PanEssay oktober 2015

PANESSAY jaargang 29 // nummer 3 // oktober 2015

Faculteitsblad der M.F.V. Panacea

INHOUD Uit ‘t bestuurshok

het bestuur vertelt over haar spannende avonturen

65

Commissiepagina ACC, AlmanakCie, MCD en UrgenCie vertellen hoe leuk en onderscheidend ze

66

Onderwijscolumn dr. Ter Horst vertelt over vernieuwingen in het onderwijs

69

Magische Diëten foetje Karlijn legt u uit hoe u van de zomerkilo’s af kunt komen

70

Vertel!

72

zijn

de Siamese tweeling trekt nieuwe bekentenissen uit de zo onschuldig lijkende voorbijgangers in het UMCG

De atoombom

en zijn effecten Tom legt u alles uit over de gevolgen van splijtende

74

Fotopagina check of de Pan-F u ook geschoten heeft (alvast gecondoleerd)

76

Culture shock José is hard aan het chillen in Nederland. Mag u raden hoe dat komt

78

ECG-hulp

79

aTOMen en waarom dat medisch interessant is

handlezen is passé. Dinant vertelt hoe u een ECG kunt lezen, origineel op een eerste date

Het placebo-effect Annet biecht één van haar diepste bedgeheimen op

82

Dr. House in de praktijk IV

84

Hidde neemt u aan het handje. Samen gaan jullie een agrariër genezen

Dokterscolumn Davith geeft u de gouden carrièrekeuzetip

86

Puzzelplezier

87

Panessay partycrash praeses Aafke en haar minion zijn naar het verleidingsfeest gegaan om

88

Co-column ook voor u ligt er een glansrijke carrière in het verschiet. Kunst is de goede keuze te ma-

90

Marko is zichzelf deze keer volledig te buiten gegaan door een filippine in elkaar te knutselen. Geniet ervan

allemaal moeilijke vragen te stellen

ken. Onze tip: lees de dokterscolumn nog eens

COLOFON // de PanEssay is het faculteitsblad van M.F.V. Panacea en verschijnt met een beetje mazzel vier keer per jaar // plaatsing van een stuk houdt niet in dat de redactie de daarin weergegeven zienswijze onderschrijft // de redactie behoudt zich het recht voor taalkundige correcties aan te brengen of stukken niet te plaatsen (tja, soms is het gewoon té erg!) // kopij kan via e-mail of op een gangbaar medium aangeleverd worden bij de redactie // oplage 3200 stuks // druk verzorgd door drukkerij OCC de Hoog, Oosterhout // redactieadres M.F.V. Panacea t.a.v. PanEssay A. Deusinglaan 1 9713 AV Groningen // telefoon 06 50563201 // e-mail panessay@panacea.nl // voorzitter Aafke Engwerda // redactie Hidde Kleijer, Marko Pol, Tom van Putten, Sophie Reese, Suzanne Schuurman, Christiaan Serbanescu-Kele, Davith de Vries, Annet Vulto, Aafke Engwerda // lay-out Aafke Engwerda, Dinant Oemrawsingh, Neepan Paramajothy, Marko Pol, Sophie Reese, Karlijn Saris, Boukje van der Slik, Annet Vulto // fotografie cover Suzanne Schuurman, Sophie Reese, Karlijn Saris // Sluitingsdatum volgende editie: 6 november 2015

64

Panacea

Uit het bestuurshok De zomervakantie is even snel gekomen als gegaan en zo vlug als deze periode van heerlijk nietsdoen ging, is ook onze hoop op mooi weer vervlogen. De regen komt met bakken uit de hemel, maar gelukkig kunnen zowel de handen als de zieltjes verwarmd worden op het bestuurshok.

Waar wij namelijk eerst dachten dat het slechts een impulsieve actie zou zijn, heeft het pizza-inloopuur ondertussen al voor de derde keer plaats gevonden.

September stond voornamelijk in het teken van de introductieperiode en de PanIC. De frisse eerstejaarsstudenten hebben kennis mogen maken met de (af en toe toch redelijk bijzondere) tradities die onze vereniging rijk is. Na eerst overdonderd te worden door de zangleraren, werd de vocabulaire vervolgens aangevuld met woorden als ‘koalo’, ‘aal’ en ‘octoloops’. Degenen die hierdoor niet werden afgeschrikt, bezochten anderhalve week later het PanIC Zomerfeest, een (on)vergetelijke avond.

Doctor come play with me’ is het een legendarisch feest geworden dat toch niet zo kinderlijk bleek als de naam deed vermoeden.

Het is bijna november en als bestuur hebben we nog slechts twee maanden te gaan. De overdrachtsperiode zal na de ALV echt beginnen en wordt voor ons een bijzondere tijd. We moeten afronden, terwijl het voelt alsof we net de kneepjes van het vak hebben geleerd.

We gunnen onze opvolgers het allerbeste, maar het zou toch leuk zijn als we zelf nog iets langer mochten blijven zitten.

Gelukkig hebben we nog een aantal activiteiten in het vooruitzicht, waaronder de Medische Carrièredag. Met ontzettend veel workshops en interessante sprekers belooft ook deze editie weer inspirerend te worden. Op het AkCie Almanakfeest zal bovendien de langverwachte almanak worden gepresenteerd, maar zullen wij als bestuur, tot groot verdriet, onze laatste entree maken.

We gaan een spannende, maar ook zeer leuke tijd tegemoet! We gaan plaats maken voor onze opvolgers, maar tot die tijd kunnen we nog even genieten van alle activiteiten. Zien we jullie daar?

Hierna startten de commissiesollicitaties.

Met een overstroming aan zenuwachtige leden en bijbehorende vragen was het zwoegen, maar we hopen iedereen blij gemaakt te kunnen hebben met een plekje in één van onze mooie commissies. Naast de commissies zocht ook het bestuur naar opvolgers. Op het moment van schrijven zijn er slechts speculaties, maar als deze PanEssay op jouw deurmat ligt, is het kandidaatsbestuur al bekend!

De maanden gaan snel en zelfs oktober is voorbij. Met de AkCie hebben we gelift naar een nu nog onbekende locatie ergens in West-Europa. Snel volgde het CuCo Running Dinner, waar de aanwezigen gesmuld hebben van verschillende culinaire hoogstandjes. Een week later vond het Orgie alweer plaats, zowel berucht binnen als buiten de vereniging.

Met het thema ‘Back to the playground;

Panessay • 2015:3 •65

Commissies & onderwijs

ACC ACC

Zoals jullie misschien hebben gehoord heeft de AlumniCie een naamsverandering ondergaan. Vanaf mei heten wij de Alumni- en Carrièrecommissie (ACC). Deze verandering heeft plaatsgevonden naar aanleiding van een nieuwe taak die wij erbij hebben gekregen. Naast het ondersteunen van de alumnivereniging Antonius Deusing zijn wij nu ook verantwoordelijk voor de carrièrepagina van Panacea. Afgelopen jaar zijn we druk bezig geweest om contacten te leggen met verschillende afdelingen binnen het UMCG, zodat studenten in contact kunnen komen met specialismen die zij interessant vinden. Van meeloopdagen bij de plastische chirurgie tot wetenschappelijke stages bij de anesthesiologie, er is van alles mogelijk!

Daarnaast hebben wij in samenwerking met Antonius Deusing het buddysysteem opgezet. Dit biedt de mogelijkheid om in contact te komen met een alumnus. Het voordeel aan het in contact komen met alumni is dat deze niet per se in het UMCG werken, maar ook elders in Nederland. Het contact kan variëren vaneen telefonische afspraak om carrièremogelijkheden te bespreken tot meeloopdagen en meer!

Kortom, de ACC is druk bezig met jouw carrièremogelijkheden. En mocht je niks willen missen, word dan nu alvast gratis lid als masterstudent van de alumnivereniging Antonius Deusing en neem een kijkje op de Panaceasite onder het kopje carrière!

MCD MCD

Lieve leden! Weet jij ook nog niet welke richting je op wilt na je studie?

Of heb jij je droomspecialisme al gevonden en wil je er meer van weten? Zet dan alvast 28 november in je agenda! Tijdens de Medische Carrière Dag kom je alles te weten over verschillende specialismen en heb je de unieke kans om de specialisten het hemd van het lijf te vragen. Ook werpen we tijdens deze dag een kritische blik op de relatie tussen geneeskunde en wetenschap samen met Bas Haring (die van Proefkonijnen inderdaad!). Dus houd de site in de gaten, want vanaf begin november kan je je inschrijven. Tot op de Medische Carrière Dag!

66

UrgenCie UrgenCie

Wij zijn de UrgenCie! Een supergezellige commissie met negen leden, die samen te gekke dingen plannen en organiseren. Zo verzorgen wij onder andere EHBO-cursussen voor een mooi prijsje. We organiseren workshops zoals hechten, gipsen en bloedprikken, maar ook zorgen wij dat op te gekke evenementen EHBO komt, zoals bij de keiweek en KopjeK Festivals. Naast organiseren hebben we het ook heel gezellig met elkaar. We hebben om de week een borrel en gaan elk jaar commissieweekend. Zo hebben we afgelopen jaar gefeest in Utrecht, gekart en gelasergamed. Natuurlijk zijn wij ook op alle Panaceafeestjes van de partij en zijn we niet te missen tijdens het actieve ledenweekend.

AlmanakCie AlmanakCie Vol creativiteit en doorzettingsvermogen gaan wij, de Almanakcie, er weer goed tegenaan om een zo mooi mogelijke almanak te maken. Hartstochtelijk als we zijn streven we ons doel na totdat we er letterlijk bij neervallen. Onze creatieve ziel ontplooien is gelukt, want na veel spanning en sensatie is de almanak er nu eindelijk in zijn unieke en uiteindelijke vorm. Blader eens door het extern nieuwsoverzicht of neem een kijkje in het redactionele gedeelte en laat je meeslepen door het unieke gevoel van barmhartigheid. Dankzij het clubje van acht waanzinnige commissieleden mag het resultaat er zijn.

PanEssay • 2015:3 • 67

Word als master gratis lid van de Medische Alumnivereniging Antonius Deusing!

Als lid van de vereniging kan je: 1.

