OBELISK 225/226 - MARS - PRILL 2020

OBELISK MARS - PRILL 2020

225 226

Revistë periodike letraro-artistike Viti XII-të i botimit Nr.225-226/2020 Organ i Shtëpisë Botuese “ADA” Çmimi 100 lekë/ 1 €

Tregim

SEKRETI I FLUTURIMIT

Në këtë numër: - EDITORIALPse ndodhi këshu? – ROLAND LUSHI -TREGIMTakim me Bukowskin – FATBARDHA SULAJ Shartimi i gorricave – MURAT ALIAJ -ESEAlisa Velaj, si konfigurim i vlerës artistike dhe estetike të poezisë postmoderne shqiptare AGRON SHELE “Shtegu i bardhë” nën një këndvështrim analitik ERGET CENOLLI Fjalë për përmbledhjen me tregime “Demonët bëjnë sikur flenë” - VANGJUSH SARO -NGA BOTIMET “ADA”Për librin “Në kërkim të një ëndrre…”

MERITA KUÇI THARTORI

-TREGIM SATIRIK-

HIQMET MEÇAJ

Mblesja – GABRIELA TIMORI

Përkthyer nga ILIAZ BOBAJ

Cikle poetike nga:

RUZHDI GOLE

VLADIMIR MUÇA

BASIR BUSHKASHI ...........................

1

REVISTA OBELISK

12

botime vetëm

1200L Obelisk 225-226 Organ i Shtëpisë Botuese”ADA” www.botimetada.com Periodike letraro-artistike Viti XII-të i botimit - Nr.225-226 Mars-Prill 2020 Del në datë 15 të çdo muaji.

Rregjistruar në ISSN International Centre 45 rue de Turbigo, 75003 PARIS FRANCE

ISSN: 2225-7896 Adresa e redaksisë: Rruga : Mihal Grameno Pall.32 Ap.7 Tiranë cel: +355 68 221 9016 e-mail: rlushi@yahoo.it

Përshëndetje!

Nëse ju pëlqen revista”OBELISK”, dhe shpresojmë t’ju pëlqejë, do të donim t’ju ftonim që të abonoheni për të qenë bashkëpunëtorë dhe lexues të rregullt të saj.

...........................

ABONOHU TANI

Revistën “Obelisk” mund ta gjeni në të gjitha pikat e shitjes së gazetave dhe në libraritë kryesore në Shqipëri (me çmim 100 lekë), në Kosovë (me çmim 1 euro), e në Greqi (me çmim 1 euro).

“Obelisk” mund ta lexoni edhe në internet në adresën: www.botimetada.com Abonimet Europë: 1 vit - 15 euro+pp, Amerikë: 1 vit - 20 usd+pp.

Për çdo vërejtje, sugjerim bashkëpunim kontaktoni në e-mail: rlushi@yahoo.it

1200 LEKË

12muaj 2

Nr. llog. B.K.T Lekë: 515001834 IBAN – AL0220511650001834VAIDALLA Shtypet në shtypshkronjën e Shtëpisë Botuese “ADA” Tiranë 2020 Tirazhi: 500 copë

apo

MARS - PRILL 2020

PSE NDODHI KËSHTU?

Editorial

nga Roland LUSHI Teksa bisedoja me një mikun tim për letërsisë e solli rasti të jepnim mendim për një problem majft shqetësues.

Librin!

Për magjinë e njerzimit, që me gjithë luhatjet për shkak të zhvillimeve teknologjike, do të vazhdojë të mbetet gjëja më e bukur që ka bërë mendja njerzore.

Por tek ne, ku e vetmja gjë që ndjek me rreptësi zhvillimet e përtejdetit është euro dhe dollari,për librin, nuk e vë njeri ujin në zjarr.

E nëse ndodh kështu zjarri do vi një ditë e do të shuhet.

Do vi një ditë ku nuk do kemi lexues. Të çuditur do ngremë supet e vetëm do themi: Pse ndodhi kështu?

Ne po e largojmë vetë lexuesin nga libri. Sepse në

rutinën dhe hallet e përditshme nuk ndjekim zhvillimet bashkëkohore të letërsisë. Sepse ka ca pensionistë që vazhdojnë ende të shkruajnë sipas mendësive te vjetra, e i sheh me çantat plot me librat e tyre duke gjezdisur shkollë më shkollë dhe falë lidhjeve me drejtorët e mësuesit e këtyre shkollave, mundohen t’i servirin brezit të ri ende letërsi me partizanë e më the e të thashë. Megjithë respektin për këtë brez shkrimtarësh kjo dukuri duhet ndalur.

Nevoja për plotësimin e pensionit të tyre nuk mund të justifikojë privimin për një letërsi bashkëkohore..

Në këtë mënyrë ne si pa e kuptuar po e largojmë këtë lexues nga libri.

Detyra e mësuesve të letërsisë është që krahas librit të rekomanduar për lexim plotësues nga Ministria, të orientojë lexuesin e ri edhe për libra të tjerë me vlerë, por më parë duhet t’i ketë lexuar vetë ato.

3

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Tregim

SEKRETI I FLUTURIMIT Nga HIQMET MEÇAJ

E shikoj dhe më shikon, megjithëse nuk e di ku i ka sytë dhe në ç’ngjyrë i ka. Vjen rrotull aty para meje, pastaj përqendrohet, ndalon.

Nuk ma ka frikën fare. Zgjas dorën, e fus mes gishtit të madh dhe atij dëftues, nuk ia ndjej peshën, e vendos në pëllëmbën e majtë. As trembet e as lëviz. Më shikon me sytë që përsëri nuk ia dalloj ku i ka. E këtë çast e kam zili, për krahët ngjyrë kafe, për këmbët e shumta, megjithëse fare të vogla, për mungesën e peshës, por sidomos për trimërinë. Trimëria është gjë e madhe, kokëkrisja gjithashtu.

Kujtoj veten time kur jam në rrugë: më rrënqethin makinat, që janë gati të më shtypin. Shikoj gjithnjë majtas e djathtas, mos dikush nxjerr armën dhe qëllon kuturu, siç ndodhi para disa ditësh, kur grabitën bankën dhe shtrinë përtokë dy kalimtarë të rastit, si puna ime.

Sa herë dal nga shtëpia, kujdesem t’i kem ndërresat të lara. Në ndodhtë diçka e këtillë, të mos thonë, ç’njeri i pistë qenka. Kështu që do të shkulet vëmendja nga unë, s’do të ndjejë keqardhje njeri për njeriun e aksidentuar, por do të përqendrohen te kanatierja dhe brekët.

Kurse kjo këtu, para meje, as e çan kokën për gjëra të tilla, kanatiere e brekë, makina që të shtypin e armë të shkrehura kur vidhet banka.

Shkurt, ia kam zili trimërinë, mungesën e peshës por edhe krahët, megjithëse nuk e kam parë asnjëherë të fluturojë.

4

E shikoj dhe mendoj. Sot kam një tog me shkresurina për të bërë. I përsëris ato çdo vit. Duhet të shkoj në Ambasadë, të lë atje pesë orë të mira nga jeta ime, të më përlajnë rreth njëqind euro për dy tre vula të mjera; sa shumë kushtojnë ato pak miligramë bojë!

Kurse te Ministria e Jashtme do të na ngjeshin pas murit, disa policë do na shajnë, do më bëhet shurra e s’do të mund të dal nga radha, se pastaj e humbas. Më pas do të strukem në tren, do udhëtoj rreth një orë në trolej. Kur të përplasem me supermarketin, xhepat do t’i kem fare bosh, do numëroj qindarkat mos më tepërojnë të blej të paktën bukën, e meqë llogaria s’do më dalë mirë, do ta kthej kokën në anën tjetër, do të mbledh këmbët e do të hyj në kuvlinë time i lodhur, i uritur dhe i fyer.

Pikërisht këto mundohem t’i tregoj këtij insekti ngjyrë kafe, të cilit ia kam zili krahët, por sidomos trimërinë. Duket se më kupton, fërkon turinjtë me këmbët e vogla që s’ia dalloj mirë, më vështron me sytë, që nuk ia kuptoj në ç’ngjyrë i ka.

Tek shkallët poshtë më ka ardhur fatura e telefonit, i them. Nesër më duhet të paguaj qeranë, pastrimin e shkallëve, mirëmbajtjen e kopshtit të përbashkët. Kam shumë halle, i them. Insekti ngjyrë kafe duket se ka hyrë brenda halleve të mia, e marr me mend që trishtohet, sepse tani ka shkundur krahët, shenjë kjo e rënqethjes, shprehje e simpatisë

Tregim

MARS - PRILL 2020

Sekreti i fluturimit

ndaj meje. Pastaj edhe unë arrij të kuptoj ato që thotë ai: ç’të duhen shkresat në Ambasadë, pse shkon në Ministrinë e Jashtme, përdor këmbët në vend të trenit e të troles. Ju njerëzit keni shpikur shumë gjera të kota e pastaj vuani prej tyre. Pikërisht këto duket se më thotë, ka marrë inat të madh, dridhet i tëri. Ai vazhdon të flasë e të më dërmojë me ligjëratën e tij të ashpër, duke më sharë telefonin, rrobat, këpucët, shtëpinë e deri te rrugët, dyqanet, lugët e pirunjtë, të cilat ai nuk i do fare e nuk e kupton përse i kemi shpikur. Unë pa dyshim që zemërohem, zgjas dorën ta kap. Ai nuk trembet fare, duke më bërë përsëri t’ia kem zili trimërinë. Hap pëllëmbën e majtë, e lëshoj në tavolinë, mu aty para meje dhe zhytem thellë në hallet e mia, të cilat, të them të drejtën, edhe ma zbukurojnë pak jetën. Ç’do të isha pa hallet e mia? Përse do të mendoja, po të mos i kisha gjithë ato telashe? U llahtarisa kur mendova se do t’i ngjaja këtij insekti ngjyrë kafe, që rri e më shikon pa pikë frike, nuk vrapon, megjithëse ka gjithë ato këmbë, nuk fluturon, megjithëse ka krahë. Ja, për shembull sot, do të dal buzë detit, vetëm natyrisht, nuk do të mundem të hyj në kafene, por kjo s’ka asnjë rëndësi. Do të marr një shkop e do të bëj llogaritë e mia në rërë, mbase edhe do të pikturoj rrugë, shtëpi, do të shkruaj një letër, nuk di se për kë. Njeriu ka nevojë t’i shkruajë dikujt diçka, qoftë dhe pa adresë, duke menduar se dikush mundet ta lexojë, megjithëse era do ta ketë fshirë. Jam nga ata që mendojnë se vetmia largohet nga ai që mendon se nuk është vetëm, kur ka erën me vete, kur ndjen në shpirt dëshpërimin, kur uria e pickon dhe llogaritë i bëhen lëmsh në kokë.

Kur arrij në këtë pikë, ngre sytë drejt insektit ngjyrë kafe, i sigurtë se e kam dërmuar plotësisht, patjetër ia kam thënë mendimet e

mia. Mirëpo insekti tani nuk është një. Para meje qëndrojnë dy qënie të njëllojta, që e ndiej të vështirë t’ua dalloj ndryshimin. Vetmia mposhtet kështu, më thotë njeri prej tyre, ai që është më pak kafe.

Hap ngadalë krahët dhe për herë të parë e shoh të fluturojë. Bën një rreth të vogël në ajër dhe zhduket brenda flokëve të mi. Pas pak të njëjtën gjë bën edhe tjetri. Në fillim nuk e kuptoj përse shkuan në kokën time, në folenë e flokëve të thinjur, që kanë kohë pa u qethur. Meqë dua t’i shikoj e të kuptoj ç’bëjnë atje, ngrihem ngadalë, shkoj në banjë ku është një pasqyrë e vjetër. Menjëherë çdo njeri i ndershëm do të fyhet nga ajo pamje, do t’i vrasë sytë ai imoralitet i paparë që është duke u kryer në kokën e tij. Natyrisht edhe unë do të fyhem rëndë, gjë që do të duket nga fytyra e skuqur që do të shfaqet pas qelqit të rrjepur të pasqyrës, që padyshim duhet të jetë fytyra ime.

O zot, më vjen të ulërij, përse zgjodhën kokën time për të bërë gjithë ato turpe. Mos vërtetë koka ime është duke u shndërruar në një nga ata hotelet e kategorisë së fundit, ku kushdo, me pak lekë mund të shfryjë në çdo kohë të ditës epshet e tij? I njoh mirë ato bujtina, ku shfaqen fytyra të trishtuara e të lodhura që hyjnë e dalin, gra gërdalla që presin me buzëqeshje të parapërgatitura t’i marrë dikush e të zhduken nëpër dhomat e vogla, ku pas pak do të fillojnë gjoja rënkimet e qejfit të madh. Deri këtu, mirë, por kur mendimi më shkon te ato shtëpitë, që quhen, ç’emër të tmerrshëm që kanë... dhe mendoj se koka ime tani ka marrë atë emër, bëhem gati të zgjas gishtat, t’i rrëmbej, t’i flak me neveri në vrimën e banjës ato dy qënie ngjyrë kafe.

Koka ime nuk është bërë ende bordello, e them më në fund atë fjalën e poshtër, por në 5

...........................

...........................

Tregim

REVISTA OBELISK

Sekreti i fluturimit

të vërtetë mendoj mos e kam gabim. Mbase ndoshta dhe është bërë pa e kuptuar unë fare dhe duheshin ato dy qënie të pafajshme të ma tregonin.

Heq dorë nga dhuna, nuk vendos ç’duhet të bëj. U ngul sytë dhe atë çast i admiroj tek i shoh të shkrirë te njëri tjetri, u dëgjoj psherëtimat, betimet për dashuri të përjetshme, nuk të kam tradhtuar kurrë, je imja, vetëm imja, e të tjera mbroçkulla të tilla, që duket se të mallëngjejnë, por në të vërtetë të ngjallin krupë. Tani duket se ua kam zili, jo vetëm krahët, të cilat i përdorin kur duan të shkojnë në atë bordelo, (ç’emër i lemerishëm!), që këtë çast duket se është koka ime, por edhe zotësinë për të bërë turpe pa e çarë kokën se dikush i shikon.

