Aandrijven en Besturen 3 - 2023

Stappenmotoren en actuators met integrated driver/controller.

Lineair systemen met aandrijving. Opgebouwd als XY, YZ, XYZ systemen.

Stappenmotor aandrijvingen met EtherCat/Profinet/CANbus.

Technology is uw leverancier voor aandrijf- en besturingstechniek

M.C.

DC servomotors met integrated controller. EtherCat of CANopen

Lineaire actuators.

communicatie. Tecnidea Cidue.

Motion Controllers voor Stappenen Servomotors. Multi Axis + I/O controllers.

Het meest uitgebreide programma span- en veerelementen van

Wheel motor modules voor oa. AGV’s BLDC motor met Plan. reductie voor 24/48 Vdc

AC servo drivers 230/400 VAC / EtherCat.

COLOFON

Uitgave van MYbusinessmedia Holding bv Postbus 58, 7400 AB Deventer www.mybusinessmedia.nl

t (0570) 50 43 00

AB biedt vakinformatie voor gebruikers en ontwerpers van aandrijfen besturingscomponenten/systemen en software. We streven ernaar lezers te inspireren en informeren zodat ze hun werk (nog) beter kunnen uitvoeren. Dit willen we bereiken door de combinatie van applicatieartikelen, bedrijfsreportages en interviews op het gebied van de ontwikkeling, modifi catie en het onderhoud van machines, installaties en productielijnen en het vertalen van fundamentele informatie naar praktische toepasbaarheid en door inzicht te geven in ontwikkelingen op het gebied van techniek.

Redactie

Robin Zander

t +31 (0)6 22 20 80 34

e-mail: r.zander@mybusinessmedia.nl

Vaste medewerkers

Liam van Koert, Ad Spijkers, Marjolein de Wit-Blok

Uitgever

Arjan Stoeten e-mail: a.stoeten@mybusinessmedia.nl

Advertenties

Dennis Wielheesen, d.wielheesen@mybusinessmedia.nl, +31 (0)6 53 69 24 613

René Wibbelink, r.wibbelink@mybusinessmedia.nl, +31 (0)570 50 43 52

Publishing Services

tra c@mybusinessmedia.nl

Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990’.

Vormgeving

Bureau OMA, www.bureauoma.nl

Druk

Drukkerij Roelofs, Enschede

Abonnementen

Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen

kunt u:

Bellen met: + 31 (0)570 50 43 25

Mailen naar: klantenservice@mybusinessmedia.nl

Schrijven naar: MYbusinessmedia Holding bv ab

Postbus 58

7400 AB Deventer

Abonnementstarieven

Jaarabonnement Nederland € 215,00*

Jaarabonnement Buitenland € 237,50*

*Prijzen zijn excl. 9% BTW

Jaarabonnement geldt tot wederopzegging.

Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.

Reproductie

Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit ab is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever.

MYbusinessmedia Holding bv, 2023

‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’.

ISSN 1385-0091

MYbusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hiertegen bezwaar heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia Holding bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

Gratis

Na vorig jaar een aanbod te hebben gekregen om mijn energiecontract te verlengen voor de geweldige prijs van iets meer dan 1000 euro in de maand, heb ik toch maar een andere aanbieder gekozen. En door dat vervolgens nog twee keer te doen binnen een halfjaar zitten we nu op een maandelijks voorschot van iets meer dan 300 euro. Nu is natuurlijk de vraag of we dit variabele contract moeten laten doorlopen of toch voor een een- of meerjarig vast contract moeten kiezen? Wat is wijsheid?

De laatste tijd heb ik ook wel eens gekeken naar zo’n dynamisch contract met een stroomprijs per uur en een gasprijs per dag. Dat laatste begrijp ik trouwens niet zo. Natuurlijk kan het dat die partijen gas per dag inkopen. Maar zit dan uiteindelijk bij de bron iemand die per dag de gaskraan een beetje verder dicht of open draait? En dan vanwege de verwachte vraag? Of de prijs?

Voor de elektriciteitsprijs vind ik het minder vreemd. Met al die met de wind en zon opgewekte stroom. Dat je bij zeg windkracht 7 en volop zon van alles kan laten draaien en opladen en de stroom gratis is, of bijna, of je zelfs geld toe krijgt. Maar om nu voortdurend te kijken of een van ons meteen naar huis moet om van alles aan te gaan zetten en aan het net te hangen? Ook die reclame van Vandebron is wat dat betreft geweldig. Dat je dan overdag je elektrische auto moet opladen, zodat je 's nacht goedkoop kan rijden. Handig.

Natuurlijk heb je thuisbatterijen. Maar zolang ik nog niet wordt gebombardeerd met reclames om die aan te scha en, denk ik dat die nog onbetaalbaar zijn. En dan loop je met zonnepanelen en zo'n contract ook nog het risico dat je juist moet betalen. Omdat je op het verkeerde moment meer opwekt dan je zelf verbruikt. En dus teruglevert. Moet je daar ook nog eens op letten.

Wij hebben geen zonnepanelen. Dief van onze eigen portemonnee, want een paar zou wel passen. Maar dat ik een mooie zomer wil is geen kinnesinne. Want die is voor iedereen gratis. Met of zonder dynamisch contact of zonnepanelen. Een mooi zomer gewenst!

OP

ROLLETJES

Robotize integreert drie snijlijnen en een verpakkingsstraat bij Royal Vaassen.

KWALITEIT ERVAREN

‘In Australië staan machines die hebben 14 miljoen slagen gemaakt.’

LOOPROLLENGELEIDINGEN?

Hebben die nog een toekomst?

GLIJLAGERS

Een eenvoudig ontwerp maar wel voor geavanceerde toepassingen

ELK PROJECT MAATWERK ‘Daarom hebben we ook innovatieve leveranciers nodig die hun technologie voortdurend verbeteren’

HANDMADE IN HOLLAND

Technivorm maakt sinds

1969 de Moccamaster. De testlijn in de fabriek in Amerongen is sinds kort geautomatiseerd.

42

KLITTENBANDKABELBINDERHOUDERS

Voor kabelhouders of kabelgeleiding

E-FENNEK

De E-Fennek is het resultaat van een uitgebreid leerproject naar de mogelijkheden van elektrifi catie van defensievoertuigen.

GRATIS

Een jaar vast, meer jaren vast, een dynamisch energiecontract?

50

Karsten Europe controleert de kwaliteit van druiven volledig automatisch via een vision/ AI-systeem van Gearbox. Behalve geavanceerde hard- en software bevindt zich in het hart van deze machine ook de Simplified Motion Series van Festo. Waarom Gearbox deze eenvoudige elektrische automatiseringsoplossing koos? Ga naar pagina 38.

SCUDDY E-SCOOTER

Demping op maat met TUBUSstructuurdempers verbetert rijgedrag

PRODUCTNIEUWS

AANDRIJFNIEUWS

Met onder andere een recordomzet. En wat moet ChatGPT met een robotarm?

90 PUNNETS PER MINUUT

54 38

Druivencontrole versnelt door vision, AI en elektrisch aandrijven

Moving magnet-actuators, vacuümmotoren, portaalassen en meer

AANDRIJFNIEUWS

OMZET PILZ MEER DAN 400 MILJOEN EURO

Pilz, dat dit jaar 75 jaar bestaat, heeft in het boekjaar 2022 voor het eerst in de bestaansgeschiedenis een omzet boven de 400 miljoen euro behaald (403,3 miljoen euro, +15,8%). Dat konden

Susanne Kunschert en Thomas Pilz (foto) - beiden beherend vennoot van Pilz GmbH & Co. KG – melden op de jaarlijkse persconferentie van het bedrijf. Duitsland blijft de groot ste markt voor Pilz. Ondanks de merkbare rust op de aanbestedingsmarkten blijft Pilz prioriteit geven aan het thema leverbetrouwbaarheid. Het bedrijf investeert tot 2025 ongeveer 38 miljoen euro in de productielocaties in Ostfildern (Duitsland), Betschdorf (Frankrijk), Bad Ragaz

(Zwitserland) en Jintan (China). Het bedrijf breidt het aanbod op het gebied van industrial security uit. "Bij het thema security staat de hele industrie de komende jaren voor grote uitdagingen. Om de productiviteit te waarborgen, moeten machines tegen manipulatie en onbevoegde toegang worden beveiligd", stelt Thomas Pilz, beherend vennoot van Pilz GmbH & Co. KG. "Bedrijven moeten zich daarvoor ook tijdig voorbereiden op de veranderende wettelijke voorschriften, zoals die van de nieuwe Machineverordening of van de NIS II.”

www.pilz.com

68 PROCENT Industrial Ethernet groeit verder met 68 procent van de nieuw geïnstalleerde ‘nodes’ wereldwijd.

Festo bij Industrial Digital Twin Association

Festo heeft zich aangesloten bij de Industrial Digital Twin Association. Dit internationale samenwerkingsverband – dat recent Mitsubishi als 100-ste deelnemer heeft verwelkomd – wil dat de Asset Administration Shell (AAS) de universele standaard wordt voor de ontwikkeling van ‘digital twins’. Festo is volop bezig met het ontwikkelen van digital twins van zijn elektrische en pneumatische automatiseringscomponenten op basis van de AAS dat door, de Industrial Digital Twin Association wordt gepromoot. De AAS is volgens het Platform Industrie 4.0 de digitale representatie van een bedrijfsmiddel, die als interface de digitale interactie en communicatie tussen verschillende

bedrijfsmiddelen moet garanderen. De AAS bestaat uit een aantal submodellen waarin alle informatie en functionaliteiten van een bepaald bedrijfsmiddel, met inbegrip van de kenmerken, eigenschappen, status, parameters, meetgegevens en mogelijkheden, kunnen worden beschreven. Digitale tweelingen kunnen afhankelijk van de toepassing in verschillende stadia van de engineering worden gebruikt. Nog voordat een machinebouwer de machine heeft gebouwd, kan hij of zij deze simuleren, testen en aanpassen. Zo kunnen fouten vroegtijdig worden opgespoord en gecorrigeerd.

www.festo.com

CHATGPT HELPT BIJ ONTWERP ROBOT

Onderzoekers van TU Delft en EPFL - Cosimo Della Santina, assistent professor, en promovendus

Francesco Stella (beiden TU Delft) en Josie Hughes (EPFL) – hebben ChatGPT gebruikt als ontwerphulp, na het programma eerst te hebben gevraagd naar de grootste toekomstige uitdagingen voor de mensheid. Met voedselvoorziening en verder overleg met ChatGPT kwam het idee naar voren een tomatenplukrobot te maken. Het resultaat van deze samenwerking is een robotarm die tomaten kan plukken. In hun publicatie in online vaktijdschrift Nature Machine Intelligence verkennen de onderzoekers de verschillende mate van samenwerking tussen mens en Large Language Models (LLMs), waartoe ChatGPT behoort.

De onderzoekers volgden alle ontwerpbeslissingen van ChatGPT op. Stella: “ChatGPT breidt de kennis van de ontwerper uit tot andere expertisegebieden. Zo leerde de chatrobot ons welk gewas economisch het meest waardevol is om te automatiseren.” Maar ook in de realisatiefase kwam ChatGPT met nuttige tips: ‘Maak de grijper van siliconen of rubber, om verpletting van tomaten te voorkomen’ en ‘een Dynamixel motor is het meest geschikt om de robot aan te drijven’.

Het gezamenlijke ontwerpproces ervaarden de onderzoekers als positief en verrijkend. “Wel kwamen we erachter dat onze rol als ingenieurs veranderde, namelijk naar het uitvoeren van de meer technische taken”, zegt Stella. De samenwerking brengt ook vragen met zich mee, bijvoorbeeld over plagiaat, traceerbaarheid en intellectuele eigendom. De tomatenplukker blijven Della Santina, Stella en Hughes gebruiken in hun onderzoek naar robots.

www.epfl.ch

AANDRIJFNIEUWS

Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

IHI MAAKT KUNSTSTOF MAGNEETROTOR

IHI heeft een prototype kunststof magneetrotor ontwikkeld die ze spuitgieten. Volgens de Japanse fabrikant kan je hiermee efficiënte, compacte lichtgewicht hogesnelheidsmotoren ontwikkelen voor bijvoorbeeld elektrische aandrijfsystemen voor vliegtuigen en auto's. De magneetrotors worden vervaardigd door een combinatie van kunststof en magneetpoedercomposiet te spuitgieten. Hierbij wordt een magnetisch veld toegepast om kristallen in het magnetische kunststofmateriaal uit te lijnen. Het magnetisch veld lijkt op dat van een Halbach-array. Het resultaat is een lichte en compacte magneetrotor met een hoog rendement. Door de gespuitgiete kunststof magneten in een ring van koolstofvezelversterkt polymeer te zetten, zijn volgens IHI motorsnelheden

van meer dan 100.000 omwentelingen per minuut mogelijk. Tests hebben uitgewezen dat de prestaties van het prototype rotor die van rotors met conventionele gesinterde magneten evenaren of zelfs overtreffen. De nieuwe rotoren zouden bovendien het gebruik van zeldzame aardmetalen

Hiflex distributeur NFO Drives

Hiflex breidt het leverprogramma uit met frequentieregelaars van NFO Drives. Dit Zweedse bedrijf is in 1996 gestart met de ontwikkeling van omvormers onder de naam NFO Sinus op basis van nieuwe technologie. De NFO Sinus-frequentieregelaars zijn

kunnen halveren door hetzelfde vermogen te leveren met magneten die voor bijna de helft uit kunststof bestaan. Links in de afbeelding de opbouw van de plastic magneetrotor en rechts een toepassingsvoorbeeld.

www.ihi.co.jp/en

volgens Hiflex de enige frequentieregelaars op de markt die een uitgangsspanning produceren met een zuivere sinuscurve met als resultaat een storingsvrije aandrijving en 100 procent koppel vanaf het moment van starten en op lage snelheid. De technologie zorgt voor minder schade aan motorlagers omdat er geen lagerstromen optreden. Afgeschermde EMC-motorkabels zijn niet nodig. Onafgeschermde motorkabels hoef je dus niet te vervangen. Ook is er geen beperking qua motorkabellengte. Het toepassen van eventuele (all-pole) sinusuitgangsfilters is ook niet meer nodig. De aardlekstroom van een NFO Sinus-requentieregelaar is nihil waardoor gebruik van een standaard 30mA aardlekautomaat mogelijk is, dit in tegenstelling tot een frequentieregelaar die met pulsbreedtemodulatie werkt.

hiflex.nl

BESTURINGSTECHNIEK

THE ROTATING COMPANY NEEMT RMEI OVER

Het Belgische The Rotating Company - Motoren Françoys heeft RMEI uit Compiègne overgenomen. RMEI heeft meer dan 25 medewerkers en heeft meer dan 30 jaar ervaring op het vlak van reparaties en de verkoop van elektromotoren, tandwielkasten, frequentieregelaars, elektrische pompen en frequentieregelaars.

Dankzij de overname vormt The Rotating Company nu een groep met een omzet van meer dan 15 miljoen euro. Zes jaar geleden nam de Rotatng Company De Vuyst Elektromotoren uit Merelbeke over en twee jaar geleden nog Pump Fleet Services uit Geraardsbergen.

Motoren Françoys ontstond in 1991 en levert producten en diensten op het gebied van elektrische aandrijvingen en ‘rotating equipment’. Het bedrijf heeft vestigingen in België en Noord-Frankrijk Sinds 2013 staat Emmanuel Buyck aan het roer van het bedrijf: "Niet alleen boren we nu een nieuwe markt aan, we halen ook bijkomende kennis en expertise in huis. Op alle vlakken is deze uitbreiding dus een versterking die niet alleen voor een betere dienstverlening, maar ook voor meer efficiëntie zal zorgen."

www.therotating.company

Pick-Up Points

Kapotte aandrijvingen en besturingen of slijtageonderdelen hoeven niet altijd te worden vervangen, maar kunnen mogelijk ook worden gerepareerd. Om dat reparatietraject zo snel en betrouwbaar mogelijk te laten verlopen, heeft Bosch Rexroth een logistiek programma opgezet: de Pick-up Points. De Pick-up Points zijn een netwerk van Certified Excellence Partners die zich op het gebied van reparatie voor één of meerdere technologieën hebben gespecialiseerd en bieden de klant een aantal voordelen. Na reparatie voldoet het product tweer aan de specificaties en toleranties van een nieuw product . Ook als het gaat om 'Safety on Board' en ATEX-richtlijnen. Bij reparatie bij een Electric Drives & Controls Pick-uo Point blijft het CE keurmerk intact. Omdat de reparatie is uitgevoerd door gecertificeerde specialisten met originele componenten, testprotocollen en systemen wordt de originele fabrieksgarantie weer verleend. De Pick-up Points

Hydraulic Pumps & Motors zijn Perdok Services & Engineering, Perdok Voertuigtechniek, Holland Hydraulics, Swanenberg, Hydropneumotion, Degra, A van Tilburg en MH Hydraulics. Als Pics-up Point Electric Drives & Controls fungeren Perdok Heerenveen, Holland Actuators, Electric Drives en Eurotrade.

www.boschrexroth.nl

HELUKABEL levert sleepkettingen van EKD Systems GmbH, van kunststof, staal, aluminium en roestvrij staal.Deze kunnen kant en klaar met onze voorgeassembleerde kabels en connectoren worden afgeleverd.

Informeer naar de mogelijkheden.

Download

www.helukabel.nl

REPORTAGE

Lineaire geleidingen

‘Hoe goed de kwaliteit is, ervaren onze klanten’

Niverplast vertrouwt al decennialang op THK-geleidingen

“Als het nodig is, dan zijn ze er altijd”, zo schetst Pelle de Jong, inkoper bij Niverplast, in het kort de relatie met LM Systems. Al meer dan 20 jaar past het familiebedrijf THK-geleidingen toe in zijn verpakkingsmachines. “Naar volle tevredenheid. Wij hebben geen klachten. Hoe goed de kwaliteit is, ervaren onze klanten. In Australië staan machines die hebben 14 miljoen slagen gemaakt. Met anderhalve meter per slag zijn dat heel wat kilometers – en ze lopen nog altijd.”

