Pictoright magazine 1

rIghT PICTo nr.01

InhoUD

De doelgroep van Pictoright is divers. Een fotograaf is geen illustrator, een kunstenaar heeft andere belangen dan een grafisch ontwerper. Veel beeldend kunstenaars willen bijvoorbeeld dat Pictoright al hun auteursrechtelijke belangen behartigt, terwijl voor de meeste illustratoren met name de collectieve rechten van belang zijn en voor sommige fotografen weer alleen het volgrecht. Om die reden kan een ieder zich aansluiten voor de auteursrechtregelingen die voor hem of haar aantrekkelijk zijn. In dit blad is de driedeling in primaire rechten, collectieve rechten en volgrecht dan ook aangehouden.

3 Inleiding

4 Nieuws

Over toezicht, wurgcontracten en hogere vergoedingen.

Primaire rechten

6 Beeldende kunst brengt meer op Pictoright let steeds beter op: inbreuken worden harder aangepakt, de geïncasseerde vergoedingen stijgen aanzienlijk.

7 Mag dat? Het verhaal van een beeld dat van zijn voetstuk viel en er weer opgezet werd. collectieve rechten

8 Readerrechten uitgekeerd Ook kopiëren voor het onderwijs tikt aan; vorig jaar keerde Pictoright de eerste readerrechten uit voor werk dat opgenomen wordt in readers.

9 We rekenen voor Wat loopt de Designpolitie mis aan collectieve rechten? Pictoright keek bij de ontwerpers van de huisstijl in de kast en maakte de eerste rekening op.

volgrecht

10 Veilinghuizen betalen volgrecht Het heeft even geduurd, maar inmiddels delen kunstenaars mee in de winst die de kunsthandelaar op hun werk maakt.

11 Verkocht!

12 Bellen met beeldmakers

Wat heb je eigenlijk aan Pictoright? Twee beeldend kunstenaars, een illustrator en een grafisch vormgever geven hun mening.

14 Praktisch Informatie over opgaveformulieren, uitkeringsmomenten en nieuwe downloads.

InLEIDIng

één jaar Pictoright

Pictoright bestaat ruim een jaar. Na de fusie van verschillende auteursrechtenorganisaties in januari 2008, is met een nieuwe interne organisatie veel bereikt. Pictoright heeft duidelijk van zich laten horen als belangenbehartiger van een zeer gevarieerde groep beeldmakers. Het optreden tegen een aantal grote inbreukmakers zorgde herhaaldelijk voor media-aandacht en leverde de getroffen beeldmakers op waar ze recht op hadden. Nog steeds loopt er een aantal zaken, waaronder die tegen een bekende meestervervalser. Ook door dit actieve optreden van Pictoright waren de geïncasseerde en verdeelde gelden nooit eerder zo hoog. Goed nieuws dus voor beeldmakers. En er was meer. Door de fusie zijn de administratiekosten voor collectieve rechten aanzienlijk verlaagd, soms zelfs van 25 naar 10 procent. Ook het inhoudingspercentage van het volgrecht is ingrijpend aangepast, in een aantal gevallen zelfs tot beneden de 5 procent.

Een andere belangrijke ontwikkeling in de afgelopen periode zijn de besprekingen met de Stichting Nieuwswaarde/NVJ om de collectieve rechten voor fotojournalisten bij Pictoright onder te brengen: de laatste stap in de bundeling van de krachten voor alle beeldmakers in Nederland. Tot slot moet ook gezegd dat het succes van het eerste jaar mede te danken is aan de goede contacten met de beroepsorganisaties.

Dit blad is het eerste nummer van een nieuwe, halfjaarlijkse uitgave voor aangesloten beeldmakers en relaties. We willen hiermee een bijdrage leveren aan het bewustwordingsproces rondom het auteursrecht en u op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen. Auteursrechtkwesties spelen zich vaak af in de rechtszaal of in juridische vakbladen. Ik hoop dat deze publicatie de informatie wat toegankelijker maakt voor degenen die niet juridisch onderlegd zijn. En ik ben benieuwd naar uw mening: bij deze nodig ik u uit ons uw suggesties, vragen en opmerkingen te mailen.

Vincent van den Eijnde directeur Pictoright

vincent@pictoright.nl

Als onderdeel van de campagne om visuele makers bewuster te maken van hun auteursrechten, werd begin oktober 2008 de website www.mijnauteursrecht.nl gelanceerd. De site is op initiatief van Pictoright, de BNO, Burafo en de Stichting Continuïteit Beeldrecht in het leven geroepen. Doel van de website is om beeldmakers en hun opdrachtgevers een praktisch handvat te bieden voor auteursrechtelijke zaken. Het resultaat is een online naslagwerk met uitleg, advies en voorbeelden uit de dagelijkse praktijk.