I lë atje ku janë, ulem, ndjej të më pushtojë një vetmi e hidhur, megjithëse nuk jam i vetëm, kam hallet, kam një çift që bën dashuri të tërbuar mbi kokën time dhe nuk e kuptoj që më zë gjumi dhe shikoj ca ëndërra të llahtarshme, ku bie rob i qenieve me shumë këmbë e sy që nuk i di në ç’ngjyrë i kanë.

Ato janë më të mëdha se unë, fluturojnë me zhurmë të tmerrshme, mburren, më bëjnë të mblidhem e të mbështillem thellë në veten time e t’i lutem zotit të më bëjë insekt, domethënë një qënie të fortë fluturuese, që mund të shkojë ku t’i pëlqejë, të mos ketë halle, të bëjë dashuri ku t’i dojë qejfi, edhe në kokën e papës, në se vendet e tjera janë të zëna. Duhet të kem qeshur vërtetë, megjithëse në gjumë, kur e mendova veten se mund të shkoja me të zgjedhurën time në çdo kokë të vyer, presidenti, kryeministri a miliarderi, të bënim atje ç’të na deshte qejfi, ta përdornim për epshe, pistë vallëzimi, por edhe për nevojtore. Ç’qejf, vërtetë qejf i papërsëritshëm! Është ëndërra më e bukur që duhet të kem 6

parë në gjithë jetën time. Kur zgjohem, e shoh veten në karrigen time të vjetër me rrota, rrënqethem që dita fillon me vetmi, sepse syri nuk më zë gjëkundi atë të voglin, të paturpshmin, epshorin e llahtarshëm ngjyrë kafe. Nuk duket kund, rënkoj, patjetër edhe flas. Ma paska rrëmbyer ajo zuzarja, ndoshta e ka tretur e shkrirë në afshin e dashurisë së madhe, mendoj, a mbase edhe bërtas. Shkund flokët me kujdes mos ndodhen ende aty. Veç disa thinjave të gjata, nuk bie gjë tjetër. Vendos të dal, nuk mund të rri dot vetëm. Hap derën dhe sytë e mi shqyhen e ngrijnë. Aty poshtë shoh një njollë ngjyrë kafe. E fus në gishtat e dorës së djathtë, e vendos në pëllëmbën e dorës së majtë, mbyll derën se nuk dua që dikush të më shohë të shqetësuar, të mallëngjyer, ndoshta edhe të përlotur, për një insekt ngjyrë kafe, të cilit ia kisha zili krahët, megjithëse nuk fluturonte, por sidomos më tepër zili i kisha trimërinë. Në dritën e sapondezur vë re se nuk është një, janë dy, të përqafuar, të ngrirë e të palëvizshëm. Ç’kokëkrisje, mendoj. E përdorën fluturimin vetëm një herë, vetëm për të vdekur duke bërë dashuri në kokën time. E ndjeva veten tepër të vogël, si në atë ëndrrën që pashë. Mos ndoshta nuk duhet jesh njeri për të vdekur nga dashuria?

I fus të dy me kujdes në një zarf të verdhë, pa menduar se një ditë do t’ia postoj dikujt.

Megjithatë një adresë e shkruaj. Kushdo e merr me mend se nuk është emër njeriu, s’ka drejtim rruge, as numër dere. Mund të më thoni, a i takon kujt një nder kaq i madh, t’i trokasë postieri një ditë e t’i sjellë atë zarfin e verdhë, ku fshihet sekreti i fluturimit?

Ribotohet sipas revistës “Poetka”, pjesë dhe partner i revistave europiane EUROZINE. Me lejen e botuesit.

MARS - PRILL 2020

CIKËL POETIK NGA RUZHDI GOLE QORTIME TE LODHURA

ELB SHIU

Gjithësia ... merr frymë nga nuancat, ngjyrat, trajtat, Gjakftohtësia merr frymë nga guximet dhe bindjet, Shumë gjasa na ndajnë kur jemi qortime e plasa teksa shkrihemi, më rrallë, fatlumë e fatbardha, këndellemi kanosje, kraharorë dhe ca kalitje.

Vazoja rrudhi buzët teksa iku Dielli Cifla në buzët e saj pëshpëriti pak për shqarthin dhe për shputën, për të ndjerët, të ndjellurit.

Shpesh vrapojmë sëprapthi, me sy dhe veshë uku, përtypim njeri tjetrin në frymë, në gjak, në eshtra Hamë një darkë të qelbur me borxhe e brumbuj duke mburrur veten se veç ne jemi alter ego, kalitje e kraharorë, qortime dhe proverba.

BASHKESHORTORE Njeriu e bisha darkojnë së bashku : Njeriu bishës ia ka rrjepur lëkurën, bisha njeriun e ka lanë z’athur.

Thundrat e njeri - tjetrit shkelin, theqafin zekthin dhe zverkun Me luspa t’argjenda mjegulle së thelli, heraz ata përtypin mbi tituj e mbi trumpeta darkën e tyre - ngjalën e z’athun, të rrjepun.

Kryet e njeriut mbjell vazo begatish sipër, afër Diellit plot arie, ca qoka Gjeratorja, në buzët e vazos sonë shkund farëra të reja gojëtarish, elbin e shiut, flutura të zonja.

Vazoja rrudh buzët, kur Dielli...

ORE TULLACE Secili, në errësirë, gjen kafkën e vet, duke trokit’ duart, duart, secili, n’errësi, i gjen duke fishkëllyer çakërqejf, Qejfin e çakërdisur do ta mbajmë për t’kurdisur sot orën e pazgjuar ose për të pikasur cili rob ngordhi, cili rrodhi nga hejbet, shterri frymë në tjatër vend.

Asnjëherë s’jemi aty ku na rëndojnë lehtë mollaqet, ku na treten mollëzat, shurra, shushaten tiganisjet dhe Errësira fishkëllen çakër e flak sqepin e pistë, Zorrët prej spazme dhe orën e pandrequr tullace secili, në errësi i gjen. Në kashtën bardh të zisë.

7

...........................

REVISTA OBELISK

CIKËL POETIK NGA RUZHDI GOLE

QERRE DHE GOVATA TE THYERA

PESHQ TE KRUSPULLT

Ç’thonë lulja, vesa dhe përskuqja kur i njohim?...Ç’thotë e Vërteta, më e vërtetë sesa faqebardhë ?.

Cila është ushta, cila krushka, govata e qerres, gongu kal ?.

Gjer tani : Jeta në pëllëmbët e tua. Tash e tutje rruga shpërndan plehëra si peshq të krruspullt, Të gjitha, në jetë, mbartin meje verën e lerat, amfiteatrin, telajot, veshkën, telat e burgun.

Ç’thonë fasulet e pordhët, postat kur i zbrazim? E përmjerura etje kur n’lëkurë cull ne e xhveshim?

Paqtohen paqe pisku, plloçat kur kërcen vlla i lotit kurvë : ngërçi, zevzek gremçi ? Ç’thonë aviatorët, parajsat e përthara, ç’thonë gjëmbaçi, humnera e kuçka?

Faqebardhë qivuri i territ dhe varka e rendjes, fresku i kripës tek vatra, qerrja, govata, pambuku i brerjes, nevojtoret, nimfat-buzë nuskash.

Asnjë ditë i ndaluar nga ligjet, familja, doganat, çast dite pa kushtetutë nuk rrojta hidhur gazit, Gjer tani : Jeta me ty, tash e tutje me vragat, fanellën e leshtë të kollës, të falat e t'naltit.

Rruga shpërndan plehrat peshq krruspullt.

ESTETIKE E RRUDHUR

KOMPANI TEATRORE

Një lule qiriu feks, nënqesh mbi kryet tona, zbruhet katrasyll, shuhet ndizet kurnacka, Gjithë oxhakët, dritaret e dyert dritëson, drithëron t’korrat, karnavale korracat.

Mjedisi ul sytë, këqyr thellë thonjtë e tij të paprerë, qumështin frutor, më popullorin, tek rrjedh ngjeth nëpër damarët e vërtetë, shëtitje paqtë mjedisit, Gojë e trotuarit hjek keq, mosmëkeq, për nder, me pa të mjerat, t’përrmjerat shalë të sfinksit.

Korraca jonë - prej kocke e lavjerësi të ligur mezi mban në këmbë këmbët, lulen e lotit Një lule qiriu feks syrrallë, ne e pijmë gjer në kockë lëngun e tij, çajin më të hidhur, keq një veshke rrojmë, një brinjë risku, me ndërhyrjen estetike - veti të Zotit.

Sfinks Egjypti, piramidë fshehtë faraoni buzagaz?

Ku t’i gjejmë sot pëllumbat, te pylli i së pathënës, krahët e freskëta, tek verige e hënës, ç’ka plas ?.

Kohë e bukur për komplote dimërore, qan Qeshja nga faraonë më të rinj, bashki agallarësh e sfinks, Mjedisi gremis sytë të shoh thonjtë e përrmjerjes, ernat e palara, shigjetat. As vet nuk e di ç’është : kurajo, kompani teatrore, kos i thartuar, krizë ?.

...........................

Ribotohet sipas revistës “Poetka”, pjesë dhe partner i revistave europiane EUROZINE. Me lejen e botuesit.

8

MARS - PRILL 2020

Ese

Alisa Velaj, si konfigurim i vlerës artistike dhe estetike të poezisë postmoderne shqiptare Nga Agron Shele, shkrimtar, poet

Jemi mësuar ta përfytyrojmë shpirtin poetik si formë florishente, që qëndron me muzën për aq kohë sa zhvendos përpara sfidave që shpesh autori i cakton vetes, madje jemi mësuar ta veshim me krahë engjëjsh të bardhë dhe ta konceptojmë si fluturimin më të bukur nëpër qiell, por asnjëherë nuk kemi depërtuar aq sa duhet brenda tij, që të shikojmë netët e gjata, reflektivitetin rreth asaj forme apo trajte që ngrihet përmbi memorien për të rrënuar gjithë kuptimet dhe vizionet e përshfaqura të ditës, e kështu mes pakutimësisë ose kufizmit që nuk na lejon të kapërcejmë pamundësinë tonë endemi rreth atij shqetësimi të arsyeshëm që humbet nëpër dritëhije e na mban përherë shkëlqimit të frikshëm. Jo pa qëllim e nisa këtë vështrim të shkurtër eseistik me fluiditetin dhe ornamentin e gjendjes art – njeri, si natyrë dhe pezm, pasi poezia e autores Alisa Velaj dhe kryesisht vëllim i saj poetik “Tej kthellës së epërme” është një lajmotiv më tepër dhe risi e asaj imagjinate krijuese, që të çon në tjetër hapësirë dhe kohë, të përhumb pas atyre shtjellave, ku nëkuptimi dhe ideja metafizike të përball me konfuzionin gati hermetik (sugjestion edhe më i thellë), por shkon dhe gjer tek absurdi (aborgim).

I gjithë vëllimi poetik ndahet në gjashtë cikle, ose më saktë prek gjashtë plane, i cili fillon me fjalën dhe mungesëne saj, heshtje, me fuqinë dhe belbëzimin e asaj që jehon si kumbim e artikulim i gjithë gjestikulacioneve dhe formulimeve memorie, e cila ngre e shemb piedestale, por dhe këlthet e trondit, për të vazhduar me qiellin, atë hapësirë që shndrit kufijve të diellit, shtegëton me muzgjet e teret në sytë e galaktikave, për të ndjerë më pas akordat e një teli të këputur vetmisë park, kthyer në kujtesë mjerane të asaj pasqyre të copëzuar e ringritur në të tjera projektime drite, si përmbyllje dhe refrenen i këputur pëshpërimës kohë. Përmes vargjeve të lira, përzgjedhjes fjalë, konfiguracionut poetik (figuracion + mesazh), formave dhe dervimit të rrymave drejt surrealizmit, ndjekjes së një boshti qëndror poetik,

tregon atë pjekuri artistike dhe estetike, e cila jo vetëm e veçon autoren, por dhe e paraqet si një personalitet të poezsë së sotme bashkohore shqiptare. Depërtimi më në detaj, risjell përtej kuintave shqetësimin përditësi të fenomenit; (njeri + ndikim shoqëror), që shpesh përbrenda egoizmit të postmodernizimit jetë kërkon të ndikojë gjer në habitatin e vet, sjell në harmoni të plotë dhe natyralizimin e epitetëzuar (botë shpirtërore + cikle të mjedisit), sjell mendimin elitar, si prognozë por dhe si përgjegjësi (metafizikë + psikologji), si dhe përmes ngjyrimeve fjalë ndërton ato struktura poetike që përshkohen nga ide dhe nënide, si gjurmë njohje dhe dritëhije, për t’ ia përcjellë kohezionit të së nesërmes.

Po çfarë ka dashur të sjellë autorja përmes këtij vëllimi poetik?

Duke u nisur nga tematika e cila përfshin një gamë shumë më të gjerë shprehet novacioni i një shpirti universal, që e përkufizon modalitetin jetë si një kompleksitet por dhe mprehtësi për të operuar, dhe gjithë kjo prurje e sjellur në kontekst poetik e bën mesazhin shumë më interaktiv, pra imponim për kuptimin e vërtetë të asaj që na sjell dhe përfaqëson si qenësi humane, përjetim dhe ndjesi për gjithë ato parafytyrime që kalojnë përmes syrit shumëdimesional e përthyer më pas në hone të labirinteve memorie, jo si atavizëm, por përballje me kontravesin dhe vendosje në pah e pasqyrimit koshient. Bota përafruese përqas imazhe dhe tablo mesdhetare jo vetëm si natyrë dhe hapësirë gjeografike, por dhe si orientim i ngritur mbi mitikën dhe legjendën ballkanase, e cila si në udhëtim kryq përmes orientit dhe perëndimit, mbart tradita, mentalitet por dhe zanafillë të shumë zhvillimeve, nga ato epiket e gjer tek zhvillimet më të fundit të tij, dhe këto si ejmotiv e emocion i një shpirti të lirë që është përherë në lëvizje dhe përherë në transformim.

