Zamknięte systemybezigłowe
Wstęp
Stosowanie łączników bezigłowych sięga początku 90. Początkowo zostały one wprowadzone do praktyki, aby minimalizować ryzyko zakłuć personelu. Przez lata konstrukcja tych urządzeń została udoskonalona i jest standardem w prewencji zakażeń odcewnikowych. Rozwiązanie to nie jest jednak pozbawione wad. Ich stosowanie może wiązać się ze wzrostem takich powikłań jak zakażenie krwi związane z obecnością cewnika i okluzja światła cewnika. Powikłania mogą być związane z cechami konstrukcyjnymi, brakami w wiedzy użytkowników, złymi praktykami lub ich kombinacją.
Systemy bezigłowe
Najważniejszymi elementami prowadzenia bezpiecznej infuzji są: minimalizacja ryzyka infekcji odcewnikowych i komfortowe korzystanie z linii naczyniowej.
Infuzje ciągłe i przerywane, a systemy bezigłowe
Do prowadzenia infuzji przerywanych (w tym wstrzyknięć leków) należy używać systemów zamkniętych bezigłowych (ang. Needleless Connectors – NCs). Infuzja przerywana, która jest częściej stosowana w Polsce oznacza, że wymieniane są butelki z płynami przy końcu dystalnym zestawu do przetoczeń lub zestaw jest odłączany od cewnika naczyniowego. Do prowadzenia infuzji ciągłych nie są wymagane systemy bezigłowe, ale mogą być użyte, jeśli sytuacja na to pozwala.
Łączniki bezigłowe
Łącznik bezigłowy to element linii infuzyjnej (do podawania leków i płynów infuzyjnych), powszechnie stosowany w terapiach dożylnych do zabezpieczania linii naczyniowej pacjenta.
Łączniki bezigłowe składają się z membrany i obudowy; zwykle mają końcówkę typu luer. Łącznik bezigłowy z blokadą typu luer służy do łączenia strzykawek i/lub zestawów do podawania z wejściem do cewnika naczyniowego.
Ze względu na ciśnienie generowane przy odłączaniu rozróżnia się następujące ich rodzaje:
zawory z nadciśnieniem – w momencie odłączania wypychają krew z końcówki cewnika, zawory z podciśnieniem – w momencie odłączania zasysają krew do światła cewnika, zawory bezciśnieniowe – nie wywołują przemieszczenia płynu w końcówce cewnika.
Stosowanie bezigłowego systemu pozwala na zwiększenie bezpieczeństwa podawania płynów oraz ogranicza skażenie miejsca dostępu drobnoustrojami. Oprócz tego łączniki bezigłowe zmniejszają ryzyko zakłuć personelu i ułatwiają obsługę kaniul, zapobiegając wypływowi krwi.
Systemy bezigłowe ograniczają szybkość infuzji (nie należy ich stosować podczas wymaganej szybkiej infuzji) i mogą mieć wpływ na powikłania związane z przetaczaniem krwi i preparatów krwiopochodnych (należy rozważyć ich stosowanie uwzględniając głównie dopuszczalny czas infuzji poszczególnych preparatów, ale także możliwość hemolizy).
Ograniczenie przepływu zwiększa się wraz ze zwiększaniem średnicy kaniuli. Każda kaniula i cewnik wraz z standardowym przedłużeniem muszą być wypełnione 0.9% NaCl, gdy nie prowadzona jest infuzja („saline lock”). Warto stosować metodę dodatniego ciśnienia, czyli odłączać strzykawkę/zamykać linię pod koniec bolusa 0.9% NaCl, aby zminimalizować ryzyko refluksu krwi do światła cewnika.
Wiele czynników może mieć wpływ na cofanie się krwi z naczyń do cewnika/kaniuli i do linii infuzyjnej:
ruch pacjenta, rodzaj zastosowanej strzykawki, oddech, kaszel pacjenta.
Dezynfekcja aktywna i pasywna
Wszystkie porty i łączniki bezigłowe muszą być zakładane w technice ANTT, a każdorazowe ich użycie musi być poprzedzone dezynfekcją
Dezynfekcja pasywna
Dezynfekcja pasywna, czyli nakręcenie korka nasączonego środkiem dezynfekcyjnym na łącznik bezigłowy jest prostsza i szybsza. Po odkręceniu korka (zwykle minimum 1 minutę po założeniu) port jest gotowy do użycia (pamiętajmy, aby go nie dotykać), a korek do wyrzucenia (jest także jednorazowy). Po wstrzyknięciu albo infuzji trzeba założyć nowy korek.
Dezynfekcja aktywna wymaga większego zaangażowania, ale rekomendowany sposób dezynfekcji przed każdym użyciem portu albo łącznika bezigłowego jest nadal prosty, szybki i nie zabiera wiele czasu. Dezynfekcja polega na przecieraniu portu/łącznika gazikiem nasączonym preparatem dezynfekującym (gotowe gaziki albo przygotowane samodzielnie) przez 15 sekund.
Dezynfekcja aktywna
To przecieranie portu przez 15 sekund gazikiem nasączonym preparatem dezynfekującym.
W badaniu z 2022 roku dezynfekcję łączników bezigłowych przeprowadzono in vitro wobec S. aureus, porównując 70% alkohol izopropylowy (IPA), 70% etanol, 0,5% i 2% chlorheksydynę w 70% IPA nałożoną na jednorazowy kompres. Wszystkie środki dezynfekujące zmniejszyły obecność bakterii (P<0,001), zwłaszcza roztwory chlorheksydyny.
