ی��ی لەخۆیان‪،‬‬ ‫كە «ئۆپۆزسیۆن»ە‪ ،‬دەبێت ئەو‬ ‫واق��ی��ع��ە نەمێنێت‌‪ ،‬ب���ەاڵم ئ��ەوەی‬ ‫كە م��اوەت��ەوە پاشماوەی پرۆسەو‬ ‫پ��ڕۆژەی شموولییەتی پێشووە‪ ،‬كە‬ ‫ئێستا ب��ەرم��اوەك��ەی م���اوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫زیهنییەتەكان ل��ە موڵكداریی بۆ‬ ‫دەس��ەاڵت��ی سیاسیی گ����ۆڕاوە بۆ‬ ‫غەنیمە‪ ،‬كە دەش �ێ‌ الیەنەكانی تر‬ ‫بەشداریی كێكەكە بكەن‪ ،‬بەاڵم بەو‬ ‫مەرجەی كە پشكی شێر بۆ خۆی‬ ‫بێت‪ ،‬نەك هەر دەسەاڵتی كوردیی‪،‬‬ ‫بەڵكو تەواوی دەسەاڵتە سیاسییەكان‬ ‫لە جیهانی تازە پێگەیشتوودا‪ ،‬تا ئەو‬ ‫سنوورە حەوسەڵەیان هەیە بەرامبەر‬ ‫بە «ئۆپۆزسیۆن»‪ ،‬كە رۆڵی میكیاژ‌و‬ ‫جوانكاریی دەبینن بۆ دەسەاڵت‌و هیچ‬ ‫زەرەرێكیان بۆ ئاڵوگۆڕ نییە لەسەر‬ ‫ئاستی حوكمداریی‌و قەڵەمڕەویی‪،‬‬ ‫بەاڵم هەردووال كار لەسەر هەڵبژاردنی‬ ‫داهاتوو دەكەن بۆ په‌رلەمان‪ ،‬گەرچی‬ ‫هەڵبژاردنی پارێزگاكان گرنگترو‬ ‫بێوەیتر‌و كاریگەرترو پێویستترە‪.‬‬ ‫* ئۆپۆزسیۆنی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی كامڵە؟‬ ‫ بێگومان ن��ەخ��ێ��ر‪ ،‬ئەمەش‬‫هەندێكی پەیوەندیی بەخودی ئەو‬ ‫پارتانەوە هەیە‪ ،‬كە لە ئۆپۆزسیۆندان‪،‬‬ ‫تەنانەت هەندێكیان لە پارسەنگێكی‬ ‫سیاسییەوە بە دوودڵ��ی��ی بوونەتە‬ ‫«ئۆپۆزسیۆن»‌و ئێستاش پاشەكشە‬ ‫مەحاڵە‪ ،‬بەاڵم تائێستا «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫سەركەوتووە لە هەرسێ‌ وەزیفەی‬

‫خۆی‪ ،‬كە لە تەواوی دونیادا هەیە؛‬ ‫(چاودێریی‪ ،‬رەخنەو ئاراستەكردنی‬ ‫رای گشتیی)‪ ،‬بەاڵم تا هەنووكەش‬ ‫سەركەوتنی بەدەستنەهێناوە لەسەر‬ ‫دوو ئاست؛ (چۆنیەتیی بەڕێوەبردنی‬ ‫دەس��ت��ك��ەوت��ەك��ان��ی‌و س��ی��ن��اری��ۆی‬ ‫ئەلتەرناتیڤ)‪ .‬لەالیەكی تریشەوە‪،‬‬ ‫ماهییەتی ئۆپۆزسیۆنێك دەبێت‌ چۆن‬ ‫بێت‌‪ ،‬كە لەژێر چەترێكی یاساییدا‬ ‫ك��ار ن��ەك��ات‪ ،‬چونكە لێرە یاسای‬ ‫ك��اری پارتە سیاسییەكان هەیەو‬ ‫ناكامڵە‪ ،‬ب��ەاڵم ل��ەس��ەرووی ئەمەوە‬ ‫دەستوور نییە‪ ،‬ئەگەر دەستووریش‬ ‫نەبوو لە واڵت��دا‪ ،‬بێگومان سەقفی‬ ‫ملمالنێی سیاسیی دیار نییەو فاكتەرە‬ ‫جۆراوجۆرە ناوخۆیی‌و دەرەكییەكان‬ ‫ئەو ك��اری ئۆپۆزسیۆنە‪ ،‬سنووردار‬ ‫دەك���ەن‌و هیچ ج��ۆرە گه‌ره‌نتییه‌ک‬ ‫بۆ ك��اری «ئۆپۆزسیۆن» نابێت‌‪،‬‬ ‫كەواتە ناكامڵیی «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫لە كوردستاندا‪ ،‬هەموو پەیوەستدار‬ ‫نییە ب��ەخ��ودی خ��ۆی��ەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫زۆرێكی ناكامڵیی دەسەاڵتی سیاسیی‬ ‫وایكردووە‪ ،‬نە پارتی حوكمدار كامڵ‬ ‫بێت‪ ،‬نە پارتە ئۆپۆزسیۆنەكانیش‪،‬‬ ‫لەو نێوەندەشدا دەب �ێ‌ كار لەسەر‬ ‫چاكسازیی دەس���ەاڵت بكرێت‪ ،‬تا‬ ‫ه����ەردوو واق��ی��ع��ەك��ە ب��ە وەزی��ف��ەی‬ ‫دروست‌و راستەقینەی خۆیان هەڵسن‪،‬‬ ‫ئەمە س���ەرەڕای ئ��ەوەی ئەزموونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی كامڵ لەم واڵتەدآ‪ ،‬كەمە‪،‬‬ ‫یان هەندێجار ئەگەر شیاو بێ‌ بڵێین‪،‬‬ ‫هەر نەبووە‪.‬‬ ‫* داه���ات���وو‪ ،‬ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‌و‬ ‫دەسەاڵت بەكوێ‌ دەگەیەنێت؟‬ ‫ ناتوانین داهاتوویەكی وێناكراو‬‫بنەخشێنین بۆ ه���ەردووال‪ ،‬هێندە‬ ‫نەبێت ه����ەردووال ب��ە ج��ۆرێ��ك لە‬ ‫كاریگەریی دەمێننەوە بۆ ماوەیەك‪،‬‬ ‫چونكە واقیعێكی سیاسیی لەم‬ ‫ه��ەرێ��م��ەدا ل��ەس��ەر ب��ن��ەم��ای ئ��ەو‬ ‫سێنترالیزمەی پارتایەتی دروس��ت‬ ‫بووەو لەوسەریشەوە پەیوەست كراوە‬ ‫بە بەرژەوەندیی تاكەكانەوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫الی هەندێكمان بە گەندەڵیی ناوزەدی‬ ‫دەك��ەی��ن‪ ،‬ب��ەوەی كە ه��ەر ی��ەك لە‬ ‫بەرپرسەكان‪ ،‬بۆ پێگەی تایبەتی‬ ‫خۆی‪ ،‬كورسییەكەی ئاراستە دەكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو راستییە حاشاهەڵنەگرە‪،‬‬ ‫پێویستە چیتر خ��ۆی لێالنەدەین‪،‬‬ ‫ئەویش چاكسازییە لەسەر ئاستی‬ ‫دامودەزگاو سیستم‌و یاساو بەهاكان‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵت ل��ەوە زی��ات��ر قسەی پێ‬ ‫نییە بۆ واقیعە سیاسییەكە‪ ،‬هێندە‬ ‫ن��ەب��ێ‌ ئ����ەوەی «ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن»‬ ‫خ���وازی���اری���ەتی ب��ۆ ئ���ەم هەرێمە‬ ‫لەسەر دەستی خۆی ئەنجام بدرێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئ���ەوەی ك��ە م��اوەت��ەوە وەك‬ ‫فاكتەرە یەكالییكەرەوەكان‪،‬تائێستا‬ ‫پارسەنگەكەی بە رووە ئیجابییەكەی‬ ‫الی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ە‪ ،‬وەك شەقام‬ ‫ئەجێندا هەڵبژاردن‪...‬هتد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئایا ل��ەو ئاستەدایە ك��ە ت��ەواوی‬ ‫پ��ارس��ەن��گ��ەك��ان ل��ە ب��ەرژەوەن��دی��ی‬ ‫خۆیدا ئاراستە بكات‪ ،‬ی��ان ن��ا؟!‪،‬‬ ‫ب��ەدەر لە دان��وس��ت��ان‌و پ��ڕۆژەك��ان‌و‬ ‫فاكتەرە دەرەكییەكان‪ ،‬كە هەندێجار‬ ‫ت��ەح��ەك��وم ل��ە پ��رۆس��ەی سیاسیی‬ ‫كوردستان ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬وەك ئایندەی‬ ‫حكومەتی ئێستای عێراق‌و گەڕانەوە‬ ‫بۆ خاڵی دەستپێكی ملمالنێی كە‬ ‫ئایندەی عێراق‌و كوردستان دەخاتە‬ ‫ژێر پرسیارەوە‪ ،‬ئەوەندە نەبێت‌‪،‬‬ ‫دەبێ‌ دەسەاڵتی سیاسیی كوردیی‬ ‫ئ��ەوە بزانێت‌‪ :‬زەم��ەن بەم حاڵەوە‬ ‫لە بەرژەوەندیی پرسی كورددا نییە‬ ‫لە عێراقدا‪ ،‬قسەی ئێستا بەدەست‬ ‫دەسەاڵتی سیاسییەو بەرپرسیارێتییە‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی��ەك��ەش‪ ،‬ح��اڵ��ی ح��ازر‬ ‫ه��ەر لەئەستۆی ئ��ەودای��ە‪ ،‬دوات��ر‬ ‫هەمووان قسەی خۆیان دەكەن‪ ،‬كە‬ ‫كاریگەرترینیان قسەی ئۆپۆزسیۆنە‬ ‫لەبۆشایی ه��ەر سەرنەكەوتنێكی‬ ‫دەسەاڵتی سیاسییدا‪.‬‬

‫درێسی رۆنی؛ زۆرترین فرۆشی هەیە‬ ‫ئاژانسەكان‪:‬‬

‫خ���ۆش���ەوی���س���ت���ی���ی‬ ‫ئ��ی��ن��گ��ل��ی��زەك��ان ب���ۆ وای���ن‬ ‫رۆن���ی‪ ،‬ئەستێرەی یانەی‬ ‫م��ان��چ��س��ت��ەری��ون��ای��ت��د لە‬ ‫زیادبووندایەو ئەو یاریزانە‪،‬‬ ‫پ��ل��ەی یەكەمی ریزبەندی‬ ‫زۆرت���ری���ن ئ���ەو درێ��س��ان��ەی‬ ‫وەرگ��رت��ووە كە ن��اوی ئەوی‬ ‫لەسەرەو فرۆشراون‪.‬‬ ‫ئەو ریزبەندییە‪ ،‬تایبەتە‬ ‫ب��ەو ی��اری��زان��ەی ل��ە خولی‬

‫باڵوکراوه‌یه‌کی وه‌رزشییه‪ ‌،‬هه‌فتانه‪ ،‬رۆژنامه‌ی ‌‬

‫ده‌ریده‌کات‬

‫ئینگلیزیدا یاریی دەك��ەن‌و‬ ‫فرۆشی ئەو درێسانەش رادەی‬ ‫خۆشەویستی ئینگلیزەكان بۆ‬ ‫یاریزانەكان ئاشكرا دەكات‪.‬‬ ‫وای��ن رۆن���ی‪ ،‬ب��ۆ وەرزی‬ ‫(‪ )2011-2010‬پلەی یەكەمی‬ ‫فێرناندۆ‬ ‫بەدەستهێناوە‌و‬ ‫تۆرێسی ئیسپانی‌و هێرشبەری‬ ‫ی���ان���ەی چ��ێ��ڵ��س��ی ل��ەگ��ەڵ‬ ‫ئ��ەوەی ئاستی لەو یانەیەدا‬ ‫وەك پێویست نییەو توانای‬ ‫گۆڵكردنی نەماوە‪ ،‬بەاڵم پلەی‬

‫دووەم���ی ئ��ەو ریزبەندییەی‬ ‫بەدەستهێناوەو ل��ە دوای‬ ‫«وای��ن رۆنی»یەوە زۆرترین‬ ‫درێ��س ف��رۆش��راوە؛ كە ناوی‬ ‫ئەویاریزانەی لەسەر بێت‪.‬‬ ‫ستیڤن جیرارد كاپتنی‬ ‫یانەی لیڤەرپووڵیش‪ ،‬لە پلەی‬ ‫سێیەمدایەو خافێر هێرناندێزی‬ ‫مەكسیكی‪ ،‬كە بە چیچاریتۆ‬ ‫ن��اس��راوە‪ ،‬بە پلەی چ��وارەم‬ ‫هاتووە‪.‬‬ ‫ئ��ەوی��اری��زان��ە‪ ،‬ل��ە یانەی‬

‫گوادەالخاری‬ ‫مە كسیكییە و ە‬ ‫پ���ەی���وەن���دی���ی بە‬ ‫ریزی یانەی شەیتانە‬ ‫س��وورەك��ان��ەوە ك��ردو‬ ‫لەیەكەم وەرزی لەگەڵ‬ ‫ئەو یانەیەدا‪ ،‬ئاستێكی‬ ‫بەرزی پێشكەشكردو‬ ‫بووە خۆشەویستی‬ ‫ئینگلیزەكان‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌م ژماره‌یه‌دا‪ ،‬پۆسته‌رێکی “دیگۆ فۆرالن” ب ‌ه دیاریی وه‌ربگره‌‬

‫ذمارة (‪ )8‬سَيشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫“سەركەوتنی ئۆرۆگوای نهێنییەكی تری سەلماند”‬ ‫ئا‪ :‬گۆڵ‬ ‫ه���ەڵ���ب���ژاردەی ئ����ۆرۆگ����وای بۆ‬ ‫پانزەیەمین جار لەمێژوویدا‪ ،‬نازناوی‬ ‫پاڵەوانێتی كوپا ئەمریكای بەدەستهێناو‬ ‫بۆ دووەم ج��ار ئەرجەنتینییەكانی‬ ‫تێکشکاند‪.‬‬ ‫لە پاڵەوانێتی جامی كیشوەرەكانی‬ ‫ساڵی (‪)2013‬ش��دا‪ ،‬ئەو هەڵبژاردەیە‬ ‫ن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی واڵت��ان��ی كیشوەری‬ ‫ئەمریكای باشوور دەكات‪.‬‬ ‫ل��ە ی��اری��ی كۆتایی پاڵەوانێتی‬ ‫كوپا ئەمریكادا‪ ،‬شەوی یەكشەممەی‬ ‫راب����ردوو‪ ،‬ه��ەڵ��ب��ژاردەی ئ��ۆرۆگ��وای‬ ‫رووب����ەڕووی ه��ەڵ��ب��ژاردەی پ��اراگ��وای‬ ‫بووەوەو لەو یارییەدا وەك پێشبینی‬ ‫دەكرا ‪ ،‬هەڵبژاردەی ئۆرۆگوای باشتر‬ ‫یاریی كردو توانی یارییەكە بەئەنجامی‬ ‫(‪ )3‬گۆڵی ب ‌ێ بەرامبەر بباتەوە‪،‬‬ ‫گۆڵەكانیش لویس سوارێز لەخولەكی‬ ‫(‪ )12‬و دیگۆ فۆرالن لەخولەكەكانی‬ ‫(‪ )42‬و (‪)90‬دا تۆماریان كرد‪.‬‬ ‫بەو بردنەوەیەش ئەو هەڵبژاردەیە‬ ‫بۆ جاری پانزەیەم لە مێژوویدا جامی‬ ‫پاڵەوانێتییەكەی بەرز كردەوەو پێش‬ ‫هەڵبژاردەی ئەرجەنتینی ركابەری‬ ‫ك���ەوت ك����ە(‪ )14‬ج��ار ن��ازن��اوەك��ەی‬ ‫بەدەستهێناوە‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەش��دا‬ ‫ئەرجەنتینییەكان ل��ەس��ەر دەستی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردەی ئ��ۆرۆگ��وای لەقۆناغی‬ ‫چارەكی كۆتاییدا ماڵئاواییان لەجامەكە‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ل��ەك��اردان��ەوەی سەركەوتنەكەی‬ ‫ئۆرۆگوای‪ ،‬ئۆسكار تاپارێز‪ ،‬راهێنەری‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردەك��ە وت���ی‪« :‬ن��ازن��اوەك��ە‬ ‫پێشكەشی هەموو ئەو كەسانە دەكەم‬ ‫كە هاوكار ب��وون لە بەدەستهێنانی‬ ‫پاڵەوانێتییەكەدا»‪.‬‬

‫لەالیەكی ت��رەوە؛ دیگۆ فۆرالنی‪،‬‬ ‫هێرشبەری هەڵبژاردەی ئۆرۆگوای‪،‬‬ ‫وت���ی‪« :‬خ��ۆش��ی��ی بەدەستهێنانی‬ ‫نازناوەكە لە خۆشیی گۆڵ تۆماركردن‬ ‫خۆشتره‌»‪.‬‬ ‫هەروەها لویس سوارێز‪ ،‬یاریزانی‬ ‫ئ����ۆرۆگ����وای‌و ب��اش��ت��ری��ن ی��اری��زان��ی‬ ‫پاڵەوانێتییەكە سەبارەت بە سەركەوتنی‬ ‫هەڵبژاردەكەی‪ ،‬سەركەوتنی نهێنییەكی‬ ‫پێشووی ئاشكرا كردو وتی‪«:‬ئۆرۆگوای‬ ‫س��ەل��م��ان��دی بەدەستهێنانی پلەی‬ ‫چوارەمی مۆندیالی (‪ )2010‬بە رێكەوت‬ ‫نەبووه‌»‪.‬‬ ‫ب��ە ب��ردن��ەوەی چ��ل و سێیەمین‬ ‫نازناوی پاڵەوانێتی كوپا ئەمریكا‪،‬‬ ‫هەڵبژاردەی ئۆرۆگوای وەك نوێنەری‬ ‫واڵتانی كیشوەری ئەمریكای التین‪،‬‬ ‫ب��ەش��داری��ی ل��ە پاڵەوانێتی جامی‬ ‫ك��ی��ش��وەرەك��ان��ی س��اڵ��ی (‪)2013‬دا‬ ‫دەكات‪..‬‬ ‫لە پاڵەوانێتی ئەمساڵدا‪ ،‬پاولۆ‬ ‫گێرێڕۆ‪ ،‬هێرشبەری هەڵبژاردەی پیرۆ بە‬ ‫تۆماركردنی (‪ )5‬گۆڵ‪ ،‬بووە گۆڵكاری‬ ‫پاڵەوانێتییەكەو لویس س��وارێ��زی‬ ‫هێرشبەری هەڵبژاردەی ئۆرۆگوای لە‬ ‫پلەی دووەمدایە بە تۆماركردنی (‪)4‬‬ ‫گۆڵ‪ ،‬بەاڵم ئەمەی دووەمیان بە باشترین‬ ‫یاریزانی پاڵەوانێتییەكە دەستنیشان‬ ‫كراو خۆستۆ ڤیار‪ ،‬گۆڵچی هەڵبژاردەی‬ ‫پ��اراگ��وای‪ ،‬نازناوی باشترین گۆڵچی‬ ‫بەدەستهێناو سباستیان كواتیسی‬ ‫بەرگریكاری هەڵبژاردەی ئۆرۆگوای‪،‬‬ ‫نازناوی باشترین یاریزانی دەركەوتووی‬ ‫خوار تەمەن (‪)21‬ی ساڵی بردەوە‪.‬‬ ‫ب��ە ت��ۆم��ارك��ردن��ی (‪ )2‬گۆڵیش‬ ‫لە یاریی كۆتاییدا‪ ،‬دیگۆ فۆرالنی‬ ‫بووە گۆڵكاری مێژوویی هەڵبژاردەی‬ ‫ئۆرۆگوای بە (‪ )31‬گۆڵ‪.‬‬