Ajo që do dëshiroja të theksoja më fort është se përmes poezive të saj autorja tregon lidhjen e fortë që ka me diellin dhe detin, duke i himnizuar, njërin 9

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Alisa Velaj, si konfigurim i vlerës artistike dhe estetike të poezisë postmoderne shqiptare si zjarr i ndezur e mbetur përskuqje e muzgjeve në perëndim, e tjetri i veshur në velin e bardhë të një gruaje, që shndërrohet në mijëra valëzime, trazim, dallgë por dhe paqe ku vetë shpirtrat gjejnë amshim.

Për të kuptuar më mirë vizionin e sjellur nga autorja, skematikën dhe strukturën, por dhe mesazhin filozofik të përcjellur përmes cikleve poetike le të ndalemi në disa aspekte ose plane: “Në mungesë të fjalës” është cikli i parë poetik, i cili qendërzon njeriun e krijuar nga laboratori – Homunkulus, që pavarësisht arritjeve të shkencës vendos në themel të debatit vetë qëllimin e krijimit, ku në mënyrë semantike përshkohet me një frymë dhe jepet mesazhi i qartë i kësaj sajese që kërkon të trasmetohet tek të tjerët.

“Ti Homunkulus m’i ke shqetësuar përherë netët.

Ditët s’po i zë n’gojë Se ato s’ke për t’i njohur kurrë.

Për ty janë njëlloj si njëra si tjetra Si janë, fjala vjen, dielli edhe hëna…

Më ke pikëlluar, pra, shumë Homunkulus Kur pikasa atë brerore laboratorike Në qenien tënde të brishtë.”

Aq të shqetsuara kanë qenë netët e brerjes së ndërgjegjies, sa dhe fjalët në kuptimin simbolik mungojnë e shndërrohen thjesht në etje brigjesh të përtharë, apo erë tymi pakuptimësie ndër pah bliresh, ku mungesa e ditënetëve dhe sensit të ndjenjës e sjell si habitat jashtë trupit dhe shpirtit.

“Ky qiell” përbën ciklin e dytë poetik dhe vjen si prelud i asaj kohe pëshërimë që kalon përmes qiellit të Kopenhagës apo Salzburgut, që veshur si nëpër mjegull formëzojnë hieroglifet e udhëve nga nisin, ndajnë e bashkojnë histori luftë-jete, e ashtu nëpër parkun e boshatisur, apo harrimet e pendesave, mbeten gjurmë shenje e një toke që shfaqet e rishfaqet përtej vegimeve.

“Ti i sapokrijuari hieroglif Nën një qiell të bukur Larg tokës ku ecën si kalimtar…”

Në këtë cikël ndeshesh gjithashtu me formën poetike apo metaforikën e saj, të simbolizuar përmes stinës apo parkut që dualizon në formë asketike me vetë gjendjen, që si një refleksion i botës shpirtërore 10

duket sikur gremis honeve të saj, por në kuptimin më të thellë ajo ringrihet më pas një tjetër kupe qiellore (optimizëm) dhe vesh me ngjyra shprese meditimin e një tjetër qielli.

“Të tjerë akorde e të tjera vetmi” është cikli i tretë poetik, i cili ngre telajon poetike me fjalët ngjyrë, impresionim dhë këndvështrim i një peisazhi në të gjitha trajtat; (ujë dhe vozitje rremash të peshkatarit në një përflakje perëndimi në det), vjeshtë dhe gjethe të humbura trazim, borë dhe bardhësi surreale, përndritje agimesh dhe mbrëmje të ngrysura në verdhësi yjesh, mjegullnajë dhe trajta të bulëzuara në regëtima pulëbardhash e kështu akord pas akorde, të tjera vetmi që rrethojnë e përhumbin në arratisje mendimesh.

“Të përqafosh mëngjeset Kur drita zbardh majat e lisave Është si të nisesh për të parën herë drejt një lundrimi Mbushur me aroma dhe tinguj gjithfarësoj Pambarim në ikje Me erën, me valët Nga brigjet e pikëllimit krejt arratisur…”

Edhe plani metafizik këtu ka një shtrishmëri të gjerë, ku përmes kuptimeve e nënkuptime shprehen idetë poetike, si prelud por dhe si koncept e vizualitet i atij vizioni që të çon në hapësirën e pamatë, të qendëzon përherë mes egzistencës njeri e mjedisit të perceptuar si formë që plotëson por dhe përmbush intuivitetin e ndërgjegjies (apriori) të tij.

“Kujtesë mjerane e pasqyrës“ është një tjetër cikël poetik, i cili në vështrimin më të parë duket sikur përcjell pesimizëm, por përtheyrja dhe lakonizmi i përmbylljes shpesh përmbys gjithë zanafillën e krijimit dhe luhat të tjera dritëhije, përshfaqje kjo e një tjetër shkëlqimi, që shkon përetj reminishencës jetë .

“Hije të korbëruara Predikojnë ndanë një lumi Me zambakë të bardhë.” Çfarë mund të fshihet pas hijeve të korbëruara, që nuk janë gjë tjetër veç përshpirtjet në të zezë, që duket se bredhin në një natë edhe më të zezë se krobërimi, për të predikuar ndanë një lumi po të zi. Rrjedha e turbullt ka rrëmbyer pafajësinë njerëzore që tashmë prehet, ose fle, ose është shndërruar në zamabak i

MARS - PRILL 2020

Alisa Velaj, si konfigurim i vlerës artistike dhe estetike të poezisë postmoderne shqiptare bardhë. Kontrast i fortë mes atij imazhi të copëzuar e tjetërsuar dhe dlirësisë që shkëlqen dhe më fort asaj rrjedhe, që në dukje do mund të fshinte gjithçka, por në antitezë të plotë e shndërroi në një imazh edhe më të bukur, që rend si në përjetësi bashkë me oshëtimën dhimbje. Vetëm brenda këtyre tre vargjeve ngrihet një botë e tërë dhe ky mirazh udhëton memories, si një kujtesë që zhvesh paqyrën mjerane për të shfaqur e rishfaqur madhëshinë e jetës së rilindur.

“Për ty që rend në kërkim të dritës” është cikli i pestë, i cili mbart peshë kryesore në këtë vëllim poetik, për nga ndërtimi e struktura, i cili prek shumë rrafshe, si shprehishmëri dhe botëkuptim i mendimit metafizik, si ndërgjegjie krijuese dhe psikologji, si muzë krijuese dhe figuracion artistik, por dhe si si aspekt lirik dhe frymë e thellë shpirtërore.

“Dashuria ime pi ujë në gota plastike Me bërrylat mbështetur mbi një tavolinë druri Përhumbet në lumin që përshkon qytetin. Është e menduar dhe e etur dashuria ime S’i ndien pikat e shiut që i lagin dorën.

Dashuria ime kërkon prapë ujë në gota plastike Dhe s’di se prapa malit rrjedh Burimi.

Dy herë varka më priste mua Të tretën herë prita unë detin. …

Më çmend mendimi, se një ditë nuk do të shëtis në këto brigje T’i marr me vete më vjen frikë nga trishtimet.”

Ndërthurja e natyralizimit shpirt me vetë gjendjen përjetuse përngjan me këlthitjen e një mjellmë në brigje të ngrira, ku në mënyrë figurative është vetë vajzëria e autores, e cila shkon shumë më larg për ti dhënë dimesion tjetër këtij kumbimi, (regëtima pulëbardhash kthyer në kambanore), por dhe për të ravijëzuar më pas me gjithë proçesionin jetë, atë të mërgimit të muzgjeve, apo lotimin e shelgjeve nën dritën e Hënës.

“Tej kthellës së epërme” i autores Alisa Velaj është një vëllim poetik që vjen në letërsinë shqipe, si konfigurim i vlerës artistike dhe estetike të poezisë postmoderne shqiptare, por dhe si një gjurmë drite drejt atij udhëtimi të pandalshëm të përkryerjes fjalë, duke përafruar e unisuar vlerat shpirtërore universale një me mendimin më bashkohor e elitar sot!

Është e paditur dhe ka etje dashuria ime!”

Jo pa qëllim u ndala në një poezi lirike, pasi gjatë kapërcimit nga një cikël në tjetrin, shumë aspekte janë rezauruar, kështu që hedhja e një fjolle drite më tepër në këtë aspekt do detajonte dhe më shumë pecepetimin e përtejndjenjës së sinqertë, si frymë shpirtërore e sharm hyjnor që vesh me ngjyrat më rrëzëlluese të jetës. Padituria, simbolikisht përkufizon verbërinë pas ndjenjës më të bukur dhe ashtu i endur me zemër e shpirt ka etje për atë përqafim hyjnor, që të çon në qiejt e perëndive për t’u lartësuar e ngritur në kufijtë e vetë përkryerjes.

“Refrene të këputura” është cikli i fundit, i cili vjen në formën e një poeme. “…

Ajo klithmë mjellme ngrirë në ato brigje Jam unë në vajzërinë time të parë. …

11

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

-tregim satirik-

MBLESJA

GABRIELA TIMORI

Kur u emërova drejtor i taksave të Marsejës dhe ndenja aty, u mundova t'u bëja bisht ftesave të panumërta të zonjës Bigorn, një vejushë avokati, pasi më kishin thënë se nuk bënte punë tjetër, veçse mblesëronte të njohurit e saj.

Një të diel, ndërsa isha mbyllur në shtëpinë time, dëgjova zilen që binte. Ishte zonja Bigorn.

Hyri brenda, duke mbushur apartamentin tim me atë trupin e saj të bëshëm dhe u ul në një ndenjëse para tryezës së punës. Mesa duket kishte rendur mjaft, pasi djersa i rridhte lumë nëpër ballë.

Nuk e mori mundimin ta fshinte, por nisi menjëherë goditjet.

- Jini i keq !- më tha.- Përse nuk vini asnjëherë në shtëpinë time ?

U mundova të justifikohem.

- Edhe unë,- ma ktheu,- nuk kam më pak detyrime se ju, por megjithatë gjendem këtu.

Kam për t'ju dhënë një lajm shumë të këndshëm.

U bëra gati për të pritur sulmin.

Por, para se të arrija të mbrohesha, ajo më pyeti papritur: - Zotëri, nuk mendoni të martoheni ?

- Akoma jo. Desha t'ju them se nuk nxitohem aspak.

Zonja Bigorn duket se u nxeh.

- Kjo është gjë e keqe,- tha. Një njeri si ju, i cili nis një karierë të shkëlqyer në sektorin ekonomik, duhet të martohet...

- Nuk njoh asnjë vajzë në Marsejë. Ç'fjalë pamend ishin ato që thashë ! U pendova menjëherë.

- Përse nuk drejtoheni tek unë ?,- thirri zonja Bigorn. Njoh gjithë botën...Në Marsejë e nderonin të gjithë të ndjerin tim shoq...Përveç 12

kësaj, unë i zgjerova akoma më shumë lidhjet e tij, aqsa mund t'ju paraqes një përzgjedhje të plotë të vajzave të reja. Kam flokëverdha, flokëzeza, të gjata, të shkurtëra, të shëndosha, të dobëta...

E ndërpreva duke i thënë: - Zonjë e nderuar, synoj të martohem vetëm nëpërmjet dashurisë...

- Po kam edhe nga ato,-m'u përgjigj zonja Bigorn,së cilës nuk mund t'ia mbyllte gojën asgjë.

Dhe menjëherë filloi të më përmendte emra, më verboi me prikat e tyre, më rrëfeu me hollësi të shumta e të veçanta, familje të cilave nuk iu dija as emrat dhe që nuk më interesonin aspak.

E dëgjoja pa i thënë asnjë fjalë, për të mos i dhënë mundësinë të fillonte të më jipte shpiegime të tjera plotësuese dhe mendoja: ''Kur t'u japë fund llomotitjeve të saj, me siguri do të largohet''.

Por ajo e kuptoi se qëndroja nën trysninë e plogështisë dhe ndërroi taktikë.

- Kështu, pra,- më tha,- po i kaloni të gjitha të dielat pa luajtur nga vendi ?

- Pothuajse të gjitha.

- Shkatërroni shëndetin tuaj.

- Jam mrekulli.

- Dëgjo se ç'të them unë ! Do sëmureni. Di se ç'të them. Vërtet që u martova me avokat, por rrjedh nga një familje mjekësh. Duhet të ecni !

Ja, sot Filarmonia jep një koncert në park. Ejani me mua ! Po ju çoj aty.

U mundova të kundërshtoja. Por ajo këmbëngulte aq shumë, sa shkova me të me shpresë se në park do të gjeja ndonjë shkak për t'i lënë pendët.

- Le të bëjmë një shëtitje!,- më urdhëroi zonja Bigorn.

MARS - PRILL 2020

MBLESJA Filluam të ndiqnim rrugën që kalon midis ndenjëseve. Ndërsa shpërndante përshëndetje në të majtë e në të djathtë, zonja Bigorn dukej sikur kërkonte dikë. Por më mbante nga krahu, kështuqë kisha humbur çdo shpresë për t'iu larguar.

Rastësisht u gjendën dy ndenjëse të lira. Zonja Bigorn i zuri, por pa më lëshuar nga krahu.

- Le të rrimë pakëz ! - më urdhëroi.

Mendova se kishte ardhur çasti i pushimit.Po çfarë dredhie!

-Mendoni,-më tha,-se ju solla këtu pa asnjë qëllim...