Gebruik maken van een netwerk vol kennis en ervaring

2. Hulp kunnen vragen hoe het is om als specialist in een bepaald vakgebied te werken 3. Hulp kunnen vragen om toe te worden gelaten tot een bepaald specialisme. Een keuze maken om bijvoorbeeld eerst onderzoek te gaan doen 4. Na je studie oude bekenden weer te ontmoeten op georganiseerde dagen 5. Verbondenheid met je oude universiteit, omdat deze een belangrijke rol heeft gespeeld voor je toekomst

68

Onderwijscolumn

Gert ter Horst

“Nieuw” De eerstejaarsstudenten zijn enkele weken geleden begonnen aan hun ‘nieuwe’ leven; een leven waarin je voor het eerst op eigen benen staat in een nog vreemde stad. Dat is een spannende maar tegelijk ook hele leuke tijd, want je maakt nieuwe vrienden, vaak voor het leven en je mag je gaan bezighouden met een studie die vaak een ‘dream come true’ is.

Voor de student van vandaag komt daar een extra dimensie bij, namelijk het verdwijnen van de studiebeurs. Ook dit nieuwe fenomeen vraagt jullie aandacht. Hoeveel kan ik werken naast mijn studie en is dat voldoende om in mijn levensonderhoud te kunnen voorzien? Voor dit nieuwe probleem zal je zelf een oplossing moeten zoeken. Je studie heeft misschien een beperkt aantal contacturen maar bij het zoeken naar een baantje moet je rekening houden met voldoende tijd voor zelfstudie en dit beperkt het aantal vrijheidsgraden.

experimenten gaan uitvoeren. Het is maar net wat je belangstelling heeft en wat wordt aangeboden. Met je voucher kun jezelf op zoek gaan naar verdieping van je programma.

Het woord ‘nieuw’ staat centraal in het voorgaande.

Innovatie is een belangrijk element in de wereld waarin wij leven. Verandering is noodzakelijk om jullie te kunnen voorbereiden op je toekomstige rol als arts in een wereld met meer digitalisering, innovatieve medische technieken en behandelingen, mondigere patiënten en meer teamwork. Samen gaan we werken aan een goede basis voor jullie toekomstige rol in de zorg.

Prof. dr. Gert J. ter Horst Bachelorcoördinator G2020

Het UMCG is in 2014 met een nieuwe vorm van geneeskundeonderwijs gestart waarbij de nadruk ligt op competentieontwikkeling en kleinschalig onderwijs.

Zo’n nieuw programma geeft nieuwe onderwijskundige en organisatorische problemen. Er zijn vier Learning Communities (LC’s) opgebouwd en voor ontwikkeling van medische kennis is een basisprogramma samengesteld. Zo’n nieuw programma kan alleen succesvol zijn wanneer er een goede samenwerking is tussen de verschillende teams die het onderwijs verzorgen. Feedback van studenten is daarvoor belangrijk, niet alleen over de schriftelijke toetsing maar over het programma als geheel. Als nieuwe bachelorcoördinator - ik ben op 1 januari 2015 begonnen - is het mijn taak om G2020 inhoudelijk tot een sterk, uitdagend en goed studeerbaar programma te ontwikkelen en daarbij heb ik jullie hulp en feedback nodig.

In 2015 zijn nieuwe elementen toegevoegd aan het programma: het profileringsonderwijs en de vouchers. Bij het profileringsonderwijs krijgt de student de kans om de medische praktijk van dichtbij te ervaren. Zo kun je meer te weten komen over bijvoorbeeld het ontstaan en de behandeling van kanker of depressie. Maar je kunt ook in een laboratorium

Panessay • 2015:3 •69

Reportage

Karlijn Saris

Magische diëten Het Atkinsdieet en het Bloedgroependieet Al eeuwenlang gebruikt men allerhande diëten, in de hoop het levensgeluk te verruimen. Of het nu gaat om het verliezen van die paar overtollige kilo’s, het vinden van innerlijke balans en energie of het overwinnen van een chronische ziekte, inmiddels is er voor ieder wat wils. Van glutenvrije vrouwen tot Detox-Day neem ik u mee langs wetenschappelijk onderbouwde crashdiëten en lachwekkende lariekoek. Deze keer: over weinig koolhydraten en bloed…

Het Atkins-dieet: “High fat, low carbs”

De theorie De Amerikaanse cardioloog dr. Atkins vond de alledaagse afslankdiëten maar weinig effectief, dus bedacht hij er zelf één. Het idee achter het Atkins-dieet is: we mogen gewoon vet eten, graag zelfs! In tegenstelling tot wat we gewend zijn, zijn volgens Atkins niet de vetten, maar juist de koolhydraten en suikers de ‘bad guys’.

Het idee is dat het lichaam zonder beschikbare suikers de zo gehate buik- of bilvetjes zal aanspreken als brandstof, resulterend in gewichtsverlies. Bovendien zou je zo minder last hebben van schommelende suikerspiegels.

We vermijden dus zowel de ‘suikerpiek’, waarin het suikeroverschot wordt opgeslagen als vet, als het ‘suikerdal’, waarin men last zou krijgen van vermoeidheid en de drang om die zak drop leeg te eten onhoudbaar wordt.

Kortom: we verbranden meer vet en hebben minder honger.

De praktijk Dit klinkt natuurlijk als het beloofde land, een dieet waarmee we gewicht verliezen en niet eens honger hoeven

70

te lijden! Maar voor niets gaat de zon op. IJzeren discipline is wel degelijk vereist om te leven à la Atkins.

Het dieet is opgebouwd uit vier fasen. Hierbij zijn in de eerste fase bijna alle koolhydraten verboden. Pasta, brood, rijst, noten, bonen, zaden, zuivel en fruit, maar ook alcohol en cafeïne zijn uit den boze! Er wordt dus vooral geleefd op onbeperkte hoeveelheden kip, rood vlees, vis, ei, kaas, boter en olie. Na deze eerste fase van veertien dagen worden langzaam voedingsmiddelen toegevoegd aan het dieet.

We komen achtereenvolgens in de ‘verdere gewichtsverliesfase’, de ‘bijna-op-gewichtfase’ en de ‘levenslange-handhavingsfase’. Doel van deze intrigerende voedingsreis is het vinden van jouw kritische koolhydraatniveau, ofwel KKN. Dit is de hoeveelheid koolhydraten die jij de rest van je leven kunt eten om op gewicht te blijven. Vergeet alleen niet: hoe gunstig jouw magische KKN ook is, geraffineerde suikers en bewerkt voedsel zijn voor de rest van je leven verboden.

“We verbranden meer vet en hebben minder honger” Werkt het?

Inmiddels is het Atkins-dieet breed geaccepteerd als werkzame methode om gewicht te verliezen. Veel eiwitten eten, zoals dit dieet voorschrijft, is bovendien goed om spierafbraak tegen te gaan. Verder zou ik zeggen: heb jij het idee dat je compleet de controle over je leven aan het verliezen bent? Dan is dit levenslange dieet zeker een aanrader. De rest van jouw bestaan mag je koolhydraten tellen en iedere maaltijd wordt tot op de gram nauwkeurig voor je uitgekauwd, figuurlijk dan. Keerzijde is dat je ieder feestje als een seksloze quinoakut met je eigen bakje eten komt aanzetten, omdat eten buiten de Atkins-regels niet is toegestaan. Vergeet bovendien niet je supplementen trouw te blijven slikken, om het tekort aan calcium, magnesium, kalium, vezels, vitaminen en antioxidanten te voorkomen dat je oploopt door het strikt volgen van dit dieet.

De portemonnee van de beste man is er in ieder geval niet van afgevallen. Alleen al van zijn boek ‘Een nieuwe dieetrevolutie’ zijn meer dan 15 miljoen exemplaren verkocht. Saillant detail: toen Atkins op 72-jarige leeftijd overleed, met een medisch dossier bestaande uit hartaanvallen, congestief hartfalen en hypertensie, woog de dieetgoeroe 117 kilogram.

Het bloedgroepdieet: “eat right 4 your type”

Er was eens… Natuurgeneeskundige dr. Peter J. D’Adamo, die zich verbaasde over het feit dat twee verschillende mensen verschillend reageren op hetzelfde dieet. Na wat onderzoek vond hij niet alleen het antwoord op deze vraag, maar op al uw gezondheidsvragen: bloedgroepen! De beste man maakte er een dieet van, schreef er goedverkochte boeken over en richtte er complete Health Centers voor op.

Oke, bloedgroepen dus. En dan?

Volgens D’Adamo is iedere bloedgroep tijdens een andere periode in de evolutie ontstaan en moeten we ons eetpatroon aanpassen aan dat van onze bloedgroep verwante voorouders. Wanneer jij een voedingspatroon aanneemt dat past bij jouw bloedgroep, zou dit je meer energie, gewichtsverlies, minder inflammatie en vooral een langer en gezonder leven opleveren. Ik neem u mee op een reis door de tijd en vertel u waar D’Adamo zijn fascinerende theorie op gebaseerd heeft.

D’Adamo’s evolutie van de bloedgroepen Allereerst was er 400.000 jaar geleden de cro-magnonmens, met bloedgroep O (van ‘ouds’). Deze mensen waren jagers-verzamelaars en daarom mogen O’ers alleen eiwitten eten en geen koolhydraten en zuivel.

Toen al het vlees op was, ontstond een landbouwgemeenschap met bloedgroep A (van ‘agrarisch’). Die er, je raadt het al, een vegetarische levensstijl op nahield.

A’ers moeten vegetarisch, organisch en vers eten.

Daarnaast moeten zij vlees vermijden, want dat kunnen ze slecht verteren. Verder zijn ze enorm stressgevoelig en vatbaar voor kanker, diabetes en hart- en vaatziekten. De daaropvolgende bloedgroep, B’ers (‘balans’), zijn gezegend met genen van zowel A’ers als O’ers. Hierdoor hebben zij een killer-immuunsysteem en hun verteringsstelsel kan zowel vlees als koolhydraten en zelfs zuivel verteren. Lucky bastards! Ze zijn echter wel extreem vatbaar voor auto-immuunziekten Bloedgroep A (vegetariërs)

en het chronisch vermoeidheidssyndroom. De veel later ontstane en zeldzame bloedgroep AB wordt omschreven als ‘‘’complex en wisselvallig.’ Daar heb ik inderdaad weinig aan toe te voegen, gezien de onsamenhangende levensvoorschriften voor deze bloedgroep (lees: alle voedingsmiddelen zijn toegestaan, maar niet in combinatie met… en mits…).

Maar vergis je niet, dit dieet is een stuk minder eenvoudig dan het lijkt. De lijsten van wat wel en niet mag zijn bijzonder uitvoerig en, eh… de logica is ver te zoeken. Voor iedereen zijn blauwe kaas, ijs, zwarte olijven en gerookte zalm ongezond, terwijl makreel en sardine juist goed zouden zijn. Ook kalkoen is voedzaam voor iedereen, behalve voor AB’ers. Maar mind your steps: schaaldieren en paling zijn levensbedreigend. Behalve voor O’ers.