‫کریستیانۆ؛ ژن ده‌هێنێت‬

‫‪ ...‬ل‪2‬‬

‫سه‌رۆکی یانه‌ی دهۆک‬

‫ل ‌ه چاوپێکه‌وتنێکی “گۆڵ”دا‬

‫‪ ...‬ل‪3‬‬

‫“راهێنەری هەڵبژاردەی گۆڕەپان‌و مەیدانی عێراق‬ ‫ماددەی وزەبەخش دەدات بە یاریزانەكانی”‬ ‫چیاڤان ‪ -‬هەولێر ‪:‬‬ ‫گوڵستان مەحمود‪ ،‬یاریزانی‬ ‫ك����وردی گ���ۆڕەپ���ان‌و م��ەی��دان��ی‬ ‫هەڵبژاردەی عێراق‪ ،‬بڕیاری دا‬ ‫بە یەكجاریی واز لە یاریكردن‬ ‫بۆ هەڵبژاردەی عێراق بهێنێت‪،‬‬ ‫بەوەیش زەبرێكی كاریگەر بەر‬ ‫ئەو هەڵبژاردەیە دەكەوێت‪ ،‬دوای‬ ‫وازهێنانیشی چەند نهێنییەكی‬ ‫راهێنەری هەڵبژاردەكە ئاشكرا‬ ‫دەكات‪ ،‬كە ماددەی وزەبەخشی‬ ‫داوەتە یاریزانەكانی‪.‬‬

‫هەڵوێستوەرگرتنێك‬ ‫وەك‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر پێشهاتنی ش��ەڕ و‬ ‫پ��ێ��ك��دادان ل��ە ن��ێ��وان راهێنەرو‬ ‫یاریزانانی هەڵبژاردەی عێراق‌و‬ ‫ب��ەن��دك��ردن��ی ك�����ارۆخ س��اڵ��ح‪،‬‬ ‫راهێنەری‌و پشتگیریی نەكردنیان‬ ‫ل��ەالی��ەن یەكێتیی گ��ۆڕەپ��ان‌و‬ ‫مەیدانی عێراقەوە‪ ،‬گوڵستان ئەو‬ ‫بڕیارەی داوە‪.‬‬ ‫له‌و کۆنگره‌ رۆژنامه‌نووسییه‌دا‪،‬‬ ‫که‌ رۆژی شه‌ممه‌ی راب��ردو له‌‬ ‫هه‌ولێر س��ازی��ک��رد‪ ،‬گوڵستان‪،‬‬ ‫نهێنییەكی هەڵبژاردەی گۆڕەپان‌و‬

‫م���ەی���دان���ی ع��ێ��راق��ی ئ��اش��ك��را‬ ‫ك��رد‪ ،‬ب��ەوەی راهێنەر م��اددەی‬ ‫وزەب��ەخ��ش��ی ق��ەدەغ��ەك��راوی بە‬ ‫یاریزانانی ه��ەڵ��ب��ژاردەی عێراق‬ ‫داوە‪ ،‬ب��ەاڵم بە م��اوەی��ەك پێش‬ ‫دەستپێكردنی هەر پاڵەوانێتییەك‪،‬‬ ‫ئەو كارەی نەكردووە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫لە پشكنینەكاندا دەربازی ببێت‪.‬‬ ‫گوڵستان مەحمود‪ ،‬بەشێكی‬ ‫س��ەرەك��ی ه��ۆك��اری كشانەوەی‬ ‫لە هەڵبژاردەی عێراق‪ ،‬بۆ ئەوە‬ ‫گ���ەڕان���دووەت���ەوە ك��ە یەكێتیی‬ ‫گ���ۆڕەپ���ان‌و م��ەی��دان��ی ع��ێ��راق‬

‫پشتگیریی ئ��ەوان��ی ن��ەك��ردووەو‬ ‫پاڵپشتی راه��ێ��ن��ەرو ی��اری��زان��ە‬ ‫عەرەبەكان ب��وون‪ ،‬بۆیە بڕیاری‬ ‫وازهێنانیشی داوە‪.‬‬ ‫گوڵستان مەحمود‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەو وەرزشكارە ئافرەتانەی كە‬ ‫ناوبانگێكی زۆری لەسەر ئاستی‬ ‫ئاسیاو عێراق‌و كوردستان هەیە‌و‬ ‫چەندین ئەنجامی بەرچاوو میدالیای‬ ‫بەدەستهێناوەو لەژێر ئەركی‬ ‫مەشقپێدانی ك��ارۆخ ساڵحدایە‪،‬‬ ‫كە ئێستا لە بەندیخانەی گرتن‌و‬ ‫گواستنەوەی هەولێرە‪.‬‬

‫بەرشەلۆنە؛‬ ‫زیاتر لە (‪ )144‬ملیۆن یۆرۆ سه‌رفده‌کات‬ ‫ئاژانسەكان‪:‬‬ ‫هەرچەندە یانەی بەرشەلۆنە‪،‬‬ ‫كێشەی دارای��ی هەیە‌و زۆرج��ار‬ ‫لەبەر هۆكاری مادیی لە بۆندی‬ ‫ی��اری��زان��ان دەكشێتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ئەو یانەیە لە هەموو وەرزێكدا‪،‬‬ ‫ب��ڕەپ��ارەی��ەك��ی ب��اش ل��ە كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی یاریزاناندا سه‌رفدەكات‌و‬ ‫تائێستاش‪ ،‬پێش دەستپێكردنی‬ ‫یارییەكانی وەرزی ن��وێ‪ ،‬ئەو‬ ‫یانەیە ئەلێكسیس سانچێزی‬ ‫چیلی هێناوەتە ریزەكانی‌و بە‬ ‫رادەیەكی زۆریش نزیكبووەتەوە لە‬

‫گواستنەوەی سیسك فابریگاسی‬ ‫یاریزانی هێڵی ناوەڕاستی یانەی‬ ‫ئارسناڵ‪.‬‬ ‫بلوگرانا‪ ،‬لە ماوەی س ‌ێ ساڵدا‪،‬‬ ‫واتە لەو كاتەوەی پیپ گواردیۆال‬ ‫ب���ووە ب��ە راه��ێ��ن��ەری‪)144( ،‬‬ ‫ملیۆن‌و (‪ )500‬هەزار یۆرۆی لە‬ ‫كڕینی یاریزاناندا سه‌رفكردووە‪.‬‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی ی���ەك���ەم���دا‪ ،‬زالت���ان‬ ‫ئیبراهیمۆڤیچی سویدی لە ریزی‬ ‫یانەی ئینتەرمیالن‪ ،‬بە بڕی (‪)45‬‬ ‫ملیۆن یۆرۆو ساموئێل ئیتۆ‪ ،‬كە‬ ‫نرخی (‪ )21‬ملیۆن ی��ۆرۆی بۆ‬

‫دیاریكرابوو‪ ،‬ئاڵوگۆڕی پێكردن‪.‬‬ ‫ل��ە ساڵی دووەم����دا‪ ،‬داڤید‬ ‫ڤیای بە (‪ )40‬ملیۆن ی��ۆرۆو لە‬ ‫كاتی گواستنەوەی زستانەی‬ ‫یاریزانانیشدا‪ ،‬ئیبراهیم ئەفیالی بە‬ ‫س ‌ێ ملیۆن یۆرۆ كڕی‪.‬‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی س��ێ��ی��ەم��داو تا‬ ‫ئێستاش‪ ،‬ئەو یانەیە سەكەوتوو‬ ‫بووە لە گواستنەوەی ئەلێكسیس‬ ‫سانچێز بە بڕی (‪ )37‬ملیۆن‌و‬ ‫(‪ )500‬ه��ەزار ی��ۆرۆو ئەگەریش‬ ‫زۆرە ئەو یانەیە سەكەوتووبێت لە‬ ‫گواستنەوەی سیسك فابریگاسدا‪.‬‬

‫‪7/25‬‬

‫ذمارة (‪ )644‬سيَشةممة ‪2011/7/26‬‬ ‫كاوە محەمەد‬

‫"ئۆپۆزسیۆن"‌و خۆدۆزینەوە لە ئەركەكانی قۆناغدا‬ ‫عەبدولڕەحمان سدیق *‬ ‫گومان لەوەدا نییە‪ ،‬كە ئەوەی‬ ‫خولی سێیەمی پەرلەمان لە دوو‬ ‫خولی پێشتر ج��ودا دەكاتەوە‪،‬‬ ‫ب��وون��ی "ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن"ە‪ ،‬كە‬ ‫توانیویەتی تاڕادەیەك پەرلەمان‬ ‫كاراتر بكات لەڕێگای چاودێریی‌و‬ ‫هەندێك پ��ڕۆژەی��اس��اوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ئێمە لێرەدا لەباسی ژماردنی‬ ‫خ��اڵ��ە ب���اش‌و پۆزەتیڤەكانی‬ ‫"ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن" الدەدەی�����ن‪،‬‬ ‫چونكە دی��ارو ئاشكران‪ ،‬بۆیە‬ ‫یەكسەر دەچینە سەر هەندێك‬ ‫لەخاڵە نێگەتیڤەكان‪ ،‬بەهیوای‬ ‫چارەسەركردنیان‪ ،‬لەوانەش‪:‬‬

‫بەدیوێكی دیكەدا پێناسە بكرێت‪،‬‬ ‫ئەوا دەكرێت بگوترێت كە كۆنگرە‬ ‫پرۆسەی گەڕانەوەی لوتكەیە بۆ‬ ‫الی بنكەی حیزب بەمەبەستی‬ ‫وەرگرتنی‪ ،‬ی��ان وەرگرتنەوەی‬ ‫رەوایەتیی گەیشتن بەلوتكە‪ ،‬یان‬ ‫بەردەوامبوون لە لوتكەدا‪ ،‬بۆ‬ ‫هێشتنەوەی پەیكەرو سیاسەتی‬ ‫حیزب وەكو خۆی‪ ،‬یان گۆڕینی‪،‬‬ ‫چونكە پەیوەندییەكی راستەوخۆ‬ ‫هەیە لەنێوان پەیكەری حیزب‌و‬ ‫ریفۆرمدا‪ ،‬لەبەر ئەوەشە پەیكەرە‬ ‫ف��راوان��ەك��ان ئ��اس��ان��ك��اری��ی بۆ‬ ‫ریفۆرم دەكەن‌و پەیكەرە داخراو‬ ‫و ئاسنینییەكانیش‪ ،‬رێگرن‬ ‫لەبەردەمی ریفۆرم‌و چاكسازیی‬ ‫حیزبیدا‪.‬‬ ‫ب��ۆی��ە‪ ،‬ك��ۆن��گ��رەی "گ���ۆڕان"‬ ‫پێویستە‪ ،‬ب��ۆ ئ���ەوەی گۆڕانی‬ ‫كۆنگرەی كالسیكیی بەخەڵكی‬ ‫پیشان بدات‪.‬‬

‫ی���ەك���ەم‪ :‬ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫رێكخستنی نێوخۆ‪:‬‬ ‫ب��ۆ "گ����ۆڕان" خ��اڵ��ی الواز‬ ‫بریتییە؛ لە نەگرتنی كۆنگرە‪،‬‬ ‫ك��ە ئ��ەم��ەش م��ان��ای ن��ەب��وون‪،‬‬ ‫ی��ان دواخستنی دیموكراسیی‬ ‫نێوخۆ دەگ��ەی��ەن��ێ �ت‌و مانای‬ ‫دووەم‪ :‬ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫نەبوونی شەرعییەتی كۆنگرەیە‬ ‫بۆ هەموو پۆستەكانی حیزب‪ ،‬ئامانجەكانی حیزب‪:‬‬ ‫خاڵی الوازی "ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫چونكە ك��ە س��ی��اس��ەت بەپێی‬ ‫یەكێك لە ئ��ام��اژەك��ان بریتیی بریتییە لەوەی؛ كە "ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ل���ە م��ل��م�لان��ێ��ی ن��ێ��وان ت��ێ��ك��ەڵ��ەی��ەك��ە ل��ەس��ێ الی��ەن��ی‬ ‫بنەماو بەرژەوەندییەكان‪ ،‬ئەوا جیاواز لەیەكتر‪ ،‬لە دونیابینیی‌و‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی حیزبی سیاسییش سیاسەتكردن‪ ،‬بۆیە الی خەڵك‬ ‫سیاسیی‌و پرسیاری وردەكارییەكان زۆر‬ ‫پەیوەستبوونێكی‬ ‫كۆمەاڵیەتی نێوان س��ەرك��ردەو گرنگەو هەر ئەو پرسیارانەشە كە‬ ‫ئەندامانە‪ ،‬ب��ەاڵم ل��ەدواج��ارداو لەالی دەستەبژێردا دێتە ئاراوە‬ ‫لەئەنجامی ملمالنێدا‪ ،‬حیزبی لە نموونەی ئەو پرسیارانەی‪ :‬ئایا‬ ‫س��ی��اس��ی��ی ب��ەه��ەم��ان ئ��ام��اژە "ئۆپۆزسیۆن" چی دەگۆڕێت؟ ئایا‬ ‫بریتییە؛ لە گردبوونەوەیەكی چەندێتی دەگۆڕێت‪ ،‬یان جۆر؟‬ ‫نێوان گرووپە پێشبركێكارەكان‪ ،‬م���ەودای گۆڕینی هەتا كەیە؟‬ ‫لەپێناوی گەیشتن بە لوتكەی كامیان دەگۆڕێت؟ بەرنامە‪ ،‬یان‬ ‫كەسەكان؟ چۆنیان دەگۆڕێت؟‬ ‫دەسەاڵت لەحیزبدا‪.‬‬ ‫ل��ێ��رەوە رۆڵ���ی ك��ۆن��گ��رەی ئ��ەم��ان��ە ئ��ەو پ��رس��ی��اران��ەن كە‬ ‫گشتیی ح��ی��زب دەردەك��ەوێ��ت وەاڵمدانەوەیان دەوێت بەوردیی‌و‬ ‫لە رێكخستنی ملمالنێكان‌و لە دوور لەگشتیی بوون‪.‬‬ ‫دەن��گ��دان ب��ە سەركردایەتیی‌و‬ ‫س��ێ��ی��ەم‪ :‬ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫دەن���گ���دان ب��ەح��ی��زب‪ ،‬چونكە‬ ‫كۆنگرەی گشتیی‪ ،‬ئەگەر بكرێت بەرنامەی حیزب‪:‬‬

‫"ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن" ب��ەرن��ام��ەی‬ ‫هەڵبژاردنی هەیە‪ ،‬نەك بەرنامەی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬بۆیە ئەگەر حیزبی‬ ‫سیاسیی بریتیی بێت‪ ،‬لە (كۆمەڵە‬ ‫خەڵكێكی خۆڕێكخستوو‪ ،‬كە‬ ‫بەمیكانیزمە دیموكراتییەكان كار‬ ‫دەكەن‪ ،‬بۆ گەیشتن بە دەسەاڵت‪،‬‬ ‫ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی جێبەجێكردنی‬ ‫بەرنامەیەكی سیاسیی)‪ ،‬ئەوا‬ ‫لێرەوە هەر حیزبێك پێویستی‬ ‫زۆری���ی بەخۆڕێكخستن هەیە‪،‬‬ ‫ن���ەك تەنیا ب��ەك��ۆك��ردن��ەوەی‬ ‫رەمەكییانەی ئەندامان‪ ،‬هەروەها‬ ‫پێویستی ب��ەن��اس��ی��ن��ی گشت‬ ‫میكانیزمە دیموكراتییەكان هەیە‪،‬‬ ‫نەك تەنیا چوونە هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫كە یەكێكە لە میكانیزمەكانی‬ ‫دیموكراسیی‪ ،‬ئەمە جگەلەوەی‬ ‫پ���ێ���وی���س���ت���ی ب������ەدووب������ارە‬ ‫چەمكەكان‬ ‫پێناسكردنەوەی‬ ‫هەیە‪ ،‬نەك بەردەوامبوون لەسەر‬ ‫ئەو چەمكانەی كە هەبوون‪ ،‬یان‬ ‫ه��ەن‪ ،‬ه��ەروەه��ا پێویستی بە‬ ‫بەرنامەیەكی سیاسیی هەیە‪،‬‬ ‫نەك تەنیا بەرنامەی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫ك��ە تائێستا تێكەڵ ك���راون‌و‬ ‫جیاوازیی لەنێوانیاندا ناكرێت‪.‬‬ ‫چ�����وارەم‪ :‬ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫تێگەیشتن ل��ە ب��ەرژەوەن��دی �ی‌و‬ ‫پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان‪:‬‬ ‫"ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن" زۆرب����اش‬ ‫ش���ارەزای هاوكێشە جیهانیی‌و‬ ‫نێودەوڵەتییەكان نین‌و لەبیریان‬ ‫دەچ��ێ��ت‪ ،‬ك��ە واڵت���ە گ���ەورە‌و‬ ‫ب��ڕی��ار ب��ەدەس��ت��ەك��ان��ی جیهان‬ ‫ك��ار ب��ەو راستییە دەك��ەن‪ ،‬كە‬ ‫هەر رووداوێ��ك��ی بچووك لەهەر‬ ‫گۆشەیەكی دنیادا‪ ،‬سەرئێشەیەكی‬ ‫گەورە بۆ ئەوان دروست دەكات‪،‬‬ ‫بۆیە ئێستا بە ئاسانیی رێگا بە‬ ‫گۆڕانی خێراو دراماتیكیی نادەن‪،‬‬ ‫ئەگەر خۆیان پێشتر‪ ،‬یان پاشتر‬ ‫ئاگاداریی ئاراستەی ئەو گۆڕانەو‬