Më mbyti sërish shqetësimi, por ajo nuk rreshti së vëzhguari dhe vijoi: - Ju rekomandoj një vajzë të re me prikë dhe me cilësi të veçanta, një shtëpiake të klasës së lartë, që është e kohës dhe një grua me vizion.

Ka një kulturë të lartë. Është jetime dhe nuk kini pse të shqetësoheni për vjehrrën. Dhe më e rëndësishmja:ka një prikë prej tetëqindmijë frangash.

- Tetëqindmijë franga !

- Përveç këtyre shpreson të trashëgojë edhe një milionë nga një xhaxha i saj, i cili ka një kështjellë në Kepin e Kaltër.

Të them të drejtën, u tallazita. Njeriu mund të mos jetë i etur për të holla, por kurrsesi nuk mund ta dëgjojë pa asnjëfarë emocioni, kur i ofrojnë një prikë princërore dhe një banesë të pasurish në një vend të ëndërruar.

Pyeta: - Sa vjeçe është kjo vajzë ?

- Njëzetegjashtë.

- Është e bukur ?

Zonja Bigorn u mëdysh një çast, pastaj m'u përgjigj: - Mjaft simpatike.

Pastaj, e kënaqur që më kishte tërhequr nga indiferentizmi im, u mundua të shfrytëzonte rastin që po i shfaqej dhe shtoi: - Paspak do ta shihni. Nuk mungon në asnjë koncert.

- I pëlqen muzika ?

Kjo pyetje e përgjithshme duket se e mërziti zonjën Bigorn.

- Para së gjithash vjen për të parë njerëzit...

Oh...ja ku është!

Dhe i tregoi një vajzë të re, të shoqëruar nga një shërbëtore plakë, që po dilte në hyrje të shëtitores.

Nga larg ishte e pamundur të këqyrja cilësitë e saj. Pashë vetëm që kishte veshur një kostum blu-maren, që i jipte njëfarë hijeshie siluhetës së saj. Ndërkaq vura re se të ecurit e saj nuk ishte i rregullt.

- Po çalon!- thirra.

- Oh, shumë pak !...aq sa nuk ndihet...- m'u përgjigj zonja Bigorn.

Zonjusha i buzëqeshi zonjës Bigorn, duke kaluar para nesh.

- Po është syshtrembër,- i përshpërita shoqes sime...

- Ba...fare pak !...- ia bëri zonja Bigorn, me një pamje të përhumbur.

- Dhe ka flokë të rremë !-shtova.

- Epo një e re nuk mund të ketë gjithë bukuritë !- m'u përgjigj mblesja me të njëjtën mënyrë.

Atë çast, kandidatja për nuse u ul në një ndenjëse pranë nesh.

E vërrejta me kujdes me dëshirën për të gjetur ndonjë gjë të mirë në fytyrën e saj, por nuk kishte asnjë lloj bukurie...

Ishte për të qarë hallin ! Atëhere vura re se fytyrën e kishte të mbushur me shenja.

U përkula pranë veshit të zonjës Bigorn dhe i përshpërita: - Po ka fytyrë qukaloshe!

Atëhere mblesja m'u përgjigj me mënyrën e saj të zakontë: - Mund të flisni më fort...Është e shurdhër...

Kjo ishte e padurueshme.... Brofa përpjetë dhe ia dhashë vrapit, duke mbajtur barkun me dorë nga të qeshurit.

Përktheu: ILIAZ BOBAJ

13

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Cikël poetik nga VLADIMIR MUÇA NGA BLLOKU I JETËS GJIMNAZISTE UNË E TI

KOMPOZIM

Unë jam drita e diellit Ti je hieja ime, Ti je lulja e erëshme E unë bleta, Ti je reja e ngarkuar E unë shiu i syve të mi.

Muzika e erës së luleve Mbi supet tanë Kompozonte pranverën e dashurisë, Kur shikimet derdheshin Si rëra në klepsidër, E koha fluturonte Si dritë e mëngjesit.

KUJTIMI SAJ Ajo jeton në zemrën time Si një cifël e xhamtë, Gërvin në shpirt Çdo minutë, Çdo orë, Çdo ditë.

KUJTIMET Kujtimet ku janë futur Marrin arratinë Në qiellin e pa anë, Ndjenja më vjen si një flutur E shpirtin gjallë ma mban.

E prap kujtimet ikin Si zogjtë kur zënë shirat, Lënë pas retë e trishtimit.

14

NDRYSHE Ti si erë E unë si re, Ndoshta s’do puqemi kurrë; Aherë s’do lëshojnë lotë vetëm sytë e mij Por lotë do lëshojë qielli.

JETA IME Jeta ime Një buzëqeshje Në cepat e buzëve të tua.

NGJYRAT Ngjyrat në telajo Shkrihen me njëra-tjetrën, Një botë e tërë në të rrezëllen;

MARS - PRILL 2020

Cikël poetik nga VLADIMIR MUÇA Ngjyrat s’janë si njerëzit, Nuk ulërasin, Nuk grinden, Por ngjizen nër vedi Gjithë shend.

GJURMËT Në rrugët e jetës Humba gjurmët e tua, I humba duke të ëndërruar.

SYRI I DASHURUAR

NË SE MË DO VËRTETË

Syri sylinjare Dufin më s’e mban, Shpërthen valë e shpirtit Nga ana në anë.

Në se më do vërtetë Më duaj me ëmbëlsi, Më duaj mes artit tim, Më duaj përmes dritës Të syve të tu, Më duaj me kurmin tënd, Më duaj si guri kur ze vend.

Tingëllimë e dashurisë Do të zgjojë një ditë, Se dielli asnjëherë Nuk harron të lindë.

KUR PASHË Kur një çast Pashë figura të gëzuara U binda Se dielli lind për të gjithë.

DHE NJË ÇAST Dhe një çast, Kur dyshimet e grindjet U zgjuan në takim, Si mjergull sterrë Ranë mbi ne.

PËRTEJ SYVE Shok, mik, zonja ime Vështromë thellë sytë e mi, Atje në fund Si perlë është shpirti im.

DËGJO Dëgjo, o njeri!...

Dëgjo, o qiell me shpirt po flas!

Dëgjo, o tokë fjalët e zemrës time.

Fjalët të zbresin si shiu, Si shiu i imtë mbi barin e njomë, Si rrebeshi që fshin papastërtitë, Si freskia mbi drurët e vegjël Si fjala që pikon si vesa.

KUR U NDAMË Kur u ndamë Një hon u gremis Në një hon tjetër, Mes zhurmërimeve të fjalëve të tua Valët e lumit të shikimeve Më përmbytën mua.

KËNAQËSIA IME Ardhshin tek unë Dhembshuritë e nënës, Mundësia të jetoj jetën e saj; Kënaqësia ime e përvalë.

- Vijon faqe 18-

▼

SHPRESË

15

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Tregim

TAKIM ME BUKOWSKIN

Nga Fatbardha SULAJ

…një zemër, pas disa minutash qindra zemra, pas një ore një milion.

Ishte fotografia e Bukovskit shoqëruar me një nga thëniet e tij “find what you love and let it to kill you”.

Nuk e kish menduar që do klikohej kaq shumë.

As që dikush do ulej në Lamborghini prej thënieve të tij.

Dhe që do vazhdonin të çmendeshin femrat si të jetonte ende këtuas këtë nuk e dinte. Nuk di si do ta quante Bukovski zemrën e bërë mbi linkun që flet për të, madje nuk di se si ai do e quante facebook-un.

Do kishte shumë “Linda Lee” që do t’i dërgonin ftesa, që do t’i shkruanin mesazhe dashurie, dhe pse jo do t’i mbushnin mesazherinë me foto gjysëm nudo e më keq.

Do t’i kërkonin takime.

Po dhe ai do t’i takonte të gjitha i dehur, esëll, më se i dehur, si postier, si aktor, si poet, si publicist, si donzhuan, si i shthurur, si mashkull, si njeri, si Zot. Do t’i takonte papërjashtim, dhe do u’a harronte fytyrat.

Sepse Bukovski nuk ka turp të jetë vetvetja.

Mendoj që do shkruante romanin e radhës mbi “ fake face” Ndoshta s’do ta pranonte që një shthurje tjetër të sfidonte hitin e 16

shthurjes së tij, ndoshta do t’i bënte bllok çdo femre, dhe kur të ishte sërisht i kthjellët do ridërgonte ftesa të gjithë kontakteve me fytyra femre.

Por s’do ta braktiste Linda Lee për qindra të tjera të zhveshura.

Ndoshta i dehur do qeshte dhe do shkruante “drink, fuck and smoke plenty of cigarettes” dhe do këshillonte “qëndro larg nga facebook-u!”. Por vetëm i dehur do mund të zhytej në një botë dixhitale dhe do kish kanalin e tij në Youtube mbi leksionet “si mund të jetohet i dehur”, sepse vetëm Bukovski jetoi për veten ndërsa ne jetojmë për botën.

Kështu padashur të futej në labirinthe virtualë, pa e ditur dhe papritur, e në vend të shihte këmbët joshëse të Linda Lee do shihte mijëra këmbë të modeleve dhe fotot nudo të femrave që bëjnë selfie, dhe bëhen brand i rrjetit social.

Diku dhe do ta tradhëtonte Linda Lee dhe veten…

Dhe bohemija e tij do merrte fund, s’e di si mund të ishte por di që është marrëzi të mendosh se si do mendonte Bukovski tani.

Ndoshta do dehej dhe do shkruante me fjalorin më të pisët të mundshëm në gjithë kohështrirjen e tij, do ta sugjeronte dhe ty si një formë tjetër komunikimi… pse jo, do të gjente vetveten duke flirtuar në insta* duke shijuar gotën e verës dhe do të këndonte shqip “I dehun jam…”

MARS - PRILL 2020

TAKIM ME BUKOWSKIN Koha është kështu, prangos në mënyrën e saj, por jo Bukovskin.

Dhe ti vazhdo të mendosh, je apo s’je si Bukovski, ke apo nuk ke një Linda Lee që do të jetë aerodromi yt… Ç’të them, ti të dehurën e ke si Bukovski, ndoshta kur pi je pak më Zen se ai, por kur dehesh je një Bukovsk i vërtetë, pasi nuk mban mend kë takove Çiljetën, ZaJminën apo Mua. Mos u lodh, nuk bën dot si Bukovski.

Ti mund të duash njëmijë e një femra të ngjashme ose jo me Linda Lee, por bota jote mbetet një botë tjetër, aq sa dehja e shpërfill mënyrën se si ti do, se si unë dua.

Madje, kur Bukovski të lexonte lajmet e portaleve të tipit: “modelja lyen fytyrën mga gjaku i vaginës së bukur” do i dukej shtypi në gjendje të mjerueshme, dhe lajmi më shumë se horror.

Përsëri linku, dy million zemra...

Një ftesë?!!!!!

-Uau një ftesë!

Takim me Bukovskin, po sonte…

Bukovski kërkon të takohemi.

Lashë zemrat. Normal që e mora seriozisht sepse Bukovski mendimet i ka serioze.Pastaj njihemi prej kohësh.

Jashtë binte shi i imët, aq imët sa dukej sikur binin lule rigoni nga qielli.

Shiu shtonte trafikun, ndaj mendova më shpejt shkohej në këmbë.

E dija ku ish, por u vonova kaq shumë për të provuar durimin e tij.

Kur arrita në Kult i shkruajta “erdha”.

Teksa prisja përgjigjen me mesazh vura re dikë që vraponte shkallëve, ndoshta njeriu i vetëm që kish vrapuar kaq shumë. (me siguri dhe shenjtët s’do ta kenë besuar që po vraponte) Ishte Bukovski.

O Zot sa kish ndryshuar.

Më përqafoi sikur ti mungoja prej një jete.

Më kish munguar prej një jete.

“Po të prisja”- tha.

“Dhe unë”- shtova.

Si je?- pyeti- Pse u vonove?

-Erdha në këmbë, ti nuk erdhe të më merrje - thashë.

-Po dhe unë njëlloj sa ty do vonoheshatha si justifikim Bukovski- ndaj nuk erdha.

-Atëherë pse më pyet pse u vonova kur do bëje njëlloj si unë.

Ngjitëm shkallët.

Bukovski ishte gjithnjë i hijshëm sa çdo femre nuk i vë faj nëse marroset pas tij..

Shkuam deri tek altari. Ç’bëmë?! Natyrisht ju lutëm Zotit.

Po a mund ti luteshe Zotit me Bukovskin, vetë Zoti kërkonte më shumë se një lutje...

Kërkonte të thyhej altari dhe të prishej vakumi, pluri të fshihej dhe të vallzohej, madje të ndaloheshin transmetimet zanore në Kult.

Kupola të mos kish kufij dhe qiejt të ishin përtej këtij që sillte shiun, tej të shtatit.

Zoti donte të bekonte Bukovskin dhe “Linda Lee” në kryqëzime të çmendura trupore teksa veshjet fluturonin ikonave.

Kështu ereksioni Bukovskit do i bënte meshkujt jashtë të ishin kaq të vegjël dhe të parëndësishëm, sepse gjithë liria e dhënies, prekjes me të gjitha shqisat ish aty..

Pra të rilindje, të vdisje dhe të rilindje përsëri.

Aq sa dhe Zoti vetë do të donte të ishte një Bukovsk.

Tre million zemra…(fake news)

17

...........................

REVISTA OBELISK

▼ ...........................

- Fillimi faqe 15 -

Cikël poetik nga VLADIMIR MUÇA NË SYTË E TU

KUR ÇELIN LULEDELET

Në sytë e tu Velore lutja ime Me dallgë shpirti më deh si temjani; Duart i ngre në përgjërime, Si flijim mbrëmjeje Më mbytet xhani.

Kur çelin luledelet Kurora thurni me nxitim, Karakafte zemra të çelet, Si më i bukuri kujtim.