“Waar D’Adamo’s uiterst specifieke adviezen vandaan komen, is volstrekt onduidelijk”

Werkt het?

Ga ik hier überhaupt nog woorden aan vuil maken?

Allereerst: de chronologie van de ontwikkeling van de bloedgroepen klopt niet met de bestaande wetenschappelijke kennis over de evolutie. Daar komt nog bij dat het hele ABO-bloedgroepensysteem al veel langer bestaat dan dat wij als mens bestaan. Al eeuwen voor de komst van de mens zijn ook in apen en zelfs in planten, A- en B-antigenen in het bloed aangetroffen. Verder is er ook nooit in onderzoek een verband aangetoond tussen bloedgroepen en voeding. Waar D’Adamo’s uiterst specifieke adviezen vandaan komen, is volstrekt onduidelijk. “Mensen met een lichte huid zijn minder gevoelig voor bevriezing” en “de vegetariër Hitler was een gemuteerd A-type”. Kortom: een leuk verhaal om lekker te lachen. En lachen, dát is pas gezond!

Voor extra’s zie www.panacea.nl/panessay

Bloedgroep B (“gebalanceerde omnivoor”)

Bloedgroep AB (Gemengde voeding met mate…)

Bloedgroep O (Vleeseters)

Voeding

Vegetarisch, vers, organisch, gebaseerd op groenten en fruit. Veel tofu, vis, granen, bonen, peulvruchten en vooral ananas.

De “evenwichtige omnivoren” . VOORAL groene groenten, ei, vlees (geen kip!), zoethout, thee en lever.

GEEN tarwe, boekweit mais, tomaat, kip, pinda’s, fruit, bonen en sesam zaad.

VOORAL tofu, zeefruit, zuivel en groene groenten.

GEEN alcohol, caffeine, gerookt of gezouten vlees, bonen en zaden.

VOORAL vlees, groenten en fruit GEEN tarwe, zuivel, alcohol en caffeine

Gezondheid

Weinig maagzuur, zwak immuunsysteem.

Gevoelig voor hart-en vaatziekten, diabetes en kanker.

Sterk immuunsysteem. Bieden makkelijk weerstand aan chronische ziekten en hebben hoge allergiedrempel.

Erg vatbaar voor auto-immuun ziekten.

weinig maagzuur

veel maagzuur, grote kans op maagzweren.

Afwisseling van intensieve en ontspannende oefeningen. Bijv. fietsen en Tai Chi.

3-4 keer per week intensief sporten (aerobics, gewichtheffen, hardlopen)

Doe dagelijks visualisatie-training!

Vermijd spiritueel denken.

Eet alle maaltijden zittend aan een tafel.

Geef geen geld uit wanneer je gestresst bent.

Op regelmatige basis kalmerende oefe- Lichaamsbeweging die zowel de geest als het Lichaamsbeweging ningen. Hatha yoga, tai chi, meditatie en lichaam prikkelt, het liefst samen met anderen. Tenademhalingsoefeningen. nis, martial arts, fietsen, hiken en golf.

Leefstijladvies

Ga niet later dan om 23:00 uur naar bed.

Eet niet als je kwaad bent.

Wees spontaan en doe veel braintraining, vanwege verhoogde kans op dementie.

Panessay • 2015:3 • 71

Interview

Suzanne Schuurman en Sophie Reese

Vertel!

Gewapend met een recorder, een fotocamera en een vriendelijke glimlach gingen wij de hal van het UMCG in om een kijkje te nemen in de mensenmassa. Patiënten, bezoekers en personeelsleden vertellen in deze rubriek hun verhaal: wat is voor hen de reden om een bezoek te brengen aan het UMCG? Deze keer: een golfkarretjesincident, de ziekenhuisbibliotheek en een wijze les van oma.

“Wij doen hier vrijwilligerswerk. De meeste vrijwilligers hebben wel een achtergrond van dat ze zelf iets ernstigs mee hebben gemaakt en er goed doorheen gekomen zijn, ze willen weer iets nuttigs terugdoen. Ja, dat heb ik ook; ik heb vroeger leukemie gehad. En dan ben je blij dat je er doorheen bent, en dan denk je van: ik wil graag iets terug doen. Wij brengen hier iedereen van A naar B en het is leuk werk, je treft allerlei mensen. Allerlei gesprekken heb je, soms leuk, soms minder leuk. Je hoort van alles en dan probeer je dat ‘s avonds niet mee te nemen.

Ik doe dit al vanaf 2004. Op mijn eerste dag liet ik zo’n karretje even uitrollen, toen was er iemand die voor mij liep en die stopte plotseling. En ja, dan tikte ik ‘m net even tegen de hiel aan. Dan kijken ze even boos, of zo. Dat is wel zo, je moet hier binnen vooral als het druk is heel goed opletten. Als je wil kan je wel een paar keer per dag iemand naar de spoedeisende hulp rijden.”

72

“Wat ik hier doe? Ik ben met een vriend mee die vandaag voor een hartkatheterisatie moest komen.

Daar wacht ik nu op. Hij is denk ik net weggebracht, geen idee wanneer hij terugkomt, dat kan nog wel even een uurtje duren. En dan gaan we kijken hoe hij er verder aan toe is. Ik heb er wel een goed gevoel over, eigenlijk. Ik zit hier zo, dat ik denk van: het is gewoon één grote flow van mensen die langskomen, artsen, verplegers, de bakker met z’n brood. Het is heel druk hier.”

“Ik ben hier voor controle geweest bij cardiologie.

Dat is heel prettig verlopen, want ik ben ontslagen uit het ziekenhuis. Mijn ervaring met het UMCG is geweldig. Wij wonen in Veendam, en daar word je meestal doorgestuurd naar Winschoten. En op een gegeven moment zei ik toen dat hart begon: UMCG. Ik heb ook nog non-Hodgkin, maar dat is sluimerend. Het is al vier jaar stabiel, het is een vorm waar je honderd mee kan worden. Wait and see. De dokter zei: ‘Zolang het onder de tien blijft’ - wat, weet ik niet - ‘hoor je mij niet piepen.’ En het was vier. Dus jullie zien mij hier hopelijk niet meer terug. Maar ja, zeg nooit nooit. Want 77 jaar oud... Er komen problemen bij, maar er gaat nooit meer wat af. Even een wijze les van oma.”

“Ik zit hier ongeveer een half jaar, het is een oude prikpoli en die wordt vernieuwd. Zodra alles gestript was begonnen we met de vloer, die egaliseerden we. Daarna gingen we allemaal leidingen leggen in de vloer, en daarna het houtwerk. In grote richtlijnen gaat het allemaal volgens plan, maar er zijn altijd weer wat haken en ogen. Het is nu bijna klaar, over twee weken. De patiënten, die lopen langs en kijken: goh, wat gebeurt hier allemaal?

Die zijn toch wel nieuwsgierig.”

“Ik werk als vrijwilligster hier in de patiëntenbibliotheek. Ik werk hier al vijftien jaar en voorlopig stop ik nog niet. Het is leuk werk.” Waarom? (Collega: “Het betaalt zo goed!”) “Je ziet allemaal verschillende soorten mensen. We hebben een meneer hier, die komt iedere keer als hij hier ligt atlassen lenen.”

Moeder: “Wij zijn hier voor Carmen, misschien kan je zelf vertellen waarom jij hier bent?

Carmen: “Omdat ik moet bloedprikken en omdat ik een foto moet maken voor m’n knie.”

“En waarom moet dat?”

“Ik heb reuma. Ik ben hier al heel vaak geweest…” “… dus ze vindt het nu niet meer spannend.

Dus ja, dat doen wij hier. We moesten vandaag voor controle, en nou gaan we even bloed prikken en foto’s maken. Even kijken of alles goed gaat.”

Collega: “Ik zit op de afdeling psychiatrie voor kinderen, ik maak een selectie boeken klaar en die breng ik dan daarheen. Vroeger hadden we vaak dat we boekjes terugkregen en daar hadden de kinderen even in gekrast of gescheurd. Dan zeiden we ook gewoon van: sorry jongens, dat schrijven we even af.”

Panessay • 2015:3 • 73

Reportage

Tom van Putten

De atoombom en zijn effecten Op 6 augustus 1945 wordt de atoombom genaamd ‘Little Boy’ 600 meter boven Hiroshima tot ontploffing gebracht. Wat volgt is een hel op aarde. Ongeveer 75.000 mensen (voornamelijk burgers) worden direct gedood en nog eens 70.000 zullen in de volgende maanden aan hun verwondingen overlijden. Wat gebeurde er met de mensen die 600 meter lager net hun dag waren begonnen?

Verloop atoomexplosie

Om dat te begrijpen moeten we eerst weten wat er allemaal gebeurt gedurende een atoomexplosie. In het kort zorgt het splijten van een atoom voor een kettingreactie waarbij steeds meer atomen gespleten worden. Hier komt een enorme hoeveelheid energie bij vrij, die bestaat uit ioniserende en niet-ioniserende straling. Dit is zichtbaar in de vorm van een lichtflits en een vuurbal. Deze vuurbal heeft een temperatuur van duizenden graden Celsius en geeft zijn warmte

door aan de omgeving waardoor alle omliggende structuren (huisje, boompje, beestje) tot dezelfde temperatuur worden gebracht en afhankelijk van de afstand direct verdampen of spontaan ontbranden.

Verder veroorzaken deze hoge temperaturen een schokgolf die veruit de meeste schade aanricht. Na de schokgolf komen de ‘blast winds’: winden die met een snelheid van honderden kilometers per uur de schokgolf volgen en de al verzwakte gebouwen omver blazen. Ten slotte is er nog de radioactieve neerslag (fall-out) die vooral op de lange termijn ernstige gevolgen heeft. Laten we eens kijken wat de effecten op het menselijk lichaam zijn van elk van deze momenten: de vuurbal, de schokgolf en de fall-out.

Vuurbal

De warmtestraling die vrijkomt bij de vuurbal wordt zichtbaar in de vorm van een lichtflits, bestaande uit UV-straling, zichtbaar licht en infrarood licht. De straling kan net als bij het zonnebaden voor verbranding zorgen, al doet de atoombom dat in milliseconden.

