Ondernemend Friesland editie 2-2023

samen werken.

samen werken en samen vooruit

In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Hotelletje in de sneeuw

Sinds we zo’n beetje van corona zijn verlost is de hospitality-branche weer helemaal los. Boekingen nemen overal weer toe en kansen worden volgens experts anno 2023 vooral gezien op het gebied van ecotoerisme (met duurzaam energiegebruik) en het aanbieden van authentieke lokale ervaringen en faciliteiten voor digital nomads (het werk moet bereikbaar blijven).

De vraag is wie daar het meest van gaat profiteren. Ik hoor met name hotel- en verhuurbranche klagen over de hoge marges die bedrijven als booking.com vragen, maar naar het schijnt kan ook niemand om ze heen. Ik moet zeggen: booking.com is voor mij heel prettig, omdat ik de locaties waar ik logeer graag snel en scherp wil kunnen beoordelen op sfeer, faciliteiten, ervaring van anderen en zeker ook op locatie. Bij booking kán dat. Ik ben inmiddels zó loyaal dat ik altijd bij ze boek, ook al wordt mij iedere keer weer door anderen verteld dat je met het rechtstreeks benaderen van een beoogd hotel een stukje korting kunt bedingen.

Er zijn echter drie redenen waarmee booking mijn hart heeft gestolen: ten eerste wordt het product ieder jaar verbeterd; de filters waarmee je tegenwoordig kunt zoeken zijn fantastisch. Ten tweede geeft booking mij als trouwe klant een korting, waarmee de winst die ik zou kunnen halen door een hotel rechtstreeks te bellen wordt geneutraliseerd. Slim natuurlijk. En ten derde omdat ik ooit en in een ver verleden een probleem met het bedrijf heb gehad.

In het kort: ongeveer tien jaar geleden boekte ik via booking een klein familiehotel in de Franse bergen voor een wintersportvakantie. Bij de bevestiging merkte ik al dat het iets anders ging dan normaal;

de bevestiging floepte ineens raar uit beeld en er kwam geen bevestigingsmail. Mislukt dus. Ik werd toen afgeleid door iets anders en boekte pas een maand later alsnóg hetzelfde hotel, vijf nachten voor vijf personen.

Maar ja hoor, bij aankomst bleek dat de eerdere boeking óók was verwerkt en de hotelbaas, een beetje type Allo, allo, maar dan minder grappig, vertelde direct bij het inchecken dat hij wel verwachtte dat ik vijf nachten voor tien (!) personen zou afrekenen.

Ik geef toe: het heeft nogal wat overleg en onderhandeling met booking. com gekost, maar uiteindelijk gaf men toch nog vrij snel toe dat men geen bewijs kon leveren van een verzonden bevestigingsmail bij de eerste booking en ging men er mee akkoord om de kosten te betalen.

De moraal van dit verhaal is: ook al ben je een grote jongen in de sector; je doet er goed aan om áltijd iedere klant op maat te bedienen. Had booking dat destijds niet gedaan, dan was ik nooit meer teruggekomen. Inmiddels zijn we tien jaar verder en heb ik meer dan 75 hotelovernachtingen bij ze geboekt. Tel uit je winst.

Menno Bakker

HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://twitter.com/OF_nl

Colofon

Uitgeverij

Brouwer Business

Media BV

Hoofdredactie

Menno Bakker

Bladmanagement

Ed Klijnman

Coverfoto

Ed Klijnman

Advertentie

exploitatie en administratie

Ondernemend

Friesland BV

Tussendiepen 21

9206 AA Drachten

Telefoon 0512-366326

Jasper van der Sluis

06-46033589

Gerrit Landman

06-18882116

Jan Gerrit de Boer

06-40209389

Redactie

NARVIC-media, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf, Willem Walda, Ingrid van Damme, Amanda de Vries en Ivo Pakvis

nieuwsberichten@of.nl

Vormgeving

VDS Crossmedia

Drukker

Scholma Druk

ISSN 1383-9314

© De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

www.of.nl

De Bakenmeesters: samen de bedrijfskoers uitzetten

Succesvolle bedrijven hebben een ding gemeen: een strategie. Maar wat is nu precies een strategie? Een strategie is simpelweg de manier waarop een organisatie haar doelstellingen wil bereiken. De Bakenmeesters zetten samen met ondernemers de bedrijfskoers uit. “We staan daarbij naast de ondernemer en werken samen aan de toekomst van het bedrijf. Maar de dienstverlening gaat verder dan alleen de koers uitzetten”, aldus eigenaren Karin Langhout en Erik Pel.

Hoog niveau finalisten

Leeuwarder Ondernemersprijs

Van Vuuren wint ‘de HET’

Op 13 april is Van Vuuren (Grou) verkozen tot winnaar van de Leeuwarder Ondernemersprijs de HET 2023. Dat gebeurde na een spannende finale bij bedrijf Themmen Heftrucks in de Friese hoofdstad. Hier waren ruim honderd mensen aanwezig. Het was van tevoren bepaald niet een gelopen race.

Friesland Lease in Drachten is een begrip in de leasewereld. Het bedrijf won diverse ondernemersprijzen en is zeer gefocust op verduurzaming en innovatie. OF vroeg manager Business Improvement & Innovation Gilbert Hageman naar de laatste ontwikkelingen.

‘We kijken breder dan de leaseauto’s die bij ons zijn ondergebracht’

Nieuwe producten maken van strandafval: ‘Gewoon doen!’

Vincent Kooijman raapte in vijf minuten maar liefst 173 stukjes plastic van het Terschellinger strand. Daar kun je moedeloos van raken. Maar Vincent en buurman Ivo Wiersma bedachten drie jaar geleden: “De grondstof voor nieuwe producten ligt gewoon op het strand. We hoeven het alleen nog maar te sorteren, verwerken en hergebruiken.” Voor onderzoek naar die verwerking krijgen ze hulp van NHL Stenden. “Een superfijne samenwerking!”

Studenten helpen Friese ondernemers vooruit

Studenten en ondernemers kunnen niet zonder elkaar. “Al was het maar omdat de één de leverancier is van het toekomstig personeel van de ander. Maar met elkaar samenwerken en leren is vaak ook een uitdaging. Door Tijd, Taal en Toegang in dit experiment op elkaar af te stemmen, hopen we een manier te vinden om dit te doorbreken”, zegt Dennis Carton – directeur Ynbusiness. Experimenteren is voor Ynbusiness de kern van het programma KONNECT.

Energietransitie: hoe WSP

hoogspanningsinfrastructuur aanpast voor de toenemende energiebehoefte

WSP is een wereldwijd opererend advies- en ingenieursbureau met grensverleggende experts die dagelijks werken aan een toekomstbestendige leefomgeving. In Nederland zijn 480 medewerkers werkzaam op 9 locaties verspreid over het land. Wereldwijd werken 66.000 internationale collega's aan de wereld van morgen. Ondernemend Friesland vroeg Thomas Danes en Vincent Frijlink welke rol de afdeling Energie van WSP speelt in de huidige energietransitie.

BISTRO IN DE BOSSEN

Tjaarda Oranjewoud laat met regelmaat van zich spreken met bijzondere vernieuwingen. Een mooi recent voorbeeld is de culinaire Bistro ‘Marijke Muoi WINE & DINE (ja, met hoofdletters.) Gastheer Thom van der Heide legt graag uit wat de gast kan verwachten: “We willen er zijn voor iedere fijnproever die houdt van eerlijke en ambachtelijke gerechten, van streekproducten en met ingrediënten van onze lokale leveranciers. Chef de Cuisine Joram van der Staaij heeft zijn best

Frame.frl bestaat 5 jaar

Alweer 5 jaar geleden is Nathan Lootsma gestart met Frame.frl. De missie van het Jouster bedrijf: op een oprechte, eerlijke en pure wijze ondernemers ondersteunen in hun ondernemerschap, waarbij soms ook bedrijfswaarderingen nodig kunnen zijn of strategische keuzes gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld bij aan- en verkooptrajecten.

De naam Frame komt van de passie die Lootsma heeft voor sport. De ondernemer is zelf actief in schaatsen, hardlopen, golfen, skiën en wandelen in de bergen. Maar zijn grootste passie is naar eigen zeggen de fietssport. Zo kwam hij voor zijn bedrijf op de naam Frame. “Bij sporten gaat het om allerlei facetten die ook bij ondernemerschap van belang zijn: motivatie, inzet, ambitie en doorzettingsvermogen. Bij fietsen gaat die metafoor met ondernemen nog verder. Een goed frame is de basis voor iedere fiets. Is dat goed, kun je naar

gedaan: onze kaart biedt een variatie aan vis, vegetarische en vleesgerechten, alles passend bij het seizoen.”

Uniek is volgens Van der Heide de proeverij. “De gast krijgt tien micro gerechtjes geserveerd, in meerdere gangen. Samen met de mooie wijnen die wij hebben is dat echt culinair genieten”.

Dat proeven en uitproberen een belangrijke basis van het concept vormt blijkt ook uit de wijze waarop de wijn kan worden geprobeerd. Bij Marijke Muoi WINE & DINE zijn er maar liefst 70 soorten wijn per glas te bestellen.

Meer weten, kijk op: www.tjaarda.nl

CIV Water bestaat tien jaar

Eind maart vierde het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Water (CIV Water), dat is gevestigd op WaterCampus Leeuwarden, het tienjarig bestaan. Dat gebeurde onder andere aan de hand van discussie, een speech van Amin Asad (hij doceert recht in zowel het mbo als hbo en werd in 2021 mbo docent van het jaar) én met de onthulling van een nieuw logo en een nieuwe website.

Voor wie het nog niet wist: CIV Water is geen school, maar intermediair tussen het bedrijfsleven en het onderwijs. Beide werelden hebben een eigen focus. CIV Water trekt die werelden naar elkaar toe. Waarbij CIV Water dus met name de wereld van water(technologie) voor de mbostudent ontsluit. “Als je dat goed kunt organiseren, stroomt de kennis over en weer en breng je de studenten en professionals in ontwikkeling”, zei Pieter Hoekstra eerder in een interview.

Er kan teruggekeken worden op bijzondere gebeurtenissen. Zo heeft de samenwerking met alle partners op WaterCampus Leeuwarden (onderwijs, wetenschap, overheid en bedrijfsleven) ervoor gezorgd dat de EU CIV Water als voorbeeldig beschouwde. Om de komende jaren op deze wijze in Europa het zogenaamde Vocational Excellence te realiseren (lees: uitmuntend mbo-onderwijs) is 400 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan CIV Water een deel voor zijn rekening neemt met het internationale project PoVE Water.

eigen voorkeur zaken toevoegen, die te maken hebben met wat je precies gaat doen: mountainbiken, hardfietsen, of gewoon in de stad fietsen. Zo werkt een gezond bedrijf opbouwen ook. Ik help ondernemers graag met het bouwen van dat solide frame.”

In de vijf jaar tijd heeft Frame.frl met tientallen bedrijven een zakelijke relatie opgebouwd. “Dat maakt mij dankbaar en trots”, geeft Nathan Lootsma aan. “Dat ga ik de komende jaren uitbouwen, maar ter gelegenheid van mijn lustrum heb ik wel mijn huisstijl en fietskleding aangepast.”

Wie kennis wil maken met het bedrijf: kijk op Frame.frl.

De nieuwe website van het CIV is tot stand gekomen door samenwerking met Digital Agency Junction en marketingbureau Wettermerk.

Stienstra & van der Wal B.V.

Walbeschoeiingen

Steigers en vlonders

Trailerhellingen

Houten bruggen

Remmingswerken

Periodieke keuringen volgens Nen-normen van:

- Elektrische gereedschappen NEN 3140

- Trappen en ladders NEN 2484

- Rolsteigers NEN 2718

Reparatie en onderhoud van

- elektrische gereedschappen

- tuinmachines

Kalibratie, onderhoud en reparatie van lasers

Wytze Veens tra

Houtdraaier sstraat 6b

8601 VG Sneek

info@nullast.nl

0515 - 42 69 23

Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken. Het bedrijf heeft vooral in de drie noordelijke provincies bekendheid opgebouwd met degelijk en vakkundig uitgevoerde werken, onder andere in opdracht van provincies, gemeenten en waterschappen. Daarnaast weten ook vele aannemers de kwaliteiten van Stienstra & Van der Wal op juiste waarde in te schatten.

Partnerschap in Friese biobased grondstofketen Fryslân

GreenInclusive, de organisatie die zich inzet voor de transitie naar een duurzame economie, breidt haar activiteiten fors uit in Fryslân. Het aantal agrariërs dat samen met GreenInclusive natuurlijke grondstoffen produceert blijft alsmaar groeien. De verwachting is dat het productieareaal in de komende jaren verder toe zal nemen. Dat gebeurt in samenwerking met agrariërs en agrarische dienstverleners.

GreenInclusive wil die groei graag met partijen in de regio realiseren. Daarom is zij het partnerschap aangegaan met Loonbedrijf De Jong uit Dijken, Okkema uit Easterein en Lageveen uit Nij Beets. Loonbedrijf Lageveen investeert onder andere in een roter zaaicombinatie en overtopfrees, waardoor er op meer grondsoorten lichtere bewerking kan plaatsvinden en dat is goed voor de bodem. De Samenwerking BV uit Elsloo werkte al nauw samen met GreenInclusive. Zij verzorgt de adviezen met betrekking tot de bemesting en het transport van de natuurlijke grondstoffen. Deze samenwerking wordt verder geïntensiveerd.

Hoogwaardige dienstverlening

Samen met deze partijen kan er in Fryslân hoogwaardige service

en dienstverlening worden geboden aan de agrariërs en kan de opschaling van de teelt van natuurlijke grondstoffen succesvol worden vormgegeven. Agrariërs worden op deze manier zoveel mogelijk ontzorgd. Op deze manier is bijvoorbeeld ook de teelt van vezelhennep gemakkelijk in te passen. Onder andere het bemesten, zaaien, oogsten en transporteren van natuurlijke grondstoffen wordt in gezamenlijkheid georganiseerd.

Duurzame invulling werkzaamheden

GreenInclusive kiest voor de genoemde bedrijven omdat zij zich, net als GreenInclusive, maximaal inzetten om de eigen footprint structureel en substantieel te verlagen. Ze maken daarom gebruik van HVO100 van het Friese bedrijf Wiersma Future Fuels uit Oudehaske. Brandstof gemaakt van afval- en reststromen waardoor de uitstoot van emissies (CO2, NOx) tot een absoluut minimum wordt beperkt.

