Pictoright magazine 6

PICTORIGHT

De doelgroep van Pictoright is divers. Een fotograaf is geen illustrator, een kunstenaar heeft andere belangen dan een grafisch ontwerper. Veel beeldend kunstenaars willen bijvoorbeeld dat Pictoright al hun auteursrechtelijke belangen behartigt, terwijl voor de meeste illustratoren met name de collectieve rechten van belang zijn en voor sommige fotografen weer alleen het volgrecht. Om die reden kan een ieder zich aansluiten voor de auteursrechtregelingen die voor hem of haar aantrekkelijk zijn. In dit blad is de driedeling in primaire rechten, collectieve rechten en volgrecht dan ook aangehouden.

06INHOUD DECEMBER 2011

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

3. Inleiding

4. Nieuws

De rechter wordt steeds kritischer op schadeclaims. Des te meer reden om inbreuken vóór te zijn: Pictoright werkt hard aan redelijke regelingen met gebruikers.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

PRIMAIRE RECHTEN

6. Oppassen met Creative Commons

Voor je het weet, geef je meer weg dan nodig.

Veilig via Pictoright Musea en het Google Art Project vragen om gratis toestemming voor gebruik. Niet doen, zegt Pictoright.

7. Mag dat?

Een blowverbodsbord werd zonder vragen verwerkt in een klok. Pictoright trof een regeling.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

COLLECTIEVE RECHTEN

8. Onderhandelen met archieven Pictoright biedt archieven een toestemmingsregeling voor digitalisering aan.

Mijn Pictoright Weg met de papieren rompslomp: doe vanaf nu online opgave!

9. Extra inkomsten voor hergebruik Aanmelden voor collectieve rechten kost niemand geld, maar het kan makers wel een extra bedrag opleveren.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

VOLGRECHT

10. Pictoright pleit voor drempelverlaging

De creatieven met het laagste inkomen mogen wel iets meer verdienen aan volgrecht. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -11. Verkocht! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

12. Wat vindt u?

Inbreuk op internet is aan de orde van de dag. Over de aanpak daarvan kun je van mening verschillen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

14. Recht op Beeld

Er zijn deuken en deuken: hoe herken je de enige echte Deukbeker?

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

INLEIDING

WAT IS REDELIJK?

De afgelopen maand heeft de Tweede Kamer over de toekomst van het auteursrecht gesproken. Eigenlijk lijkt iedereen er wel van overtuigd dat makers recht hebben op een redelijke vergoeding, de vraag is alleen hoe dat te bereiken. Sommigen pleiten sterk voor een systeem met heffingen (zoals de thuiskopieheffing); anderen, waaronder ook de regering, zien meer in een downloadverbod met regelingen per vorm van gebruik. Het is nog steeds niet duidelijk waar dit precies naartoe gaat. Wel geven alle partijen aan dat ze de auteurs tegemoet willen komen bij de behandeling van het wetsvoorstel voor het auteurscontractenrecht.

In dit nummer gaat veel over het treffen van ‘redelijke’ regelingen met gebruikers die niet per gebruikt beeld (kunnen) afrekenen met de maker. Er is de afgelopen tijd hard gewerkt aan overeenkomsten met musea en archieven, waar beeldmaker en beeldgebruiker voordeel van hebben. De insteek blijft: mogelijk maken dat beeld kan worden gebruikt en dat de maker een redelijke vergoeding ontvangt.

Ook vindt Pictoright het nog altijd niet meer dan redelijk dat de drempel voor het volgrecht verlaagd wordt. Kunstenaars hebben het slechtste inkomen van alle creatieve makers. Om die reden heeft Pictoright die drempelverlaging opnieuw aangekaart in Den Haag. Een laatste vraag over redelijkheid, betreft handhaven op internet. Wat is redelijk om te doen en vragen als je een online inbreuk constateert? In ‘Wat vindt u’ vroegen we makers en gebruikers naar hun mening.

Ondertussen blijft Pictoright werken aan de dienstverlening aan makers. Sinds kort bestaat de mogelijkheid om voor de collectieve rechten online opgave te doen van het gebruik van werken in boeken, tijdschriften, televisieprogramma’s en dergelijke.

Ook kunnen rechthebbenden voor collectieve rechten elk moment op de website bekijken welke werken zijn geregistreerd en welke bedragen de afgelopen jaren zijn ontvangen. Tegelijkertijd is de website zelf toegankelijker en actueler gemaakt.

Rest mij nog iedereen een goed uiteinde en een heel gelukkig nieuwjaar te wensen. Pictoright zal ook het komende jaar zijn uiterste best voor de aangeslotenen doen!

Vincent van den Eijnde directeur Pictoright

vincent@pictoright.nl

NIEUWS

OVEREENSTEMMING MET KNIPSELDIENSTEN

Na een lange periode van onderhandelen is overeenstemming bereikt met de Knipsel Info Service uit Almere voor het gebruik van beeld in de knipsels die zij verspreiden. De afspraken worden momenteel geformaliseerd en de verwachting is dat er nog dit jaar een contract kan worden getekend. De verdeling van deze gelden zal binnen de structuur van de collectieve rechten plaatsvinden.

