Królowa Śniegu; fot: Hektor Werios
...najbliższe mi są filmy
psychologiczne
Za namową Hanny Krall wraz z Wojciechem Tochmanem pojechałam do Bośni. Reporter Gazety Wyborczej przygotowywał się tam do pisania książki o dr Ewie Klonovski, wybitnej antropolożce, która pomaga w Bośni muzułmańskim kobietom w identyfikacji szczątków bliskich, którzy zginęli na wojnie w byłej Jugosławii. Bohaterki mojego filmu nie mogą uznać stanu żałoby, dopóki nie pogrzebią zmarłych. To jest trudne, bo masowe groby rozsiane są po całym kraju. Film pokazuje, że pochowanie najbliższych i oddanie im hołdu jest podstawowym nakazem moralnym niezależnie od tego, w jakiej szerokości geograficznej żyjemy i w jakiej kulturze i religii jesteśmy wychowani. Pojechałam do Bośni z poczuciem misji. Realizując ten materiał, zetknęłam się z wielką tragedią. Zrozumiałam wtedy, że jeśli chcę w dalszym ciągu opowiadać o człowieku, wchodzić
8
POST SCRIPTUM
głęboko w psychikę i dotykać jego najczulszych strun, muszę nauczyć się dystansu do tematu. Ja ten film wręcz fizycznie odchorowałam. Po powrocie do Polski bolały mnie mięśnie, miałam stan zapalny całego organizmu, co było efektem trzymiesięcznego stresu. Wtedy postanowiłam, że zwrócę się w stronę fabuły. Doszłam do wniosku, że najbliższe jest mi kino psychologiczne. Ceniłam filmy Krzysztofa Zanussiego i Krzysztofa Kieślowskiego. Generalnie miałam szczęście do profesorów. Najpierw Andrzej Fidyk, który nauczył mnie konstrukcji i dramaturgii filmu, potem właśnie Krzysztof Zanussi, którego intelektualnymi, nieco filozoficznymi filmami byłam zafascynowana. Chciałam robić podobne kino, ale jednak bardziej emocjonalne, wypływające z mojej natury i sposobu postrzegania świata. Wtedy zaczęła się moja współpraca
z Wojtkiem Kuczokiem, która zaowocowała filmem Pręgi. Potem powstały kolejne: Senność i Zbliżenia. Za każdym razem był to „głos w sprawie”. W przypadku Pręg nie chodziło tylko o przemoc w rodzinie, ale o pokazanie pewnego modelu wychowania, który zrodził się z niemocy, z nieumiejętności okazywania uczuć, może nawet niewiedzy, że można inaczej. Ojciec Wojtka, grany przez Jana Frycza, kochał przecież syna, choć metody, które stosował, były okrutne. Akcja filmu toczy się w latach 80-tych. Pamiętajmy, jakie to były czasy, jak wtedy wyglądała szkoła, kościół, jaki panował dryl... Nasz drugi wspólny film Senność, też w pewnym sensie dotykał tematu niemocy. W przypadku jednego z bohaterów – pisarza była to niemoc twórcza, w wątku poświęconym historii młodego lekarza ze wsi, strach przed ujawnieniem swojej