Het samenwerkingsverband biedt de agrariërs de gelegenheid om zonder eigen investeringen natuurlijke grondstoffen te telen waarvoor zij een aanvullende CO2 toeslag ontvangen. Voor de partners betekenen de afspraken dat zij op een verantwoorde manier investeringen kunnen doen, in bijvoorbeeld nieuwe technologie, machinerie en het opleiden van vakmensen. Zo kunnen ze een belangrijke rol in de agrarische sector blijven vervullen.

Wafilin Systems:

ambities en snelle groei leiden tot verhuizing

In maart van dit jaar startte de verbouwing van een nieuwe productielocatie voor Wafilin Systems in Leeuwarden. Het bedrijf, al lange tijd lid van de Water Alliance, had met het kantoor op de WaterCampus in Leeuwarden niet meer voldoende ruimte om de ambities van het bedrijf te realiseren. Voordat het bedrijf het nieuwe pand kan betrekken moest er eerst nog een en ander worden gesloopt. Samen met Abel Reistma, wethouder van de gemeente Leeuwarden en tal van relaties werd daar een klein feestje van gemaakt.

Het nieuwe pand biedt ruimte aan maar liefst 50 medewerkers en beschikt over een expeditie- en opslag ruimte van waaruit Wafilin, naast het leveren van membranen en gerelateerde producten, haar mobiele proefinstallaties kan onderhouden, voorbereiden en leveren aan klanten. Bovendien zal het bedrijf een eigen applicatiefaciliteit creëren om nieuwe membraan applicaties voor klanten te ontwikkelen. Met deze nieuwe huisvesting komen alle diensten onder 1 dak. Momenteel telt Wafilin ruim 25 medewerkers en is het bedrijf actief in de zuivel en voedingsmiddelenindustrie.

Movacolor

Friese Onderneming

van het Jaar 2023

Movacolor uit Sneek is de Friese Onderneming van het Jaar 2023 geworden. Op dinsdag 18 april vond in Sint Annaparochie de finale van de Verkiezing Friese Onderneming van het jaar 2023 plaats. Commissaris van de Koning, Arno Brok overhandigde de prijs aan Marc Aandeweg en Bas Nieuwenhuis van Movacolor. De jury roemt het bedrijf omdat “Movacolor een kleurrijke onderneming is die reuring brengt in de internationale markt. Fris, solide en ambitieus. Een ambassadeur voor Fryslân ”, aldus juryvoorzitter gedeputeerde Friso Douwstra. Het bedrijf levert doseersystemen voor onder andere producenten van kunststoffen. De andere twee finalisten waren Megahout uit Drachten en Nedcam Solutions uit Heerenveen.

Rederij Vooruit: duurzamere motor voor tweemaster

Mooi nieuws uit Harlingen. Samen met scheepswerf SRF is daar de afgelopen 6 weken hard gewerkt aan boord van de Josina Elisabeth. Deze bijna 41 meter lange tweemast klipper voor 34 personen overnachten en 55 dag gasten is op de werf flink onder handen geweest. Het schip heeft een refit van de motor gekregen. De oude motor is vervangen door een ‘Stage 5 Iveco’ scheepsmotor.

Stage 5 motoren zijn schoner dan andere motoren en stoten minder schadelijke stoffen uit. Maar dat betekent niet dat ze inboeten aan vermogen. De schipper was na een testvaart dan ook blij verrast door de kracht van de toch geruisloze motor, zo meldt een persbericht.

Onze 7 zekerheden

• Compleet ontzorgde keukens

• Altijd gratis maatcontrole

• 7 Jaar garantie

• Duitse topmerken keukens en top apparatuur

• Korte levertijden en lage prijzen

• Eigen transport

• Eigen montagedienst

Sinds 1997 hét familiebedrijf in onze regio!

MKB-leiderschapsevent Overstag 2023:

‘Samen op de brug’ op 6 september

VOORAANKONDIGING

Als compagnons, vennoten of familieleden gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het eigenaarschap en leiderschap van een MKB-bedrijf: hoe doe je dat? Deze vraag staat centraal tijdens Overstag 2023: ‘Samen op de brug’ op woensdag 6 september in Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden. MKB-leiders leren deze dag op een interactieve manier samen met gelijkgestemden van collega-ondernemers, experts en andere sprekers die hun praktische en waardevolle lessen delen.

Want samen iets ondernemen is vaak erg mooi om te doen, maar kan soms ook enorm beknellen, blijkt uit alle verhalen die we hierover horen. Het is heel simpel: het begint bij jou als leider. Niet bij je team, niet bij je klanten en ook niet bij je medewerkers. Nee, bij jou! Vergelijk jouw onderneming eens met een schip. Een schip zonder kapitein is stuurloos. De kwaliteit van de kapitein bepaalt hoe goed het met het schip gaat. Of het een behouden vaart wordt. Overstag gaan is het vermogen voldoende te kunnen vertragen en flexibel te zijn in je aanpak om het waar nodig over een andere boeg te gooien. Hoe je deze visie praktisch invulling geeft, blijkt uit de inspirerende lessen van de collega-ondernemers, experts en andere sprekers op woensdag 6 september.

Meer info: Neem contact op met Peter Scherjon via peter@mkbbeter.nl

Founder MKB Beter Mediapartner OF

‘Het grootste mkb-leiderschapsevent voor de regio Friesland, Groningen en Drenthe’

De duurzame koers van Rabobank

en‘Koplopers pelotonmet elkaar verbinden’

Als bedrijf meehelpen de energietransitie tot stand te brengen. En dat binnen de context van een nóg bredere opgave: het creëren van een volledig circulaire economie. Dat vergt tijd, geld, energie en ook erg veel geduld. Je mag je afvragen of er ondertussen dan nog geld verdiend kan worden. Jelmer Algra, Directievoorzitter van de Friese Rabobanken, begrijpt die vraag en kan erom glimlachen.

“We investeren inderdaad tijd en geld om sámen met velen te bouwen aan die circulaire economie, met ook slimmere energietoepassingen. We zijn echter geen hemelbestormers. We veranderen mee met de veranderende wereld en we proberen vanuit onze financiële expertise en ons netwerk een bijdrage te leveren aan de uitdagingen waar de samenleving nu voor staat.”

In feite is Jelmer Algra zélf de verpersoonlijking van die veranderende wereld, want deze man uit Berlikum, nu woonachtig in Wier, oogt als de diametrale versie van het oude type bankdirecteur. Liever geen stropdas en ook, geen ‘u’, maar ‘jij’ en Algra schenkt voor de gasten van OF zélf eventjes de koffie in.

En bij de eerste slokjes daarvan starten we dan ook direct het gesprek over de issues die zijn bank vandaag de dag zo bezighouden. Al die onderwerpen heeft men bij de Rabobank gegroepeerd onder 5 pijlers: duurzaam wonen, duurzaam ondernemen, de energietransitie, banking4food en financieel gezond leven. “Je kunt begrijpen dat al die gebieden onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn”, aldus Algra. “En dat niet alleen: het speelt zich óók allemaal af in een maatschappelijke, dus ook politieke context. Dat alles maakt de uitdagingen complex. Maar, er worden écht hele mooie stappen gemaakt.”

Hennep

Als eerste voorbeeld van die verwevenheid van onderwerpen noemt Algra biobased bouwen. “Dat zie ik als een noodzaak voor het creëren van de circulaire economie. Maar dan heb je uiteraard niet alleen met de bouwers te maken, maar ook met de boeren, die de grondstoffen leveren. Denk aan hennep en lisdodde, te gebruiken als isolatiemateriaal. Het verdienmodel ís er, maar voor de juiste volumes zou je eigenlijk enorme oppervlaktes land moeten hebben om prijstechnisch te kunnen concurreren met de materialen waar we juist vanáf willen, zoals PUR-isolatie. En veel ruimte hebben we in Nederland niet. Nu hebben die gewassen óók het voordeel dat ze veel CO2 opslaan. Met CO2-credits kun je dat waarderen en dan kan het een enorme stap betekenen richting circulaire economie. Zo proberen we van alle kanten te kijken of investeringen ook echt uit kunnen. Dat wordt als coöperatieve bank ook van ons verwacht.”

Een uitdaging van jewelste ligt bij regelgeving, aldus Algra. “We leven in een

overgereguleerd land. We zouden als bank misschien met onze financieringen van bijvoorbeeld duurzame huizen nóg wel een stapje verder willen gaan, maar dan loop je tegen de maximale financiering aan die wettelijk is toegestaan. Dat snappen we uiteraard ook, maar dat is niet altijd leuk. Dan komen we in contact met een bedrijf dat ons enthousiast maakt met een kansrijke meerjarenstrategie voor warmtepompen, maar dan moeten we uiteindelijk misschien toch nee verkopen omdat er te veel onzekerheid is over regelgeving op de middellange termijn, hetgeen uiteraard van invloed kan zijn op het rendement.”

Hobbelig

Hoewel de weg naar een circulaire wereld en de energietransitie dus lang en soms hobbelig is, is Algra optimistisch. “Het mooie van Friesland is dat het net een dorp is. Er is een hechte gemeenschap en we weten elkaar snel te vinden. Ik vind het bovendien inspirerend dat wij als bank niet alleen met onze kennis en ons netwerk kunnen aanjagen en verbinden, maar dat we óók met concrete euro’s kunnen investeren. Niet alleen door financiering van duurzame projecten, maar ook omdat wij jaarlijks van ons coöperatief dividend een deel mogen uitkeren aan de samenleving. Daarmee subsidiëren wij jaarlijks voor 2,1 miljoen euro aan projecten in Friesland. We steunen de verduurzaming van clubgebouwen, maar ook bijvoorbeeld het zwembad van Witmarsum, dat voor het hele dorp als toeristenpleister belangrijk is en helemaal van het gas af wil. Ook steunen we het stimuleren van Friese export, in samenwerking met het WTC en de Oranjewoud Export Academy. We hebben in Friesland prachtige bedrijven, die de wereld

ook iets unieks te bieden hebben. Denk aan de decentrale waterzuiverings-units van Hydraloop. Dat soort innovaties kun je wereldwijd vermarkten en hoe meer we dat doen, hoe meer wérk er in deze provincie blijft.”

Je zou kunnen denken dat de Rabobank met deze visie en al die betrokkenheid dé groene bank is van Nederland. Maar die te grote broek wil Algra beslist niet aantrekken. Wij zijn vanuit onze historie verbonden met de hele samenleving en willen als zodanig ook werken. Vanuit onze duurzaamheidsmissie bijvoorbeeld zouden we kunnen besluiten om alleen maar label A-woningen (meest energiezuinig, red.) te financieren. Maar daarmee loop je de kans als bank dat je je afsluit van de onderkant van de samenleving. Dat willen wij dus niet.”

Grote stallen

Nog altijd is de Rabobank er óók voor de agrarische sector. In Friesland is deze sector goed voor een belangrijk deel van de balans van de bank. Die landbouw staat extreem onder maatschappelijke- en politieke druk omdat de miljoenen varkens en koeien nu eenmaal veel broeikasgas uitstoten. En dan is het nog maar acht jaar geleden dat het melkquotum van de EU werd afgeschaft en veel boeren, óók in Friesland aanzienlijke schaalvergrotingen doorvoerden. Grote stallen schoten als paddenstoelen uit de Friese grond. Hoe kijkt Algra terug op die ontwikkeling? De directeur: “Met de kennis van nu kun je daar zeker kanttekeningen bij plaatsen. Maar, de transities waar we nu inzitten vergen ook genuanceerd denken. We kunnen het uitstootprobleem van de agrarische sector niet ontkennen, maar in

"Wij zijn vanuit onze historie verbonden met de hele samenleving en willen als zodanig ook werken"

2015 was denk ik niet te voorspellen hoe snel het urgentiegevoel rondom natuur en milieu, de circulaire economie en ook de energietransitie zou groeien.

Wij proberen als bank uiteraard wel te denken in lange termijnen, maar we zijn geen visionairs die ver voor de troepen uitlopen. We willen samen optrekken met de maatschappij. Een nuancering is ook: de grootschalige bedrijven zijn vaak qua rendement en binnen de huidige kaders de schoonste en meest efficiënt. En de economische wetmatigheid is dat schaalgrootte zorgt voor voldoende rendement. Als daar geen ruimte meer voor is in ons land moet je zorgen dat er maatschappelijk draagvlak komt om de duurdere producten van kleinschalige en duurzame boeren te willen betalen. Het gaat om maatschappelijke keuzes. Neem ook windmolens. Ik begrijp dat niet iedereen ze direct in de achtertuin wil, maar méér boeren met een windmolen op het erf zorgt

voor een stukje alternatief inkomen voor de agrariër en helpt de transitie naar de winning van duurzame energie weer dichterbij te brengen.”

Peloton

En wat vindt Algra persoonlijk het meest inspirerend bij al die uitdagingen? “Het meest inspirerend vind ik het om de brug te slaan de koplopers en de volgers. In Friesland hebben we enkele geweldige koplopers. De Omrin uit Leeuwarden en Opnieuw in Buitenpost zijn mooie voorbeelden op het gebied van ondernemingen die circulariteit succesvol weten in te bouwen in het bedrijfsmodel. Maar ook ondernemer Jaap Hoekstra bijvoorbeeld; de duurzame vastgoedinvesteerder uit Leeuwarden, die onder andere oude fabrieks- en bedrijfspanden koopt en verduurzaamt. Hij geeft eerst zélf het goede voorbeeld en vervolgens is hij inspirator van de verduurzaming van het complete bedrijventerrein de Zwette. Een project waar

Jelmer Algra

Functie: Directeur coöperatieve

Rabobank

Tevens: Penningmeester vereniging

Circulair Friesland

Geboortedatum: 25-08-1976

Geboorteplaats: Berltsum

Burgerlijke staat: Getrouwd met Gerda Algra-Postma

Rabobank is in 1972 ontstaan uit een fusie tussen de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank en de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank. In 2016 fuseerden de meer dan honderd lokale Rabobanken en de Rabobank Nederland tot één bank, nog altijd met een coöperatieve structuur.

wij als bank bij betrokken zijn. Zo gaan ook ándere ondernemers meedoen. Dat vind ik fantastisch, want je hebt elkaar nodig. Het peloton is nodig om koplopers te kweken en het peloton heeft de koplopers vervolgens nodig om zich aan op te trekken.”

Jupiter 10A, 8448 CD Heerenveen | T 058 255 0601

E info@asbeste.nl | I asbeste.nl

Vergaderen bij het grootste stoomgemaal ter wereld

Laat u inspireren door de allure van dit Werelderfgoed. Voel de historie. Geniet van het prachtige uitzicht. Bij het Woudagemaal komt elke vergadering ‘op stoom’.

Een unieke locatie voor vergaderingen, presentaties of andere zakelijke bijeenkomsten. De twee uitstekend uitgeruste vergaderruimtes, voorzien van moderne apparatuur en WiFi, bieden plaats aan groepen van 5 tot 100 personen.