Robin Zander

Niverplast in Nijverdal is producent van ‘bag in box’ verpakkingsmachines voor een variëteit aan producten en markten. Of het nu om het verpakken van groenten en fruit gaat, bakkerijproducten vlees en vis, olies en vetten. Van de eerste verpakkingsmachines voor bloembollentelers is het familiebedrijf uitgegroeid tot een internationaal actieve onderneming. De verpakkingsma-

chines vinden niet alleen hun weg naar afnemers in Europa. Ook in Azië, Australië en Nieuw-Zeeland worden de oplossingen van Niverplast op waarde geschat.

Bloembollen

Overigens heeft de bedrijfsnaam niets met vestigingsplaats Nijverdal te maken, maar is een creatieve samentrekking van

Nieuwenhuis Verpakkingen en Plastics. In 1986 richt Gerrit Jan Nieuwenhuis het bedrijf op en gaat handelen in verpakkingsmaterialen. Hij heeft vooral veel succes met een concept dat EasyOpen heet. De plastic zakken pak je zoals de naam al doet vermoeden heel gemakkelijk van een houder en zijn ook meteen geopend. “Met EasyOpen kan je zakken in luttele seconden openen. Vergelijk dat met je rol vuilniszakken waarmee je dan thuis in de weer moet en die los moet zien te krijgen”, grapt de Jong. “Die zakken werden in eerste instantie vooral geleverd aan de bloembollenindustrie. Daar werden die zakken in een krat geplaatst en daar ging dan turf in en vervolgens de bloembollen. Dan werd de zak gesloten en ging het koelhuis in en zo werden ze gereedgehouden voor de export.”

Hoge vlucht

Het vervolg laat zich een klein beetje raden. De bloembollenindustrie klopt bij Nieuwenhuis aan met de vraag of hij dat plaatsen van die zakken in een doos niet kan automatiseren. Het gaat tenslotte om steeds dezelfde handeling. “Eind jaren negentig heeft Gerrit Jan met een paar engineers uiteindelijk een machine voor ontwikkeld – de EasyPlast.“ Wat volgt is een

Als producent van premium verpakkingsmachines staat bij Niverplast betrouwbare kwaliteit voorop.

Niverplast in Nijverdal is producent van ‘bag in box’ verpakkingsmachines voor een variëteit aan producten en markten.

duidelijk gevalletje van mond-tot-mond reclame als nog in datzelfde jaar 1997 een paar maanden na de levering van de eerste machine voor het plaatsen van de zakken, nog eens twaalf klanten voor een EasyPlast bij Nieuwenhuis aankloppen.

Dit is het begin van een succesvolle machinebouwtak, die uiteindelijk zo’n hoge vlucht neemt dat de productie van de EasyOpen-zakken wordt ondergebracht bij een partner in Leek, Sylvaphane. Dit bedrijf produceert de zakken tot op de dag van vandaag nog steeds en Niverplast verkoopt ze. Dergelijke partners voor de productie van de EasyOpen-zakken heeft Niverplast inmiddels wereldwijd.

De Jong zelf komt in 2013 bij Niverplast, dat tegen die tijd al pakweg 60 werknemers heeft. “Vanaf dat moment – dus de laatste

10 jaar - zijn we uitgegroeid tot een echte multinational met 280 werknemers inclusief alle agenten. We worden vertegenwoordigd in Italië, Spanje, in Frankrijk. Duitsland, Zwitserland, de Verenigde Staten. Azië doen we voor een deel nog zelf. We verkopen zelfs machines in Oceanië. Eind 2021 hebben we nog 80 machines aan de kiwi-industrie in Nieuw-Zeeland verkocht. 70 tot 80 procent van wat we maken is bestemd voor de export.”

Breed machineportfolio

Die order maakt al duidelijk dat Niverplast niet alleen meer in de ‘bloembollen’ zit. Ook het productprogramma is aanzienlijk uitgebreid. “Na de bollenindustrie kwamen al heel snel de industriële bakkerijen in

beeld. Zij kwamen met de opmerking ’Dat zakje dat wordt geplaatst dat is leuk, maar het moet eigenlijk ook weer dicht’. Dat is ook de hele tijd dezelfde handeling dus waarom doen we dat niet? Daar is onze VarioSeal als tweede machinetype uitgekomen.

“En die vragen gingen steeds verder: ‘het product moet ook nog van A naar B en ik zou ook wel weten hoeveel er in een doos gaan. En dat spul dat in die doos gaat kan je dat ook niet doen?’ In die industriële bakkerijen zijn we eigenlijk een soort system-integrator geworden van ons eigen product. Daar hebben wij ondertussen een vrij breed machineportfolio voor ontwikkeld, waarbij wij vanuit onze standaard eigenlijk complete verpakkingslijnen kunnen leveren. In de bakkerijen noemen

Driven by motion

De kennispartner en betrouwbare toeleverancier voor de maakindustrie op het gebied van lineaire geleiding.

Engineering

Samen met uw engineers werken we aan de juiste oplossing voor uw systemen. Met ons zelf ontwikkelde berekingsprogramma kunnen wij met u mee rekenen en de beste geleiding helpen kiezen.

Producten

Wij zijn prefered supplier van THK. Verder leveren wij de producten van andere toonaangevende fabrikanten. Door dit totaalaanbod kunnen vinden wij altijd het juiste product voor uw machine.

we dat een ‘freezer to freezer’-concept, waarbij een industriële spiraalvriezer die 20.000 broodjes per uur uitspuugt en dat eindigt dan voor ons met dozen geteld product die het vrieshuis weer in kunnen. En daar kun je bij ons een compleet systeem voor kopen.”

Inmiddels bestaat het portfolio van Niverplast uit een 18-tal machines voor de verpakkingsindustrie. Ook de producten die het bedrijf met zijn machines kan verwerken zijn diverser geworden. Behalve bollen, broodjes en fruit heeft Niverplast ook machines voor het afvullen met olies, vetten en poeders in het programma. Ook palletiseerrobots en AGVs horen bij het leverprogramma.

Premium verpakkingsmachines

Als producent van premium verpakkingsmachines staat bij Niverplast betrouwbare kwaliteit voorop. Dat geldt dus ook de componenten die in de machines zitten. LM Systems uit Veenendaal draagt daar met THK-geleidingen bijvoorbeeld aan bij. Welke geleiding uit het programma wordt toegepast is afhankelijk van het model verpakkingsmachine.

Zo maken de Nijverdallers bijvoorbeeld gebruik van lineaire geleidingen met kogelketting in de loopwagen en zonder kogelketting. Een kogelketting voorkomt dat de kogels elkaar kunnen raken en puntcontact optreedt. Het resultaat is een geleiding die hogere draaggetalen en momenten kan opnemen en weinig geluid maakt. Ook de wrijving wordt verlaagd en maakt hogere snelheden mogelijk. Omdat de kogels in hun eigen ‘kamer’ lopen, verbetert bovendien de ruimte voor adequate smering van elke individuele kogel. En dat komt ook de levensduur ten goede.

Unieke set

Ook vinden veel verpakkingsmachines hun weg naar afnemers die actief zijn in de levensmiddelenindustrie. Daarom worden zowel de geleidingen als de loopwagens voor deze markt voorzien van een speciale Duralloy-coating. De compleet gedemonteerde loopwagens worden na het aanbrengen van de beschermende coating door LM Systems voorzien van de juiste kogelsorte-

ring op micrometerniveau. Het resultaat van dit maatwerk is een unieke set van geleiding en loopwagen afgestemd op de eisen van Niverplast en uiteraard inclusief levensmiddelenvet.

Intensiveren

In Nijverdal weten ze ook dat ze op de berekeningen van LM Systems kunnen vertrouwen. Maar beide partijen houden elkaar scherp. “We zijn eigenlijk wel vrij eigenwijs en we komen ook niet heel snel met vragen. Misschien vragen we ook wel minder dan ze ons zouden kunnen bieden”, evalueert De Jong de relatie met een blik op een gezamenlijke toekomst. In die

gezamenlijk toekomst is nog voldoende ruimte om van elkaars expertise te profiteren.

Wat de aandrijftechniek betreft verwacht De Jong dat in hun machines servotechniek meer en meer de overhand zal krijgen. De keuze is uiteraard gebaseerd op de specificaties van de klant. “Er zijn leveranciers gekomen in de tien jaar dat ik hier werk en er zijn leveranciers verdwenen. Maar over onze samenwerking met LM Systems heb ik geen twijfels”, besluit De Jong. •

www.niverplast.com

www.lmsystems.nl

Al meer dan 20 jaar past het familiebedrijf THK-geleidingen toe in zijn verpakkingsmachines.

Zowel geleidingen als loopwagens voor de levensmiddelenindustrie worden voorzien van een speciale Duralloy-coating.

Lineaire geleidingen

Elk project maatwerk

Meesters in flexibel verpakken kiezen Franke

De Spaanse fabrikant van verpakkingsmachines Mespack is gespecialiseerd in flexibele verpakkingen. Vergeleken met harde verpakkingen bespaar je niet alleen op kosten en transportvolumes. Ook het milieu is beter af, omdat minder grondstoffen nodig zijn. In veel van de machines voor flexibele verpakkingen, gebruikt Mespack lineaire geleidingen van Franke.

Zogenaamde stickpacks en horizontale en verticale pouches met verschillende soorten sluitingen worden geproduceerd, gevuld en gesloten met verpakkingsmachines van Mespack. De machines worden gebruikt voor het verpakken van voedingsmiddelen, farmaceutische producten, huishoudelijke producten, producten voor persoonlijke verzorging of producten voor huisdieren.

Voor producten zoals koffiecapsules, vaatwasmiddelen of vloeibare zeep biedt Mespack een verscheidenheid aan systemen voor volautomatisch verpakken: "We kunnen onze klanten ondersteunen met op maat gemaakte geïntegreerde oplossingen, van primair tot secundair tot eindverpakking," zegt Alonso Marquez, operations director bij Mespack.

Complete lijnen

Als servicepartner biedt Mespack complete verpakkingslijnen voor verpakkingsprocessen, bijvoorbeeld voor in water oplosbare wasmiddelcapsules. De capsules worden gevuld en gevormd met Mespack-machines, verpakt in stabiele stazakken met een horizontale machine en tot slot verpakt in een wikkeldoos of vouwdoos voor verzending naar supermarkten of warenhuizen met ‘end-of-line’ machines.

Maatwerk

De verscheidenheid aan verpakkingsontwerpen bij Mespack lijkt onbeperkt. Het varieert van een klein cosmetisch monster tot een grote opbergzak. Een zakverpakking kan niet alleen rechthoekig zijn, maar ook gestanst, voorzien van een inkeping om open te scheuren of met een verzegelde sluiting die je kan hersluiten. Elke klant is anders en elk product is anders. Dat vereist

een milieuvoordeel ten opzichte van harde verpakkingen, omdat ze minder hulpbronnen gebruiken bij de productie en het transport. Daarnaast werkt Mespack aan milieuvriendelijke oplossingen in de materialen die het gebruikt: gemakkelijk recyclebare kunststoffen, gerecyclede kunststoffen of composteerbare materialen zoals papier of kunststoffen op biologische basis. In het Mespack Innovation Centre (MIC) in Barcelona kunnen klanten alternatieve verpakkingsmaterialen testen met verschillende horizontale en verticale Mespack-machinemodellen.

Digitaal platform

een individuele aanpak: "We streven ernaar om precies in te spelen op de wensen van onze klanten en hen de best mogelijke oplossing te bieden. In de praktijk is elk Mespack-project maatwerk", aldus Marquez.

Duurzaamheid

Een onderwerp dat steeds belangrijker wordt voor de klanten van Mespack is duurzaamheid. "Wij ondersteunen onze klanten bij het verkleinen van hun ecologische voetafdruk", legt Marquez uit. Flexibele verpakkingen bieden op zich al

De hightech en innovatieve machines van Mespack maken gebruik van een digitaal platform genaamd Mespack Athena. Dit platform, dat al geïnstalleerd is op alle Mespack-machines, maakt onder andere een verbeterde productiviteit mogelijk met kortere omsteltijden en voorspellend onderhoud. De bediening via Mespack Athena is voor gebruikers eenvoudig te leren dankzij een nieuwe intuïtieve gebruikersinterface met bedieningsinformatie en aanbevelingen.

Innovatieve leveranciers

"Innovatie maakt deel uit van het DNA van

Tekst: Christoph Robisch | Beeld: Andreas Wegelin

"Innovatie maakt deel uit van het DNA van Mespack. Daarom hebben we ook innovatieve leveranciers nodig”

▲ Operations director Alonso Marquez: "We streven ernaar om precies in te spelen op de wensen van onze klanten en hen de best mogelijke oplossing te bieden. Praktisch elk Mespack-project is maatwerk." Rechts Franke-consultant Ignacio García.

MESPACK

Mespack, opgericht in 1994 en met het hoofdkantoor in Barcelona, wordt gezien als een innovatief merk. Wereldwijd zijn meer dan 2.200 Mespack-machines in gebruik. Het bedrijf heeft een distributienetwerk in meer dan 90 landen, evenals regionale servicecentra die snelle toegang bieden tot reserveonderdelen en service. Mespack levert onder andere aan de voedingsmiddelen-, dranken-, farmaceutische, persoonlijke verzorgings-, diervoedingindustrie. De machinebouwer heeft 17.700 m2 tot zijn beschikking in Santa

◄ "De lineaire geleidingen van Franke zijn gemaakt van lichtgewicht aluminium, wat erg belangrijk voor ons is omdat we hierdoor hogere snelheden kunnen bereiken."

Perpètua de Mogoda (Barcelona), in Vadodara (India) en in Des Plaines (Chicago) Het bedrijf heeft ook verkoopkantoren in Frankrijk, China, Maleisië, Argentinië, Brazilië, Colombia en Guatemala. Onlangs opende het bedrijf het Mespack Innovation Centre (MIC), dat zich richt op de ontwikkeling van innovatieve projecten en is uitgerust met ultramoderne apparatuur om recyclebare materialen te testen. Sinds 2015 is Mespack onderdeel van Duravant, wereldwijd actief op het gebied van automatiseringsapparatuur.

Aluminium Lineaire Systemen van Franke

als het gaat om hoge snelheid en lichte bouwvorm. Hoog dynamisch, hoge snelheid, geluidsarm en onderhoudsvrij Leverbare varianten zijn RVS, smeermiddelvrij of klant specifieke oplossingen.

Lineaire aandrijfmodulen zijn leverbaar met lineaire motor, tandriem of spindel.

Bekijk de video op YouTube met zoekwoord „Franke Linear“

www.gileon.nl

REPORTAGE

Lineaire geleidingen

Mespack", legt Marquez uit. “Daarom hebben we ook innovatieve leveranciers nodig die hun technologie voortdurend verbeteren volgens de laatste trends en marktontwikkelingen.”

De lineaire systemen van Franke worden al meer dan tien jaar geïnstalleerd in de horizontale verpakkingsmachines van Mespack. Hiermee worden de verpakkingen stap voor stap door de vul- en sluitstations getransporteerd. De cassettes van de lineaire geleidingen zoeven heen en weer in een snelle productiecyclus. Steeds weer opnieuw. Zonder pauze.

Lichtgewicht aluminium

"De lineaire geleidingen van Franke zijn gemaakt van lichtgewicht aluminium, wat

erg belangrijk voor ons is omdat we hierdoor hogere snelheden kunnen bereiken", legt Marquez uit. Tegelijkertijd, zegt hij, moet de betrouwbaarheid van het proces altijd gegarandeerd zijn. "De duurzaamheid en bestendigheid van de lineaire systemen van Franke zijn cruciaal voor ons omdat ze fundamentele bewegin-

gen begeleiden en het functioneren van de hele machine ervan afhangt." Voor klanten die hun machines om hygiënische redenen zeer vaak reinigen, worden ook de volledig corrosiebestendige lineaire geleidingen van het type FDC van Franke gebruikt. In deze geleidingen zijn de loopbanen en de rollen gemaakt van corrosiebestendig staal, wat de weerstand nog verder verbetert.

Individuele specificatie

Omdat elke verpakkingsmachine van Mespack individueel wordt aangepast aan de behoeften van de klant, vraagt Mespack ook om aangepaste oplossingen van Franke. "In onze projecttekeningen worden telkens de lengtes van de geleiderails en de vereiste boringen gespecificeerd", legt Marquez uit. "Franke levert ons dienovereenkomstig de lineaire systemen."

Franke-consultant Ignacio García assisteert Mespack op locatie in Spanje. Hij vertelt dat Franke samenwerkt met een metaalbewerker in Barcelona die de projectspecifieke aanpassingen aan de rails voor zijn rekening neemt. "De lokale nabijheid van ons partnerbedrijf bij Mespack verkort de levertijd. Op deze manier zijn we in staat om zelfs de op maat gemaakte componenten op tijd te leveren binnen strakke projectplanningen." •

gileon.nl mespack.com

“De lineaire systemen van Franke zijn cruciaal voor ons, omdat [..] het functioneren van de hele machine ervan afhangt."

Franke lineaire geleidingen maken een hoge bewegingsdynamiek mogelijk - en dat met een extreme betrouwbaarheid.

Tijdens het verpakkingstransport zijn de lineaire geleidingen van Franke voortdurend in beweging en worden ze permanent belast.

REPORTAGE

Productieautomatisering

Op rolletjes

Robotize integreert drie snijlijnen en een verpakkingsstraat bij Royal Vaassen

Royal Vaasen Flexible Packaging en automatiseerder Robotize hebben al een lange gezamenlijke geschiedenis, die al begint voor laatstgenoemde joint-venture tussen Machinefabriek Geurtsen en Hollander Techniek werd opgericht. Want al heb je het bij de joint-venture over een gecombineerde geschiedenis van meer dan 130 jaar, de historie van kortweg Royal Vaassen gaat nog veel verder terug – tot in 1867.

Robin Zander

Uit de tingieterij van weleer ontstaat in 1924 een producent van flexibel verpakkingsmateriaal in inmiddels alle mogelijke verschijningsvormen . De ‘Koninklijke’ richt zich op de markt voor voedingsmiddelen, de tabak en op de industrie. Denk bij die laatste bijvoorbeeld aan de isolatiepanelen die zijn afgewerkt met gelakte, gecoate en of gelamineerde aluminium folie.