Afhankelijk van de afstand en blootstelling ontstaan er eerste-, tweede- of derdegraads brandwonden. Wie naar de explosie kijkt kan verblind worden. Dit kan tijdelijke blindheid zijn door overbelasting van de retina of permanente blindheid door verbranding van de retina (al is dit een zeldzaamheid).

Schokgolf

Een sterke schokgolf kan flinke letsels veroorzaken.

Dit komt doordat de schokgolf de lucht ervoor comprimeert en voor zich uit duwt. Deze bewegende muur van gecomprimeerde lucht staat dan gelijk aan hoogenergetisch trauma, wat in weefsels die grenzen aan luchthoudende holtes voor veel schade zorgt.

Denk hierbij aan trommelvliesperforaties en bloedingen in de longen en tractus digestivus. In Hiroshima was de schokgolf niet zo sterk, maar wel sterk genoeg om bijna alle houten huizen omver te blazen. Hierdoor zijn de letsels vooral secundair aan de schokgolf - een instortend huis is nu eenmaal niet zo goed voor je gezondheid.

Fall-out

De effecten van radioactieve straling op het lichaam zijn afhankelijk van de mate van blootstelling en de stralingsdosis en kunnen dus verschillende effecten hebben. Op de korte termijn krijgen mensen last van stralingsziekte, of acute radiation syndrome (ARS). Dit is een benaming voor schade aan vier overlappende

74

Tijd na blootstelling

Verloop symptomen

48-72 uur: prodromale fase

Ontstaan anorexie, apathie, misselijkheid, braken, diarree, koorts, tachycardie, hoofdpijn en elektrolytstoornissen

Aantal dagen tot een maand: latente fase

Verbeteren van symptomen

Weken tot maanden: ‘manifest illness phase’

Subsyndromen leiden tot de dood

orgaansystemen, die subsyndromen genoemd worden. Het ARS treedt meestal op in een bepaald tijdsbestek (zie tabel).

Subsyndromen •

•

•

•

Cerebrovasculair: de bloed-hersenbarrière wordt beschadigd. Hierdoor verandert de samenstelling van het hersenvocht, waarop hersencellen en hersenvliezen kunnen gaan ontsteken of zelfs afsterven.

Gastro-intestinaal: de darmwand valt uiteen, wat tot darmperforaties en daaropvolgend sepsis leidt.

Hematopoëtisch: het beenmerg wordt kapotbestraald, waardoor er een pancytopenie ontstaat: het immuunsysteem functioneert niet meer, er ontstaan bloedingen en een anemie en de wondgenezing laat ook te wensen over.

Cutaan: de huidcellen sterven af waardoor de huid afschilfert. Er ontstaan blaren en men verliest zijn haar.

bestraald geweest, maar door de relatief korte halfwaardetijd (weken tot maanden), de grote verspreiding van radioactieve deeltjes (een deel werd de lucht in geschoten) en de weinig efficiënte kernsplijting was het getroffen gebied snel weer veilig voor mensen.

Als je erover nadenkt is het wonderlijk dat de natuur zich zo snel heeft kunnen herstellen. Dat ging bij de inwoners van Hiroshima minder snel: nog vele duizenden zijn de rest van hun leven getekend, zowel lichamelijk als geestelijk. Laten we hopen dat een ramp zoals deze zich nooit meer zal voltrekken.

Voor verdieping en andere extra’s zie www.panacea.nl/panessay

Lange termijn

Op de lange termijn zal men levenslang onder controle moeten staan voor de opgelopen immuundeficiëntie, het orgaanfalen en de toegenomen kans op maligniteiten als leukemie, schildklier-, mamma- en longcarcinomen.

Daarnaast zorgt straling voor een toename van keloïd (woekerend littekenweefsel), cataract, groeistoornissen bij kinderen, onvruchtbaarheid, miskramen, doodgeboortes en specifieke vormen van mentale retardatie (de totale incidentie nam overigens niet toe in Hiroshima).

Tegenwoordig

Geschat wordt dat er uiteindelijk 146.000 mensen gestorven aan de gevolgen van de atoombom. Nu, 70 jaar na de atoombom, is Hiroshima weer een levendige metropool gelijk andere Japanse steden. Nu hoor ik u denken: ‘Er is een atoombom ontploft, dan is toch alles radioactief?!’ In zekere zin wel. Bij de kernexplosie is het gebied voor een paar seconden heel intensief

Panessay • 2015:3 • 75

Foto’s

76

Panessay • 2015:3 • 77

Culture shock

José Castela Forte

Netherlands and chill Adventures of a Portuguese in Groningen Sun, beaches and surfing. That’s what Portugal means for most foreigners. As a Portuguese, I must be a sun-lover, spend my entire holiday lying on a beach towel, waiting for the next big wave. I think I’ve made my point. In the Netherlands, there’s none of that. For that reason, some would say we southern Europeans tend to be more “chill” (a word I found is oddly deeply enrooted into the Dutch vocabulary) and carefree.

Hell, I’ve heard Dutch people say you know you’ve arrived in Portugal when you see people moving slowly.

So, okay, perhaps the pace in the Netherlands is a bit faster, and expecting to be warmly greeted everywhere we go might not be that reasonable an expectation.

This doesn’t mean the people of this land aren’t friendly, atop their almost two-meters-high body, looking down at us shorter guys; in fact, just the other day, trapped under deep-dark clouds with rain pouring from the sky as if from a hose, some random guy stopped his car and handed me an umbrella. “Wow, that’s new.”

Nonetheless, all these small differences are easy to overcome: wear or carry a raincoat if you see clouds (they won’t fade away before dumping gallons of water over you), get up at 6.30 instead of 8.30, and don’t be surprised, much less insulted, if the morning greeting is a “let’s get to work” instead of coffee and cake for half an hour. The one issue I have to say comes more like a shock is the matter of how seriously your every word is taken.

You could say it’s the mere result of less “chill-ness” (again, the use of the word “chill” in the middle of a Dutch sentence drives me nuts), or of the less playful way they conduct interpersonal relationships. One year of university experience was enough to prove that theory wrong: the Dutch can be just as relaxed as we are, and, I have to admit, even more likely to hug us at a party or to be simultaneously involved in ten associations with thousands of people than any of us.

What is it then? My guess: the language. The threeheaded beast we all are warned about for being harder to learn than finding a Dutch girl who doesn’t outdrink you in beer is also the greatest barrier I’ve found between the Dutch and myself.

Things are phrased in such an over-elaborate way that, even though the Dutch pride themselves on being straight-to-the-point people, a less tactful, spur of the moment comment about this or that can and probably will earn you a spiteful gaze.

So, pack your bags thoughtfully, buy an alarm clock, and learn to enjoy beer to get the best out of living in the Netherlands, but, above all, choose your words wisely!

78

Medisch

Dinant Oemrawsingh

ECG-hulp ‘De tien-stappenmethode’ Het elektrocardiogram (ECG), struikelpunt van menig geneeskundestudent. Tachycardie, ventriculaire extrasystolen en paroxysmaal atriumfibrilleren treden spontaan op wanneer om ECG-beschrijving wordt gevraagd. Maar vrees niet, uw redding is nabij. Wil jij indruk maken op je medestudent of tijdens je coschappen? Maak dan gebruik van de ‘tien-stappenmethode’ en laat het hart van de cardioloog-elektrofysioloog op hol slaan!

Voordat je begint met de ECG-beschrijving, is het verstandig om de loopsnelheid van elektrocardiografisch papier te controleren. Normaliter is de snelheid 25 millimeter (mm) per seconde (s). Een hokje van 1 mm in de breedte komt overeen met 40 milliseconden (ms). Daarnaast is de apparatuur zo geijkt dat een uitslag van 10 mm in de hoogte overeenkomt met een spanningsverschil van 1 mV. Een dikgedrukt hokje van vijf bij vijf millimeter komt dus overeen met 200 ms in de breedte en 0,5 mV in de hoogte. Verder meet je potentiaalverschillen in een standaard ECG met behulp van twaalf afleidingen, namelijk afleidingen I, II, III, aVL, aVR, aVF en borstwandafleidingen V1 tot en met V6.

tussen atrium en ventrikel kan er een AV-junctioneel of idioventriculair ritme ontstaan. Een AV-junctioneel ritme typeert zich door de afwezigheid van P-toppen, een regulaire ontlading en een niet-verbreed QRScomplex (<120 ms). Een idioventriculair ritme is ook regulaire ontlading, toont een afwijkende vorm van en een verbreed QRS-complex (>120 ms), een negatieve T-top en geen verband tussen P-top en het QRS-complex.

2. Hartfrequentie: het aantal ‘hartslagen’ per minuut. Met hartslagen wordt het aantal ventriculaire activaties bedoeld. De hartfrequentie is op verschillende manieren te bepalen. Met de aftelmethode kun je een goede schatting van de hartfrequentie maken.

Gebruik hierbij de volgende sequentie: 300-150-10075-60-50-43-37. Begin met aftellen bij een willekeurige R-top, het liefst een die op een dikke lijn van het papier valt. Dit is het startpunt. Valt de volgende R-top na één groot hokje, dan is de hartfrequentie 300 per minuut (min), na twee grote hokjes 150/min, na drie grote hokjes 100/min enzovoorts. Valt de volgende R-top tussen twee dikgedrukte lijnen, dan neem je het gemiddelde. Tijdens een sinusritme kun je ook de afstand tussen twee R-toppen, het RR-interval, meten in millimeters. Door dit getal te delen op 1500 (bij een loopsnelheid van 25 mm/min) kun je de hartfrequentie berekenen. In het geval van een onregelmatig

Beschrijving van het ECG in tien stappen

Nu we dit weten kunnen we beginnen met het beschrijven van het ECG. Het is handig om dit op een systematische manier aan te pakken. Een voorbeeld hiervan is de tien-stappenmethode:

1. Ritme: geeft de plaats aan van waaruit het hart wordt geactiveerd. Allereerst bepaal je of er sprake is van een sinusritme. Een sinusritme kenmerkt zich doordat een QRS-complex altijd vooraf gegaan wordt door een P-top. Tevens treedt de P-top regelmatig op en het ritme is regulair. Kun je deze kenmerken niet vinden, dan is er waarschijnlijk iets anders met het ritme aan de hand! Indien er geen (duidelijke) P-toppen aanwezig zijn en het ritme irregulair en snel is, dan is er waarschijnlijk sprake van atriumfibrilleren (AF). Soms lijken er P-toppen aanwezig te zijn, maar dit komt doordat het ECG wat wiebelig kan ogen bij AF. In het geval van een geleidingsstoornis

Panessay • 2015:3 • 79

Medisch ritme tel je het aantal R-toppen op één ECG-strook van tien seconden. Vervolgens schat je de hartfrequentie door het aantal getelde toppen te vermenigvuldigen met zes.van tien seconden. Vervolgens schat je de hartfrequentie door het aantal getelde toppen te vermenigvuldigen met zes.