PICTORIGHT WIL REGELING VOOR LEESMAPPEN

De afgelopen maanden heeft Pictoright de verspreiders van leesmappen aangeschreven om tot een regeling te komen. Het distribueren van leesmappen valt onder het verhuurrecht, waarvoor de toestemming van de makers vereist is. Pictoright hoopt het komende jaar regelingen te treffen met alle distributeurs.

NIEUWE OVEREENKOMST MET MUSEUMVERENIGING

De nieuwe koepelovereenkomst voor gebruik van kunst door musea in publicaties komt steeds dichterbij. In 2004, toen de bestaande overeenkomst met meer dan dertig musea is afgesloten, was de aanwezigheid van musea op internet heel beperkt. Dat was een van de redenen om met de Museumvereniging in overleg te treden over een nieuwe overeenkomst. De verschillende musea hebben inmiddels input kunnen geven op een eerste voorstel van Pictoright. Zoals het er nu uitziet, zal de overeenkomst per 1 januari 2012 in

kunnen gaan. Van de honderden musea die Nederland rijk is kunnen ongeveer vijftig musea hun voordeel doen met de nieuwe regeling. De collecties van deze musea bestaan voor een (groot) deel uit moderne kunst.

VERGOEDINGEN VOOR KUNSTUITLEEN

Inmiddels is de Stichting Leenrecht begonnen met het incasseren van leenrechtvergoedingen bij kunstuitleeninstellingen. De verplichting tot het betalen van deze vergoedingen bestaat al sinds 1996, maar door het eindeloos traineren van de onderhandelingen door de kunstuitleeninstellingen wordt de regeling pas sinds dit jaar daadwerkelijk uitgevoerd. Uiteindelijk is het tarief vastgesteld op € 1,50 per uitlening, waarbij ook nog een aantal kortingen aan de kunstuitleeninstellingen wordt aangeboden. De bedoeling is dat Pictoright in het eerste half jaar van 2012 de vergoedingen namens de Stichting Leenrecht gaat verdelen.

PICTORIGHT KRIJGT CBO-

KEURMERK

Pictoright heeft het CBO-keurmerk gekregen. Dat betekent dat Pictoright voldoet aan strikte voorwaarden op het gebied van transparantie en kwaliteit, die getoetst zijn door het Keurmerkinstituut. Met dit keurmerk kunnen belanghebbenden erop vertrouwen dat het collectief beheer goed wordt uitgeoefend, dat vergoedingen op tijd en volledig worden uitgekeerd en dat er goede service wordt verleend.

DE TUSSENSTAND…

Nog steeds is er erg veel gaande rondom het auteursrecht, hieronder een update van een paar lopende zaken.

Wet toezicht auteursrechtenorganisaties

Nog steeds is het wetsvoorstel dat het toezicht op de auteursrechtorganisaties aanzienlijk uitbreidt niet in de Tweede Kamer behandeld. Pictoright is geen tegenstander van dit wetsvoorstel, maar vindt het toezicht wel in enige mate ‘doorslaan’. Als het College van Toezicht straks ook preventief allerlei beslissingen van Pictoright kan toetsen, kan dat leiden tot meer bureaucratie en een stroperige besluitvorming.

Speerpuntennota van Staatssecretaris Teeven De Tweede Kamer is nog steeds druk met de bespreking van de Speerpuntennota van de staatssecretaris. Voor fotografen, illustratoren en ontwerpers zijn met name de plannen op het gebied van het auteurscontractenrecht van belang. De bedoeling is de makers een sterkere positie te geven in de onderhandelingen met hun opdrachtgevers. Het eerdere voornemen om het auteursrecht niet meer overdraagbaar te maken, is echter niet in het definitieve wetsvoorstel opgenomen. Een spraakmakend voornemen van de staatssecretaris is verder het plan om de Thuiskopieregeling af te schaffen.

Verweesde werken Momenteel wordt er op veel verschillende niveaus gesproken over de problematiek van de zogenaamde verweesde werken. Het belangrijkste initiatief op dit gebied is het voornemen van de Europese Commissie om hierover een richtlijn (een soort Europese wet) op te stellen. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe die richtlijn eruit zal gaan zien, maar Pictoright is actief in de besprekingen betrokken.

Volgrecht voor werken van overleden kunstenaars Per 1 januari is het volgrecht ook van toepassing op het werk van overleden makers. De looptijd van het volgrecht wordt dan gelijkgetrokken met die van het ‘gewone’ auteursrecht, dit is tot 70 jaar na het overlijden van de maker.