Daarom vergaderen bij het Woudagemaal!

• Gelegen in een unieke en inspirerende omgeving

• Mogelijkheid voor lunch, borrel en rondleiding

• Goed bereikbaar en gratis parkeren op eigen terrein

Wilt u ook vergaderen bij deze iconische stoomreus?

Scan de QR-code voor meer informatie of neem contact met ons op. We bespreken graag de mogelijkheden met u.

UNESCO Werelderfgoed Ir. D.F. Woudagemaal

Gemaalweg 1 • 8531 PS Lemmer

T +31 (0) 514 561814 • E info@woudagemaal.nl

Een open gesprek? Geef je mening!

Communicatie binnen organisaties, er is veel over gezegd en geschreven. Toch blijven simpele zaken soms onderbelicht. Zoals het belang van je mening geven in een open gesprek. Het is goed om in een gesprek open vragen te stellen, dat zeggen we ook binnen NLP. En soms is het duidelijker en eerlijker om gewoon te zeggen wat je ervan vindt. Durf jij dat aan?

We leren mensen om vragen te stellen zoals: hoe zag het proces eruit, hoe ben je tot deze uitkomst gekomen, wat is de reden dat je het zo hebt gedaan? Maar als je het antwoord hierop al weet, is het dan niet veel duidelijker om te zeggen: ‘dit vind ik ervan, wat vind jij?’ Dan ligt het op tafel. Je vraagt de ander óók open en eerlijk zijn mening te geven. Zo kun je beide visies met elkaar vergelijken.

Wees duidelijk

Als je iets wilt bereiken, levert vragen stellen niet áltijd wat op. Dit zie je bijvoorbeeld bij veranderingen binnen organisaties. Werknemers vragen vaak vrij snel: wat betekent dit voor mij? Soms voordat ze snappen waar de verandering precies over gaat. Leg als leidinggevende goed uit wat je wilt bereiken en hoe. Een stevig statement klaart de lucht. Wees hierbij duidelijk en je authentieke zelf.

Veiligheid en vertrouwen

Eerlijke gesprekken vereisen een open bedrijfscultuur. Als de sfeer veilig en vertrouwd is, kunnen werknemers eerlijk zijn. Soms door open vragen van jouw kant te beantwoorden, soms door hun mening naast die van jou te leggen. Als jullie elkaar alleen treffen bij het jaarlijkse functioneringsgesprek, komt jouw mening als een donderslag bij heldere hemel. Voer het hele jaar door (korte) gesprekken, dan weet je van elkaar waar je staat.

Eerlijk gesprek

Functioneert een werknemer niet goed en zijn er al heel wat open vragen gesteld? Vermijd dan een eerlijk gesprek niet. Dat is veel puurder dan de situatie laten doormodderen. Wees duidelijk: ‘ik verwacht van jou dat je deze taken oppakt en afrondt’. Zorg ervoor dat de verbinding met de ander in stand blijft. Dat lukt als je ook een goede verbinding met jezelf hebt. Ben jij in contact en in balans met jezelf? Vraag je af: wat kan ik aan mezelf ontwikkelen, zodat het makkelijker wordt om open en eerlijk te communiceren? Niemand is perfect, leren (van elkaar) kan altijd.

Kijk voor meer informatie op www. kieskoers.nl. Reageren op deze column? Mail info@kieskoers.nl

Ymkje de Vries is eigenaar van Kies Koers, hét NLP-instituut van Fryslân. Ze is gecertificeerd NLP Trainer, Master Coach en NLP Coaching trainer.

Hoog niveau finalisten Leeuwarder Ondernemersprijs

Van Vuuren wint ‘de HET’

Op 13 april is Van Vuuren (Grou) verkozen tot winnaar van de Leeuwarder Ondernemersprijs de HET 2023. Dat gebeurde na een spannende finale bij bedrijf Themmen Heftrucks in de Friese hoofdstad. Hier waren ruim honderd mensen aanwezig. Het was van tevoren bepaald niet een gelopen race. Tijdens de finale bleek namelijk dat de online stemming was gewonnen door verzekeringsbedrijf FGD en bij de pitches die de finalisten voor het honderd-koppige publiek mochten geven werd Servilocker als favoriet gekozen.

De jury koos uiteindelijk voor deurenfabrikant Van Vuuren als ultieme winnaar, waarbij met name respect werd geuit voor de wijze waarop dit bedrijf een enorme transitie heeft doorgemaakt.

“Het leukste van het winnen van die prijs? Dat is het effect naar ons team”, zei Van Vuuren-

directeur Dennis Gijsman. “We zijn met het hele team al jaren bezig om mooie resultaten neer te zetten en dat je dan nu eventjes publiekelijk daar de waardering voor krijgt is een erg leuke opsteker voor iedereen.”

In de aanloop naar die finale werden in maart in Café Restaurant Baylings aan de

Leeuwarder Nieuwestad al de finalisten bekend gemaakt. Behalve Dennis Gijsman van Van Vuuren waren daar ook Sandra Nugteren – de Swart van verzekeringsbedrijf FDG en Remmelt Bakker van Servilocker. Voor Leeuwarder wethouder Abel Reitsma (CDA), die EZ in de portefeuille heeft, was het bekendmaken van de finalisten

een vreugdevolle bezigheid. Hij ziet de ondernemersprijs dan ook als een middel om de vele unieke bedrijven in ‘zijn’ stad en dorpen bekender te maken. “Kennis met elkaar delen, maar ook het vergroten van zichtbaarheid is voor vele bedrijven belangrijk. Achter die gevels op bedrijventerreinen en van kantoorpanden worden vaak hartstikke bijzondere dingen gedaan en gemaakt. Ik hoor het vaak dat de ondernemers het waardevol vinden meer met elkaar te delen. Door mee te doen aan de HET kan dat uitstekend.”

De HET-finalisten!

Remmelt Bakker, Servilocker

Wat doen jullie?

Ons bedrijf maakt mensen die regelmatig geneesmiddelen gebruiken blij. Zij kunnen hun herhaalrecept op hun eigen moment uit servilocker ophalen, zonder rekening te houden met de openingstijden van de apotheek en zonder te hoeven wachten voor de balie.

Wat maakt jullie uniek?

Naast de maatschappelijke impact die we maken, hebben we ook gebouwd aan een duurzaam businessmodel. Klanten betalen ons doorlopend voor het gebruiksrecht van de software en ook om het systeem doorlopend te onderhouden, waardoor hun investering jaar op jaar rendeert. Goed voor het milieu, onze klanten en voor onszelf.

Wat vind je ervan dat je finalist bent?

Het is een erkenning voor wat we al 10 jaar doen. We maken al bijna 2 miljoen mensen blij met onze afhaalservice. Daarnaast verhogen we de efficiency van de apotheek, waardoor op jaarbasis 500 apotheek medewerkers vrijgespeeld worden voor andere zorgtaken. We hebben dus echt maatschappelijke impact. Als finalist krijgen we de gelegenheid om dit te vertellen aan een groter publiek.

Wat zou jij met deelname aan de HET willen bereiken?

Dat in onze eigen regio meer bekend wordt wat wij betekenen voor patiënten en zorgverleners. We zoeken voor onze groei ook nieuwe goed gekwalificeerde mensen. Hopelijk zet ons verhaal mensen in beweging om contact met ons op te nemen en het gesprek aan te gaan.

Waar wil je over vijf jaar staan, als ondernemer?

We maken dan dezelfde impact in een 5-tal andere landen. We zijn van start in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Denemarken en Canada en gaan er alles aan doen om deze droom uit te laten komen.

Musea, huizen, scholen en alles wat met bouwen te maken heeft

In elk ontwerp speelt functionaliteit een grote rol. De financiële ruimte beperkt soms meer dan de omgevingsruimte. Daarom is het goed om met een ervaren architect slimme keuzes te maken. Slim in effectiviteit, originaliteit en duurzaamheid.

Zo blijven niet alleen de kosten van het bouwproces beperkt, maar zijn ook de besparingen na jaren nog steeds duidelijk merkbaar.

Sandra Nugteren – de Swart, FGD

Wat doen jullie?

FGD heeft zich de afgelopen tien jaar ontwikkeld tot één van de grotere verzekeringsbedrijven in Noord- en Oost Nederland. We richten ons op de zakelijke markt en werken met zelfstandige (partner)kantoren, die de relaties in hun eigen regio bedienen. Met dit unieke bedrijfsmodel blijft de persoonlijke klantrelatie altijd het uitgangspunt en zorgen we ervoor dat we zichtbaar en bereikbaar zijn voor de MKB markt. Daarbij is FGD in staat om maatwerk te leveren, omdat we beschikken over eigen verzekeringsproducten.

Wat maakt jullie uniek?

Met FGD hebben we een duurzaam bedrijfsmodel gecreëerd, waarmee we autonoom kunnen blijven groeien. Daar waar andere partijen de regio verlaten of hun bedrijf verkopen aan een landelijke speler, blijven we met FGD en haar zelfstandige partnerkantoren juist gevestigd in die regio, dicht bij de klant en zorgen we ook in die regio voor werkgelegenheid en opleiding van jonge talenten binnen ons bedrijf.

Wat vind je ervan dat je finalist bent?

We vinden het fantastisch dat we in het tiende jaar van ons bestaan de finale van de HET hebben bereikt! De afgelopen jaren hebben we met ons hele team keihard gewerkt om te komen waar we nu staan en we zijn er ontzettend trots op dat dit resultaat ook bij anderen zichtbaar is.

Dennis Gijsman, Van Vuuren

Wat doen jullie?

Van Vuuren is al sinds jaar en dag toonaangevend leverancier van binnendeuren in de Nederlandse utiliteitsbouw. Het bedrijf heeft een lange historie en komt voort uit de bedrijven Halbertsma deuren uit Grou en Picus deuren uit Eindhoven. We zijn een onafhankelijk opererend bedrijf.

Wat maakt jullie uniek?

Van Vuuren komt uit een lastige fase in de bouwcrisis (2009-2014). Door een slimme commerciële strategie en doordat we onszelf altijd weer willen verbeteren zijn we uitgegroeid tot marktleider en trendzetter. Daarnaast is door het uiterst moderne en gerobotiseerde machinepark een productiesysteem ontwikkeld waarmee we specifieke deuren in zeer korte doorlooptijden kunnen produceren. Dit alles in een hecht en loyaal team waar plezier in je werk voorop staat!

Wat vind je ervan dat je finalist bent?

Een enorme eer en een mooie erkenning voor het bedrijf. We zijn er trots op. Al jaren wordt hard gewerkt aan het succes en de continuïteit van het bedrijf. Het is erg leuk om dan, samen met andere top bedrijven, even positief onder de aandacht te komen. Zeker ook goed voor de uitstraling van het bedrijf naar de regio!

Wat zou jij met deelname aan de HET willen bereiken?

Wat zou jij met deelname aan de HET willen bereiken?

Met de HET hopen we FGD nog meer zichtbaar te maken voor het publiek en de naamsbekendheid van ons bedrijf te vergroten. Daarnaast kunnen we (jonge) mensen laten zien dat het erg leuk is om bij een dynamisch verzekeringsbedrijf als FGD te werken.

Waar wil je over vijf jaar staan, als ondernemer?

Over vijf jaar hebben we 25 tot 30 partnerkantoren aangesloten en streven we ernaar ook de G en D van FGD ingevuld te hebben, d.w.z. dat we – naast FGD Oost in de provincie Overijssel - ook in de provincies Groningen en Drenthe een vestiging van FGD hebben. Er staat een stevig bedrijf, dat nog steeds die klanten in de regio bedient en voor verzekeraars een belangrijke partner is. Met onze eigen verzekeringsopleiding, de Insurance Business Academy, zijn we in staat om mensen op te leiden en aan ons te blijven binden.

Als gezegd is het een enorm compliment aan het team. Daarnaast helpt het mee aan de positieve uitstraling van het bedrijf naar de regio en laat je zien dat er mooie bedrijven actief zijn in de gemeente waar ook jong talent veel uitdagingen kan hebben. Zo houden we talent in de regio en worden we als bedrijf sterker, waardoor de economische groei in regio alleen maar wordt bevorderd.

Waar wil je over vijf jaar staan, als ondernemer?

Van Vuuren heeft nog plannen om haar productie verder te optimaliseren en in capaciteit verder te groeien. De afgelopen jaren wordt er flink geïnvesteerd in export. Over 5 jaar is Van Vuuren de meest moderne deurenfabriek in West Europa en bestaat de omzet voor minimaal 25% uit handel met het buitenland. Bij Van Vuuren zijn we nog lang niet klaar en is het geweldig om daar te werken. Dat geldt ook voor mij. Met mijn groeiende ambitie zijn de mogelijkheden en potentie van het bedrijf altijd meegegroeid. Ik verwacht en hoop derhalve nog vele jaren met ons fantastische team mee te mogen bouwen aan deze parel uit Grou.

De Bakenmeesters: samen de bedrijfskoers uitzetten

Succesvolle bedrijven hebben een ding gemeen: een strategie. Maar wat is nu precies een strategie? Een strategie is simpelweg de manier waarop een organisatie haar doelstellingen wil bereiken. De Bakenmeesters zetten samen met ondernemers de bedrijfskoers uit. “We staan daarbij naast de ondernemer en werken samen aan de toekomst van het bedrijf. Maar de dienstverlening gaat verder dan alleen de koers uitzetten”, aldus eigenaren Karin Langhout en Erik Pel.

Als bedrijf moet je regelmatig de bakens verzetten. Dat kan op vele momenten zijn, zoals in tijden van groei, verder professionaliseren van de organisatie of wanneer generaties/directieleden elkaar opvolgen. “Wij helpen ondernemers en zetten samen een stip op de horizon, leggen ambities op papier vast en stellen heldere en duidelijke doelen”, zo gaan de Bakenmeesters verder.

Brandjes blussen

“Vaak horen wij van ondernemers dat ze dagelijks niet meer bezig zijn met

hetgeen ze ooit zo leuk vonden aan het ondernemerschap, maar dat andere zaken en ‘brandjes blussen’ de tijd opslokken. Door de tijd te nemen om ‘aan’ het bedrijf te werken en niet alleen maar ‘in’ het bedrijf aan het werk te zijn, staan de ondernemers weer even stil bij hun ambities.”

Doordat er zoveel zaken op de ondernemer af komen, is er nauwelijks tijd voor focus en preventie. En juist hier zit vaak het knelpunt, leggen de Bakenmeesters uit. “We merken dat ondernemers het lastig vinden om hun bedrijfsprocessen zodanig in te richten dat de

doelen worden bereikt. Door het uitblijven van concrete acties blijft het bij ad-hoc oplossingen die vaak het tegengestelde effect hebben: nog meer brandjes blussen.”

