Pictoright magazine 7

3 INLEIDING

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -VOLGRECHT 10 Volgrecht geldt voor alle handelaren Iedereen die

4 NIEUWS

Er is goed nieuws over knipseldiensten: Pictoright heeft een overeenkomst gesloten. Verder ook winst op het gebied van canvas transfers. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

INDIVIDUELE RECHTEN

6 Vergoedingen voor kunstuitleen

Deze zomer worden de eerste vergoedingen verdeeld!

Lump sump

Een jaarlijkse ‘afkoopsom’ is gunstig voor zowel uitgevers als beeldmakers.

7

Mag dat?

Over afgekeurde replica’s van een bellende engel… - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

COLLECTIEF

8 Vergoeding digitalisering

Deze maand worden de vergoedingen voor digitaal beeld in beeldbanken en archieven uitgekeerd.

inleiding

Auteursrechtdebat gaat door ondanks val kabinet

Hoewel het kabinet is gevallen, blijft het auteursrecht actueel, ook in politiek opzicht. Er komt steeds meer aandacht voor de rechtspositie van de makers. En terecht, want steeds weer blijkt dat opdrachtgevers zich meer rechten willen toe-eigenen, waardoor de makers uiteindelijk met lege handen dreigen te komen staan. Het auteurscontractenrecht kan een belangrijke steun in de rug voor de makers worden, maar dat hangt uiteraard af van hoe de uiteindelijke wet eruit zal gaan zien.

Daarnaast is het voor veel van onze aangeslotenen van belang dat de btw op beeldende kunst wordt verlaagd naar 6%, in plaats van verhoogd naar 21%. Een ander goed bericht is dat de eerste verdeling van vergoedingen voor de digitaliseringsprojecten is gedaan. Uiteraard hopen we dat we de komende tijd nog meer overeenkomsten met archieven kunnen aangaan, waardoor de vergoedingen nog wat hoger kunnen uitvallen.

Komende maand vindt de jaarvergadering weer plaats, met veel aandacht voor politieke en juridische ontwikkelingen. Aansluitend is er een symposium over het spanningsveld tussen ‘fair use’ en ‘fair share’, met name in internationaal opzicht. Gebruikers zoals archieven en bibliotheken, maar iets meer op de achtergrond ook bedrijven als Google en Facebook, doen steeds vaker een beroep op het fair use beginsel. Hiermee wordt bedoeld dat men bij niet-commercieel en minder omvangrijk gebruik zomaar werk zonder toestemming mag gebruiken. Deze organisaties doen het voorkomen alsof het auteursrecht voor hun vormen van gebruik alleen maar lastig en maatschappelijk onwenselijk is. Wat ons betreft is het ook goed om te blijven hameren op een fair share beginsel, waarbij makers recht houden op een eerlijk aandeel als er (weer) gebruik wordt gemaakt van hun werk.

Vincent van den Eijnde directeur Pictoright vincent@pictoright.nl

[01] Vincent van den Eijnde Foto: Laila Schoots

JAARVERGADERING

Op dinsdagavond 19 juni a.s. zal de jaarvergadering voor aangeslotenen van Pictoright worden gehouden in de Winkel van Sinkel in Utrecht. Zoals gebruikelijk begint de vergadering met een officieel deel, waarbij verantwoording wordt afgelegd over het beleid en de activiteiten van het afgelopen jaar. Daarna volgt een symposium waarin vier sprekers ingaan op ‘Fair Use & Fair Share: gebruiken, delen, gunnen’. Meer informatie over de jaarvergadering vindt u op onze website onder ‘Nieuws’.

Euroclip en Knipsel Info Service. Kern van het akkoord is dat de knipselbedrijven nu namens de beeldmakers toestemming hebben om gepubliceerd beeldmateriaal bij artikelen te leveren aan de zakelijke afnemers tegen een redelijke auteursrechtelijke vergoeding. Pictoright zal deze vergoedingen innen en ze onder de beeldmakers verdelen.

Mark Reisz, directeur van voornoemde knipselbedrijven vindt het een goede zaak dat hiermee het totale aanbod van de knipseldiensten auteursrechtelijk geregeld is. Beide partijen zijn blij dat een adequate nieuws- en informatievoorziening voor de zakelijke markt mogelijk blijft en dat knipseldiensten in deze informatiebehoefte kunnen voorzien. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Allposters is een Amerikaans bedrijf gespecialiseerd in de online verkoop van posters en andere kunstdrukken. Allposters verkoopt ook ‘canvas transfers’. Hierbij wordt de inkt van het papier van een poster losgemaakt en op een canvasdoek aangebracht. Op 3 januari heeft het Hof in Den Bosch geoordeeld dat een canvas transfer inbreuk maakt op het auteursrecht van de kunstenaars en/of rechthebbenden.