Wurgcontract

Tijdens het symposium ‘Mijn Auteursrecht’ waarop de site

werd gepresenteerd, is een oproep aan alle makers gedaan om zo zorgvuldig mogelijk met het auteursrecht om te gaan. Juist in deze tijden blijken met name opdrachtgevers (zoals uitgevers) geneigd een onbeperkte licentie of overdracht van alle auteursrechten te eisen zonder daar een redelijke vergoeding voor te willen betalen. Een voorbeeld hiervan is het wurgcontract dat de Telegraaf eind 2008 voorlegde aan fotografen en illustratoren waartegen de NVJ, Burafo, BNO en Pictoright zijn opgetreden.

www.mijnauteursrecht.nl ontwerp: Saar Manders en Karen van de Kraats

Fiat voor digitale archieven

De laatste jaren zijn vrijwel alle bibliotheken, archieven en soortgelijke organisaties begonnen met het digitaliseren van hun collectie. Als die collecties auteursrechtelijk beschermd werk bevatten – wat meestal zo is – moet hiervoor volgens de wet toestemming gevraagd worden aan de rechthebbenden. Nu zeggen bibliotheken en archieven vaak dat het feitelijk onmogelijk is om al die rechthebbenden te achterhalen. Men heeft het hierbij vaak, al dan niet terecht, over ‘verweesde werken’ (orphan works).

Tijdrovend

Om allerlei tijdrovende en kostbare procedures te voorkomen, is nu met de auteursrechtenorganisaties (waaronder Pictoright) afgesproken onder welke voorwaarden digitaliseren mag. De belangrijkste afspraak is dat ze dit kosteloos mogen doen zolang de digitale bestanden binnen het gebouw van de bibliotheek of het archief blijven. Maar als het werk ruimer ver-

spreid wordt, bijvoorbeeld via internet, dan zullen daar nieuwe afspraken over gemaakt worden, en moet er een vergoeding betaald worden aan de makers.

Toestemming

Pictoright en de andere auteursrechtenorganisaties (bijvoorbeeld LIRA voor de schrijvende auteurs) geven hiermee dus toestemming voor gebruik van al het materiaal. Pictoright wil dit soort digitaliseringsprojecten ondersteunen, zolang de belangen van de gebruiker én de maker gerespecteerd worden. Het zou jammer zijn als digitalisering onmogelijk gemaakt wordt door praktische haken en ogen van de Auteurswet. Uiteraard vertegenwoordigt Pictoright niet alle rechthebbenden, maar we gaan ervan uit dat er niet veel makers zijn die bezwaar hebben tegen deze gang van zaken. Rechthebbenden die absoluut niet willen dat hun werk wordt opgenomen in een digitaal archief, kunnen de digitalisering op verzoek ongedaan laten maken.

Recht op beeld is goed te Regelen

mijn auteursrecht

In 2008 is er een wetsvoorstel ingediend om het toezicht op auteursrechtenorganisaties uit te breiden. Dit voorstel is eind vorg jaar voor het eerst door de Tweede Kamer bekeken. De reacties van de kamerleden zijn positief en de verwachting is dat het wetsvoorstel grotendeels zal worden aangenomen. Door het wetsvoorstel zal Pictoright met nog circa twintig andere auteursrechtorganisaties onder overheidstoezicht komen te staan. Pictoright is een voorstander van goed en evenwichtig toezicht op de branche. Door nieuwe vormen van gebruik van auteursrechtelijk materiaal is het er voor zowel rechthebbenden als gebruikers niet overzichtelijker op geworden. Daarom is meer transparantie gewenst en kan toezicht het vertrouwen in het auteursrecht en de auteursrechtelijke organisaties verstevigen.

Een van de eerste veranderingen na de fusie van Beeldrecht, Scrio, de Visuelen en een afdeling van Burafo was de verlaging van het inhoudingspercentage voor collectieve rechten naar 10 procent. Daarmee werd het streven om de administratieve kosten te drukken al in het eerste kwartaal van 2008 waargemaakt.

Eén loket

Voorheen moesten er verschillende organisaties gefinancierd worden uit de collectieve rechten, wat meer administratiekosten met zich meebracht. Een fotograaf moest voor zijn volgrecht bijvoorbeeld bij de stichting Beeldrecht zijn, voor zijn leenrecht bij De Visuelen en voor zijn kabelrechten bij Burafo. Nieuwsfotografen moesten zich weer tot Nieuwswaarde