Tijd voor focus

Hoewel het tegenstrijdig klinkt, is ‘tijd nemen’ de eerste stap. Door te beginnen met het formuleren van korte en bondige doelen, kunnen bedrijfsprocessen effectief worden ingericht. “Met onze aanpak ondersteunen we de ondernemer in dit proces waarbij de focus ligt op de ambities en kernactiviteiten van het bedrijf.”

Omdat implementatie van de strategie minstens zo belangrijk is, werken de Bakenmeesters nauw samen met ondernemers aan concrete acties. “Om de doelen te behalen is het cruciaal om de medewerkers hierin te betrekken. We ondersteunen in de communicatie en de uitvoering van de strategie. We zorgen voor duidelijke actiepunten voor zowel de korte-, middellange- en lange termijn. Dit zorgt direct voor impact in de organisatie”.

Water en land

De koers bepalen en de bakens verzetten, uit de nautische woordkeuze wordt al duidelijk waar de bedrijfsnaam De Bakenmeesters naar refereert. “Bakenmeesters zorgden dat schippers vroeger veilig, vertrouwd en ongehinderd konden varen. Wat bakenmeesters deden voor schepen op het water, doen wij voor bedrijven op het land”.

Lig jij op koers? Neem eens de tijd en stel jezelf de volgende vragen:

• Waar staat mijn bedrijf in 2027?

• Is mijn businessmodel toekomstbestendig?

• Zijn mijn doelen helder?

• Is mijn organisatie goed ingericht?

• Zijn mijn medewerkers betrokken?

HOS Oil neemt ondernemers mee naar schone mobiliteit

‘Wie nu de ogen sluit kan straks zijn bedrijf sluiten’

Dat de wereld van de fossiele brandstoffen de afgelopen twintig jaar goed is wakker geschud zal duidelijk zijn. De energietransitie is niet alleen door wetgeving van de overheid, maar ook door druk vanuit de eindgebruiker in een versnelling gekomen en dat ráákt iedereen in de sector. Hier en daar schieten ondernemers in een verlammende kramp over de onzekere toekomst, met als gevolg dat ze stilstaan. Johan Hoekstra, eigenaar van HOS Oil in Surhuisterveen, is van een geheel ander slag. De paniek die hij soms bij de oude garde ziet vindt hij bijna vermakelijk en de transitie met alles wat daarbij komt kijken is voor hem juist een inspiratiebron. Zijn missie: klanten helpen om realistische en haalbare stappen te maken richting schonere mobiliteit.

Hoekstra is de derde generatie die het bedrijf in handen heeft. De onderneming begon in 1979 in Boelenslaan en heeft inmiddels het hoofdkantoor en de groothandel gevestigd in Surhuisterveen. Johan is er eerlijk over: het grootste deel van de producten die zijn bedrijf verkoopt is nog wel fossiel en toen elektrisch rijden kwam opzetten werd in de familie uiteraard ook wel even onrustig op stoelen geschoven. “De wereld leek voor de oudere generaties drie decennia geleden een stuk simpeler. Tankhouders hadden toen een niet al te ingewikkeld verdienmodel. Benzine en olie verkopen; slang erin, volgooien en bij het afrekenen ook nog wat broodjes verkopen. Dat is nu totaal veranderd. Tankstations zijn nu mobiliteitshubs geworden.”

‘Energie en mobiliteit’, dat is nu de core business van HOS Oil. Het partnership met Total Energies komt daarbij van pas, omdat dit bedrijf energie produceert op een manier die bij Hoekstra past. “Ze zijn al lang niet meer alléén met fossiele brandstof bezig en erkennen dat we naar een andere toekomst gaan. Dat zie je ook terug in het Total-logo, waar zeven kleuren ook zeven soorten energie voorstellen. Van olie en aardgas tot windenergie, zonne-energie, waterstof en alles wat goed kan zijn in de toekomst. Zo breed is ook ons assortiment, maar óók onze dienstverlening. We hebben niet alleen benzine en smeerolie, maar ook oplaadstations voor elektrische auto’s, alle denkbare gasproducten en duurzame houtpellets.”

Mobiliteitspartner

Toch wil HOS Oil méér zijn dan een groothandel voor bedrijven en energieleverancier voor bedrijven en particulieren. Johan Hoekstra heeft het tot zijn persoonlijke missie gemaakt om als mobiliteitspartner bedrijven aan de hand te nemen en mee te loodsen door het woud van kansen, mogelijkheden, wetgeving, kosten en opbrengsten, zo lang het maar met de energietransitie te maken heeft. Hoekstra: “In ons eigen bedrijf hebben we

er alles aangedaan om te verduurzamen. Ledverlichting, zonnepanelen; onze drie tankstations zijn er al CO2-neutraal mee geworden; daar ben ik trots op. Maar we merken ook dat consumenten, maar óók veel ondernemers door de bomen het bos niet zien en dat sommigen daardoor verlamd raken en maar helemaal niets meer doen. Ik ben er echter van overtuigd dat je wanneer je je ogen sluit op termijn ook je bedrijf kunt sluiten. Misschien dramatiseer ik nu een beetje, maar écht: wie nu niet tenminste even wat zaken in kaart gaat brengen of laat uitzoeken staat over vijf jaar ineens met 5-0 achter. Dat kun je voorkomen, door nu al na te denken over wat jij als ondernemer kunt doen.”

Druppel

Volgens Hoekstra hoeft de energietransitie overigens helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. “Wij nemen de mensen mee in een fasetraject zodat de mensen begrijpen wat ze doen, wat ze moeten doen, wat het gaat kosten en wat het gaat ze opleveren. Ons motto is, je hoeft niet roomser te zijn dan de paus, maar je moet wel weten welke wetgeving er is en welke ontwikkelingen in sneltreinvaart op je afkomen. In Nederland geldt dat we dan in 2030 naar 55% reductie van CO2-uitstoot zullen gaan. En in 2050 naar zero emission. In veel binnensteden, zoals bijvoorbeeld Groningen zul je vanaf 2025 al merken dat de meeste dieselvoertuigen niet meer de stad in mogen. Heb je dus een bedrijf dat met een auto daar wil kunnen leveren is het handig om daar nu al rekening mee te houden. En dat is maar een voorbeeld. Ik ben ervan

overtuigd dat de wetgeving en de regels waaraan iedereen zich zal moeten houden in versneld tempo strenger zullen worden. Overheid en maatschappij zullen uiteindelijk die energietransitie willen versnellen. Ik hoor soms ook wel mensen zeggen: ‘wat wij hier in dit kleine landje doen is een druppel op de gloeiende plaat’ en dus doen ze maar niets. Maar ze vergeten dat dit niet overwaait. Je kunt de energietransitie zien als een zwaard van Damocles dat boven je hangt, maar je kunt het ook als een spannend avontuur zien. Er is zóveel mogelijk. Nu vanuit joúw eigen situatie met de energietransitie bezig gaan helpt je om toekomstbestendig te zijn en daarmee hou je óók de waarde van jouw bedrijf op peil.”

HOS Oil in kort bestek

• HOS Oil werd in 1979 Opgericht door Jacob Martinus Hoekstra.

• Inmiddels zwaait kleinzoon Johan Hoekstra er de scepter.

• Hij bouwde de core business van het bedrijf om van ‘oliehandel en tankstations’ naar ‘energie en mobiliteit.’

• Levert aan de zakelijke markt en aan particulieren.

• Levert onder andere ook ‘Hydrotreated Vegetable Oil’, (HVO), een schone dieselbrandstof

• gemaakt van afgewerkte plantaardige oliën en restafval.

• Recent wapenfeit: opende in februari van dit jaar 14 elektrische laadplekken bij Crystalic in Leeuwarden.

"Slang erin, volgooien en broodjes verkopen; dat was lang een verdienmodel"

Smeets Bouwmanagement en Advies

Maatschappelijk, duurzaam, regionaal

Smeets bouwmanagement en advies bestaat bijna 35 jaar. Begonnen in de sociale woningbouw met diensten voor woningcorporaties is Smeets nu sterk verankerd in het Noorden van het land. Naast woningcorporaties behoren vooral (maatschappelijke) organisaties in het onderwijs, de zorg en overheden tot haar opdrachtgevers. Smeets ontwikkelt en bouwt met hen aan duurzaam, circulair en betaalbaar vastgoed.

‘Door onze ervaring in de sociale woningbouw hebben wij veel affiniteit met de maatschappelijke opgaven van onze opdrachtgevers. Daarnaast zijn we helemaal thuis in ons werkgebied, de vier noordelijke provincies. De cultuur hier is gericht op samenwerken en samen resultaat halen. Nuchterheid is een van onze kernwaarden. We spreken elkaars taal’, aldus René Grummel, samen met Erik Posthumus eigenaar van Smeets bouwmanagement en advies.

Smeets koploper in duurzaamheid en circulariteit

Posthumus: ‘Vragen over duurzaamheid en circulair bouwen zijn in ons werk niet meer weg te denken. Organisaties hebben behoefte aan innovatieve, duurzame én betaalbare oplossingen voor hun vastgoed. De grootste uitdaging ligt in het bestaande vastgoed. Hoe passen we deze voorraad gebouwen aan? Die handschoen pakken we graag op. Door de gemeente Groningen zijn we uitgekozen om een utilitair pilotproject te doen. De opgave is de circulariteitsvisie van de gemeente te vertalen in een eerste nieuwbouwproject. Ook op het vlak van duurzaam renoveren voeren wij momenteel een pilot uit. Door deze pilots lopen we

voorop in kennis en ervaring met dit brede onderwerp, kennis die we overigens graag delen.’ Grummel wijst erop dat de wettelijke verplichting van tenminste energielabel C in 2023 óók voor kantoorgebouwen geldt. ‘Wacht niet te lang met het inplannen van een inspectie. Onze inspecteurs zijn gecertificeerd en helpen u graag met een maatwerk- en duurzaamheidsadvies. Eventueel ook in combinatie met een duurzaam Meerjarenonderhoudsplan.’

Bouwmanagement en Wet Kwaliteitsborging

Smeets is een gedegen partner op het gebied van projectmanagement, bouwkundig advies, vastgoedmanagement/-beheer, bouwschades en meer. De techniek van het bouwen vormt de rode draad in het dienstenpakket van Smeets. Een mooi project (7000 m2) waar Smeets momenteel bij betrokken is de (ver) nieuwbouw van het Ichthus college in Kampen. Grummel: ‘Wij geven namens de opdrachtgever, leiding aan het bouwteam en hebben een toetsende rol op het vlak van bouwkosten. Ook spelen we steeds in op de actualiteit. Zo bereiden we ons en onze opdrachtgevers voor op de Wet Kwaliteitsborging. Wij zijn één van de twintig gecertificeerde onafhankelijke kwaliteitscontroleurs die bouwers mogen en moeten controleren op de kwaliteit van het werk. Zoals de toets aan wettelijke technische eisen. Wij draaien pilots bij woningcorporaties, vooruitlopend op de definitieve invoering.’ Grummel: ‘Grote bouwbedrijven gaan zich hiermee zelf wel redden, de kleine en middelgrote aannemers lijken nog onvoldoende voorbereid. We worden door veel partijen

gevraagd. Neem gerust contact met ons op als je meer wil weten hierover. Het is beter als je goed voorbereid bent.’ Posthumus: ‘Groei zien we ook in het aantal zaken over funderingsschade. Toenemende droogte en lage grondwaterstanden spelen hierbij een rol. Onze twee specialisten complexe bouwschade, erkend door Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), worden veel gevraagd om te inventariseren en te adviseren.’

Werken bij Smeets

Er werken ruim 50 medewerkers bij Smeets. Grummel: ‘We groeien door. We bieden graag kansen aan talentvolle en ondernemende mensen die bewust met vernieuwing bezig willen zijn. Spreekt dit je aan? Net als de laagdrempelige en no nonsense cultuur die we hier kennen? Wij bieden je de ruimte en ondersteuning om je te ontwikkelen. Met veel vrijheid om je eigen werk in te delen, thuis, hier op ons zeer energiezuinige kantoor in Meppel of bij een van onze maatschappelijk gedreven opdrachtgevers. We werken aan afwisselende en inspirerende opdrachten. KPI vertaal ik graag in “Keep people inspired”. Dat is wat we hier doen.’ Ben jij toe aan een eerste stap of switch in je loopbaan? Bel met René Grummel, 0522 242 510.

"Wij lopen voorop in duurzaamheid en circulariteit"

"Met innovatieve oplossingen bouwen wij aan de toekomst"

Projectmanagement grootschalige renovatie Groningen, Lefier

Projectmanagement, Bouwkostenadvies en Directievoering uitbreiding CBS De Borg Haren.

Directievoering bouw Libertas, Nijestee.

Fotografie: Stijlzinnig

Gilbert Hageman Friesland Lease:

‘We kijken breder dan de leaseauto’s die bij ons zijn ondergebracht’

Friesland Lease in Drachten is een begrip in de leasewereld. Het bedrijf won diverse ondernemersprijzen en is zeer gefocust op verduurzaming en innovatie. OF vroeg manager Business Improvement & Innovation Gilbert Hageman naar de laatste ontwikkelingen.

“Bij Friesland Lease zijn we sterk gefocust op het terugdringen van de CO2 uitstoot en iets terugdoen voor de wereld om ons heen”, vertelt Gilbert Hageman. “En dat gaat verder dan alleen de overgang van een benzineauto naar een elektrische auto. Wij richten ons op de overgang van fossiele brandstoffen naar energie uit hernieuwbare bronnen, zoals zon-, wind- en waterkracht. Met deze meerjarige visie zorgen we ervoor dat we onze klanten duidelijk kunnen adviseren op het gebied van duurzame mobiliteit. Zo nemen we bijvoorbeeld het aantal auto’s van de klant onder de loep, is het echt nodig dat het bedrijf zoveel auto’s heeft? Kunnen de medewerkers ook met het openbaar vervoer of leasefiets naar kantoor? Waarschijnlijk kan een deel van de grote dieselbedrijfsbussen van woningbouwcorporaties of groenbedrijven ingeruild worden voor kleinere ‘Picnic’-achtige elektrische voertuigen voor binnenstedelijk vervoer? We kijken echt breder dan de leaseauto’s die bij ons zijn ondergebracht.”