‫ئەو رەخنانەی پێویستە رووبەڕووی‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان بكرێنەوە‬ ‫ماوەیەكی تر؛ بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬پێدەنێتە ساڵی سێیەمی‬ ‫تەمەنییەوە‪ ،‬كە الیەنێكی سەرەكیی‬ ‫بەرەی ئۆپۆزسیۆن پێكدەهێنێت‪.‬‬ ‫س���ەرەت���ای دام���ەزران���دن���ی ئ��ەم‬ ‫بزووتنەوەیە‪ ،‬ناكرێت بە هیچكام‬ ‫لە حیزبە سیاسییەكانی كوردستان‬ ‫بەراورد بكرێت‪ ،‬كە بە بێدەنگیی‬ ‫دروست بوون‌و دواتر هەندێكیان‬ ‫بەپێی تێپەڕینی كات‪ ،‬هێدی هێدی‬ ‫بوونەتە خاوەن رۆڵ‪ ،‬چونكە هەر‬ ‫لە یەكەم رۆژی خۆڕاگەیاندنییەوە‪،‬‬ ‫كە سەرەتا بە لیستێكی هەڵبژاردن‬ ‫ب��وو‪ ،‬قۆناغێكی تر دروس��ت بوو‬ ‫ل��ە م��ێ��ژووی سیاسیی هەرێمی‬ ‫كوردستاندا‌و لە ماوەیەكی كەمدا‪،‬‬ ‫توانیی س��ەن�گ‌و پێگەی خۆی‬ ‫وەك بزووتنەوەیەكی سیاسیی‌و‬ ‫جەماوەریی‌و رادیكاڵی بسەپێنێت‪،‬‬ ‫بەشێوەیەك كە نەخشەی سیاسیی‬ ‫هەرێم‪ ،‬گۆڕانكاریی بە خۆیەوە‬ ‫بینی‪.‬‬ ‫دروستبوونی ب��زووت��ن��ەوەی‬ ‫گ�����ۆڕان‪ ،‬وات����ە دروس��ت��ب��وون��ی‬ ‫مۆدێلێكی ت��ری سیاسیی لە‬ ‫هەرێمی كوردستان‌و دروستبوونی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬ئ��ەم��ەش ب��ووە‬ ‫ه��ۆك��ارێ��ك ك��ە ه��ەم��وو الی��ەن��ە‬ ‫ێ جیاوازیی‪،‬‬ ‫سیاسییەكان بەب ‌‬ ‫هەست بە بەهای هاونیشتمانی‬ ‫بكەن‌و لێرەشەوە سەنگ‌و پێگە‬ ‫بۆ مرۆڤی ك��ورد گ��ەڕای��ەوە‪ ،‬كە‬ ‫س��ااڵن��ێ��ك ب��ەه��ۆی سیاسەتی‬ ‫قۆرخكاریی الیەنە سیاسییەكان‬ ‫لە هەموو كایەكانی ژیاندا‪ ،‬ئەو‬ ‫سەنگەی لێسەنرابووەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەڕاستیشدا‪ ،‬ئەگەر بەشێوەیەكی‬ ‫واقیعی‌و دوور لە سۆز‌و موجامەلە‬

‫بدوێین‪ ،‬ناكرێت بەشێكی زۆر لە‬ ‫كاراكتەرەكانی بزووتنەوەی گۆڕان‪،‬‬ ‫بە ئەندازەی بەرپرسیارێتییان لە‬ ‫رووداوەكاندا‪ ،‬لەو دۆخە بێبەری‬ ‫بكەین‪.‬‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫جێگەی ئومێدی الیەنگرانییەتی‌و‬ ‫بەشێك لەو خەونانەی خۆیانی‬ ‫تێدا دەبیننەوە كە بۆ ئێستا‌و‬ ‫ئایندە هەیانە‪ ،‬لە ئاستێكیشدا‬ ‫جێگەی تێڕامان‌و رەخنەكردنە‪،‬‬ ‫چونكە ناڕوونیی لە سیاسەتیاندا‪،‬‬ ‫دەبێتە بەشێك لەو قەلەقییانەی‬ ‫بۆ ئایندەیان دروس��ت دەبێت‪،‬‬ ‫سیاسەت تەنیا بەرەنگاربوونەوە‬ ‫ێ بوونی ستراتیژییەتی‬ ‫نییە‪ ،‬بەب ‌‬ ‫كاركردنی دوورمەودا‌و خستنەڕووی‬ ‫ئەو بنەما فیكرییانەی الیەنێكی‬ ‫سیاسیی لەسەری بونیات دەنرێت‪،‬‬ ‫كە ئەمەش دەبێتە شوناسێك‬ ‫بۆ هێزە سیاسییەكان‪ ،‬چونكە‬ ‫ێ‬ ‫ه��ەر الیەنێكی سیاسیی‪ ،‬بەب ‌‬ ‫بوونی شوناسێكی دیاریكراو‪،‬‬ ‫ك���ار ب��ۆ ئامانجێك ب��ك��ات كە‬ ‫ب��ە الی ه��اون��ی��ش��ت��م��ان��ی��ان��ەوە‬ ‫ن����اڕوون ب��ێ��ت‪ ،‬دواج����ار ل��ەن��او‬ ‫تەمومژێكدا دەمێنتەوە كە هەموو‬ ‫چاوەڕوانییەك لە ئاستیدا دروست‬ ‫دەبێت‪ ،‬كەچی تا ئەندازەیەكی‬ ‫زۆر‪ ،‬ب��زووت��ن��ەوەی گ���ۆڕان لەم‬ ‫الی��ەن��ەوە خۆپارێزیی ك��ردووە‌و‬ ‫ن��اڕوون��ی��ی��ەك هەیە ل��ە شێوەی‬ ‫بیركردنەوەی ئەم بزووتنەوەیە‬ ‫ب��ۆ چۆنێتیی ك��اری سیاسیی‌و‬ ‫رێكخراوەیی‪ ،‬سیاسەتێكی روونیان‬ ‫نییە بۆ چۆنێتیی بەڕێوەبردنی‬ ‫دەس��ەاڵت‪ ،‬لەكاتێكدا كە ئەوان‬ ‫هاتنە سەر حكوم‪.‬‬

‫سیاسەتێكی روون��ی��ان نییە‬ ‫بەرامبەر بە پاشەڕۆژی هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬سیاسەتێكی روونیان‬ ‫بەرامبەر بەناوچە دابڕێنراوەكان‪،‬‬ ‫سیاسەتێكی روون���ی���ان نییە‬ ‫بەرامبەر بە پرسە نەتەوەیی‌و‬ ‫سیاسەتێكی‬ ‫نیشتمانییەكان‪،‬‬ ‫روونیان نییە بەرامبەر بە مافی‬ ‫ئەو نەتەوانەی تر كە لە هەرێمی‬ ‫كوردستاندا دەژین‪ ،‬سیاسەتێكی‬ ‫روون���ی���ان نییە ب��ەرام��ب��ەر بە‬ ‫پارچەكانی تری كوردستان‌و هێزە‬ ‫سیاسییەكانیان‌و پاشەڕۆژیان‪،‬‬ ‫سیاسەتێكی روونیان نییە بەرامبەر‬ ‫بە حكومەتی ن��اوەن �د‌و واڵتانی‬ ‫دراوس��ێ‌‌و ئەو دەستدرێژییانەی‬ ‫ك��ە هەندێكجار دەك��رێ��ن��ە سەر‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‌و رەن��گ��ە‬ ‫وەاڵمی ئەم بزووتنەوەیە بۆ ئەم‬ ‫بابەتانە‪ ،‬تێوەگالنی الیەنەكانی‬ ‫دەس���ەاڵت بێت؛ ك��ە پێیانوایە‬ ‫لە بەرامبەر ه��ەر رووداوێ��ك��دا‪:‬‬ ‫سیاسەتێكی ئیزدیواجییانە پەیڕەو‬ ‫دەك��ەن‌و پڕۆژەیەكی ستراتیژیی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتمانییان نییە‪،‬‬ ‫ك��ە هەرێمی ك��وردس��ت��ان ب��ەرەو‬ ‫ئامانجی بااڵتر ببات‪ ،‬ب��ەاڵم لە‬ ‫ئاستێكیشدا‪ ،‬ئ��ەو تەمومژەی‬ ‫كە دەوری سیاسەتەكانی ئەم‬ ‫بزووتنەوەیەی داوە‪ ،‬لێناگەڕێت‬ ‫بەڕوونیی چۆنێتیی تێگەیشتن‌و‬ ‫سیاسەت‌و بیركردنەوە‌و پڕۆژەی‬ ‫ئ���ەوان ببینین ل��ەم ك��ای��ان��ەدا‪،‬‬ ‫ك��ە رەن��گ��ە ب��ەردەوام��ی��دان بەم‬ ‫ناڕوونییە‪ ،‬لە بەرژەوەندیی خودی‬ ‫بزووتنەوەكەش نەبێت‪.‬‬ ‫یەكێك ل��ەو پ��رس��ان��ەی كە‬ ‫پێویستە بزووتنەوەی گۆڕان خۆی‬

‫سەرچاوەكەی نەبن‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫سەقامگیریی‌و ئارامیی جیهان‬ ‫نەشێوێت‪.‬‬ ‫ب���ۆی���ە‪ ،‬ح���ی���زب‌و ق�����ەوارە‬ ‫سیاسییەكان لەسەر گۆڕەپانی‬ ‫ئەمڕۆی رووداوەك��ان��دا‪ ،‬ئ��ازادن لە‬ ‫باسكردن لە گۆڕان‌و چاكسازیی‌و‬ ‫دەتوانن شەرعیەتی هەڵبژاردن‬ ‫م��س��ۆگ��ەر ب��ك��ەن ل���ە رێ��گ��ای‬ ‫س��ن��دووق��ەك��ان��ی دەن��گ��دان��ەوە‌و‬ ‫بگەنە دەس���ەاڵت‪ ،‬ب��ەاڵم رووداو‬ ‫و ئ��ەزم��وون��ەك��ان سەلماندیان‬ ‫شەرعیەتی هەڵبژاردن لەناوخۆدا‪،‬‬ ‫بەتەنیا ب��ەس نی��ی��ە ب��ۆ ك��اری‬ ‫سیاسیی‪ ،‬چونكە شەرعیەتی‬ ‫هەڵبژاردن بۆ ناوخۆیە‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو دەسەاڵتە‬ ‫لەسەر ئاستی دەرەوەدا‪ ،‬پێویستی‬ ‫بە بوونی شەرعیەتێكی دی هەیە‪،‬‬ ‫كە شەرعیەتی نێودەوڵەتییە‪.‬‬ ‫شەرعیەتی نێودەوڵەتیی‪،‬‬ ‫رێگر نییە لەبەردەم تێڕوانینی‬ ‫هیچ حیزبێكدا‪ ،‬ب��ەاڵم بە دوو‬ ‫مەرج‪:‬‬ ‫ی���ەك���ەم‪ :‬ه��ەڵ��س��وك��ەوت‌و‬ ‫گوفتار‌و رەفتارەكانی دەركەوتوو‪،‬‬ ‫لە ئەو تێڕوانینە گونجاو بێت‬ ‫لەگەڵ سیستمی نێودەوڵەتیی‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬هەنگاوەكانی ئەو‬ ‫تێڕوانینە ئاشتیخوازانە بێت‌و‬ ‫گرفتی توندوتیژیی‌و ئ��اژاوەی‬ ‫نێوخۆیی لێنەكەوێتەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ڕۆ ل��ەه��ەم��وو رۆژێ���ك‬ ‫زیاتر‪ ،‬زۆرێك لە كاربەدەستان‌و‬ ‫نوێنەرانی دەوڵەتە گەورەكان‪،‬‬ ‫ئ���ەو راس��ت��ی��ی��ە ب���اش هەست‬ ‫پ����ێ����دەك����ەن‪ ،‬ك����ە ه���ەم���وو‬ ‫پ��ەرەس��ەن��دن��ێ��ك��ی ل���ۆك���اڵ‌و‬ ‫ناوچەیی‪ ،‬كاریگەریی‌و ئەنجامی‬ ‫گڵۆباڵ‌و جیهانیی دەبێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەوان زۆر هەستیارن‌و بەچاوی‬ ‫گومانەوە لەهەر پرۆسەیەكی‬ ‫گۆڕان‌و هەڵگرانی دروشمەكانی‬ ‫دەڕوان���ن‪ ،‬بەتایبەت لە چەپ‌و‬

‫ئیسالمییەكان‪ ،‬كە بەشێوەیەكی‬ ‫ناڕاستەوخۆ هەمیشە لە كۆڕو‬ ‫داوالێكراون‪،‬‬ ‫كۆبوونەوەكاندا‬ ‫لەپێشدا چەند گۆڕانكارییەكی‬ ‫ریشەیی لە خۆیاندا بكەن‌و‬ ‫ئ��ەوس��اش ل��ەپ��اڵ شەرعیەتی‬ ‫هەڵبژاردنی ناوخۆدا‪ ،‬شەرعیەتی‬ ‫ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی��ش رەن��گ��ە تێز‌و‬ ‫بەرنامەكانیان قبووڵ بكات‪،‬‬ ‫بەومەرجەی‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬بتوانن نوێنەرایەتی‬ ‫خ��ەڵ�ك‌و ن��ەت��ەوە ب��ك��ەن‪ ،‬نەك‬ ‫نوێنەرایەتیکردنی فیكرێك!‬ ‫دووەم‪ :‬پێشوەخت مۆدێل‌و‬ ‫ن��م��وون��ەی ئ��ەو حوكمڕانیی‌و‬ ‫جیهانبینییەی ك��ە هەیانە‪،‬‬ ‫ئامادەی بكەن‌و پیشانی بدەن‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬ب��ۆ ئایندە چی‬ ‫بكرێت؟‬ ‫ل��ەوان��ەی��ە ب��ەك��ورت��ی �ی‌و‬ ‫بەكوردیی ئەم هەنگاوانە باش‬ ‫بن بۆ كار لەسەركردن‪:‬‬ ‫ی��ەك‪ :‬داهێنانی پەیڕەو و‬ ‫پڕۆگرامێكی نوێی حیزبایەتی‬ ‫وەرگ����ی����راو ل���ە ئ���ەزم���وون���ە‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووەك��ان��ی واڵت��ان��ی‬ ‫خاوەن ئەزموونی دیموكراسیی‪.‬‬ ‫دوو‪ :‬ن���زی���ك���ب���وون���ەوە‬ ‫ل��ەه��ەم��ووان‌و گ��ش��ت ن��اوچ��ەو‬ ‫ت��وێ��ژێ��ك‌و دوورك���ەوت���ن���ەوە‬ ‫لەناوچەگەرێتی‌و كار بۆ یەك‬ ‫توێژكردن‪.‬‬ ‫سێ‪ :‬حیزب خاوەنی بەرنامە‬ ‫بێت‪ ،‬نەك ئایدیۆلۆژیا‪.‬‬ ‫چ��وار‪ :‬كەسەكانی حیزب‪،‬‬ ‫سیمبولەكانی‪ ،‬خ���اوەن بیری‬ ‫رووناك‌و گوفتاری پاك‌و كرداری‬ ‫چاك بن‪.‬‬ ‫پێنج‪ :‬تێگەیشتنی زیاتر‬ ‫لەهاوكێشە نێودەوڵەتییەكان‪.‬‬ ‫* بەڕێوەبەری پڕۆژەی پرد‬ ‫بۆ توێژینەوە‪.‬‬

‫رێبوار رەزا چوچانی‬ ‫یەكالیی ب��ك��ات��ەوە‪ ،‬پەیوەستە‬ ‫بە ئاین‌و بەتایبەتی ئیسالمی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬چونكە ئەوەی دەیبستین‬ ‫لەم بزووتنەوەیە سەبارەت بەم‬ ‫پرسە‪ ،‬هیچی جیاواز نییە لەو‬ ‫دەربڕینە تەقلیدییانەی كۆی هێزە‬ ‫سیاسییەكانی ه��ەرێ��م هەیانە‪،‬‬ ‫هەموو موجامەلەیه‌كیان پەیوەست‬ ‫بە ئاین‌و ئازادییەكانی مرۆڤەوە‪،‬‬ ‫بۆ چۆنێتیی راكێشانی سۆزی‬ ‫دەنگدەرە‪ ،‬كە زۆربەیان موسڵمانن‪،‬‬ ‫ئەمەش هەمان ئەو سیاسەتەیە كە‬ ‫حیزبە سیاسییەكانی تری لەسەر‬ ‫بونیاتنراوە‌و نەتوانراوە شوناسی‬ ‫هیچكام لە حیزبە سیاسییەكان‬ ‫دیاریی بكرێت‪.‬‬ ‫یەكێك لەو رەخنە جدییانەی‬ ‫پێویستە رووبەڕووی بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕانی بكەینەوە‪ ،‬دابەشكردنی‬ ‫كۆمەڵگەیە بەسەر رەش‌وسپیدا‪،‬‬ ‫ئ��ەم��ەی��ان دۆخ��ێ��ك��ی ئێجگار‬ ‫م��ەت��رس��ی��دار دروس���ت دەك���ات‌و‬ ‫كۆمەڵگە س��ەرق��اڵ��ی شەڕێكی‬ ‫ب����ەردەوام‌و بێئەنجام دەك��ات‪،‬‬ ‫چونكە بەشێك ل��ە كارەكانی‬ ‫ب��زووت��ن��ەوەی گ���ۆڕان‪ ،‬كاركردنە‬ ‫لەسەر دروستكردنی ناڕەزایی‌و‬ ‫جیاكردنەوەی بەرەكان لە یەك‪،‬‬ ‫ئەمەش شعورێكی بۆ الیەنگرانی‬ ‫دروس��ت��ك��ردووە‪ ،‬ك��ە ه��ەر كەس‬ ‫رەخنە لە بزووتنەوەكەیان‌و كاری‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیی بگرێت‪ ،‬سەر بە‬ ‫الیەنی بەرامبەریانە‌و بەچاوی نەیار‬ ‫لێی دەڕوان��ن‪ .‬لەم دۆخ��ەدا‪ ،‬هیچ‬ ‫چاودێرێك نامێنێتەوە‌و الیەنەكان‬ ‫هەمیشە كار لەسەر تۆمەتباركردنی‬ ‫یەك دەكەن‪ ،‬بۆیە پێویستە یەكێك‬ ‫لە ئەولەویەتەكانی بزووتنەوەی‬