Bureaucratie

Pictoright heeft wel moeite met een aantal punten uit het wetsontwerp. Het voorgestelde preventieve toezicht, wat inhoudt dat vooraf toestemming moet worden gevraagd voor investeringen, zou tot bureaucratische situaties kunnen leiden. Ook lijken sommige artikelen beter afgestemd op grotere organisaties als BUMA, SENA en Thuiskopie, en minder op de situatie van Pictoright. Een derde punt van kritiek gaat over het voorstel voor een geschillencommissie, die een belangrijke rol zal gaan spelen in alle auteursrechtelijke procedures waar een auteursrechtenorganisatie bij betrokken is. Pictoright vreest dat de toch al ingewikkelde procedures bij auteursrechtinbreuken hierdoor nóg gecompliceerder worden.

wenden. Inmiddels kunnen alle beeldmakers terecht bij één loket, waar ze nu dus een hogere vergoeding voor het gebruik van hun werk krijgen.

het streven om de administratieve kosten te drukken werd al in het eerste kwartaal waargemaakt

meer toezicht oP auteursrechtenorganisaties

hogere vergoedingen door lagere administratiekosten

PrImaIrE rEChTEn

Individuele rechten voor beeldend kunstenaars, architecten, kunstfotografen, industrieel ontwerpers en andere beeldmakers die autonoom werken

Beeldende kunst Brengt meer oP

aanPak inBreuken leidt tot Fikse omzetstijging

In 2008 heeft Pictoright een recordbedrag geïncasseerd voor het gebruik van beeldende kunst. Een groot deel van de omzetstijging zit hem in het actieve beleid om inbreuken op te sporen en aan te pakken. ‘We letten steeds beter op’, verklaart directeur Vincent van den Eijnde.

De cijfers liegen er niet om: het eerste jaar van Pictoright was een goed jaar. Het totaal aan inkomsten uit primaire rechten bedroeg – exclusief volgrecht – bijna een miljoen euro. Dat is ongeveer twee ton meer dan in 2007 aan rechten voor primaire rechten werd geïncasseerd. Door meer efficiency binnen de nieuwe organisatie en een alertere, actievere aanpak kan de stichting dus veel meer vergoedingen uitkeren aan beeldend kunstenaars en andere autonoom werkende makers dan vorig jaar. ‘We hebben het afgelopen jaar een aantal knallers gemaakt op het gebied van inbreuken’, vertelt directeur Vincent van den Eijnde. Helaas kan hij nauwelijks details onthullen over deze zaken: onderdeel van bijna alle schikkingen is dat de inbreukmakende partij niet publiekelijk bekend gemaakt mag worden.

Waar hij wel wat over kwijt kan, zijn de zaken over nageschilderde meesterwerken. ‘We zijn al een tijdje bezig met meestervervalser Geert Jan Jansen. En we zijn erin geslaagd 24 websites die namaakschilderijen aanboden op het internet aan te pakken.’ De bewuste websites zijn, na interventie van Pictoright, nu vrijwel allemaal uit de lucht.

Lucratief

De geïnde boetes worden verdeeld onder de originele schilders of hun nabestaanden. ‘Het gaat ons om de belangen van de aangesloten makers’, benadrukt Van den Eijnde, ‘Pictoright zorgt ervoor dat zij het geld krijgen waar ze recht op hebben.’ Pictoright ontvangt van de meeste uitgevers in binnen- en buitenland de boeken, tijdschriften en kranten van een heel jaar. Na inventarisatie van alle beelden die daarin staan, regelt de stichting de vergoedingen voor de makers. Beeldmakers melden zelf ook publicaties waarin ze onverhoopt werk van zichzelf aantreffen. Ook treedt Pictoright op tegen inbreuken. Dit soort inbreuken wordt op allerlei manieren geconstateerd. ‘We bezoeken beurzen en dergelijke, maar soms lopen we ook gewoon tegen dingen aan’, zegt Van den Eijnde. ‘Nu zijn we actief bezig om inbreuken op te sporen

op internet.’ Wat dat betreft is het met name voor kunstenaars en architecten al snel lucratief om zich aan te sluiten voor primaire rechten. Eén geconstateerde onrechtmatige publicatie en je hebt het inschrijfgeld van vijfenveertig euro er al uit. ‘Dit jaar zullen we nog beter gaan controleren en meer optreden’, aldus Van den Eijnde. ‘Vooral op het internet valt nog veel te winnen.’