Anders denken

Hageman is in zijn functie als manager Business Improvement & Innovation allereerst intern bezig om primaire processen te optimaliseren. “Dit betekent in de praktijk bijvoorbeeld dat wij als Friesland Lease helemaal van het gebruik van papier af willen”, legt hij uit. “Dus niets meer printen. Verder liggen onze daken vol met zonnepanelen en rijden al onze medewerkers elektrisch en op groene stroom. Extern betekent dit dat ik samen met Sales en onze klanten continu bezig ben met innovaties op het gebied van mobiliteit. Dit is een uitdaging en het vergt heel anders denken! Een voorbeeld hiervan is ‘slim laden’. Als medewerkers van bedrijven allemaal ’s ochtends tussen 8.00 uur en 8.30 uur hun auto aan de laadpaal zetten, dan is dat het duurste moment en je overvraagt hierdoor de markt. Dus moet er worden bij gevraagd en daarmee stap je af van duurzame energie. Het mooiste is een systeem dat zelf uitrekent hoeveel en wanneer je het beste kunt laden.

Samen met het bedrijf Alva charging zijn wij op dit moment bezig om dit soort processen af te stemmen en toe te werken naar optimale oplossingen.”

Hoogste trede

Constant bezig zijn met vernieuwingen zonder kwijt te raken wat al goed is, dat is de kern van Hageman zijn vak. “En dat is heel mooi om te doen”, zegt hij enthousiast. “Met Friesland Lease bereiden wij ons voor om op de hoogste trede van de MVO en CO2 Prestatieladders te komen. De Prestatieladders en CO2 reductie zijn cruciale onderdelen van het bedrijfsproces. We zitten nu op trede 3 en we willen volgend jaar toe naar trede 5. Daarnaast willen we dit jaar 10 procent minder CO2 uitstoot van ons rijdende park. Meerdere keren zijn we uitgeroepen tot ‘beste leasemaatschappij’, maar het kan altijd beter, efficiënter en nog meer onderscheidend.”

“We zijn continu bezig met innovaties op het gebied van mobiliteit”

Cijfers en feiten

Energie uit hernieuwbare bronnen is in 2022 met 20% gestegen en is nu totaal 40% van de totale energieproductie.

Verbruik van gas door huishoudens nam met 25% af, waarvan 10% als gevolg van het warme weer, de rest door de warme trui door de hogere gasprijzen.

Maar ook bedrijven gebruiken minder gas dan voorheen. We zijn er veel bewuster van geworden in 2022.

Dé houthandel van Noardeast-Fryslân.

Houthandel Barkmeijer

Houthandel Barkmeijer is dé groothandel voor hout, plaatmateriaal, deuren en isolatie voor de professionele verwerker. Naast de handel in deze producten, bewerken wij veel hout in onze machinale afdeling.

Samen Zwannie van der Wal Birdaarderstraatweg 70 9101DC Dokkum, 1e etage Email info@belabela.nl www.belabela.nl

gevelbekledingDeuren Houtbewerking

wsp.com/nl

Heeft circulair bouwen wel financiële waarde?

Zolang als we over circulair bouwen praten vraag ik me af: wat is het nu waard? De vraag hardop stellen wordt vaak afgedaan met een zucht en een antwoord van: dat is toch logisch? Je kunt materialen hergebruiken; dat is van waarde! Deze kaart wordt vaak gespeeld en bij mij roept het meer vragen op dan dat het antwoorden geeft. Want wat ga je dan precies hergebruiken, waar en wanneer denk je dat te gaan doen? Lastige vragen waarop geen antwoord is, omdat niemand die glazen bol op z’n bureau heeft staan.

Is circulair bouwen dan niets waard?

Volgens mij wel degelijk. Circulaire bouwen en bij voorkeur biobased bouwen biedt juist een deel van de oplossing voor vele crisissen waarin we momenteel zitten. Slimmer omgaan met bouwmaterialen door ze in de regio te produceren, her te gebruiken of terug te winnen speelt in op de maatschappelijke opgaves en biedt een perspectief voor de meerwaarde van het eindproduct. Maar wat is dan die meerwaarde? Gevoelsmatig een logisch verhaal, maar een investeerder zal toch vragen: wat is dat mooie circulaire vastgoed nu waard en wat doet het in mijn business case?

Helaas zal de makelaar/taxateur deze vraag nog niet kunnen beantwoorden om de simpele eenvoudige reden dat referentietransacties ontbreken of dat het duurzame bouwen zich niet of nauwelijks terugvertaalt in de huur. Dan komt het toch weer neer op een gevoel. Of toch niet?

We willen graag dat een gebouw volledig circulair is. Dat willen we omdat het gebouw dan ooit gedemonteerd kan worden en elders geheel of in delen weer opgebouwd kan worden. Als dit

het uitgangspunt is houden we dus bij het einde van de vastgoedexploitatie een stuk grond en een berg materiaal over. De waarde van circulair bouwen zou daarmee gelijkgesteld kunnen worden aan de restwaarde van dat stuk grond en die berg materialen.

Daaraan toegevoegd een hogere waardering van de huurder of koper voor het circulaire vastgoed en bovenal een gunstige beoordeling door financiële dienstverleners maakt dat circulair bouwen wel degelijk een positieve business case oplevert.

Wel zou ik tot slot een oproep willen doen aan de overheden. Daar de grond misschien wel het meest circulaire onderdeel is van het vastgoed pleit ik voor goede ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Of nu gaat om een inbreiding, uitbreiding of herbestemming. Een investering in de omgeving leidt op lange termijn altijd tot waarde verhoging. Hierin moet ook de overheid een stap vooruitzetten en durven te investeren in de ruimte. Immers het adagium van elke makelaar is nog altijd: locatie, locatie, locatie!

Kortom, niet enkel de herbruikbaarheid van materialen bepaald de waarde van circulair bouwen. Met een positieve waardering van de consument, een gunstige beoordeling van de banken en extra aandacht van de overheden voor ruimtelijke kwaliteit is circulair bouwen wel degelijk wat waard! Logisch toch?

Reind Fokkens is eigenaar van Fokkens Grondgoed bv; adviesbureau voor gebiedsontwikkeling, vastgoedsturing en rentmeesterij. Gespecialiseerd in gebiedsopgaves, planeconomie en herbestemming van vastgoed. www.fokkensgrondgoed.nl

Jetze Lont:

‘Wat wij willen is sociale cohesie creëren’

Op 3 juli 2023 gaat bij Lont uit Sint Annaparochie de vlag in top. Dit ter ere van het honderdjarig bestaan van het familiebedrijf. Ter ere van dit jubileum is het predicaat ‘Hofleverancier’ aangevraagd; een proces dat overigens niet geheel zonder slag of stoot verliep want het vergde een gedegen zoektocht om het bewijs daarvoor boven tafel te krijgen. Directeur Jetze Lont, die het bedrijf in 2014 van zijn vader overnam: “Ik dacht de benodigde documenten probleemloos uit de kluis op de zaak te kunnen vissen, maar daar bleek de historie niet verder te gaan dan 1970. Uiteindelijk slaagden mijn vader, Gerard Lont, en ik er bij Tresoar in om het koopcontract en de hypotheekakte uit de archieven te vissen.” Samen met Ondernemend Friesland doken directieleden Jetze Lont en Gerard van der Duim in de historie van de jubilaris.

Kun je op zeven-mijls-laarzen een beknopt overzicht van de geschiedenis van Lont geven?

Jetze Lont: De zoektocht naar de bewuste papieren bleek achteraf een hele waardevolle, want er kwam een schat aan informatie boven water over overgrootvader Arjen Lont, de oprichter en eerste generatie van het bedrijf. Die leerde het vak bij een bedrijf in Westhoek en had als 16-jarige wees het lef om het bedrijf als ‘broekje’ over te nemen op 2 juli 1923 na het overlijden van zijn baas Marten Smidt. Lont groeide uit van een klein timmerbedrijfje tot een breed georiënteerd bouwbedrijf met honderd man personeel en overleefde in de vier generaties Lont diverse crises. Dat zit hem waarschijnlijk in ons DNA; scherp aan de wind als het economisch wat tegenzit en voor de wind als het weer goed gaat. Ik had aanvankelijk helemaal niet het plan om ‘Hofleverancier’ te worden, maar werd door Commissaris van de Koningin Arno Brok overgehaald om het wel te doen.

Directielid Gerard van der Duim; wat is jouw rol binnen Lont?

Gerard van der Duim: Ik kende het bedrijf al sinds ik in 2006 in de bouw belandde. In februari 2017 kwam ik als commercieel manager bij Lont binnen en niet veel later werd ik lid van de directie. Kenmerkend voor Lont is dat bouwen meer voor ons betekent dan van een stapel stenen een huis maken. Ons streven is om al in een vroeg stadium bij de ontwikkeling te worden betrokken om de hele leefomgeving en het welzijn van de toekomstige

bewoners daarin mee te nemen. In 2017 – en daar zijn we best trots op - hebben wij een omgevingspsycholoog in de arm genomen, omdat wij bij veel projecten mogelijkheden zagen om de leefomstandigheden te verbeteren, vereenzaming te voorkomen, milieu en natuur bij projecten te betrekken (zie ook kader, red.). Kortom, sociale cohesie creëren, want tenslotte bouwen wij niet voor vijf of tien, maar voor 50 jaar of meer.

Even hardop dromen; waar staan jullie over 25 jaar?

Jetze Lont: Wat ons onderscheidend maakt is de manier waarop wij in het leven staan. De klantgerichtheid van Lont – wat maakt de klant gelukkig – en transparantie zijn hele belangrijke kenmerken.

Gerard van der Duim vult aan: De manier waarop wij de leefomgeving en welzijn in onze projecten integreren, sluit naadloos aan bij de tijdsgeest. Dat kost niks, maar je moet er wel heel goed en in een vroegtijdig stadium over nadenken met alle partners in de keten. We streven geen ongebreidelde groei na, maar hebben mooi en breed pakket aan diensten in portefeuille zoals woningbouw, utiliteitsbouw, restauratie van bestaande panden, agrarische bouw en ‘design en build’. Hierdoor spreiden wij risico en dat geeft ons ruimte om te manoeuvreren, ook in tijden dat de economie er wat minder voorstaat. Wij zien de toekomst met vertrouwen tegemoet en hopen dat de vlag over honderd jaar opnieuw in top kan, maar dan bij ‘Hofleverancier Lont’.

Rentmeesterschap

Lont is een belende naam in Friesland en ver daarbuiten. Het bedrijf staat voor vakmanschap en sociale innovatie. Een belangrijke drijfveer van het bedrijf is het begrip rentmeesterschap. “Wat wij doen heeft óók een belangrijke invloed op de generaties die na ons op deze aarde leven”, zo legde Bartele Boersma in september uit aan Ondernemend Friesland. “Vanuit dat besef hebben we altijd gewerkt. Dan is vérder gaan dan alleen gebouwen neerzetten belangrijk. Maar die wereld verandert tegelijkertijd ook door tal van invloeden. Goed rentmeesterschap betekent voor ons daarom ook: je aanpassen aan de tijd waarin je leeft en vanuit dat gegeven kijken hoe je kunt innoveren.”

Boersma is als procesregisseur betrokken bij de zogenaamde ‘Kluer-filosofie’. Een visie waarmee Lont in samenwerking met anderen probeert om met innovatieve ideeën oplossingen te vinden voor uitdagingen op sociaal vlak en op het gebied van duurzaamheid.

VAN DEN BERG

Maatschappelijk verantwoord ondernemen door een juridische bril bekeken

Duurzaamheid, klimaatverandering, maar ook vergrijzing zijn onderwerpen die aangepakt moet worden in onze samenleving, maar het zijn ook onderwerpen die bij steeds meer ondernemers op de agenda staan. Het zijn onderwerpen die niet direct juridisch van aard zijn, maar waarbij de juridische componenten wel degelijk van groot belang zijn. Daarbij krijgt vrijwel elke ondernemingssector te maken met nieuwe wet- en regelgeving aan de hand van de klimaatagenda van de overheid. In dit artikel zal een aantal aspecten worden besproken die een rol kunnen spelen voor u als ondernemer.

Duurzame verplichtingen

Nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid brengt voornamelijk verplichtingen met zich mee. U kunt hierbij denken aan het energielabel van uw kantoor. Vanaf 1 januari 2023 dient een kantoorpand te voldoen aan minimaal het energielabel C. De gemeente en omgevingsdiensten handhaven deze verplichting.

Een ander voorbeeld betreft de Leidraad Duurzaamheidsclaims, opgesteld door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Veel bedrijven doen duurzaamheidsbeweringen die vaak niet eerlijk en betrouwbaar zijn in de ogen van de consument. Het doel van deze leidraad is om bedrijven te helpen bij het formuleren van eerlijke duurzaamheidsbeweringen.

Mogelijkheden

Naast verplichtingen, brengt de toenemende aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen ook kansen voor ondernemers. Op dit moment is het kabinet bezig met de invoering van de maatschappelijke BV. Deze nieuwe rechtsvorm is van belang voor ondernemingen die een rol spelen bij de maatschappelijke vraagstukken zoals bijvoorbeeld energietransitie, klimaatveranderingen en onderwijs. Door middel van deze rechtsvorm zijn maatschappelijke ondernemingen straks te herkennen voor andere bedrijven. Op deze manier is het met name voor zakelijke relaties duidelijk dat ze zakendoen met een bedrijf dat maatschappelijke impact vooropstelt, boven het uitkeren van winst aan aandeelhouders.

Mvo-beleid opstellen?

Om als ondernemer te voldoen aan de huidige wet- en regelgeving, kunt u gebruik maken van een mvo-beleid. Dit houdt in dat u uw onderneming maatschappelijke verantwoord inricht. De overheid heeft verschillende tools ontwikkeld om hier mee aan de slag te gaan. Echter, is de eerste stap om te kijken welke wet- en regelgeving van belang is voor uw onderneming. Hiervoor kunt u gebruik maken van de mvorisciochecker tool. Via deze tool krijgt u inzichtelijk welke wetgeving en gedragscodes voor uw sector van belang zijn.

Heeft u verder nog vragen over juridische aspecten van maatschappelijk verantwoord ondernemen? Mr. J.C. Brouwer kan U helpen om uw onderneming op een maatschappelijke manier in te richten.

https://www.mvorisicochecker.nl/nl/doe-de-check

Freonen-bijeenkomst:

‘Veel mogelijkheden om panden richting energieneutraliteit te transformeren’

Het energieneutraal maken van panden uit verschillende tijdsperioden is goed mogelijk, zo bleek uit de verhalen van drie gastsprekers tijdens een inspiratiebijeenkomst op woensdag 19 april van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân en ROC Friese Poort Centrum Duurzaam. In de Innovatiewerkplaats van de Leeuwarder onderwijsinstelling vertelden experts over het (bijna) energieneutraal maken van panden met bouwjaren uit de 19e, 20e én 21e eeuw. In deze eigen bijdrage van de Freonen een verslag.