Van vijf naar drie snijlijnen

Een van de stappen die bij Royal Vaasen wordt doorlopen om tot het door de klant gewenste product te komen is het verwerken van grote rollen papier of folie in kleinere, die weer door de klant verder worden verwerkt. Voor een van de marktsegmenten die Royal Vaassen bedient, ontstond de behoefte de productiviteit van het proces zo te wijzigen, dat met

drie geautomatiseerde snijlijnen zou kunnen worden volstaan. Dit hield in dat afscheid zou worden genomen van twee bestaande snijlijnen. Maar dat is geen proces dat je van de een op de andere dag uitvoert en waar je ook expertise van buitenaf voor nodig hebt. Je core-business bestaat tenslotte niet uit het automatiseren van productieprocessen, maar het leveren van flexibele verpakkingsmaterialen aan je klanten. En als je dan al goede ervaringen hebt opgedaan met Robotize, en in een eerder stadium haar samenstellende delen, dan weet je waar je aan moet kloppen. Dan weet je wat je aan tafel krijgt: de mechanische knowhow van Machinefabriek Geurtsen en de ervaring van Hollander Techniek op het vlak elektrotechnische automatisering en de ontwikkeling van de robotbesturingen

Robotize heeft bij en met Royal Vaassen drie snijlijnen met robotcellen samen met een verpakkingsstraat tot een soepel werkend geheel gesmeed.

Slitten

Sec gaat het bij dit automatiseringsproject om het integreren van een separate verpakkingsstraat en twee snijlijnen – bij een van de twee snijlijnen is een volledig nieuwe robotcel geplaatst – met automatische palletafvoer. Maar hier moet die derde snijlijn in worden opgenomen die al in een eerder stadium door Robotize onderhanden is genomen en nu aangepast is aan de nieuwe eisen.

Het project is zo goed als afgerond. Loop je met één hele grote stap door het complete productieproces voor dit specifieke marktsegment heen dan wordt dus een grote rol papier – de moederrol – op gedeeld in kleinere rollen. Kijk je in wat meer detail dan wordt het materiaal van de moederrol in stroken gesneden in een proces dat officieel slitten heet. Die smallere stroken worden elk afzonderlijk weer op een zogenaamde huls gespoeld. De huls is eigenlijk een kartonnen koker op strookbreedte. De hulzen zitten naast elkaar op een lange as – de ‘turret’ – zodat de geslitte stroken uit de moederrol eigenlijk naadloos op de hulzen kunnen worden gespoeld.

Voor-oriëntatie en QR-code

Aan het eind van dit compleet geautomatiseerde proces plakt een operator een label op elke rol en worden de rollen met een semi-automatische rollenverwijderaar – van de turret gepakt. Hierna worden de rollen automatisch stuk voor stuk gekanteld en komen vlak op een rollenbaan te liggen. De rollen worden vervolgens voor-georiënteerd. Dit houdt dat de rol zo wordt gedraaid dat het label zich altijd op dezelfde positie bevindt aan de buitenkant van de pallet. Ook wordt de rol gecontroleerd op de juiste dimensies en wordt rol in combinatie met de huls vlak geperst. Dit laatste houdt dat het papier en huls worden aangedrukt om eventuele hoogteverschillen tussen huls en papier te elimineren. In een volgende stap wordt aan de binnenzijde van de huls met een laser een QR-code en aanvullende tekst aangebracht. Vervolgens worden de rollen een

voor een door een robot van de rollenbaan gepakt en afgelegd op een pallet. De robot legt tussen de verschillende lagen rollen nog een kartonnen vel ter bescherming.

Palletverpakkingslijn

Hierna volgt een volgende stap die wordt uitgevoerd op een separate lijn: de palletverpakkingslijn. De volgeladen pallet wordt hier met een AGV naar toegebracht. De pallet wordt in de verpakkingsstraat gewogen om te controleren of de pallet compleet is en volgens planning beladen. Is dat het geval dan plaatst een robot een houten deksel op de bovenste laag. Dit deksel dient om de rollen te beschermen tegen de kunststof ‘straps’ die om de pallet worden gewikkeld. Daarna wordt de pallet met folie ‘gewrapt’. Aan twee zijden wordt nog een sticker aangebracht ter identificatie van de pallet die vervolgens met een AGV kan worden afgevoerd richting (tussen)magazijn.

Een opmerkelijk detail is dat de robot die het deksel op de pallet legt een ‘tweedehandsje’ is van elders uit de productie. Royal Vaassen heeft de robots altijd goed onderhouden. Bovendien is het deksels plaatsen geen ingewikkelde of zware taak. Van een hoge snelheid is ook al geen sprake want het is een taak die steeds om de paar seconden moet worden uitgevoerd. Daarom kan de robot deze taak nog uitstekend tot in lengte van dagen verrichten. Ook de

Lineaire aandrijvingen

• Modulaire bouwvorm

• Met draaistroom- of 24 VDC-motoren

• Groot aantal opties, zoals IP66, RVS, speciale coating, eindschakelaars en haakse tandwielkasten

• Geproduceerd in Italië

• Snelle levering

Trapezium- en kogelomloopspindels www.transtecnoaandrijftechniek.nl

Optimaal hergebruik: de robot die het deksel op een pallet met rollen legt komt van elders uit de productie.

REPORTAGE

Productieautomatisering

De palletiseerrobot

krijgt 12 seconden om rol op de juiste positie te plaatsen. De robot plaatst een nieuwe pallet niet meer zelf en hoeft ook de oriëntatie van de rol niet meer zelf te bepalen.

Kritische analyse

Wil je de productie op peil kunnen houden teruggaan in productiemiddelen dan is een kritische analyse van alle handelingen in het productieproces van moederrol tot volle pallet in het magazijn noodzakelijk. Want eigenlijk lopen de drie snijmachines die in productie blijven nu al zo goed als op de volle snelheid van 600 m/min. Hoeveel ‘delers’ – de kleinere rollen die uit de moederrol worden gehaald – vervolgens richting palletiseerrobot gaan is afhankelijk van de wensen van de klant: wil de klant smalle rollen met een beperkte lengte aan papier dan moet de robot behoorlijk doorpezen om de aangevoerde delers op de pallet te krijgen. De eis die Royal Vaassen op tafel heeft gelegd om de productie op het gewenste niveau te houden is daarom dat de robot in staat moet zijn elke 12 seconden een rol op te pakken en op de pallet te leggen.

Met de hand of automatiseren?

Dat verdere automatisering dan de logische keuze is, zal niemand verbazen maar Robotize en Royal Vaassen hebben gezamenlijk wel in de voorbereidingsfase uitvoerig geanalyseerd welke stappen dan noodzakelijk zouden zijn. Welke taken die nu nog met de hand worden uitgevoerd kan je bijvoorbeeld zinvol automatiseren en hoe? Zo werd in de oude situatie aan de binnenzijde van de huls met de hand een sticker met een barcode geplakt ter identificatie van de rol.

Dat moet te automatiseren zijn, zou je zeggen.

Wilfred Jansen die vanuit Royal Vaassen het projectmanagement onder zijn hoede heeft genomen: “Bij het begin van het project was het idee nog om automatisch te gaan stickeren. Zoek gewoon een applicator die de stickers aan de binnenkant van die rol kan plakken. Maar we hebben ook heel veel variatie in hulzen met allerlei verschillende diameters. Dan krijg je het niet voor elkaar om dat automatisch te doen.” De keuze viel

daarom uiteindelijk op een applicatie met een laser die op de binnenzijde van de huls ‘schrijft’. Maar ook dat het nog wel wat voeten in de aarde, aldus Jansen: “Oorspronkelijk wilden we de barcode gaan laseren. Maar je hebt wel te maken met een krom oppervlak die de barcode afhankelijk van de diameter van de huls verschrikkelijk vervormd. En dan is er geen barcodescanner meer die dat kan lezen. Dus zo zijn we op het laseren van een QR-code gekomen. Uiteraard hebben we dat gedaan in nauw overleg met onze klanten. Wel wordt op verzoek van sommige klanten gekeken om aanvullende informatie aan te brengen met de laser.”

Ralph van Eersel, projectleider bij Machinefabriek Geurtsen en voor Robotize de hoofdprojectleider en eerste aanspreekpunt, vult aan: “In dat stickeren ging veel handwerk zitten. Nu is dat volledig geautomatiseerd door het laseren aan de binnenzijde van de huls. Gewoon inline, dus daar komen geen mensen aan te pas. Dat maakt het ook mogelijk operators effectiever in te zetten, zodat zij hun werkzaamheden kunnen richten op het aan de gang houden van de snijlijn.”

Functies weghalen

Een andere stap heeft te maken met de 12 seconden die de robot heeft om een rol op een pallet te plaatsen. Dan moet je niet willen dat de robot zelf een pallet moet pakken om de rollen op te leggen. Of zelf maar moet zien hoe de rol zo op de pallet komt dat de eerder aangebrachte sticker altijd aan de buitenkant van de stapel komt. In de eerdere situatie was dat voor beide stappen wel het geval, maar de functies zijn bij de robot weggehaald. De rol wordt nu aan de robot aangeboden met de sticker in een gedefinieerde positie. Voorheen pakte de robot de rol van de rollenbaan en ging zelf met een externe sensor op zoek naar de exacte positie van de identificatiesticker. Vervolgens werd daar uit afgeleid hoe de rol gedraaid moest worden, zodat de sticker op de rol altijd leesbaar zou zijn. Nu gebeurt die oriëntatie al voor de robot de rol oppakt.

Jansen: “Omdat die robot precies weet waar dat label zit en weet de robot ook ‘nu moet ik de rol daar neerleggen en moet ik hem 180 graden draaien omdat ik aan de andere kant van de pallet zit’. De rol komt gewoon goed aan en dan weet de robot precies wat te doen om de rol goed neer te leggen.” Overigens krijgt ook bij het palletiseren de robot maar één type rol aangeboden en is het niet zo dat per pallet verschillende rollen worden aangeboden.

AGV’s

Ook de taak een lege pallet op de aflegpositie neer te leggen als een volle is afgevoerd, ligt niet meer bij de robots die de rollen palletiseren. Het transport tussen de in totaal drie palletiseercellen en de palletverpakkingsstraat wordt verzorgd door in totaal drie AGV’s. Ralph van Eersel: “In de vorige situatie werd er op

‘strapper’ is hergebruikt, in tegenstelling tot de ‘wrapper’ die wel is vernieuwd.

één positie gestapeld. Was de pallet vol, dan moest de robot zelf een pallet pakken en weer op een positie neerleggen om verder te kunnen stapelen waar. Wat we nu hebben, zijn twee verschillende posities. En waar de AGV een volle pallet wegneemt, zorgt hij er ook dat er een lege pallet voor terugkomt. De robot kan dus altijd doorgaan met het stapelen en ook dat is een snelheidsverbetering.”

De keuze voor de AGV’s is overigens niet meteen genomen bij de aanvang van het project dat half 2020 van start is gegaan, vertelt Jansen. Zelf is hij vanaf dat moment bij het project betrokken dat eigenlijk al een langere voorgeschiedenis kent. In eerste instantie wilde Royal Vaassen de snijlijnen met de robotcellen en de palletverpakkingsstraat allemaal opnieuw positioneren. De gedachte was namelijk dat er wel heel transporthandelingen in het proces van moederrol op de snijmachine naar de rolletjes op de pallet zaten. Door de lijnen te verplaatsen zou de lay-out van de installatie kunnen worden geoptimaliseerd. Gaande weg is die gedachte echter losgelaten en is optie AGV op tafel gekomen. Vooral ook omdat ook op andere plekken binnen Royal Vaassen AGV’s hun diensten zouden kunnen bewijzen.

Uiteindelijk is geopteerd voor AGV’s van Toyota en was het aan Robotize om het T-ONE-automatiseringssysteem van Toyota correct te laten communiceren met de robotcellen. De informatie voor de besturing van bijvoorbeeld de handelingen die de robots moeten uitvoeren – denk alleen al aan de stapelvolgorde van de rollen op de pallets – komt via het shopfloorsysteem van Royal Vaassen via MES middleware. “Wij haken aan alle kanten in op de MES-laag”, vertelt Thomas Harink die projectleider is aan de ‘Hollander’-kant. Want behalve het correct aansturen van de robotcellen komt daar ook bij dat het lasersysteem moet weten wat in de betreffende huls moeten worden geschreven en moeten de stickers - die op de rollen maar ook op de verpakte pallets komen – van de juiste informatie worden voorzien.

Productieplanning

Automatiseren is natuurlijk maar een kant van het verhaal. Royal Vaassen levert wereldwijd aan een grote variëteit aan klanten die allemaal zo hun specifieke ‘papierbehoeftes’ hebben. Niet alleen als het gaat om de breedte en lengte van een rol, maar ook bijvoorbeeld wensen als papiersoort en -dikte, al of niet gecoat en in een specifieke kleur – Royal Vaassen levert het. Wil je de productie optimaliseren voor drie snijmachines dan moet je ook zo slim mogelijk orders weten te combineren. Je wil een moederrol in een keer zo goed als helemaal verwerken tot kleinere rollen, want wisselen van moederrol doe je niet in een paar minuten. Ook zijn de snijmachines nu voorzien van een automatische messenverstelling. De operator hoeft de messen niet meer handmatig in te stellen om het papier op de gewenste breedte te slitten.

Op rolletjes

Zo zijn er veel meer aspecten die verder gaan dan het gewoonweg plaatsen van een robot. Voor een deel hebben Royal Vaasen en Robotize die al bij aan de ‘voorkant’ opgepakt. Het belang van een goede ‘basic engineering’ – de eigenlijke conceptfase inclusief de afweging van alternatieven, de fasering en de wensen en voorwaarden – mag niet worden onderschat, beamen beide partijen. En dan nog zijn aanpassingen niet uitgesloten. Soms zijn die welkom. Zo heeft de keuze voor de AGV’s het enerzijds ook makkelijke gemaakt om deelprojecten rondom de robotcellen af te ronden; je laat de AGV die cel gewoon overslaan en zo kan je stap voor stap verder. En die laatste stap die wordt zoals gezegd dit jaar gezet. Dan zijn de drie snijlijnen en verpakkingslijn optimaal op elk ingespeeld en loopt het ook dit weer keer op rolletjes. •

royalvaassen.com www.robotize.nl

NIEUWE NAAM, ZELFDE FUNCTIONALITEIT

PRIMATEQ TW46

MATEXPO Stand R11

Rambla Zuid

Glijlagers

Eenvoudig ontwerp voor geavanceerde toepassingen

Lagers zijn fundamentele componenten in de meeste soorten industriële apparatuur en maken wrijvingsarme bewegingen mogelijk voor handelingen als positionering, transport en de geleiding van lasten. Vaak beschouwen gebruikers lineaire geleidingen als vanzelfsprekend, omdat ze ofwel in de machine verborgen zitten ofwel zo alom vertegenwoordigd zijn geworden dat we hun waarde vergeten. In werkelijkheid zijn ze essentieel voor de aansturing van de beweging.

Tekst en beeld: Eltrex Motion

De meeste lineaire geleidingen maken gebruik van een van de drie soorten lineaire lagers: glijlagers, loopwielgeleiders of kogelomlooplagers. Binnen elke categorie van lagertypes bestaat een grote verscheidenheid aan ontwerpopties en variaties, die unieke voordelen bieden aan ingenieurs. In dit artikel richten we ons vooral op het glijlagerontwerp en zijn kracht in zowel veelvoorkomende als unieke toepassingen.

Ontwerp

Glijlagers berusten op glijdend contact tussen zachtere lagermaterialen zoals kunststof, composiet of brons, en een relatief harder geleidermateriaal zoals aluminium of staal. Een belangrijk verschil in de constructie van glijlagers ligt in de lagerschalen. Sommige lagerproducenten bieden gespuitgiete

plastic voeringen aan die mechanisch aan de schaal worden bevestigd. Deze zijn doorgaans goedkoop, maar moeten vaker worden vervangen. Een tweede type voering wordt gevormd uit een materiaal met polytetrafluorethyleen (PTFE). De Frelon-voering is een combinatie van PTFE en vulstoffen die aan de binnenkant van de lagerschaal wordt gehecht. De Frelon-voering zet een microscopische film af op de as, vult de dalen in het oppervlak op en creëert een Frelon-op-Frelon-loopconditie die wordt beschouwd als echte zelfsmering. Nu zijn zowel plastic als Frelon zelfsmerend. Wel hebben verschillende studies aangetoond dat de Frelon-voering superieure prestaties laat zien ten opzichte van plastic-voeringen die zijn vervaardigd middels spuitgieten als je de totale slijtage en PV-waarde beschouwt.

Grafische weergave van de overdracht van Frelon van een glijlager naar de as.

Voordelen

Glijlagers bieden veel van de behuizingskenmerken en opties die aanwezig zijn in kogel- of rollenlagers, met inbegrip van flens, lagerblokken en meer geavanceerde lineaire geleidingen. Profielen voor glijlagersystemen kunnen gebruik maken van een ronde as met ronde lagers, of een vierkante of geprofileerd rail met een bijbehorend vierkant of geprofileerd lager.

Glijlagers met Frelon voeringen bieden vele voordelen zoals:

• ze absorberen schokbelastingen zonder schade aan componenten;.

• ze blinken uit in vervuilende omgevingen die vaak schadelijk zijn voor lineaire kogellager;

• dankzij de zelfsmerende lagervoering is geen extra smering vereist;.

• ze blinken uit in toepassingen die nat of ondergedompeld zijn;

• ze zijn geschikt voor cleanroom- of laboratoriumtoepassingen waar geen natte smeermiddelen kunnen worden gebruikt.

Glijlagers hebben een relatief eenvoudige constructie, waardoor ze gemakkelijk te installeren, te onderhouden en indien nodig te vervangen zijn. Over het algemeen bieden glijlagers hogere snelheden en belastingen bij toepassingen met een kortere slag. Ze presteren ook goed in verschillende oriëntaties (verticaal/horizontaal) en zijn uitstekend bestand tegen zwaardere omgevingsomstandigheden.