‫گ���ۆڕان‪ ،‬ك��ارك��ردن بێت لەسەر‬ ‫دروستكردنەوەی دەنگی سێیەم‪ ،‬كە‬ ‫هەم چاودێری سەر دەسەاڵت بێت‌و‬ ‫هەم چاودێری ئۆپۆزسیۆنیش بێت‪،‬‬ ‫بۆئەوەی هەر كاتێك الیەنەكان‬ ‫لە سروشتی ك��اری رێكخراوەیی‬ ‫الیان دا بەرەو ئاراستەیەك‪ ،‬كە‬ ‫بڕوا نەبوون بە دیموكراسییەت‌و‬ ‫پێكەوەهەڵنەكردن‌و یەك قبووڵ‬ ‫نەكردن‪ ،‬دەنگ بە روویاندا بەرز‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬چونكە گۆڕینی سیستمی‬ ‫ێ دروستكردنی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬بەب ‌‬ ‫چ��اودێ��ر‪ ،‬ك��ە س��ەر ب��ە دەنگی‬ ‫سێیەمە‪ ،‬بەرەنجامێكی باشی‬ ‫نابێت‌و ئایندەیی باش چاوەڕوانی‬ ‫دۆخی دوای گۆڕین ناكات‪.‬‬ ‫لێرەوە‪ ،‬دەبێت هەڵسوڕێنەرانی‬ ‫ئەم بزووتنەوەیە‪ ،‬بەجدیی بیر لەم‬ ‫كێشانە بكەنەوە‪ ،‬چونكە سیاسەت‌و‬ ‫كاری رێكخراوه‌یی‌و هەوڵدان بۆ‬ ‫گۆڕانكاریی سیستمی سیاسیی‌و‬ ‫دروس���ت���ك���ردن���ی سیستمێكی‬ ‫دیموكراسیی راستەقینە‪ ،‬بە‬ ‫ب��ەڵ��ێ��ن��ی وەه��م��ی��ی ن��اك��رێ��ت‪،‬‬ ‫بەشێكی زۆر لەو حیزبانەی وەك‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ك���اری سیاسیی‬ ‫دەكەن‌و دواجار دەسەاڵت دەگرنە‬ ‫دەست‌و دەبنە دیكتاتۆر‪ ،‬مژدەی‬ ‫گەورەیان پێیە بۆ كۆمەڵگا‪ ،‬ئەم‬ ‫مژدانە بەشێوەیەك دادەڕێ��ژن‌و‬ ‫دەریدەبڕن‪ ،‬كە زۆرجار خەڵكێكی‬ ‫زۆر لەپێناویدا خۆیان دەكەنە‬ ‫قوربانیی‪ ،‬بۆیە ب��زووت��ن��ەوەی‬ ‫گ�����ۆڕان‪ ،‬دەب��ێ��ت ه��وش��ی��اران��ە‬ ‫مامەڵە بكات‌و سەرەنجام مەودا‬ ‫نەبێت ب��ۆ دروس��ت��ب��وون��ی ئەم‬ ‫مەیلە‌و رەن��گ��دان��ەوەی بەسەر‬ ‫سیاسەتەكانیدا‪.‬‬

‫بەتەنیا بۆنەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نییە‬ ‫هەنگاوێكی باشە كە ئۆپۆزسیۆن بەتایبەتی‬ ‫(گ���ۆڕان)‪ ،‬ی��ادی دووس��اڵ��ەی تەمەنی خ��ۆی‪ ،‬بە‬ ‫رەخنەكاریی دەكاتەوە‪ ،‬كە هیوادارم ئەمە بكاتە‬ ‫هەوێنی بەخۆداچوونەوەیەكی جدیی‪ ،‬نەك هەر‬ ‫نمایشێكی میدیایی بێت‌و دواتر سەرنج‌و رەخنەكان‬ ‫ف��ەرام��ۆش بكرێن‪ .‬هەڵەیەكی گ��ەورەی��ە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەچاویلكەی حیزب لەو بۆنەیە بڕوانین‌و قسەكردن‬ ‫لەسەری لەدەرەوەی ئەركی خۆمان بزانین‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەمە تەنیا بۆنەیەكی تایبەت بەئۆپۆزسیۆن‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو وێستگەیەكی گرنگی دیموكراسیی‬ ‫هەرێمەكەمان پێكدەهێنێت‪ .‬بۆیە‪ ،‬لێرەوە چەند‬ ‫رەخ��ن�ە‌و سەرنجێك لەسەر ئ��ەدای ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەخەمەڕوو‪ ،‬كە هەندێكیان رووی خۆی دەگرێتەوە‌و‬ ‫هەندێكیشیان بۆ ئەو فەزا ناتەندروستە دەگەڕێنەوە‬ ‫كە تائێستا لەهەرێمەكەماندا زاڵە‪:‬‬ ‫* ب��ۆئ��ەوەی ب��ەوردی��ی قسە ل��ەئ��ەزم��وون��ی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب��ك��ەی��ن‪ ،‬ب���ەڕای م��ن‪ ،‬دەب���ێ لەو‬ ‫تێگەیشتنە هەڵەیەوە دەستپێبكەین كە ئێمەی‬ ‫كۆمەڵگا خۆرهەاڵتییەكان بەرامبەر ئۆپۆزسیۆن‬ ‫هەمانە‌و باکگراوندێكی نادیموكراتییانەی هەیە‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی لە ئۆپۆزسیۆنە‪ ،‬دەس��ەاڵت وەك جەلالد‬ ‫سەیر دەك��ات‌و ك��ار بۆ راماڵینی دەك��ات‪ ،‬نەك‬ ‫جێگرتنەوەی‪ .‬لەبەرامبەردا‪ ،‬ئەوەی لەدەسەاڵتیشە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بە نەیار‌و دوژم��ن دەزانێت‌و هەموو‬ ‫رێگا‌و ئامرازێك بەڕەوا دەزانێت كە لەبەرامبەریدا‬ ‫بەكاریبهێنێت‪ .‬ناڵێم لە هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬ئەو‬ ‫دۆخ��ە بەتەواویی بەسەرماندا جێبەجێ دەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم بێگومانم لەوەی ئەو كلتوورە نادیموكراتە‪،‬‬ ‫بوونی هەیە لەنێوماندا‌و لە دووساڵی راب��ردوودا‪،‬‬ ‫لە بازنەی ئەو كلتوورەدا خوالوینەتەوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫كات لە لێوارەكانی بووین‪ ،‬بەاڵم هەندێجاریش لە‬ ‫چەقی بازنەكە نزیكبووینەتەوە‌و دێوەكانی تۆڵە‌و‬ ‫سڕینەوەی یەكتر‌و هەڵواسینی بۆچوونەكانی‬ ‫یەكتر بە(سێدارەكانی نیشتمانپەروەریی)ەوە‪،‬‬ ‫هەڕەشەی ترسناكیان لێكردووین‪ ،‬بۆیە ئەركێكی‬ ‫نیشتمانیی‌و دیموكراسیی هەموومانە؛ كاری جدیی‬ ‫بكەین بۆ گۆڕینی ئ��ەو تێگەیشتنە هەڵەیە لە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و پەیوەندیی بەپرۆسەی سیاسییەوە‌و‬ ‫بەر لەهەمووانیش‪ ،‬پێویستە هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫بەسیاسەت‌و ئ��ەدای خۆیان ل��ەوەدا‪ ،‬بەشدارێكی‬ ‫سەرەكی بن‪.‬‬ ‫* لۆكاڵیبوونی ئۆپۆزسیۆن‌و زیاتر قەتیسبوونی‬ ‫بزاوتەكانی لە سنووری سلێمانیدا‪ ،‬جێگەی سەرنج‌و‬ ‫رەخنەیە‌و ئەمەش وایكردووە‪( ،‬گۆڕان) نەتوانێت‬ ‫وەاڵمێكی مەنتیقی بۆ ئەو پرسیارە پێ بێت كە‬ ‫ئەوان بەحوكمی پێشینەكەیان‪ ،‬گرێی (یەكێتی)‌یان‬ ‫هەیە‌و هەر ئەو گرێیەشە سیاسەت‌و خیتابیان‬ ‫ئاراستە دەكات‪.‬‬ ‫* ئائێستا‪( ،‬گ��ۆڕان) نەیتوانیوە قەناعەتی‬ ‫ئەوە الی خەڵك دروست بكات كە ئەو لەپێناوی‬ ‫بەرژەوەندیی ئەواندا‪ ،‬لەبەغدا خۆی لەفراكسیۆنی‬ ‫كوتلە كوردستانییەكان جیاكردووەتەوە‪ ،‬وەكچۆن‬ ‫پێشتریش نەیتوانی قەناعەت بۆ لیستجیاییەكەی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی (‪)2010/3/7‬دا دروس���ت بكات‪.‬‬ ‫ئەمە‌و هەندێ هۆكاری دیكەی تایبەت بەخیتابی‬ ‫سیاسییان‪ ،‬وایانكردووە ئۆپۆزسیۆن بەگشتیی‬ ‫دووچ��اری دەستكورتییەك بێت لەئاستی خیتابی‬ ‫نەتەوەیی‌و دەنگدەرەكانی تەنیا لەروانگەی ئومێدی‬ ‫چاكسازیی‌و خزمەتگوزارییەوە دەنگیان بدەنێ‪.‬‬ ‫* تائێستا‪ ،‬بەشێك لە سەركردە‌و پەرلەمانتار‌و‬ ‫ك��ادی��رەك��ان��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬نەیانتوانیوە ئەو‬ ‫چ��اوەڕوان��ی��ی��ەی خ��ەڵ��ك ت��ێ��ر ب��ك��ەن؛ ك��ە بۆ‬ ‫پێشكەشكردنی نموونەیەكی جیای بەرپرسارێتیی‬ ‫هەیانە‪ .‬لەئیمتیازاتدا جیاوازییەكی ئەوتۆیان لەگەڵ‬ ‫ئەوانەی دەسەاڵتدا نییە‌‪ ،‬ئەمەش كاریگەریی سلبیی‬ ‫كردووەتە سەر وێنەی ئۆپۆزسیۆن لەناو خەڵكدا‪.‬‬ ‫* لەهەندێ كایەدا‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن نەیتوانیوە‪،‬‬ ‫خۆی لە كۆپیكردنی نموونە تەقلیدییەكان بپارێزێ‪،‬‬ ‫بۆ نموونە كە دێت رەخنە لە راگەیاندنی حیزبیی‌و‬ ‫رێكخراوە دیموكراتییەكانی حیزبەكانی حوكمڕان‬ ‫دەگ��رێ �ت‌و خۆیشی هەمان راگ��ەی��ان��دن‌و لیست‌و‬ ‫لیستكاریی ناو رێكخراوەكانی هەیە‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫میسداقییەتی پێویست بۆ رەخنەكانی خۆی لەناو‬ ‫خەڵك‌و تەنانەت لەناو بەشێك لە قاعیدەكەی‬ ‫خۆیشدا بەدەستبهێنێت‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا‪ ،‬رەخ��ن�ە‌و سەرنجی دیكە زۆرن‬ ‫لەسە ئەو دووساڵەی تەمەنی ئۆپۆزسیۆنی هەرێم‪،‬‬ ‫بیانخەینەڕوو‪ ،‬بەاڵم بۆ خۆبەدوورگرتن لەدرێژدادڕیی‬ ‫زیاتر‪ ،‬لێرەدا بەوەندە ئیكتیفا دەكەم‌و لەدوا قسەمدا‬ ‫دەڵێم‪ :‬پێویستە هەموومان‪ ،‬بەچاوی رەخنەوە لەو‬ ‫ئەزموونە بڕوانین‌و كاری جدیی بكەین كە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ببێتە سەرچاوە‌و هۆكاری دینامیكییەتی سیاسیی‬ ‫واڵت‌و دەستاودەستكردنی دەس��ەاڵت‪ ،‬بێ ئەوەی‬ ‫ئاشتیی كۆمەاڵیەتییمان تێكبچێت‪ ،‬نەك لەژێر‬ ‫كاریگەریی كلتوور‌و عەقڵییەتە خۆرهەاڵتییەكەدا‬ ‫بمێنینەوە‌و نەتوانین جیاوازیی‌و ناكۆكییەكانمان‬ ‫لەچوارچێوەیەكی دیموكراسیدا كەناڵیزە بكەین‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫ژمارە (‪ )8‬سێشەممە ‪2011/7/26‬‬

‫‪3‬‬

‫‪goolrozhnama@yahoo.com‬‬

‫سەرۆكی یانەی دهۆك‪ :‬ئاستی یاریزانه‌کانمان دابه‌زیوه‌‬

‫پێشتر یانەكە كۆمەڵێك كێشەی هەبووەو بێ خاوەن بووە‬

‫سازدانی‪ :‬پ‪ .‬دهۆك‬ ‫ئ��ەح��م��ەد ق��اس��م‪ ،‬س��ەرۆك��ی‬ ‫ن��وێ��ی ی���ان���ەی ده�����ۆك‪ ،‬ل��ەم‬ ‫دی������دارەی «گ������ۆڵ»دا ئ���ەوە‬ ‫دەخ��ات��ە روو‪ ،‬ك��ە یانەكەیان‬ ‫لە راب���ردوودا كۆمەڵێك گرفتی‬ ‫رووب���ەڕوو ب��ووەت��ەوەو ئیدارەی‬ ‫یانەكە توانای چارەسەركردنی‬ ‫ئ����ەو گ���رف���ت���ان���ەی ن���ەب���ووە‪،‬‬ ‫ه����ەروەك دەڵ��ێ��ت‪«:‬ل��ەرێ��گ��ەی‬ ‫س��وودب��ی��ن��ی��ن ل��ەه��ەڵ��ەك��ان‪،‬‬ ‫كێشەكان چارەسەر دەكەین»‪.‬‬ ‫گ��ۆڵ‪ :‬بۆچی ئاستی یانەی‬ ‫ده��ۆك ب��ە شێوەیەكی بەرچاو‬ ‫دابەزیوە؟‬ ‫* پ��ێ��ش ئ��ێ��س��ت��ا رەوش���ی‬ ‫یانەكەمان باش نەبوو‪ ،‬چونكە‬ ‫یانەكە دابەزی بۆ پلە یەكەكانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەنجامەكانمان خراپ‬ ‫ب��وون‪ ،‬پێشتر كۆمەڵێك كێشە‬ ‫ه��ەب��وون‌و یانەكە بێ‌ خاوەنیی‬ ‫پێوە دیار بووە‪ ،‬وەك خێزانێك‬ ‫بێ‌ سەرپەرشت بێت وابووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە ئێستادا رەوش��ی یانەكەمان‬ ‫ب��ەرەو باشبوون دەچێت‌و هەوڵ‬ ‫دەدەی����ن كێشەكان چ��ارەس��ەر‬ ‫بكەین‌و هەروەها پێویستە خۆمان‬ ‫باشتر بكەین‪.‬‬ ‫گ��ۆڵ‪ :‬دەوت��رێ��ت‪ ،‬یانەكەتان‬ ‫گرنگیی ب��ە خولی كوردستان‬ ‫نادات‪ ،‬ئەمە تاچەند راستە؟‬ ‫* ه��ۆك��اری الوازب��وون��م��ان‬ ‫لەخولی كوردستان بۆ ئیدارەی‬ ‫یانەكە دەگ��ەڕێ��ت��ەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ب��ەم ژم��ارە یاریزانەی ئێستاوە‬ ‫ساڵی راب���ردوو یەكەمی عێراق‬ ‫ب��ووی��ن‪ ،‬ب��ەاڵم ئێستا ل��ە پلەی‬

‫ ‬ ‫ئەحمەد قاسم‪ ،‬سەرۆكی نوێی یانەی دهۆك‬ ‫ه��ەش��ت��ەم��دای��ن‪ ،‬كەڵەكەبوونی‬ ‫كێشەكان بێئومێدیی الی یاریزانان‬ ‫دروست كردووە‌و بەو هۆیەشەوە‬ ‫ئاستی یاریزانەكانمان دابەزیوە‪.‬‬ ‫گۆڵ‪ :‬تاچەند دەتوانن‪ ،‬بەسەر‬ ‫ئەو كێشانەدا زاڵ بن‌و لەو قەیرانە‬ ‫دەرباز بن؟‬ ‫* ئێستا ئەركی ئێمە زۆر‬ ‫زەح��م��ەت‌و قورسە‪ ،‬ب��ەاڵم وردە‬ ‫وردە كێشەكان چارەسەر دەكەین‪،‬‬ ‫لە رێگەی سوودبینین لەهەڵەكان‌و‬ ‫زی��ات��ر ه���ەوڵ���دان���ەوە‪ ،‬دەب��ێ��ت‬ ‫پێداچوونەوە بەهەموو شتەكاندا‬ ‫بكەین‪ ،‬ئێستا چەند راهێنەرێكمان‬ ‫لەناوەوەو دەرەوەی عێراق هێناوە‪،‬‬ ‫ب��ەوەش گرنگی زیاتر بەخولی‬ ‫كوردستان دەدەی��ن‌و یانەكەمان‬ ‫دەكەینە قوتابخانەیەك‌و بۆ ئەو‬

‫مەبەستەش ئەوپەڕی توانامان‬ ‫دەخەینە كار‪.‬‬ ‫گۆڵ‪ :‬باسی ئەوە دەكرێت‪ ،‬لە‬ ‫رووی مادییەوە دەوڵەمەندن‪ ،‬كێ‬ ‫هاوكاریی مادیتان دەكات؟‬ ‫* ئ����ەگ����ەر ب����ە روون�����ی‬ ‫قسەبكەین‪ ،‬ب��ۆ الی��ەن��ی مادیی‬ ‫مەسەلەی شەخسیی زۆر تێدایە‪،‬‬ ‫بەتایبەتی پ��ارێ��زگ��اری ده��ۆك‬ ‫هاوكاریمان دەك��ات‌و بەتەواویی‬ ‫الیەنی مادیمان بۆ دابین دەكات‪،‬‬ ‫چونكە ناوبراو پێشتر یاریزانی‬ ‫یانەی ده��ۆك ب��ووە‌و زۆر هەوڵ‬ ‫دەدات بۆ خزمەتكردنی یانەكە‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەو نەبێت ئێمە ناتوانین‬ ‫پارە پەیدا بكەین‪ ،‬بەاڵم نابێت‬ ‫حسابی یانەیەكی ئەوروپامان بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكە لێرە نرخی بلیتی‬

‫فۆتۆ‪ :‬گۆڵ‬

‫یارییەك‪ ،‬تەنیا (‪ )100‬دینارە‌و‬ ‫ه���ەروەه���ا ه��ی��چ ریكالمێكمان‬ ‫نییە‪ ،‬بۆیە هەر دەبێت حكومەت‬ ‫لەپشتمان بێت‌و یارمەتیمان بدات‪.‬‬ ‫گ��ۆڵ‪ :‬ج��ەم��اوەری ده��ۆك لە‬ ‫ئێوە ناڕازییە‪ ،‬ئەی ئێوە لەوان‬ ‫رازین؟‬ ‫* جەماوەر‌و هاندەرانی دهۆك‬ ‫زۆر دڵسۆزن بۆ یانەكە‌و لە دڵەوە‬ ‫ه��ان��دەرن‪ ،‬ب��ەاڵم ك��ە دێنە نێو‬ ‫یاریگا وا نین‪ ،‬ئێمە دەمانەوێت‬ ‫بە شێوەیەكی ب��اش ه��ان��دەران‬ ‫دروست بكەین‪ ،‬هەروەها پێویستە‬ ‫ه��ان��دەران لەشەڕو ك��اری خراپ‬ ‫دوور بكەونەوە‌و یارمەتی یانەكە‬ ‫بدەن لە یارییەكاندا‪.‬‬ ‫گ��ۆڵ‪ :‬لەكڕینی یاریزاناندا‪،‬‬ ‫گرنگیی بە ك��ورد دەدەن‪ ،‬یان‬