Willem van Riemsdijk trapte af met een lezing over de duurzame renovatie en restauratie van het Doktershûs in Stiens, met bouwjaar 1834. “Wij hanteerden bij aanvang enkele uitgangspunten. De energiebehoefte minimaliseren, het gebouw zoveel mogelijk tochtdicht maken en de inzet van accoya-hout. Verder mikten we het vervangen van gas door houtpellets en, indien nodig, het zelf opwekken van energie. Isolatie in de binnenmuren bestond uit 9 centimeter PIR, afgewerkt met leemstuc.” Het tochtdicht maken van een pand zorgt voor een gebrek aan ventilatie, stelt Van Riemsdijk. “Daarom hebben we gekozen voor een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning. Ook installeerden we een warmtepomp met grondwarmte, resulterend in zomerse koeling, warmteopslag in de grond en energiebesparing in de winter.”

Ook de verduurzaming van het Pakhûs SOLO in Stiens kwam aan bod. Daar koos Van Riemsdijk onder meer voor een lucht-waterwarmtepomp, warmteterugwinning, een akoestisch plafond met plafondverwarming en ledverlichting. “Ook installeerden we hoogrendementzonnepanelen met een opbrengst van ruim

8000 kWh per jaar. Dit zorgde voor een energieneutraal Rijksmonument!”

Periode rond 1910

Yge Valk ging in op het verduurzamen van een woning met een bouwjaar van circa 1910, vlakbij Baard. Valk koos onder meer voor het gebruik van triple glas, een warmteterugwinningsinstallatie en isolatie van vlas, hennep en PIR-platen. “Vlas heeft geen negatieve effecten op de gezondheid en, nog belangrijker, er is geen fossiele brandstof voor nodig. Op de begane grond installeerden we vloerverwarming, op de bovenverdieping viel de keuze op convectoren.” In 2016 plaatste Valk zonnepanelen op het dak. “Destijds 22 stuks, inmiddels zijn het er 29. Ook hebben we gebruikgemaakt van een warmtepomp, waterontharder en regenton.”

Nieuwbouwhuis

Wim Canton sprak over een nieuwbouwhuis, dat hij in Makkum heeft gerealiseerd. Het doel was een overwegend biobased, levensloopbestendige woning te bouwen, die gebruikmaakt van all-electric-installaties. “Het biobased karakter van de woning is zeer bijzonder”, aldus Canton. “Het gaat daarbij niet

alleen om de permanente houtgeur in huis, maar ook het vochtregulerende karakter van leemstuc. Bovendien zorgen de natuurlijke kleur van leem en het ademende effect van ‘dampopen’-wonen voor een prettige omgeving. Een lucht-waterwarmtepomp met een vermogen van 6 kW dient als warmtebron.” Tot slot gaf de spreker aspirant-bouwers met biobased-ambities tips mee. “Zorg dat je voldoende tijd beschikbaar hebt om materialenkennis te verzamelen en bovendien weet hoe je dit materiaal moet verwerken. Volg de uitputting van je begroting op de voet en heroverweeg indien nodig.”

Duurzame workshops

Roeland Westra, projectleider bij gastheer Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort, deed ook een duurzame duit in het zakje. “In het Duurzaam Doen Huis leren wij mensen om energie te besparen in hun eigen werkof woonsituatie. Met workshops, zoals Hoe verduurzaam ik mijn woning?, maken mensen op eenvoudige wijze kennis met duurzame technieken. Organisaties kunnen zich aanmelden om hun medewerkers deze kennis te laten vergaren tijdens een van onze workshops.”

Dé complete bouw-, hout- en plaatmaterialen leverancier van Friesland

Duurzame Doeners: Etran

Waar bestaan jullie duurzame activiteiten uit?

Met onze opleidingen in de energietransitie zet Etran zich in voor voldoende kennis en capaciteit van deskundigen, zodat we in 2050 in een klimaatneutraal en fossielvrij Nederland leven. Wij willen de energietransitie versnellen door er eerst voor te zorgen dat professionals over de juiste kennis en competenties beschikken. Via omscholingstrajecten van ongeveer zes maanden leiden we mensen op die een bijdrage willen leveren aan het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Daarna bemiddelen we onze kandidaten naar een geschikte baan.

Waarom doen jullie dit?

Het doel van de Nederlandse overheid is om bijna geen CO2 meer uit te stoten in 2050. In de komende jaren moeten er daarom 8,2 miljoen huizen en 1 miljoen bedrijfspanden verduurzaamd worden. Een hele opgave, waarvan het succes afhankelijk is van het beschikbare personeel. Er zijn ongeveer 46.000 professionals nodig om de energietransitie tot een succes te maken. En dat terwijl 1 op de 3 vacatures in de energietransitie nu al niet kan worden opgevuld. Omdat we de bouw- en installatiebranche ook hard nodig hebben bij de energietransitie, richten we ons op het omscholen van mensen met minimaal mbo-niveau 4 die van carrière willen switchen of een afstand tot de arbeidsmarkt hebben.

Wat heeft het opgeleverd?

Inmiddels gaan we aan de slag met een derde groep gemotiveerde kandidaten die zich wil laten omscholen tot energieprestatieadviseur in de woningbouw (EP-W adviseur). Ook zijn we in februari 2023 gestart met ons nieuwe opleidingstraject tot Consultant energietransitie, dat we in samenwerking met HanzePro aanbieden. Voor alle trajecten werken we samen met UWV, Werk in Zicht en het Noorden werkt door. Daardoor zijn veel kandidaten die voorheen een uitkering ontvingen ondertussen werkzaam als bijvoorbeeld energiecoach en energielabel-adviseur bij gemeenten, provincies en adviesbureaus. Zo leveren we gezamenlijk een bijdrage aan het tekort aan vakmensen in de energietransitie én zetten we ons in om de kansen op de arbeidsmarkt van werkzoekenden te vergroten.

Samenwerking De Jut Fabriek en NHL Stenden Hogeschool

Nieuwe producten maken van strandafval: ‘Gewoon doen!’

Vincent Kooijman raapte in vijf minuten maar liefst 173 stukjes plastic van het Terschellinger strand. Daar kun je moedeloos van raken. Maar Vincent en buurman Ivo Wiersma bedachten drie jaar geleden: “De grondstof voor nieuwe producten ligt gewoon op het strand. We hoeven het alleen nog maar te sorteren, verwerken en hergebruiken.” Voor onderzoek naar die verwerking krijgen ze hulp van NHL Stenden. “Een superfijne samenwerking!”

Verzoek: extra vies plastic

Femke: “Vincent en Ivo sturen ons plastic afval om te testen. We hadden ditmaal om extra vies plastic gevraagd: we willen weten hoe goed dat gewassen moet worden voordat het echt schoon is. Als dit op is, vragen we om ‘gewoon’ vies plastic.”

Vincent en Ivo richtten samen Stichting de Jut Fabriek Terschelling op. Ze kochten - dankzij steun van een ondernemer - een shredder die korreltjes van plastic maakt en een injector die korrels verwarmt tot pasta, zodat dat in een nieuwe vorm geperst kan worden. De stichting kreeg subsidie van het Iepen Mienskipsfûns en mag gebruikmaken van de zolderruimte van garage Cupido. Het meeste afval komt bij De Milieujutter Terschelling vandaan. Vincent: “Met zo’n twintig vrijwilligers sorteren en verwerken we dat én vertellen we ons verhaal. We hebben namelijk drie pijlers: bewustwording, educatie en verwerking.”

Hoe schoon is schoon?

De samenwerking met NHL Stenden helpt

de stichting enorm met vraagstukken om de regio, in dit geval het kwetsbare waddengebied, vitaler te houden. Tegelijkertijd helpt die studenten om ín en mét de praktijk op zoek te gaan naar nieuwe antwoorden, helemaal passend bij NHL Stenden’s andere kijk op innoveren.

Femke Jaarsma, docent-onderzoeker bij het Lectoraat Circular Plastics: “Het begon zo’n drie jaar geleden met de vraag: ‘Hoe maak je van strandafval nieuwe producten?’ Wij konden direct aanhaken met kennis over productontwikkeling en recycling. Vorig jaar ontwierpen eerstejaars studenten van verschillende opleidingen samen een recyclecontainer.” Vincent: “Met zo’n container kunnen we ter plekke afval verwerken, dat scheelt veel vervoersbewegingen.”

Femke: “Nu duiken we verder in het wasproces. Ik begeleid drie derdejaars studenten van de opleidingen Chemie, Werktuigbouwkunde en Biotechnologie. Zij doen een specialisatie van een half jaar op het gebied van circulaire plastics. Deze studenten onderzoeken hoe je vervuiling van plastic af krijgt, wat er gebeurt bij verschillende waterbesparende wasmanieren, wat uiteindelijk de kwaliteit wordt en wat voor producten je er van kan maken.” Vincent: “Hoe schoon is schoon genoeg? Voor een drinkbeker moet het brandschoon zijn, voor een bloempotje misschien maar 60% schoon.”

Waardevolle kennis

Vincent is ervan overtuigd dat de verwerkingscontainer mét geschikte wasinstallatie er binnen twee jaar staat. “Door deze samenwerking komen we een stuk sneller verder. We hebben zelf veel in huis qua verwerking, Femke en de studenten voegen waardevolle kennis toe.” Jaarsma: “Wij hebben de faciliteiten om onderzoek te doen. We gebruiken het recyclelab in Leeuwarden en polymerenlab in Emmen. Iedere student geeft zijn eigen visie op de uitkomsten. Later werken ze waarschijnlijk ook multidisciplinair samen, ze doen zo waardevolle praktijkervaring op. Daarnaast krijgen ze de kans om te werken aan zo’n maatschappelijk relevant vraagstuk met potentiële wereldwijde impact als dit.”

Bewustwording

Vincent: “Relevant is het zeker. En het begint bij bewustwording, al op jonge leeftijd. Als ik tijdens workshops kinderen het proces laat zien, zijn ze altijd verbaasd hoe leuk en simpel het is. Zij maken straks het verschil, let maar op.”

De Jut Fabriek zet door, samen met NHL Stenden. Vincent: “Volgend studiejaar hebben we vast een nieuw vraagstuk voor ze. Wij geloven hierin en willen het groter en beter maken. Gewoon doen. Waarom niet?”

"Zij maken straks het verschil, let maar op"

Bouwcenter Concordia breidt uit in Friesland

Bouwcenter Concordia blijft groeien. Het bedrijf uit Meppel heeft met de overname van Eppinga Hout- en Bouwmaterialen in Drachten ondertussen veertien vestigingen in Noord-Nederland. “We worden steeds actiever in Friesland”, aldus commercieel directeur Andre Bruining.

Naast Drachten heeft Bouwcenter Concordia ook Friese vestigingen in Oosterwolde en Heerenveen. “De vestiging in Drachten ligt mooi centraal in de provincie en past daarom perfect in de toekomstplannen van Concordia. We hebben de ambitie om te blijven doorgroeien en meer naar het Noorden op te schuiven”, legt Bruining uit.

Bouwcenter Concordia is gespecialiseerd in de verkoop van bouw-, hout- en plaatmaterialen voor aannemers, zzp’ers en zelfbouwers. Daarnaast vallen onder de Concordia Holding twee Concordia Keuken & Bad vestigingen en acht Primo Keukens vestigingen. “Zo kunnen we de klant van A tot Z helpen. We leveren alle harde materialen van de fundering tot het laatste plintje”, gaat Bruining verder. “Zowel stenen, dakpannen, gevelbekleding, deuren, gereedschap, tegels, sanitair, keukens, niets is te gek. Wij staan met onze 350 werknemers altijd klaar om advies te geven op het gebied van bouw en verbouw, zowel binnenshuis als buitenshuis.”

Bio-based

Circulair en duurzaam bouwen speelt een steeds grotere rol in de bouwwereld. “Sinds dit jaar vind je bij Bouwcenter Concordia een groot aanbod van natuurlijke biobased bouwmaterialen zoals isolatie, gevelbekleding of afwerkingsmaterialen. In Meppel zit een speciaal team die klanten van alle vestigingen adviseert en op weg helpt met dit soort milieuvriendelijke materialen, die teruggegeven kunnen

worden aan de natuur. Voor de opslag van bio-based materialen is een nieuwe loods gebouwd. Daarnaast hebben we speciale samenwerkingen om het aanbod circulaire bouwmaterialen te vergroten.”

Bij alle vestigingen van Bouwcenter Concordia kunnen de hout- en bouwmaterialen worden afgehaald, maar bestaat ook de mogelijkheid om de materialen te laten bezorgen door het eigen logistieke netwerk. “In Drachten gaan we in mei beginnen met aanpassingen van het gebouw, zodat het dezelfde afhaalformule krijgt als de overige vestigingen. Verder zal het assortiment verder uitgebreid worden, waarna deze veertiende vestiging helemaal past in het concept van Bouwcenter Concordia.”

Oorsprong

De oorsprong van het Bouwcenter Concordia ligt in Meppel. Concordia begon in 1906 in de beton- en cementindustrie. Later kwamen daar dakpannen bij. Het bedrijf ging zich in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw meer toeleggen op de verkoop van bouwmaterialen, maar ook keukens, sanitair, tegels en badkamers. “We zijn van familiebedrijf uitgegroeid tot een zelfstandig bedrijf. We zijn de meest klantgerichte en klantvriendelijke bouwmaterialen handelaar in het Noorden. We zitten met onze vestigingen altijd dicht bij de klant. Direct contact met de klant, een uitgebreide buitendienst en werknemers die snel

kunnen schakelen en flexibel zijn, maakt de bouwcenters van Concordia tot dé complete bouw-, hout- en plaatmaterialen leverancier waar je als professionele verwerker of particulier altijd terecht kunt.”

“We worden steeds actiever in Friesland”

Miedweg 15A 9872 TJ Stroobos 0512-351278 06-11326677

info@bronsematransport.nl

www.steenhandelbronsema.nl

W ilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app sto e onze app.

W ilt u persoonlijk contact?

Gratis inloopsp , elke donderdag van 14.00-17.00 uu Meesterlijk in persoonlijk advies.

W ilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app store onze app.

W ilt u persoonlijk contact?

Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur Meesterlijk in persoonlijk advies.

notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Controleer uw verzekering bij verduurzaming

Energietransitie en verduurzaming, we kunnen er niet omheen. Het is raadzaam bij investeringen rondom het bedrijfspand of woning altijd in gesprek te gaan met uw adviseur om te kijken of dit aanleiding is om uw verzekering aan te passen.