KUR BËRA DASHURI Kur bëra dashuri, Kalova përtej lëkurës së trupit, U mbyta në shpirtin tënd, Përtej emocioneve, Përtej portës së pavdeksisë.

SYTË E TU

MË FRIKON

Gjithëçka e bukur Rrjedh nga sytë e Tu, Me to Ti më fal Më të bukurën bizhu.

Buzët e mikes, Sytë e saj, Brenda të cilëve dua të humb, Kjo më frikon më shumë, Shpirt e mendje më lëkund.

LOTËT Lotët janë gjuha e shpirtit, Turbullirë ato s’kanë; Në to tretet dhe vetë qielli Me gjërësi të pa anë.

ÇAST Dhe era në muzgun asket Karron e gjëmimeve Tej grykave e nget, Një re që polli vetëtimën Lëpiu pyllin me gjuhën e vet.

ZGJIM

LARG VENDLINDJES Larg vendlindjes Në pushimet e shkollore, Nën hijen e manit të Kolzës Fsheh dhimbjet e fëmijërisë.

ISA BOLETINI Xhamadani ngjyrë e kuqe, Tirqet me gajtan të zi Këngë lirie buzëve burbuqe, Bajrak Vlore ishe Ti. 18

Gjalloi mër sy dashuria Si më e para në këtë stinë, Se ku ka rrënjë mirësia Ndizen zemrat vetëtimë.

Grinata tretet në sytë e mij, Yjet shuarjen e feksin me mërzi; Në ag më pushton fresku Ardh nga e kaltra ngjyrë, Me sy e frymë Pushtoj universin.

JETA Jeta: Lindje perendim Mes dritësirës dhe grinatës Një trung që digjet fshehur Në pyllin e saj.

MARS - PRILL 2020

Tregimi i numrit Nga Murat ALIAJ

SHARTIMI I GORRICAVE

Ky fshat ka emrin e një peme që i bën frutat të athëta.

Nuk dihet prej ç’kohe e trashëgon atë emër, por e lehtë është të kuptohet se në kohët e tij të lashta duhet të ketë qenë një pyll gorricash, deri sa i dha emrin fshatit. Këtë emër ai e mban edhe sot, megjithëse askund s’të zë syri ndonjë gorricë. Hyrja e këtij fshati është një rrëpirë e thepisur, që duket sikur do përfundojë në ferr, por kjo është një parandjenjë, që zhduket shpejt, pasi në qendër të fshatit, të befason një gjysmë hark i madh i rrethuar me blloqe gurësh të skalitur, shenja të një përparimi të perënduar. Duke zbritur shfaqen bukuritë e tjera, të cilat bien në sy nga ndriçimi i qiellit përmes kurorave të blerta, që hedhin rrezet e diellit si fasha drite. Prej qendrës mund ta ngopesh syrin me rrugicat e ngushta, që shpërndahen nëpër të gjithë skajet e fshatit. Ato gjarpërojnë gjithë mozaikë përmes ndërtesave të gurta, duke mbledhur e strukur anëve, gjethet e pemëve që lartësohen nga të dyja anët. Era e mykut që veçanërisht mëngjeseve bëhet më e pranishme, të krijon përshtypjen se ke të bësh me një vendbanim të braktisur. Ngado të hedhësh sytë, do vësh re ndonjë shenjë të së kaluarës, e cila të afishohet ngado e rrënuar apo e zhdukur, si për të ngacmuar fantazinë e për të ndërtuar një realitet të munguar.

Ndërsa nga lashtësia ruhen shumë murana gurësh që presin gërmimet, nga shekujt e mesjetës kanë mbetur më pak shenja, por që njerëzit i kanë zëvendësuar me fantazira, duke shkruar studime e hulumtime për këto kohë. Këtu ka pat universitete dhe akademi, të cilat i zhdukën barbarët, që erdhën më pas e s’lanë shenjë mbi tokë. Akoma s’ka të dhëna se kush studioi dhe punoi ndër to, por me siguri që një ditë edhe këto të dhëna do dalin në dritë, sepse fshatarët janë këmbëngulës, të dhënë aq

shumë pas historisë dhe shkencave, sa s’mund ta lejojnë këtë boshllëk në të shkuarën e fshatit. Për shekujt e më vonshëm e deri në kohët në vazhdim, të dhënat shterin plotësisht. Kjo lidhet me braktisjen masive, që iu bë fshatit.

Shumë nga banorët nuk jetuan dot me lavdinë e shkuar dhe morën arratinë. Të tjerë u shpërngulën në kryeqytet dhe qytetet kryesore të vendit. Por kudo që shkuan ata nuk hoqën dorë nga kërkimi, për zbuluar të shkuarën e ndritur të fshatit. Me këtë punë lidhet edhe kthimi masiv i shumë pleqve, për të jetuar në fshat. Duket se tani në perëndim të jetës ata po i shqetëson më shumë pasuria shkencore, që do u lënë brezave, se sa vet jeta e tyre.

Vendi ka pamje tërheqëse, me reliev të coptuar e panorama të larmishme brenda distancave të shkurtra.

Rrugicat gjarpërushe, që sa s’u zihet fryma prej ndërtesave të gurta, lidhin me qendrën e fshatit. Ato janë të ndryshme nga rrugica në rrugicë. Falë ujit që e ka me bollëk, blerimi është kudo i pranishëm. Klima është e ftohtë dhe perimet bëhen shumë vonë, kurse për fruta s’bëhet fjalë. Mollët janë përshtatur me këto temperatura. Ato janë aq të shumta e të mbara, sa shumica i përdorin si ushqim për bagëtitë. Ka edhe kumbulla të egra, që në kohën e pjekjes së tyre, njerëzit vërsulen të mbushin kadet. Mjeshtër të vërtetë të shlivës, secili gjen kënaqësinë e vet në prodhimet e çdo viti. Çdo rrugicë e fshatit ka emërtimin e vet të mbetur nga kohët që s’mbahen mend, si lagja e ujqërve, apo lagja e kunadheve. Madje këtu do gjeni edhe rrugën Çimiski që pleqësia ia vuri asaj rruge, ku kalonte çdo mëngjes plaku i nderuar Gaqo, në kujtim të rrugës ku ai kishte jetuar gjatë viteve të tij të mërgimit. Vihej re përpjekja e njerëzve, për t’ia shkëputur fshatin errësirës mesjetare e për t’i 19

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Shartimi i gorricave shndërruar ato në rrugë bashkëkohore.

Vitet e fundit u vu re një mani e përbashkët e të ardhurve rishtas. Duke qenë se fshati ka ujë me bollëk, në çdo kryqëzim rrugësh u ndërtua nga një krua me vetërrjedhje, me çati të mbuluar me plloça guri e me ndonjë përkushtim njerëzve të dashur që s’jetonin më. Ky ishte një apel që u bëhej njerëzve për të mos u shkëputur nga e shkuara. Gati për çdo verë fshatit i shtohej ndonjë krua. Ngjante sikur ata konkurronin njëri tjetrin.

Nga që dimri ishte i egër, banorët e përhershëm në verë bëheshin a s’bëheshin njëqind vetë, kurse në dimër ky numër binte në dhjetë pleq e plaka, të cilët thoshin se dimri është koha më e përshtatshme për të punuar me studimet e tyre. Dhe mblidheshin me njëri tjetrin e diskutonin tezat në të cilat kishin mbetur. I vetmi njeri që ishte aktiv si në verë edhe në dimër, mbetej marroku Lushka, i cili s’e braktiste vendin as në verë e as në dimër. Ai nuk kishte lindur i marrë, por jeta e pat zënë me gurë qysh prej lindjes, kur mbeti jetim dhe s’pat kush të kujdesej për të. Duke jetuar pranë këtyre pleqve të mençur, ai kishte mësuar shumë gjëra për të shkuarën, të cilat ua rrëfente gjithë krenari çdo të panjohuri, që hynte në fshat. Atyre u prezantohej me natyrshmëri dhe i shoqëronte duke u rrëfyer historinë e çdo objekti që u dilte përpara.

Ndoni ishte një nga mërgimtarët që vinte çdo verë në fshat. Veçanërisht ato ditë i pati shumë të ngarkuara me punë dhe afati i largimit po i afronte. I vuri përpara punët e shtëpisë, mblodhi kumbullat e zjeu rakinë dhe pasi e vulosi e futi në qilar, dhe u bë gati të merrte rrugën. Ai nuk kishte konsumuar akoma prodhimin e vitit të mëparshëm, por rakia është produkt që s’prishet. Përkundrazi, sa më shumë vjetrohet, aq më shumë ngre gradacionin. Para se të hidhte xhaketën supit e të merrte rrugën e mërgimit, nisi të bënte edhe një punë, për të cilën e kishte vendosur me kohë.

Iu gjend pranë Lushka. Dukej se vetmia në të cilën shtynte kohën, ia kishte shtuar dashurinë për njerëzit.

Kështu bënte me gjithë fshatarët që kishin nevojë për një ndihmës a shoqërues për të këmbyer dy fjalë. Veçanërisht në kohën e vjeljes së kumbullave, bëhej edhe më aktiv. Pa ndonjë marrëveshje u bashkohej atyre që kishin nevojë.

I ndihmonte pa ndonjë kusht shpërblimi dhe në fund të punës, ashtu i ashpër siç ishte nga natyra, u thoshte: −Mblidhini, mblidhini, se në i ardhtë ndonjë e keqe fshatit, nga ato kumbulla do i vijë! −Kot e ke këtë frikë o Lushkë! Njerëzit tanë janë të matur e praktik dhe e pinë në atë masë, sa të kënaqin shpirtin e jo të përmbysin botën. −Vetëm ajo e uruar nuk ka masë! –shtonte Lushka si të ishte ekspert në fushën e alkoolit.

E vërteta është se ai fliste me fjalët e ndonjë të mençuri, që kishte dëgjuar në kuvendet e burrave të fshatit, ku 20

gjithnjë qëndronte në fund të turmës e mbante vesh. Se ishte njeri i vëmendshëm Lushka dhe mençuria i pëlqente. −Po ky i marrë nuk gjeti ndonjë fjalë tjetër për të thënë?!- çuditeshin njerëzit, që vazhdonin punën e tyre, duke mos ia vënë më veshin.. −I shkreti!- i qante hallin shoku.- Po të kishte tjetër mendje, s’do ishte katandisur kështu.

Lushka nuk e mërzitej nga ato që thoshin të tjerët për të. Ai kalonte ditët e tij me gaz e këngë në buzë. Për të ditët ishin të gjitha njësoj, të bukura.

Punët në fshat s’mbarojnë kurrë, por njerëzit kishin vënë një radhë në to. Bënin më të rëndësishmet dhe largoheshin për t’i vazhduar vitin e ardhshëm.

Tek vau përfund kopshtit të Ndonit, rridhte një curril uji, që mbushte vendin gjithë lagështirë. Prej kohësh kishte menduar ta mblidhte e t’i shtonte rrugicës një çezmë. Dhurata të tilla janë për udhëtarët, që i sjell rruga këtej. Mund të ndjejnë nevoja të shumta, por etjen s’duhet ta ndjejnë kurrë. Pajtoi ustallarët më të mirë të fshatit dhe iu fut punës. Pranë tij s’mungoi asnjë çast Lushka i cili më shumë i pengonte me bisedat e tij çamarroke, se sa i ndihmonte.

Pasi e grumbulluan ujin dhe i lanë vetëm një sylinë derdhje, Ndoni vendosi që mbi çezmën të ngrinte një strehë alpine, me dy anët të pjerrëta për të mos mbajtur dëborë. Poshtë e shtroi me pllaka guri. Në dy faqet anësore vendosi dy vazo lulesh, kurse në ballë një pllakë mermeri me shënimin: Në kujtim të sime shoqe, Maries!

As mbiemër e as ca data lindje e vdekje, siç është e zakonshme. Tashmë Ndoni ishte i qetë se edhe ai kishte bërë diçka për fshatin. Nuk mbetej më poshtë të tjerëve, që punët e tyre ua kushtonin të afërmve. Dikush babait që i kishte lënë një trashëgim të majmë. Dikush vëllait të ikur me brengë të madhe. Se, i gjalli vërtet jeton me të gjallin, por brengat për të vdekurit i mban si male të rëndë, në shpinë.

Puna doli e bukur dhe e krahasuar me çezmat e tjera të fshatit, binte në sy stili i veçantë. E fotografoi punën e bërë që ta kishte gjithmonë me vete, e tu lëvdohej bashkatdhetarëve, atje ku jetonte, dhe para se të largohej, e porositi Lushken që t’i kishte kujdes shtëpinë. Të pastronte dëborën, që arrinte disa metër e të ndizte ndonjë qiri nën strehën e çezmës. Pastaj u kthye për të vazhduar jetën e ndërprerë, atje larg, në vendin e huaj.

Në ato çaste përurimi, s’mund të mungonte mes fshatarëve Lushka i cili e mori fjalën i pari: −Juve ju lumshin duart që po bëni këto punë të mira në fshat, por këtu nuk ka duk gjë. Dimri është i ashpër dhe shkatërron çdo gjë. −Jo o Lushkë se sado i egër të jetë dimri, s’ka ç’u bën këtyre ndërtesave me themele të forta.

MARS - PRILL 2020

Shartimi i gorricave Lushka nuk kundërshtonte, por vinte buzën në gaz dhe kalonte në temë tjetër bisede, ndërsa njerëzit përpiqeshin të gjenin të kujt ishin ato fjalë që shprehnin pakënaqësi e që i dëgjonin nga goja e marrokut. Por dikush kishte nisur të vriste mendjen: përse kjo punë nuk i pëlqente Lushkës?

Atij që përzihej në çdo punë dhe pas mbarimit të tyre, shprehte pakënaqësi për secilën. Ndoshta nga mania për të qenë i veçantë.