‫یاریزانی بیانیی؟‬ ‫* ك�����ورد ی����ان ب��ی��ان��ی��ی؛‬ ‫بەالمانەوە ئەوە گرنگ نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە یاریزانی دەرەوە‌و ن��اوەوەی‬ ‫پارێزگا‪ ،‬بەدڵنیایی زیاتر گرنگیی‬ ‫بە كوردەكان دەدەین‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫یاریزانە بیانییەكانیش زۆر باشن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم هێشتا وای لێ نەهاتووە‬ ‫كە یانەیەك بچێت لەشارێكی‬ ‫تر یاریزان بكڕێت‌و یاریزانانیش‬ ‫ناچنە شارەكانی تر‪ ،‬جارێ‌ ئەوە‬ ‫نەبووەتە شتێكی ئاسایی‌و تا‬ ‫ئێستا ئینتمای شار ماوە‪.‬‬ ‫گۆڵ‪ :‬تاچەند توانای ئەوەتان‬ ‫هەیە‪ ،‬بە پ��ارەی زۆر یاریزان‬ ‫بكڕن؟‬ ‫* ئێمە ه��ەوڵ دەدەی���ن بۆ‬ ‫كڕینی یاریزانی بەتوانا‪ ،‬ناتوانم‬ ‫بڵێم الیەنی مادیمان زۆر باشە‬ ‫یان خراپ لە كڕینی یاریزاناندا‪.‬‬ ‫گ���ۆڵ‪ :‬پ��اڵ��ەوان��ی س��ااڵن��ەی‬ ‫یانەكانی كوردستان‪ ،‬بەشداریی‬ ‫هیچ خولێكی دەرەكیی ناكات‌و‬ ‫چوارچێوەیەكی سنوورداری هەیە‪،‬‬ ‫ئێوە بە پێویستی دەزان��ن ئەمە‬ ‫چارەسەر بكرێت؟‬ ‫* راس��ت��ە‪ ،‬دەب��ێ��ت خولی‬ ‫كوردستانیش بەشداریی خولەكانی‬ ‫دەرەوە‌و خولەكانی ئاسیا بكات‪،‬‬ ‫بەرپرسانی یەكێتی تۆپی پێی‬ ‫كوردستان بیریان لەم مەسەلەیە‬ ‫كردووەتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەش بزانن‬ ‫یەكەمی عێراق (‪ )100‬ملیۆنی‬ ‫وەرگ��رت‪ ،‬یەكەمی كوردستانیش‬ ‫ب��ەه��ەم��ان��ش��ێ��وە‪ ،‬ئ���ەوەن���دەی‬ ‫وەرگ���رت‪ .‬ئ��ەوە كارێكی باشە‪،‬‬ ‫بەاڵم من وەك خۆم سەرسامم بە‬ ‫خولی كوردستان‪ ،‬بەردەوام پێش‬ ‫دەكەوێت‪ ،‬دەبێت شتی باشتری‬ ‫بۆ بكرێت‪.‬‬

‫ه یاریی كۆتایی خولی الواندا دروست ده‌بێت‬ ‫شەڕو ئاژاوە؛ ل ‌‬ ‫ئەردەاڵن محەمەد‪ -‬سلێمانی‬ ‫دوای ئەوەی بۆ یەكەمجار یەكێتیی‬ ‫تۆپی پێی كوردستان‪ ،‬خولێكی تۆپی‬ ‫پێی بۆ هەڵبژاردەی الوانی پارێزگاكانی‬ ‫كوردستان كردەوە‪ ،‬لەدوایاریشدا‪ ،‬شەڕو‬ ‫ئ��اژاوە لەنێوان ه��ەردوو هەڵبژاردەی‬ ‫سلێمانی‌و هەولێردا دروست بوو‪.‬‬ ‫هەفتەی راب��ردوو‪ ،‬یاریی كۆتایی‬ ‫خولی الوانی پارێزگاكانی كوردستان‪،‬‬ ‫لە یاریگای سلێمانی بەڕێوەچوو‪ ،‬راهێنه‌ری هه‌ولێر ناڕه‌زایی له‌بڕیاره‌کانی‬ ‫لەویارییەشدا ش��ەڕو ئ��اژاوە لەنێوان بۆ ناوبژیوانی یارییەكە گەڕاندەوەو‬ ‫ی��اری��زان��ان��ی ه����ەردوو ه��ەڵ��ب��ژاردەی رای��گ��ەی��ان��د‪ :‬ب��ەه��ۆی دروستبوونی‬ ‫حاڵەتێك كە پێویست بوو ناوبژیوان‬ ‫سلێمانی‌و هەولێردا روویدا‪.‬‬ ‫سەعدی غەریب‪ ،‬سەرپەرشتیاری بەزویی چارەسەری بكات‌و نەهێڵێت‬ ‫یارییەكە‪ ،‬هۆكاری ئەو شەڕ‌و ئاژاوەیەی كاردانەوەی بەدوادا بێت‪ ،‬بەاڵم بەهۆی‬

‫ناوبژیوان ده‌رده‌بڕێت‬ ‫ئەوەی یاریزانەكەی هەولێر كاردانەوەی‬ ‫خ��ۆی ه��ەب��وو‪ ،‬وای��زان��ی ن��اوب��ژی��وان‬ ‫هیچ كارتێك ب��ەڕووی یاریزانەكەی‬ ‫سلێمانیدا بەرز ناكاتەوە‪ ،‬ئەو حاڵەتی‬ ‫شەڕو ئاژاوەیە روویداو دواتر بەزوویی‬

‫چارەسەر كرا‪.‬‬ ‫ل��ەالی خ��ۆی��ەوە‪ ،‬ك��اوە ئەحمەد‬ ‫رەشید‪ ،‬ئەندامی لقی سلێمانی یەكێتیی‬ ‫تۆپی پێی كوردستان‪ ،‬وتی‪« :‬وەك‬ ‫ش��ارەزای��ەك ل��ەب��واری ناوبژیوانیدا‪،‬‬ ‫ه��ی��چ گ��ل��ەی��ی��ەك��م ل��ەن��اوب��ژی��وان��ان��ی‬ ‫كوردستان‌نییە»‪ .‬محه‌مه‌د خۆشناو‬ ‫راه��ێ��ن��ەری ه���ەڵ���ب���ژاردەی الوان���ی‬ ‫هەولێریش‪ ،‬بەپێچەوانەوە پێیوابوو‪،‬‬ ‫ئ��اس��ت��ی ن���اوب���ژی���وان ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫پاڵەوانێتییەكەوە‪ ،‬لەئاستێكی باشدا‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫وتیشی‪« :‬هەموو ناوبژیوانەكان‪،‬‬ ‫الیەنگریی هەڵبژاردەی سلێمانییان‬ ‫دەك���ردو دەیانویست ه��ەڵ��ب��ژاردەی‬ ‫سلێمانی یەكەم بێت»‪.‬‬

‫شارەوانی؛ رۆشنبیریی‌و الوان بەكەمتەرخەم دەزانێت‬

‫دڵی هەڵەبجە لە ژووری ئینعاشە‬

‫بێستوون تاوەگۆزی‪ -‬هەڵەبجە‬ ‫یاریگای مەڵبەندی الوان كە بە‬ ‫الی وەرزش��ك��اران��ی ش��اری هەڵەبجەی‬ ‫شەهیدەوە بە دڵی شارەكەیانی دەزانن‪،‬‬ ‫بەرەو لەناوچوون دەچێت‌و شارەوانیی‬ ‫هەڵەبجەش ئەو لەناوچوونە دەخاتە‬ ‫ئەستۆی وەزارەت��ی رۆشنبیریی‌و الوان‬ ‫بەگشتیی‌و مەڵبەندی الوانی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫بەتایبەتی‪.‬‬ ‫یاریگای مەڵبەندی الوانی هەڵەبجە‬ ‫كە ئێستا كۆنترین یاریگای شاری‬ ‫هەڵەبجەی شەهیدە‪.‬‬ ‫بێساران محەمەد‪ ،‬كە ئەندامی‬ ‫پێشووی دەستەی كارگێڕیی یانەی‬ ‫هەڵەبجەو هەڵگری زۆرترین ئەرشیفی‬ ‫وەرزش��ی��ی هەڵەبجەیە‪ ،‬ب��اس ل��ەوە‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ئەگەر دەی��ان یاریگای تری‬ ‫مودێرن لەم ش��ارەدا دروس��ت بكرێت‪،‬‬ ‫هێندەی مەڵبەندی الوان بۆ تیپەكانی‬ ‫هەڵەبجە گرنگ نابێت‪ ،‬چونكە ئەم‬ ‫یاریگایە الوازترین تیپی هەڵەبجە یاریی‬ ‫تێدا ئەنجام بدات‪ ،‬جەماوەرێكی بەرچاو‬ ‫ئامادەی یارییەكە دەبێت‪.‬‬ ‫ه��ی��وا م��ح��ەم��ەدی��ش ك��ە یەكیكە‬

‫ل��ەه��ان��دەرە دی��ارەك��ان��ی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫ب��اس لەگرنگیی یاریگاكە دەك��ات‌و‬ ‫دەڵێت‪«:‬گرنگیی ئەم یاریگایە لەوەدایە‬ ‫ل��ەه��ەم��وو گ��ەڕەك��ەك��ان��ی هەڵەبجەوە‬ ‫دەت��وان��رێ��ت بەئاسانی پێی بگەیت‪،‬‬ ‫ئەمە جگە ل��ەوەی كە یاریگاكە هێڵی‬ ‫گواستنەوەی لەسەرە»‪.‬‬ ‫هاندەرێكی تری یانەی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫دەڵێت‪ »:‬ئەوەی جێگەی داخە ئەم یاریگا‬ ‫گرنگەی شاری هەڵەبجە‪ ،‬تەنیا یەك ساڵ‬ ‫لەپاش نۆژەنكردنەوەو بەچیمەنكردنی‪،‬‬ ‫بەرەو لەناوچوون دەچێت‌‪ ،‬جگە لەوەی‬ ‫كە چیمەنی یاریگاكە لەناو چووە‪ ،‬زەوی‬ ‫یاریگاكەش شەق ب��ووە‪ ،‬ئەمەش وای لەناو ئەم یاریگایە دانا‪ ،‬بەاڵم كە شوێنی‬ ‫كردووە كەم یاریی هەیە یاریزانیك یان باشتریان دەستكەوت‪ ،‬گواستیانەوەو‬ ‫زیاتر‪ ،‬لەم یاریگایە دووچ��اری پێكانی ئێستا كەس لەیاریگاكە ناپرسێتەوە‪،‬‬ ‫سەخت نەبێت»‪.‬‬ ‫ئەندامەكانی خ��ۆم��ان رۆژان���ە ئ��اوی‬ ‫س��ەرۆك��ی‬ ‫ن��ەج��م��ەدی��ن‪،‬‬ ‫ن��ی��از‬ ‫یاریگاكە دەدەن‌و لەپاش یارییەكانیش‬ ‫ئێستا‬ ‫كە‬ ‫میللییەكان‪،‬‬ ‫تیپە‬ ‫لیژنەی‬ ‫وەكو كەناس خاوێنی دەكەینەوە»‪.‬‬ ‫یاریگاكەی‬ ‫پاراستنی‬ ‫ئەركی‬ ‫لیژنەكەیان‬ ‫لەوەاڵمی پرسیارێكماندا سەبارەت‬ ‫لەئەستۆدایە‪ ،‬سەبارەت بەم یاریگایە بە بەرپرسیارێتی لەناوچوونی یاریگاكە‪،‬‬ ‫دەڵێت‪« :‬بەداخەوە پێشتر سەرجەم خاتوو كوێستان ئ��ەك��رەم جێگری‬ ‫الیەنەكان شەڕیان لەسەر ئەم یاریگایە سەرۆكی شارەوانیی هەڵەبجە‪ ،‬ب ‌ه گۆڵی‬ ‫دەكرد‪ ،‬بەتایبەتی برادەرانی مەڵبەندی راگه‌یاند‪« :‬ئەوە لە ئەستۆی برادەرانی‬ ‫الوان كە بۆ ماوەیەكیش بنكەكەیان وەزارەتی رۆشنبیریی‌و الواندایە‪ ،‬چونكە‬

‫یاریگاكە تەسلیم بەوان كراوەو پێویستە‬ ‫ئەوان سیانەی بكەن‪ ،‬ئەگەر توانای ئەو‬ ‫كارەشیان نییە‪ ،‬دەتوانن داوای هاوكاریی‬ ‫لە قایم قامییەت بكەن»‪.‬‬ ‫مامۆستا ئ��ەری��وان‪ ،‬لێپرسراوی‬ ‫م��ەڵ��ب��ەن��دی الوان����ی ه��ەڵ��ەب��ج��ە‪ ،‬لە‬ ‫لێدوانێكیدا رایگەیاند‪« ،‬كۆمپانیای‬ ‫جێبەجێكار هەر لەسەرەتاوە یاریگاكەیان‬ ‫بە ناتەواویی بەجێهێشت‪ ،‬بەتایبەتی لە‬ ‫رووی دەرنەچوونی ئاوی یاریگاكەوە كە‬ ‫گەورەترین كێشەی بۆ یاریگاكە دروست‬ ‫كردووە»‪.‬‬

‫ئاخ وەرزش‌و سیاسەت‬ ‫حەمە وریا‬ ‫وەرزشكاران‪ ،‬وەرزشدۆستان‌و رۆژنامەنووسانی‬ ‫وەرزشیی نەما؛ باس لە خراپیی نێوان وەرزش‌و‬ ‫سیاسەت نەكەن‪ .‬ئێمەی رۆژنامەنووسان هێندەمان‬ ‫لەسەر ئەو بابەتە نووسی بێزار بووین‌و زۆرجاریش‬ ‫دەڵێین؛ جارێكی تر باسی ئەو بابەتە ناكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كاتێك هەواڵێك‪ ،‬یان باسێك بەو هۆیەوە دەبیستین‪،‬‬ ‫وام��ان لێ دەكاتەوە جارێكی تر پێنووسەكانمان‬ ‫بخەینەوە كارو دەردی دڵی خۆمانی پێ هەڵڕێژین‪.‬‬ ‫وەرزی راب��ردوو لە یاریی نێوان ه��ەردوو یانەی‬ ‫سلێمانی‌و ن��ەورۆزدا‪ ،‬رووداوێكی ناشیرین‌و دوور لە‬ ‫گیانی وەرزشیمان بینی‪ ،‬كاتێك یاریزان سه‌ربه‌ست‬ ‫سه‌عید‪ ،‬ک ‌ه ناسراو‌ه ب ‌ه «چنە»‪ ،‬بەشێوەیەكی‬ ‫ناشیرین رووب��ەڕووی راهێنەری بەناوبانگی یانەی‬ ‫سلێمانی «خەسرەو گ��ورون» ب��ووەوە‪ ،‬ب��ەاڵم لە‬ ‫قۆناغی دووەم‌و لە یاریی گەڕانەوەدا‪« ،‬چنە» بە‬ ‫چەپكە گوڵێك چووە الی كاك خەسرەو و لەبەردەم‬ ‫بینەراندا خۆشەویستی خۆی بۆ ئەو راهێنەرە ناسراوە‬ ‫دووپات كردەوە‪ .‬ئەمساڵیش‪ ،‬پێش دەستپێكردنی‬ ‫وەرزی نوێی خولی پلە نایابەكانی كوردستان‌و لە‬ ‫كاتی گواستنەوەی یاریزاناندا‪ ،‬هەواڵێكی خۆش‌و‬ ‫سەرنجڕاكێشمان بیست‪ ،‬كە گوایە «چنە» چووەتە‬ ‫ریزی یانەی سلێمانی‌و بڕیاری داوە لەگەڵ «خەسرەو‬ ‫گ��ورون» درێ��ژە بە یاریكردنی خۆی ب��دات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە دوای ماوەیەك چیمان بینی‌و چیمان بیست!‬ ‫سكرتێری یانەی نەورۆز چووەتە الی یەكێك لە بەرپرسە‬ ‫وەرزشییەكانی یانەكەی‌و پێی وتووە «چنە» چووەتە‬ ‫یانەی سلێمانی‌و ئەو یانەیەش سەرۆكەكەی سەر بە‬ ‫ئۆپۆزسیۆنە‪ ،‬بۆیە نابێت ئەو كارە قبووڵ بكەیت‪،‬‬ ‫بۆیە بەهەر شێوەیەك بێت «چنە»یان لە چوونی بۆ‬ ‫یانەی سلێمانی پەشیمان كردەوە‌و بە زۆر بێت یان بە‬ ‫هەر شێوەیەك‪ ،‬لە یانەی نەورۆز هێشتیانەوە‪ ،‬هەموو‬ ‫یاریزانێك خوازیارە رۆژێك لە رۆژان لە بەردەستی‬ ‫«خەسرەو گورون»‪ ،‬یان بۆ ساتێكیش بێت یاریی‬ ‫بۆ دێرینترین یانەی كوردستان كە یانەی سلێمانییە‪،‬‬ ‫بكات‪ ،‬بەاڵم رۆژگارێك تێكەوتووین‪ ،‬نە خۆشەویستی‬ ‫بۆ وەرزش‌و نە بۆ یانەی فاڵن‌و فاڵن ماوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ماستاوكردن‌و حیزبایەتیی لە هەمووی گرنگتر بووە‪،‬‬ ‫بۆیە تا وەرزش‌و سیاسەتە جوانەكەمان پێكەوە‬ ‫بمێنێت‪ ،‬حاڵمان هەر بەو حاڵە دەبێت‌و رۆژ بەڕۆژ‬ ‫شتی سەیرترو ناشرینتر دەبینین‪.‬‬