De energietransitie en het overstappen op duurzame energiebronnen moet de klimaatverandering zoveel mogelijk tegengaan. We worden gestimuleerd om over te gaan op duurzame energie. Elke ondernemer en particulier krijgt ermee te maken, verzekeraars ook. De ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie volgen elkaar snel op. Er zijn veel mooie duurzame initiatieven, maar de nieuwe risico’s geven verzekeraars ook enorme uitdagingen. Verzekeraars pleiten dan ook voor het invoeren van veilige en uniforme standaarden die bij voorkeur wettelijk moeten worden verankerd. Waar krijgt u mee te maken of wat kunt u doen om tot een veilige energietransitie te komen? Hieronder enkele voorbeelden:

Isolatiemateriaal

De laatste jaren zijn er verschillende incidenten geweest met brandbaar isolatiemateriaal. Isolatie is vanuit het oogpunt van duurzaamheid belangrijk. Maar uit kostenoverweging wordt nog te vaak gekozen voor brandbare kunststof isolatiematerialen, zoals het brandbare EPS. Naast huizen, bedrijven, ziekenhuizen en scholen, waren er ook stalbranden waarbij brandbaar isolatiemateriaal een grote rol speelde. Toegepaste constructiematerialen kunnen bijdragen aan preventie, brandbare isolatiematerialen zorgen er echter voor dat branden zich sneller uitbreiden dan gewenst. Het is daardoor moeilijker om te vluchten en de gevolgen van een brand te beperken. Verzekeraars vinden verbetering noodzakelijk. Bij nieuwbouw en renovatie kunnen bijvoorbeeld flinke verbeterslagen worden gemaakt.

Lithium-ionbatterij

Een lithium-ionbatterij is een lichtgewicht oplaadbare batterij of accu. Lithium-ion komt in veel batterijen voor; van batterijen die zijn ontworpen voor electrische voertuigen tot opladers van speelgoed, mobiele telefoons en nog veel meer. Het gebruik van dit soort batterijen is niet zonder risico. Ze kunnen oververhit raken en in brand vliegen. Dat gebeurt bijvoorbeeld tijdens het opladen, door het gebruik van niet-originele opladers en bij overladen of beschadigingen. Er zijn een aantal preventietips voor het juiste gebruik van deze batterijen, te denken aan de accu van de lader halen als deze vol is of laad de accu bij voorkeur overdag op.

Zonnepanelen

Het aantal zonnepanelen in ons land groeit hard. ’Geen verzekering voor bedrijfspand met zonnepanelen’, zo kon in de media worden gelezen. Dat wekt de suggestie dat verzekeraars terughoudend zouden zijn. En misschien zelfs de energietransitie vertragen door het

stellen van zware eisen, het doorvoeren van premieverhogingen of het niet-accepteren van zonnepanelen als risico. Dit beeld is uiteraard onjuist, verzekeraars hebben als grote institutionele beleggers niet voor niets ook het Klimaatakkoord onderschreven en stimuleren een veilige energietransitie.

Informeer uw adviseur

Een belangrijke rol is weggelegd voor de verzekeringsadviseur, met name bij de grotere, bedrijfsmatige risico’s. Als u nadenkt over het plaatsen van zonnepanelen, elektrische laadpalen op of aan uw bedrijfspand, informeer dan vooral uw verzekeringsadviseur. Uw verzekeringsadviseur kan (op voorhand) contact leggen met de verzekeraars omdat deze duurzame aanpassingen mogelijke gevolgen kan hebben voor de verzekering. Door het risico vooraf te laten beoordelen en controleren is het nog mogelijk om aanpassingen aan bijvoorbeeld het dak door te voeren of andere eisen op het gebied van bijvoorbeeld brandveiligheid. Dit vergroot de verzekerbaarheid en voorkomt verrassingen. Een duurzame samenleving creëren we door samen de schouders eronder te zetten en als u goed verzekerd bent.

Ronald de Valk Adviseur Bedrijven Kuiper Verzekeringen

"Met een innovatief en hoogopgeleid team denken wij na over de wereld van morgen"

Advies- en ingenieursbureau WSP

Energietransitie: hoe WSP hoogspanningsinfrastructuur aanpast voor de toenemende energiebehoefte

WSP is een wereldwijd opererend advies- en ingenieursbureau met grensverleggende experts die dagelijks werken aan een toekomstbestendige leefomgeving. In Nederland zijn 480 medewerkers werkzaam op 9 locaties verspreid over het land. Wereldwijd werken 66.000 internationale collega's aan de wereld van morgen. Ondernemend Friesland vroeg Thomas Danes en Vincent Frijlink welke rol de afdeling Energie van WSP speelt in de huidige energietransitie.

Wie zijn jullie en wat doen jullie?

Thomas Danes: “Ik ben teamleider Civil Engineering bij de afdeling Energie van WSP. Wij ontwerpen en adviseren op het gebied van hoogspanningstechniek, ondergrondse infrastructuren en duurzame energiesystemen. Zo ontwerpen wij bijvoorbeeld hoogspanningsstations en lijnverbindingen.”

Vincent Frijlink: "Ik ben verantwoordelijk voor de Electrical Engineers bij de afdeling Energie van WSP. De Electrical Engineers ontwerpen hoogspanningsstations, kabelsystemen en zijn sepcialist op het gebied van EMC (Elektro Magnetische Compatibiliteit, red.).”

Wat kan WSP betekenen voor de energietransitie?

Thomas: “Dat kan ik het beste uitleggen door middel van één van onze projecten. Op het traject Burgum-Drachten hebben wij een studie verricht naar de mogelijkheid om een bestaande hoogspanningsverbinding op te waarderen door het toepassen van een nieuw type geleider (ACCC geleiders, red). Met deze geleiders kun je op hetzelfde traject een hogere transportcapaciteit creëren. Daarbij onderzoeken we of de fundering en het mastlichaam van de hoogspanningsmasten sterk genoeg zijn voor de nieuwe geleiders. Ons doel is om de hoogspanningsinfrastructuur zo aan te passen dat aan de toenemende energiebehoefte kan worden voorzien, met blijvende betrouwbaarheid. Dát

zien wij bij WSP als onze bijdrage aan de energietransitie.”

Vincent: “We willen zoveel mogelijk elektrificeren om de stap naar een schone economie te maken en wij creëren met onze inzet de randvoorwaarden voor het versnellen van deze energietransitie. Dat doen we bijvoorbeeld met een ontwerp van een kabelopstijgpunt in Gorredijk, waar TenneT met ondergrondse kabels de capaciteit van het 110kV netwerk vergroot. Hiermee wordt de hele regio voorzien van de benodigde capaciteit, zodat nieuwe windmolens en zonneparken op het net kunnen worden aangesloten. Voor de uitbreiding van de capaciteit zijn ook de geleiders bij Helmond verzwaard. WSP heeft daar samen met de gemeente Helmond, het RIVM en TenneT het programma ‘Meten is weten’ opgezet waarbij over een meerjarige periode de magneetvelden in de wijk Brandevoort in kaart worden gebracht. Zo nemen wij de bewoners mee in de directe invloed op de leefomgeving, als gevolg van de netverzwaringen die een randvoorwaarde zijn voor de energietransitie.”

Wat is het mooiste aan jullie vak?

Thomas: “Dat we met een innovatief team van hoogopgeleide mensen nadenken over de wereld van morgen, bijvoorbeeld door ons ‘Future Ready-Programma’. Dit is ons wereldwijde duurzaamheids- en innovatieprogramma. Hiermee hebben we goed zicht op toekomstige ontwikkelingen, trends en behoeften. We dagen onze teams

uit om niet alleen door de bril van vandaag te ontwerpen en adviseren, maar ook door die van de toekomst. Daarnaast haal ik veel plezier uit het oplossen en uitvoeren van ingewikkelde integrale vraagstukken, samen met de experts uit onze andere Business Units Property & Buildings en Earth & Environment.

Vincent: “Daar sluit ik mij volledig bij aan. Wij zien het als onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om bij ingewikkelde vraagstukken de klant een advies te geven waarmee een project in omvang kan afnemen of zelfs volledig wordt afgeblazen, en waarbij eventueel andere passende oplossingen tot het gewenste resultaat leiden. Het zijn ook de technische vraagstukken die leiden tot een inspirerende samenwerking met collega’s. Denk aan kabelstudies waarbij we met verschillende afdelingen samenwerken, maar ook de internationale samenwerking waar we met de WSP-collega’s uit Engeland en Servië, voor TenneT, specialistische netstudies uitvoeren. Daar word ik heel blij van.”

"Technische vraagstukken leiden tot een inspirerende samenwerking met collega’s"

Delen Private Bank ook in Friesland actief

Nieuwe naam voor vermogensbeheer verovert Nederland

Nog maar een jaar geleden nam Oyens & Van Eeghen de naam aan van haar Belgische moeder: Delen Private Bank. Sindsdien is de bank verder opgestoomd op de Nederlandse markt. Dat wordt nu beloond met de prestigieuze Gouden Stier van beleggersplatform IEX. ‘Een prachtige beloning’, noemt Douwe van der Glas van Delen in Heerenveen de IEX Gouden Stier voor de private bank van het jaar. Een gesprek.

De race ging tussen vijf genomineerden die dit najaar werden geselecteerd op basis van klanttevredenheid: tientallen klanten droegen Delen aan. Een onafhankelijke vakjury boog zich vervolgens over de nominaties en bekroonde ‘nieuwkomer’ Delen op 15 maart als winnaar. Men kan zich afvragen: waarmee heeft Delen zich als nieuwe naam op de Nederlandse markt zo snel in de kijker gespeeld? Opvallend is dat de bank het lijstje genomineerden aanvoerde op het gebied van prijs-kwaliteitverhouding. Van der Glas schrijft dat toe aan de brede dienstverlening van Delen: naast beleggen zijn ook financiële planning, estate planning en kredietverlening speerpunten. Ook de grotere doelgroep speelt volgens hem mee. “Voor klanten met financiële potentie hanteren wij geen ondergrens, terwijl andere partijen uitgaan van een minimum van een half miljoen of een miljoen euro.” Dit trekt ook jongere klanten, constateert Van der Glas. “We merken dat

onze dienstverlening aanslaat bij jongere mensen die onder begeleiding willen starten met beleggen. Bij andere private banks komen zij vaak niet binnen.”

Contraire beweging

Nog een troef van Delen is de sterke digitale dienstverlening. Het vorig jaar geïntroduceerde digitale archief ‘Family Services’ verzamelt alle denkbare financiële zaken van klanten. Dat zorgt volgens Van der Glas voor gemoedsrust en geeft hem en zijn collega’s de kans proactief te adviseren. “Doordat we overzicht hebben over het totale vermogen, kunnen we een seintje geven als het bijvoorbeeld slim is de hypotheek over te sluiten naar een lagere rente of een verouderd artikel in de huwelijkse voorwaarden te laten aanpassen. Veel klanten hebben vakantiehuizen in Spanje. Stel dat daarvoor de fiscale regels veranderen, dan kunnen wij met één druk op de knop alle klanten op de hoogte brengen.”

De jongere klanten vinden deze digitale diensten en de bijbehorende app een vanzelfsprekendheid. Maar wie denkt dat zij geen behoefte hebben aan persoonlijk contact, vergist zich. Van der Glas merkt dat juist ook deze doelgroep waardeert dat je bij Delen desgewenst gewoon nog iemand aan de telefoon krijgt of je vaste contactpersoon kunt ontmoeten in een van de regiokantoren. “We zien een enigszins contraire beweging: aanvankelijk waren onze jongere klanten vooral op onze app gericht, maar we merken dat zij meer behoefte krijgen aan een persoonlijk gesprek. Omdat andere private banks het contact meer en meer automatiseren, plukken wij daar de vruchten van. ”Die persoonlijke en proactieve benadering maakt het werk extra leuk, vindt Van der Glas. “Eigenlijk pakken we het op de ouderwetse manier aan, maar in een modern jasje en met goede digitale ondersteuning. Daar krijgen wij echt energie van.”

Lokale aanwezigheid

Het belang dat Delen hecht aan persoonlijk contact, blijkt ook uit de aanwezigheid van regionale kantoren. Naast vestigingen in Amsterdam, Heerenveen en Den Bosch heeft de private bank pasgeleden een kantoor in Hengelo geopend, na de overname vorige zomer van Groenstate Vermogensbeheer. Zit er nog meer in het vat? Van der Glas: “Ook in de regio Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Eindhoven zouden we op termijn graag lokaal aanwezig zijn. We willen de komende jaren organisch doorgroeien, maar kijken ook naar potentiële overnames. De Nederlandse

markt van vermogensbeheerders is vrij gefragmenteerd en biedt volgens Van der Glas zeker nog kansen.”

In een lastig beleggingsjaar groeide het klantenbestand van Delen Nederland vorig jaar met 13 procent. De bank wist het verlies op de beleggingsportefeuille binnen de perken te houden, met een strategie die is gericht op de lange termijn en een beperkt risico. Van der Glas: “Het verlies bleef in 2022 redelijk beperkt, terwijl we in het sterke beleggingsjaar 2021 juist weer iets minder rendement behaalden. Opgeteld doen we het daarmee substantieel beter dan de andere private banks, die volatielere resultaten lieten zien.”

klantenbestand van Delen Nederland vorig

Waar nog aan gewerkt moet worden? De naamsbekendheid, vooral ook in Friesland, aldus Van der Glas. Met de Gouden Stier is Delen op de goede weg. “Dat klanten ons hebben aangedragen uit waardering voor onze geleverde diensten is een prachtige erkenning.”

Delen Private Bank is er voor (ex-)ondernemers die hun vermogen willen laten groeien, met behoefte aan een persoonlijke aanpak, bijvoorbeeld ook als het gaat om fiscaaljuridische aspecten.

De prijswinnende private bank is in Friesland gevestigd aan de Van Maasdijkstraat in Heerenveen.

www.delen.bank/ondernemer

“Dat klanten ons hebben aangedragen uit waardering voor onze geleverde diensten is een prachtige erkenning.”

Studenten helpen Friese ondernemers vooruit

Aan de slag met energie, circulaire economie, AVG én cybersecurity

Studenten en ondernemers kunnen niet zonder elkaar. “Al was het maar omdat de één de leverancier is van het toekomstig personeel van de ander. Maar met elkaar samenwerken en leren is vaak ook een uitdaging. Door Tijd, Taal en Toegang in dit experiment op elkaar af te stemmen, hopen we een manier te vinden om dit te doorbreken”, zegt Dennis Carton – directeur Ynbusiness. Experimenteren is voor Ynbusiness de kern van het programma KONNECT. Een programma waarin de eerstelijnsorganisaties en de Noordelijke onderwijsinstellingen onder andere worden uitgedaagd om de afstand tussen onderwijs en ondernemers te verkleinen. Met als doel om de innovatiekracht in Noord-Nederland te vergroten.

V.l.n.r: Hendrik-Jan Hoekstra van Firda, Corrie Ponne van Ynbusiness, Oege Reitsma en Kor Bolhuis van NHL Stenden, Martin Wijnia van Van Hall Larenstein.