Mede door de structuur van de canvas ondergrond en het matte aanzien krijgt de poster een ander uiterlijk. Het Hof heeft dan ook vastgesteld dat het bij een canvas transfer om een nieuw product gaat. De prijs van een canvas transfer is ook hoger dan die van een losse poster. De nieuwe vorm in combinatie met de hogere prijs stelt Allposters in staat een andere doelgroep bereiken, namelijk de consumenten die meer geld willen uitgeven om een ander product aan de muur te hebben dan een poster. Dit geeft Allposters een nieuwe exploitatiemogelijkheid. De rechter heeft geoordeeld dat de verhandeling van deze canvas transfers een verboden openbaarmaking is. In Nederland is dit dus niet meer toegestaan.

Voor teksten die werden opgenomen in knipselkranten werd al een auteursrechtelijke vergoeding betaald; vanaf nu geldt dat ook voor het beeldmateriaal dat in knipselkranten wordt overgenomen. Pictoright heeft een akkoord bereikt met de knipselbedrijven Antal Clipping,

AKKOORD PICTORIGHT EN KNIPSELBEDRIJVEN

PICTORIGHT WINT ‘CANVAS TRANSFER’ ZAAK IN HOGER BEROEP

Wet toezicht auteursrechtorganisaties

In februari heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel goedgekeurd. De wet heeft waarschijnlijk geen grote impact op Pictoright. Wel is er een vorm van preventief toezicht opgenomen die ervoor kan zorgen dat de werkwijze van auteursrechtorganisaties wat bureaucratischer wordt. Verwacht wordt dat de Eerste Kamer de wet dit jaar nog aanneemt.

Verweesde werken

Nog altijd is er geen duidelijkheid over hoe de nieuwe richtlijn van de Europese Commissie eruit zal zien. Misschien zullen archieven in de toekomst verweesde werken in boeken – voor zover ze daarin voorkomen –online mogen tonen. Maar het is nog steeds onduidelijk wanneer een werk als verweesd kan worden beschouwd. Archieven zullen een vorm van ‘diligent search’ moeten doen. Over de precieze invulling van deze zoektocht is nog geen overeenstemming bereikt. Overigens geldt de richtlijn voor verweesde werken niet voor beeldbanken.

Thuiskopie

In maart werd de auteursrechtwereld opgeschrikt door een uitspraak van het Hof Den Haag over de regeling voor thuiskopie. De minister had in 2007 het thuiskopiestelsel bevroren, wat inhield dat er geen heffing werd gelegd op dragers als mp3 spelers en harde schijven. Het Hof heeft nu bepaald dat deze bevriezing onrechtmatig was en dat de Staat de daardoor ontstane schade moet vergoeden. De staat overweegt nog in cassatie bij de Hoge Raad te gaan. Het kan gaan om tientallen miljoenen euro’s, waarvan Pictoright overigens naar verwachting maar een klein deel zal ontvangen.

Heffing of downloadverbod

Op beeldmateriaal dat gedownload wordt, rust ook auteursrecht; hoe de makers hier een auteursrechtvergoeding voor kunnen krijgen, is al een tijdje onderwerp van stevige discussie. De minister heeft begin dit jaar nog geprobeerd een downloadverbod in te voeren, maar daarvoor kreeg hij geen meerderheid in de Tweede Kamer. Ondertussen willen zowel de minister als de kamer ook geen systeem van heffingen, zoals het thuiskopiestelsel. Maar Nederland is wel verplicht om een systeem te hebben waarmee rechthebbenden hun auteursrechten kunnen handhaven (of een vergoeding ontvangen) voor het downloaden van werken uit illegale bron. Er is dus sprake van een impasse. Wordt vervolgd…

Auteurscontractenrecht

Nog dit jaar zal het wetsvoorstel voor het auteurscontractenrecht in de Tweede Kamer worden behandeld. Dit wetsvoorstel is bedoeld om de auteursrechtelijke positie van freelance makers te verbeteren. Individuele makers trekken nu vaak aan het kortste eind in onderhandelingen met grote opdrachtgevers, voor zover er al onderhandelingsruimte is. Het auteurscontractenrecht maakt het makers makkelijker om de vergoeding te krijgen waar zij recht op hebben.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

individueel

Vergoedingen voor kunstuitleen

Wist u dat leenrecht ook voor het uitlenen van kunst geldt? Vorig jaar is na lang onderhandelen het tarief voor kunstuitleen vastgesteld: binnenkort worden de eerste vergoedingen uitgekeerd.