3. Hartas: geeft de elektrische richting van het hart aan. Bepalen van de hartas vraagt enige voorkennis van de elektrofysiologie van het hart. Dit kun je nalezen in het volledige artikel op de website.

Normaliter ligt de elektrische as ongeveer naar linksonder gericht.

Voor het gemak wordt er vaak alleen naar afleidingen I en aVF gekeken.

Afleiding I registreert elektrische stroom die naar links is gericht en aVF de stroom die naar beneden is gericht. Een hoofdzakelijk positieve uitslag in I en aVF geeft normale hartas. De stroom gaat immers naar links (I) en naar onderen (aVF). Normale verschijnselen, zoals een korte, stevige, of juist een lange, slanke bouw, hebben invloed op de hartas. Deze is meer horizontaal (naar links) in korte en meer verticaal (naar onder) in lange personen. Pathologische oorzaken van een abnormale hartas zijn onder meer ventrikelhypertrofie, verschillende geleidingsstoornissen, hartspierbeschadigingen en longaandoeningen.

“Hoe groter de tampeloeres, op des te meer aandacht je kunt rekenen”

4. P-top: geeft de atriumontlading weer. Je bekijkt de

P-top in afleidingen II en V1. Een normale P is in afleiding II minder dan 0,25 mV (2,5 mm) hoog en smaller dan 120 ms (3 mm). De P in V1 is bifasisch, eerst positief en dan negatief, waarbij het terminale negatieve deel niet dieper en breder zijn dan het eerste positieve deel mag zijn. Het negatieve deel is hierbij niet dieper dan 1 mm en breder dan 40 ms. In het geval van rechter- of linkeratriumvergroting is de P-top afwijkend in afleiding II en V1. De criteria hiervoor zijn beschreven op de website. Verder kan de P-top negatief zijn in afleiding I wanneer er sprake is van situs inversus, maar ook wanneer het ECG verkeerd is gemaakt. Indien dat zich voordoet, moet het ECG herhaald worden.

5. PR-interval: een maat voor de voortgeleiding van de elektrische impuls van de atria naar de ventrikels.

Je meet het PR-interval vanaf het begin van de P-top tot het begin van het QRS-complex. Het PR-interval bedraagt normaal gesproken 120-210 ms en is onder andere afhankelijk van de hartfrequentie. Het PRinterval is vaak verkort bij kinderen, maar ook in pathologische omstandigheden, bijvoorbeeld bij het Wolff-Parkinson-Whitesyndroom (WPW) en bepaalde myopathieën, zoals glycogeenstapelingsziekte.

Daarentegen is het PR-interval verlengd in het geval van ischemie of beschadiging van de hartspiervezels.

Wanneer het PR-interval groter is dan 210 ms, spreek je van een eerstegraads AV-blok.

6. QRS-complex: weerspiegelt de ontlading van de ventrikels. In deze stap meet je de breedte van het QRS-complex. Hiervoor neem je het breedste QRScomplex dat je in afleiding I, II, III, aVL of aVF kan vinden. Normaal is het QRS-complex 80-100 ms breed. Je spreekt van een verbreed QRS wanneer deze breder dan 120 ms is. Dit komt onder andere voor bij linkerventrikelhypertrofie of bij een linker- of rechterbundeltakblok (LBTB of RBTB).

7. V1 en V6: in deze stap wordt het QRS-complex in V1 en V6 beschreven. Noteer de configuratie van het QRS-complex in beide afleidingen. Grote uitslagen worden aangegeven met een hoofdletter, kleine uitslagen met een kleine letter. Een abnormaal hoge uitslag van een R-top kan wijzen op linker- of rechterventrikelhypertrofie. Hierbij geldt hetzelfde als bij het opmeten van het mannelijk geslachtsdeel; hoe groter de tampeloeres, op des te meer aandacht je kunt rekenen. Bij een uitslag van 1,4 mV staat niemand stil, maar een top van 3,5 mV kan wel eens op hypertrofie wijzen. Wanneer de duur van het QRS-complex langer is dan normaal of als er twee R-toppen in één complex te zien zijn, dan is er mogelijk sprake van een geleidingsstoornis, bijvoorbeeld een RBTB of LBTB.

80

8. ST-segment: geeft de initiële repolarisatie van de ventrikels weer. Geef een beschrijving van het ST-segment. Een normaal ST-segment begint isoelektrisch en loopt daarna iets op. Het segment begint op hetzelfde niveau als het voorgaande PR-segment.

Onder pathologische omstandigheden kan het STsegment naar boven (ST-elevatie) of naar beneden (STdepressie) verschuiven. Er zijn dus problemen tijdens de (initiële) repolarisatie van de ventrikels. ST-elevatie komt voor in de acute fase van een myocardinfarct, aneurysma cordis en bij pericarditis. Bij ST-depressie kun je denken myocardischemie, intraventriculaire geleidingsstoornissen, ventrikelhypertrofie en tachycardieën.

Vraag 2 Een 59-jarige man presenteert zich op de CSO met pijn op de borst. De klachten zijn ongeveer drie uur geleden begonnen. Op de CSO wordt het volgende ECG gemaakt: Wat is op basis van dit ECG de meest waarschijnlijke diagnose?

9. T-top: geeft de repolarisatie van de ventrikels weer.

De T-top is in de regel positief in afleidingen waarin het QRS-complex hoofdzakelijk positief is. Er zijn echter enkele uitzonderingen: in afleiding III, V1 en V2 is zowel een positieve als negatieve T normaal en in aVL mag de T-top negatief zijn wanneer de R-top kleiner dan 5 mm is. Een pathologische T is een negatieve Ttop in afleidingen I, II, V1 tot en met V6. Bij een myocardischemie zie je een symmetrische negatieve T, terwijl je een asymmetrische T-top vindt bij ventrikelhypertrofie, bundeltakblok en het WPW-syndroom.

10. Conclusie: In deze stap laat je eventuele abnormale bevindingen opnieuw de revue passeren. Schrijf de bijzonderheden nog een keer systematisch op. Hierdoor weet je op welk punt in de elektrische voortgeleiding het probleem zit en rolt er als het ware vanzelf een diagnose uit.

Houd in gedachten dat het beschrijven en interpreteren van een ECG een kunst op zich is, eentje die vele artsen ook niet al te makkelijk afgaat, vooral bij complexe problemen. Echter, door deze systematiek toe te passen begrijp je beter wat er aan de hand zou kunnen zijn, waardoor je je eigen denkproces stimuleert.

A. Voorwandinfarct B. Rechter ventrikelinfarct C. Onderwandinfarct D. Inferoposterior infarct Vraag 3 Een 54-jarige vrouw komt bij de cardioloog wegens een onrustig gevoel op de borst. Op basis van de anamnese besluit de cardioloog een ECG te maken.

Hieronder zie je een fragment van het ECG.

Oefenvragen

Je weet nu hoe je een ECG, op een basaal niveau, kunt beschrijven. Nu is het tijd om te oefenen en die nieuwe kennis direct toe te passen! Dit kan je doen aan de hand van de onderstaande vragen.

Vraag 1 In het geval van een AV-junctioneel ritme komt het signaal dat de ventrikels depolariseert uit de: A. Sinusknoop B. AV-knoop C. Rechterbundeltak D. Linkerbundeltak

Wat is op basis van dit fragment de meest waarschijnlijke diagnose?

A. Ventriculaire extrasystolen B. AV-junctioneel ritme C. Atriumfibrilleren D. Idioventriculair ritme

Meer weten over ECG’s of de antwoorden op de oefenvragen? Bekijk dan het gehele artikel op www.panacea.nl/panessay Panessay • 2015:3 • 81

Reportage Medisch

A. Ouweteur Annet Vulto

Word een betere dokter met deze lactosepil Elke avond, ongeveer een uur voordat ik ga slapen, neem ik twee pilletjes melatonine van 0,1 mg in. Dat is tien keer zo weinig als het farmacotherapeutisch kompas adviseert voor insomniagerelateerde klachten. Door het first pass effect is de biologische beschikbaarheid van melatonine 15% van de ingenomen dosis. Dat betekent dat ik 0,03 mg melatonine zijn werk kan laten doen. Zeker is dat bij een dergelijke hoeveelheid geen therapeutisch effect te verwachten is. Toch neem ik elke avond twee van die kleine pilletjes.

En het ergste is dat mijn therapietrouw hierin elke huisarts natte droom is.

In 1955 schreef anesthesist Henry Beecher een artikel met enorme impact genaamd ‘the powerful placebo’.

Hiermee is hij de eerste die het placebo-effect in een artikel beschrijft als een therapeutisch middel. Hij beschrijft hierin een aantal interessante bevindingen. In vijftien studies waar in totaal 1082 patiënten betrokken waren, reageerde 35,2% [33,0 - 37,4] op de placebo. Vooral patiënten met hoofdpijn en patiënten die zeeziek zijn reageerden goed: 52 respectievelijk 58% reageerde op de placebo.

Er zijn vaker (kleine) onderzoeken gedaan naar welke patiënt het beste reageert op een behandeling.

Vroeger dacht men dat vooral vrouwen en kinderen reageerden en dat rokende mannen met een opleiding het minst reageerden. Deze hypothese is verworpen.

Tegenwoordig wordt aangenomen dat er niet valt te voorspellen wie het beste reageert op een placebo, niet op individueel niveau en ook niet op groepsniveau.

Waarom doe ik het dan? Omdat, die enkele keer dat ik mijn melatonine vergeet, ik echt niet in slaap kan komen. Ik ben me er dan zelden van bewust dat ik het niet geslikt heb, dat besef is vaak later. Ik kan gewoon niet slapen. Met de gegevens van hierboven ben ik vrijwel zeker een vrijwillig en dankbaar slachtoffer van het placebo-effect.

Wat is het placebo-effect?

Placebo betekent in het Latijn zoiets als ‘ik zal behagen’. Placebo’s worden in de medische wetenschap gebruikt om een therapeutisch effect van een nieuw middel te bewijzen. Het middel wordt therapeutisch bevonden als patiënten er beter op reageren dan op het placebo. Dit impliceert dat mensen ook reageren op het placebo en dat klopt.