Juridische dienst Aansluiten gaat niet alleen over vergoedingen innen. Pictoright is dé organisatie om bij aan te kloppen als het om informatie over visuele auteursrechten gaat. Niet onbelangrijk is de juridische ondersteuning waar alle aangesloten kunstenaars en andere visuele makers gebruik van kunnen maken. ‘Als je auteursrechten worden geschonden, treden onze juristen en advocaten voor je op. In eerste instantie zullen we de inbreukmakende partij benaderen om via overleg tot een oplossing te komen, maar als het moet, starten we ook een procedure.’

vooral op het internet valt nog veel te winnen

wat zijn Primaire rechten

Primaire of individuele auteursrechten gaan over vergoedingen voor de publicatie of productie van andermans werk. Veel makers regelen dit rechtstreeks met uitgevers of omroepen, maar lang niet alle beelden en producten worden in opdracht gemaakt. Autonome kunstenaars, kunstfotografen, architecten en industrieel ontwerpers kunnen het innen van auteursrechtvergoedingen in dit geval aan Pictoright uitbesteden. Pictoright houdt bij wat waar verschijnt, regelt de licenties en rekent af met de gebruiker. De maker is er dan van verzekerd dat zijn werk alleen gebruikt wordt met zijn toestemming en tegen een redelijke vergoeding. Pictoright heeft met de meeste uitgevers van kranten, boeken en tijdschriften lopende afspraken over de publicatie van beeld. Daarnaast verleent Pictoright ook licenties voor replica’s en nieuwe producten. Een industrieel ontwerper die een stoel ontwerpt, kan het contract met de producent door Pictoright laten uitonderhandelen, opstellen en beheren. Pictoright zorgt dan ook voor de incassering van de rechten en keert deze uit aan de maker.

Iedere maker die zich bij Pictoright aansluit voor het beheer van primaire rechten komt automatisch in aanmerking voor juridische bijstand en beheer van de collectieve rechten.

mag dat?

PaardenkooPlui

Gerard Brouwer ontwerpt in 1990 het beeld ‘Paardenkooplui’ in opdracht van de gemeente Valkenburg (ZH) voor plaatsing op een plein. De kooplui met een lengte van 1.20 m kijken op een 80 cm hoge sokkel uit over het plein. Na vijftien jaar worden ze bij een herindeling van het plein zonder medeweten of toestemming van de kunstenaar van hun sokkel gehaald en herplaatst. In de krant verschijnen berichten opgetekend uit de monden van politici dat dit ‘omwille van de aaibaarheid’ zou zijn gedaan.

In de nieuwe opzet valt het beeld nogal weg. Zo heeft de kunstenaar het nooit bedoeld. De paardenkooplui die je vroeger in de ogen keek, zijn nu maar kleine mannetjes geworden. Pictoright (toen nog als Beeldrecht) heeft zich op verzoek van de kunstenaar hiertegen verzet, omdat het verwijderen van de sokkel afbreuk deed aan het karakter en de artistieke waarde van het kunstwerk. Hierbij is een beroep gedaan op artikel 25 van de Auteurswet 1912, op grond waarvan een kunstenaar het recht heeft zicht te verzetten tegen iedere wijziging of aantasting van zijn werk.

De uitkomst: het beeld is in originele staat hersteld.

© Gerard Brouwer foto’s: Gerard Brouwer

Paardenkooplui

CoLLECTIEvE rEChTEn

readerrechten voor het eerst uitgekeerd

koPiëren voor het onderwijs telt ook

In 2008 heeft Pictoright voor het eerst readerrechten uitgekeerd. Dit zijn vergoedingen die fotografen, illustratoren, ontwerpers en kunstenaars ontvangen voor het gebruik van hun werk in readers op universiteiten, hbo’s en andere onderwijsinstellingen.

In readers die in het onderwijs worden gebruikt wordt vaak een aantal pagina’s uit een boek of tijdschrift opgenomen. Omdat dit niet per afbeelding bij te houden is door de onderwijsinstelling of de beeldmaker zelf, worden hiervoor auteursrechten geïncasseerd op basis van onderzoek, ervaring en inschatting. In 2008 heeft Pictoright de readerrechtgelden over de afgelopen vijf jaar binnengekregen en zijn de eerste bedragen uitgekeerd aan de aangesloten beeldmakers.

Verdeelsleutel

De eerste verdeling vond plaats in mei 2008.

verjaringstermijn collectieve rechten

Pictoright krijgt regelmatig de vraag welke verjaringstermijn er geldt voor de collectieve rechten. Tot hoeveel jaar terug kun je nog opgave doen van gepubliceerd materiaal in een boek, tijdschrift, krant of op televisie? Om verschillende redenen worden hiervoor nu nog verschillende termijnen gehanteerd. Voor leenrecht, reprorecht en readerrecht worden verjaringstermijnen van vijf jaar gebruikt, terwijl voor kabelrechten en thuiskopie drie jaar geldt. Naar verwachting zullen de verjaringstermijnen voor alle rechten binnenkort op drie jaar worden gesteld.

wanneer worden de vergoedingen uitgekeerd?