Duke qenë se këtë punë po e bënin shumë nga ata që kishin mundësi, rrugët e fshatit morën një tjetër bukuri. Përkushtimet morën formën e ca përgjërimeve të përmallshme për të ikurit pa kthim. Njëri përmendte të parin e fisit të vdekur në mërgim, tjetri djalin, i treti gruan e kështu me radhë çdo krua i kushtohej dikujt për të cilin malli ishte bërë krua. Por jo të gjithë kishin mall për të shuar. Si kudo edhe në Gorricë kishte njerëz ziliqarë, që e shikonin shtrembër këtë punë, jo se ajo kishte ndonjë të keqe, por vetëm sepse ata nuk ishin të zotë të bënin diçka të tillë. Duhej të gjenin një shkak, që atë punë ta nxirrnin të kotë.

Qimri erdhi dhe ndërsa mërgimtarët u larguan, në fshat mbetën banorët e tij të zakonshëm. Gati dhjetë të moshuar pleq e plaka dhe marroku Lushka. Fshati kishte hyrë në periudhën e gjatë të dremitjes. Ndërsa pleqtë s’guxonin të dilnin as në oborr prej të ftohtit, marroku i binte fshatit kryq e tërthor dhe asnjëherë s’kthehej për të fjetur, pa u përshëndetur me pleqtë, të cilët e mbanin me ushqime dhe këmbenin dy fjalë me të. Atyre nuk u prishte punë mendja e tij e krisur, derisa ishte i vetmi që u sillte ndonjë lajm për ç’ndodhte në fshat. *** Ai dimër kaloi me një borë të madhe, që nisi të shkrijë aty nga mesi i prillit. Pranvera e vonuar ishte e mirëpritur dhe dëbora nisi të pikojë nga strehët. Pastaj ajo shkriu duke fryrë ujërat e përroit të vetëm, që në këtë stinë bëhej i rrezikshëm.

Bari doli lëndinave dhe pemët nisën të frynin sythat.

Dimrin e ashpër ta kujtonin vetëm disa shuke dëbore, që grumbulloheshin nëpër kaçubat e parrahura prej diellit e ngjanin si xhupe të grisur të stinës, siç lë gjarpri lëkurën ferrave, si dhe degët e thyera të pemëve të vjetra, nga pesha e dëborës.

Nga qyteti nisën të vinin vizitorët. Të parët erdhën disa bletërritës me kosheret e tyre të dala dobët nga dimri. Zunë një shullë dhe gumëzhima e koshereve po jepte shenjat e para të gjallërimit të jetës në fshat. Pastaj ia behën druvarët, të cilët nisën të bënin pastrimin e pyllit të dëmtuar nga furtunat dhe nga dëbora. Nga dita në ditë fshati po fitonte gjallëri e po niste jetën normale. Pritej të ktheheshin edhe mërgimtarët. Ata që me kujtimet e tyre i

kthenin njerëzit në lavditë e shkuara.

Nisën të lëviznin e të dilnin fshatit edhe pleqtë që ishin mpirë gjithë dimrit pranë mangallëve. E para gjë që u ra në sy, ishte dëmtimi i pllakave të mermerit dhe thyerja e vazove të luleve, nëpër krojet e rinj. Kjo ishte një punë, që s’mund ta bënte ashpërsia e dimrit. Mjaftonte të shihje mënyrën e dëmtimit, për të kuptuar se dikush kishte derdhur gjithë ligësinë e shpirtit në to. U ndien keq pleqtë, dhe nisën të kërkojnë autorët e dëmtimit. −Kush ta ketë bërë?- Pyeti njëri. −Barbarët, kush tjetër.- ja ktheu tjetri.

Dhe kështu u ndez një debat i zemëruar, që njeri ia linte fajin kryepleqësisë, e tjetri banorëve që s’po dinin si ti ruanin këto vlera të çmuara. −Kjo është për të vënë duart në kokë,−Vazhdoi ankesën plaku Koço, i cili ndodhej në prag të shpalljes së konkluzioneve të kërkimeve të tij−Ne s’jemi në gjendje të mbrojmë ca kroje dhe vrasim mendjen të zbulojmë historitë e zhdukura të të parëve tanë. −Mos na ço kaq larg,−ndërhyri Mihali− Krojet edhe po u prishën, i ndërtojmë prapë, kurse ajo që i përket së shkuarës, është prishur, për të mos u ndërtuar më kurrë. −Kjo do të thotë se veprat tona, në krahasim me të stërgjyshërve, janë si karroca e stallierit me reaktivët supersonik. −Këtu është e keqja jonë, sot kemi ecur shumë përpara në teknikë, por kemi mbetur mesjetë në anën psikologjike.−shtoi tjetri− Ka më shumë rëndësi të dish ta ruash një punë të mirë, se sa ta bësh atë. −Ta kenë për vete!- i vuri pikën kryeplaku, si për të ndaluar debatin e burrave.- Mërgimtarët do kthehen prapë e do i bëjnë më të mirë nga të mëparshmet. Por edhe po s’i bënë ata, do i bëjë fshati. −Nuk është puna aty, por duhet të gjejmë kush na e bën këtë punë?- shtoi një tjetër. −Unë mendoj se në këtë punë ka gisht marroku. Edhe po nuk e ka bërë vet, ai duhet ta dijë kush e ka bërë. −Ta thërrasim e ta pyesim. −Nuk bëhen kështu këto punë. Po e thirrëm, ai do trembet e s’do na thotë asgjë. Me mirë ta marrim me të mirë, t’i japim edhe ndonjë gotë e ta pyesim qetë, sikur s’na intereson shumë kjo punë a sikur të ndihemi të kënaqur prej saj...

Dhe kështu bënë. Marrokun e gjetën një mbrëmje në klubin e fshatit dhe nuk ia kursyen rakinë. I mbushën pjatën me mish dhe ia morën këngës për pranverën, që po përtërinte gjithçka, për gurgullimën e krojeve, për njerëzit që u shtohet jeta, duke e kaluar mes këtyre bukurive. Por i mallkuari sepse ndjeu frikë nga ky trajtim i veçantë, me të cilin nuk ishte mësuar. −Po doni të më kënaqni, më mbushni ndonjë pjatë me 21

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Shartimi i gorricave fasule e hiqeni mënjanë rakinë, se nuk është për mua ajo e mallkuar.- tha marroku.

Ata qeshën me naivitetin e tij dhe nuk i porositën fasule, por një pjatë tjetër me mish. Pa ta shikoje marrokun kur i shkëlqyen sytë dhe nisi të hajë me shije, pa ditur cilin të falënderonte më parë! −Unë mendoj që çezmën me emrin tim, ta ndërtoj lart tek bishti laraskës!- tha njeri për të hapur bisedën. −Kurse mua më pëlqen këtu poshtë tek syri i dhelprës. −Kot humbisni kohën me punë të tilla,− tha marroku.Në fshat janë ndërtuar kaq shumë kroje sa ... −Këtu ku janë ndërtuar aq shumë, një më tepër as prish e as ndreq punë. Çdo banor i fshatit mund të lërë ndonjë kujtim të tillë. Po ti ku do e ndërtosh tëndin Lushka? −Unë s’kam nevojë për lavdi. Nuk më duhen punë të tilla. −Ti vërtet s’ke nevojë për lavdi, por ama s’duhet të vësh dorë në punët e të tjerëve, që janë bukuri e nder për fshatin. −Unë as ndërtoj e as prish, − tha Lushka me atë pafajësinë e tij të sinqertë.- kërkojini gjetkë prishësit e fshatit. Unë ju kam paralajmëruar me kohë se në i ardhtë ndonjë e keqe fshatit, do i vijë nga këto kumbulla të zgërbulura. −Ti thua t’i presim kumbullat? −Bah!...Ne nuk jemi barbarë, si ata që gjuajnë mbi mermere. −Fshati nuk është vetëm yni, por i të gjithëve. Ne bashkë duhet t’i kërkojmë e t’u presim dorën vandalëve të tillë. −Njerëzit e dehur s’dinë çfarë bëjnë!- tha Lushka.

Fshatarët panë njëri tjetrin në sy dhe vërtetuan që Lushka nuk ishte pa dijeni. Së fundi ai u zbërthye: −Ata ishin një grup djemsh të ardhur nga qytetit që festuan gjithë ditën. Pasi pinë e u bënë thumb, u egërsuan dhe u vërsulën mbi krojet e mbi gjithçka që u doli përpara.

Vërvitën shishe mbi mermerë e mbi vazot e luleve, por kjo s’i ngopi dhe nxorën armët. Kishin pirë shumë e s’dinin ku ta zbraznin egërsinë. Fat i madh që nuk e shkrepën mbi njëri tjetrin. Por fshatit i bënë dëme të mëdha. U prishën të gjitha strehët e ndërtuara nëpër krojet buzë rrugëve dhe u larguan të kënaqur që pas po linin një shëmtim të tillë, sikur këtu s’do shkelnin më kurrë... −Po ti nga e more vesh këtë? −Ju e dini që mua më thërrasin të gjithë të ardhurit, se nuk ia kam njeriu me hile. −Pse nuk na njoftove në kohë për këtë? −Kush më linte të njoftoja? Ata kishin armë dhe s’ta përtonin...

Vërtet që s’mund të bënin asgjë ndaj dëmtuesve, por kishin marrë vesh çfarë kishte ndodhur dhe duhej 22

të merrnin masa, që të mos përsëritej. Gati çdo javë në korijet e fshatit vinin vizitorë nga qyteti. Njerëzit e lumtur hanë, pinë e këndojnë. Shpesh herë u ngjan sikur të gjithë të tjerët janë po aq të lumtur sa dhe ata e nuk e përmbajnë dot veten...

Mërgimtarët nuk e morën vesh kurrë këtë ngjarje. Si çdo vit ata erdhën në Gorricë me mallin e pashuar, duke derdhur dashuri në çdo objekt që lidhej me jetën e tyre. I pritën ata të paktë vendas që e ndjenin veten si fajtorë për ç’kishte ndodhur gjatë dimrit. −Ju mirë se erdhët, u thanë mërgimtarëve, por ne s’mund tu presim si ç’do vit, sikur nuk ka ndodhur asgjë.

Ndoni ishte bërë gjithë vesh. I prisnin këto lajme. Ata të paktë banorë ishin të moshuar dhe ç’do vit mungonte ndonjë prej tyre...Por këtë radhë paskej ndodhur diçka tjetër që i pikëlloi shumë. −Ç’punë u prishi atyre ai kushtim për Marien time që s’e heq dot nga shpirti?!- shpërtheu brengën e tij Ndoni. −Maria s’dinte të prishte gjithë jetës së saj dhe nuk e meritonte këtë gjë,− nisi Koçua të fliste me ton të menduar− Në studimin që përfundova këtë vit për të shkuarën e fshatit, kam theksuar edhe një dobësi që nuk e korrigjuan dot shekujt. Para se të nguleshin njerëzit në këtë vend, duhej të shartoheshin gorricat e në vend të këtyre kumbullave të gërbulura, të lulëzonin dardhët. Jo se nuk e dinin këtë të parët tanë, por gjithnjë lanë diçka për ta bërë pasardhësit, ashtu siç po e lëmë edhe ne për ata që vijnë më pas e që s’do e bëjnë kurrë, sepse këtu s’ka më as gorrica e as dardhë. −Ç’lidhje ka teza jote me kroin e Maries o Koço? −Ka lidhje, ka. Ne gorricat s’kemi ku i gjejmë, që t’i shartojmë me dardhë, por njerëzit tanë këtu rreth e rrotull i kemi e duhet t’i mësojmë ta duan e ta ruajnë të bukurën.

Biseduan gjatë e të përmallur asaj dite dhe nga mbrëmja, Ndoni bëri një shëtitje nga kroi. I rrahu zemra fort kur pa hijeshinë që kishte marrë kroi. Iu duk si një buzëqeshje e së shoqes. −Ju më thatë se kroin e shkatërruan vandalët. −Po. E shkatërruan vandalët, por ne e ndërtuam edhe më të bukur. −Pse e bëtë këtë? Unë prapë do e rindërtoja siç ishte. −Sepse s’donim të skuqeshim para teje, kur të na ktheheshe i përmallur.

Ndonit i shkëlqyen sytë. Një lot përmallje e mirënjohje për bashkëfshatarët e tij, i rrëshqiti faqeve. Ndihej mirë tek shikonte që në fshatin e tij kishte filluar shartimi i gorricave...

MARS - PRILL 2020

Ftesë për lexuesin e revistës OBELISK

NJË SHËRBIM I RI NGA SHTËPIA BOTUESE “ADA”

Revistën”OBELISK”, mund ta gjeni në librarinë pranë Qendrës Stefan (Sheshi Avni Rustemi), librari Art’s pranë bustit “Zogu I” dhe librarinë “ADA” pranë redaksisë, në Nëse keni shkrime gjuhësore adresën: e letrare (ese, punime seminari, punime shkencore, Rruga “Mihal Grameno” Pall.

32 Ap.7 (pranë Shkollës së poezi , prozë, analiza Baletit) si dhe me abonime. të ndryshme letrare e gjuhësore etj) dhe doni t‘i Gjithashtu mjafton një publikoni telefonatë nga ana juaj dhe që të jenë më afër lexuesve ne mund t’ju sjellim librat e tuaj, e që këta të botuar në shtëpinë botuese kenë më shumë njohuri “ADA” dhe revistën letrarerreth krijimeve tuaja, atëherë artistike “OBELISK” në ne ua kemi mundësuar këtë adresën, që ju doni pa kosto gjë juve në këto faqe të shtesë. revistës. Punimet tuaja mund t‘i dërgoni në e-mail: Cel:+355 68 22 19 016 rlushi@yahoo.it

Të nderuar studiues, profesorë, studentë, shkrimtarë e nxënës!