‫یونس مەحمود‪ ،‬وازهێنانی‬

‫لەهەڵبژاردەی عێراق راگەیاند‬ ‫ئەبو زەبی سپۆرت‬ ‫ی��ون��س م��ەح��م��ود‪ ،‬كاپتنی‬ ‫هەڵبژاردەی عێراق‪ ،‬چارەنووسی‬ ‫لەگەڵ هەڵبژاردەكەیدا ئاشكراكردو‬ ‫رایگەیاند‪ :‬ل���ەدوای یارییەكانی‬ ‫پ��ااڵوت��ن��ی ك��ی��ش��وەری ئاسیا بۆ‬ ‫مۆندیالی (‪)2014‬ی بەرازیل‪ ،‬بە‬ ‫س��ەرك��ەوت��ن‪ ،‬ی��ان سەرنەكەوتنی‬ ‫هەڵبژاردەی عێراق‪ ،‬بەیەكجاریی واز‬ ‫لە یاریی نێودەوڵەتیی دەهێنێت‪،‬‬ ‫واتە چیتر یاریی بۆ هەڵبژاردەی‬ ‫عێراق ناكاتەوە‪.‬‬ ‫م�����ەح�����م�����ود‪،‬‬ ‫خوازیاریشە لە یانەی‬ ‫تەڵەبە‪ ،‬بە یەكجاریی‬ ‫واز ل��ە ی��اری��ك��ردن‬ ‫بهێنێت وەك وەفایەك‬ ‫بۆ ئ��ەو یانەیەی كە‬ ‫پێگەیاندووە‪.‬‬ ‫س��ەرچ��اوەی��ەك��ی‬ ‫نزیكیش لە هەڵبژاردەی‬ ‫تۆپی پێی عێراق‪ ،‬نهێنی‬ ‫وازهێنانی ئ��ەو یاریزانە لە‬ ‫ی��اری��ی��ە ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی��ی��ەك��ان‬ ‫ئاشكرادەكات‌و بە رۆژنامەیەكی‬ ‫ئیماراتی راگەیاندووە‪ :‬هۆكاری‬ ‫س���ەرەك���ی���ی وازه��ێ��ن��ان��ی‬ ‫یونس مەحمود‪ ،‬وڵڤگانگ‬ ‫‌سیدكای راهێنەرەو لەوەتەی‬ ‫سیدكا ب��ووەت��ە راهێنەری‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردەك��ە‪ ،‬ج��ۆرێ��ك لە‬ ‫ناتەبایی‌و ناكۆكیی كەوتووەتە‬ ‫نێوان یاریزانەكان‪.‬‬ ‫ئ����ەوس����ەرچ����اوەی����ە‪،‬‬ ‫وازهێنانی عیماد محەمەدی بە‬ ‫نموونە هێناوەتەوە كە چەند‬ ‫رۆژێ��ك لەمەوبەر رایگەیاند‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەر ی��ون��س م��ەح��م��ودی‬ ‫كاپتنی هەڵبژاردەكە‪ ،‬وازی‬ ‫لە یاریكردن بۆ هەڵبژاردەی‬ ‫عێراق هێناوە‪.‬‬ ‫یونس مەحمود‪ ،‬كە بە‬ ‫خوێنڕێژ ناسراوە‪ ،‬یەكێك‬ ‫بوو لەو یاریزانانەی نازناوی‬

‫پاڵەوانێتیی جامی نەتەوەكانی‬ ‫ئ��اس��ی��ای س��اڵ��ی (‪)2007‬ی بۆ‬ ‫هەڵبژاردەی عێراق دەستەبەركردو‬ ‫خ��اوەن��ی گ��ۆڵ��ی ب��ردن��ەوەش��ە لە‬ ‫بەرامبەر هەڵبژاردەی سعودیە‪.‬‬ ‫ئەو یاریزانە‪ ،‬بۆ چەند وەرزێك‬ ‫لە یانەی غەرافەی قەتەری یاریكردو‬ ‫لەگەڵ ئەو یانەیەدا چەند نازناوێكی‬ ‫بەدەستهێناو چەند جارێكیش‬ ‫نازناوی گۆڵگاری خولی ئەو واڵتەی‬ ‫بەدەستهێناو نزیكەی دوو مانگ‬ ‫لەمەوبەریش‪ ،‬لەگەڵ وەرگرتنی‬ ‫ئ��ەرك��ی راه��ێ��ن��ان��ی یانەی‬ ‫غەرافە لەالیەن میتسۆی‬ ‫فەرەنسییەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫یانەیە دەستبەرداری‬ ‫هێرشبەرەكەی بوو‪،‬‬ ‫دوات��ر پەیوەندیی بە‬ ‫ریزی یانەی وەكرەی‬ ‫هەمان واڵتەوە كرد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ژمارە (‪ )8‬سێشەممە ‪2011/7/26‬‬

‫‪goolrozhnama@yahoo.com‬‬

‫كوپا ئەمریكا‪ ..‬گۆڕه‌پانی هەڵبژاردە بچووكەكان‬ ‫ئاژانسەكان‪ :‬بەراورد بە پاڵەوانێتیی‬ ‫كوپا ئەمریكای رابردوو‪ ،‬كە لەساڵی‬ ‫(‪ )2007‬لە ڤەنزوێال ئەنجامدراو‬ ‫هەڵبژاردەی بەرازیل نازناوەكەی‬ ‫بەدەستهێنا‪ ،‬پاڵەوانێتیی ئەمساڵی‬ ‫واڵتی ئەرجەنتین‪ ،‬كەمترین گۆڵی‬ ‫ت��ێ��دا ت��ۆم��ارك��راوە‪ ،‬ئ���ەوەش بە‬ ‫كێشەی سەرەكیی رێكخەرانی ئەو‬ ‫پاڵەوانێتییە ئەژمار دەكرێت‌و بە‬ ‫گۆڕه‌پانی هەڵبژاردە بچووكەكان‬ ‫دەدەنرێت‪.‬‬ ‫ل���ە پ��اڵ��ەوان��ێ��ت��ی��ی س��اڵ��ی‬ ‫(‪‌)2007‬دا‪ ،‬ل��ە (‪ )24‬ی��اری��دا‪،‬‬ ‫(‪ )86‬گۆڵ تۆمار كرا كە ژمارەیی‬ ‫پ��ێ��وان��ەی��ی��ە ل�����ەڕووی ژم����ارەی‬ ‫تۆمارکردنی گۆڵەوە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫پاڵەوانێتیی ئەمساڵ تەنیا (‪)49‬‬ ‫گۆڵی تێدا تۆمار كراوە‪.‬‬

‫ه��ەڵ��ب��ژاردەی ب��ەرازی��ل‪ ،‬لەو‬ ‫پاڵەوانێتییەداو بە كاتی یاسایی‬ ‫زۆرت��ری��ن گ��ۆڵ��ی ت��ۆم��ارك��ردووەو‬ ‫لەبەرامبەر هەڵبژاردەی كۆستاریكادا‪،‬‬ ‫ك��ە یەكێك ب��وو ل��ە یارییەكانی‬ ‫كۆمەڵەی دووەم‪ ،‬توانیی چوار گۆڵ‬ ‫تۆمار بكات‪.‬‬ ‫جیاوازییەكی تری نێوان ئەو‬

‫دوو پاڵەوانێتییە‪ ،‬دەركەوتنی‬ ‫هەڵبژاردە بچووكەكانە لە بەرامبەر‬ ‫هەڵبژاردە بەهێزەكان‪ ،‬بە جۆرێك‬ ‫ه��ەردوو هەڵبژاردەی ئەرجەنتین‌و‬ ‫بەرازیل‪ ،‬یاریی كۆتایی پاڵەوانێتی‬ ‫كوپا ئەمریكای ساڵی (‪)2007‬‬ ‫یان ئەنجامدا‪ ،‬بەاڵم لە پاڵەوانێتیی‬ ‫ئەمساڵدا‪ ،‬ه���ەردوو هەڵبژاردەی‬

‫كریستیانۆ رۆناڵدۆ؛ ژن دەهێنێت‬

‫پ��اراگ��وای‌و ئ��ۆرۆگ��وای ل��ە یاریی‬ ‫كۆتاییدا رووبەڕووی یەكتر بوونەوە‪.‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ گەیشتنی ئ��ەو دوو‬ ‫هەڵبژاردەیە بە یاریی كۆتایی‪،‬‬ ‫دوو هەڵبژاردەی تر یاریی قۆناغی‬ ‫پێش كۆتاییان ئەنجام دا كە پێش‬ ‫دەستپێكردنی ئەو پاڵەوانێتییە‪،‬‬ ‫كەس پێشبینی ئ��ەوەی نەدەكرد‬ ‫هەڵبژاردەی پیرۆ‌و ڤەنزوێال بگەنە ئەو‬ ‫قۆناغە‪ ،‬هەروەها لە پاڵەوانێتبی‬ ‫ئەمساڵدا‪ ،‬ئەو هەڵبژاردانەی‬ ‫بە یەكەمی كۆمەڵەكەیان‬ ‫گەیشتنە قۆناغی چارەكی‬ ‫كۆتایی‪ ،‬لەو قۆناغەدا بەو‬ ‫هەڵبژاردانە دۆڕان كە بە‬ ‫دووەم���ی كۆمەڵەكانیان‬ ‫قۆناغی‬ ‫گەیشتبوونە‬ ‫دووەم‪.‬‬

‫ئاژانسەكان‪ :‬كریستیانۆ رۆناڵدۆ‪،‬‬ ‫كە خۆشەویستییەكی زۆری بۆ‬ ‫كچان هەیە‪ ،‬لەدوایین لێدوانیدا‬ ‫بۆ رۆژنامەنووسە ئیسپانییەكان‪،‬‬ ‫رای��گ��ەی��ان��د‪ :‬ل���ە م��اوەی��ەك��ی‬ ‫نزیكدا‪ ،‬هاوسەرگیریی لەگەڵ‬ ‫ئیرینا ئایكی كچە نمایشكاری‬ ‫جلەوبەرگی روس��ی دەك��ات‪ ،‬تا‬ ‫بە قسەی خ��ۆی‪ ،‬سنوورێك‬ ‫بۆ ئەو هەوااڵنە دابنێت كە‬ ‫بەمەبەستی سوككردنی‬ ‫باڵودەكرێنەوە‪.‬‬ ‫رۆژن���ام���ەك���ان���ی‬ ‫ئ��ی��س��پ��ان��ی��ا‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫لێدوانەی كریستیانۆ‬ ‫رۆن���اڵ���دۆ ب��ە فێل‬ ‫دەزان�ن‌و پێیانوایە‪،‬‬ ‫ئەو یاریزانە‪ ،‬نیازی‬ ‫ژنهێنانی نییەو‬ ‫ب���ە م��ەب��ەس��ت��ی‬ ‫ر و و پۆ شكر د نی‬

‫بەرشەلۆنە؛ سەردانی ئۆباما دەكات‬

‫ئ���اژان���س���ەك���ان‪ :‬ل���ە م��ی��ان��ەی‬ ‫س���ەردان���ەك���ەی���دا ب��ۆ وی�لای��ەت��ە‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��ی ئەمریكا‪ ،‬بە‬ ‫مەبەستی ك��ردن��ەوەی كەمپێكی‬ ‫راهێنانی هاوینەو ئەنجامدانی‬ ‫چەند یارییەكی دۆستانە‪ ،‬یانەی‬ ‫ب��ەرش��ەل��ۆن��ە‪ ،‬ب��ە ن��ی��ازە لەڕێی‬ ‫رێكخراوە خێرخوازییەكانی وەك‬ ‫رێكخراوی یونسێفەوە‪ ،‬سەردانی‬ ‫كوشكی سپی بكات‌و لەوێ چاویان‬

‫بە باراك ئۆباما‪ ،‬سەرۆكی ئەو واڵتە‬ ‫بكەوێت‪.‬‬ ‫سەبارەت بەو گەشتە‪ ،‬وتەبێژی‬ ‫ی��ان��ەی بەرشەلۆنە‪ ،‬ب��ە كەناڵی‬ ‫«ئیڤی» ئەمریكی راگەیاند‪ ،‬لە‬ ‫سێی مانگی داهاتوودا‪ ،‬سەردانی‬ ‫كۆشكی سپی دەكەن‪ ،‬بەاڵم تائێستا‬ ‫وەاڵمی یەكالییكەره‌وەیان سەبارەت‬ ‫بە بینی باراك ئۆباما نەدراوەتێ‌‪.‬‬ ‫ئ��ەو وتەبێژە‪ ،‬راشیگەیاند‪:‬‬

‫لیۆنێل میسی‪ ،‬پەیوەندیی بە‬ ‫یانەكەوە دەك��ات‌و لەو سەردانەی‬ ‫كۆشكی سپیدا ئ��ام��ادە دەبێت‪،‬‬ ‫چونكە ئەو‪ ،‬نوێنەری نیازپاكیی‬ ‫رێكخراوی یونسێفە‪.‬‬ ‫یانەی بەرشەلۆنە‪ ،‬بە هاوكاریی‬ ‫دام���ەزراوەی بێڵ‌و میلینداو بیس‬ ‫دی��س��ك��ال��س��ۆس��ی خ��ێ��رخ��وازی��ی‪،‬‬ ‫سندووقێكی بە ناوی پێی پەتی‬ ‫بۆ یارمەتیدانی ئ��ەو مندااڵنەی‬

‫فێرگسۆن‪ ،‬نهێنیی رۆیشتنی تیڤێز ئاشكرا دەكات‬ ‫ئ���اژان���س���ەك���ان‪ :‬ئ��ەل��ێ��ك��س‬ ‫فێرگسۆنی راهێنەری یانەی‬ ‫مانچستەر یونایتد‪ ،‬نهێنیی‬ ‫دەستبەرداربوونی یانەكەی لە‬ ‫كارلۆس تیڤێزی ئەرجەنتینی‬ ‫ئاشكرا دەك���ات‌و رۆیشتنی‬ ‫ئ��ەوی��اری��زان��ەش ب��ۆ ی��ان��ەی‬ ‫دووەم���ی ش��اری مانچستەر‪،‬‬ ‫شارەزایانی بواری تۆپی پێی‬ ‫تووشی سەرسامیی كرد‪.‬‬ ‫ل��ە ك��ات��ێ��ك��دا ئاستێكی‬ ‫بەرزی لەگەڵ یانەی مانچستەر‬ ‫یونایتدا پێشكەش دەك��رد‪،‬‬ ‫بەاڵم راهێنەری ئەو یانەیە‪،‬‬ ‫دەس��ت��ب��ەرداری تواناكانی‬ ‫كارلۆس تێڤێز ب��وو‪ ،‬زۆرێك‬ ‫لە رۆژنامەنووسان‌و كەسانی‬ ‫ئاسایی پرسیاری ئەوەیان ال‬ ‫دروستبوو‪ ،‬كە بۆچی شەیتانە‬ ‫س��وورەك��ان‪ ،‬دەستبەرداری‬ ‫ی���ەك���ێ���ك ل����ە ب��اش��ت��ری��ن‬ ‫هێرشبەرەكانی دەبێت‪.‬‬ ‫سایتی ئ��ەی ب��ی ئێنی‬ ‫ئینگلیزی‪ ،‬لە زاری ئەلێكس‬ ‫فێرگسۆنی راهێنەری یانەی‬ ‫مانچستەریونایتدەوە‪ ،‬نهێنیی‬ ‫رۆیشتنی كارلۆس تیڤێز لە‬ ‫ریزی یانەی مانچستەریونایتد‬ ‫ئاشكرادەكات‪ ،‬فێرگسۆن بەو‬ ‫رۆژنامەیەی راگەیاندووە‪ ،‬كە‬ ‫تڤێز پێیوتون‪ ،‬تا چوار ساڵی‬ ‫تر لەیاریگاكاندا دەمێنێتەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوان��ی��ش زانیویانە س��وودی‬ ‫لێنابینین‪ ،‬بۆیە گرێبەستێكی‬ ‫هەمیشەییمان لەگەڵدا ئیمزا‬

‫ن��ەك��ردووەو دوات��ر رازی بوون‬ ‫بە دەستبەردابوونی بۆ یانەی‬ ‫مانچستەرسیتی‪.‬‬ ‫دوای رۆیشتنیشی؛ ئەو‬ ‫هێرشبەرە پەیوەندیی بە ریزی‬

‫یانەی مانچستەرسیتییەوە‬ ‫كردو دوو ساڵیش بۆ ئەو‬ ‫ی��ان��ەی��ە ی��اری��ی ك���ردو لە‬ ‫وەرزی راب���ردوودا كاپتنی‬ ‫ئەو یانەیە ب��وو‪ ،‬جگە لە‬ ‫نازناوی جامی ئینگلتەرا‪،‬‬ ‫سیتیزنی گەیاندە خولی‬ ‫یانە پاڵەوانەكانی ئەوروپاو‬ ‫بووە گۆڵكاری ئەو وەرزەی‬ ‫خولی ئینگلیزی‪.‬‬ ‫ئ����������ەوەی ی����ان����ەی‬ ‫تووشی‬ ‫مانچستەرسیتی‬ ‫ش���ۆك ك����رد‪ ،‬ن��ام��ەی��ەك��ی‬ ‫كارلۆس تیڤێز بوو‪ ،‬كە لە‬ ‫كاتی گواستنەوەی زستانەی‬ ‫یاریزاناندا‪ ،‬داوای لە دەستەی‬ ‫كارگێڕیی یانەكەی ك��رد‪،‬‬ ‫دەس��ت��ب��ەرداری ببن‌و نەبنە‬ ‫رێگر لە پەیوەندیكردنی بە‬ ‫یانەیەكی ترەوە‪.‬‬ ‫ئەو یاریزانە‪ ،‬لەو كاتەدا‬ ‫بە بیانووی گەڕانەوە بۆ الی‬ ‫خێزانەكەی لە ئەرجەنتین‪،‬‬ ‫داوای ك���ردب���وو ی��ان��ەك��ەی‬ ‫دەس��ت��ب��ەرداری ببن‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ئێستا هەڵوێستی گ��ۆڕاوەو‬ ‫رایگەیاندووە كە خێزانەكەی‬ ‫لە كوێ دڵی خۆش بێت‪ ،‬ئەو‬ ‫روو دەكاتە ئەو شوێنە‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك ل��ە رۆژنامەكانی‬ ‫ئینگلتەرا‌و ئیتاڵیاش‪ ،‬ئاماژە‬ ‫ب��ەوە دەدەن ك��ە وێستگەی‬ ‫داهاتووی ئەو یاریزانە‪ ،‬یانەی‬ ‫ئینتەرمیالنەو رێككەوتنێكی‬ ‫نهێنیی لەنێوانیاندا هەیە‪.‬‬

‫بێدایك‌و باوكن‌و لە كیشوەری‬ ‫ئەفریقا ژی��ان بەسەردەبەن‪،‬‬ ‫كردووەتەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو ی���ان���ەی���ە‪ ،‬ب���ەوە‬ ‫ناسراوە كە هەمیشە لە كارە‬ ‫بەشداریی‬ ‫خێرخوازییەكاندا‬ ‫دەك��ات‌و بۆ ماوەیەكی زۆریش‬ ‫وەك رێ��زێ��ك ب��ۆ رێ��ك��خ��راوی‬ ‫یونسێف‪ ،‬لۆگۆی ئەو رێكخراوە‬ ‫بە درێسەكەیانەوە بوو‪.‬‬