De formulieren voor opgave van gepubliceerd werk voor collectieve rechten worden ieder jaar rond juni aan de makers verstuurd. Zij krijgen tot september de tijd om hun werk op te geven. In september, oktober en november wordt alle informatie door Pictoright verwerkt. De collectieve vergoedingen worden altijd uitgekeerd in december. Naast deze reguliere verdelingsronde, volgt er in het voorjaar

De manier waarop de readergelden worden verdeeld lijkt erg op die van het reprorecht. We werken volgens een verdeelsleutel gebaseerd op het gemiddelde gebruik: een afbeelding in een roman zal minder opleveren dan een afbeelding in een wetenschappelijke uitgave. Met name voor makers die beeld in wetenschappelijke, educatieve of vaktijdschriften of boeken hebben gepubliceerd kan het invullen van een opgaveformulier dus zinvol zijn. Maar ook meerdere bijdragen in bijvoorbeeld algemene boeken of tijdschriften kunnen wat opleveren.

Digitale readers

Langzamerhand gaan veel onderwijsinstellingen over op digitaal gebruik: informatie en lesmateriaal wordt steeds vaker via intranet aangeboden. Pictoright speelt in op deze ontwikkelingen en int al een aantal vergoedingen voor digitaal gebruik. De verwachting is dat deze bron van inkomsten in de toekomst flink zal toenemen.

een ‘na-repartitie’, waarin correcties op de vorige ronde worden gedaan. Hierin wordt ook het werk meegenomen dat ná september is opgegeven. Later opgave doen kan dus, maar dan ontvangt u de vergoedingen ook later. Houd daarbij de verjaringstermijn in de gaten.

online oPgave collectieve rechten

Pictoright is begonnen met het bouwen van een systeem waarmee online opgave gedaan kan worden. De verwachting is dat we dit jaar beginnen met een pilot van dit systeem en dat het definitieve programma in 2010 in gebruik wordt genomen.

rente voor rechtheBBenden

Sommige makers blijken zich zorgen te maken over wat er met de rente van gereserveerde gelden gebeurt. Een begrijpelijke zorg, want in het verleden hebben sommige auteursrechtenorganisaties deze rente gebruikt om het inhoudingspercentage ‘kunstmatig’ te verlagen. Pictoright is van mening dat de rente ondubbelzinnig aan de makers moet toekomen en verdeelt alle rente naar verhouding over de uit te keren tegoeden.

verdien meer met het invullen van een Formulier

Worden uw foto’s, illustraties, ontwerpen of kunstwerken afgebeeld in boeken, tijdschriften en kranten of vertoond op tv? Voor het lenen, kopiëren en via de kabel verspreiden van beelden worden auteursrechtvergoedingen geïnd. Om voor dat geld in aanmerking te komen, hoeft u zich alleen maar bij Pictoright aan te melden voor collectieve rechten. Dat kost niets, maar kan wel geld opleveren.

let oP: eind dit jaar vindt de laatste uitkering voor Boeken en tijdschriFten met uitgiFtejaar 2004 Plaats. wie PuBlicaties uit dit jaar nog niet heeFt aangemeld, kan dit nog tot eind sePtemBer doen.

we rekenen voor

oP Bezoek Bij de designPolitie

Veel beeldmakers realiseren zich niet dat er geld op hen ligt te wachten voor het werk dat uitgeleend wordt bij de bibliotheek, uitgezonden wordt via de kabel en gekopieerd wordt op papier of disk. Pictoright kijkt ieder kwartaal in de kast van een niet aangesloten bureau of beeldmaker en rekent voor wat zij mislopen.

Voor de eerste editie gingen we langs bij de Designpolitie, de ontwerpers van onze huisstijl. De Gorilla’s in de Volkskrant, illustraties in vakbladen en de omslagen en binnenwerken van verschillende boeken geven recht op de bedragen hiernaast.

Specificatie

Omdat de uitleengegevens van deze publicaties nog niet beschikbaar zijn, hebben we alleen de rekening opgemaakt voor reprorecht en readerrecht; leenrecht komt later. Ook weten we nog niets over de eventuele vertoning van werk op televisie, waar ook een vergoeding tegenover kan staan.

Deze berekening is dus voorlopig en zal op basis van de definitieve gegevens nog enigszins wijzigen. Maar de Designpolitie kan ervan uitgaan dat ze – na aftrek van 10 procent administratiekosten – bij een aanmelding voor collectieve rechten minstens € 3.000 ontvangen over de afgelopen drie jaar.

voLgrEChT

veilinghuizen Betalen volgrecht

kunstenaar ontvangt Percentage van verkooPPrijs

Sinds 2006 moeten veilinghuizen en kunsthandelaren bij het doorverkopen van een kunstwerk voor meer dan € 3.000 een volgrechtvergoeding betalen aan de maker. Na twee jaar onderhandelen zijn vorig jaar de eerste betalingen gedaan.