23

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

“Shtegu i bardhë” nën një këndvështrim analitik

Nga Erget Cenolli

Në një shkrim të vitit të kaluar në revistën “Obelisk”, shprehëm mendimin se studimi i deritanishëm i Letërsisë Shqipe në arsimin parauniversitar, është i pamjaftueshëm për të rrokur gjithë zhanret, temat, galerinë e persnazheve dhe idetë që përcjell kjo letërsi. Rregullimi i kësaj mangësie vjen nëpërmjet studimit të shumë veprave të lëna në harresë padrejtësisht. Analiza e mëposhtme është një shembull sesi mund të depërtojmë në të fshehta e këndshme të letërsisë sonë.

Studimi i një pjese të tekstit është si një rrugëkalim i cili na çon drejt një universi të panjohur. Le ta eksplorojmë këtë shteg për të dalë në pyllin e madh e të paeksploruar të Letërsisë Shqipe.

Teksti rrëfimtar letrar “Shtegu i bardhë” Roman Dhimitër Xhuvani

Si shpëtoi nga orteku, Hamdiu u mbulua i tëri nga pahu i dëborës. U shkund dhe priti se si era e rrëmbente atë pluhur dëbore dhe e shtynte tutje nga rruga ku ai kishte ardhur. Si u largua tymi, sytë e Hamdiut u çapëlyen. Para tij, jo shumë larg, mbi shtratin e lumit, midis dy faqeve të maleve mbiu një mal I tërë dëbore. Hamdiut dalngadalë i erdhi çehreja dhe u zgërdhi. Tani ai e kuptoi më shumë rrezikun që ia ktheu buzëqeshjen në ngërdheshje.

-Balik, ku je!,- pshpëriti ngadalë e u bind se ndodhej jashtë rrezikut.

Qeni nën këmbët e tij lehu i trembur, po u qetësua nga zëri i bariut e nisi të shkundte edhe ai pluhurin e dëborës që e kishte zbardhur.

-Shpëtuam, Balik ! Tani duhet të jemi më të kujdesshëm. Deri te shtëpia e Sadri Gashit kemi edhe katër ortiqe, ato do të zbrazen sot.

Ato e kanë radhën tani. Ky që u zbraz i ka bërë gati. Tani ato s’durojnë dot as edhe një harabel.

Kushedi se ç’do të na shohin sytë sot. Po gjene mirë, le të zbrazen sot, që nesër, kur të kthehemi, të jemi të qetë. Shyqyr që po ndodh kështu, veç kujdes, Bal, se shokët na presin,- i foli qenit dhe u nis duke kapërcyer Pulinat e Dukës, atë vend skerkë, pastaj arriti tek Ahishtat e Cubit. Aty ishte 24

larg rrezikut të ortiqeve dhe qëndroi derisa të çlodhej. Hoqi nga krahët rrathët, hapi tarkaçen e nxori copën e bukës, e cila ishte ftohur e tharë. E ndau përgjysëm me qenin dhe, si e hëngri, u nis.

Sa bëri hapat e parë, qëndroi nga zëri i korbave që krakarisnin duke u rrotulluar rreth borës së ngjeshur të ortekut që ishte bërë mal mbi shtratin e lumit. Korbat, që siç duket nuk gjetën gjë, u ngritën lart e, sa panë njeriun e qenin, filluan prapë t’i ndiqnin nga lart, duke fluturuar të qetë, gjoja sikur s’kishin punë me ta.

-Të ndyrë e dinakë jeni,- u thirri Hamdiu që i kishte inat dhe iu kthye Balikut:- Për besë, po të afrohen, do t’i qëlloj.

Po korbat nuk kishin pse të nguteshin. Ata ishin të sigurtë e të qetë se ai gjah që e kishin para sysh s’do të vazhdonte gjatë atë rrugë që kishte nisur në atë luginë ortiqesh.

Hamdiu që tani ishte nga fundi i Ahishtës së Cubit, nuk e ngriti më kokën për të parë korbat.

Ai e dinte që tani, tamam pas Ahishtës, do të vinte te shtegu I maleve, ai shteg sa i bukur në verë, aq i tmerrshëm në dimër, ku dy faqet e maleve të Berbatit e të Malit të Gjerë, ngrihen thikë e afër njëra-tjetrës, gjithë shkëmbinj e gryka honesh e thepash që të trembin e të bëjnë të besosh se janë të pakapërcyeshme.

Hamdiu arriti tamam në të hyrë të grykës së ngushtë, nga ku në atë pasdite me diell të dyja faqet e skuqura të maleve dukeshin sikur I hakërreheshin njëra-tjetrës. Të dyja malet ishin

MARS - PRILL 2020

rënduar sa s’mbanin më, ishin enjtur e përkulur nga pesha.

“Jo, kjo grykë s’kapercehet pa zbrazur ortiqet”,tha Hamdiu e mbeti si i gozhduar duke parë kërshet e shkëmbinjve të mbushura jo me borë, por me sreç akujsh në forma të ndryshme, ca si mburoja, ca si heshta. Po, dukej tamam sikur gjatë ditëve të acarit malet ishin mbrojtur e kishin sulmuar njëri-tjetrin dhe ja, tani që dielli po i ngrohte, ato heshtnin, rënkonin e oshëtinin nga era që fërkohej e thyhej thepave shkëmborë të mbuluar nga cipa të trasha akujsh.

Dhimitër Xhuvani lindi më 23 maj 1934 në Pogradec. Studioi letërsi në Tiranë dhe në Institutin e Letërsisë “Gorki” të Moskës. Vdiq në Tiranë më 19 tetor 2009.

Familja e tij ishte nga Elbasani, por banonte në Pogradec ku babai i tij, mësuesi i njohur Kostaq Xhuvani jepte mësim. Kur ushtria gjermane vjen në Pogradec familja Xhuvani shpërngulet në fshatrat malorë të Mokrës, ku qëndron deri në fundin e Luftës së Dytë Botërore, më pas kjo familje kthehet përsëri në Elbasan.

Dhimitri pas shkollës së mesme mjekësore punon në spitalet rurale të Gramshit, Librazhdit, Cërrikut, Peqinit. Shkëputet nga mjekësia dhe vazhdon studimet e larta në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Tiranë dhe më pas studion në Institutin “Gorki” të Moskës. Krahas punës së shkrimtarit, ushtroi edhe profesionin e mësuesit,

gazetarit, redaktorit, montatorit, elektricistit, saldatorit. Është fitues i shumë çmimeve letrare si dhe laureat i “Çmimit të Republikës”, proza e tij është përkthyer në disa gjuhë si në italisht, frëngjisht, anglisht, rusisht, në gjuhën kineze dhe japoneze.

Disa prej veprave të tij janë:  Kambanat e fundit (1958) [1]  Midis dy netëve (1962) [1]  Tuneli (1966) [1]  Përsëri në këmbë (1970) [1]  Fan Smajli (1971) [1]  Zgjimi i Nebi Surrelit (1976) [1]  Do të jetojmë ndryshe (1979) [1]  Vdekja e zotit Kaloti (1981) [1]  Bota ime (1984) [1]  Dashuri e harruar, 2007 “Shtegu i bardhë” është një prej romaneve më tërheqës të shkrimtarit Dhimitër Xhuvani.

Pesë barinj vendosin që mos e zbresin tufën e dhive si çdo vit, për dimërim në fshat, por ta mbajnë në stanin e tyre, në mes të Alpeve të Shqipërisë Veriore. Mes Alpeve bën një dimër i ashpër me dëborë që i kalon dy metra, me ujq të uritur që rrethojnë stanin, me sasi të pamjaftueshme ushqimesh. A do të rezistojnë dhe ta nxjerin veten dhe kopenë shëndoshë e mirë deri në pranverë apo do të tërhiqen e do të dështojnë në nismën e tyre? Leximi i romanit do të na futte 25

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

“Shtegu i bardhë” nën një këndvështrim analitik

në një botë interesante ankthi për të zbuluar fatin ushqim për ta ? e njerëzve që përballen me vështirësitë ekstreme Argumento përgjigjen. të motit.

3.Nëse do të ndodheshit pranë Hamdiut, do ta inkurajonit të shkonte përpara apo do ta Shpjegim fjalësh: këshillonit të tërhiqej. Argumento mendimin çehre-shprehja apo ngjyra që merr fytyra pas 4.Ç’i ndodh njeriut nëse para një ndodhie të një ngjarjeje jo të zakontë vështirë e kap paniku? zgërdhi-qesh me zor 5.Si do të vepronit ju në një rast të ngjashëm ngërdheshje-shtrembëroj buzët ose fytyrën apo të përafërt me atë të Hamdiut? për një ndodhi të padëshiruar Gjuha dhe stili: skërkë-shkëmb i thepisur me maja të copëtuara 1.Çfarë të përbashkëte kanë fjalët dhe rrathët e dëborës- veshje të posaçme rrethore togfjalëshat: ortiqe, pahu i dëborës, një mal i tërë mbi këpucë apo çizme,ku ndërthuret druri me dëbore ? litarin, të cilat njerëzit i përdorin në vendet ku bie 2.Cilat janë fjalët dhe shprehjet që përdor shumë dëborë. Me to njeriu mund të qëndorojë Hamdiu në bashkëbisedim me Balikun? sipër pa u fundosur në dëborën e trashë.

3.A mendoni se qeni mund të jetë persoazh i tarkaçe- trastë prej lëkure ku barintë mbajnë këtij fragmenti ? Argumento. ushqimin 4.Me çfarë figure të tmerrshme të mitologjisë kërshet-vend i mbushur me gurë e shkëmbinj apo folklorit mund të paralelizohet korbi? streç-forma që merr akulli nëpër shkëmbinj 5.Me çfarë qëllimi përdoren antitezat: i bukuri tmerrshëm?

Analizë teksti: 6.Gjej në fragment metaforat dhe krahasimet.

1.Ku ndodhet personazhi dhe nga cili 7.Cili është përshkrimi që ju le më tepër shoqërohet? mbresë? Pse? 2.Cili është kuptimi i thirrjes së 8.Kthe në njëjës fjalën ortiqe. Formo nga një personazhit:”Shpëtuam, Balik! Tani duhet të jemi fjali me këtë emër në njëjës dhe në shumës. më të kujdesshëm.”

3.Pse personazhi i urren korbat ?

Detyrë: 4.Pse rrëfyesi thotë:” … ai shteg sa i bukur në 1.Shkruaj një vazhdim për fragmentin. verë, aq i tmerrshëm në dimër.” ?

2.Gjej dhe sill në klasë subjekte librash ose 5.Për çfarë ngjarjeje na parapërgatit paragrafi i filmash ku tregojnë ndeshjen e njeriut me situata fundit i fragmentit ? ekstreme të motit apo dukuri të tmerrshme Interpretimi dhe vlerësimi: natyrore.

1.Qëndrimi i Hamdiut është një qëndrim prej një njeriu: a)të frikësuar b)burracak c)të kujdesshëm d)të nxituar 2.Shprhja: Korbat nuk kishin pse nguteshi… tregon se ata ndienin vdekjen e afërt të Hamdiut dhe qenit të tij Balikut apo se mali kishte plot 26

MARS - PRILL 2020

Shtëpia botuese “ADA” dhe revista “OBELISK”i urojnë poetit Basir Bushkashi ditëlindjen! Shëndet e krijimtari të begatë.

CIKËL POETIK NGA BASIR BUSHKASHI NËPËR DEGË BLIRI Gugasin pëllumbat, Kumuritë, Ende në të mungtë Pa çelur agimi: Me këngë, me sqep, Përpiqen ta zgjojnë, Duke fërfëlluar Nëpër degë bliri...

ME MALET DHE FUSHAT Sikur të ndodh, Që s’do të ndodh kurrë: Që të gjithë matjanët Të iknin turrë...

Unë s’do të lëvizja Do t’rrija këtu: Me malet dhe fushat, Do të flisja për Ju...

TËRBIMI U çmend një qen, Keqas u çmend,

Gjersa e vranë N’çmendurinë e vet...

Pikëlluese t’mendosh Si e zuri tërbimi, Kur fshati u rrënua, Nga kob-tufëzimi...

Vatha mbetur shkretë: Pa dhi, pa dhen, Ku hunguronte Përlotur një qen...

E i ngrati qen, Si t’ish njeri, Kërkon përvajshëm Tufën e tij...

DILAVER KURTI* Nëpër trashëgiminë iliro-arbërore, Hyre aq thellë sa askush tjetër...

Dhe nxore perla me aq vlerë Dhe bujarisht e shpërndave ndër njerëz...

Hodhe shënime etnografike Me aq pasion, me aq sqimë...

Gjerdan i artë për brezat që shkuan, Gjerdan i artë dhe për brezat që vijnë...

27

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

CIKËL POETIK NGA BASIR BUSHKASHI BUZË DETIT ME KITARË Buzë detit me kitarë, Me aq mall këndoj për ty...

Valët vijnë radhë-radhë Me të kaltrën melodi...

Tej, pulëbardhat hapin krahët Sikur presin të vish ti...

Nëpër tingujt e kitarës Shplekset floku yt i zi... ...Lehtë kridhem nëpër valë Prehërit detit që thellë zien, Porsi malli im i marrë Që tek ti shkon e vjen...

Cecina, korrik 2019 DREMITJE Dremisin retë Qiellit blu.

Po dhe majëmaleve Aty-këtu...

Nuk fryn frymë ere Një gjethe s’lëviz, Dhe lumi brigjeve Rrjedh aq qetësisht.

Unë eci kujdesshëm E frymë marr lehtë.

Me këmbët në tokë Me sytë tek retë.

Kushdi sesi, Them me vete: Mbase natyra Çlodhet ndër derte...

28

SADIJA Iku dhe Sadija, Tretur, përmalluar...

Qiejve të parajsës, Duke fluturuar...

Grua përmbi grua, Zonjë përmbi zonjë, Nëpër flatra malli Rend të rrok Dritëronë...