‫ئابڕووبەرییەكانی‪ ،‬ه��ەواڵ��ی لەو‬ ‫شێوەیەیان پێڕادەگەیەنێت‪.‬‬ ‫كریستانۆ رۆن��اڵ��دۆ‪ ،‬پێشتر‬ ‫پەیوەندیی ل��ەگ��ەڵ (‪ )13‬كچدا‬ ‫هەبووەو لە یەكێكیان كوڕێكی بووەو‬ ‫لە دوایین راهێنانی یانەی ریاڵ‬ ‫مەدریدیشدا لە شاری لۆس ئەنجلس‬ ‫لە ئەمریكا‪ ،‬سەرنجی بۆ الی كچێكی‬ ‫نمایشكاری جلوبەرگی دانیماركی‬ ‫چووەو دواتر رۆژنامەكانی ئەمریكا‬ ‫باڵویانكردەوە كە كریستیانۆ‪ ،‬بە‬ ‫تەلەفۆن قسەی لەگەڵ ئەو كچەدا‬ ‫كردووەو پەیوەندییەكی ژێربەژێر لە‬ ‫نێوانیاندا دروستبووە‪.‬‬ ‫رۆن������اڵ������دۆ‪ ،‬ه���ەرچ���ەن���دە‬ ‫كەسێتییەكی جیاوازی هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫یاریزانێكی بەتوانایەو لە ئێستاشدا‬ ‫ئاستێكی بەرز پێشكەش دەكات‌و‬ ‫لە دوایین شەش یاریی یانەكەشیدا‬ ‫(‪ )15‬گۆڵی تۆماركردووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێشبینی دەكرێت‪ ،‬ئەو یاریزانە‬ ‫لە وەرزی داه��ات��وودا‪ ،‬هاوكاریی‬ ‫ی��ان��ەك��ەی ل��ەدەس��ت��ەب��ەرك��ردن��ی‬ ‫نازناوەكان بكات‪.‬‬ ‫كریستیانۆ؛ وەرزی راب��ردوو‪،‬‬ ‫ژمارەیەكی پێوانەیی لەتۆماركردنی‬ ‫زۆرترین گۆڵدا لە خولی ئیسپانیدا‬ ‫تۆماركردو بە تۆماركردنی (‪)40‬‬ ‫گ��ۆڵ‌و بە چ��وار گۆڵ پێش هۆگۆ‬ ‫سانچێزی مەكسیكی‌و ئەفسانەی‬ ‫پێشوو یانەی ریال مەدرید كەوت‪.‬‬

‫بن هەمام‪ :‬نهێنییەكانی پالتەر ئاشكرا دەكەم‬ ‫ئ��اژان��س��ەك��ان‪ :‬یەكێتیی تۆپی‬ ‫پێی نێودەوڵەتیی‪ ،‬محەمەد بن‬ ‫ه��ەم��ام��ی‪ ،‬س��ەرۆك��ی پێشووی‬ ‫یەكێتیی تۆپی پێی ئاسیای بە‬ ‫هەمیشەیی لە هەموو چاالكییەك‬ ‫راگرت كە پەیوەندیی بە تۆپی‬ ‫پێیەوە هەبێت‌و لەبەرامبەریشدا‪،‬‬ ‫بن هەمام ئاشكرای دەكات‪ ،‬كە‬ ‫سەرجەم نهێنییەكانی سەرۆكی‬ ‫یەكێتیی تۆپی پێی نێودەوڵەتیی‬ ‫ئاشكرا دەكات‪.‬‬ ‫رۆژی شەممەی راب���ردوو‪،‬‬ ‫لیژنەی رێككاری ئەو یەكێتییە‪،‬‬ ‫بن هەمامی بە گەندەڵیی‌و پێدانی‬ ‫بەرتیل بە ئەندامانی یەكێتیی‬ ‫تۆپی پێی كۆنكاكاف لە بەرامبەر‬ ‫م��س��ۆگ��ەرك��ردن��ی دەن��گ��ی��ان لە‬ ‫هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی فیفادا‬ ‫تۆمەتباركرد‪.‬‬

‫لە یەكەم كاردانەوەشیدا‬ ‫لە بەرامبەر بڕیاری راگرتنی‪،‬‬ ‫محەمەد بن هەمام‪ ،‬جەنگی لە‬ ‫بەرامبەر یەكێتیی تۆپی پێی‬ ‫نێودەوڵەتیی‌و بەتایبەتی لە‬ ‫بەرامبەر جۆزێف سێپ پالتەری‬ ‫سەرۆكی ئەو یەكێتییە راگەیاندو‬

‫لە سەر سایتی تایبەتی خۆی‬ ‫باڵویكردووەتەوە‪ ،‬كە بێتاوانیی‬ ‫خ��ۆی ل��ە تۆمەتباركردنی بە‬ ‫ب��ەرت��ی��ل��دان‌و ك��ڕی��ن��ی دەن��گ��ی‬ ‫دەنگدەران دەسەلمێنێت‪.‬‬ ‫بن هەمام‪ ،‬باڵویشكردووەتەوە‪:‬‬ ‫لە داهاتوویەكی نزیكدا‪ ،‬نهێنیی‬

‫پەیوەندییەكانی لەگەڵ پالتەردا‬ ‫ئاشكرا دەكات‪.‬‬ ‫ب���ن ه����ەم����ام‪ ،‬ل���ە س��ەر‬ ‫سایتەكەی‪ ،‬نامەیەكی سەرۆكی‬ ‫یەكێتیی تۆپی پێی نێودەوڵەتیی‬ ‫باڵوكردووەتەوە‪ ،‬كە بە مێژووی‬ ‫ساڵی (‪ )2008‬بۆی هاتووەو لەو‬ ‫نامەیەدا پالتەر بە رستەی برام‬ ‫بن هەمام‪ ،‬ئەگەر تۆ نەبویتایە‪،‬‬ ‫دەستكەوتەكانی (‪ )10‬ساڵی‬ ‫راب��ردووی فیفا نەدەهاتنە دی‪،‬‬ ‫پشتگیریی لێدەكات‌و سوپاسی‬ ‫ماندووبوونی دەكات‪.‬‬ ‫ب��ن ه���ەم���ام‪ ،‬ل��ە دوای��ی��ن‬ ‫لێدوانیدا بە ئاژانسی فرانس‬ ‫پرێسی راگ��ەی��ان��دووە‪ :‬ب��ڕوای‬ ‫بە بێتاوانیی خ��ۆی هەیەو تا‬ ‫دواساتیش هەوڵی سەلماندنی‬ ‫ئەوەش دەدات‪.‬‬

‫ئاگادارییه‌ک له‌ «گۆڵ»ه‌وه‌‬

‫دوای ئ����ەوەی ل��ەك��ات��ی دەستپێكردنی‬ ‫یارییەكانی پاڵەوانێتی كوپا ئەمریكا‪ (،‬گۆڵ)‬ ‫پێشبڕكێیەكی بۆ خوێنەرانی ئەنجامدا‪ ،‬تا ناوی‬ ‫ئەو دوو هەڵبژاردەیە دیاریی بكەن‪ ،‬كە یاریی‬ ‫كۆتایی پاڵەوانێتییەكە ئەنجامدەدەن‪ ،‬دوای‬ ‫پڕكردنەوەی ژمارەیەكی زۆر لەفۆرمەكان‌و‬ ‫گەڕاندنەوەیان‪ ،‬ئەم بەڕێزانەی الی خوارەوە‬ ‫وەاڵمی راستیان داوەتەوە‪ .‬رۆژی چوار شەممە‬ ‫ب��ەرواری ‪ 2011/7/27‬كاتژمێر (‪)11‬ی سه‌ر‬ ‫ل ‌ه بەیانی تیروپشكیان لە ئۆفیسی رۆژنامەی‬ ‫«رۆژنامە» لە گردی زەرگەتە بۆ ده‌کرێت‪،‬‬

‫‪ -10‬هەردی قادر حەمە – سلێمانی‪.‬‬ ‫ده‌توانن ئاماد‌ه بن‪.‬‬ ‫‪ -11‬یەحیا ئیبراهیم محەمەد ‪ -‬هەڵەبجەی تازە‪.‬‬ ‫ناوه‌کان‪:‬‬ ‫‪ -12‬ئەركان غەریب قادر – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -1‬بەهرۆز فەرەیدون عەبدوڵاڵ ‪ -‬عەربەت‪.‬‬ ‫‪ -13‬هێلین زانیار غەریب – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -2‬هاژە عومەر عارف ‪ -‬سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -14‬ڤارین بەرزان حەمە ئەمین – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -3‬دابان عەالدین ساڵح – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -4‬هیوا ئیبراهیم محەمەد – هەڵەبجەی تازە‪ -15 .‬محمەد ئیبراهیم محەمەد ‪ -‬هەڵەبجەی‬ ‫تازە‪.‬‬ ‫‪ -5‬رێباز بەرهەم محەمەد – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -16‬زەكەریا ئیبراهیم محەمەد ‪ -‬هەڵەبجەی‬ ‫‪ -6‬رێبوار غەریب قادر – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -7‬ئەسما ئیبراهیم محەمەد ‪ -‬هەڵەبجەی تازە‪ .‬تازە‪.‬‬ ‫‪ -17‬كاردۆ ئیبراهیم محەمەد ‪ -‬هەڵەبجەی تازە‪.‬‬ ‫‪ -8‬ئیرەج قادر ئەمین – سلێمانی‪.‬‬ ‫‪ -9‬لوقمان ئەحمەد مەجید ‪ -‬هەڵەبجەی تازە‪.‬‬

‫راگه‌یاندنی پارێزگای هەولێر؛ وەاڵمی پاڵەوانی عێراق دەداتەوە‬

‫لە الپەڕە (‪ )3‬ی پاشكۆی (گۆڵ)‌ی‬ ‫ژم���ارە (‪ )7‬ل��ە (‪‌)2011/7/19‬ی‬ ‫رۆژن���ام���ەك���ەت���ان ‪ -‬رۆژن���ام���ەی‬ ‫«رۆژنامە»‪ ،‬بابەتێك باڵوكراوەتەوە‬ ‫بە ناونیشانی «لەهەولێر‪ ،‬لە پاڵەوانی‬ ‫عێراق دەدرێ��ت‌و پارێزگاری هەولێر‬ ‫بەرگریی لە كوردەكان نەكردو پشتی‬ ‫ع��ەرەب��ەك��ان��ی گ���رت»‪ ،‬ك��ە بەناوی‬ ‫پەیامنێرتان چیاڤان – هەولێر‬ ‫نووسراوە‪.‬‬ ‫لەوەاڵمدا بە پێویستی دەزانین‬ ‫ئ��ەم راستییانە بخەینە ب��ەر دیدی‬ ‫خوێنەران‌و هاواڵتییانی بەرێز‪:‬‬ ‫‪ -1‬كەمپی هەڵبژاردەی گۆڕەپان‌و‬ ‫مەیدانی عێراق لە هەولێر‪ ،‬كە لە‬ ‫یاریگای ن��اوەن��دی وەرزش‌و الوان��ی‬ ‫عەنكاوە مەشق‌و راهێنانەكانیان بەڕێوە‬ ‫دەچیێت‌و پێشتریش لە واڵتی توركیا‬ ‫كەمپیان هەبووەو راهێنانیان كردووە‪،‬‬

‫هەڵبژاردنی هەولێریش بۆ سازكردنی‬ ‫ئەم چاالكییە وەرزشییانەی كە لەسەر‬ ‫ئاستی ع��ێ��راق‌و ناوچەكەیش ساز‬ ‫دەكرێن‪ ،‬لەو ئیعتبارەوە هاتووە كە‬ ‫هەولێر بەشێكە لە عێراق‌و شوێنێكی‬ ‫ئارام‌و لەبارە بۆ ئەنجامدانی تێكڕای‬ ‫چاالكییە نێو نەتەوەیی‌و عێراقییەكان‌و‬ ‫بەتایبەتیش چاالكییە وەرزشییەكان‪.‬‬ ‫ئێمەیش وەك��و حكومەتی هەرێم‌و‬ ‫پارێزگای هەولێر‪ ،‬هەموو ئاسانكاریی‌و‬ ‫كەشوهەوای لەبارمان فەراهەم كردووە‬ ‫بۆ ئەم پێناوەو بە خزمەتێكی گەورەی‬ ‫دەزان��ی��ن بۆ وەرزش‌و تەبایی‌و پتر‬ ‫گەشانەوەی ئەزموونی فیدراڵیمان‬ ‫ل��ەس��ەر ه����ەردوو ئاستی ع��ێ��راق‌و‬ ‫جیهانیش‪.‬‬ ‫‪ -2‬ب��ەش��دارب��ووان��ی ئ��ەم كەمپە‬ ‫كە بریتین لە ژمارەیەك وەرزشوانی‬ ‫كوردو عەرەب لە پارێزگاكانی عێراق‌و‬

‫راهێنەرەكەشیان بەڕێز «نورالدین‬ ‫ت��اج ال��دی��ن»ی جەزائیرییەو ئەم‬ ‫كەمپەش لەالیەن یەكێتی یارییەكانی‬ ‫گۆرەپان‌و مەیدانی عێراق‌و كوردستان‬ ‫سەرپەرشتی دەك��رێ��ت‪ ،‬لە رۆژی‬ ‫شەممەی راب��ردوو دوای دەمەقاڵیی‬ ‫پێشووتر لە ئوتێل‌و دوات��ری��ش لە‬ ‫گۆڕەپانی یاریگاكە‪ ،‬ش��ەڕو ئ��اژاوە‬ ‫ل��ەن��ێ��وان ه��ەن��دێ��ك ل��ەی��اری��زان��ان��ی‬ ‫بەشداربووی ئەم كەمپە رووی داوەو‬ ‫دوات��ر یەكێك ل��ەوان��ە‪ ،‬كە خەڵكی‬ ‫هەولێرەو راهێنەری ئەو یاریزانەیە‪،‬‬ ‫كە خاتوو «گولستان»ە‪ ،‬خزمانی‬ ‫خۆی بانگ ك��ردووە بۆ ئەم شەڕەو‬ ‫چەقۆو دارو شیشی ئاسنیان بەكار‬ ‫هێناوەو لووتی یاریزانێك‌و پەنجەی‬ ‫راهێنەرە عەرەبەكەشیان شكاندووە‪،‬‬ ‫پاش ئاگاداربوونی سەرۆكی یەكێتیی‬ ‫گ��ۆڕەپ��ان‌و م��ەی��دان��ی ك��وردس��ت��ان‌و‬

‫ب��ەرپ��رس��ان��ی ت����ری وەرزش���ی���ی‪،‬‬ ‫بەپێی یاسا‌و ئ��وس��ووڵ رەفتاریان‬ ‫ك���ردووەو بریندارەكانیان رەوان��ەی‬ ‫نەخۆشخانە ك����ردووە‪ ،‬ك��ە لەوێدا‬ ‫داواخوازییان هەبووە بۆ رووداوەكەو‬ ‫لەنەخۆشخانەش دۆسییەی فەرمیی‌و‬ ‫یاسایی بۆ لێكۆلینەوە لەم رووداوە‬ ‫ئ���ام���ادەك���راوەو وت���ەی ه����ەردووال‬ ‫وەرگیراوەو دادوەر بڕیاری بەندكردنی‬ ‫یاریزانە خەتابارەكانی داوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەسڵەن خۆیان دانیان بە تۆمەتەكەدا‬ ‫ن���اوە‪ ،‬ب��ۆ بەیانی رۆژی دوات��ری��ش‬ ‫دۆسییەكە دووب��ارە رەوان��ەی دادگا‬ ‫ك��راوەت��ەوەو بەهەمانشێوە‪ ،‬وتەی‬ ‫ه��ەردووال وەرگ��ی��راوەت��ەوەو دووب��ارە‬ ‫دوای دانپێدانانی الیەنی خەتابار‪،‬‬ ‫دادوەر بڕیاری بەندكردنی خەتابارانی‬ ‫درێژ كردووەتەوە‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئەم كەیسە‪ ،‬كەیسێكی یاساییەو‬

‫تەنیا پۆلیس‌و دادگا تایبەتمەندن بەو‬ ‫كەیسەو هیچ تەداخولی سیاسیی‌و‬ ‫حكومیی تێدا نەكراوە‪ ،‬نە لەالیەن‬ ‫پارێزگاری هەولێرو نە لەالیەن هیچ‬ ‫الیەنێكی وەرزشیی‌و سیاسیی ترەوە‪،‬‬ ‫ئەوەی كراوە ئیجرائاتی یاسایی بووەو‬ ‫ئێمەیش وەكو پارێزگا‪ ،‬یاسا بەسەروەر‬ ‫دەزانین‌و هیچ جۆرە جیاكارییەكیش‬ ‫لەو پرسە لەسەر بنەمای نەتەوەو‬ ‫رەگەزو ئایین ناكەین‌و ئەوە مەسەلەی‬ ‫ك��وردو ع��ەرەب نییە‪ ،‬وەك ئ��ەوەی‬ ‫ئ��ەو خاتوونە وەرزش��وان��ە دەڵێت‪:‬‬ ‫«پ��ارێ��زگ��اری هەولێر بەرگریی لە‬ ‫كوردەكان نەكردو پشتی عەرەبەكانی‬ ‫گرت»‪ .‬ئەمە مەسەلەیەكی یاساییە‌و‬ ‫ئیجرائاتێكی ئوسوڵی دادگایە‪ ،‬نە بۆ‬ ‫هەندێك دەزگای راگەیاندنی عێراقیش‬ ‫رەوایە كە بڵێن؛ جیاكاریی لەنێوان‬ ‫كوردو عەرەب دەكرێت‌و وەرزشوانە‬

‫ع��ەرەب��ەك��ان جیاكارییان دەره��ەق‬ ‫دەكرێت‪ ،‬نە بۆ یاریزان‌و دەزگاكانی‬ ‫راگەیاندنی كوردستانیش رەوای��ە‬ ‫بڵێن‪ :‬پشتی كورد نەگیراوە‌و پشتی‬ ‫ع���ەرەب گ��ی��راوە‪ ،‬ب��ە داخ���ەوە ئەم‬ ‫بۆچوون‌و خوێندنەوانە هیچ خزمەتێك‬ ‫بە رەوشی تەبایی‌و برایەتی ناكەن‌و‬ ‫دوورە لەگیانی وەرزشیی‌و هەرگیز ئەم‬ ‫جۆرە خوێندنەوانە جێگای قبووڵكردن‬ ‫نین‪ ،‬لە الیەنی بەرپرسانی وەرزشیی‬ ‫كوردستان‌و عێراق‌و لە الیەنی ئێمەش‬ ‫وەك��و حكومەتی هەرێم‌و پارێزگای‬ ‫هەولێرەوە‪ ،‬رەت‌دەكرێنەوەو هەمیشە‬ ‫ی��اس��ا س����ەروەر دەب��ێ �ت‌و هەمیشە‬ ‫برایەتیی‌و تەبایی چەتری گردبوونەوەو‬ ‫پێكەوەژیانمانە‪.‬‬ ‫راگەیاندنی پارێزگای هەولێر‬ ‫‪2011/7/19‬‬