Al sinds 1996 is er leenrecht. Voor het uitlenen van boeken, tijdschriften en cd’s betalen bibliotheken elk jaar de daarvoor vastgestelde bedragen aan de Stichting Leenrecht, waarna Pictoright de vergoedingen uitkeert aan illustratoren, ontwerpers, fotografen en beeldend kunstenaars. Dit gebeurt op basis van door de makers aangeleverde informatie.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

UITBETALING

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Nu geldt het leenrecht niet alleen voor bibliotheken, maar ook voor kunstuitleeninstellingen. Hierover is jarenlang door de Stichting Leenrecht met vertegenwoordigers van de kunstuitleen onderhandeld. Uiteindelijk is pas vorig jaar een vergoeding van € 1,50 per uitlening vastgesteld. Inmiddels hebben veel kunstuitleenorganisaties deze vergoedingen over 2010 aan de Stichting Leenrecht betaald. Pictoright is door de Stichting Leenrecht aangewezen om de betalingen aan de kunstenaars uit te keren. Deze zomer worden de eerste betalingen gedaan, waarbij Pictoright zich baseert op de beschikbare gegevens. De incasso en verdeling die dit jaar dus voor het eerst plaatsvindt, zal later in het jaar worden geëvalueerd.

lump sums

Pictoright streeft ernaar om met zoveel mogelijk uitgeverijen duidelijke en overzichtelijke regelingen te treffen voor het gebruik van werk van de beeldmakers die we vertegenwoordigen. Vaak gebeurt dit via een zogenaamde lump sum overeenkomst. Maar wat is dat eigenlijk?

Een lump sum regeling is een regeling waarbij Pictoright een contractpartij of tijdschrift tegen betaling van een jaarlijkse ‘afkoopsom’ vooraf toestemming verleent voor gebruik van het repertoire. Uiteraard gebeurt dit onder bepaalde voorwaarden, die bijvoorbeeld de persoonlijkheidsrechten waarborgen. De hoogte van de lump sum kan bepaald zijn door een inventarisatie van een voorgaande jaargang of op basis van een gemiddeld gebruik .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

TIJDWINST

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Pictoright houdt bij wat er precies in het tijdschrift wordt afgebeeld, en keert aan het einde van het jaar de rechtenvergoeding uit. Als een blad aanzienlijk meer werken afbeeldt dan de lump sum redelijkerwijs ‘dekt’, bestaat vaak de mogelijkheid om in overleg het bedrag naar boven aan te passen. Maar omgekeerd kan natuurlijk ook. Pictoright merkt dat uitgeverijen steeds vaker de voorkeur geven aan dit soort regelingen omdat het de redacties van bladen veel tijd scheelt: men hoeft de toestemming voor gebruik niet meer vooraf te regelen. Voor beeldmakers is het ook gunstig omdat zij nu een redelijke vergoeding kunnen ontvangen terwijl de uitgever er niet bij ieder gebruik er aan wordt herinnerd dat hij een (bescheiden) vergoeding moet afdragen.

Voor beeldend kunstenaars, architecten, kunstfotografen, industrieel ontwerpers en andere beeldmakers die autonoom werken

individueel

mag dat?

DE BELLENDE ENGEL

De Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch is in de periode van 1220 tot 1530 gebouwd. Sindsdien is de Sint Jan meerdere malen gerestaureerd. De derde en voorlopig laatste restauratie van de Sint Jan is in 1998 gestart met als doel om de Sint Jan voor een periode van vijftig jaar te vrijwaren van grootschalige restauraties. Begin april 2011 is de laatste renovatie voltooid.

Voor deze laatste renovatie heeft beeldhouwer Ton Mooy samen met vijf collega’s het ornamentwerk en merendeel van de beeldhouwwerken gemaakt. Een van deze beeldhouwwerken heeft bijzonder veel aandacht gekregen: een engel met een mobiele telefoon met één knop voor een directe verbinding met god. Inmiddels is ‘de bellende engel’ wereldberoemd. De New York Times wijdde er een artikel aan, Al Jazeera maakte een item over het beeldhouwwerk, en er werden zelfs twee telefoonnummers geopend waarop de engel te bereiken is.