BRENGA E NOES - Nga Shkrimet e Shenjta Noeja i ndritur jetoi aq gjatë: Nëntëqind e pesëdhjetë vjet.

Bekuar si shenjt nga perëndia, Për varkën e famshme, varkën e shenjtë...

Që sërish mundi t’rilindë botën Dhe bota të mbushej plot gaz e jetë...

Punoi tokat, Noeja, mbolli vreshtat Dhe bëri verë me famë Që nga mëngjesi, gjer në mbrëmje Shijonte jetën me të tërë...

Veç vuri re se nëpër vite, Po shtohej njeriu i lig, Ndaj dehej shpesh, aty në tendë Herë-herë dhe lakuriq...

NË MONTEVERDI* - Në kujtim të krushkut tim, italian, Edo Mucci.

Në Monteverdi Pi kafe, raki, Diku në lokalin Ku pije dhe ti...

MARS - PRILL 2020

CIKËL POETIK NGA BASIR BUSHKASHI Marko dhe Alma, Mbesa Katerinë, Zemërpërmalluar, S’të harrojnë ndër stinë...

Me Pirangio-n, Vëllain tënd, bujar, Nëpër biseda Të sjellim aq pranë...

Dhe ndiej sikur Më vjen një zë: “Dua të çmallem, Po varri s’më lë...”

Shoh shtëpinë tënde Si një kështjellë...

Ndanë rrugës kalldrëmtë Me dhembje mbështjellë...

Se kujton njomzakun Që lindi dikur, Djaloshin e hedhur, Dhe njerëzorin burrë...

Unë tres vështrimin, Tutje në gjelbërim, Si për të përhumbur, Mallëngjimin tim...

Eh, miku im, U prehsh në parajsë, Se në botën tjetër Do të çmallemi bashkë...!

Monteverdi, Itali, 17 korrik 2019 *Monteverdi - Mali Jeshil DIL, MOJ HIRËPLOTË!

Dil, moj hirëplotë, Pyllit të gjelbëruar, Ku të pret një dem, Duke bulëruar...!

ENDE PRES Ende pres Siç e patëm lënë, Kur dashuri Bashkë patëm zënë...

Nëpër erë, Nëpër mall Ende pres Flutur e bardhë: Zemra-zemër, Fjalë-fjalë...

NJË GOTË - Në respekt të shokut tim, Gani Korsita, mjek, doktor i shkencave dhe miqve pijedashës.

Një gotë, Sa një botë...

Kur ta jep një shok, Kur ta jep një mik, Sa i thua të ligës: “Ti e ligë, ik...!”

Një gotë, Sa një botë...

Kur e pi me miq, Kur e pi me shokë...!

Fjala-fjalë...

Lisnajës së njomë, Të brishtë, të gjethuar, Të deh erë e luleve, Flladit ledhatuar...

29

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

Nga botimet “ADA”

NË KËRKIM TË NJË ËNDRRE...

Nga MERITA KUÇI THARTORI

Natyra nuk flet, lulëzon, dimri i ftohtë nusëron, vjeshta e arte e ngrohtë gjallëron, ndërsa zemra e një poeti fluturon, shkruan, reflekton, vuan, gëlon, përçon, përndez dhe zgjon.

Po kë zgjon në të vërtetë ky vëllim i parë poetik për poeten Alba?

Alba është bekim i emrit të saj, ëshë agimi i saj, i një ëndrre për t’u renditur ne vargun e madh të poetëve, të cilët e sfidojnë botën me mendimet përçuar mes vargjesh. Duke ndjekur dimensionin e jetës…zgjim – rritje – pjekurim, nën këtë trekëndësh jete, autorja kërkon vetveten, kërkon zemrën e saj të vendosë si një orë për botën që e rrethon,ku çdo rënie akrepi është një “ ndjellje malli,’jetuar mes njerëze të dashur si te poezia “Shtëpia e vjetër” duke zgjuar jo vetëm të dashurit, por edhe njerëzit përreth me pafajësinë e një fëmije, ku vetëm me një shikim njeriu që ka besim te fëmijëria ndjehet i plotësuar.

Misioni i njeriut plotësohet, kur ai e jeton jetën me përgjegjshmëri për dhënien e një gjykimi që e gjejmë të realizuar te poezia “ Më lini të jetoj si një artist,” duke thyer tabutë, intrigat e pabesitë e jetës, ku vetë artisti është në kërkim të jetës së vërtetë.

“Jam në jetë” është një thirrje e ndërgjegjes për të jetuar jetën pa u ngutur, ndërgjegjshëm, me të vërtetat e prekshme, duke përcjellë thjesht trendin e lumturisë, sepse gjërat të mëdha a të vogla dhembin.

Brishtësia e të qenit poet ndjehet thellësisht edhe te poezia “Jam një dritë e pjerrët,” ku impulsi i jetës së poetes lë gjurmë, ku metamorfoza merr forma aspak imagjinare dhe percillet si “ ethe zjarri shqetësimi” Metropole imagjinare, simbole të dhembjes me të cilat ndjehet zhgënjimi dhe humbja e shpirtit, fisnikëria rimëkëmbet dhe e vërteta dhemb, këto ndjesi vijnë natyrshëm të poezia “Metropole të trishtuara”. Thirrja “ ngrihu,zgjate dorën..” vjen si një e drejtë për të ndryshuar e për t’u fuqizuar si një feniks.

Brenda vargjeve poetja përplas emocionet e saj duke përjetuar dashuri, dritë, ndjenjë, shpirt të lirë dhe kjo lirikë ia le vendin gjykimit te poezia “

30

Lëmsh kujtimesh”, qe me modesti vjen si “shtjellë harrese” ku koha ngjall…shkon…harron. Trinomi i përjetuar te kjo poezi mbruan jetën dhe krijon lidhje me poezine “Morali i kombit” dhe shqetësimin qe vjen per vesin dhe pamoralitetin si një shqetësim për të vlëresuar jetën brenda rregullave, ligjeve, për të ecur me fuqinë qe të jëp brendësia jote dhë brendësia e poetes, e cila flet për zemrën e kurajos te “Portreti yt i heshtur,” ku shpirti rrëfen vetveten, portret poetik që nënkupton trazim të brendshëm që dikush e flak, dikush e braktis, po jo të gjithë, pasi poetja bën një reflektim kurajoz dhe qytetar. Ky është misioni i një njeriu, i një poeti, që kërkon t’i degjohet dhembja, emocioni, dimensioni i vërtetë pa alibi, por përkushtuar dhe thelbësor për poemën moderne.

Poetja mediton pas çdo prekjeje, pas çdo përsiatjeje me realitetin pa lënë mënjëanë dialogët me ndjenjë. Ky është zëri i lirikave të zëmrës. Ndjehet te poezia “Pranvera” si metamorfozë e shumëpritur e shpirtit pagëzuar me emrin ‘panverë tokësore’.

Te poezia “Mbrëmjeve” pikas gërshetimi me natyrën i barsjes së shpirtit me ndjenjën e një rituali të një çasti jete. Konturi i një dashurie në pritje, shkon te fitimi rrufe i vetvetes me poezinë “ Mos më kujto,” them fitore sepse “Malli për ty” vjen si himn i jetës.

Lirika e jetës intime e pajetuar, pret të jetohet e gërshetuar me imagjinatën poetike ne vargjet: ..“kur mbrëmja bie, kokën mbështes, si plaku në fundin e një jete” është lumi që duhet përshkruar si një thirrje për çdo jetë, për te prekur nga afër befasitë dhe misteret e jetës, siç dinë ndjeshëm dhe zellshëm vetëm poetët, të cilët jane cituar si besnikë të artit të fjalës.

Zëri i poetes Alba Dajlanaj, një zë i ri dhe premtues që kërkon të shprehet me vërtetësinë e ndjenjës duke dashur të lër gjurmët e saj me poezinë që siç e ka cituar edhe ajo vetë si një nga format më elegante të fjalës për të zbuluar shpirtin e saj poetik.

MARS - PRILL 2020

Fjalë për përmbledhjen me tregime “Demonët bëjnë sikur flenë” të shkrimtarit Thani Naqo Nga Vangjush Saro “Demonët bëjnë sikur flenë” është libri më i ri i shkrimtarit Thani Naqo; një përmbledhje me tregime, disa prej tyre të njohura edhe më parë përmes publikimit në medie ose në rrjete. Duke shfletuar librin, tregim pas tregimi, si dhe duke pasur parasysh leximet e mëparshme nga i njëjti autor, vlerësimi im më i parë do të ishte: Prozë e mirë, e gjerë dhe e thellë, tekste ku spikat rrëfimi interesant, gjetjet tërheqëse, gërshetimi i gjendjeve dramatike me elemente grotesku, vizionet filmike, gjuha e pasur, vizatimi i karaktereve, cilësi me të cilat, krahas tematikës së veçantë dhe natyrshmërisë në lirikat më të bukura të tij, autori ka krijuar tashmë profilin e vet letrar.

Thani Naqo ka publikuar disa romane, libra me tregime e poezi; ai është edhe autor i skenarit të filmit artistik “Përsëri pranverë”. Ajo që bie në sy menjëherë në shfletimin e librit të ri, është qasja serioze në këtë lëmë. Që në tregimet e para (“Lojë me dhjetë pasqyra”, “Hyjni dhe ashikë”, etj.) konstatojmë pasurinë tematike, sigurinë e frazës, koloritin gjuhësor, vizatimin e qartë të personazheve, humorin e hollë.

Tregimi “Lajthitje në moshën e tretë”, i ndërtuar me humor dhe me lirizëm, është aq argëtues, sa që duke shijuar të shkruarën, mund të mbetet mënjanë çfarë ndodh realisht. Ndjesia e së vërtetës shkon përkitazi me qëmtimet realiste dhe sentencat e bukura; thënë gjithaq me humor e sinqeritet, ato i bëjnë tërheqëse pasazhet e tregimeve; fraza buron: “Atëherë kishte dëgjuar përplasjen e pëllëmbëve dhe zërin e hollë brisk të nuses së kushëririt.” Ose, në një konstatim sa të çiltër, aq edhe të trishtë: “Ai e kalonte kohën e lirë me vargëzime malli për vëndlindjen.” (Tregimi ‘Më mirë i vogël dhe i padukshëm’) Me raste, tregimet i pushton ironia therrëse, me të cilën shkrimtari sulmon ata që shëmtonin apo shëmtojnë kohën, për vete dhe për të tjerët. E tillë është, bie fjala, përqeshja e hidhur që shoqëron ‘vullnetarin’ e pacipë, që siç shkruan autori “me peshqirin e fytyrës fshinte këmbët, kërkonte më shumë ujë të nxehtë dhe thërriste sikur qe në shtëpinë e tij…” (Tregimi ‘Qentë nuk lehin kur bie tërmet’) Skenat që ‘vizaton’ autori janë jetësore dhe gjithnjë ofrojnë pamje që përfytyrohen lehtë: “U shfaq para tij në rroba banje dhe trupin e kishte ende të spërkatur me

bulëza uji.” (Tregimi ‘Kafe amerikane’) Të qëndruarit pranë personazheve, është një cilësi e veçantë e autorit; ai e di mirë çfarë shkruan, çfarë do të ndajë me lexuesit e vet. Mendoj se proza e Thani Naqos vjen përherë e më bindëse. Siç kam nënvizuar edhe në një shënim letrar më të gjatë, shkrimtari ofron imazhe dhe ngjarje që kanë përditshmëri të skajshme, sa edhe thjeshtësi; një thjeshtësi që e bën lexuesin pjesë të rrëfimit dhe skenave. (Tregimi ‘Iluzione’) Njohja e jetës dhe prekja e dukurive, tëharja e ngjarjeve bindëse, po ashtu, e çojnë autorin në ‘relieve’ që premtojnë. Të gjitha këto, vijnë në një thurrje delikate te subjektit, ku janë të gërshetuara dukuritë e mëdha në dukje dhe vogëlsitë, rendet shoqërore dhe jeta e njerëzve, dashuritë dhe vdekjet, thënia e gjërave me modesti e çiltërsi dhe, nga ana tjetër, prirja për të filozofuar rreth gjithçkaje.

(Tregimi ‘Edhe pastorët bien në dashuri’) Shumë i kujdesshëm në qëndisjen letrare të gjetjeve dhe fakteve, autori e ‘peshon’ mirë dhe, njëherësh, e ndjen ‘penelin’ gjatë aktit artistik. Siç thotë edhe vetë në një intervistë, “është tjetër gjë të renditësh detaje dhe tjetër gjë t’i kthesh ato në art.” Në një sërë tregime, autori i qëndron kësaj përvoje, kësaj mjeshtërie, duke kërkuar shumë nga çdo vogëlsi: “Por në errësirë nuk kishte çfarë të shikonte, përveç flakëzës së vogël të qiririt. Flakëza i qe dukur sa një kokër thekri, që shkëlqente nga vesa.” (Tregimi ‘Demonët bëjnë sikur flenë’) Botimet janë përherë një ngjarje, një kureshtje për publikun dhe për kolegët në veçanti; më në fund, edhe njëlloj inspirimi. “Demonët bëjnë sikur flenë” na flet për një prozë me vlera artistike e gjuhësore.

Siç vura në dukje në krye të këtij shënimi letrar, libri vjen krahas vëllimeve poetike (me një lirizëm nga ai që ‘po humbet’) dhe romaneve të mirë e të vërtetë që autori ka përcjellë në publik; lidhja me ato romane ndihet edhe në këtë përmbledhje me tregime. Besoj që lexuesit dhe kolegët ta çmojnë dhe ta dallojnë këtë libër, edhe pse publikimi i krijimtarisë letrare është një lajm i përditshëm dhe koha e ka bërë të vështirë ‘vozitjen’ në këtë det, jo përherë tërheqës, të letrave…

31

...........................

...........................

REVISTA OBELISK

32