‫دیگۆ فۆرالن ل ‌ه کاتی به‌رزکردنه‌وه‌ی جامی کوپا ‪ -‬ئه‌مریکا ‪2011‬‬

‫سه‌رپه‌رشتیار‬

‫ی‪ .‬سه‌رپه‌رشتیار‬

‫دیزاین‬

‫به‌همه‌ن غه‌ریب‬

‫بڕیار عه‌باس‬

‫یاسین حه‌مه‌عه‌لی‬

‫‪goolrozhnama@yahoo.com‬‬

‫‪07701945188‬‬

‫ذمارة (‪ )8‬سَيشةممة ‪2011/7/26‬‬

‫كەنار دەریاكان؛ ئەستێرەكەی بەرازیل قەڵەوتر دەكەن‬ ‫ئاژانسەكان‪ :‬رۆناڵدۆی ئەفسانەی تۆپی‬ ‫پێی بەرازیلی‪ ،‬دوای وازهێنانی یەكجاریی‬ ‫لە تۆپی پێ‪ ،‬لە كۆتاییەكانی مانگی‬ ‫(‪‌)4‬ی رابردوو‪ ،‬ئێستا زۆربەی كاتەكانی‬ ‫لە كەنار دەریاكانی واڵتەكەی بەسەر‬ ‫دەبات‌و لەگەڵ ماریا ئەنتۆنی هاوسەری‬ ‫سێیه‌میدا دەبینرێت‪.‬‬ ‫رۆناڵدۆ‪ ،‬لە ئێستادا خۆشەویستیی لە‬ ‫تۆپی پێوە بۆ خۆشەویستی ئافرەت‌و‬ ‫خێزانەكەی گواستووەتەوە‌و لەگەڵ ئەوەی‬ ‫كۆمپانیایەكی بۆ بەڕێوەبردنی كارەكانی‬ ‫یاریزانان دامەزراندووە‪ ،‬بەاڵم ئەو یاریزانە‬ ‫جگە لە چەند ئامۆژگارییەك بە چەند‬ ‫یاریزانێك‪ ،‬هیچ شتێكی نەكردووە كە‬ ‫كاریگەریی لەسەر ب��ازاڕی گواستنەوەی‬ ‫یاریزانان بەجێبهێڵێت‪.‬‬

‫لەو وێنانەی رۆژنامەنووسە بەرازیلییەكان‬ ‫گرتوویانە‪ ،‬رۆناڵدۆ كێشی زیادیكردووەو‬ ‫بە رادەیەكی زۆر ب��ەراورد بە سەرەتای‬ ‫ئەمساڵ‪ ،‬قەڵەو بووەو ئەگەر بەو رادەیە‬ ‫كێشی زیاد بكات‪ ،‬رەنگە یەك دوو ساڵی‬ ‫تر ئەو یاریزانە نەناسرێتەوە‪.‬‬ ‫رۆناڵدۆ‪ ،‬بە دیاریدە ناسراوەو یەكێكە‬ ‫لە باشترین هێرشبەرەكانی مێژووی‬ ‫تۆپی پێ‌‌و خاوەن (‪ )3‬نازناوی باشترین‬ ‫یاریزانی جیهانە لە ساڵەكانی (‪)1996‬و‬ ‫(‪)1997‬و (‪.)2002‬‬ ‫ئەو ئەفسانەیە بۆ یانەكانی؛ ئینتەرمیالن‌و‬ ‫بەرشەلۆنە‌و ری��اڵ م��ەدری�د‌و ئ��ەی سی‬ ‫میالن یاریی كردووەو دواجاریش لە یانەی‬ ‫«كۆرەنتیانز»دا ماڵئاوایی لە جیهانی‬ ‫ێ كرد‪.‬‬ ‫تۆپی پ ‌‬

‫دوو جوانترین كچی كوپا ئەمریكا؛ ركابەری یەك دەكەن‬ ‫ئاژانسەكان‪ :‬جگە لە ركابەرییەكانی نێو‬ ‫یاریگا لە پاڵەوانێتی كوپا ئەمریكادا‪،‬‬ ‫ركابەرییەكی تر لە شوێنی دانیشتی‬ ‫ه��ان��دەران��دا ب��وون��ی ه��ەب��وو‪ ،‬ئەویش‬ ‫رك��اب��ەری ن��ێ��وان كچە شۆخەكانی‬ ‫ئامادەبووی یارییەكان ب��وون‪ ،‬كە بە‬ ‫جوانییەكانیان سەرنجی زۆریان لەسەر‬

‫بوو‪ ،‬زۆربەی كاتیش زوومی كامێراكان‬ ‫رووی لەوان دەكرد‪.‬‬ ‫ئەو كچە شۆخانە‪ ،‬بە تەنیا هاندەرێكی‬ ‫ئاسایی تۆپی پ��ێ ن��ەب��وون‪ ،‬بەڵكو‬ ‫زۆرب���ەی���ان ن��م��ای��ش��ك��ەری ج��ل��وب��ەرگ‬ ‫ب����وون‪ ،‬ج��گ��ە ل����ەوەی ب��ۆ ه��ان��دان��ی‬ ‫هەڵبژاردەیەك هاتبوون‪ ،‬لە الیەكی‬

‫فــــا وڵ‬

‫بۆ په‌یوه‌ندیکردن‪:‬‬

‫ترەوە‪ ،‬بۆ خۆدەرخستن‌و نمایشكردنی‬ ‫جوانییەكانیان ئ��ام��ادەی بینینی‬ ‫یارییەكان دەبوون‪.‬‬ ‫دوو لە جوانترین ئامادەبوونیش‪ ،‬الریسا‬ ‫ریكیلمی‌و پاتی بوون‪ ،‬كە هەردووكیان‬ ‫هاندەری هەڵبژاردەی پاراگوای بوون‪.‬‬ ‫ئەو (دوو) هاندەرە‪ ،‬لە هەر یارییەكدا‬

‫ب��ە شێوازێكی جیا دەردەك���ەوت���ن‌و‬ ‫رك��اب��ەری��ەك��ی ج��ی��اوازت��ر ك��ەوت��ب��ووە‬ ‫نێوانیان‪.‬‬ ‫لەنێو یاریگادا‪ ،‬ئەنجامی ركابەرییەكان لە‬ ‫بەرژەوەندیی هەر هەڵبژاردەیەك كۆتایی‬ ‫دەه��ات‪ ،‬بەاڵم ركابەری نێوان پاتی‌و‬ ‫الریسا‪ ،‬تائێستا كۆتایی نەهاتووە‪.‬‬

‫لی‬ ‫ژنەی رۆژنامەنووسانی‬ ‫وەرزشی ‌‬ ‫یو كۆنگرەی سێیەم‬ ‫ره‌فعه‌ت محه‌مه‌د‬

‫ئاشكرایە لیژنەی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی‪ ،‬زیاتر‬ ‫لە دوو ساڵە دروست كراوەو كەم تا زۆر‪ ،‬رۆڵ‌و كاریگەریی خۆ یا ن‬ ‫هەبووە‪ ،‬لەبەرامبەر خواست‌و مافەكانی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی‪،‬‬ ‫لەگەڵ هەموو ئەو گلەیی‌و رەخنانەی لەم لیژنەیە گیراوە‪.‬‬ ‫نامەوێت باس لەوە بكەم‪ ،‬چۆن ئەم لیژنەی رۆژنامەنووسانی‬ ‫وەرزشییە دام���ەزراوە؟ چونكە ئاشكرایە چۆن دام���ەزراوەو بۆ‬ ‫دامەزراوە‪.‬‬ ‫پێم خۆشە ئەوە ئاشكرا بكەم‪ ،‬كە هۆكاری بەشداریی نەكردنی‬ ‫سەرجەم ئەندامانی لیژنەی بااڵی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی لە‬ ‫كۆنگرەی سێیەمی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان‪ ،‬چی‬ ‫بوو؟ ئاشكرایە ئەم لیژنەیە لەبەرئەوەی بە رێكەوتن (تەوافوق)‬ ‫دامەزرابوو‪ ،‬نەمانتوانی بەشداریی كۆنگرە بكەین‪ ،‬ئەو س ‌ێ ئەندامەی‬ ‫كە بەشدارییان كردبوو‪ ،‬راستەوخۆ سەرۆكی لیژنە بووە بە ئەندامی‬ ‫كۆنگرەو دوو ئەندامەكەی تریان بە هەڵبژاردنی ئەندامانی لیژنە‬ ‫رۆیشتوونەتە كۆنگرە‪.‬‬ ‫هەڵوێستمان‪:‬‬ ‫من‌و كاك توانا ئەنوەر‪ ،‬هەڵوێستمان دیار بوو‪ ،‬سوربووین‬ ‫لەسەرئەوەی كە سەرجەم ئەندامانی لیژنە بەشداریی كۆنگرە بكەین‪،‬‬ ‫دوای چەندین گفتوگۆو هەوڵدان‪ ،‬نەمانتوانی متمانەی ئەنجومەنی‬ ‫سەندیكا بەدەستبهێنین‪ ،‬بۆیە راستەوخۆ بڕیارمان دا بەشداریی‬ ‫نەكەین‪ ،‬لەو هەڵبژاردنەی كە بۆ ئەو دوو ئەندامەی لیژنەی بااڵ كراو‬ ‫لەكۆی (‪ )11‬ئەندام‪ )3( ،‬ئەندام رۆشتنە كۆنگرە‪...‬‬ ‫راستییەكان‪:‬‬ ‫ئێمە راستە دانیشتووی شاری سلێمانین‪ ،‬بەاڵم كاركردنمان لە‬ ‫لیژنە‪ ،‬هیچ كاتێك ناوچەگەریی پێوە دیار نەبووە‪ ،‬چاالكییەكانمان‌و‬ ‫هەوڵەكانمان بۆ خزمەتكردن‌و گوێگرتن لە رۆژنامەنووسانی‬ ‫وەرزشیی‪ ،‬شاهیدی ئەم حاڵەتەن‪ ،‬فشارەكانی لیژنە بۆ سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسانی وەرزشیی‪ ،‬گەیشتە ئەو حاڵەتەی چەندین جار‬ ‫نەقیبی سەندیكای رۆژنامەنووسان راستەوخۆ لەگەڵماندا دابنیشێت‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەرئەوەی بە هەڵبژاردن ئەم لیژنەیە دروست نەكرابوو‬ ‫نەبووینە ئەندامی كۆنگرە‪...‬‬ ‫بەشانازییەوە دەیڵێم‪ :‬ئەو ئەندامانەی خەڵكی شاری سلێمانی‬ ‫بوون‪ ،‬لە لیژنەی بااڵی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی ئەندام بوون‪،‬‬ ‫رۆڵیان دیارو كاریگەر بووە لە هەموو كاتێكدا‪ ،‬ئەمەش ئازایەتیی‌و‬ ‫لێهاتوویی ئێمە نەبووە‪ ،‬بەڵكو چاوكراوەیی‌و شارەزایی‌و هەبوونی‬ ‫كەسانی ئەكادیمیی‌و دەركەوتنی چەندین رۆژن��ام��ەو سایتی‬ ‫ئەلیكترۆنیی بوون‪ ،‬كە پاڵپشتی دوا پڕۆژەكانی ئێمە بوون بۆ‬ ‫رۆژنامەنووسان‪.‬‬ ‫دەبێت ئەوەش نەشارینەوە‪ ،‬كە رەخنەو گلەیی بابەتەكانی‬ ‫نووسەرو رۆژنامەنووسانی وەرزشیی شاری سلێمانی‪ ،‬زۆر كات بووە‬ ‫هاندەرو پاڵنەر بۆ ئێمەو بۆ لیژنەی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی‪،‬‬ ‫زۆرب��ەی كاتی دانیشتنەكانمان تەرخان كردبوو بۆ رەخنەو‬ ‫گلەیی نووسەرە وەرزشییەكانی شاری سلێمانی‪ ،‬بۆیە سەرجەم‬ ‫رۆژنامەنووسانی وەرزشیی لە شاری سلێمانی دڵنیادەكەمەوە ئەو‬ ‫چاالكییانەی كە لیژنەی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی لە ماوەی تەمەنی‬ ‫خۆیدا ئەنجامیداوە‪ ،‬ئەگەر پشكی شێری بەر سنوری پارێزگای‬ ‫سلێمانی نەكەوتبێت‪ ،‬ئەوا تا رادەیەكی باش لە ئاست خواست‌و‬ ‫داواكارییەكانیان بووە‪.‬‬ ‫پێم خۆشە بڵێم‪ :‬هەرچەندە رەخنەو گلەییەكانی رۆژنامەنووسانی‬ ‫وەرزشیی زۆرج��ار پێمان دەفرۆشرانەوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئێمە هەمیشە‬ ‫رەخنانەیه‌مان كردووە بە فشارێك بۆ داكۆكیكردن لە خواست‌و‬ ‫مافەكانی رۆژنامەنووسان‪.‬‬ ‫خۆشحاڵم ئەو راستییەیش بخەمەڕوو‪ :‬رەخنەو دەرخستنی‬ ‫كەموكوڕییەكان‪ ،‬وامان ل ‌ێ دەكەن هەوڵبدەین بۆ ئەوەی ( كەسی‬ ‫شیاو لە شوێنی شیاودا دابنرێت)‪ .‬رۆژنامەنووسانی وەرزشیی دڵنیا‬ ‫دەكەمەوە كە بەشداریی نەكردنی رۆژنامەنووسانی وەرزشیی شاری‬ ‫سلێمانی لە كۆنگرەدا‪ ،‬هۆیه‌سكەی تەنیا ئەوە بوو كە نەمانویستووە‬ ‫بە رێژەیەكی كەمەوە بەشداریی بكەین‪.‬‬

‫بەرازیلییەكان؛ پێكهاتەی مێژوویی مۆندیالەكان داگیر دەكەن‬ ‫ئ���اژان���س���ەك���ان‪ :‬گ��ۆڤ��اری «ف�������ران�������س‬ ‫ك�����������ە‬ ‫فوتبۆل»ی فه‌ڕه‌نسی‬ ‫ب��ەن��اوب��ان��گ��ت��ری��ن‬ ‫رۆژنامەی وەرزشییە‪،‬‬ ‫راپرسییەكی لەنێو‬ ‫خو ێنە ر ا نی‬ ‫ب���������ۆ‬

‫دیاریكردنی باشترین پێكهاتەی مێژوویی جامی‬ ‫جیهانی تۆپی پ ‌ێ ئەنجامداوەو پشكی شێری‬ ‫ئەو راپرسییەش بەر بەرازیلییەكان كەوتوو‪ ،‬بە‬ ‫(چوار) یاریزان لەكۆی (‪ )11‬یاریزان‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو راپرسییە؛ (چوار) یاریزانی بەرازیلی‌و‬ ‫(دوو) یاریزانی ئیتاڵی‌و (دوو) یاریزانی فەرەنسی‌و‬ ‫هۆڵەندییەك‌و ئەڵمانییەك‌و ئەرجەنتینییەك‪ ،‬بە‬ ‫باشترینەكانی مێژووی مۆندیال دیاریكراون‪.‬‬ ‫مارچیلۆ لیپی بە راهێنەری ئەو پێكهاتەیە‬ ‫هەڵبژێردراوەو دەنگی زۆرینەی بەشداربووانی‬ ‫ئەو راپرسییەی بەدەستهێناوەو پێش هەریەك‬ ‫لە؛ ماریۆ زاگالۆی بەرازیلی‌و‬ ‫رینۆس میكلسی هۆڵەندی‌و‬ ‫هیلینۆ هیرێرای ئەرجەنتینی‬ ‫كەوتووە‪.‬‬ ‫دینۆ زۆفی‪ ،‬گۆڵچی هەڵبژاردەی ئیتاڵیای ساڵی‬ ‫(‪ ،)1982‬بە گۆڵچی ئەو پێكهاتەیە دیاریكراوەو‬ ‫دەنگی (‪)%36‬ی بەشداربووانی بەدەستهێناوەو‬ ‫پێش سیپ مایەری ئەڵمانی‌و لیڤ یاشینی روسی‬ ‫كەوتووە‪ ،‬بۆ هێڵی بەرگریش؛ پاوڵۆ ماڵدینی‬ ‫پشكی شێری دەن��گ��دەران��ی بەركەوتووە‬ ‫بە (‪‌)73%‬و بە باشترین بەرگریكاری‬ ‫سەرجەم مۆندیالەكان هەڵبژێردراوەو‬ ‫ف��ران��ز پیكنپاوەری ئەڵمانیش لە‬ ‫چ��ەق��ی ب��ەرگ��ری��دا ب��ە ه��اوك��اری‬

‫دەستنیشانكراوەو بۆ الكانیش‬ ‫رۆبەرتۆ كارلۆس‌و كافۆی بەرازیلی‬ ‫دیاریكراون‌و دەنگی زیاتریان‬ ‫لە بەرگریكارەكانی وەك‬ ‫فرانكۆ ب��ارێ��زی‌و فابیۆ‬ ‫كەنەڤارۆی ئیتاڵی‌و‬ ‫ی����اب س��ت��ام��ی‬ ‫ه��ۆڵ��ەن��دی �ی‌و‬ ‫بۆبی مۆری‬ ‫ئینگلیز یی‬

‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫ب����ۆ هێڵی ناوەڕاستیش‪ ،‬تەنیا (سێ)‬ ‫ی��اری��زان دی��اری��ك��راون‪ ،‬ئەوانیش؛ زینەدین‬ ‫زێ��دان‌و میشێل پالتینی فەرەنسی‌و دیگۆ‬ ‫ئەرماندۆ مارادۆنای ئەرجەنتینی‪ ،‬كە دەنگی‬ ‫(‪‌)%77‬ی بەشداربووانیان بەدەستهێناوە‪،‬‬ ‫لەو پێكهاتەیەدا بۆ هێڵی ناوەڕاست‪ ،‬ناوی‬ ‫لۆتار ماتیۆسی ئەڵمانی‌و بۆبی چارلتۆنی‬ ‫ئینگلیزیی‌و سوقراتی بەرازیلی نابینرێن‪.‬‬ ‫هێڵی هێرشبردنی ئەو پێكهاتەیەش‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ات��ووە‪ ،‬ل��ە ه��ەری��ەك��ە لە؛‬ ‫پیلیەو رۆناڵدۆی بەرازیلی‌و یۆهان‬ ‫كرۆیڤی هۆڵەندیی‪ ،‬ئەو‬ ‫(س����ێ) ه��ێ��رش��ب��ەرەش‬ ‫لەنێو لیستێكی درێ��ژی‬ ‫هێرشبەران لە وێنەی‬ ‫گ��ێ��رد م��ۆل��ەر‪ ،‬یۆرگن‬ ‫كلینسمانی ئەڵمانی‌و‪،‬‬ ‫زی��ك��ۆ ب��ەرازی��ل��ی‌‪ ،‬پاولۆ‬ ‫رۆسی ئیتاڵی‌‪ ،‬ئۆزیبیۆی‬ ‫پرتوگالی‌‪ ،‬ماریۆ كیمبسی‬ ‫ئەرجەنتینی هەڵبژێراون‪.‬‬ ‫زۆرێك لە هەوادارانی‬

‫تۆپی پێ‌‬ ‫رەخنە لە‬ ‫ش���ێ���وازی‬ ‫ئ�����������ەو‬

‫راپرسییەی‬ ‫رۆژن����ام����ەی‬ ‫«ف��ران��س فوتبۆل‬ ‫«دەگ����رن‌و ئەنجامی‬ ‫ئ���ەو راپ��رس��ی��ی��ەی��ان‬ ‫ب��ەدڵ نییەو پێیانوایە؛‬ ‫ناهەقیی ب��ەرام��ب��ەر بە‬ ‫زۆرێك لە یاریزانانی مێژووی‬ ‫مۆندیالەكان كراوە‪.‬‬