Binnen Konnect voert Ynbusiness een aantal experimenten uit om te onderzoeken wat goede werkwijzen zijn om MKB en Kennisinstellingen beter te laten samenwerken. Zo werkt Ynbusiness samen met NHL Stenden, Van Hall Larenstein, Friesland College en Friese Poort aan een experiment om te onderzoeken of vraagstukken vanuit het Friese MKB ook sneller opgepakt kunnen worden. Tijd, Taal en Toegang, de zogenaamde 3T’s, blijken daarin belangrijke struikelblokken te zijn. Er zit een enorm tijd en tempoverschil tussen hoe beide werelden werken. Kennisinstellingen zijn gebonden aan curricula en moeten lang en ver vooruitplannen om zaken te kunnen organiseren. MKB’ers hebben vaker een leervraag waar direct iets mee moet gebeuren.

In het tweede experiment wordt proefondervindelijk vastgesteld wat succesvolle manieren zijn om samen te werken met het MKB, buiten de standaard opdrachten en lange stages om.

“Het is best een uitdaging om binnen het onderwijs ruimte te vinden voor dergelijke initiatieven. Maar we weten dat ze belangrijk zijn om studenten ook dat deel praktijkervaring op te laten doen.” zegt Hendrik Jan Hoekstra van het Friesland College (nieuwe naam vanaf augustus dit jaar: Firda, red.). Ynbusiness heeft al eerder met de Friese Poort en NHL Stenden ervaring opgedaan met hybride werkvormen. De inzet van het AVGteam was destijds een succesvol experiment.

“En blijkbaar voelde het MKB de noodzaak om actie te ondernemen, want in slechts enkele dagen waren de eerste 50 plekken gevuld.” zegt Corrie Ponne, projectmanager van Ynbusiness. “Nu wordt verkend of opschaling succesvol kan zijn, met andere kennisinstellingen en een breder aanbod.”

Eén dag over de vloer met concrete acties

Multidisciplinaire teams van mbo en hbo studenten komen één dag bij een

ondernemer over de vloer. Zij delen kennis, geven inzicht in waar het bedrijf staat en ondernemen actie. Dit doen ze op de thema’s AVG + Cybersecurity of Energie + transitie naar Circulaire Economie.

Onder de vlag van Konnect werkt Ynbusiness hierin samen met de NHL Stenden, Friese Poort en Friesland College om te onderzoeken of deze werkwijze geschikt kan zijn als duurzaam samenwerkingsmodel. De studenten worden begeleid door docenten en vooraf getraind via Masterclasses van professionele partijen zoals Yspeert Advocaten, de MKB Cybercampus, Ekwadraat en Vereniging Circulair Friesland, zodat ze de juiste praktijkkennis hebben om de MKB’ers goed te kunnen adviseren. Ze krijgen een toolkit en checklist mee, die inhoudelijk vooraf geverifieerd wordt door de betrokken professionals. De meeste punten op de lijst kunnen door de studenten, met medewerking van de ondernemer, ter plekke direct worden opgelost. Het team laat een overzicht achter voor de ondernemer, zodat die een to-do list heeft om alles op orde te hebben.

"Er zijn al veel tools beschikbaar om MKB’ers inzicht te geven in acties die ze kunnen ondernemen, maar niet iedere MKB’er kent ze"

MKB ziet soms door bomen bos niet meer

Het MKB in Friesland staat voor grote uitdagingen op het gebied van AVG, cybersecurity, energie en de transitie naar een circulaire economie. Er is veel wet- en regelgeving waar bedrijven aan moeten voldoen. “MKB’ers zien door de bomen het bos niet meer op bovengenoemde thema’s. Er speelt veel en niet iedere oplossing is voor ieder bedrijf de juiste. Er zijn al veel tools beschikbaar om MKB’ers inzicht te geven in acties die ze kunnen ondernemen, maar niet iedere MKB’er kent ze. Met een aantal snel te nemen stappen kan er al voortgang worden geboekt”, zegt Corrie Ponne van Ynbusiness.

Energie + transitie circulaire economie

Op het gebied van energie en de transitie naar een Circulaire Economie is er nog veel winst te behalen voor het MKB. Veel ondernemers zien wel de noodzaak, maar weten niet goed hoe ze hiermee aan de slag moeten. De studenten gaan daarom bij de MKB’ers langs om hen voor te lichten over de verschillende mogelijkheden voor onder meer een rendabele circulaire bedrijfsvoering. Zo hebben ze bijvoorbeeld een compact overzicht van mogelijke businessmodellen en de verdienmodellen die daarbij passen om de ondernemer te inspireren. Verder hebben de studenten kennis vergaard over het verminderen van energieverbruik, isolatiemaatregelen, de toepassing van LED verlichting en investeringen in duurzame energie. Ze hebben daarnaast ook kennis van passende subsidiemogelijkheden hiervoor.

AVG + cyberweerbaarheid

De wereld wordt steeds meer digitaal. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee voor het bedrijfsleven. Sinds de invoering van de AVG-wetgeving in 2018 (Algemene Verordening Gegevensbescherming) zijn bedrijven verplicht om zorgvuldig om te gaan met persoonsgegevens en deze op een veilige manier te verwerken. Dit betekent onder meer dat bedrijven passende technische en organisatorische maatregelen moeten nemen om persoonsgegevens te beveiligen. Data inventarisatie, privacy beleid, een verwerkingsregister van persoonsgegevens, datalek protocollen – het zijn allemaal zaken die een belletje doen

rinkelen. Maar wat de ondernemer er voor zijn bedrijf nu precies mee moet doen is vaak nog onduidelijk. De studenten gaan hier met de ondernemer mee aan de slag en beschikken over verschillende formats die direct ingevuld kunnen worden om zo te voldoen aan de AVG.

Cyberweerbaarheid is daarnaast van groot belang omdat bedrijven steeds vaker te maken krijgen met cybercriminaliteit, zoals phishing, malware en ransomware. Het is daarom belangrijk om als bedrijf te investeren in goede beveiliging, bijvoorbeeld door het gebruik van goede antivirussoftware, het uitvoeren van regelmatige back-ups en het trainen van medewerkers in het herkennen van verdachte e-mails en links. De studenten gaan onder meer aan de slag met het uitleggen van wachtwoordbeleid, laptopbeveiliging, websitebeveiliging, toegang tot databases en de digitale voetafdruk van een bedrijf op internet.

Aanmelden

Friese MKB’ers met uitdagingen op het gebied van AVG/Cyberweerbaarheid of Energietransitie/Circulaire economie kunnen zich aanmelden via info@ynbusiness.nl. Zij krijgen dan begin juni een groep van vier studenten op bezoek. Tijdens één dag gaan de studenten de ondernemer praktisch helpen om zoveel mogelijk stappen te zetten op deze gebieden. Praktisch en hands-on. De inzet van deze studenten kost de ondernemer geen geld, wel tijd. Van de ondernemer wordt verwacht dat hij of zij tijd beschikbaar heeft om die dag de vragen van studenten te kunnen beantwoorden. Zo kunnen zij hun impact zo maximaal mogelijk laten zijn. In dit experiment is plek voor 30 bedrijven die ondersteuning zoeken op het gebied van AVG/Cyberweerbaarheid en 30 bedrijven voor Energietransitie/Circulaire economie.

"De wereld wordt steeds meer digitaal. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee voor het bedrijfsleven"

Iliana Kappert

Bedrijf: Opus Vita Coaching (www.opusvita.com)

Functie: Eigenaar

Burgerlijke staat: Getrouwd met Niels en 2 zoons: Jens (15) en Milan (13)

www.loopbaanibiza.nl/

Friezen in den Vreemde

Iliana Kappert op Ibiza

‘Je hebt altijd een keuze’

Trouwe lezers weten het al lang: in de rubriek Friezen in den Vreemde vertellen we de ervaringen van managers, bestuurders en ondernemers over de grens. Waar waren ze? Wat deden ze daar? Wat nemen ze mee naar huis? In deze editie: Iliana Kappert Van Opus Vita Coaching. Zij was op Ibiza.

Je bent in januari van dit jaar naar Ibiza gegaan. Waarom?

Ja, ik heb een weekje in een retreat gezeten, op Ibiza. Na een bewogen jaar vond ik het fijn om mezelf even terug te trekken. Om weer even te voelen wat er echt toe doet en om dit jaar wederom goede keuzes te maken vanuit mijn hart.

Hoe heb je de reis ervaren?

Heel bijzonder en fijn om in korte tijd zoveel aandacht aan jezelf te schenken. Ik was even weg van alle drukte en de waan van de dag. Hierdoor kom je sneller tot de kern.

Wat heb jij met Ibiza?

Nadat ik hier in het jaar 2000 een half jaar gewoond en gewerkt heb, is de liefde voor dit eiland ontstaan. Sindsdien komen wij hier een aantal keer per jaar. Er wordt gezegd dat een gedeelte van het eiland door de hoge concentratie metalen en mineralen een groot magnetisch veld uitzendt. Volgens deze legende is dat de reden dat er zo’n open en bijzondere energie op het eiland hangt. Je kunt het geloven of niet, maar voor mij heeft het iets magisch en heeft het zeker bijgedragen aan deze retreat.

Complete interieurs op maat gemaakt in Drachten

Hoe zou jij Ibiza willen kenschetsen?

Ibiza is heel veelzijdig. Naast dat het bekend staat als party eiland waar de beste DJ’s van de wereld draaien, is het een van de mooiste eilanden ter wereld. Je vindt er idyllische dorpjes, prachtige baaien en betoverende zonsondergangen. Met de Spaanse vibe is het er relaxt en vrij. Iedereen mag zijn zoals hij wil zijn. Alles is goed. Het is om deze reden ook een geliefde plek voor hippies.

Wat heb je geleerd?

Het was een hele bijzondere week. Ik gun mijzelf dit voortaan ieder jaar! Het is zo belangrijk om in verbinding te blijven met

jezelf en keuzes te blijven maken vanuit je hart. Het maakt je een krachtig persoon en het helpt om met vertrouwen door te gaan! Het heeft me zelfs zo geïnspireerd dat ik komend jaar zelf een loopbaanweek ga organiseren op Ibiza! Er is geen mooiere plek om met jezelf de verdieping in te gaan. Ik zie

dat veel mensen om mij heen worstelen met loopbaanvragen en niet meer verbonden zijn met zichzelf. Het lijkt me mooi om mijn vak een extra dimensie te geven door dit op Ibiza te doen!

Welke les neem je mee naar huis en zou je willen delen?

Je kunt alleen succesvol zijn als je doet waar je gelukkig van wordt en waar je goed in bent. Wat je voelt, straal je uit en wat je uitstraalt trek je aan! Zorg dat je regelmatig even inzoomt op jezelf en vraag jezelf steeds af of je nog met de juiste dingen bezig bent. Je hebt altijd een keuze, volg je hart!

"Wat je voelt, straal je uit en wat je uitstraalt trek je aan!"

Échte relaties

In een gesprek met een coach had ik het onlangs over de teleurstelling dat een team waar ik mee werkte een keer mijn verjaardag vergeten leek te zijn. ‘Maar je bent toch een externe’, gaf zij aan. ‘Wat had je dan verwacht?’ Nou ja, die juridische strik klopte natuurlijk. Maar ik voelde me geen buitenstaander, maar onderdeel van het team. Ik bekleedde een positie waarin ik een doorlopende verantwoordelijkheid droeg, was bevlogen betrokken en werkte bijna dagelijks op de zaak. Kortom: ik was toch een van hen? De coach spiegelde mij voor dat ik in een alleen-samen polarisatie zat.

Een van mijn kernkwaliteiten is het snel kunnen maken van een persoonlijke verbinding. Maar hoe ver ga je bij dat verbindingen leggen. Wilde ik voor het eerst in tien jaar ondernemerschap echt vast onderdeel uitmaken van een team en erbij horen? Of juist nadruk blijven leggen op mijn frisse expertise: vanaf een afstand dingen waarnemen, vakkennis inbrengen en vernieuwen?Deze breinkraker leidde tot haast filosofische gedachten over het verschil tussen het hebben van een verbinding of een relatie. Iets dat je ook verder kunt trekken binnen je bedrijf. Even de theorie aan de hand van een praktisch voorbeeld: Als je met iemand aan het daten bent voel je wel een verbinding met diegene, maar maken jullie geen toekomstplannen. Je leeft van date naar date, als het blijft klikken. Een relatie hangt juist aan elkaar van de toekomstplannen. Je weet zeker dat je met diegene samen wilt zijn, ook op de lange termijn. En ook als het een keer niet lekker loopt.

In mijn vak wordt altijd veel gesproken over de relatie met de klant. Maar daar durf ik wel een paar pittige vraagtekens bij te zetten. In de meeste zakelijke relaties gaat het namelijk vooral om tijdelijke verbindingen. Het is echt niet zomaar een huwelijk. Als het op een gegeven moment niet meer lekker loopt? Dan moet je wel héél trouw zijn om samen te blijven werken. Als ondernemer zul je toch de neiging hebben om te veranderen en nieuwe verbindingen te zoeken.

En natuurlijk; mooie verbindingen kunnen uiteindelijk ook een mooie relatie worden. Maar dat betekent: investeren in elkaar.

Dat doet me denken aan Marketing Tribune, een vakblad voor marketing en communicatieprofessionals, die mij onlangs vroeg om te reageren op de stelling: ‘ik loop financieel leeg op mijn reclamebureau.’ Een stelling dus met als suggestie dat reclame altijd (te) duur is.

Ik heb een simpele kijk op deze stelling. De verkorte versie: de perceptie van of iets duur is, hangt onder andere af van wat er in je portemonnee zit. En besteed je iets uit omdat je de kwaliteit niet in huis hebt? Heb dan respect voor dat talent van die ander. En als laatste het punt van reciprociteit: wat je geeft, dat krijg je terug. Investeren in een relatie kan zijn: waardering tonen voor geleverd werk, maar ook: de ander bij een misser niet direct tot op het bot uitwringen, maar samenwerken aan een oplossing. Ik weet zeker dat er dan tussen de factuurtjes door ook voldoende ruimte ontstaat voor pro deo sparren met elkaar. Dan bouw je voort op verbinding en wordt het een échte relatie.

Sandra Arkesteijn is zelfstandig marketingprofessional. www.linkedin.com/in/arkesteijn

Wij zijn de specialist op het gebied van zakelijke (mobiele) telefonie, professionele camerabeveiliging en datanetwerken van Noord-Nederland. Wij ontzorgen u volledig; met optimale verbinding als resultaat. Bij ons heb je alles binnen bereik.

Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bekijk oplossingen en lees verhalen van onze klanten op www.faber-telecom.nl.

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF