Pictoright magazine 17

inhoud

WELKOM NIEUWS

Verhoeff wint Pictorightprijs

Begin juni hebben we de balans weer opgemaakt. In dit magazine een uitgebreid verslag van de jaarvergadering. Met goed nieuws over een succesvol afgesloten jaar.

Naast goede cijfers is er meer interessant nieuws. Zoals het onderzoek naar een regeling voor Appropriation Art en naar beeldherkenning op internet. Ook gaan we in dit nummer in op de verdeling van de collectieve rechten en dan met name op de thuiskopiegelden.

Ondertussen kijken we uit naar de plannen van de Europese Commissie met betrekking tot het auteursrecht. Daar zullen we dit jaar hopelijk meer over te weten komen. En dan laten wij natuurlijk weer van ons horen.

nieuws

Bert Verhoeff wint Pictorightprijs

Op 8 juni, tijdens de jaarvergadering van Pictoright, heeft fotograaf Bert Verhoeff de Pictorightprijs ontvangen voor zijn grote inzet voor de auteursrechten. Verhoeff was zeker twintig jaar lang een voorvechter voor een sterkere positie van fotografen. Naast zijn vak als fotojournalist werd hij voorzitter van Burafo en later bestuurder van Pictoright.

Als actief lid van de Facebook community Fight For Your Photo Rights, deed Verhoeff onlangs een oproep aan zijn vakcollega’s voor de meest gehoorde smoezen bij inbreuk op hun auteursrecht. Het leverde de top 20 hiernaast op, die hij na het ontvangen van de prijs voordroeg. Herkenbaar?

SMOEZEN TOP 20

Wat fotografen vaak horen van niet betalende gebruikers...

“Graag benadrukken wij, dat wij absoluut geen kwaad in de zin hebben en de foto vanwege haar schoonheid dachten te kunnen gebruiken. Een beetje naïef wellicht?”

“We hebben maar de helft van uw foto gebruikt, dus we betalen maar de helft.”

“Is het dan niet uw hobby?” “Het is voor een goed doel.”

“Ach, die fossiele auteurswet Alles op internet is toch van iedereen!”

“Je moet het ook een beetje zien als erkenning van je vakmanschap.”

“Wij zijn geen commerciële organisatie. Er wordt dus geen geld verdiend met uw foto.”

Bert Verhoeff foto: Laila Schoots

“We hadden geen kwade intentie. We zijn volledig te goeder trouw. U zet ons daar weg als een stelletje dieven. Dat vind ik bijzonder kwalijk!”

“Hij wordt maar heel klein gebruikt.”

“Uw collega’s doen er niet zo moeilijk over.”

“We maken gebruik van citaatrecht.”

“Maar we staan zelf op de foto! We hebben dus portretrecht.”

“Maar het is toch goed voor uw naamsbekendheid?”

“Er stond geen watermerk op de foto.”

“Ik had het heel druk en we zaten net voor de deadline en ik had geen tijd meer om je van tevoren te benaderen.”

“We hebben de foto van Facebook. Op Facebook foto’s rust geen auteursrecht meer.”

“We kregen de foto’s van uw opdrachtgever. Die vertelde ons dat u netjes voor de foto’s bent betaald en dat we ze dus gewoon konden gebruiken.”

“U moet niet bij ons zijn, het was de webbouwer! Zal ik u zijn nummer even geven?”

“De foto stond op onze contactpagina. Daar verdienen we geen geld mee.”

“Het was de stagiair. Maar wees gerust, ze werkt hier niet meer.”

nieuws

Wereldwijd volgrecht stap(je) dichterbij

Samen met onze zusterorganisaties proberen we al geruime tijd een wereldwijde invoering van het volgrecht te realiseren. Een van de belangrijkste instanties die hierbij een rol kan spelen is WIPO (the World Intellectual Property Organization), het orgaan van de VN dat zich met intellectuele eigendom en wetgeving bezighoudt.

Eind april heeft WIPO op aandringen van rechtenorganisaties voor makers een bijeenkomst georganiseerd over volgrecht. Een internationale groep kunstenaars, overheidsmedewerkers en experts (waaronder Pictoright) was aanwezig om de wereldwijde invoering te bespreken.

Uit een nieuw onderzoek van WIPO, dat in september wordt gepubliceerd, blijkt dat de invoering van het volgrecht geen negatieve invloed heeft gehad op de kunstmarkten. Dat is voor beleidsmakers uit landen die nog geen volgrecht kennen een belangrijk argument om volgrechtwetgeving te accepteren. Het lijkt goed nieuws te zijn voor kunstenaars uit Afrika, China en de VS, waar het volgrecht nog niet wordt geïnd, en ook voor kunstenaars uit de EU die nu vergoedingen voor doorverkopen in die landen mislopen.

nieuw verdeelsysteem thuiskopie

Met de toenemende verkoop van smartphones, tablets en laptops, is het totaal aan geïnde thuiskopieheffingen aanzienlijk gestegen. Daarom heeft Pictoright bij de recente herziening van de grondslagen voor collectieve rechten een geheel nieuwe thuiskopiegrondslag gemaakt, die zo veel mogelijk makers geeft waar ze recht op hebben. Ben jij een beeldmaker van wie veel werk wordt gedownload en gedeeld? Dan kom je wellicht in aanmerking voor een extra vergoeding.

Lees er meer over op pagina 10.

AUTOMATED IMAGE RECOGNITION

Digitaal gebruik van afbeeldingen neemt nog ieder jaar toe. Voor beeldmakers, en ook voor Pictoright, is het ingewikkeld en tijdrovend om te controleren waar er (digitaal) beeld is verschenen. Daarom is Pictoright, met vier internationale zusterorganisaties, het project AIR gestart. Het doel van AIR (Automated Image Recognition) is om afbeeldingen op geautomatiseerde wijze in digitale media te herkennen. Denk hierbij aan websites, PDF’s, TV en digitale boeken, kranten en tijdschriften.

Door de ontwikkeling van een dergelijk systeem kan Pictoright beschikbare vergoedingen beter verdelen onder makers en controleren of werk met hun toestemming wordt gebruikt. Pictoright creëert momenteel een referentiedatabase om afbeeldingen digitaal te kunnen herkennen. Het gaat in eerste instantie om werk van kunstenaars en beeldmakers die het beheer van hun auteursrecht (individuele rechten) helemaal hebben ondergebracht bij Pictoright en die via ons in aanmerking komen voor een gebruiksvergoeding. In het komende jaar zal de database verder worden uitgebreid en getest. Naar verwachting zal het systeem in 2019 operationeel zijn.

Andere visuele makers, zoals bijvoorbeeld fotografen of illustratoren, maken vaak zelf afspraken met (digitale) gebruikers van hun werk. Pictoright gaat onderzoeken of dergelijke makers later ook kunnen participeren in het project.

foto: Sander van de Wiel

Voorlopig geen onderzoek naar verplicht collectief beheer volgrecht

Demissionair Minister Bussemaker (OCW) ziet geen aanleiding om verder te onderzoeken of verplicht collectief beheer voor het volgrecht wenselijk is. Dat laat zij weten in een reactie op Kamervragen. Ook Pictoright heeft recent nog gemotiveerd aangedrongen op een dergelijk onderzoek. In de praktijk blijkt dat kunsthandelaren onvolledig of pas na tussenkomst van een advocaat bereid zijn om verkoopinformatie te verstrekken.

Verplicht collectief beheer geeft meer mogelijkheden om informatie te verkrijgen, zodat kunstenaars gewoon hun volgrecht kunnen ontvangen. Bovendien zal een centrale informatievoorziening de administratieve lasten voor de kunsthandel aanmerkelijk kunnen verlagen. Wat Pictoright betreft bevestigt de reactie van de minister nogmaals de onwil van de wetgever om het volgrechtsysteem te verbeteren.

Jaarcijfers

hoogste bedrag ooit geïncasseerd: 17,4 miljoen euro. Dat is een stijging van ruim 8 miljoen euro ten opzichte van 2015. Die toename is voor een groot deel te danken aan de hogere incasso voor reprorecht en thuiskopie. De toename voor reprorecht komt door een uitspraak van het Europese Hof,

dat heeft bepaald dat de uitgevers niet meer mogen meedelen in de opbrengsten; daardoor is er nu meer geld beschikbaar voor de makers. De stijging bij thuiskopie komt doordat Pictoright nu ook vergoedingen verdeelt voor tablets en telefoons, waarop steeds meer beeld wordt gedownload en gedeeld.

JAARVERGADERING

Cijfers en rechten

Op de jaarvergadering van 8 juni in VondelCS keken circa 150 aangeslotenen mee naar de cijfers. Bestuursvoorzitter Gerrit Jan Wolffensperger en directeur Vincent van den Eijnde lichtten weer een jaar Pictoright toe: de inkomsten stijgen, de lobby voor gerechtigheid duurt voort.

In het officiële gedeelte van de avond ging het vooral over geldstromen, en hoe Pictoright ervoor wil zorgen dat zo veel mogelijk van dat geld bij de makers terechtkomt. De officiële staatjes in het jaaroverzicht (zie p. 5) laten zien dat dat steeds beter gaat, met aanzienlijk meer inkomsten voor thuiskopie en reprorecht.

E-books

In een terugblik op belangrijke onderwerpen van het afgelopen jaar ging het in de eerste plaats over leenrecht. Vroeger zorgde dat voor een stabiele stroom inkomsten van 1,5 miljoen per jaar,

maar de inkomsten dalen. Er worden nou eenmaal steeds minder fysieke boeken uitgeleend. Maar ondertussen wordt wel uitgebreid geëxperimenteerd met het uitlenen van e­books. En het Europese Hof heeft dit jaar bepaald dat het systeem ‘one copy one user’, waarbij een e­book maar aan één keer tegelijk wordt uitgeleend, onder het leenrecht valt. Daarvoor moet de maker dus via Pictoright een vergoeding krijgen. Alleen zijn de uitgevers samen met de bibliotheken ondertussen bezig met een heel ander systeem: ‘one copy multi user’. Daarbij wordt een boek aan verschillende lezers tegelijk uitgeleend. Het is onduidelijk of dat principe ook onder het leenrecht valt. De betrokken partijen zijn nu samen aan het bekijken hoe deze situatie kan worden opgelost.

Facebook en Instagram

Een tweede actueel punt is het nog altijd ontbreken van een regeling voor beeld op platforms als Facebook, Instagram en Twitter. Dat gaat niet over privéfoto’s, maar over de talloze professionele afbeeldingen die daar ongevraagd op worden geplaatst. Daar verdienen die platforms, bijvoorbeeld via adverteerders, veel geld aan zonder dat de makers

er iets van terugzien. Pictoright lobby’t samen met organisaties als Buma bij de regering om een regeling te treffen voor deze zogenoemde ‘Value Gap’. “Er wordt dus aan gewerkt,” zegt directeur Vincent van den Eijnde. “Maar dit soort dingen kost tijd. Het zal nog wel een paar jaar duren voordat hier concrete regels en vergoedingen uit voortkomen.”

Blendle

In het afgelopen jaar heeft Pictoright ook een procedure gevoerd tegen Blendle voor het hergebruik van nieuwsfoto’s op hun website, waar geen vergoeding voor wordt afgedragen aan Pictoright. Het resultaat bestempelt Van den Eijnde als “teleurstellend”. De rechtbank wilde de zaak niet in behandeling nemen en schoof het onderwerp terzijde onder de noemer ‘geen spoedeisend belang’. “De rechtbank had er duidelijk geen zin in,” aldus Van den Eijnde. Dit betekent echter niet het einde van de strijd om de betrokken fotojournalisten te geven waar ze recht op hebben. Pictoright bereidt nu een procedure tegen de Persgroep voor, die wel een deal met Blendle heeft, maar niets doorbetaalt aan de makers.

Online waarde creeren

Hoe kun je geld verdienen met je werk op internet? Digital artist Loïs van Baarle en internetondernemer Alexander Klöpping schoven aan op 8 juni voor een goed gesprek over online verdienmodellen.

We ontkomen er niet aan: leven en werken gebeurt steeds meer op internet. En geld verdienen dus ook. Voor beeldmakers blijkt dit een taaie kwestie: beeld op internet wordt door veruit de meeste mensen gezien als ‘gratis’. En het blijkt moeilijk om tot modellen te komen waarin makers een vergoeding ontvangen voor het gebruik van hun werk op internet. Zijn er toch manieren om geld te verdienen aan internet?

Waarde van journalistiek “Wie gaat er nog betalen voor afbeeldingen op internet?” Alexander Klöpping maakt zich er zorgen over, zegt hij. “In principe wil niemand meer betalen voor journalistiek, niemand onder de 45 heeft nog een abonnement op de krant.” Met Blendle zoekt hij naar manieren om de waarde van goede journalistiek toch in geld uit te drukken. Dat zit hem zijns inziens in het aanbod op maat. “Tot de komst van Spotify en iTunes betaalde ik niet voor muziek. Nu doe ik dat wel. Als je het makkelijker en mooier maakt, willen mensen er wel voor betalen. Bij Blendle doen we met 40 mensen de hele dag niets anders dan kranten waar eigenlijk niemand meer op zat te wachten aan de man brengen.”

Blockchain

Over het overbruggen van de Value Gap is Klöpping sceptisch: “Facebook doet er alles aan om zo veel mogelijk geld te verdienen zonder de makers te hoeven betalen. Als je ze met wetgeving weet te dwingen tot betalen voor gebruik, verwacht ik dat ze dat beeld eraf zullen gooien.” De blockchain, een

database die automatisch via een groot gedeeld netwerk kan bijhouden waarvoor betaald moet worden, zou een oplossing kunnen zijn. Klöpping: “De blockchain is eigenlijk gemaakt om organisaties als Pictoright overbodig te maken. En in de toekomst zal de blockchain absoluut een rol gaan spelen. Maar of dat ook geld gaat opleveren voor beeldmakers is afhankelijk van de markt. Er moet wel daadwerkelijk vraag zijn naar dat professionele beeld.”

Bijna 2 miljoen Digital artist Lois van Baarle laat zien dat je die vraag wel degelijk kunt creëren via de social media. “Ik begon met het delen van mijn illustraties toen ik 16 was, gewoon ‘voor de leuk’.” Nu is ze 32, heeft ze meer dan een miljoen volgers op Facebook, 800.000 volgers op Instagram en ruim 50.000 op Twitter. Ze post veel, en weet het ondanks die gigantische aantallen heel persoonlijk te houden. En dat werkt: “Ik heb nog nooit een klant hoeven benaderen, zij benaderen mij.” Opdrachtgevers als Lego en Coca­Cola weten haar te vinden, ze tekende de hoofdpersoon in de spraakmakende game Horizon: Zero Dawn. Via haar website verkoopt ze haar eigen boek, inmiddels al in de derde druk. En ook de prints en merchandise die ze online verkoopt lopen als een trein. Zelfs inbreuken op haar werk, zoals illegale merchandise in een winkel in Korea, worden door haar gigantische fanbase aangepakt.

Niche

Het kán dus, geld verdienen met beeld op internet. Zelfs Alexander Klöpping raakt door het verhaal van Van Baarle geïnspireerd: “Als je een hele hechte niche creëert, waar mensen elkaar weten te vinden en waarde hechten aan wat je doet, willen ze daar graag voor betalen. Zo probeer ik ook een industrie te veranderen. Dat is nog verre van winstgevend. Het kost tijd, maar ik geloof dat het kan.”

foto’s: Laila Schoots

collectief

Herziene grondslagen voor collectieve rechten

We hebben het verdeelsysteem voor de collectieve vergoedingen een update gegeven.

De nieuwe systematiek houdt rekening met het veranderde gebruik van beeld. Het doel van de aanpassing is om de geïnde vergoedingen zo eerlijk mogelijk onder de rechthebbenden te verdelen.

Wie bij Pictoright is aangesloten voor collectieve rechten, krijgt waarschijnlijk af en toe vergoedingen van ons uitgekeerd. Omdat je werk is uitgeleend via de bibliotheek, te zien was op tv, of gepubliceerd is in kranten of tijdschriften bijvoorbeeld. In totaal zijn er vijf verschillende soorten collectieve vergoedingen: de kopieer­, kabel­, leenrecht­, digitaliserings­ en thuiskopievergoeding.

Pictoright verdeelt deze vergoedingen onder de rechthebbende beeldmakers.

Onderzoek & ervaring

Hoe die verdeling precies in zijn werk gaat, is vastgelegd in de zogenaamde grondslagen, die te vinden zijn op onze website. De verdeelsystematiek verschilt per recht. Van sommige rechten, zoals leenrecht, kun je namelijk precies uitzoeken wie waar recht op heeft: bibliotheken houden immers bij wat er uitgeleend wordt. Van andere rechten, zoals het reprorecht –onderdeel van de kopieervergoeding die bedrijven en onderwijsinstellingen afdragen – kun je niet achterhalen van wie nou precies wat gekopieerd wordt. Die verdeling gebeurt op basis onderzoek en ervaring. Zo blijkt bijvoorbeeld dat er uit schoolboeken veel meer gekopieerd wordt dan uit romans. Dat betekent dat Pictoright voor een bijdrage aan schoolboeken dus een hogere kopieervergoeding uitkeert dan voor een bijdrage aan romans.

Update

De verdeelsystematiek is een zorgvuldig afgewogen en gecontroleerd systeem. Om ervoor te zorgen dat alles zo evenwichtig mogelijk gebeurt, worden de grondslagen met grote regelmaat tegen het licht gehouden. Dat is onlangs weer gedaan, met als resultaat aangepaste, meer actuele grondslagen. Er is bovendien een aparte grondslag gekomen voor de verdeling van de thuiskopiegelden. De oprukkende smartphones en tablets, waarmee steeds meer beeld wordt gefotografeerd of gedownload en gedeeld, vroegen om een nieuwe systematiek.

Kopieervergoeding

De kopieervergoeding is samengesteld uit verschillende gelden, namelijk vergoedingen voor: reprorecht, readerrecht, knipseldiensten, leenrecht tijdschriften en leesportefeuilles. Pictoright keert deze vergoeding eenmalig uit op basis van opgegeven bijdragen, over het jaar van uitgave.

Kabelvergoeding

De kabelvergoeding bestaat uit rechten die worden afgedragen door kabelexploitanten voor de doorgifte van auteursrechtelijk beschermd werk via het kabelnetwerk. Deze worden eenmalig uitgekeerd, over het jaar van uitzending.

Leenrechtvergoeding

Bibliotheken dragen per uitlening een klein bedrag af aan de stichting Leenrecht. Jaarlijks ontvangt Pictoright gegevens over het aantal uitleningen en die koppelen wij aan de opgaves die bij ons gedaan zijn door makers. Dit is een jaarlijks terugkerende vergoeding zolang een uitgave genoeg wordt uitgeleend.

Digitaliseringsvergoeding

Deze gelden worden geïnd bij organisaties die beeld digitaliseren en online zetten, zoals archieven. Het is een basisvergoeding naar aanleiding van bekende gegevens bij Pictoright over beeld in dagbladen, tijdschriften en boeken. Daarnaast kan een rechthebbende opgave doen van werk dat online wordt getoond in (kranten)archieven waarmee Pictoright een overeenkomst heeft, wat een extra uitkering oplevert.

Thuiskopievergoeding

Consumenten betalen bij aanschaf van ‘datadragers’ (smartphones, tablets, laptops, etc.) een thuiskopieheffing, die bedoeld is voor de makers van auteursrechtelijk materiaal dat erop wordt gekopieerd. Voor de verdeling van deze gelden is een geheel nieuwe grondslag ontwikkeld.

Lees hier meer over in het artikel op pagina 10.

VOOR ALLE BEELDMAKERS EN ONTWERPERS VAN WIE WERK

WORDT GEKOPIEERD, UITGELEEND OF VERTOOND OP TV

WELKE GRONDSLAGEN ZIJN ER?

collectief

Inning en verdeling van collectieve rechten: hoe werkt dat eigenlijk?

Het blijft lastig om je iets voor te stellen bij het begrip ‘collectieve rechten’, en al helemaal als het over de incassering en verdeling ervan gaat. Op de jaarvergadering van 8 juni loodste Arlette Bekink de zaal stap voor stap door het systeem voor leenrecht heen. Voor iedereen die er niet bij was: zo komen de vergoedingen voor uitgeleende gedrukte boeken bij jou terecht.

GRONDSLAGEN

pictoright

De vergoedingen voor bijvoorbeeld reprorecht, thuiskopie of leenrecht komen eerst bij Pictoright terecht en worden vervolgens doorbetaald aan de beeldmakers. We doen dit op basis van de informatie die beeldmakers ons geven over publicaties waar hun afbeeldingen in zijn opgenomen.

De basiswaarde per bijdrage: omslag (foto/illustratie/ 5 basispunten beeldende kunst/vormgeving): binnenwerk (foto/illustratie/ 1 basispunt beeldende kunst): vormgeving binnenwerk: 3 basispunten algehele vormgeving: 9 basispunten

Pictoright verdeelt deze vergoedingen aan de hand van grondslagen. Er worden punten toegekend aan het gemaakte werk: een afbeelding op de omslag is bijvoorbeeld meer waard dan een afbeelding in het binnenwerk.

Roman algehele vormgeving

> 9 punten (gewogen 9) > 1000 keer uitgeleend (gewogen 545,5) > € 23,40

Bibliotheken betalen 13 cent per uitgeleend boek aan Stichting Leenrecht. Op basis van het aantal uitleningen stuurt Stichting Leenrecht facturen aan de bibliotheken. Ook geven veel bibliotheken door welke boeken er worden uitgeleend. Uit de koppeling van alle gegevens wordt duidelijk hoe vaak een boek ongeveer wordt uitgeleend, en wat de vergoedingen voor dat boek zijn.

Kookboek 30 foto’s binnenwerk

> 30 punten (gewogen 25) > 500 keer uitgeleend (gewogen 395,5) > € 47,14

Kinderboek

1 illustratie omslag 60 binnenwerk

> 65 punten (gewogen 36,5) > 2000 keer uitgeleend (gewogen 635,5) > € 110,58

Daarna hanteren we 2 staffels voor een goede verdeling: de eerste afbeelding en ook de eerste uitlening leveren meer op dan de laatste. Hierboven een paar concrete voorbeelden uit 2016 van wat een boek jaarlijks op kan leveren.

VOOR ALLE BEELDMAKERS EN ONTWERPERS VAN WIE WERK WORDT GEKOPIEERD, UITGELEEND OF VERTOOND OP TV

Reprorecht,

INNING LEENRECHT

HOEVEEL LEVERT HET JAARLIJKS OP?

COLLECTIEVE RECHTEN

Beeldmakers

collectief

Nieuw verdeelsysteem voor thuiskopie

Met de toenemende verkoop van smartphones, tablets en laptops, is het totaal aan geïnde thuiskopieheffingen aanzienlijk gestegen. Daarom heeft Pictoright bij de recente herziening van de grondslagen voor collectieve rechten een geheel nieuwe thuiskopiegrondslag gemaakt, die zo veel mogelijk makers geeft waar ze recht op hebben.

Consumenten betalen de thuiskopieheffing al bij de aanschaf van hun apparaat. Als je bijvoorbeeld een nieuwe telefoon koopt, dan betaal je bij aankoop € 3,50 voor een thuiskopieheffing. Daarmee koop je als het ware een licentie voor het gebruik van al die foto’s en filmpjes die je erop zult opslaan. Dat geld is bedoeld voor de makers van dat beeldmateriaal.

Kopiegevoelig

Het is aan Pictoright om ervoor te zorgen dat deze vergoedingen eerlijk verdeeld worden onder de makers. Maar hoe doe je dat, als je niet kan zien wat er nou precies gedownload en gedeeld wordt? “We kunnen natuurlijk niet bij mensen zelf op hun telefoon of laptop meekijken,” zegt Marije Kaashoek, projectmanager Relatiebeheer bij Pictoright. “Dus we werken met wat we wél weten en op basis van gezond verstand: als je bijvoorbeeld genomineerd bent voor de Best Verzorgde Boeken of de Zilveren camera hebt gewonnen, is het heel aannemelijk dat daar beeld van gedownload en gedeeld is. En als je bruidsfotograaf bent, kun je er ook vanuit gaan dat je foto’s grif gedeeld worden na de grote feestdag.” Zo zijn er nog wel wat kopiegevoelige groepen aan te wijzen: beeldmakers die een tentoonstelling hebben gehad in een drukbezocht museum bijvoorbeeld, cartoonisten met dagelijkse of wekelijkse cartoons in dagbladen, of kunstenaars met werk bij de kunstuitleen. En dat zijn ze nog lang niet allemaal; een foto is nou eenmaal snel gemaakt en op de app gezet in dit smartphone­tijdperk.

Gefaseerde aanpak Speciaal voor deze makers is bij de herziening van de grondslagen nu een eigen grondslag gecreëerd voor de thuiskopievergoedingen, die rekening houdt met het oprukkende smartphone­ en tabletgebruik. Er zijn verschillende categorieën makers gedefinieerd die aanspraak kunnen maken op een vooraf vastgestelde uitkering. De uitrol van deze nieuwe systematiek verloopt in fases. De eerste groep die is benaderd, zijn fotografen van bruids­, portret­, school­ of evenementenfoto’s. Dat heeft inmiddels behoorlijk wat nieuwe aanmeldingen opgeleverd: deze fotografen krijgen in de loop van dit jaar hun eerste thuiskopievergoedingen op hun rekening gestort.

Aanmelden kost niets Kaashoek: “Omdat veel makers zich er helemaal niet van bewust zijn dat er thuiskopievergoedingen op ze liggen te wachten bij Pictoright, zijn we in maart begonnen met het actief benaderen van mensen die nog niet bij ons aangesloten zijn. Want we kunnen de vergoedingen pas uitkeren als je je bij ons aanmeldt voor collectieve rechten. Het enige wat je vervolgens moet doen om thuiskopievergoedingen te kunnen krijgen, is aangeven wat voor werk je precies doet en waar je werk eventueel in gepubliceerd is. Het mooie is dat het niets kost om je aan te melden.”

MEER WETEN OVER DE THUISKOPIEVERGOEDING OF ANDERE COLLECTIEVE RECHTEN?

Kijk op de website onder collectieve rechten; de grondslagen vind je onder ‘downloads –statuten en reglementen’. Je kunt ook even mailen of bellen met Marije Kaashoek of Rosa Posthoorn: info@pictoright.nl, 020 5891840.

VOOR ALLE BEELDMAKERS EN ONTWERPERS VAN WIE WERK WORDT GEKOPIEERD, UITGELEEND OF VERTOOND OP TV

Verkocht

Met dank aan Christie’s

individueel

Pictoright onderzoekt regeling Appropriation Art

Wie ongevraagd een ontwerp of beeld van een ander gebruikt in zijn kunst, kan door de rechter worden teruggefloten. Appropriation Art is al eeuwenoud, maar leidt nog regelmatig tot geschillen en rechtszaken. Pictoright onderzoekt of het mogelijk is een regeling te ontwerpen waarin zowel makers als gebruikers zich kunnen vinden.

Picasso deed het al aan het begin van de 20e eeuw, Andy Warhol werd er in de jaren 60 beroemd mee en Jeff Koons doet het nog steeds: het verwerken van bestaande objecten of afbeeldingen in nieuwe kunstwerken. Denk aan de popart van Warhol, die foto’s van Marilyn Monroe of Campbell soepblikken overnam in zijn schilderijen.

Naar de rechter

Over Appropriation Art is vaak veel te doen. Want ook al zijn de gebruikte objecten en beelden auteursrechtelijk beschermd, er wordt meer dan eens geen toestemming gevraagd voor het gebruik. Appropriation Art heeft de afgelopen decennia dan ook vaak geleid tot rechtszaken tussen de originele maker aan de ene kant en de kunstenaar die er iets nieuws mee maakte aan de andere kant.

Politiek en porselein

Zo verloor de Belgische schilder Luc Tuymans in 2015 een zaak die de fotografe Katrijn van Giel tegen hem had aangespannen. Haar in de krant gepubliceerde foto van de Belgische politicus Jean­Marie

Dedecker was ongevraagd door Tuymans gebruikt voor zijn schilderij ‘A Belgian Politician’. De Antwerpse rechtbank stelde de fotografe in het gelijk en verbood Tuymans het schilderij nog te reproduceren of tentoon te stellen, op straffe van een dwangsom van 500.000 euro.

Boven de foto van Katrijn van Giel, onder het schilderij van Tuymans.

Heel recent lag in Frankrijk het werk van Jeff Koons onder vuur. Ook hij verloor. Koons had in de jaren 80 een foto op een ansichtkaart van de Franse fotograaf Jean­François Bauret gebruikt voor een porseleinen beeld, getiteld ‘Naked’. Dat leverde hem een veroordeling en een fikse geldboete op. Koons is overigens wel vaker betrokken bij rechtszaken over Appropriation Art. Zo werd zijn werk ‘String of Puppies’ in 1992 in strijd bevonden met het auteursrecht van fotograaf Art Rodgers.

Kunstzinnige begrenzing

Ook Pictoright heeft regelmatig te maken met Appropriation Art, en wel van twee kanten. Zowel de kunstenaar die werk van een ander wil gebruiken als de maker wiens werk wordt gebruikt melden zich regelmatig met vragen over de toelaatbaarheid van dit gebruik. Hoewel de auteurswet zich in principe verzet tegen gebruik van andermans werk in Appropriation Art, vindt het merendeel van de kunstenaars dit niet te rijmen met de kunstpraktijk. Dit werd onlangs nog eens bevestigd op de Stampabijeenkomst van 3 maart; men vindt dat de kunst hierdoor onnodig wordt begrensd. Ook vanuit de juridische hoek is recent – naar aanleiding van de Luc Tuymans zaak – een oproep gedaan aan de kunstgemeenschap zich uit te spreken over Appropriation Art.

Meer lezen? Zie ‘de zaak Tuymans een deontologische kwestie’ van prof. mr. Bernt Hugenholtz op IEforum.nl.

De foto van Jean-François Bauret (1975), met daarnaast het porseleinen kunstwerk Naked (1988) van Jeff Koons

VOOR BEELDEND KUNSTENAARS, ARCHITECTEN, KUNSTFOTOGRAFEN, INDUSTRIEEL ONTWERPERS EN ANDERE BEELDMAKERS DIE AUTONOOM WERKEN

individueel

Gezamenlijk standpunt

Voor Pictoright was dit aanleiding om eens te bezien in hoeverre het mogelijk is om in Nederland op dit punt tot een beleid te komen waar alle partijen zich in kunnen vinden. In de VS is dat gelukt. Hier heeft de College Arts Association een richtlijn voor het gebruik van andermans werk in kunst opgesteld.

Pictoright stelt de komende tijd een werkgroep samen waarin kunstenaars, andere beeldmakers (bijvoorbeeld fotografen) en juristen vertegenwoordigd zijn. Zij zullen samen onderzoeken of het mogelijk is om tot een gezamenlijk standpunt te komen dat tegemoetkomt aan de verschillende wensen en belangen.

Wordt vervolgd!

Mick Jagger, 1975 Appropriaton Art van Andy Warhol © The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts Inc.

Fountain, 1977

Marcel Duchamp signeerde een bestaand urinoir en presenteerde het als een kunstwerk.

© Marcel Duchamp

VOOR BEELDEND KUNSTENAARS, ARCHITECTEN, KUNSTFOTOGRAFEN, INDUSTRIEEL ONTWERPERS EN ANDERE BEELDMAKERS DIE AUTONOOM WERKEN

praktisch

Hanneke Holthuis: onze nieuwe General Counsel

Hanneke Holthuis foto: Laila Schoots

Sinds kort wordt ons team versterkt door Hanneke Holthuis. Zij is als General Counsel eindverantwoordelijk voor alle juridische zaken en is vanaf nu op dat gebied het interne en externe aanspreekpunt.

Holthuis werkte tien jaar als advocaat bij Griffiths Advocaten en Höcker Advocaten, waar zij zich specialiseerde in intellectueel eigendomsrecht, met een focus op (collectief) auteursrecht, en contractenrecht. De overstap naar Pictoright ziet zij als een verbreding: “Ik heb ontzettend veel zin om bij Pictoright aan de slag te gaan en me in te zetten voor de belangen van visuele makers. Ik vind het leuk om met een bredere blik naar juridische kwesties te kijken en daarnaast ook beleidsmatig bezig te zijn.”

ISSN: 2210-9951

KANTOORINFORMATIE

We zijn op werkdagen telefonisch bereikbaar van 9.00 tot 17.30 uur. Tel: 020 589 18 40

COLOFON

redactie & productie Marcel van de Graaf, Pictoright vormgeving De Designpolitie, Amsterdam eindredactie Willemijn de Jonge, Mijnwerk

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht je naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

Pictoright

Visuele auteursrechten Nederland

Sarphatistraat 606­608 1018 AV Amsterdam Postbus 15887 1001 NJ Amsterdam

T 020 589 18 40 F 020 412 42 69

www.pictoright.nl

Volg ons op social media: twitter.com/pictoright facebook.com/pictoright instagram.com/pictoright

Auteursrecht en social media

Facebook, Instagram, Twitter of LinkedIn. Iedereen heeft tegenwoordig wel een account bij een of misschien wel bij alle social media netwerken. En op al die platforms speelt beeld een belangrijke rol. Waar moet je op letten als je een afbeelding van door jou gemaakt werk op social media plaatst?

Door het aanmaken van een account voor een social media platform ga je akkoord met de voorwaarden die het platform hanteert. In deze voorwaarden staat meestal dat je het platform een licentie geeft voor het gebruik van de afbeeldingen die je op jouw account plaatst.

De licentie die je op die manier bijvoorbeeld aan Facebook verleent, is een nietexclusieve, overdraagbare, sublicentieerbare, royaltyvrije en wereldwijde licentie voor het gebruik van de afbeeldingen die je op of in verband met Facebook plaatst. Deze licentie eindigt wanneer je jouw afbeeldingen of je account verwijdert, tenzij je de afbeeldingen hebt gedeeld met anderen en zij de inhoud niet hebben verwijderd. Deze licentie is dus zeer vergaand. Ook de andere social media netwerken hanteren soortgelijke licenties.

Daar komt natuurlijk bij dat andere gebruikers van het social media platform de afbeeldingen van jouw werk die je hebt geplaatst in veel gevallen weer binnen het platform kunnen gebruiken. Maak voor jezelf een afweging tussen de voor­ en nadelen en zet bijvoorbeeld alleen afbeeldingen in een lage resolutie op je account.