Een van de oudste concrete voorbeelden komt uit Italië, omstreeks 1939. Fieschi was daar praktiserend chirurg. In die tijd was er voor mensen met angina pectoris een operatie die bestond uit het afbinden van twee venen. Dit hielp goed, want de patiënten van Fieschi knapten snel op. Cardioloog Cobb uit Amerika vond dit maar een rare procedure. Hij vergeleek deze vorm van chirurgie met sham-chirurgie, waar hij alleen maar sneetjes zette bij de patiënten. Deze patiënten ervoeren een vergelijkbare verlichting van hun klachten. De procedure werd na dit experiment niet meer gebruikt.

82

Henry Beecher

Alleen maar voordelen?

Het placebo-effect klinkt als gratis geneeskunde: het doet niets en het werkt wel. Helaas kan dit effect ook in ons nadeel werken. In 1999 had een Coca-Colafabriek in Antwerpen een productiefout vastgesteld, er werd het verkeerde soort koolzuurgas gebruikt. Na dit bericht werden honderden leerlingen van verschillende scholen in België spontaan ernstig ziek na het drinken van de frisdrank. Ze klaagden over misselijkheid, duizeligheid en buikpijn. Later werd door de voedsel- en warenautoriteit van België vastgesteld dat er niets mis was met de frisdrank.

Het gaat vooral over het scheppen van positieve verwachtingen.

Dit is een voorbeeld van massahysterie. Mensen kunnen echte somatische klachten krijgen na ontvangst van een ongunstige diagnose, een slecht bericht over hun eten of bijvoorbeeld na informatie over bijwerkingen van een geneesmiddel. Dit effect heet het nocebo-effect. Nocebo betekent in het Latijn: ik zal schaden.

Een ander nadeel van een placebo-behandeling is dat het niets doet met onderliggend lijden. Placebo’s kunnen verlichting van symptomen geven, maar lossen geen structurele ziekten op. Een placebo-behandeling bij een appendicitis werkt misschien pijnstillend voor de patiënt, maar om complicaties te voorkomen is een appendectomie misschien toch een beter idee.

Hoe kan ik het placebo-effect maximaal in mijn voordeel gebruiken?

Helaas, het wordt als onethisch gezien om patiënten zomaar een pil te geven zonder werkend bestandsdeel. Wat je natuurlijk wel kan doen is de patiënt vertellen dat het om een placebo gaat. In een studie naar placebo’s bij het prikkelbare darmsyndroom werden 80 patiënten in drie groepen ingedeeld. Groep A kreeg geen behandeling, groep B kreeg een placebo en groep C kreeg hetzelfde placebo. Verschil tussen groep B en groep C was dat groep C werd verteld dat hun pil een placebo was. Ze vertelden dat het lichaam geconditioneerd kan zijn, net als de honden van Pavlov, dus dat het lichaam een zelfhelend proces zou kunnen starten door het nemen van een placebo.

Verder werd verteld dat eventuele effecten van de placebo wel degelijk echte effecten waren en dat ze niet in de werking van de placebo hoefden te geloven.

Na drie weken voelde 35% van de mensen in groep A zich iets beter. In groep B en C voelde 59% van de patiënten zich beter. Je kunt dus prima een placebo voorschrijven en de patiënt volledig inlichten. Goed om te beseffen is wel dat de proefpersonen in de laatste groep niet neutraal werden voorgelicht. Ze kregen een positief beeld aangedragen van de onderzoekers die vertelden over de eventueel positieve effecten. Het placebo-effect induceren zit hem dus niet alleen in de illusie van behandeling: het gaat vooral over het scheppen van positieve verwachtingen.

Dit is natuurlijk wel een omstreden behandeling.

Gelukkig hoef je geen placebopil te gebruiken om te profiteren van het placebo-effect. Uit het bovenstaande experiment kunnen we vooral leren dat het belangrijk is om de mogelijk positieve uitkomsten van een behandeling te benadrukken. Hoe positiever jij als arts staat in deze behandeling, hoe positiever de uitkomst zal zijn. Deze houding moet wel congruent zijn met je eigen ideeën over deze behandeling, de placebo is veel minder sterk als je standpunt niet overeenkomt met je verwachtingen.

Verder is het belangrijk om vriendelijk, menselijk en duidelijk te zijn. Straal zelfvertrouwen uit en wees positief. Zo gebruik je het placebo-effect in een mum van tijd in je voordeel. Daar heb je helemaal geen neppil voor nodig, dit artikel is voldoende.

Voor bronnen zie www.panacea.nl/panessay

Panessay • 2015:3 • 83

Medisch

Hidde Kleijer

Dr. House in de praktijk IV Everybody lies Tijdens je klinische stages zie je tussen de dozijnen snotterende kinderen, vaginistische vrouwen en anemische oude bazen de meest bijzondere casussen. Deze patiënten blijven je jarenlang bij en zijn waardevoller voor je klinische blik dan de meeste tekstboeken. Ditmaal illustreren wij het adagium van onze favoriete medical detective dr. House: everybody lies.

Reden van komst

Op een plattelands spoedeisende hulp ziet u een 52-jarige man met sinds vier dagen algehele malaise en daarbij koude rillingen en branderige pijn in de benen.

Wat zijn uw differentiaaldiagnostische overwegingen? Wat wilt u weten wat betreft anamnese en lichamelijk onderzoek?

Anamnese

Hij vertelt medisch gezien alleen bekend te zijn met migraine (waarvoor rizatriptan zo nodig), maar dit voelt volgens hem toch wel totaal anders. Hij is misselijk maar braakt niet en heeft sinds vandaag tweemaal waterdunne ontlasting gehad zonder bloed of slijm.

Door het ziek zijn eet en drinkt hij weinig, maar hij heeft geen buikpijn. Plassen lukt niet geweldig. Er is geen sprake van pijn en hij heeft wel aandrang, maar het komt soms niet.

Mogelijk is de urine iets donkerder van kleur. ‘Kleur zegt u? O, ja eergisteren had ik ook wat rode ogen.’ Ja KTC-mensjes, zo gaat een echte anamnese…

Verdere tractusanamnese levert geen aanknopingspunten op, met name geen nek- of hoofdpijn, hoesten noch huiderupties. Hij heeft geen contact gehad met zieke mensen noch met dieren. Wel vertelt hij, bij navraag, twee maanden geleden door malariagebied (zuiden van Nepal) te hebben gereisd, zonder adequate bescherming.

Hij drinkt graag een goede borrel (dagelijks twee eenheden) maar taalt daar nu niet naar, is niet bekend met allergieën en slikt sinds twee dagen paracetamol en diclofenac tegen de pijn en de koorts.

84

Lichamelijk onderzoek

Vitale functies: hartfrequentie 106/min, RR 82/60 mm/Hg, T 36,2 C, ademhaling 19/min, saturatie 100% bij kamerlucht. Zijn ogen waren goed vochtig en niet rood. Er is geen sprake van nekstijfheid en u kunt geen lymfeklieren palperen (en in dit geval ligt het niet aan u). De longen klinken niet afwijkend, evenals het hart.

Onderzoek van de buik is niet afwijkend behoudens enige slagpijn in de rechter flank. Aan de benen vindt u niets ongewoons: geen oedeem, geen rode of warme gewrichten en soepele kuiten.

Voordat u verder nadenkt, wat doet u nu eerst?

Je patiënt is hypotensief, vullen die hap! En leg die spuit met iets adrenaline-achtigs ook maar vast klaar.

Bedenk ondertussen om welk type shock het hier gaat. Laat je niet misleiden door de temperatuur onder paracetamol en diclofenac.

Wat zijn verder uw differentiaaldiagnostische overwegingen en wat voor aanvullend onderzoek zou u verrichten?

Zijn lab blijkt fors afwijkend! In de tabel ziet u sterk verhoogde infectieparameters met een laag-normaal Hb en een trombocytopenie. Daarnaast falen zijn nieren bij een zeer sterk verhoogd CK passend bij rhabdomyolyse (sterke spierafbraak) en is zijn lever tevens beschadigd. Zijn bloedgas is niet bijdragend.

Een malariasneltest blijkt negatief, evenals de dikke druppel test later. De urine is verontreinigd, waarop kweken worden ingezet. Vanzelfsprekend worden er ook bloedkweken afgenomen (minstens tweemaal twee buisjes!). Een X-thorax toont geen afwijkingen.

Lab

Waarde

Normaalwaarde

CRP

300

<10 mg/l

Leukocyten

12.7

4,0-10,0 × 109/l

Hb

8.6

8,5-11,0 mmol/l (mannen)

Trombocyten

89

150-400 × 109/l

Natrium

135

135-145 mmol/l

Kalium

3,5

3,5-5,0 mmol/l

Ureum

18,5

2,5-6,4 mmol/l

Kreatinine

235

45-100 micromol/l

CK (later op afdeling)

10.042

< 200 U/l

Bilirubine

53

< 20 µmol/L

Alkalisch Fosfatase

114

< 125 U/l

Gamma-GT

70

< 45 U/l

ASAT

471

< 45 U/l

ALAT

184

< 50 U/l

Lactaat

3,5

0,5-1,7 mmol/l

Wat is uw werkdiagnose en hoe ziet uw behandeling eruit?

Beloop

Als het goed is zat u op zijn minst aan een septische shock te denken, hopelijk tonen de bloedkweken dan wel op basis waarvan. Nu eerst starten met breedspectrumantibiotica (hier werd augmentin en ciprofloxacine gegeven) en de patiënt hemodynamisch stabiel houden. Echter, in het voorgaande zitten al een aantal aanwijzingen richting het specifieke ziektebeeld wat nog duidelijker wordt in het verdere beloop.

Onze patiënt werd in eerste instantie opgenomen op de interne afdeling maar holde daar zo hard achteruit (met name respiratoir: acute respiratory distress syndrome of ARDS) dat een opname op de intensive care noodzakelijk was. Aldaar werd de anamnese verder uitgediept. Hij bleek zeker wel contact met dieren te hebben gehad, hij is niet-veehoudend boer van beroep en heeft in die zin geen contact met dieren, maar hij had twee weken geleden nog wel even twee ratten met zijn blote handen verzopen in de sloot. Meer hoefde de artsen eigenlijk niet te weten, u ook niet?

Diagnose en uitleg

Gezien de trias van conjunctivitis, leverfunctiestoornissen en rhabdomyolyse dacht men aan leptospirose (ook wel: rat catcher’s yellow). Dit bleek terecht na de kweken en een PCR op de verwekker van dit ziektebeeld, de spirocheet leptospira. Leptospirose heeft, naast de reeds genoemde, vele benamingen, waaronder de ziekte van Weil, leptospirosis icterrohaemoragica (bloedende geelzucht) en in prachtig plat Nederlands ‘modderkoorts’.

Het is wereldwijd de meest voorkomende zoönose (besmetting via dieren), maar in Nederland zijn er zo’n 30 (ernstige) gevallen per jaar, met een piek in de nazomer. De spirocheet komt voor bij ratachtigen, honden, zwijnen en vee en wordt veelal via urine (bevuild water) in huiddefecten en slijmvliezen overgedragen.

De incubatietijd betreft zo’n tien dagen (2-26).

De verscheidene symptomen staan in de tabel. Een onbekend aantal infecties verloopt subklinisch en bij 90% van de klinische infecties verloopt de ziekte mild met herstel binnen een week. Het kan echter, zoals bij onze patiënt, flink misgaan.

Mogelijke complicaties zijn: ARDS/pulmonale hemorragie (mortaliteit 50%!), nierfalen, uveïtis, myocarditis, rhabdomyolyse en multi-orgaanfalen.

Wat betreft de behandeling is er geen voorkeur voor een bepaald type antibioticum, een simpele penicilline voldoet mits het op tijd gestart kan worden.

Het nut van het toevoegen van corticosteroïden is onduidelijk: er zijn aanwijzingen dat dit bij pulmonale betrokkenheid van nut kan zijn. Daarnaast moet de patiënt natuurlijk hemodynamisch en respiratoir stabiel worden gehouden, vaak op de IC. Daar kan ook niervervangende therapie in de vorm van dialyse worden gestart.

Afloop casus

Onze patiënt is ondanks zijn ARDS (danwel longbloedingen), rhabdomyolyse en nierfalen goed hersteld onder verdere behandeling met penicilline G, prednison, vasopressie (bij zijn septische shock), nietinvasieve beademing en niervervangende therapie voor een week. Al zijn bloedwaarden zijn behoudens een lichte anemie binnen drie weken na ontslag weer hersteld. Hij had op de IC al het idee binnen een week weer te kunnen wielrennen… Hier bleek meneer toch eerst nog enige fysiotherapie voor nodig te hebben...

Voor interessante bronnen zie www.panacea.nl/panessay Symptomen Leptospirose

Informatie is voornamelijk afkomstig uit de tropen

Acuut: koorts, myalgie, stijfheid, hoofdpijn 75-100% Misselijkheid, braken, diarree

50%

Oligo-/anurie

Weinig of niet kunnen plassen: 57%.

Niet-productieve hoest

25-35%

Conjunctivitis, fotofobie

Rode ogen, lichtschuwheid: 48%.

Hemorragie

Bloedingen o.b.v. hypocoagulabiliteit (o.b.v. trombocytopenie: 37%).

Meningitis

Kan aseptisch optreden. Meningeale prikkeling: 14%

Lever- en nierfunctiestoornissen

Kan aseptisch optreden. Icterus: 52%

Steriele pyurie

Pyurie: de aanwezigheid van pus, en daarmee witte bloedcellen, in de urine. Steriel: zonder pathogenen.

Splenomegalie

Vergrote milt 7%.

Panessay • 2015:3 • 85

Column

Davith de Vries

Dokterscolumn Peperduur Een beetje geneeskundestudent heeft het al eens meegemaakt: urenlang wegkwijnen in de wachtkamer van de spoedeisende hulp. Als slachtoffer van IKEA-kluswerk, hypochondrie of om een bezorgde vriend of vriendin bij te staan, die je al als dokter beschouwt voor je überhaupt je BSA gehaald hebt.

Terwijl achter je rug de zoveelste ambu-brancard naar binnen wordt gereden, haal je nog maar een nieuw kopje waterige koffie (tip 1: wen er alvast aan; tip 2: het puur opschroeven van het melk-en-suikergehalte werkt niet). De jengelende kinderen en klagende middelbareleeftijdskakkers om je heen maken de sfeer niet echt rustgevend. Voor je het weet, ontvalt het je ook: ‘Kan dat nou niet wat sneller allemaal?’

Maar helaas, nee. De zorg is nu al saffraanduur (zie afbeelding). Dat realiseert de voorheen gezonde Nederlander zich wanneer de rekening van zijn plots ontstane thoracale pijnklachten op de mat valt. Na een maand, als eerst de ambulance: 850 euro. Een jaar later het ziekenhuis, een dagje opname en een policontrole: 1500 euro. En dat zonder ingreep; voor wat mooie stents of een bypass moet je toch echt het tienvoudige rekenen, de follow-up nog niet eens meegerekend. ‘Gelukkig’ blijft het zelf te betalen bedrag beperkt tot om en nabij de 400 euro (apart, het kabinet indexeert het eigen risico aanzienlijk ruimer dan de studiefinanciering, maar goed, die laatste is toch al opgeheven), de rest betalen we met elkaar.

Hoe komt dat in vredesnaam zo duur? De labels ‘zorg’ en ‘medisch’ zijn voor de industrie een reden om hun lade met ongebruikte nullen open te trekken. Een duurzaam, krachtig lampje voor op je voorhoofd, bij de bouwmarkt drie tientjes, Het duurste product in de AH, met 25.000 euro voor de KNO-arts 300 euro. En je zal moeite hebben om zelfs bij per kilogram maar iets goedkoper dan goud.

86

de chicste beddenzaak een wolharige Scandinavische boxspring te vinden die duurder is dan twee tegen elkaar geschoven ziekenhuisbedden. Maar de inventaris is natuurlijk slechts het topje van de ijsberg; per bed zijn er zo’n tien te betalen personeelsleden in dienst, en de (para)medici onder hen zijn het grootste deel van de dag bezig zich door nostalgische computersystemen te worstelen om (voor de winst van de verzekeraars) ‘zeer relevante’ scorelijsten en allerhande administratie in te vullen.

De urenlange opgekropte frustratie van wachtende patiënten wordt regelmatig over de SEH-verpleegkundigen en artsen uitgegoten. De verpleegkundigen proberen dit soms te ondervangen door zelf bij een ramvolle spoed te vragen of we de laaggetrieerden, ‘simpele’ breukjes en wonden ‘even tussendoor’ kunnen zien. Hoewel dat soms mogelijk is, bestaat er in de praktijk helaas geen ‘even’. Voor je het weet ben je toch weer tijden bezig met het hechten van een rijtwond, verdoven en reponeren van breuken of het standaard top-tot-teen onderzoeken van een jongetje dat ‘uit een klimrek is gevallen’, inclusief bijbehorende administratie en SPUTOVAMO formulier - ook al kwam ‘ie alleen maar voor z’n pols.

Dat wetende, en omdat sommige anderen toch echt voorrang hebben, is het regelmatig niet te voorkomen hier vliegveldwaardige wachttijden te hebben. Alleen dan zonder het vakantiegevoel. Het zou natuurlijk sneller kunnen, maar dan moet de – door onszelf gevulde – schatkist open. Het argument dat je patiënt sneller was geholpen als hij bereid was een veel hogere zorgpremie en eigen risico te betalen, kan je waarschijnlijk beter niet gebruiken als hij net tegen je is uitgevallen over de ‘onacceptabele wachttijd’.

Gelukkig probeert de overheid ons te helpen met het budget door het verhogen van de efficiency.

Door ouderen langer thuis te laten wonen sparen we bijvoorbeeld miljoenen uit. Jammer genoeg worden hun gezondheidsproblemen ook minder snel herkend. Gevolg: het aantal ouderen dat met spoed naar het ziekenhuis gebracht werd en aan een kostbare ziekenhuisopname vastzit, steeg sinds 2012 (gecorrigeerd voor vergrijzing) met 15%. Dat was nog vóór de nieuwe bezuinigingen op de thuiszorg.

Weinig goed nieuws voor de wachttijden dus, maar wel voor jullie. Al eens nagedacht over een baan op de spoedeisende hulp?

Puzzel

Marko Pol

Puzzelplezier Een puzzel om die regenachtige middagen in de CMB, de ellenlange MDO’s op de kindergeneeskunde of die oersaaie colleges gezondheidspsychologie door te komen. Ditmaal geen kruiswoordpuzzel, maar een filippine. Een puzzel in het thema van dit faculteitsblad: medische literatuur en lectuur en al wat daartussen hangt.

Gelijke getallen in de vakjes vormen gelijke letters. Bij correct invullen vindt een uitstervende ergernis van de apotheker.

8

1 11

2

10

5

12 9 13

3

13

8

9

12

14

4

10

12

3

3

9

13

10 13

6

7

12

8

2

11

3

8

14

10

17 18

4

5

1

13

3

8

13

11

4

8

3

1

4

14

12

3

6

9

1

3 2

7

8

10

6

9 8

3

2

14

6 12

9

7 2

8

10

1

1

6

4 3

4

1

14

12 4

11

14 16

12

8

12

6

7

8

6

6

6

11

4

6

4

8

5

1

15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

11

3

7

14

6 14 12

12

2 1

6 3

Arts en schrijver. Auteur van o.a. Terug tot Ina Damman en De Kellner en de levenden Samuel Shems klassieker uit 1978 over artsen in opleiding Boek over romances tussen artsen en verpleging Jarenlang onvermogen om tot schrijven te komen In de Griekse mythologie brenger van het vuur, nu bekend als anatomische atlas Zijn Principles of Internal Medicine wordt ook wel de bijbel der internisten genoemd Vervloekt apparaatje, titel van Marten van Olsts boek over zijn arts-assistentschappen chirurgie Dit jaar overleden anesthesioloog die een wekelijkse column in de Telegraaf had Chirurg en hoogleraar aan Harvard. Schreef o.a. Complications en Better Pseudoniem van psycho-analytica. Schreef o.a. De verdovers en Het Meesterstuk Dagelijkse strip in de Volkskrant over een psychiater met zwarte humor Griekse arts, apostel en schrijver van een bijbels evangelie Artsenverzetsorganisatie, nu met name bekend als weekblad van de KNMG Hartelijke KTC-docent die bloopers van co-assistenten bundelde tot een boek Zwolse kinderarts en hoogleraar aan de RUG. Schreef o.a. De stoel van God Verpleeghuisarts en filosoof met column in Trouw en 13. Schreef onder andere Het refrein is Hein Wetenschappelijke waarde van tijdschriften, gemeten aan de hand van aantal referenties Medisch personage in de boeken over Sherlock Holmes van Sir Arthur Conan Doyle

Panessay • 2015:3 • 87

Reportage

PanEssay Reporters

PanEssay Partycrash Het PanIC Verleidingsfeest De vrijdag voor de start van het collegejaar zijn onze reporters op het PanIC Verleidingsfeest gaan kijken hoe het gesteld is met de nieuwe aanwinsten van Panacea. Om ons heen kijkend zien we een massa uit hun dak gaande geneeskundestudenten in spe, genietend van hun laatste luttele vakantiedagen. Ach, wat lijkt hun leven nog zorgeloos.

Onze reporters kwamen de feestroes bruut verstoren door hen weer met beide benen op de grond te zetten en de studenten te confronteren met de harde werkelijkheid die voor de deur staat. De hoofdvraag: hoe staat het met de basiskennis van de uitverkoren geneeskundestudenten? Zijn deze aanstormende talenten in staat de wereld te verbeteren of liggen ze morgen gewoon weer brak in bed, net als elke andere student?

Wat als... ...ik voor je op de grond in elkaar zak?

Een enkeling was verbazingwekkend zeker van zijn zaak. Zo troffen we een Duitse jongen die al drie jaar assistent in een radiologiekliniek bleek te zijn geweest.

“Ik controleer onmiddellijk je pols en check of je nog ademt. Zo niet, dan start ik reanimatie.”, luidde zijn antwoord dan ook.

Maar gelukkig, en zoals het eigenlijk ook hoort, wist het gros van de verse dokters vooral erg goed wat hij/ zij nog níet wist! Iemand maakte een goede start met “oprapen, om te beginnen”, maar veel verder dan een ambulance bellen kwamen de meesten toch niet.

“Ik hoor je echt niet! Wat zeg je? Ik ben geluidsdoof!”

“Want ja, ik kan niks, dus wat moet ik doen?” Een impulsieve (wellicht aangeschoten?) dokter in spe riep uit volle borst: “Iets proberen is altijd beter dan niks doen, toch?” . Alleen al gezien de staat waarin ze zich bevond betwijfelen wij of dat een erg verstandig plan was.

88

Wat als... ... jij/je scharrel vannacht zwanger raakt?

Aan de reacties te horen zijn een hoop zorgeloze tieners nog láng niet aan dit scenario toe, want er was vooral veel onwetendheid en onzekerheid. Vanavond zijn we vooral gaan twijfelen aan de kwaliteit van de seksuele voorlichting op middelbare scholen tegenwoordig. “Misschien denk ik dan wel: oh wow, er zit echt iets in mijn buik!” riep een meisje met grote ogen uit, “dat zou mijn leven compleet verpesten!” De jongen naast haar, een ZIG’er, dus enigszins medisch geschoold verwachtten wij, snapte het principe van vaderschap niet helemaal: “Ja, ík kan niet zoveel doen, toch?” En conservatief als we waren, feestend in het (inmiddels iets minder) nuchtere hoge noorden, werden we gelukkig met onze neus op de feiten gedrukt: “Zwanger? Ik ben gay.” Hij kon zich echter wel in de situatie van een bezwangerde scharrel verplaatsen. “Maar stel dat… ja, het er natuurlijk wel even

serieus over hebben of je een kind wil en welke andere opties er zijn.” Andere opties? Een hond? Misschien een cavia?

Wat als... ...je moet uitleggen wat een corpus alienum is?

Ach, de arme zielen, nietsvermoedend gekidnapt naar de garderobe en door onze lieftallige reporters blootgesteld aan de PanEssay-terreur der nare vragen.

Wat doe je op zulke momenten van acute stress? Juist: activatie van de sympaticus, fight, fright en flight, terug naar je oerinstinct. Voor mannen is de reactie

op deze vraag daarom weer overduidelijk: “Dan zou ik om je nummer vragen!” Reporter 1, inmiddels ook al de nodige drankjes achter haar kiezen, begint te giechelen. Maar gelukkig is daar Reporter 2 om in te grijpen en het niveau PanEssay-waardig hoog te houden. Het antwoord op haar waarom-vraag is een stuk minder spannend: “Dan zoek ik het antwoord op en bel ik wel een keertje terug.” Einde avontuur. Wel een verstandig antwoord.

De uren verstreken, tijd leek een verdwenen dimensie en het bier vloeide rijkelijk. Dus toen we deze vraag een aantal uurtjes later nog eens stelden, kregen we antwoorden die meer klonken als: “Corpus alienum?

Ja, dat is een soort klein, uivormig stukje in je brein.

Het zijn eigenlijk een soort neuronen die zich schikken naar de vorm van een ui.”

Wat als… ... je woensdag toch echt moet beginnen aan je eerste jaar G2020?

Slechts één van onze twee reporters van vanavond is zelf nét G2020-sjaars-af, de ander is een nietsvermoedende, onbeschadigde buitenstaander. Voor nare vragen deinzen wij niet terug. Sterker nog: we love it!

Maar dé G2020-vraag stellen deed Reporter 1 pijn in haar hart. Het was alsof je als ouderejaars aan een beginnende Albertiaan of Vindi vraagt: “Op een schaal

van 1 tot 10, hoe hels denk jij dat jouw ontgroening gaat worden?”

Verbazingwekkend genoeg bleken er nog geen ikheb-het-van-dichtbij-meegemaakt-en-was- ook-eenslachtoffer-verhalen van tweedejaars bij de feestgangers beland te zijn. Het meest gegeven antwoord was iets in de strekking van: “Een jaar G... wat?” of, “Ik

heb nog een aantal dagen en daar ga ik maximaal gebruik van maken!” Toch is het de Groningse medische faculteit kennelijk gelukt het veelbelovende, unieke, nieuwe curriculum tot ver over de grenzen naamsbekendheid te geven. Wellicht niet helemaal zoals de bedoeling was.

De reactie van een internationale student was:

“G2020? Hahahaha… ja.”

Het meest hartverscheurend was het student-maagdelijke: “Gewoon veel op school doen, zodat je niet veel thuis hoeft te doen”. Welcome to G2020, met maximaal acht contacturen per week en het motto “zelfstudie”.

Na een avondje partycrashen maken we de balans op. Het aanstormende talent is aan de tand gevoeld en waar mogelijk voorbereid op een jaar G2020. Op dit moment wil je ze nog niet tegenkomen in een acute medische crisis. Er zullen nog een hoop feitjes gestampt moeten worden (ja, een baby groeit inderdaad in de BUIK van de VROUW) en op het gebied van professionele ontwikkeling valt ook nog het een en ander te halen (niet zo onzeker! Je weet niet niks, je weet gewoon nog vrij weinig). Maar ook dit verse bloed gaat ooit jouw leven redden. Of beëindigen.

Fotografie door: StappenGroningen.nl

Panessay • 2015:3 • 89

Column

TomA.van Ouweteur Putten

Co-column Wat wil jij later worden?

Beroepskeuze. Een terugkerend thema in ieders leven. Al op de peuterspeelzaal vroegen je leeftijdsgenoten wat je later wilde worden. Je kon toen van alles kiezen, maar jij koos waarschijnlijk voor de ‘coole’ beroepen: politieagent, brandweerman, piloot of dokter als je een jongetje was en dierenarts, juf, moeder of dokter als je een meisje was (ridder, piraat, cowboy of prinses daargelaten).

Op de middelbare school word je opnieuw voor het blok gezet: ‘Wat ga jij straks studeren?’ Geplaagd door acne, emotioneel instabiel en high van de hormonen kies je voor geneeskunde. Want ja, je wilt graag mensen helpen en je vindt het

menselijk lichaam zo interessant. Of je staat een 8 gemiddeld en geneeskunde lijkt je wel grappig. Omdat je toch zo in kunt stromen ga je dat dus maar doen.

Terwijl je geneeskunde studeert, zie je veel mensen om je heen hun keuze maken (of deze voor de zoveelste keer veranderen). De jongetjes willen graag chirurg worden en de meisjes graag kinderarts (want de hele dag zieke kindertjes en hun emotioneel gebroken ouders zien is geweldig leuk. Not!) Of men wil huisarts worden, want dat antwoord is nooit fout. Als je geluk hebt vind je in je eerste jaar je passie, sluit je je aan bij een onderzoek op een afdeling en wordt je de rest van je studie misbruikt als onderzoeksslaaf. Ook mooi.

Voor je het weet zit je in je master en vraagt men opnieuw: ‘Weet je al wat je straks wil gaan doen?’ En nu wordt het interessant. Je hebt 42 vervolgopleidingen waar je uit kunt kiezen. Weet je het nog steeds niet? Dan kan het afstrepen beginnen. Dit kan op verschillende manieren. Wil je snijdend, beschouwend of beide? Kun je niet tegen bloed? Daar gaan de snijdende vakken. Is nadenken niet echt jouw ding?

Zeg maar dag tegen beschouwend.

Je kunt je keuze ook baseren op het soort geneeskunde: curatief, preventief (oh, hell no, ik studeer geneeskunde, niet voorkomkunde) of de ‘u-heeft-een-infarct-gehad-en-u-bent-de-rest-vanuw-leven-verlamd-wat-heel-naar-voor-u-is-maarwe-kunnen-er-helaas-niets-aan-doen-en-u-moet-ermee-leren-leven-geneeskunde’.

Of je baseert je keuze op het (stereo)type mensen dat bij een specialisme rondhangt: ben je een bal en is brallen jouw ding? Naar de chir! Ben jij een sterke, onafhankelijke, maar vooral daadkrachtige vrouw?

Gynaecologie! Ken jij Kuks uit je hoofd? Neuro!

En dan zijn er natuurlijk nog de persoonlijke omstandigheden die je kunnen helpen kiezen: wil je kinderen en ze ook zelf opvoeden? Part-time baan!

Ga je voor het grote geld en neem je een Porsche, huisvrouw/-man of een nanny? Hallo 80-urige werkweek!

Kortom, het kiezen van een specialisme is heel erg lastig. Het belangrijkste is dat je iets duurzaams kiest wat je over dertig jaar nog steeds leuk vindt. Want wanneer je een verkeerde keuze maakt, dan is je pensioen nog heel ver weg!

90

Activiteitenkalender

November:

2 Pan-F Photoshop Workshop 5 Herfstborrel 7 Alumnidag 10 Algemene Ledenvergadering 16 UrgenCie Workshop 17 Collectedag Sinterklaas 28 Medische Carrière Dag December 7 AkCie Almanakfeest 10 Internationaliseringsavond JV3 14-18 Koek- en Zopiefestijn zie voor meer activiteiten: www.panacea.nl