NIEUWS

HOGE SCHADEVERGOEDING MINDER VANZELFSPREKEND

Vrijwel iedere beeldmaker heeft wel eens meegemaakt dat er inbreuk werd gemaakt op zijn auteursrechten. De schadevergoeding die je hiervoor kunt vragen, is onder meer afhankelijk van de winst die is misgelopen door de inbreuk. Maar dat moet je wel kunnen aantonen; rechters willen bewijzen zien.

Als er toestemming was gevraagd voor het gebruik van het beeldmateriaal, zou de beeldmaker waarschijnlijk een vergoeding hebben gevraagd. Na een inbreuk kan hij alleen nog een schadevergoeding vorderen. Om een aanspraak op een schadevergoeding geldend te maken, moet hij wel kunnen aantonen dat hij verlies heeft geleden of winst heeft gederfd als gevolg van de inbreuk op zijn rechten. Hij heeft namelijk alleen recht op vergoeding van de daadwerkelijk geleden schade.

INBREUK MAAKT

EEN FOTO MINDER

EXCLUSIEF

Begroting van de schade

Die schade kan hij in ieder geval begroten aan de hand van zijn reguliere tarieven voor het gebruik van beeldmateriaal. Maar de schade kan groter zijn dan alleen het misgelopen standaard bedrag. Door het ongevraagd gebruik is de foto bijvoorbeeld minder exclusief geworden, wat het beeld minder geschikt maakt voor sommige andere potentiële afnemers, die weer extra betaald zouden hebben voor exclusief gebruik. Wil de beeldmaker dit betrekken in de omvang van de schadevergoeding, dan moet hij deze veronderstelling aannemelijk maken.

Nieuw model

Als norm voor een schadevergoeding bij een auteursrechtinbreuk wordt vaak het reguliere tarief van de beeldmaker gehanteerd verhoogd met 200 procent. Dit komt voort uit de bepalingen die in diverse voorwaarden van beroepsorganisaties zijn opgenomen. Omdat deze algemene voorwaarden doorgaans niet zijn overeengekomen tussen de beeldmaker en de inbreukmaker, kun je de inbreuk-

maker niet zomaar een boete opleggen. Uit recente jurisprudentie blijkt dan ook dat rechters steeds vaker geneigd zijn om bij inbreuken op auteursrechten het reguliere gebruikstarief te hanteren als norm voor schadevergoeding; indien de beeldmaker een hogere schadevergoeding wil voor bijvoorbeeld gederfde winst, dan dient dit goed onderbouwd te worden. Pictoright wil daarom samen met andere belanghebbende partijen zoals de BNO en de Fotografenfederatie een model opstellen, waarin de verschillende elementen voor de opbouw van een schadeclaim worden opgenomen.

PRIMAIRE RECHTEN

OPPASSEN MET CREATIVE COMMONS

Musea en archieven zijn enthousiast over Creative Commons licenties. Pictoright is dat minder: makers geven meer weg dan nodig en kunnen de afgestane rechten nooit meer terugkrijgen.

Steeds vaker blijkt dat met name cultuurinstellingen overgaan tot het gebruik van een Creative Commons licentie. Dit zijn licenties waarmee iemand in de praktijk afstand doet van een deel van zijn auteursrechten. Er zijn verschillende varianten, de één gaat verder dan de ander. Beeldend kunstenaars voor wie Pictoright de rechten regelt, hebben minder met deze licenties te maken, omdat gebruikers zich voor toestemming tot Pictoright wenden. Maar andere makers, die argeloos een voorgelegd licentiemodel ondertekenen, lopen het risico meer rechten weg te geven dan nodig of wenselijk is.

Ongelukken

Het zal niet verbazen dat veel gebruikers van beeld, zoals musea en archieven, enthousiast zijn over deze Creative Commons licenties. Met deze licenties kunnen zij namelijk vaak zonder enige beperking de werken gebruiken. Dat makers meestal veel meer rechten weggeven dan nodig, wordt daarbij nog wel eens vergeten. Nog erger is dat goede informatie over de licenties vaak ontbreekt, waardoor makers op het verkeerde been worden gezet. Er zijn al de nodige ‘ongelukken’ met deze licenties gebeurd.

professionele beeldmaker ook voordeel heeft van een Creative Commons licentie. Maar veel makers realiseren zich niet dat ze in een later stadium om verschillende redenen wel degelijk weer op hun auteursrecht zouden willen terugvallen.

GEEF MUSEA GEEN TOESTEMMING VOOR GRATIS GEBRUIK

Wellicht bent als kunstenaar of rechthebbende recent benaderd door een museum met de vraag om toestemming te geven voor gratis gebruik van uw werk op internet. Pictoright vraagt u hier niet op in te gaan, deze rechten worden gewoon geregeld in de nieuwe overeenkomst met musea. Ook indien u, wellicht via een (buitenlands) museum, benaderd wordt om te participeren in het Google Art Project raden wij u aan hiervan af te zien. Pictoright is van mening dat Google de kunstenaars, via rechtenorganisaties zoals Pictoright, om toestemming zou moeten vragen. Google vraagt nu met ingewikkelde contracten aan musea om afbeeldingen van werken gratis ter beschikking te stellen voor alle diensten van Google. Eventueel verleende toestemming kan niet meer worden teruggedraaid; in feite raakt u een deel van uw auteursrechten kwijt.

VERGOEDING VOOR WERK IN REGIONALE DAGBLADEN

Bent u aangesloten voor uw primaire rechten en staat uw werk in een regionaal dagblad? Vergeet dat dan niet bij Pictoright te melden, want ook hiervoor hebben wij een vergoeding beschikbaar via een regeling met NDP Media, de belangenorganisatie voor dagbladen. Anders dan de landelijke kranten inventariseren wij de regionale kranten niet iedere dag zelf. We zijn voor een deel afhankelijk van uw reproductiemelding. Als u aangeeft in welk blad uw werk is gepubliceerd, ontvangt u de vergoeding waar u recht op heeft.

Onherroepelijk

Daarnaast heeft Pictoright ook inhoudelijk ernstige bezwaren tegen de Creative Commons licenties. De ervaring leert dat makers gedurende hun carrière hun manier van omgaan met auteursrechten nog wel eens willen wijzigen. De Creative Commons licenties zijn echter onherroepelijk. Daarmee doorkruisen ze in wezen het systeem van de wet. Het auteursrecht biedt niet voor niets het exclusieve recht aan deze makers voor een langere tijd. Uiteraard kan het incidenteel voorkomen dat een

PRIMAIRE RECHTEN

MAG DAT?

De blowverbodsbodklok gebaseerd op het bord van Hans Bos

BLOWVERBODSBORDKLOK

In 2005 ging de Amsterdamse gemeenteraad akkoord met de invoering van een blowverbod voor specifieke plekken in Amsterdam. Hans Bos van KochxBos Ontwerpers heeft naar aanleiding van dit besluit enkele ontwerpen gemaakt voor een blowverbodsbord. Op 17 januari 2006 werd door bewoners en ondernemers in stadsdeel De Baarsjes (nu Stadsdeel West) een ontwerp uitgekozen voor het blowverbodsbord.

Het blowverbodsbord wordt alleen gebruikt in specifieke gebieden binnen Amsterdam en is geen officieel verkeersbord in de zin van het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV 1990). De auteursrechten voor het blowverbodsbord liggen bij Hans Bos van KochxBos, wat ook blijkt uit de auteursrechtvermelding die op het originele bord is aangebracht. Onlangs werd Hans Bos er door een medewerker van Stadsdeel West op geattendeerd dat

er reproducties werden aangeboden van het blowverbodsbord verwerkt in een klok. Hij had echter nooit toestemming verleend voor het reproduceren van het blowverbodsbord in een klok. Het zonder toestemming verveelvoudigen van het blowverbodsbord maakt dus inbreuk op zijn auteursrechten. Namens Hans Bos heeft Pictoright de aanbieder van de ‘blowverbodsbordklokken’ aangeschreven, wat heeft geleid tot een regeling tussen de beide partijen.

Inmiddels staat de toekomst van het blowverbodsbord wel op losse schroeven: de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 13 juli 2011 geoordeeld dat het niet mogelijk is om door middel van een Algemene Plaatselijke Verordening een blowverbod in Amsterdam in te stellen en dat een dergelijk verbod in strijd is met de Opiumwet. De Raad van State stelt zich namelijk op het standpunt dat het in Nederland verboden is om softdrugs te bezitten en dat dit dus niet nogmaals kan worden verboden. Wat er nu met het blowverbodsbord gaat gebeuren, is nog onduidelijk.

COLLECTIEVE RECHTEN

ONDERHANDELEN MET ERFGOEDINSTELLINGEN

In afwachting van een oplossing uit Brussel voor de verweesde werken, biedt Pictoright archieven een toestemmingsregeling voor digitalisering aan.

Vorig jaar is een aantal contracten afgesloten met betrekking tot grote digitaliseringsprojecten van archieven (het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek en DBNL). Vervolgens is door Pictoright een groot aantal erfgoedinstellingen met online beeldbanken aangeschreven en bezocht. De eerste overeenkomsten zijn inmiddels gesloten, onder andere met het Katholiek Documentatie Centrum Nijmegen en Stichting Design Items. Deze instellingen kunnen nu hun archieven online tonen zonder zich zorgen te hoeven maken over auteursrechtelijke claims.

Afgehaakt

Wat de afgelopen periode wel duidelijk is geworden, is dat niet alle instellingen even gelukkig zijn met de komst van Pictoright. Zo hebben verschillende instellingen zich op het laatste moment terugtrokken uit de onderhandelingen. Het Regionaal Archief in Leiden besloot na een bezoek van Pictoright (samen met organisatie Lira voor schrijvers) het krantenarchief offline te halen, in plaats van het aangaan van de collectieve auteursrechtelijke toestemmingsregeling. Pictoright betreurt deze gang van zaken, maar inmiddels heeft het gesprek van juni een vervolg gekregen. We hopen alsnog op korte termijn tot overeenstemming te komen met dit archief. Pictoright is nog altijd voorstander van een overkoepelende regeling; eerder wilde de Branchevereniging Archiefinstellingen in Nederland hierover niet in gesprek met Pictoright, maar misschien is de tijd er inmiddels toch rijp voor.

Verweesde werken

Waar veel erfgoedinstellingen tegenaan lopen, is dat een gedeelte van de beeldcollectie zogenaamde verweesde werken betreft. Ook voor deze werken geldt nu nog dat het alleen online gezet mag worden met toestemming van de rechthebbende. Alleen is het kenmerk van een verweesd werk nou

net dat die rechthebbende niet (makkelijk) is te achterhalen. Het voorstel van de Europese Commissie dat het gebruik van verweesde werken toestaat mits er grondig gezocht wordt naar de rechthebbende, lost helaas niet alles op: bij grootschalige digitaliseringsprojecten van erfgoedinstellingen is het praktisch onmogelijk om voor elk vermoed verweesd werk een grondige zoektocht te doen. Het voorstel voorziet ook niet in het online tonen van het verweesde werk in een beeldbank. Daarom is het sluiten van een auteursrechtelijke toestemmingsregeling met Pictoright (en in sommige gevallen samen met Lira) nog steeds de aangewezen oplossing.

Extended collective licensing

In andere landen lopen auteursrechtelijke organisaties en erfgoedinstellingen vaak tegen dezelfde problemen aan. In Scandinavië hebben ze een goede oplossing gevonden in ‘extended collective licensing’. Hierbij worden auteursrechtelijke organisaties aangewezen om namens rechthebbenden toestemming te verlenen, ook namens rechthebbenden die niet bij collectieve beheersorganisaties zijn aangesloten. Pictoright vindt extended collective licensing een goede oplossing voor zowel de rechthebbenden als de digitaliserende erfgoedinstellingen.

Uitkering vergoedingen Binnenkort zal het voor onze aangeslotenen mogelijk zijn om opgave te doen van werken die online worden getoond in de archieven van instellingen waarmee Pictoright overeenkomsten heeft gesloten. Het ligt in de planning om de vergoedingen hiervoor in de eerste helft van volgend jaar uit te keren. De komende periode blijft in het teken staan van verdere onderhandelingen met erfgoedinstellingen. Houd de website in de gaten voor de meest recente ontwikkelingen.

Vanaf nu kunt u via www.pictoright.nl online opgave doen van uw bijdragen in boeken, tijdschriften, kranten en op televisie. We hebben alle aangesloten makers inmiddels hun inloggegevens toegestuurd voor ‘Mijn Pictoright’.

Tot nu toe moesten makers ieder jaar hun nieuwe publicaties met de hand invullen op de opgaveformulieren. Vanaf nu kan dat digitaal op onze vernieuwde en verbeterde website! Onder ‘Mijn Pictoright’, het beschermde gedeelte van de website, ziet u wat u tot nu toe al heeft opgegeven en ontvangen, en kunt u gedurende het hele jaar aanvullingen doen. Let er wel op dat bijdragen in tijdschriften en kranten per jaargang moeten worden opgeteld. Bijdragen uit het lopende jaar worden, zoals gebruikelijk, pas in het volgende jaar meegenomen in de repartitieronde. Overigens blijft de mogelijkheid om met de oude opgaveformulieren te werken voorlopig nog wel bestaan. U dient deze formulieren wel zelf te downloaden van onze website. Heeft u de inlogcodes niet ontvangen? Neem dan even contact met ons op.

ONLINE OPGAVE DOEN VIA ‘MIJN PICTORIGHT’

Collectieve rechten, het zegt lang niet alle beeldmakers iets. Het gaat om hergebruik van uw werk waar u zelf vaak geen weet van hebt. Wie zich aanmeldt, ontvangt jaarlijks een vergoeding voor dat hergebruik.

Bibliotheken, bedrijven, onderwijsinstellingen, omroepen en consumenten dragen vergoedingen af voor het uitlenen, kopiëren en uitzenden van teksten en beelden.

Pictoright int deze zogenoemde collectieve vergoedingen voor de beeldmakers. Het enige wat u hoeft te doen om ze te ontvangen, is u aanmelden en een overzicht van gepubliceerd werk aanleveren.

Een veelgehoorde misvatting over collectieve rechten is dat Pictoright uw opdrachtgevers om een vergoeding zou vragen. Collectieve rechten gaan over vergoedingen die niet per titel geïnd worden maar voor de totale gebruiksvorm. Dus u hoeft niet bang te zijn dat uw opdrachtgever u geen opdracht meer geeft omdat u collectieve rechten claimt.

Kortom: aanmelden kost niemand extra geld, maar kan u wel een extra bedrag opleveren.

VOLGRECHT

VOLGRECHT ERFGENAMEN

VANAF 1 JANUARI 2012

Bijna zes jaar na de invoering van het volgrecht in Nederland, komen vanaf 1 januari ook erfgenamen in aanmerking voor een vergoeding. In het nieuwe jaar zal Pictoright dus ook namens alle voor primaire rechten aangesloten erfgenamen het volgrecht incasseren in Nederland. In het buitenland wordt voor erfgenamen in de meeste landen al geïncasseerd.

VERTREK SOTHEBY’S UIT AMSTERDAM

Veilinghuis Sotheby’s heeft besloten per direct geen (kunst)veilingen meer te organiseren in Amsterdam. Het besluit maakt deel uit van een reeks bezuinigingsmaatregelen door het moederbedrijf in Londen. Dat betekent dat veel kunst een ander verkoopkanaal dient te vinden.

Diverse veilinghuizen denken hun marktaandeel door het vertrek van Sotheby’s te kunnen vergroten. Pictoright verwacht dat een groot deel van de moderne kunst in Nederland geveild zal blijven worden. Maar als Nederlandse kunst door Sotheby’s in het buitenland wordt geveild, zal ook daar, door onze zusterorganisaties, het volgrecht kunnen worden geïncasseerd. Pictoright betreurt het vertrek van het veilinghuis, de afgelopen jaren is met Sotheby’s goed samengewerkt om het volgrecht zo efficiënt mogelijk te kunnen incasseren.

DREMPELVERLAGING VOLGRECHT BEPLEIT IN DEN HAAG

Kunstenaars hebben van alle creatieve beroepsgroepen gemiddeld het laagste inkomen. Mede daarom heeft Pictoright bij een aantal ministeries (Justitie, OC&W) opnieuw gepleit voor een lagere volgrechtdrempel.

In samenspraak met het Platform makers, de gezamenlijke belangenorganisatie voor creatieven (schrijvers, acteurs, visuele makers etc.), is besloten om diverse kwesties onder de aandacht van de wetgever te brengen, waaronder het volgrecht. Voorgesteld is het minimum bedrag te verlagen van € 3000 naar € 1000. Met deze drempelverlaging zullen meer kunstenaars recht krijgen op een vergoeding bij doorverkoop van hun werk.

Financiële consequenties

Marktwerking is voor dit kabinet belangrijk bij het kiezen voor wetgeving. Drempelverlaging bij het volgrecht voldoet helemaal aan deze voorwaarde, immers, de verkoop van kunst, en daarmee het volgrecht, komt autonoom tot stand. Pictoright heeft op verzoek van de ministeries aanvullend onderzoek gedaan naar de financiële consequenties van de invoering van drempelverlaging. Ook is de administratieve belasting voor de kunstmarkt kritisch bekeken. De uitkomst van dit onderzoek is dat hoewel de administratieve belasting van de kunsthandel enigszins wordt vergroot, er honderden nieuwe rechthebbenden profijt zullen hebben van drempelverlaging. Het inkomen voor de meeste rechthebbenden zal naar verwachting toenemen met een bedrag tussen de € 100 en € 1000. Voor een beroepsgroep die in de huidige tijd steeds vaker wordt getroffen door nadelige maatregelen (BTW, subsidie), zal dit een welkome aanvulling op hun inkomen zijn.

WELKOME AANVULLING OP HET INKOMEN VAN DE KUNSTENAAR

VOLGRECHT

VERKOCHT

Op 23 mei 2011 vond bij Amsterdam Auctioneers Glerum de veiling Moderne en Hedendaagse kunst plaats. Het werk ‘Opvliegende Vogel’ van Anton Rooskens uit 1973 werd verkocht voor € 4400. Op het moment van de veiling gold het volgrecht alleen nog voor in leven zijnde makers.

Vanaf 1 januari 2012 is het volgrecht voor erfgenamen van kracht. Als deze veiling had plaatsgevonden na deze datum dan zou hier een volgrechtvergoeding van 4% van de hamerprijs inclusief opgeld voor worden berekend: € 217,41.

© Anton Rooskens Opvliegende Vogel 1963 Hamerprijs inclusief opgeld € 5435 Gesigneerd en gedateerd 73 r.o. Getiteld en genummerd Nº 584 verso Acryl op schilderskarton, 49,6 x 38,1 cm

WAT VINDT U?

HANDHAVEN OP INTERNET

Zet een foto op internet en voor je het weet is hij terug te vinden op andermans blogs en websites. De helft van de gebruikers realiseert zich niet eens dat je toestemming moet vragen voor het gebruik, zeker ook als dat er niet expliciet bij staat. Wat te doen als je een inbreuk tegenkomt? Bellen? Boetes opleggen? Of gewoon maar laten gaan?

Roel Dijkstra, zelfstandig persfotograaf ‘Heel Nederland maakt een krantje met werk van een ander. Er wordt bijzonder veel gejat, vooral op internet. Er zijn zo veel websites die al dan niet automatisch de nieuwssites van de kranten leegplukken en daar wat Google advertenties bijplaatsen. Zo wordt aan andermans werk verdiend. Het grappige is dat onderaan die websites vaak ‘alle rechten voorbehouden’ staat, dus het is niet zo dat ze nog nooit van auteursrechten hebben gehoord. Vrijheid van informatie is prima, maar ik kan niet leven van de wind. Als je een foto van de Eiffeltoren wilt, moet je of net als ik de trein naar Parijs pakken, of mij om toestemming vragen míjn foto van de Eiffeltoren te gebruiken.

EEN MINNELIJKE SCHIKKING VAN 400 PROCENT

Mijn website is beveiligd, maar zodra de foto op een nieuwssite wordt gepubliceerd, lijkt hij vogelvrij. De uitgevers doen er niets aan, ik denk dat ze vaak geen flauw idee hebben hoe vaak werk wordt gestolen. Ik beschouw mensen die ongevraagd foto’s van het internet gebruiken als ordinaire winkeldieven. En als je die betrapt, mag daar wat mij betreft een fikse boete tegenover staan – bovenop de normale prijs. Want anders kun je net zo goed alles maar gewoon pakken tot je gesnapt wordt en dan alsnog gewoon afrekenen. Dat is toch de omgekeerde wereld? Op

© Roel Dijkstra

WAT VINDT U?

mijn lijstje staan op dit moment maar liefst 800 inbreuken waar ik nog wat aan moet doen. Tegenwoordig stuur ik vrijwel alles door naar mr. Kitty van Boven. Zij stuurt dan een brief met voorstel voor een minnelijke schikking. Dat houdt in de standaard prijs met een verhoging van 200 procent voor het ongevraagd gebruik en nog eens 100 procent voor het niet vermelden van mijn naam. Dus dan kom je uit op een bedrag dat vier keer zo hoog is als de standaard prijs; vragen is goedkoper. Als er niet geschikt wordt, stap ik naar de rechter, die overigens ook lang niet altijd gespecialiseerd is in dit onderwerp. Ik pleit ervoor alle auteursrechtzaken door één vaste, gespecialiseerde rechtbank te laten afhandelen.’

Erwin Angad-Gaur, voorzitter Platform

Makers

‘Beeld is zo langzamerhand vogelvrij geworden op internet. Het zit kennelijk niet meer in het systeem om anderen om toestemming te vragen voor het gebruik van hun materiaal. Het probleem is dat handhaven vrijwel onmogelijk is zolang de maker geen overzicht heeft van wat er ongevraagd gebruikt wordt op internet. Ik denk dat het goed is onderscheid te maken tussen inbreuken voor commercieel gebruik, dus bedrijven die ongevraagd foto’s gebruiken, en inbreuken door particulieren op blogs en dergelijke. De eerste groep is wat traceerbaarder en aanspreekbaarder, daar kun je gewoon een rekening naartoe sturen als je een inbreuk constateert. Voor niet-commercieel gebruik pleit ik voor een algemene heffing, die je bijvoorbeeld kunt verwerken in de abonnementsprijs van providers. Het is verbazingwekkend dat de politiek heffingen als ouderwets beschouwt, ik zie dat echt als dé aanpak van de toekomst. Ik vind handhaven eerder ouderwets. Als je als makers in alle gevallen heel erg hard gaat inzetten op handhaven, loop je de kans je draagkracht voor het auteursrecht te verliezen. In de publieke opinie komen sommige kwesties vrij bespottelijk over, dat is jammer. Het blijft natuurlijk je goed recht om achter iedere inbreuk die je tegenkomt aan te gaan, dat mag iedereen voor zich uitmaken. De

facturen voor vijf keer de normale prijs lijken mij wat overdreven, ik denk ook niet dat je een rechter vindt die dat zal toewijzen. Ik zou zeggen het vaste bedrag, vermeerderd met een bedrag voor de moeite die je hebt moeten doen om erachteraan te gaan en een nieuwe factuur te sturen. Anderhalf keer zoveel is al best reëel.’

Annet, zelfstandig schrijver en communicatieadviseur

Zelf ben ik aangesloten bij LIRA, en elk jaar ontvang ik een schattig bedrag aan leenrecht. Maar ik hou me eigenlijk nooit bewust bezig met mijn auteursrechten, ik zou niet weten wanneer het ongevraagd gebruiken

voor een dagblad had gemaakt en mij vertelde dat ik inbreuk maakte op zijn rechten. Mea culpa natuurlijk, maar dat was niet genoeg. Diezelfde dag heb ik de foto van mijn site gehaald, maar ook dat was niet genoeg: ik kreeg een factuur voor het gebruik van ‘beschermd werk’. We hebben nog een beetje onderhandeld, uiteindelijk moest ik 200 euro betalen. Het is natuurlijk best te