Bij de onthulling van het beeldhouwwerk in april 2011 werden er replica’s verkocht die zonder toestemming van Ton Mooy zijn gemaakt en dus inbreuk maakten op zijn auteursrechten. Mooy was bovendien niet tevreden over de uitvoering van deze replica’s. Na ingrijpen door Pictoright en Mooy is de verkoop van de replica’s gestaakt en zijn er afspraken gemaakt over een ontwerp voor de replica’s dat de goedkeuring van de beeldhouwer draagt.

[02] De echte engel van Ton Mooy Foto: Saskia B. van Berlekom

[03] Afgekeurde replica van de bellende engel Foto: Marcel van de Graaf

- - - - - -

-

collectief

Vergoeding digitalisering

Een groot aantal archieven in Nederland heeft hun beelden/of krantenarchief gedigitaliseerd en online gezet. Pictoright probeert regelingen met hen te treffen, wat neerkomt op collectieve toestemming in ruil voor een jaarlijkse vergoeding. Echter, sommige archieven zijn momenteel bezig om van elke maker individueel toestemming te vragen. Pictoright hecht belang aan een collectieve regeling, zodat alle makers de vergoeding krijgen waar ze recht op hebben.

Als een archief u benadert voor het verkrijgen van toestemming voor het gebruik van uw werk in het archief, vragen wij u om dat niet te doen en in plaats daarvan naar Pictoright te verwijzen. Door individueel geen toestemming te verlenen voor online gebruik in archieven, kunt u er als beeldmaker namelijk aan bijdragen dat er collectieve regelingen tot stand komen. Hierdoor staat Pictoright als collectief sterker in de onderhandelingen. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat archieven een regeling met Pictoright aangaan, waarbij alle makers een relatief bescheiden vergoeding zullen ontvangen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Erik Spaans fotografeert vooral wijn en lekker eten. Na achttien jaar in Frankrijk en talloze culinaire reizen, woont hij nu met zijn vrouw Jolande Burg tussen de olijfbomen in Zuid-Italië, waar zij samen vegetarische kookboeken maken. Een aantal jaar geleden sloot hij zich aan bij Pictoright voor zijn collectieve rechten. Dat hij sindsdien ieder jaar een bedrag ontvangt, vindt hij fantastisch: “Ik snap niet hoe ze het doen, maar ik vind het helemaal top dat ik iets krijg.” Spaans maakt meer dan eens mee dat grote opdrachtgevers zijn foto’s gratis willen hergebruiken. “Daar ga ik niet mee akkoord, het auteursrecht is er om een goede reden. Als een ander geld wil verdienen aan mijn foto, wil ik daar ook iets voor hebben.”

volgrecht

Pictoright incasseert volgrecht bij alle handelaren

Iedereen die in kunst handelt, kan te maken krijgen met volgrecht: dat geldt voor kopers en verkopers, maar ook voor tussenpersonen en soms zelfs privépersonen. Pictoright int het volgrecht bij de handelaar voor de bij Pictoright aangesloten kunstenaars.

Bij de verkoop van een kunstwerk geldt het volgrecht alleen onder bepaalde voorwaarden. Zo moet het bijvoorbeeld gaan om een doorverkoop, en niet om de eerste verkoop, en moet het werk minimaal € 3000,- hebben opgebracht. Een andere absolute voorwaarde is dat er bij de verkoop een professionele kunsthandelaar betrokken is. Het is altijd deze professionele partij die verantwoordelijk is voor de afdracht.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Nu kan een handelaar bij een transactie in verschillende hoedanigheden optreden; als koper, verkoper of tussenpersoon. Pictoright int het volgrecht ongeacht de rol van de handelaar. Zo wordt er niet alleen volgrecht geïncasseerd bij gespecialiseerde veilinghuizen, maar ook als er bij een boedelverkoop kunstwerken worden verkocht. En volgrecht wordt ook geïnd als er bij de transactie een kunstmakelaar is betrokken die partijen samenbrengt en expertise levert.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Ook privépersonen die op grote schaal in kunst handelen (vaak uit winstoogpunt), kunnen in feite worden aangemerkt als kunsthandelaar. Pictoright onderzoekt nu ook de mogelijkheid hen te wijzen op hun verplichting volgrecht af te dragen.

totale waarde van meer dan drie miljard euro. Moderne en hedendaagse kunst werd vertegenwoordigd door zo’n vijftig galeriehouders uit verschillende landen. Volgens de Tefaf heerste er ondanks de moeilijke economische tijden optimisme: de teller stond op 72.000 bezoekers, waarvan 44% uit het buitenland kwam. De interesse van verzamelaars was aardig verspreid over de drie grootste secties: oude meesters 30%, antiek 36% en moderne en hedendaagse kunst 34%. Omdat het volgrecht voor erfgenamen vanaf begin dit jaar is ingevoerd, zal Pictoright nu voor meer kunstenaars (en hun erfgenamen) volgrecht kunnen incasseren.

Tefaf

De Tefaf vierde dit jaar haar zilveren jubileum; de vooraanstaande internationale kunstbeurs werd in maart voor de 25e keer gehouden in Maastricht. Er werden meer dan 30.000 kunstwerken, antiek en design voorwerpen getoond met een

transacties bij Christie s verdubbeld

Op 15 mei hield Christie’s de eerste grote kunstveiling van 2012. De veiling van ‘naoorlogse en hedendaagse kunst’ is succesvol verlopen. Vorig jaar bedroeg de opbrengst bij een vergelijkbare veiling 3,2 miljoen euro voor 187 lots, dit jaar was dat 5,6 miljoen voor 193 lots; bijna een verdubbeling van de gemiddelde prijs. Dit jaar is het voor het eerst dat er ook voor erfgenamen volgrecht wordt geïnd. Algemeen werd aangenomen dat hierdoor het aantal volgrechtplichtige transacties zou verviervoudigen. Hoewel een enkele veiling niet representatief is voor de hele markt, is het totaal aantal transacties echter slechts iets meer dan verdubbeld.

TUSSENPERSONEN

PRIVÉPERSONEN

Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

[05] TEFAF 2012 vraagt om champagne

Foto: Harry Heuts ,

volgrecht verkocht

Dit werk van Co Westerik maakte deel uit van de DSB collectie die is verkocht aan zakenman Hans Melchers. Het werk is waarschijnlijk binnen twee jaar weer in een museum te bewonderen. Pictoright heeft volgrecht geïnd voor deze verkoop.

wat vindt u?

valse kunst

Kunstvervalsingen vallen niet onder het auteursrecht, maar onder het strafrecht. In eerste instantie dus niet direct een zaak voor een auteursrechtenorganisatie. Helaas wordt door Justitie maar mondjesmaat opgetreden tegen dit steeds groter wordende probleem. Wat te doen? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Het aantal valse werken of vervalsingen dat onder Constants naam opduikt bij kunsthandelaren, galeries, musea en veilinghuizen, zowel nationaal als internationaal, is groot en lijkt toe te nemen. Afgelopen half jaar werd er elke maand wel een vals of vervalst werk aan mij voorgelegd. Onder vals werk versta ik werk dat niet door Constant gemaakt is, maar waar wel zijn naam onder is gezet. Of het betreft een vervalsing, waarbij zowel een kunstwerk van Constant als zijn signatuur heel slecht nagemaakt is.

Het lastige is ook dat je mensen er wel op kunt wijzen, maar dat het onechte werk tóch in omloop blijft. Laatst werd mij een aquarel voor controle aangeboden die ik acht jaar geleden bij een galeriehouder op de Kunstrai heb aangewezen als vervalsing. Echter, een strafzaak aanspannen kost niet alleen veel tijd en geld, het is ook een vrij deprimerende bezigheid. Onechte werken hoeven in Nederland niet officieel vernietigd te worden, zoals in Frankrijk. De Nederlandse Staat is de kunst niet erg gunstig gezind.

Ik vind dat veilinghuizen, galeries en musea alles wat ze aangeboden krijgen en wat ze niet in de naslagwerken kunnen vinden, ter controle moeten voorleggen en zo nodig op echtheid moeten laten onderzoeken. Als het vervalste of valse werk vervolgens uit de catalogus verwijderd wordt, moet er door het veilinghuis zorg voor worden gedragen dat het kunstwerk op Artnet als ‘withdrawn’ en niet als ‘bought in’ genoteerd wordt. Nu komt het voor dat op Artnet, ondanks het feit dat het werk uit de catalogus verwijderd is en van de veiling is teruggetrokken, ‘bought-in’ staat: alsof het niet genoeg geld heeft opgebracht.

Als ik op een onecht werk stuit, geef ik dat meteen door aan Pictoright. In mijn opinie kunnen zij een prima partij zijn om hiertegen op te treden. Niet authentieke werken druisen in tegen het auteursrecht, omdat zij echte kunstwerken van Constant reproduceren c.q. namaken en/of zijn naam misbruiken. Niet alleen gebeurt dit reproduceren erbarmelijk

slecht, net als het namaken van zijn signatuur, maar ook halen ze de hoge kwaliteitswaarde van Constant naar beneden. Met deze praktijken wordt eveneens de integriteit van Constant aangetast. Het bewaken van die integriteit valt onder de persoonlijkheidsrechten in de Auteurswet.”

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

NICO DELAIVE, EIGENAAR GALERIE DELAIVE

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Ik zie dagelijks vervalsingen langskomen, ik word vaak gemaild door kunststichtingen die mijn advies vragen. De Sam Francis foundation legt bijvoorbeeld veel aan me voor omdat ik zijn werk goed ken. In Nederland wordt helaas weinig gedaan tegen vervalsingen, mijn advocaat heeft wel eens geprobeerd Justitie in actie te laten komen tegen valse kunst, maar zonder succes. Je moet een vervalser hier op heterdaad betrappen, wil je een goede zaak hebben. Vervalsers zoals Geert Jan Jansen worden zelfs door de wet beschermd. In Frankrijk doen ze dat beter, daar worden vervalsingen ook onmiddellijk vernietigd.

Veel kun je er al uitfilteren door goed te kijken en zorgvuldig navraag te doen. Gouaches op krantenpapier van Willem de Kooning zijn niet echt uit 1970 als het krantenpapier nog niet vergeeld is. Een kunstenaar die niet meer leeft, kan niet meer navertellen hoe het zit, maar zijn erfgenamen vaak wel. Bij Sam Francis maken ze de stempels en zelfs de echtheidscertificaten na, maar als het nummer of jaartal daar niet mee correspondeert, weet je dat het mis is. Het is vaak een kwestie van de route naar de bron herleiden.

Er wordt zoveel vervalste troep verkocht in Nederland, daar word je niet goed van. Zowel kopers als kunstenaars als eerlijke kunsthandelaren zijn de dupe. Ik begrijp dat er weer mankracht vrijkomt bij de politie: laat ze er één of twee samen met verenigingen van antiquairs, kunstenaars en Pictoright op dit probleem zetten. De wet mag wat mij betreft wel wat aangescherpt worden.”

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

KLAAS GUBBELS, KUNSTENAAR

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Een aantal jaar geleden bleek dat er door heel Nederland op grote schaal valse doeken en tekeningen werden aangeboden die van mijn hand zouden zijn. Ik ben toen samen met een advocaat en een galeriehouder aangifte gaan doen bij de politie. Tot mijn verbazing maar ook mijn geluk is naar aanleiding van een berichtje in de krant de FIOD zich ermee gaan bemoeien. Er waren twee heren die het tot op de bodem uitzochten, omdat vervalsers altijd maar vrijuit gingen. Op een gegeven moment werd ik uitgenodigd bij de FIOD. Toen stonden daar in een kamer wel 40 à 45 schilderijen

TRUDY VAN DER HORST, ECHTGENOTE VAN CONSTANT NIEUWENHUYS (1920-2005) EN VOORZITTER VAN STICHTING CONSTANT

wat vindt u?

en tekeningen met mijn naam erop. Bij de eerste die ik zag, dacht ik: ik had zeker een slechte dag. Maar toen ik wat beter keek, zag ik dat het niet mijn werk was. Je kon het zien aan de toets en de lijnvoering. Maar ze hadden ook nog iets heel doms gedaan: er was ander linnen gebruikt dat met kopspijkertjes was vastgezet, dat deed ik zelf anders. Het was een vreemde gewaarwording. Het gevoel dat er iemand met je meeschildert en je ideeën steelt, is verschrikkelijk. Geert Jan Jansen zei in een interview op tv dat ik trots zou moeten zijn op het feit dat mijn werk vervalst werd, maar ik was alleen maar erg aangeslagen. De vervalser is uiteindelijk veroordeeld, iets wat pas één keer eerder is gebeurd in 1947 met Van Meegeren, de Vermeer-vervalser. Wat ik zelf vervelend vind, is dat mijn vertrouwen is aangetast. Er staat hier een litho van Alexander Calder, ik vraag me nog steeds wel eens af of die echt is. Gelukkig slijt het wel, ik ben er bijna overheen.”

[07] Een valse Sam Francis in acrylverf

[08] Een échte Klaas Gubbels, te zien vanaf 10 juni in het Chabotmuseum in Rotterdam

praktisch

Dit jaar organiseert Pictoright ‘In Beeld’: een reeks themabijeenkomsten waarbij de maker centraal staat. We willen u informeren over hoe Pictoright werkt, op welke manier we makers helpen en hoe we de rechtenvergoedingen verdelen. We doen dit omdat we transparant willen zijn en de mening van aangeslotenen willen horen. Daarnaast is In Beeld bedoeld om met een specifieke groep makers van gedachten te wisselen over een actueel onderwerp. De ene keer zullen illustratoren aan bod komen, de andere keer beeldend kunstenaars, vormgevers of fotografen.

Voor elke bijeenkomst worden één of meer sprekers uitgenodigd om iets te vertellen over ontwikkelingen in het vakgebied. Maar het is voor ons ook belangrijk te weten hoe de makers er zelf over denken. U wordt dan ook nadrukkelijk uitgenodigd uw visie en mening te geven. De themabijeenkomsten vinden bij Pictoright op kantoor plaats en hebben een kleinschalig karakter: er is iedere keer plaats voor ongeveer 25 deelnemers. Het is dus mogelijk dat u uitgenodigd wordt voor één van deze bijeenkomsten.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

KOPIEERVERGOEDING

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Onlangs is een akkoord bereikt met knipseldiensten voor het leveren van eerder gepubliceerd beeldmateriaal bij artikelen aan zakelijke afnemers. De vergoeding die hiervoor beschikbaar komt, wordt voortaan tegelijkertijd met de vergoeding voor reprorecht (voor fotokopieën door bedrijfsleven) en readerrecht (voor readers van universiteiten en hogescholen) verdeeld. Deze drie uitkeringen worden samengevoegd tot de zogenaamde ‘kopieervergoeding’.

Deze term zult u voor het eerst op uw creditfactuur zien staan bij de volgende repartitie (verdeelronde) aan het einde van dit jaar.

COLOFON

REDACTIE & PRODUCTIE

Marcel van de Graaf, Pictoright

EINDREDACTIE

Willemijn de Jonge, Mijnwerk

VORMGEVING

De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert individuele auteursrechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

[09] Projectmanager collectieve rechten Arlette Bekink licht tijdens de eerste ‘In Beeld’ bijeenkomst voor fotografen de digitaliseringsregelingen toe.

Foto: Rosan Gerstmeijer

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

pictoright in beeld

medewerker in beeld

Marcel van de Graaf Medewerker Operations & Communicatie

Wat doe jij?

“Ik werk op de afdeling individuele rechten, waar we licenties verlenen voor het gebruik van werk van bij ons aangesloten kunstenaars. Ik ben het aanspreekpunt voor degenen die een beeld van een van onze kunstenaars willen gebruiken. Daarvoor regel ik akkoord van de kunstenaar, ook als die in het buitenland woont. Als je bijvoorbeeld iets van Dalí wilt gebruiken, neem ik contact op met onze zusterorganisatie in Spanje die Dalí vertegenwoordigt. De aangesloten kunstenaars kunnen ook bij mij terecht met vragen of voor eerstelijns juridisch advies. Daarnaast vertegenwoordig ik de afdeling communicatie: ik houd me bezig met het magazine, de website, Twitter en Facebook. En ik geef voorlichting, lezingen en gastcolleges over auteursrecht.”

Welke auteursrechtelijke misstand kom je vaak tegen? “Veel uitgeverijen die een kunstwerk willen publiceren, vragen de kunstenaar om af te zien van zijn rechten. Onder het mom van: het is toch een eer dat we je werk publiceren? Maar de drukker, de vormgever, de tekstschrijver en de redacteur worden wél betaald, die doen het ook niet puur voor de eer. Waarom zou een beeldmaker dat wel moeten doen?”

Wat is je advies aan beeldmakers? “Wees bewust van het feit dat je iets te zeggen hebt over hoe anderen je werk gebruiken. Je mag ook nee zeggen. Dat is je goed recht.”

[10] Marcel van de Graaf Foto: Laila Schoots