Stel dat een kunsthandelaar op een veiling een foto koopt van een fotograaf. Als de handelaar deze foto weer doorverkoopt voor € 3.000, heeft de fotograaf recht op 4 procent van de verkoopprijs. ‘Het is logisch dat de kunstenaar meedeelt in de winst als er handel wordt gedreven met zijn kunst’, stelt manager primaire rechten Sander van de Wiel. ‘In het geval van prijsstijgingen al helemaal. Als je een kunstwerk in 1990 voor € 5.000 hebt verkocht, en het twintig jaar na dato op een veiling voor € 80.000 wordt doorverkocht, dan zijn er heel veel mensen die daar geld aan verdienen. Het is niet meer dan reëel dat de kunstenaar daar zelf ook wat aan overhoudt.’

Rompslomp

In Nederland is het volgrecht sinds 2006 bij de wet geregeld. Het heeft even geduurd, maar inmiddels zijn de eerste bedragen uitgekeerd. ‘Er was enige terughoudendheid bij de veiling-huizen en kunsthandels’, aldus Van de Wiel, ‘maar het gaat hier wel om een wettelijke verplichting. Handelaren moeten gewoon betalen. We hebben geprobeerd dit zo veel mogelijk in overleg te doen, en daar is wat tijd overheen gegaan. Als we dit op basis van wederzijds vertrouwen met elkaar kunnen regelen, is dat prettig voor alle betrokkenen. Dat scheelt ook veel administratieve rompslomp. We zijn helemaal niet uit op dagvaardingen en dwangsommen: bij een goede onderlinge verstandhouding werken we het beste samen.’ Pictoright is nog in onderhandeling met veel kunsthandelaren, maar met de grote veilinghuizen zijn inmiddels overeenkomsten gesloten. Eind 2008 is circa € 150.000 geïncasseerd en verdeeld onder de rechthebbenden.

Minimale prijs

Niet alle doorverkopen komen in aanmerking voor het volgrecht. Als een kunstwerk binnen drie jaar nadat het werk van de kunstenaar zelf is verkregen alweer door de koper wordt doorverkocht, geldt geen minimale verkoopprijs van € 3.000, maar van € 10.000. Dit impliceert dat alleen de bekendere

kunstenaars profijt hebben van de regeling. ‘Die minimum bedragen zijn vastgesteld door de overheid’, verklaart Pictoright-directeur Vincent van den Eijnde. ‘In andere landen ligt dat bedrag veel lager. Wat ons betreft zou dat hier ook zo zijn, want in principe zou iedere kunstenaar – niet alleen de commercieel succesvolle – moeten kunnen profiteren van de winst op zijn werk.’

Uitbreiding

Een andere belangrijke uitzondering is dat het volgrecht alleen geldt voor levende kunstenaars. In beginsel bestaat de verplichting om per 1 januari 2010 het volgrecht ook in te voeren voor het werk van overleden kunstenaars. De regering heeft echter aan de Europese Commissie gevraagd om de termijn op te schorten tot 1 januari 2012. Hoewel Pictoright de argumentatie van de Nederlandse regering bestrijdt, is de verwachting dat de Europese Commissie hierin mee zal gaan. Met ingang van die datum zal het volgrecht, net als het gewone auteursrecht, tot zeventig jaar na het overlijden van de maker uitgeoefend kunnen worden.

Buitenland

Pictoright heeft voor alle andere landen waar volgrecht geldt overeenkomsten gesloten met zusterorganisaties die daar de vergoedingen incasseren. Hiermee zijn aangeslotenen verzekerd van een vergoeding voor de verkoop van hun werk via kunsthandels en veilinghuizen in het buitenland. Met name transacties via buitenlandse kunsthandels zijn niet bij te houden vanuit Nederland; de landelijk aangewezen auteursrechtenorganisaties incasseren hiervoor ter plekke vergoedingen en geven deze door aan Pictoright. Om de kosten voor de kunstenaar te beperken, houdt Pictoright voor deze buitenlandse verkopen een laag tarief in. Bij hoge bedragen is de provisie voor Pictoright zelfs lager dan 3 procent.

deel mee in de winst oP uw werk

Volgrecht is belangrijk voor kunstenaars van wie werk wordt doorverkocht via veilingen of kunsthandelaren. De kunsthandelaar is verplicht de maker te laten meedelen in de opbrengst; de maker heeft recht op een percentage van de verkoopprijs. Originele tekeningen, gravures, prenten, zeefdrukken, foto’s, beeldhouwwerken, keramiekstukken en glaswerk in een beperkte oplage kunnen in aanmerking komen voor een volgrechtvergoeding. Door het Aansluitformulier Volgrecht op de website in te vullen en op te sturen, machtigt u Pictoright om volgrechtvergoedingen voor uw werk te incasseren. Aansluiten voor volgrecht kost niets, er wordt slechts een kleine provisie op het geïncasseerde bedrag ingehouden ter dekking van de kosten van Pictoright. Ook voor kunstenaars die nog geen werk verkopen boven de € 3.000 heeft het zin om zich aan te sluiten: in de toekomst kan uw werk in waarde stijgen en bij doorverkoop heeft u wellicht wél recht op een percentage van de winst. Als u bent aangesloten voor primaire rechten, incasseert Pictoright automatisch het volgrecht voor u.

Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

verkocht!

Soutien Féminin (2003) © Kees Verkade foto: Christie’s

Van dit 25 cm hoge bronzen beeld van Kees Verkade zijn in 2003 acht exemplaren gegoten. Nummer zes werd op 2 december 2008 verkocht door Christie’s in Amsterdam voor € 4.750. Pictoright incasseert bij het veilinghuis de volgrecht vergoeding voor Kees Verkade.

Vergoedingen

Bij de verkoop van een werk in Nederland heeft een kunstenaar recht op de volgende percentages:

• 4% van het deel van de verkoopprijs t/m € 50.000

• 3% van het deel van de verkoopprijs van € 50.000,01 t/m € 200.000

• 1% van het deel van de verkoopprijs van € 200.000,01 t/m € 350.000

• 0,5% van het deel van de verkoopprijs van € 350.000,01 t/m € 500.000

• 0,25% van het deel van de verkoopprijs boven de € 500.000

De totaal te betalen volgrechtvergoeding heeft een bovengrens van € 12.500 (als de verkoopprijs boven de € 2.000.000 ligt).

BELLEn mET BEELDmakErs

waarom Bent u aangesloten Bij Pictoright?

In elk nummer van dit blad vragen we de makers of gebruikers van beeld naar hun mening en ervaring. Hoe gaat u om met uw eigen of andermans auteursrechten?

Weet u hoe het werkt? Wat vindt u eigenlijk van de regels? In deze eerste editie beginnen we bij onszelf: waarom ben u aangesloten en wat heeft u eraan?

Dagmar Stam, illustrator van kinderboeken

‘Ik ben al heel lang lid, die organisaties zijn al vaker gesplitst, van naam veranderd en gefuseerd. Is lidmaatschap geen verplichting? Ik weet al niet meer hoe en bij wie ik me destijds heb aangemeld. Ik weet wel dat het op een gegeven moment een beetje een rommeltje was. Ik heb ooit ontdekt dat ik jaren ten onrechte vergoedingen had gekregen voor teksten, die ik natuurlijk ook weer terug moest betalen. Maar ik heb het idee dat het nu goed geregeld is. Ik ben aangesloten voor collectieve rechten, ik krijg vooral leenrechtvergoedingen. Dat zo’n organisatie bestaat, is natuurlijk fantastisch. Daar is ooit veel strijd voor geleverd. Ik ben er blij mee. Als een bibliotheek jouw werk uitleent, betekent dat dat je minder boeken verkoopt. Ik vind het heel reëel dat daar een kleine vergoeding tegenover staat. Het is meen ik maar een paar eurocent per uitlening, maar voor mij telt het ieder jaar wel op tot een mooi Sinterklaascadeau.’

Tamara Muller, kunstschilder ‘Soms heb je zelf niet in de gaten waar je werk opduikt in de media. Pictoright zorgt dat je krijgt waar je recht op hebt. Als er beeld van je gebruikt wordt, heb je recht op een vergoeding. Nou ja, men moet het in ieder geval voorleggen aan de kunstenaar, die moet zeggenschap houden over zijn eigen werk. Ik zeg niet op alles ja, de context waarin werk getoond wordt is belangrijk. Laatst kreeg ik een mailtje van een grafisch ontwerper die mijn schilderijen wilde gebruiken voor een website over gedragstherapie. Dat vond ik te bepalend. Ik word ook wel eens verrast door een publicatie, bijvoorbeeld in de krant, maar tot nu toe heb

ik dat laten gaan. Ik weet ook niet zeker of je altijd recht hebt op een vergoeding, sommige dingen zie ik als goede publiciteit.’

Edd Simons, grafisch ontwerper ‘Waarom ik ben aangesloten? Vanwege het geld dat ik zomaar krijg omdat ik een formuliertje invul. Ik zal eens even kijken waar dat precies voor is: leenrecht, reprorecht en readerrecht. Dat is allemaal voor de boekomslagen die ik maak. Vooral de thrillers en kinderboeken doen het goed. Ik ben ooit lid geworden omdat een van de uitgevers me herhaaldelijk op het hart drukte dit eens uit te

kreeg ik een brief van een fotograaf waar ik best van schrok. Het ging over een foto van hem in een krantenartikel op onze site. Voor dat artikel hadden we keurig toestemming gevraagd, maar niet apart voor de foto van ons werk die erin stond. De fotograaf was daar hoogst verbolgen over, maar ik was me eerlijk gezegd van geen kwaad bewust. Op een gegeven moment vroeg ik me zelfs af of hij geen toestemming aan òns had moeten vragen voor het fotograferen van ons werk. Op zo’n moment bel ik Pictoright om te vragen hoe het zit. Zij hebben me prima geholpen om dit op te lossen. We hebben ook wel eens iets gedaan met een afbeelding van de stoelen van Rietveld, daarvoor heeft Pictoright toestemming geregeld van de erven van Rietveld. Dat is prettig. En verder ontvangen we elk jaar een bedrag aan auteursrechtvergoedingen, maar dat tikt niet erg aan. Volgens mij is dat nooit meer dan honderd euro.’

zoeken. Toen de eerste bonus binnenkwam, was ik blij met die tip. Zo’n 650 boekomslagen leveren ieder jaar een leuk bedrag op om mee op vakantie te gaan. Ik denk niet zo heel veel na over auteursrecht, dat regelt de uitgever allemaal – toch? Maar als je het vergelijkt met de rechten van muzikanten en schrijvers, is het eigenlijk heel logisch dat je als vormgever ook een vergoeding krijgt. En heel fijn dat iemand het opgepakt heeft om dat te regelen. Hiervóór zat ik bij de Visuelen. Die hebben me nog wel eens gebeld over de erfenis van een bevriende fotograaf. Die actieve, persoonlijke benadering beviel me wel. Ik hoop dat Pictoright dat persoonlijke erin houdt, dat het niet té groot wordt allemaal.’

Margot Berkman van Berkman & Janssens, kunst in de openbare ruimte ‘Wij zijn vooral aangesloten bij Pictoright vanwege de juridische ondersteuning. Het komt elk jaar wel één of twee keer voor dat we een vraag hebben over auteursrechten. Laatst

toen de eerste bonus binnen kwam, was ik blij met de tip

PrakTIsCh

weBsite

Onze website wordt zeer regelmatig aangepast. Kijk voor nieuws, opgaveformulieren of meer informatie over auteursrecht op www.pictoright.nl. Ook deze uitgave is als pdf beschikbaar op onze downloadpagina. Vragen of opmerkingen over de website kunt u mailen naar: redactie@pictoright.nl

collectieve rechten uit het Buitenland

Wordt uw werk gepubliceerd in boeken die in het buitenland worden uitgeleend uit bibliotheken? Dan komt u wellicht in aanmerking voor leenrechtvergoedingen uit het buitenland. Momenteel kunnen makers bij Pictoright al vergoedingen claimen voor leenrechten uit Duitsland, Engeland en Noorwegen. Claimt u nog niet voor deze landen? Vul dan het formulier ‘opgave boeken buitenland’ in. Houd er rekening mee dat er andere regelingen dan in Nederland kunnen gelden. Dit jaar volgen misschien meer landen. Houd hiervoor onze website in de gaten.

collectieve rechten of volgrecht betalen geen contributie bij Pictoright.

jaaroverzicht uitkeringen

Wilt u in één oogopslag zien wanneer u uw gegevensoverzichten moet opsturen? Of wanneer Pictoright welke rechten uit gaat keren? Het antwoord op deze vragen staat binnenkort online in het ‘jaaroverzicht uitkeringen’ op de downloadpagina.

contriButie Primaire rechten

Bent u aangesloten bij Pictoright voor uw primaire rechten? Houd er rekening mee dat wij in mei de contributie voor 2009 incasseren. Als u nog geen incassomachtiging heeft verstrekt, kunt u een machtigingsformulier insturen, te downloaden van onze site. Dat scheelt u jaarlijks € 5. Makers die zijn aangesloten voor

oPgave Boeken

Veel beeldmakers ontvangen in de loop van dit jaar weer het overzicht van de boeken waarin wij hun werk hebben geregistreerd. Daarbij bieden we de mogelijkheid nieuwe uitgaven op te geven. Dit kunt u ook al doen voordat het overzicht op de mat valt: de benodigde formulieren hiervoor staan op de website onder downloads. U kunt het hele jaar door deze formulieren aan ons opsturen.

coloFon

Redactie & productie Pictoright

Eindredactie Mijnwerk, Amsterdam

Vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een e-mail naar redactie@pictoright.nl

Pictoright

Visuele auteursrechten Nederland Sarphatistraat 606-608 1018 AV Amsterdam Postbus 15887 1001 NJ Amsterdam T 020-589 18 40 F 020-412 42 69 www.pictoright.nl

Sarphatistraat 606-608 foto: Laila Schoots

rIghT PICTo rIghT nr.01 .2009