van passages uit het boek dat ik heb geschreven onrechtmatig is. Ik ben me inmiddels wel een stuk bewuster van het auteursrecht van anderen. Bij het vullen van mijn website had ik een foto van internet gehaald, ik weet niet eens meer waarvandaan. In ieder geval is toen op geen enkel moment tot me doorgedrongen dat ik iets deed wat niet mocht, er stond geen naam of copyright informatie bij. Totdat ik werd gebeld door de fotograaf, die de foto

begrijpen dat zo’n fotograaf dat gewoon zakelijk behandelt. Ik heb een fout gemaakt, hij stond in zijn recht, maar ik vond het wel zonde van het geld. Ik heb mijn les geleerd en credits gekocht bij een stockfotosite. Daar haal ik nu beeld vandaan voor heel veel minder geld. Mijn advies aan beeldmakers is om hun foto’s op het internet zo veel mogelijk te vergrendelen en er duidelijk bij te vermelden dat ze beschermd zijn. Het zal mij niet meer gebeuren dat ik ongevraagd een beeld gebruik, maar het kan denk ik geen kwaad om de nietsvermoedende kopieerder te wijzen op de consequenties.

PRAKTISCH

REPARTITIE IN DECEMBER

Als u uw overzicht van gepubliceerd werk voor de collectieve vergoedingen vóór 1 september jl. aan ons heeft aangeleverd, dan komt u in aanmerking voor een vergoeding die uitgekeerd wordt in december 2011. Deze verdeelronde gaat over het jaar 2010. U ontvangt net als vorig jaar de creditfactuur per post. De specificatie kunt u online inzien of telefonisch/per e-mail bij ons opvragen.

NA-REPARTITIE IN APRIL

Bij de na-repartitie worden de vergoedingen over later binnengekomen opgaven (2010) en over de overige jaren (2007-2009) verdeeld. Ook worden correcties op de repartitie van december 2011 verwerkt. De uitbetaling vindt plaats in april 2012. De deadline voor inzending van opgaven of het doen van opgave via de website is 15 maart 2012.

PICTORIGHT, BBK OF FNV KIEM

Aangeslotenen van Pictoright kunnen voor alles wat met auteursrecht te maken heeft bij ons terecht. Het gaat dan om het uitoefenen van auteursrechten, het verlenen van juridische hulp bij bijvoorbeeld inbreuken, het innen en verdelen van collectieve vergoedingen, het innen en uitkeren van volgrecht en het adviseren op het gebied van auteursrecht.

Het komt echter ook voor dat er behoefte is aan informatie die gericht is op de bedrijfsvoering als zelfstandig beeldend kunstenaar, illustrator of grafisch designer. Hiervoor kunt u terecht bij de beroepsvereniging BBK of de vakbond FNV Kiem (Kunsten, Informatie, Entertainment & Media).

BBK

tel: 020-623 54 56, website: www.bbknet.nl e-mail: bbk@bbknet.nl

FNV Kiem

tel: 0900-3685436 website: www.fnv-kiem.nl, e-mail: algemeen@fnv-kiem.nl

COLOFON

Redactie & productie

Marcel van de Graaf, Pictoright

Eindredactie

Willemijn de Jonge, Mijnwerk

Vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

ISSN: 2210-9951

RECHT OP BEELD

DE DEUKBEKER VAN ROB BRANDT

Bij het ontwerpen van de Deukbeker was keramist Rob Brandt geïnspireerd door de bekende plastic koffiebeker waar je wel in moet knijpen. Al is het alleen maar om het knakgeluid te horen. Rob Brandt maakt de Deukbeker inmiddels al sinds 1975 met veel plezier en groot succes. De keerzijde van dat succes is – zoals zo vaak het geval is – dat veel partijen (op onrechtmatige wijze) een graantje mee willen pikken. Het gevolg daarvan is dat er in alle soorten, maten en dessins kopieën van de Deukbeker aangeboden worden. Mede met hulp van Pictoright worden evidente inbreuken op het auteursrecht door Rob Brandt aangepakt en met succes. Hét criterium om in zo’n geval vast te stellen dat er sprake is van een inbreuk is dat de kernmerkende elementen van de Deukbeker overgenomen zijn in de andere beker waardoor de totaalindrukken van beide bekers overeenstemmen.

Soms lijken de kopieën zo sterk op de originele Deukbekers dat ze bijna niet van elkaar te onderscheiden zijn. Hoe kan je de originele Deukbeker nu herkennen?

1. De standaard Deukbeker is handgemaakt en van wit keramiek;

2. heeft een verfijnd uiterlijk waarin de ribbelrand goed zichtbaar is;

3. heeft slechts aan één kant een grote deuk (zoals ook zou ontstaan in het plastic bekertje)

4. wordt op de markt gebracht door distributeur Goods;

5. zit in de originele verpakking van Goods waarop de naam van de maker Rob Brandt vermeld is;

6. laat op de onderzijde de handtekening van Rob Brandt zien;

7. en is verkrijgbaar via museumwinkels, de betere kook-, interieur- en cadeauwinkels en warenhuizen.

© Fred Sonnega