Belasting

Bij het overwegen van het draagvermogen is het belangrijk om te praten over het berekenen van PV-waarden voor dynamische belastingen. Glijlagers moeten beoordeeld worden op hun geschiktheid voor toepassingen op basis van hun druksnelheidswaarde of PV-waarde, die een combinatie is van belasting over een bepaalde oppervlakte en snelheid. De PV-waarde is het product van druk (P) en snelheid (V) en geeft de hoeveelheid warmte aan die in het lager wordt ontwikkeld tijdens de gewenste beweging:

PV = P x V

P is de maximale druk of belasting in kilogram per vierkante centimeter (kg/cm2). De P-waarde wordt als volgt berekend:

P = W/A (kg/cm2)

• A = geprojecteerde contactoppervlakte

• W = maximale belasting

De geprojecteerde contactoppervlakte wordt als volgt berekend:

A = L x d

• L = lagerlengte

• d = schachtdiameter

De lineaire snelheid is de totale afgelegde afstand in één minuut. De rotatiesnelheid V is de maximumsnelheid of oppervlaktesnelheid in vierkante voet per minuut (sfm) of meter per minuut (m/min):

V = π x d x n / 12

• n = rotatiesnelheid

Vervolgens kan de PV-waarde worden berekend.

Washdown bottelautomatisering Lagers die in deze omgevingen worden gebruikt, moeten bestand zijn tegen een hogedrukspray met bijtende chemische oplossingen en mogen geen scherpe hoeken hebben waardoor deeltjes worden ingesloten. Het doel is het doden en elimineren van bacteriën of andere micro-organismen die ziekten kunnen veroorzaken en verspreiden. Washdown-toe-

Verschillende soorten glijlagerprofielopties van PBC Linear die geschikt zijn voor een groot aantal ontwerptoepassingen.

TECHNIEK

Lineaire geleidingen

passingen zijn onder meer essentieel bij bottelen, voedselverwerking en farmaceutica.

Een fabrikant van bottelapparatuur ondervond problemen met kogelbussen na het reinigingsproces van zijn machine. Het reinigingsmiddel dat werd gebruikt, waste de smering uit de lineaire kogellagers. Wanneer de smering van de onderdelen en oppervlakken werd verwijderd, zetten de lineaire lagers zich vast op de as, waardoor zowel het lager als de as werden vernietigd. De kosten omvatten de uiteindelijke vervanging van onderdelen en een aanzienlijke stilstand.

De glijlagers met Frelon-voeringen creëerden een soepele interactie tussen het lager en de as, waardoor een zelfsmerende toestand ontstond. Het vastlopen van het lager op de as werd geëlimineerd, zonder dat er afdichtingen nodig waren.

Medische diagnostiek

Bij het ontwerpen van nieuwe medische diagnostische instrumenten kan de bekwaamheid om ze zo te vervaardigen dat ze gemakkelijk te monteren zijn, net zo belangrijk zijn als de prestaties. Een ingewikkeld assemblage- en installatieproces kan leiden tot minder precisie, hogere kosten en meer onderhoud in het veld. Voor een zo'n toepassing is vooraf een vergelijkend onderzoek uitgevoerd tussen een tweedelige glijlagergeleider (met Frelon-voering) en een lineair kogellager en rail met in totaal 15 onderdelen. De totale lengte van de rail was 32", met een theoretisch nulpunt aan het begin van de rail en gecontroleerd met intervallen van 2".

Testparameters

Consistentie in beweging is een essentiële factor bij het ontwikkelen van een succesvol scannerontwerp. Een belangrijke factor die meespeelt bij het produceren van consistentie in lineaire bewegingen voor beeldvormingstoepassingen is positienauwkeurigheid versus herhaalbaarheid. De hoeveelheid fouten in een lineaire slede is terug te voeren op het fabricageproces van de afzonderlijke componenten. Elke component wordt vervaardigd binnen zijn eigen tolerantiebereik, maar hoe meer componenten nodig zijn, hoe groter de gecombineerde tolerantie of foutmarge die inherent is ingebouwd in het eindproduct. In het geval van beeld-, scan- of uitvoertoepassingen zullen de excessieve en onvoorspelbare variaties in de beweging van de slede resulteren in artefactlijnen op de uitvoer. Daarom is het van cruciaal belang de in de basiscomponenten ingebouwde variantie te beheersen.

Resultaat

Tweedelige glijlagerassemblages vertoonden minder afwijking langs zowel de X- als de Y-as dan de kogelomloopcomponenten (zie tabel). Het Frelon-voeringsmateriaal elimineerde niet alleen trillingen en feedback door alle metaal-op-metaalcontact te elimineren, maar zorgde ook voor consistente wrijvingskarakteristieken gedurende de levensduur van de slede. Het resultaat is een voorspelbare beeldkwaliteit zonder storende artefactlijnen.

Afwijkingstabel voor glijlagers (links) en eenzelfde tabel voor kogellagers (rechts) in een medische scannerapplicatie.

FREQUENTIEREGELAARS

TECHNIEK

Lineaire geleidingen

Biologische landbouw

Een mooi voorbeeld van hoe lineaire geleidingen met glijlagers in een lastige, vuile omgeving weinig onderhoud vergen, is te vinden in een biologische landbouwtoepassing in Nederland. Het verwijderen van onkruid in de biologische landbouw vereist traditioneel, maar moeilijk vindbare, handarbeid. Om die last wat te verlichten, levert een bedrijf uit Nagele in de Noordoostpolder al bijna vijftien jaar hun 'Solar Weeder' voor onkruidbestrijding in de biologische teelt. De machine wordt aangedreven door zonne-energie en heeft tot 15 liggende glijders. In liggende positie kunnen medewerkers onderweg snel onkruid trekken tussen de gewassen.

Hoewel dit efficiënter is, vereist het nog steeds menselijke arbeid. Klanten uit de hele wereld vroegen dan ook steeds vaker of de machinebouwer ook de mensen kon leveren om met de machines te werken. Dit is het moment waarop Andela Techniek & Innovatie, de bedenker van de 'Solar Weeder', 'de handen' ontwikkelde.

Autonome zelfrijdende wieder

Bas Andela, de technisch tekenaar bij Andela Techniek & Innovatie, ging aan de slag met een volledig gerobotiseerde en autonome zelfrijdende wieder genaamd de ARW-912. De wiedmachine gebruikt 12 camera's om onderscheid te maken tussen onkruid en gewas. De camera's geven vervolgens de coördinaten van het onkruid door aan 12 robotarmen die zich verplaatsen om het onkruid met hitte uit te roeien. Met deze methode blijft de

Bas Andela van Andela

Techniek & Innovatie:

“Nadat we ons realiseerden dat we rails nodig hadden voor de geleiders, werden we geconfronteerd met verschillende opties.

Eltrex kwam met een lineaire geleider van PBC Linear als oplossing.”

bodem ongestoord en ontstaat er geen nieuw kiembed voor onkruid. De robotarmen moeten traploos worden ingesteld op verschillende afstanden. Dit moet zeer nauwkeurig gebeuren zonder dat de robotarmen draaien. Bij de ontwikkeling van de ARW-912 waren de geleiders dan ook een belangrijk aandachtspunt. Ze moesten licht zijn om de bodemstructuur niet aan te tasten, onderhoudsvrij en bestand tegen stof en vuil van de velden.

Dit jaar geleverd

Eltrex Motion werd benaderd om aan de behoeften van de ARW-912 motion control te voldoen. De specifieke parameters van het ontwerp sloten een geleider met kogellagers uit, dus werden voor de oplossing glijlagers van PBC Linear gekozen. Gekozen werd voor de ‘Low Profile Uni-Guide (UGA)'-lagers vanwege hun lage gewicht, tweedelige assemblage en FrelonGOLD zelfsmerende voering. De lineaire geleider is zelfreinigend en niet onderhevig aan onderhoud zoals veel andere lineaire geleideroplossingen, zodat de robotarmen nauwkeurig en langdurig kunnen bewegen. De eerste ARW-912's zijn besteld en zullen dit jaar worden geleverd. •

KOM IN CONTACT

Eltrex Motion biedt als specialist in aandrijf- en positioneringstechnologie de zekerheid dat software, elektronica en mechanica optimaal samenwerken om de gewenste beweging te realiseren. PCB Linear is een onderdeel van Pacific Bearing Company. www.eltrex-motion.com

TECHNIEK

Lineaire geleidingen

Toekomst voor de looprollengeleiding?

Het aanbod lineaire geleidingen is groot. Het assortiment is zelfs zo breed, dat het soms een uitdaging is om de juiste geleiding te kiezen. De afgelopen jaren is de populariteit van profielrailgeleidingen enorm toegenomen. Geen vreemde keuze, gezien de allround kwaliteiten. In de techniek wordt de profielrailgeleding verkozen boven de looprollengeleiding. Maar is dat terecht?

Tekst en beeld: MCA linear motion robotics

We willen allemaal een goed product in de markt zetten met de juiste prijs-kwaliteit verhouding. En dat gaat verder dan de aanschaf van een kwalitatief product; dit vraagt om slimme oplossingen. Als we kijken naar het aanbod geleidingen, kunnen we deze in vier categorieën schalen:

1. de profielrailgeleiding;

2. de looprolgeleiding;

3. de glijlagergeleiding;

4. de luchtlagergeleiding.

De eerste twee zijn breed inzetbaar en eenvoudig toe te passen. Zo valt de keuze vaak op een profielrailgeleiding met een goede prijs-prestatie verhouding, waar gekeken wordt naar kostprijs en draaggetallen. Maar als we met een bredere blik kijken naar het

uitgangspunt van een geleiding, kan een looprollengeleiding ook nog weleens de oplossing zijn. Door te kijken naar belasting, snelheid, versnelling en nauwkeurigheid van beide geleidingen, komt u tot een antwoord.

Het begint al bij engineering

Om te kunnen bepalen welke geleiding het beste ingezet kan worden, gaan we terug naar het startpunt van engineering: Hoe ga ik mijn beweging geleiden en aandrijven? De keuze heeft direct invloed op het ontwerp en het bijbehorende kostenplaatje. Een tweede besparing kan worden ingezet door na te denken over hoe de geleiding te monteren.

Profielrailgeleiding

Hebben looprollengeleidingen nog toekomst door populariteit van profielrailgeleidingen?

Waarom is een profielrailgeleiding zo populair? Allereerst is de keuze bij deze geleidingen breed. Wordt het een kogelomloop- of rollengeleiding? En als we voor die eerste kiezen, nemen we dan twee, vier of zes kogelbanen? Een korte, standaard en lange loopwagen in blok- of flensuitvoering? Wanneer er een uitvoering is gekozen, kijken we specifiek naar nauwkeurigheid, montage, draaggetallen en de levensduur.

Nauwkeurigheid is een belangrijk aspect. Om enkele mm te behalen op de loopbanen, worden deze geleidingen vervaardigd door middel van freesbewerkingen, harden en slijpprocessen. De nauwkeurigheid moet zorgen voor een constante kwaliteit op de loopeigenschappen, maar stelt daarnaast ook hoge eisen aan de montagevlakken van de constructie

waar de geleidingen op worden gemonteerd. Door de slankheid van de rail, zal deze bij montage de vorm van de montagevlakken aannemen, waardoor er afwijkingen kunnen ontstaan. Omdat de uiteindelijke nauwkeurigheid voor een groot deel wordt bepaald door nauwkeurigheid bij montage, is het goed om van tevoren al na te denken over hoe u de geleiding wilt monteren.

Draaggetal

De profielrailgeleiding is een geleiding met een compacte inbouwafmeting, gecombineerd met hoge dynamische draaggetallen. Die laatste zijn berekend aan de hand van de kogeldiameter en het aantal kogels, die in contact zijn tussen loopwagen en rail. Het dynamisch draaggetal is gebaseerd op 50 of 100 kilometer, dit is per producent verschillend. En als laatste bekijken we de levensduur. Deze wordt bepaald door de verhouding optredende belasting ten opzichte van het dynamisch draaggetal. Overigens is het goed om te weten dat het draaggetal meestal niet de waarde van de toelaatbare belasting is. De levensduur bepaalt uiteindelijk of de juiste keuze voor geleiding is gemaakt.

Al deze kenmerken hebben ervoor gezorgd dat de profielrailgeleiding de afgelopen twee decennia een grote opmars heeft gemaakt. En de profielrail- werd verkozen boven een looprollengeleiding.

Looprollengeleiding

Ook voor de looprollengelding bestaan diverse opties: vlakke looprollen, combirollen, rollen met een

Vier categorieën geleidingen:

1. de profielrailgeleiding;

2. de looprolgeleiding;

3. de glijlagergeleiding;

4. de luchtlagergeleiding.

gotische of v-groef, rollen binnen een profiel of juist aan de buitenzijde., met of zonder afstrijkers en geharde of geen geharde loopvlakken. De vorm van de loopvlakken bepaalt of het een 1- of 2-puntscontact is. Bij looprollengeleidingen zijn er minder contactpunten tussen slede/loopwagen en rail, wat zorgt voor minder stijfheid in de geleiding. Bij hevige belasting zal het materiaal daardoor meer gaan vervormen. Het voordeel van het grotere wentellichaam is dat deze makkelijker in beweging is te zetten en soepeler rolt.

Lichtlopende geleiding

Het resultaat is een lichtlopende geleiding, wat één van de pluspunten is. Maar waarom lopen ze lichter? Als we een vergelijk trekken met het duwen van een kar of fiets, weten we allemaal dat hoe groter het wiel, hoe gemakkelijker het duwen gaat. Dit gaat ook op voor lineaire geleidingen. Bij een profielrailgeleiding worden kogels of rollen gebruikt met een relatief kleine diameter, ten opzichte van de radius van een looprol. Deze radius is vaak groter dan de kogeldiameter. Daarnaast duwen de kogels elkaar door in de retourkanalen, waar de looprol alle vrijheid heeft.

Daarnaast kunnen ze een hogere snelheid aan en axiaal ingesteld worden waarmee meer of minder voorspanning wordt gecreëerd.

Een ander interessant punt is de vlaktedruk. Deze bepaalt te toelaatbare belasting tussen rol en rail. De lagering van de looprollen kunnen echter vaak een nog grotere belasting aan. De draaggetallen geven

TECHNIEK

Lineaire geleidingen

dan ook veelal de maximaal toelaatbare belasting aan en bepaalt de keuze van de bouwgrootte.

Vast-loslager-principe

Dit principe kennen we vanuit lageren van assen, walsen en spindels. Hierbij neemt één zijde de radiale en axiale krachten op en de andere zijde alleen de radiale belasting. Dit is ook mogelijk met lineaire geleidingen. Hierbij wordt een vastlager-geleiding toegepast met een v-groef of gotische groef en voor de loslager-geleiding een vlak loopvlak. De toegestane afwijking die de loslager-geleiding mag hebben, bepaalt de tolerantie van de constructie. Uiteraard blijft de functie wel de belangrijkste factor met betrekking tot de nauwkeurigheid. Hierbij heeft de vastlager-geleiding een belangrijke rol; deze moet namelijk goed uitgelijnd zijn. De beweging dient zo dicht mogelijk bij de vastlager-geleiding aangedreven te worden, om schranken te beperken.

Vierkant-opstelling

Bij de vierkant-opstelling is de hartafstand van de rollen in de bewegingsrichting gelijk aan de parallelle afstand. Dit kan zowel door een looprol- als profielrailgeleiding. Door vast te houden aan deze geometrische opstelling van looprollen (of loopwagens) zijn de nadelige schrankeffecten op de geleidingen het minst of zelfs niet waarneembaar. Alleen de positie van de aandrijving kan schranken veroorzaken.

Beide zijden aandrijven

De keuze om beide zijden aan te drijven heeft als voordeel dat er nagenoeg geen schrankeffect optreedt

op de geleidingen. Zeker indien de geleidingen ver uit elkaar staan en een vierkantsopstelling niet mogelijk is vanwege de beschikbare ruimte in bewegingsrichting. Tevens heffen de beide aandrijvingen een moment belasting (Mz) op en zorgt dit voor een lagere belasting op de rol/loopwagen.

Equivalente belasting

Het massa-zwaartepunt bevindt zich niet altijd in het midden van de geleidingen. Er is minimaal één richting waarbij de massa een momentbelasting oplevert. Deze momentbelastingen zorgen door de afstand van de rollen/loopwagens voor extra radiale of axiale belasting. Elke belasting op een rol of loopwagen heeft invloed op de levensduur en stijfheid. Doel is om de momentbelastingen zo laag mogelijk te houden, zolang dit de functie niet in de weg staat.

Daarbij kijken we ook naar de aard van de belasting. Als alle krachten en belastingfactoren bekend zijn kan de equivalente belasting worden berekend . Dit is een fictieve waarde waarin alle krachten in één kracht resulteren. Het is vooral een rekenwaarde om de levensduur te berekenen.

Hoge snelheid

De weerstand van een geleiding heeft invloed op de maximaal toegestane snelheid. Het rollende element van de geleiding is hierbij leidend. Hoe meer vrijheid het rollende element heeft, hoe hoger de snelheid kan worden. Maar ook afdichtingen spelen een rol. Een geleiding met een kogelomloopsysteem moet beter beschermd zijn tegen vuil dan een geleiding

De profielrailgeleiding is onder andere zo populair door het groot aantal keuzemogelijkheden.

CRASHDEMPERS

REDUCEREN DOWNTIME

• Betrouwbare bescherming tegen onnodige schade aan machines door geringe reactiekrachten

• Hoge energieopname: tot wel 98%

Eenvoudige montage en vervanging bespaart kostbare tijd

• Uitstekende prijskwaliteitverhouding

TECHNIEK

Lineaire geleidingen

met een rol. Echter andersom is het ook zo: bij een looprollengeleiding kan er gemakkelijk vuil in het geleidingsprofiel komen. Met een afschraper kan dit worden geminimaliseerd.

Smeren

Wat beweegt moet ook worden gesmeerd. De levensduurberekeningen gaan dan ook uit van grenssmering waarbij altijd een microlaag smeermiddel tussen de metalen delen aanwezig is. Onderhevig aan de drukbelasting tussen de draaiende delen en de loopvlakken wordt na enige tijd het smeermiddel weggedrukt. De keuze van het juiste smeermiddel is van groot belang, evenals de juiste smeerinterval en smeerhoeveelheid. Voor een optimale levensduur kan gebruikgemaakt worden van een automatisch smeersysteem. Deze zijn vaak direct aan te sluiten op de profielrailgeleiding. Maar ook voor looprollen zijn er diverse oplossingen voor automatisch smeren waarbij het smeermiddel direct op de loopvlakken wordt aangebracht.

Wanneer een profielrail- en looprollengeleiding?

Wanneer passen we een profielrailgeleiding toe of is de looprollengeleiding een betere oplossing? We geven een aantal toepassingen per type geleiding. Uitzonderingen zijn overigens altijd mogelijk:

- De profielrailgeleiding wordt toegepast in gereedschapmachines in de metaalbewerking (boren, frezen en draaien), verpakkingsmachines met hoge nauwkeurigheid of hoge drukbelasting en machines voor de medische en farmaceutische industrie (rvs-uitvoering);

- Looprollengeleidingen kom je tegen in goederenlif-

ten of bij liftbewegingen in machines, pick&place-systemen, handmatig aangedreven bewegingen in machines, machines voor de bouwindustrie en apparaten voor de medische en farmaceutische industrie.

Toekomt voor de looprollengeleiding?

In de technische branche zien we dat veelal de keuze wordt gemaakt voor profielrailgeleidingen. Redenen hiervoor zijn tijdsdruk en vertrouwd zijn met deze geleidingen. Daarnaast is hij populair vanwege de goede verhouding tussen aanschafprijs en belastbaarheid, in combinatie met een compacte bouwvorm. Maar dit vraagt ook meer van de nauwkeurigheid, stijfheid, montage en onderhoud, met name op langere termijn.

Waar de looprolgeleiding meer inbouwruimte vraagt, stelt deze minder hoge eisen aan de inbouwnauwkeurigheid. Overige voordelen zijn de hogere snelheden, het feit dat ze lichter lopen en ze vereisen aantoonbaar minder tijd bij montage en onderhoud. Om daarmee terug te komen op de vraag of looprollengeleidingen nog toekomst hebben? Wij menen van wel en voorspellen een ‘comeback’ van deze lichtlopende geleiding. •

KOM IN CONTACT

In een tijd waar vakmensen schaars zijn en we graag efficiënt omgaan met werkuren, loont het om de tijd te nemen voor de juiste selectie van geleiding. Voor vrijblijvend advies, documentatie en STEP/CAD files kunt u bij MCA linear motion robotics terecht. www.mcabv.nl

Een voordeel van de rollengeleiding is dat dankzij het grotere wentellichaam de loopwagen makkelijker in beweging is te zetten en soepeler rolt.

REPORTAGE Automatisering

Handmade in Holland

met een vleugje automatisering

“Het leven is te kort om slechte koffie te drinken”, aldus Gerard Clement Smit, oprichter van Technivorm. Dat bedrijf maakt sinds 1969 de bekende Moccamaster-koffiezetapparaten. De testlijn in de fabriek in Amerongen is sinds kort geautomatiseerd, mede dankzij Rimas Technology Group en Bosch Rexroth.

Tekst en beeld: Bosch Reroxth

Rimas is gespecialiseerd in montagetechniek, en dan met name het bedenken en produceren van flexibele oplossingen om producten seriematig te kunnen assembleren. Het bedrijf is al sinds de oprichting (1995) handelspartner van Bosch Rexroth, en sinds 2020 zelfs Certified Excellence Partner voor het productportfolio montagetechniek. Rimas-projectmanager Roy Dorssers: “De aluminium profielen van Bosch Rexroth zijn de basis van iedere oplossing die we bedenken en maken, van een eenvoudig frame tot aan de meest complexe productielijn. Het fijne aan de samenwerking met Bosch? De korte lijnen.

TECHNIVORM

Samen sparren is een automatisme, waardoor we écht dingen gedaan krijgen.”

Gezond eigenwijs

Enige tijd geleden legde Technivorm bij Rimas een automatiseringsvraagstuk neer voor een opstelling om koffiezetapparaten te testen. Dorssers: “Een externe leverancier had een voorstel geschreven voor een testlijn, waarna Technivorm meerdere partijen om een offerte vroeg. Gezond eigenwijs als we zijn, keken we verder. We hebben de specificaties en takttijden onder de loep genomen en kwamen tot de conclusie dat één testlijn niet voldoende

Technivorm, opgericht in 1964, is de fabrikant van de Moccamaster-koffiezetapparaten en koffiemolens. Het bedrijf steekt naast productie sterk in op productontwikkeling en onderzoek, wat resulteert in een combinatie van handgemaakte kwaliteit en precieze technologie. De Moccamaster-koffiezetapparaten hebben een modulair ontwerp, waardoor losse onderdelen gemakkelijk te vervangen en te repareren zijn. Jaarlijks verlaten zo’n 500.000 koffiezetapparaten de fabriek. Vooral in de Verenigde Staten en in Scandinavische landen is de Moccamaster ongekend populair.

zou zijn voor de gewenste output. Ons voorstel: investeer in twee identieke testlijnen. Dat inzicht, plus ons bijbehorende voorstel, leidde al snel tot de opdracht.”

Lektest en elektronicatest

Technivorm test de koffiezetapparaten op meerdere functies. Zo bepaalt een lektest de waterdichtheid van het waterreservoir (via een stempel en de inzet van perslucht). Een elektronicatest beoordeelt door middel van hoogspanning, zaken als isolatie van het elektrische circuit, aarding en de werking van lampjes en knoppen. Dorssers: “Die twee tests hebben we verwerkt in onze oplossing. Ook hebben we de testlijn uitgerust met een mechanisme dat de vlotterkap aanbrengt in het waterreservoir, als laatste station in de lijn. Technivorm heeft hierdoor een complete lijn die de volledige eindtest verzorgt. De handmatige tests zijn verleden tijd. De resultaten: lagere kosten, een hogere doorloopsnelheid en minder foutgevoeligheid.”

Totaaloplossing met extra’s

We doen even een stapje terug. Want wat maakt de testlijn die Rimas installeerde bij

Technivorm ‘anders dan anders’? In eerste instantie werd als basis voor de oplossing gedacht aan de elektromechanische cilinders van Bosch Rexroth. Branche Manager Factory Automation Roel Boessen zag een andere kans: de Smart Function Kit for pressing. Een totaaloplossing, bestaande uit een EMC met motor, drive, druksensor, een kleine industrieel-PC en een software suite. “Deze software maakt het mogelijk

om een sequentieel programma te configureren en de opstelling aan te sturen”, aldus Boessen. “Programmeerkennis is niet nodig, mede dankzij de visuele interface waarbij via een drag&drop-systeem alle benodigde acties achter elkaar plaatst. Deze oplossing is snel, eenvoudig én flexibel genoeg om de eindklant het besturingsprogramma eenvoudig aan te laten passen.”

Extra intelligentie

Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat, zodra de operator een koffiezetapparaat op de band plaatst, de testlijn het type apparaat herkent. Dorssers: “Je kunt je voorstellen dat een 10-kops-machine om een andere behandeling vraagt dan de Cup-One of een ander model. Daar houdt de software rekening mee. Door het scannen van de product-barcode, ‘weet’ de

<1>Het modulaire TS2-transportsysteem wordt gebruikt om de Moccamaster-koffiezetapparaten door de eindtest te transporteren.

“De resultaten van de testlijn: lagere kosten, een hogere en betrouwbaardere doorloopsnelheid en minder foutgevoeligheid”

software welk type koffiezetapparaat eraan komt en kan het de lijn voorbereiden met de juiste parameters. Denk aan positie, druk en andere model-specifieke testeigenschappen. Ook hier is het vele handwerk dus verleden tijd.”

Data loggen

Een andere pre van de Smart Function Kit is de mogelijkheid om het gehele productieproces (in dit geval het testproces) te bewaken en te loggen. Boessen: “De data die dat oplevert, geven waardevolle inzichten, zoals kracht-verplaatsingsgrafie-

ken om het productieproces te analyseren.”

Dorssers vult aan: “Stel dat een goedgekeurd koffiezetapparaat in de markt verkocht wordt, maar na een tijdje terugkomt met een defect. Dan was het voorheen lastig om te achterhalen hoe de test in de fabriek was verlopen en dus ook om de mogelijke oorzaak te bepalen. Doordat de Smart Function Kit alle testdata opslaat in het systeem, weet Technivorm voortaan precies in welke staat de machine de fabriek heeft verlaten. Dat maakt het omgaan met retour- en reparatieprocessen een stuk slimmer en efficiënter.”

Fanatiek en slim

Volgens Dorssers zijn de medewerkers van Technivorm tevreden over de dubbele testlijn. “Samen met R&D-enigineers Quirijn Kranenburg en Stefan Bolding hebben we het proces tot in de details gefinetuned. Na de nodige testuren hebben we de lijn opgebouwd. Wat ik hoor, is dat hun feeling met het systeem razendsnel groeit en dat ze fanatiek en slim omgaan met de data die het systeem genereert. Ze hebben meer inzicht in hun productie dan ooit tevoren.”

“Samen sparren is een automatisme, waardoor we écht dingen gedaan krijgen”

De elektromechanische cilinder (EMC) uit de Smart Function Kit druk een stempel in het waterreservoir tijdens de lektest.

De Smart Function Kit bestaat uit een elektromechanische cilinder, druksensor, kleine industriële PC en servoaandrijving met veiligheidstechniek. In de softwaresuite wordt een sequentieel programma visueel geconfigureerd waardoor geen programmeerkennis nodig is.

Kansen voor Smart Function Kit

Overigens zijn er nog veel meer toepassingen denkbaar voor de Smart Function Kit. Boessen vertelt over een Smart Function Kit for pressing, bijvoorbeeld voor het inpersen van bussen in aluminium frames of het vastkrimpen van onderdelen. “Verder lanceren we momenteel een Smart Function Kit for handling, voor het oppakken en verplaatsen van producten. En wat er ook aan komt, is een Smart Function Kit for dispensing: een variant bedoeld voor het aanbrengen van lijm of kit in een bepaald patroon en op een bepaalde positie. We zien dus nog genoeg kansen.”

Fraai staaltje techniek

Terug naar Technivorm. Dorssers omschrijft de geautomatiseerde testlijnen als ‘een fraai staaltje techniek in een ambachtelijke

omgeving’, doelend op de productieruimte in Amerongen. “Daar werken medewerkers dag in, dag uit aan oneindig veel koffiezetapparaten. Wist je dat ieder apparaat nog altijd voorzien wordt van het Handmade in the Netherlands-keurmerk? Aan het einde van al dat handwerk staat voortaan een geautomatiseerde lijn klaar, die zorgt dat er alleen maar perfect functionerende koffiezetapparaten de markt op gaan, zodat al die liefhebbers over de hele wereld kunnen genieten van een heerlijk kopje koffie. Precies zoals de oprichter het gewild zou hebben.”

TECHNIVORM.COM

WWW.BOSCHREXROTH.NL

WWW.MOCCAMASTER.NL

WWW.RIMASTECHNOLOGYGROUP.COM

RIMAS TECHNOLOGY GOUP

Rimas Technology Group (Beringe) vertegenwoordigt al sinds de oprichting (1994) het montagetechniekpakket van Bosch voor Nederland en België. Vandaag de dag bedient Rimas een breed scala aan industrieën. Het bedrijf kent vier hoofdactiviteiten: het verkopen van het montagetechniekpakket van Bosch Rexroth, het realiseren van oplossingen met dat pakket (zoals werkplekken, frames, afschermingen en transportsystemen), het uitvoeren van (speciaal) machinebouwprojecten en het (turn-key) opleveren van productielijnen.

Roy Dorssers (links), projectmanager bij Rimas Technoloy Group: “Ze [gaan] fanatiek en slim om(..) met de data die het systeem genereert. Ze hebben meer inzicht in hun productie dan ooit tevoren.” Rechts Technivorm R&D-engineer Quirijn Kranenburg en in het midden Roel Boessen, branchemanager Factory Automation bij Bosch Rexroth.

Elektrische

90 punnets per minuut

Druivencontrole versnelt door vision, AI en elektrisch aandrijven

Karsten Europe verzorgt de distributie van druiven uit Afrika en controleert de kwaliteit van dit kwetsbare product sinds kort volledig automatisch via een vision/AI-systeem van Gearbox. Naast geavanceerde hard- en software bevindt zich in het hart van deze machine ook de Simplified Motion Series van Festo. Producten die niet voldoen aan de ingestelde kwaliteitsstandaarden worden hiermee beheerst naar een parallelbaan worden geduwd. Gearbox koos bewust voor de eenvoudige elektrische automatiseringsoplossing omdat hiervoor geen perslucht is vereist én omdat elektrisch aandrijven nu eenmaal nauwkeuriger en betrouwbaarder is.

Tekst: Marjolein de Wit – Blok | Beeld: Alyssa van Heyst Fotografie

Het Westland is een gemeente in de Randstad waar innovatieve bedrijven slimme oplossingen ontwikkelen om AGF-bedrijven (AGF – Aardappelen Groenten Fruit) wereldwijd te ondersteunen in het efficiënt telen en verwerken van hun producten. Gearbox is een prachtig voorbeeld van een relatief jong bedrijf uit Maasdijk dat oplossingen ontwikkelt waarin Vision, artificial intelligence (AI) en robotica centraal staan.

Alle disciplines

Deze oplossingen werden tot voor kort volledig klantspecifiek ontwikkeld maar inmiddels is de weg naar standaardisatie ingeslagen en maakt het bedrijf steeds meer gebruik van standaard modules die in verschillende oplossingen – met minimale aanpassingen – zijn in te zetten. Product-owner Roy van Meel: “Daarbij is het een voordeel dat we alle benodigde disciplines in eigen huis hebben. Kennis over mechanische constructies, mechatronica, vision, robotica, AI en uiteraard de kennis om diverse technieken met elkaar te

laten samenwerken. We hebben inmiddels vijf standaard productgroepen gedefinieerd: kwaliteitsinspectiesystemen GearVision, slimme werkstations GearStation, slimme robotstations GearPerformer, oogstassistenten GearRover en teeltadviseur GearSense.”

Karsten Europe

Eén van haar klanten is Karsten Europe die vers fruit voor onder andere de Europese markt distribueert. Gevestigd in Hoek van

Rotterdamse haven worden afgeleverd. Een belangrijke stap in dit verwerkingsproces is het beoordelen van de kwaliteit van de druiven die zijn verpakt in plastic punnets (de bakjes – red.). Drie weken in een schip kán immers gevolgen hebben voor de kwaliteit.

'Nul tolerantie’

Om een ‘nul tolerantie’ druiven voor de eindklant te bereiken, stond tot voor kort een aantal medewerkers aan een lopende band om de druiven in de punnets visueel te controleren op verschillende aspecten. Een arbeidsintensief proces waarvoor een sterke concentratieboog is vereist omdat er continu een flink aantal punnets per minuut voorbij komen. Een bijna ondoenlijke zaak. Gearbox werd benaderd met de vraag of de kwaliteitscontrole niet slimmer kon.

Holland voorziet zij onder andere in expeditie- en inklaringsdiensten, koelopslag en (her)verpakkings- en distributiediensten. Zo worden hier onder andere druiven uit Afrika verwerkt die, na een drie weken durende reis per schip, in hoofdzakelijk de

Vision en AI

Na een ontwikkelingstraject werd een compacte machine geleverd die in de bestaande lijn werd geïntegreerd. Het controleproces start met punnets met

“ We hebben alle benodigde disciplines in eigen huis”

aandrijftechniek

Een vision/AI-systeem van Gearbox controleert de kwaliteit van de druiven bij Karsten Europe. De compacte machine is geïntegreerd in de bestaande lijn

druiven die via een transportband in de machine onder de camera door worden gevoerd. De foto's worden door de AI beoordeeld en voorzien van een beoordelingscijfer. Afhankelijk van de eisen die op dat moment aan het product worden gesteld, volgt vervolgens de beslissing of een punnet door mag naar de retail of uit de lijn moet verdwijnen.

Roy van Meel: “Of een punnet in orde wordt bevonden, is afhankelijk van verschillende factoren. Het seizoen bijvoorbeeld, de gewenste kwaliteitsklasse of nog anders. Deze eisen kun je onderbrengen in een zogenaamd recept dat je eenvoudig kunt inlezen en dat het beoordelingscijfer van de AI omzet naar goed- of afkeur. Wanneer een punnet wordt afgekeurd, wordt hij automatisch uit de lijn verwijderd.”

90 punnets per minuut

Om de snelheid van de lijn op niveau te houden, bedraagt de tijdspanne tussen beoordeling door de AI en de beslissing goed- of afkeur, slechts 0,3 seconde. Uiteindelijk zijn hiermee tot maximaal negentig punnets per minuut te controleren op onder meer schimmel, scheurtjes (lekken), kleur, vocht en vervormde vruchten.

Roy van Meel: “Natuurlijk is ook een vision-oplossing geen 100% garantie voor de kwaliteitsborging van de druiven; net als de mens heeft ook deze aanpak geen zicht op de druiven die zich in het centrum van de punnet bevinden. Anderzijds is dat ook niet de plek waar beschadigingen

optreden of waar schimmel zich als eerste vormt. Dat is vooral aan de buitenkant waar de druiven tegen de wanden aanzitten en díe kun je weer uitstekend zien en beoordelen. De kwaliteit en hiermee grotere waarde van het eindpro-

duct is wat dat betreft ook het belangrijkste voordeel voor Karsten Europe.”

Voorzichtig uitstoten

Om afgekeurd product uit de lijn te verwijderen kiest Gearbox voor een ‘zachte’ oplossing. Roy van Meel: “Natuurlijk is het mogelijk om deze punnets met grof geweld – bijvoorbeeld een stoter of een harde luchtpuls – uit de lijn te ‘schieten’. Effectief maar ook respectloos richting een product waarin de teler zoveel aandacht en liefde in heeft gestoken.”

maar 0,3 s.

Wanneer de conclusie ‘afkeur’ volgt, draait een arm een aantal graden opzij en duwt de punnet op een parallelle transportband. Daar blijft de arm staan totdat duidelijk is hoe de volgende punnet wordt beoordeeld. Is dit ook een afkeur, dan blijft hij in deze stand staan. Is deze punnet in orde bevonden, dan wordt de arm actief naar de beginpositie teruggestuurd om de punnet in de reguliere lijn toe te laten. De afgekeurde druiven kunnen vervolgens worden herverpakt waarbij de slechte

Het controleproces start met punnets met druiven die via een transportband in de machine onder de camera door worden gevoerd.

“We hebben bewust gekozen om dit elektrisch en niet pneumatisch uit te voeren”

De tijd tussen beoordeling door de AI en de beslissing goed- of afkeur bedraagt

druiven worden weggenomen en er een nieuwe, kwalitatief goede punnet ontstaat.

Simplified Motion Series

Voor de scharende beweging van de arm, koos Gearbox voor de Simplified Motion Serie (SMS) van Festo. Kenmerkend voor deze eenvoudige automatiseringsoplossing is het feit dat het een complete aandrijf- en besturingsoplossing is. In dit geval gaat het om een volledig elektrische aandrijving die een lineaire beweging maakt en hiermee twee assen laat roteren om de arm te zwenken.

Bewust elektrisch

Roy van Meel: “We hebben bewust gekozen om dit elektrisch en niet pneumatisch uit te voeren. Het genereren van perslucht blijft namelijk een relatief dure aangelegenheid. Tevens moet de perslucht van hoge kwaliteit zijn om de beweging in alle gevallen betrouwbaar en nauwkeurig uit te voeren. Gebeurt dat niet, dan heeft de hele oplossing immers geen zin. Hoe slim je vision-systeem ook is. In Nederland is deze

kwaliteit van perslucht vaak wel te behalen, maar niet overal ter wereld wordt daar de noodzakelijke aandacht aan besteed waardoor perslucht eenvoudig een risico oplevert voor de betrouwbaarheid van je complete oplossing.”

Eenvoudig integreren

Een ander voordeel ziet Roy in de extra mogelijkheden die elektrisch aandrijven biedt. Instellingen zijn eenvoudig en zeer nauwkeurig te maken via een display, smartphone of tablet. Daarnaast is het mogelijk de machine in de modus ‘storing’ te brengen wanneer de SMS – om welke reden dan ook – technisch niet in staat is de sortering uit te voeren.

Roy van Meel: “Tot slot communiceert de SMS via IO-Link waardoor we onze oplossing eenvoudig in het ecosysteem van onze machines kunnen integreren maar ook kunnen doorontwikkelen door functionaliteiten toe te voegen. Bij Karsten Europe bijvoorbeeld een extra instelling om punnets van verschillende breedte te kunnen handelen.”

Samenwerking met Festo

De reden om uiteindelijk te kiezen voor Simplified Motion Series was een logische. Gearbox was al op de hoogte van deze eenvoudige maar complete aandrijfoplossing en maakte al snel de beslissing toen Festo binnen één dag een SMS-element – in dit geval een ELGS-BS-60 – ter beschikking kon stellen om te testen. De testfase is omvangrijk en belangrijk om onder andere vast te stellen of de SMS in staat was de punnets bij deze snelheden uit de lijn te duwen.

Roy van Meel: “Het was dus een belangrijk voordeel dat Festo op deze korte termijn kon reageren met een ‘van de plank’ product. Daarbij werken we erg prettig samen met Festo waar specifieke kennis en producten beschikbaar zijn die we goed kunnen gebruiken. Op deze manier hebben we een solide basis ontwikkeld voor een machine die we verder kunnen doorontwikkelen voor toepassing wereldwijd." •

SMS communiceert via IO-Link en is een ‘van de plank’ product

TECHNIEK

Kabelmanagement

Veilig en eenvoudig

Klittenband-kabelbinderhouders voor kabelhouders of kabelgeleiding

Wegwerpkabelbinders, ook wel tie-wraps genoemd, worden vanwege hun eenvoud veel gebruikt. Het grote nadeel van dit type kabelbinder is dat ze maar één keer gebruikt kunnen worden. Als de vergrendeltong eenmaal in de tanden is geklikt, is het niet meer mogelijk om de montage opnieuw af te stellen of te wijzigen. Indien een conventionele kabelbinder slecht is afgesneden is er risico op letsel.

Daarom komt icotek met een alternatief: klittenband-kabelbinderhouders.

Stephan Buchner, marketingmanager, icotek

Als het gaat om het bundelen en vastzetten van kabels en draden, zijn klittenband-kabelbinders een uitstekend alternatief voor conventionele kabelbinders. In tegenstelling tot wegwerp-kabelbinders kunnen klittenband-kabelbinders honderden keren worden gesloten en geopend. Ze zijn zacht voor de kabel, vooral als er trillingen zijn. De klittenbandhouders KBH-R en KBH-S worden gebruikt om kabelbinders met klittenband vast te houden en kunnen snel en eenvoudig op verschillende manieren worden gemonteerd. De KBH-R wordt geïnstalleerd met een 90° draaisluiting en de KBH-S met een universele schroefmontage.

Assemblage

De KBH heeft een gleufmoer geïntegreerd in de sokkel. De sokkel wordt plat in het montageprofiel gelegd. Vervolgens wordt de kabelplaathouder op de sokkel geplaatst en vergrendeld. Een korte draai van

Behalve de universeel toepasbare kabelbinderhouders zijn er speciale uitvoeringen verkrijgbaar voor de montage- en constructieprofielen van specifieke fabrikanten

90° en de constructie zit stevig in het montageprofiel. Nu is de klittenbandkabel uitgelijnd op de klembeugel. Als het klittenband in de gewenste positie zit, is de klem gesloten. In de volgende stap wordt de kabel

op de kabelplaathouder gelegd en in de lengte vastgemaakt met klittenband. Klaar! De gehele constructie kan op elk moment worden aangepast en aangevuld of opnieuw worden toegewezen met andere of extra kabels.

Demontage

Montage, demontage, montage achteraf en servicewerkzaamheden kunnen op elk moment eenvoudig worden uitgevoerd. Als je de constructie wilt demonteren, gaat dit in twee stappen:

1. Steek de schroevendraaier voorbij de vergrendeling op de sokkel.

2. Houd de schroevendraaier ingedrukt en duw in de richting van de vergrendeling.

De plaat van de kabelhouder wordt losgemaakt en kan vervolgens van de sokkel worden verwijderd. Om de sokkel los te maken, moet de plaat worden gemonteerd.

Schroefmontage

Als de gebruiker besluit te installeren met een standaard gleufmoer, is dit ook mogelijk en gebeurt dit met schroefmontage (bijvoorbeeld M5x16). De meegeleverde sokkel met geïntegreerde gleufmoer wordt dan vervangen door de standaard sokkel.

Klittenband, -kabelbinders en kabelhouders

De klittenbandhouders KBH-S en KBH-R dienen als houder voor de klittenbandsluiting KLB en als kabelmanagementsysteem voor de klittenbandkabel-

Als alternatief voor de tie-wrap heeft icotek een systeem met klittenband-kabelbinderhouders voor kabelhouders of kabelgeleiding.

Klittenband-kabelbinders zijn een veelzijdig alternatief voor tie-wraps.

De KBH-R klittenbandhouder op een item-profiel.

Krachtige motion oplossingen z n onmisbaar voor het implementeren van e ciënte en geautomatiseerde productieprocessen.

Om de machines van morgen optimaal uit te rusten voor veeleisende bewegingstaken heeft Lenze een nieuwe servoregelaar aan haar portfolio toegevoegd: de i750 voor motion control toepassingen.In combinatie met moderne Lenze controllers lost de i750 vrijwel alle automatiseringstaken voor dynamische meerassige toepassingen op.

Automatisering op het hoogste niveau

Dankz de uitstekende regelprestaties kunnen operators de cycli van hun machines tot 20 procent verhogen. Kenmerkend voor de i750 is de geringe totale breedte en de uitgebreide geïntegreerde veiligheidstechniek.

Onverslaanbaar pakket

Björn Maltzahn stelt: “De i750 biedt alle voordelen van een open EtherCAT CiA402-interface en wordt gebruikt in centraal gestuurde systeemarchitecturen. In combinatie met Lenze-besturingen ontvouwt h z n volledige potentieel, waardoor h een onmisbaar element is voor geavanceerde automatiseringssystemen. Gebruikers pro teren van zowel maximale nauwkeurigheid als hogere verwerkingscapaciteit.”

Overal one-cable technologie

De servoregelaar serie i750 ondersteunt de werking van motoren met one-cable technologie (OCT) over het gehele vermogensbereik. Björn Maltzahn ziet dit

als een doorslaggevend pluspunt: “De one-cable technologie bespaart gebruikers meer dan de helft van de installatiekosten en tegel kert d kostbare ruimte en materiaal in hun schakelkast.”

Veilige keuze voor de toekomst

De geïntegreerde veiligheidsfuncties dekken een breed scala aan veiligheidsrelevante machinetoepassingen. Het apparaat voldoet aan de veiligheidseisen tot veiligheidsintegriteitsniveau 3 (SIL 3) of prestatieniveau e (PL e). Uitgebreide veiligheidsfuncties zoals veilig begrensde snelheid (SLS), veilige richting (SDI) en veilig begrensde positie (SLP) bieden nog meer mogel kheden voor de beveiliging van machinefuncties.

Lenze B.V.

Ploegweg 15 5232 BR ’s-Hertogenbosch

E-mail: sales.nl@lenze.com

Website: www.lenze.com

TECHNIEK

Kabelmanagement

De KBH-klittenbandhouders zijn beschikbaar in de maten 12, 24 en 36.

binder KLKB. Door de tweedelige aard van de klittenbandhouder kan het bovenste deel in twee verschillende richtingen worden vastgeklikt en biedt zo een hoge mate van flexibiliteit. Dankzij de intuïtieve 90° draaivergrendeling is een zeer eenvoudige en veilige profielmontage gegarandeerd. De klittenbandhouders zijn verkrijgbaar in drie maten en zijn ideaal te combineren met de KLB klittenband en KLKB klittenband kabelbinders. De maten 24 en 36 zijn bedoeld voor het bevestigen van meerdere kabels.

Montage- en constructieprofielen

De ideale toepassing is overal waar montageprofielen worden gebruikt en kabels moeten worden georgani-

seerd, gebundeld en bevestigd. icotek kabelbinderhouders zijn compatibel met montage- en constructieprofielen van vele fabrikanten. De nieuwe klittenbandhouders zijn verkrijgbaar als universele standaardversie en ook als speciale versie voor profielen van Bosch Rexroth, MiniTec, item en Rittal. Behalve de universeel toepasbare kabelbinderhouders zijn er speciale uitvoeringen verkrijgbaar voor de montage- en constructieprofielen van de volgende fabrikanten:

• Rittal systeemchassis en montagerail;

• MiniTec profiel met 8 mm groef;

• MiniTec, Artikelprofiel met 8 mm groef;

• Bosch Rexroth profiel met 8 mm groef;

• Bosch Rexroth profiel met 10 mm groef;

• 23 × 23 mm railsystemen voor Rittal VX2.

De KBH zijn gemaakt van polyamide (PA) en zijn zelfdovend volgens brandklasse UL94 V-0. Het toegestane temperatuurbereik is -40 °C tot +120 °C. De nieuwe klittenbandhouders zijn siliconenvrij en halogeenvrij. •

KOM IN CONTACT

Kijk op Youtube (tinyurl.com/icotek1, tinyurl.com/icotek3) om te zien hoe het systeem werkt. Gratis monsters en meer informatie over alle producten kunnen rechtstreeks bij de fabrikant worden opgevraagd. www.icotek.com

De KBH-R klittenbandhouder op een Rittal profi el

De constructie demonteren gaat dit in twee stappen.

REPORTAGE

E-Fennek pantserwagen

Operationele voordelen elektrificatie – maar actieradius beperkt

Begin dit jaar reed de elektrisch aangedreven pantserwagen Fennek voor het eerst naar buiten. De ‘E-Fennek’ is het resultaat van een uitgebreid leerproject naar de mogelijkheden van elektrificatie van defensievoertuigen. Een uitdagend project bovendien omdat de elektrische aandrijving in een bestaand voertuig moest worden geplaatst. Het uitgebreide project heeft veel kennis en nieuwe inzichten opgeleverd. Met onder andere de conclusie dat elektrisch aandrijven mogelijk is en operationele voordelen biedt, maar dat een hybride aandrijving nodig is voor een acceptabele actieradius.

Tekst: Marjolein de Wit - Blok

Voertuigen van de Landmacht rijden van oudsher op diesel. Sterker nog, dat is de standaard bij de NATO. Indertijd een relatief goedkope brandstof waarmee zware voertuigen voldoende koppel en snelheid konden genereren om invulling te kunnen geven aan de verschillende operationele doelstellingen. Of het nu om het transport van materieel gaat, het uitvoeren van verkenningen of het verdedigen van mensen en grondgebied. Diesel aangedreven voertuigen kennen echter ook belangrijke nadelen. Zo zijn de logistieke kosten en de veiligheidsrisico’s om de diesel op het juiste moment op de juiste plek te krijgen relatief hoog en veroorzaakt de verbranding van diesel zowel warmte als geluid. Twee zaken die in het kader van ‘onzichtbaar opereren’ onwenselijk zijn. Alle reden voor Defensie om te starten met onderzoek naar de mogelijkheden van elektrisch aangedreven voertuigen.

Juiste moment voor elektrificatie

De eerste serieuze poging tot elektrificatie vond al twintig jaar geleden plaats met toepassing van ‘The Wheel’ van E-Traction. Deze oplossing betreft een rechtstreeks elektrisch aangedreven wiel met bijbeho-

rend computergestuurd regelprogramma dat verschillende duurzaamheidsprijzen won en begin van deze eeuw ook in dit vakblad is beschreven. Deze bijzondere aandrijving is uitgeprobeerd in een van de MBs van Defensie (MB : Mercedes Benz). Uiteindelijk leidde kennismaking met ‘The Wheel’ niet tot een doorbraak in elektrificatie van voertuigen en ook het papieren onderzoek ruim tien jaar later gaf geen groen licht om het in de praktijk op te pakken. In de tijd daarna gingen de technische ontwikkelingen op het gebied van vooral de energiedichtheid van batterijen (accu’s) hard en bleek op een gegeven moment uit onderzoek – in samenwerking met buurlanden en onderzoeksinstituten – dat ‘de tijd rijp was’. Er kon worden gestart met een pilot waarin de keuze viel op de elektrificatie van het pantservoertuig Fennek.

Fennek

Silvester de Bruin is Senior Adviseur Science & Technology bij Ministerie van Defensie en vanaf het begin betrokken geweest bij dit project. “De keuze voor juist het pantservoertuig Fennek is een logische. Het gaat hier namelijk om een verkenningsvoertuig waarvan je wilt dat deze zo

stil mogelijk opereert en zo weinig mogelijk warmte genereert die door andere partijen is op te merken. Elektrificatie zou hier zeker lonen.

“En er zijn meer voordelen. Zo is de Fennek bewust zo laag mogelijk gebouwd om zo min mogelijk op te vallen. Dit is onder meer gelukt door de transmissie ín de auto te plaatsen in niet eronder en de bestuurder op de centerline van het voertuig te zetten; voorin tussen de voorwielen. Missie geslaagd wat dat betreft, maar ook een oplossing met een hoog geluidsniveau die het lastig maakt om binnen in het voertuig met elkaar te communiceren en waar te nemen wat er buiten het voertuig gebeurt. Toepassing van een elektrische aandrijving zou dit probleem oplossen.”

Efficiëntie

Hij vervolgt: ‘Tevens kan elektrificatie de totale efficiëntie verbeteren. Wanneer een diesel aangedreven voertuig namelijk stilstaat, zal bijna continu de verbrandingsmotor moeten blijven draaien om met alle randsystemen – zoals sensoren, management- en communicatiesystemen – te kunnen blijven werken. Dit kán natuurlijk, maar is weinig efficiënt omdat deze motor nu eenmaal niet is ontworpen als genera-

Elektrische aandrijftechniek

tor. Wanneer een batterijpakket beschikbaar zou zijn in het kader van een elektrische aandrijving, zou het ook mogelijk zijn om daarmee deze subsystemen van de benodigde energie te voorzien.”

Project E-Fennek

Uiteindelijk werd het project E-Fennek gestart in de zomer van 2018. Het doel was om een prototype te bouwen en hiermee te onderzoeken of het elektrisch aandrijven van een dergelijk pantservoertuig de verwachte voordelen zou opleveren. Daarbij moesten uiteraard de huidige prestaties van de E-Fennek ten aanzien van onder meer actieradius, snelheid, koppel en dergelijke zoveel mogelijk behouden blijven.

Is de huidige techniek van elektrisch aandrijven volwassen genoeg? Silvester de Bruin: “Een uitdaging in dit project was niet zozeer het uitzoeken van de technologie, die bestond al. Maar wél om deze in te bouwen in een bestaand voertuig dat indertijd niet is ontwikkeld voor een elektrische aandrijving. Bovendien: een Fennek is geen personenauto maar veel zwaarder én vraagt extra vermogen voor de eerdergenoemde randapparatuur en eventueel ook een lier. De vraag was hier

meer of de hiervoor benodigde elektromotor en het bijbehorende accupakket zomaar zouden passen.”

Gespecialiseerde partners

Voor de ombouw van de Fennek heeft Defensie samengewerkt met industriële partners die gespecialiseerd zijn in het elektrificeren van vrachtwagens en bouwmachines. Het is al langer bekend dat de ombouw van trucks door het open chassis geen noemenswaardige problemen oplevert. In militaire voertuigen is echter minder ruimte beschikbaar en zijn de eisen met betrekking tot snelheid en koppel hoger. Een voorbeeld daarvan is de eis dat militaire voertuigen vanuit stilstand een hellingshoek van 60° moeten kunnen nemen wat veel vraagt van de aandrijving in de eerste versnelling.

Bestaande koppeling en H-aandrijving Uit eerder onderzoek door zowel hun industriële partners, onderzoeksinstituten als defensiecollega’s in buurlanden bleek het ‘in-wheel’ concept niet haalbaar te zijn; ondermeer de vermogensdichtheid van elektromotoren was niet veel verder verbeterd ten opzichte van 20 jaar geleden. Dit, én om de complexiteit van het project

niet onnodig op te voeren, én het beschikbare budget, heeft geleid tot het gebruik van de bestaande overbrengingen in de Fennek en de zogenaamde H-aandrijving. Dit type aandrijving is speciaal geschikt voor terreinwagens en ooit ontwikkeld door DAF Special Products uit Geldrop, tevens de bedenkers en ontwikkelaars van de Fennek. De H-vormige aandrijving brengt het motorvermogen via de versnellingsbak en een korte aandrijfas over naar een reductiebak. Deze is met een centraal differentieel in één tandwielhuis geïntegreerd. Vanuit hier wordt het vermogen naar verdeelkasten aan de linker- en rechterzijde van het voertuig gebracht en van daaruit naar de voor- en achterwielen.

Nieuwe elektromotor

Voor de elektromotor is uitgebreid onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van een 6-fase en een 9-fase elektromotor. Het concept met de 6-fase elektromotor ging uit van behoud van de originele versnellingsbak. Bij het concept van de grotere 9-fase elektromotor zou de elektromotor direct op de H-aandrijving worden geplaatst maar dit bleek te groot voor de E-Fennek. Beide motoren bleken bovendien niet geschikt te zijn om de gewenste voertuig-

Het project E-Fennek had tot doel de elektrifi catie van de Fennek-pantserwagen te onderzoeken.

REPORTAGE

Elektrische aandrjftechniek

De E-Fennek heeft dezelfde overbrengingen als de Fennek en de zogenaamde H-aandrijving, ontwikkeld door DAF Special Products uit Geldrop die ook de Feenek hebben bedacht en ontwikkeld (Beeld: Wikipedia) 09FOTB_Bijschrift

prestaties te halen wat uiteindelijk leidde tot het besluit om een speciale elektromotor te laten ontwikkelen voor dit prototype. Silvester de Bruin: “De uiteindelijke keuze is gevallen op een 3-fase elektromotor. Deze bleek wel geschikt voor integratie in het bestaande voertuig en is direct op de H-aandrijving geplaatst. Met deze keuze moesten we wel genoegen nemen met een lagere efficiëntie in combinatie met een hogere benodigde stroomsterkte (door het

EMC

beperkte aantal fases) en bijbehorende dikkere bekabeling.”

Inzet beperkt

Verder was het door onder meer deze keuze niet mogelijk om voor dit prototype volledig vast te houden aan het oorspronkelijke eisenpakket. Zo is het uiteindelijk de bedoeling de E-Fennek wereldwijd in te zetten; ook op plaatsen waar extreme temperaturen heersen of waar het

Een speciaal onderdeel van de testen met de E-Fennek heeft betrekking op de EMC-eigenschappen. Zo mogen de militaire radio’s bijvoorbeeld niet de aansturing van het voertuig beïnvloeden. In Nederland zijn geen EMC-testlocaties voor voertuigen, daarom worden deze testen uitgevoerd op de Duitse testlocatie WTD-81 te Greding.

voertuig mogelijk in aanraking kan komen met een nucleaire elektromagnetische puls. Dat lukt met het huidige prototype nog niet.

‘Hellingproef’

Hetzelfde geldt voor de ‘hellingproef’: Waar de verbrandingsmotor van de Fennek een vermogen levert van 177 kW en een maximaal koppel van 819 Nm gelden voor de nieuwe elektromotor de waarden van respectievelijk 376 kW en 2.000 Nm. Hoewel deze cijfers aangeven dat de elektromotor beter presteert, is door het ontbreken van de versnellingsbak het beschikbare koppel aan de wielen nu nog te laag. Tijdens de operationele proeven moet blijken of de lagere koppels aan de wielen beperkingen opleveren bij de extreemste omstandigheden. Door optimalisatie van motorcontroller en accupakket is nog een flinke winst te behalen.

Silvester de Bruin: “Samenvattend is tijdens het project veel aandacht besteed aan het vinden van de optimale balans tussen de integratie(kosten) en de uiteindelijke voertuigprestaties. Dit in het licht van de af metingen van de carrosserie en de bestaande overbrengingsverhoudingen. Deze uitdagingen vallen natuurlijk weg wanneer een dergelijk voertuig op de

tekenplank al wordt ontworpen voor een elektrische aandrijving.”

Batterij

Qua batterijen is gekozen voor twee lithiumijzerfosfaat (LiFePO4) batterijpakketten met een totale capaciteit van 140 kWh en een totaal gewicht van 1050 kg. De batterijen hebben een lagere energiedichtheid ten opzichte van de gangbare lithium-ion batterijen, maar winnen het door hun robuustheid en veiligheid; vooral met betrekking tot brandgevaar en blusmogelijkheden. Op dit batterijpakket kan de E-Fennek 150 km rijden.

Testen en vergelijken

Tot slot is het voertuig beproefd en vergeleken met een traditionele Fennek. Beide typen zijn onder meer getest ten aanzien van voertuigprestaties, warmte-uitstoot, trillingsniveaus, asbelastingen, klimatologische- en elektromagnetische effecten en systeemveiligheid. Met deze beproevingsresultaten zijn de voor- en nadelen

van een elektrisch pantserwielvoertuig te verifiëren, de theoretische rekenmodellen bij te stellen en tevens de regelunits softwarematig te finetunen.

Inzetmodi

Wat dit laatste betreft: In de motor control unit zijn tientallen parameters te configureren en hiermee verschillende inzetmodi in te stellen. Bijvoorbeeld een mode om zo efficiënt mogelijk te kunnen rijden tijdens verkenning of een mode met maximale prestaties wanneer dit operationeel noodzakelijk is. Op basis van de terugkoppeling van de gebruikers kan worden gezocht naar de meest ideale combinaties van instellingen. Ook het regeneratieve remgedrag is te configureren met een bepaald remverloop dat afhankelijk is van

de bediening en snelheid. Tevens zijn alle testen uitgevoerd om vast te stellen of het voertuig aan alle wet- en regelgeving voldoet en ‘wegwaardig’ is.

In de praktijk

Silvester de Bruin: “Wanneer het voertuig is goedgekeurd, volgt een tijd van praktijkervaring opdoen. Niet alleen met betrekking tot het besturen van het voertuig – wat overigens vrijwel identiek is aan het model met brandstof motor – maar ook ten aanzien van onderhoud. Vergeet niet dat je met hoge spanningen te maken hebt die je niet zomaar af kunt schakelen ten tijde van onderhoud. Je moet als monteur dan wel heel goed weten waar je een schroevendraaier wel of niet in kan steken. Electrical safety is hiermee een expliciet aandachtsgebied.”

Hybride variant

Ondertussen gaat Defensie door met onderzoek naar de mogelijkheden om een volgend voertuig om te bouwen, maar dan als een hybride variant. Onderzoek op diverse plaatsen in Europa leert namelijk dat puur elektrisch aangedreven militaire voertuigen nog teveel nadelen opleveren ten aanzien van onder meer actieradius en beschikbaarheid van energie. Silvester besluit: “Door één accupakket te vervangen door een andere energiebron, of dit nu een verbrandingsmotor is, een brandstofcel of een eerder door Defensie getest alternatief, verbeteren de prestaties van het voertuig ten aanzien van de operationele inzetbaarheid en – dat staat altijd voorop – de veiligheid voor onze mensen. Best of both worlds.” •

Door de elektrificatie vervallen verschillende onderdelen van de Fennek.

De uiteindelijke elektrische configuratie aan de achterzijde van de E-Fennek.

De E-Fennek maakt gebruik van een 3-fase elektromotor, die direct op de H-aandrijving is geplaatst.

Scuddy e-scooter

Demping op maat met TUBUS-structuurdempers

Tim Ascheberg en Jörn Jacobi uit het Duitse Kiel kwamen in 2012 op de proppen met de scuddy opvouwbare elektrische scooter. Een succes, volgens de makers. Maar het kan altijd beter met als resultaat de scuddy Premium V2, die nog beter aan te passen is individuele wensen en eisen. Wat is gebleven in de nieuwe versie van de e-scooter met drie wielen is het vertrouwen in de componenten van ACE.

De scuddy Premium V2 speelt in op de trend dat steeds meer mensen de voordelen van een e-scooter voor zichzelf ontdekken, niet alleen in stedelijke gebieden. Bovendien krijg je de rijsprestaties een brommer, maar dan wel een die je – welke versie je ook hebt – kan opvouwen tot formaat

‘kratje’. In Duitsland betekent dat in elk geval dat je scuddy gratis mag meenemen als bagage in de treinen van Deutsche Bahn. Je hoeft in stadscentra ook niet te zoeken naar een parkeerplaats. "Inmiddels zie je scuddys ook vaak op campings. Dit komt ook door de toegenomen populariteit van campers sinds de covidepandemie en door de vele reizende ‘best agers’. Jongeren zijn enthousiast over het rijplezier, en ouderen waarderen de

scuddy past zich aan de rijbehoeften aan, zegt Jacobi. Alle versies kan je inklappen tot formaat 62 x 53 x 42 cm. De accu kan je op gewoon via een regulier stopcontact opladen. Afhankelijk configuratie en rijstijl heeft de scuddy een actieradius tot 70 km. De maximumsnelheden liggen tussen 15 en 45 km/u. Voor de verschillende versies gelden in Duitsland wel verschillende eisen als het gaat om leeftijd wanner je met welke uitvoering de weg op mag. Dat geldt ook voor het al dan niet hebben van een bromfietscertificaat of een rijbewijs AM en de verplichting een helm te dragen.

Als ‘carving skiën’

flexibele vorm van mobiliteit en de bijbehorende toename van het vakantiecomfort", stelt Jörn Jacobi, technisch directeur van scuddy.

Vijf versies

Hij wijst erop dat het voertuig nu verkrijgbaar is in vijf verschillende versies voor de individuele eisen van de verschillende gebruikersgroepen, elk met een maximaal gewicht van 29 kg. Of het nu gaat om een sportieve rit in staande positie of een comfortabele rit in zittende positie, een

Alle modellen hebben een bewezen klimvermogen van 30 procent met een bestuurder van 80 kg. De karakteristieke twee wielen op de scuddy-vooras zorgen voor een bochtengevoel dat lijkt op dat van ‘carving skiën’. Om ervoor te zorgen dat dit ook geldt bij snelheden tot 45 km/u en op zoveel mogelijk wegoppervlakken, hebben de oprichters van het bedrijf vanaf het begin vertrouwd op dempingsoplossingen van ACE Stoßdämpfer GmbH. "Het technische team van ACE heeft ons sinds 2012 altijd goed te woord gestaan en heeft ook ideeën op het gebied van dempingstechnologie aangedragen voor de ontwikkeling van scuddy's om onze oplossingen te

“Dat ACE ook dempers kan leveren die genoegen nemen met een minimum aan ruimte is een echt voordeel"

De TUBUS zitten op de swingarm, waar ze de schokken het effectiefst absorberen voor chassisstabilisatie.

verfijnen. Het feit dat ACE ook dempers kan leveren die genoegen nemen met een minimum aan ruimte is een echt voordeel", meldt ontwerper Sebastian Vetter over de samenwerking.

Verschillende dempers

Door de goede ervaringen met kwaliteit, selectie en flexibiliteit ging de samenwerking de volgende ronde in met de scuddy Premium V2. Een van de innovaties is het intuïtiever inklappen van het voertuig. Tegelijkertijd zorgt het spelingsvrije vouwmechanisme ervoor dat gebruikers nog meer voertuig tot hun beschikking

hebben. Het comfort wordt ook verhoogd door een meer individuele keuze aan dempers.

"Het is een beetje zoals skiën. De binding wordt anders afgesteld, afhankelijk van je gewicht. En het is duidelijk dat het lichaamsgewicht ook een verschillende demping vraagt als je over oneffenheden zoals kuilen, boomwortels of putdeksels rijdt", zegt Jörn Jacobi over de noodzaak van geïndividualiseerde demping.

Hoge energieabsorptie

In de specificaties voor ACE stond dat er drie verschillende dempingssystemen nodig

waren. Het ene was voor de gewichtsklasse tot 80 kg, het andere voor de gewichtsklasse tussen 80 kg en 110 kg en het andere voor klanten die meer dan 110 kg wegen. Samen gebruikten de partners de ontwerpsoftware van ACE om te bepalen dat verschillende structurele dempers het meest geschikt waren voor alle drie de klassen. De geselecteerde basistypes waren TR64-41H-OS, TR68-37H-OS en TR79-42H-OS. De radiale belasting van de TR-H serie zorgt voor een bijzonder zachte vertraging. De 'H' staat voor een hardere mix van het materiaal, wat leidt tot de gewenste hoge energieabsorptie in vergelijking met andere

De scuddy Premium is de jongste serie e-scooters met drie wielen – 'made in Kiel'.

Stay on track!

SBN is altijd up-to-date!

Wij bieden service en kwaliteit op het gebied van lineaire en rotatieve lagertechniek.

• Innovatieve premium lager producten.

• Snel, exibel en levering uit voorraad.

• Individuele begeleiding en levensduurberekening.

REPORTAGE

Dempingstechniek

RADIALE STRUCTUURDEMPERS

Als een bewegende massa niet met hoge nauwkeurig hoeft te worden gestopt zijn de TUBUS-structuurdempers een goede optie. Met de dempers kan je bijna lineaire, degressieve of, zoals in dit geval, progressieve karakteristieken creëren. De verschillende types uit de TR-H productfamilie in de scuddy's e-scooters dempen radiaal met een lange, zachte vertraging met progressieve energieafvoer aan het einde van de slag.

De onderhoudsvrije, inbouwklare TUBUS zijn in de meeste gevallen binnen 24 uur uit voorraad leverbaar. Behalve door hun levensduur tot een miljoen belastingscycli onderscheiden ze zich van andere massieve dempingselementen door hun ruimtebesparende ontwerp en lage gewicht. Naast de standaardproducten van de TUBUS-families zijn er op aanvraag speciale versies voor klantspecifieke toepassingen verkrijgbaar.

radiaal dempende TUBUS. Net als in het verleden leverde ACE gratis monsters voor de testfasen en kon deze onmiddellijk leveren dankzij de hoge beschikbaarheid vanuit het magazijn in Langenfeld.

Levensduur

Tijdens en na de tests integreerden de ontwerpers de zogenaamde TUBUS-componenten op de achterbrug voor het grootst mogelijke rijcomfort. In tegenstelling tot de voorganger werd dit niet gedaan als een tandemontwerp. Terwijl de kleinste van de gekozen structurele dempers, allemaal gemaakt van co-polyester elastomeer, een waarde heeft van 25 Nm/slag, heeft de middelste 66,5 Nm/slag en de grootste 81,5 Nm/slag. Met een levensduur van meer dan een miljoen slagen kan de TUBUS ook worden gebruikt door echte frequente bestuurders, waarbij de onderhoudsvrije elementen geen extra eindaanslag nodig hebben. Het feit dat ze hun werk betrouwbaar doen in temperatuurbereiken van -40 °C tot 90 °C maakt de e-scooter meer dan geschikt voor de toekomst.

Ook voor andere fabrikanten

De eerste testrijders zeiden dat de rijervaring geweldig was en dat de verdere

ontwikkeling van het succesvolle scuddy-model de moeite waard was. Tim Ascheberg, de oprichter van het bedrijf die verantwoordelijk is voor marketing en public relations, wijst er ook op dat het gevoel van de scuddy is verbeterd en dat het team erin is geslaagd vermogenselektronica te ontwerpen die ook buiten de scuddy kan worden gebruikt en deze tot marktrijpheid te brengen. Het feit dat dit beschikbaar is als oem-product voor e-scooterfabrikanten is een bewijs van de hoge kwaliteit en de veelzijdigheid en de ‘soevereiniteit’ van het team uit Kiel. Het concept van hun opvouwbare voertuig is zo uniek dat de geavanceerde aandrijftechnologie ook aan andere marktdeelnemers kan worden aangeboden.

Gevraagd naar de dempingtechnologie zegt Tim Ascheberg dat ze zeer tevreden zijn over ACE wat betreft kwaliteit en de verscheidenheid aan producten die aangeboden worden. Dit is niet in de laatste plaats omdat individuele wensen nu nog gerichter kunnen worden vervuld en het rijcomfort door klanten zeer hoog wordt gewaardeerd. •

www.ace-ace.nl

www.scuddy.de

De dempers van de TUBUS TR-H-familie absorberen afhankelijk van het type tussen 2,7 en 427 Nm/slag met een maximale slag van 15 tot 56 mm.

COMPACTE ACTUATOR

De SMELA liteECO serie is het compacte, elektromechanische alternatief voor pneumatische korteslag-cilinders door hun telescopische concept van motor en mechaniek. De kleinste behuizing is er al met een flensmaat van 50 mm bij een lengte van 77 mm. Een servomotor inclusief positioneringssensoren maakt eenvoudige tot complexe bewegingsprofielen mogelijk voor fixeren, verstellen, vergrendelen en traverseren. De efficiënte motor bespaart naar zeggen niet alleen meer dan 75 procent energie in vergelijking met pneumatische systemen. Samen met de slimme plaatsing van de mechanica zorgt hij vooral voor een ruimtebesparing tot 80 procent ten opzichte van bestaande elektrische oplossingen. Bovendien is de liteECO-serie geschikt voor retrofit. De nieuwe LE50-serie integreert alle voordelen van zijn voorganger: een beschermingsklasse tot IP65 en aan de basisversie LE-BASE zijn ronde connectoren (hybride M15) met een zelfborgend snelkoppelingssysteem toegevoegd. Ook nieuw is de schaalbaarheid van de maximale slag in stappen van 45, 80 en 115 millimeter, een pasrand op de flens is geschikt voor diverse flensen en appendages. Deze zijn aan zowel de voor- als achterzijde van de actuator te monteren.

www.groneman.n

Moving magnetactuators

De nieuwe generatie ‘moving magnet (MM)’-actuatoren van Magnetic Innovations zijn ontworpen om de efficiëntie, nauwkeurigheid en snelheid van lineaire aandrijvingen in productieomgevingen te verbeteren. De nieuwe actuatoren zijn een alternatief voor toepassingen die traditionele actuatortechnologie naar willen elektrificeren, of waar hogere snelheden nodig zijn dan gehaald kunnen worden door conventionele technologieën. Of waar men zoekt naar hogere mate van betrouwbaarheid en langere levensduur. In vergelijking met traditionele elektrische actuatoren met rotatiemotor en spindel, of pneumatische actuatoren, kunnen de MM-actuatoren extreem snel accelereren (tot 30g), hoge snelheden behalen en zeer nauwkeurig positioneren. Ze zijn compact en afhankelijk van het type hebben ze geen of een zeer lage mechanische wrijving. De actuatoren zijn leverbaar in een frameloze versie (MMA-serie) waarbij gebruikers hun eigen extern geleidingsysteem kunnen toepassen (bijvoorbeeld rechtgeleiding of bladverenconstructie) of met een geïntegreerd glijlager (MMB-Serie).

www.magneticinnovations.com

PORTAALASSEN

De Lexium PAD4-portaalas met tandriemaandrijving en dubbele geleiding is er in drie uitvoeringen:

• beide loopwagens aangedreven door twee gekoppelde tandriemen voor hoge dynamiek;

• individuele loopwagens, elk aangedreven door een tandriem voor onafhankelijke beweging van de sledes, voor meer flexibiliteit;

• beide sledes aangedreven door één tandriem als economische uitvoering.

De portaalas is geschikt voor beweging van zware lasten met met hoge snelheid en hoge positienauwkeurigheid. Door de hoge snelheden en acceleraties zijn zeer korte positioneer tijden mogelijk. De hoge voedingskrachten, met hoge herhaalnauwkeurigheid, zijn mogelijk door de stalen spandraden in de tandriem. De coating van de tandriem zorgt voor en optimaal stille en soepele beweging. De dubbele kogelomloop geleiding, gecombineerd met een stijf alumium profiel, is bij uitstek geschikt voor toepassingen met zijdelingse krachten en koppels (Mx).

De nominale langs- en dwarskrachten (Fx, Fy en Fz) en langs- en dwarskoppels (Mx, My en Mz), zijn gebaseerd op een levensduur van 30.000 km. De T-groeven in de bodemzijde van het profiel kunnen worden gebruikt voor montage van de PAD4. De PAD4 kan met een of meer gekoppelde slede van verschillende lengtes worden geleverd maximaal zijn drie gekoppelde sledes mogelijk. De PAD4 kan worden gecombineerd met alle motoren en vertragingen uit het Schneider Electric-pakket, ook ander fabricaten kunnen worden aangebouwd.

www.abi.nl

Kogelomloopgeleidingen

Het programma lineaire kogelomloopgeleidingen van AirTAC bestaat uit de LSH-, de LSD- en LRM-series. Alle modellen kunnen als hulpmiddel worden toegepast bij onder andere pneumatische cilinders om zeer precieze lineaire bewegingen mogelijk te maken. De modellen uit de LSH- en LSD-serie zijn leverbaar voor een railbreedte van 15 tot 35 mm en de miniatuurmodellen uit de LRM-serie voor 5 tot 15 mm. Afhankelijk van het gekozen type zijn de loopwagens (sledes) leverbaar in diverse groottes en uitvoeringen en zijn raillengtes tot 4.000 mm mogelijk. Kenmerken volgens de makers zijn het lage geluidsniveau, de hoge toelaatbare snelheden, de hoge draaggetallen en lange smeerintervallen. Naar keuze kunnen de geleidingen manueel, elektrisch en zelfs pneumatisch worden voortbewogen. Met behulp van een speciaal hiervoor ontwikkelde configurator kan per applicatie relatief eenvoudig de meest optimale kogelomloopgeleiding met bijbehorende loopwagens (sledes) worden geselecteerd.

www.bibus.nl

VEILIGE RELAISUITGANGEN

Met het nieuwe IP67 veiligheidsrelais BWU4379 kan je overal in het veld profiteren van veilige relaisuitgangen – precies daar waar u ze nodig hebt. Het safety-relais heeft één veilige relaisuitgang met beschermingsgraad IP67, één veilige 2-kanaalsingang, één standaardingang en is geschikt voor toepassingen tot PLe categorie 4 en SIL 3. Het nieuwe veiligheidsrelais creëert de nodige nieuwe toepassingsmogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan (links) veilige gegevensuitwisseling tussen twee delen van een installatie met verschillende ASi-circuits en AUX-potentiaalverschil via twee standaard-M 12-kabels of (rechts) een veilig geschakelde AUX-aftakking via een voordelige passieve verdeler om meerdere nodes passief veilig uit te schakelen.

www.bihl-wiedemann.nl

VACUÜM-

MOTOREN

Tecnotion heeft het programma vacuümmotoren geoptimaliseerd. Dit Generation 2-portfolio is geschikt voor de strengste vacuümvereisten met een groot krachtbereik. De vacuümgeneratie 2 gaat van de kleinste UMV-serie voor lage belastingen en krappe ruimtes tot de UXXV-vacuümserie voor zware toepassingen. Het gesloten ontwerp van de Generation 2-vacuümmotoren is geoptimaliseerd voor een lage warmteafgifte en optimale montage om een van de grootste uitdagingen in een vacuümomgeving, warmteoverdracht en beweging, aan te pakken. De thermische eigenschappen, zoals een lagere thermische weerstand, minimaliseren de temperatuurstijging en optimaliseren de warmtestroom weg van de toepassing. De vacuümmotoren hebben speciaal ontworpen ijzerloze spoelunits, volledig omsloten door rvs geschikt voor vacuüm. De magneetjukken zijn voorzien van een vacuümcompatibele nikkelcoating en in combinatie met plaatsing van de motor in een hoog vacuüm als geheel, tot 10-8 mbar, geeft dat de laagst haalbare uitgassing voor een serieproduct. Deze vacuümmotoren zijn ideaal voor gebruik in halfgeleidertoepassingen, zoals lithografie en inspectie, maar ook voor displayproductie, metrologie en wetenschappelijke en ruimtevaarttoepassingen.

www.tecnotion.com

Verander uw roterende encoder in een lineaire positiesensor

Lineaire trekdraadsensor

Trekdraad-adapters in combinatie met encoders maken het mogelijk om de lineaire positie nauwkeurig te meten.

Veerbelaste Meetarm

Meetwielen gekoppeld aan roterende encoders zijn een eenvoudige manier om directe lineaire beweging te meten.

Waarom POSITAL?

• Meer dan 1.000.000 variaties mogelijk

Alle encoders werken batterijloos

• Levering binnen 24 uur

• 36 maanden garantie

Ruim assortiment linieaire sensoren uit voorraad leverbaar! https://webshop.tsb-bescom.nl

www.tsb-bescom.nl

PRODUCTNIEUWS

IO-LINK DRUKOPNEMER

De NAI 8273 IO-Link drukopnemer is ontworpen als een smart sensor en geeft relevante diagnostische functies en opgeslagen informatie als aanvulling op de procesdata die nodig is voor toestandsbewaking en 'predictive maintenance'. De procesdata bestaan uit de drukwaarde en de temperatuur van het medium, die direct worden gemeten op de stabiele dunne-film-opstaal druksensorcel met drievoudige overdrukbeveiliging (optioneel zelfs vijfvoudig). Dankzij de ingebouwde microcontroller, kan de sensor communiceren met maximale beschikbare IO-Link transmissiesnelheid van 230.4 kBaud COM3. Dit resulteert in een minimalecyclus tijd van 1 ms en zodoende ontvangt het systeem de momentane proceswaarden in een heel kort interval voor de beste responstijden. De kleine en intelligente druksensor combineert meetbereiken van -0.2 ... 0.2 tot 700 bar met een nauwkeurigheid van ±0.5% FS or ±0.3% FS. Voor het gebruik van conventionele schakeluitgangen, zijn de NPN-, PNP- and Push-Pull-polariteiten te configureren.

aesensors.nl

Meeretageklemmen

Phoenix Contact komt met een nieuwe vieretage PT 2,5-4L..-.klemmenfamilie. De frontaansluiting en de vier etages maken bekabeling in een kleine ruimte mogelijk. Ze zijn slechts 5,2 mm breed en hebben een push-in-aansluiting. Daarmee maken de nieuwe klemmen gebruik van het uniforme systeemtoebehoren van ‘Clipline complete' en verlagen de logistieke kosten. De nieuwe productfamilie bestaat uit meerdere vieretageklemmen Hiertoe behoren behalve doorgangsvarianten ook functionele varianten zoals scheidings- en messcheidingsklemmen of sensoractorvarianten met en zonder led-display. De vieretageklemmen hebben een functieschacht op elk niveau, die zowel de verticale als horizontale potentiaalverdeling mogelijk maakt. Verder is de functieschacht geschikt voor de opname van divers testtoebehoren, zodat de afzonderlijke aansluitpunten snel en eenvoudig getest kunnen worden. Bovendien zijn de klemmen voorzien van grote markeringsvlakken, waardoor elk niveau afzonderlijk gemarkeerd kan worden en voor een optimaal overzicht wordt gezorgd.

phoe.co/DjGv1B

KRACHTIGE AANDRIJFOPLOSSINGEN VOOR

Wikkelen, omsnoeren, pallettiseren en transporteren gaan beter en efficiënter met de krachtige en energiezuinige aandrijfoplossingen van NORD DRIVESYSTEMS.

Maatwerkoplossingen met motoren, reductoren en frequentieomvormers uit één hand Krachtige en decentrale aysnchroonmotoren Ruimtebesparend Eenvoudige ingebruikname

Duurzaam en robuust Gering onderhoud Betrouwbare en deskundige service door NORD

Stappenmotorcontroller

De JXCLF-stappenmotorcontroller beschikt over IO-Link-communicatie en een Safe

Torque Off (STO)-functie, waardoor machinebouwers het productieproces beter kunnen beheersen en het Safety Integrity Level (SIL 3) en Performance Level (PL e) van hun systeem verbeteren. De JXCLF-stappenmotorcontroller combineert de functies STO en SS1-t (tijdgestuurd). Deze laatste start de motorvertraging en activeert de STO-functie na een ingestelde tijd. Zodra de gecontroleerde stop is voltooid, schakelt de SMC-controller over op de STO-functie.

De STO-functie voldoet aan de eisen van EN 61508 SIL 3, EN 62061 SIL CL 3, EN ISO 13849-1 Cat. 3 PL e en EN 61800-5-2 STO, SS1-t. Dat maakt deze stappenmotorcontroller met STO-subfunctie zeer geschikt voor veel machinebouwtoepassingen, vooral semi-automatische machines waarbij operators enig risico lopen bij het laden, oppakken, plaatsen, positioneren of lossen van materialen, gereedschappen en werkstukken.

Eenvoudige communicatie via IO-Link geeft toegang tot alle numerieke waarden in de controller en vereenvoudigt de besturing op afstand van industriële netwerken. Behalve zorgen voor een betere procesbesturing, verzamelt IO-Link meer waardevolle gegevens, zoals afstanden en druk voor preventieve onderhoudsplanning. On-board productdiagnose en standaard bedrading zijn andere voordelen. Het is ook een kostenbesparende oplossing die de hardware- en programmeerkosten terugdringt en het aantal arbeidsuren en fouten bij de samenbouw vermindert.

www.smc.nl

MGB2-Modular EtherCAT + FSoE

Eenvoud in de complexe wereld van veiligheid

De modulaire Multifunctional-Gate-Box is er nu ook met EtherCAT-interface. De wereld van EtherCATgebruikers groeit enorm en het werd tijd om de MGB2Modular te voorzien van deze nieuwe aansluiting. De vraag om deze interface kwam ook van EtherCAT gebruikers, met hun besturingsfabrikant voorop. Met gezamenlijke input heeft het ontwikkelingsproces geleid tot deze nieuwste innovatie.

Door de modulaire structuur zit de bus-interface maar in één speci eke module: de zogenaamde bus-module. Daarvan is nu deze nieuwe variant verkrijgbaar met EtherCAT en EtherCat P. Vanzelfsprekend worden de veiligheidsgerelateerde signalen binnen dit bussysteem verzonden met het FSoE-protocol. Het veiligheidsniveau is altijd PL e - Cat 4SIL3. Door middel van dip-switches geef je handmatig een adres aan de bus-module.

Het EtherCATbussysteem brengt eenvoud in de complexe wereld van veiligheid. Dat klinkt vreemd, maar het con gureren van machineveiligheid is bij een bus-systeem juist gemakkelijker dan bij traditioneel bedrade systemen. Daarnaast is EtherCAT gebaseerd op Windows en ‘draait’ het TwinCAT op elke (industriële) PC.

FSoE is een transmissieafspraak voor veiligheidsgegevens via EtherCAT. Binnen zo’n afspraak worden veiligheidsgegevens binnen een bepaalde tijd afgeleverd en zijn de gegevens onmiskenbaar, of zeg uniek. Dit bussysteem heeft een traditionele master-slave structuur. Je kunt er eindeloos mee vertakken. Het uitbreiden en inkrimpen van het bussysteem of vervangen van een bus-deelnemer is eenvoudig. Het is slechts nodig om wijzigingen in de topologie door te voeren.

EUCHNER (Benelux) BV

Visschersbuurt 23 3356 AE Papendrecht

Tel. 078-6154766

info@euchner.nl www.euchner.nl

ELEKTROMECHANISCHE ACTUATOREN

Ewellix komt met nieuwe elektromechanische actuatoren, ontworpen voor mobiele toepassingen. De eerste actuatoren die later dit jaar op de markt komen hebben een hefvermogen van 3 en 15 ton. Die bandbreedte wordt later ‘opgevuld’ en komt ook een elektromechanische ‘steer-bywire’-optie beschikbaar. De nieuwe uitvoeringen van 3 en 15 ton bieden een respectievelijk piekvermogen van 3,6 kW en een dwarsdoorsnede van 80 x 80 mm voor de 3-tons uitvoering en 17 kW piekvermogen bij 130 x 130 mm voor de 15-tons variant. De nieuwe serie is een doorontwikkeling van de bestaande CASM-serie. Ze zijn leverbaar met dezelfde veiligheidsopties. De nieuwe actuatoren zijn compacter, hebben een breder assortiment eindbevestigingen, efficiëntere motorpakketten en IP-klassen. Klanten kunnen de basiscomponenten van de actuator zelf kiezen. de keuze bestaat uit kogel- of rollenomloopgelagerde spindels, verschillende motoren, een parallel of ‘inline’ uitgevoerde bouwvorm voor de tandwielkast en aansluitingsmogelijkheden om de actuator te bevestigen aan de bewegende onderdelen van de machine. Afhankelijk van de configuratie is het mogelijk om lineaire snelheden te bereiken tot maximaal 300 mm/s (onbelast), accelaraties tot maximaal 6 m/s2 met slaglengtes oplopend tot 2 m.

www.ewellix.com

Laserfotocel

De nieuwe W12-laserfotocel is de opvolger van de W12L-3 en is de vierde generatie in de W12-familie. Of het nu gaat om transparante PET-flessen of folie, zeer spiegelende of heel donkere objecten, om kleine objecten (lichtvlek tot 0,1x0,17 mm) die al dan niet op hoge snelheid voorbijkomen (schakelfrequentie 2,5 kHz), of om objecten op grote afstand (schakelfrequentie 30 Hz), dankzij de nieuwste SICK-chiptechnologie en omgevingslichtonderdrukking kan deze one-size-fits-all-oplossing voor vele toepassingen binnen een machine worden ingezet. De laserfotocel heeft een metalen behuizing en kan onder zware omstandigheden worden gebruikt. De parametrering loopt via BluePilot op het apparaat of via IO-Link.

www.sick.nl

Aanraakvrije drukknoppen

De nieuwe IDEC CW1H-CW4H aanraakvrije drukknoppen zijn geschikt voor binnen- en buitengebruik en wanneer er strikte hygiënemaatregelen noodzakelijk zijn. De schakelaar hoeft niet te worden aangeraakt om de uitgang te activeren. Het benaderen met de hand of vinger is hiervoor voldoende. De drukknoppen hebben een duidelijke statusindicatie (output en standby) met 4 verlichtingskleuren: groen, rood, blauw en wit. De werking is gebaseerd op infrarood reflectie. De detectieafstand is instelbaar van 70 tor 270 mm. De drukknoppen (voedingsspanning van 12 tot 24 VDC) zijn  verkrijgbaar in een kunststof of metalen behuizing (IP65/67, UL Type 4X (gebruik buitenshuis)). Een timer is optioneel. De responstijd bij inschakelen bedraagt ≤ 2,5 ms en bij uitschakelen ≤ 1 ms.

www.apem.com

DIN-RAIL CPU

De nieuwe CP 841 CPU-unit met Intel Celeron 6305E dual-core-processor is volgens Sigmatek en daarmee ideaal voor bijzonder veeleisende en veelzijdige besturings-, regel- en bewegingstaken. Intern heeft de standaardversie 1 Mbyte MRAM, 4 GB LPDDR4 RAM, een M.2 SDD-kaart (128 GB) en een real-time klok (RTC) geïntegreerd. De 2x Gbit Ethernet, 2x VARAN, 1x CAN, 2x USB 3.2 Type-A, 1x USB 3.2 Type-C Host interfaces en S-DVI uitbreidingskaart, zijn gemakkelijk toegankelijk. S-DIAS I/O-modules kunnen rechtstreeks op de CP 841 worden aangesloten via de businterface aan de zijkant. Zoals alle CPU's van SIGMATEK ondersteunt ook deze nieuwe editie het OPC-UA-communicatieprotocol. Dankzij de koeling met behulp van een heatpipe is een ventilator niet nodig(passieve koeling via koellichaam). Twee 7-segment displays en 14 status-LED's voor het aflezen van de werkelijke operationele status, evenals een set- en resetknop, zijn geïntegreerd. De CP 841 draait op het Linux-gebaseerde real-time besturingssysteem Salamander 4. De CPU 841 is 60 mm breed, 110 mm hoog (163 mm inclusief mount) en 193,5 mm diep.

www.sigmacontrol.eu

Klaar voor de toekomst met Lineair Techniek

van Bosch Rexroth

Met een compleet assortiment oplossingen voor lineaire bewegingstechnologie gaat Bosch Rexroth vanaf pole position de toekomst tegemoet.

Van eenvoudige componenten tot nieuwe, slimme

Met een compleet assortiment oplossingen voor lineaire bewegingstechnologie gaat Bosch Rexroth vanaf pole position de toekomst tegemoet.

Van eenvoudige componenten tot nieuwe, slimme

mechatronische oplossingen zoals sensoren, elektronica en software. Met de IoT-ready, plug-and-produce oplossingen van Bosch Rexroth ben je klaar voor de Fabriek van de Toekomst.

mechatronische oplossingen zoals sensoren, elektronica en software. Met de IoT-ready, plug-and-produce oplossingen van Bosch Rexroth ben je klaar voor de Fabriek van de Toekomst.

Progress in emotion